DORZECZE
Nr 4	1994

Nr 4 /1994
Sławno, marzec 1994
Kolegium redakcyjne:
Jan SROKA, Leszek WALKIEWICZ, Marek ŻUKOWSKI
Wydawca:
SŁAWIENSKI DOM KULTURY 76-100 SŁAWNO ul. A. Cieszkowskiego 2, telefon: 76 - 70
Skład komputerowy: Józef Rysztak, Postomino 97, tel.85-80
I
Zawartość zeszytu:
STEFAN ŻURAWSKI Podziały administracyjne Ziemi Sławieńskiej w latach 1945-1991	str. 4
mgr MAREK ŻUKOWSKI Ruchy społeczne na przykładzie miasta Darłowa	str. 9
JAN SROKA Dyskusyjny Klub Filmowy w Sławnie	str. 22
Filmy wyświetlane w Dyskusyjnym Klubie Filmowym w Sławnie w latach 1971-1989	str. 36
Prasa o Dyskusyjnym Klubie Filmowym	str. 49
FRANCISZEK GOLCZYK Wiersze	str. 69
JERZY LUDOMIR Szalupa	str. 75
3
Stefan Żurawski
Podziały administracyjne bierni Sławieńskiej w latach 1945 -1991
Przejęcie, zasiedlenie i zagospodarowanie Ziem Zachodnich i Północnych było kluczowym problemem dla narodu polskiego po II wojnie światowej. Władze polskie przygotowując się do przejęcia władzy na tych obszarach dokonały podziału Ziem Odzyskanych na okręgi i obwody (województwa i powiaty). Uchwałą Rady Ministrów z 14 marca 1945 roku utworzono 4 okręgi: I - Śląsk Opolski, II - Dolny Śląsk, III - Pomorze Zachodnie i IV - Warmia i Mazury. W okręgu zachodniopomorskim znalazł się obwód sławieński. Kolejny podział administracyjny Ziem Zachodnich i Północnych został dokonany uchwałą Rady Ministrów z 7 lipca 1945 roku, kiedy to obwód sławieński, słupski, miastecki i bytowski włączono do województwa gdańskiego. Podział ten utrzymał się tylko do maja 1946 roku, kiedy Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 roku w sprawie tymczasowego poaziaru administracyjnego ziem uazysKanycn w miejsce okręgow i obwodów powołano województwa i powiaty. Zgodnie z tym rozporządzeniem powiat sławieński, słupski, miastecki i bytowski ponownie włączono do województwa szczecińskiego1
W momencie wyzwolenia i zgodnie z podziałem z marca 1945 roku obwód sławieński składał się z 4 miast, 9 gmin wiejskich i 176 gromad. Miasta - Sławno, Darłowo, Polanów i Sianów, który w granicach administracyjnych obwodu pozostawał tylko do lipca 1945 roku. Pismem Pełnomocnika Rządu na okręg Pomorze Zachodnie został Sianów z dniem 1 lipca 1945 roku włąc.-.onv do powiatu koszalińskiego. Decyzję uzasadniano bliższym położeniem miasta od Koszalina2.
Wojewoda szczeciński dopiero obwieszczeniem z 5 sierpnia 1948 roku dokonał tymczasowego podziału województwa na gminy i gromady wiejskie. W powiecie sławieńskim utworzono 9 gmin wiejskich:
1.	Gmina Darłowo z siedzibą w Kowalewicach obejmowała gromady - Stary Jarosław, Barzowice, Bobolin, Cisowo, Domasławice, Drozdowo, Kopań, Krupy, Kopnica, Kowalewiczki, Nowy Jarosław, Palczewice, Rusko, Sińczyca, Zagórzyn, Zielnowo, Zakrzewo, Żukowo Morskie, Suiimice i Kowalewice.
2.	Gmina Polanów obejmowała 18 gromad: Bukowo, Chocimino, Dadzewo, Garbno, Gołogóra, Domachowo, Jacinki, Nacław, Rzyszczewko, Rosocha, Stary Żelibórz, Swierczyna, Wielin, Wietrzno, Warblewo, Żydowo i Kępiny.
3.	Gmina Sławno obejmowała 17 gromad: Bobrowice, Bobrowiczki, Boleszewo, Karwice, Kwasowo, Malechowo, Malechówko, Paprotki, Paproty, Pomiłowo, Ryszczewo, Sławsko, Smardzewo, Stary Kraków, Warszkowo, Warginie i Ryszczewko.
4.	Gmina Dobiesław składała się z 15 gromad z siedzibąw Jeżyczkach: Dobiesław, Bielkowo, Boryszewo, Bukowo Morskie, Jeżyce, Górzyca, Glęźnowo, Jeżyczki, Pęciszewo, Porzecze, Przy stawy, Słowinko, Słowino, Nowy Kraków i Dąbki.
5.	Gmina Leikowo liczyła 21 gromad: Lejkowo, Bartolino, Białęcino, Borkowo, Bożenice, Buszyno, Drzeńsko, Krąg, Krytno, Laski, Sowinko, Ostrowiec, Podgórki, Powidz, Sierakowo Sławieńskie, Sulechowo, Sowno, Święcianowo, Żegocino, Zielenica i Darskowo.
6.	Gmina Naćmierz składała się z 24 gromad: Naćmierz, Bylica, Chudaczewo, Chudaczewko,
4
Dzierżęcin, Górsko, Jarosławiec, Jezierżany, Kaniri, Karsirio, Koriino, Królewo, Królewice, Łącko, Marszewo, Masłowice, Pieńkowo, Postomino, Rusinowo, Stawiska, Wicie, Wicko Morskie, Wszędzień i Złakowo.
7.	Gmina Sieciemin liczyła tyiko 13 gromad: Sieciemin, Dąbrowa, Iwięcino, Grabowo, Karniszewice, Kościerriica, Kusice, Niemica, Pękanino, Ratajki, Wiekowice, Wierciszewo i Rozkc!no.
8.	Gmina Wrześnica skupiaL ?0 gromad: Wrześnica, Mazów, Mirocin, Komorczyn, Nosalin, Pałowo, Pałówko, Pieszcz, Radosław, Radęcin, Reblino, Runowo Sławieńskie, Noskowo, Stanowice, Staniewice, Tyń, Warszkówko, Wilkowice, Tokary i Zębowo.
9.	Gmina Żukowo liczyła 13 gromad: Żukowo, Brzeście, Janiewice, Kozewo, Gwiazdowo, Łętowo, Osieczki, Osieki, Ścięgnica, Tychowo, Wrząca i Bzowo3.
W dniu 28 czerwca 1950 roku Sejm uchwalił ustawę o zmianach podziału administracyjnego państwa, w wyniku której utworzono województwo koszalińskie. W jego skład weszły wschodnie powiaty województwa szczecińskiego ze Sławnem, Słupskiem, Szczecinkiem i Kołobrzegiem4.
Dalsze zmiany dokonano w oparciu o ustawę Sejmu z dnia 25 września 1954 roku w sprawie reformy podziału administracyjnego wsi i powołania gromad. W oparciu o wymienioną ustawę przyjęto uchwałę Wojewódzkiej Rady Narodowej w Kos.,aJinie z 5 października tegoż roku w sprawie zmiany granic między niektórymi powiatami. Wyłączono z powiatu sławieńskiego wsie Garbno, Nacław, Kościerriica, Powidz i Stowinko i włączono do powiatu koszalińskiego. Wyłączono także z powiatu sławieńskiego wsie Komorczyn, Reblino, Radęcin, Zębowo i Runowo Sławieńskie i włączono do powiatu słupskiego a wieś Osieki przyłączono do gromady Barcino powiat miastecki5.
Rozporządzeniem Rady Ministrów z 3 grudnia 1955 roku w sprawie zmiany granic niektórych powiatów w województwie koszalińskim dokonano kolejnego okrojenia powiatu sławieńskiego wyłączając z jego obszaru gron adę Wrząca, którą przyłączono do powiatu miasteckiego oraz gromadę Wierciszewo, którą włączono do powiatu koszalińskiego. W wyniku tych zmian obszar powiatu zmniejszył się z 1571 km2 do 1340 km2, tj. o 231 km2.6 Zgodnie z ustawą z 25 września 1954 roku w powiecie sławieńskim w miejsce 9 gmin wiejskich utworzono 27 gromad:
1.	Gromada Bobrowice obejmowała gromady (wsie) Bobrowice, Bobrowiczki, Smardzewo, Ryszczewo i Ryszczewko.
2.	Gromada Boleszewo cbejmowała wsie Boleszewo, Stowino i Stowinko.
3.	Gromada Bukowo obejmowała wsie Bukowo, Rzyszczewko, Krytno, Sowno, Laski, Bożenice i Komorowo.
а.	Gromada Darłowo obejmowała ws;3 Kopań, Cisowo, Dąbki, Domasławice, Rusko, Zagórzyn, Bobolin i Żukowo Morskie.
5. Gromada Dobiesław liczyła 4 wsie Dobiesław, Boryszewo, Glęźnowo i Wiekowice.
б.	Gromada Języczki skupiła wsie Jeżyczki, Bukowo Morskie, Jeżyce, Porzecze i Przystawy.
7.	Gromada Kopnica liczyła 6 miejscowości Kopnica, Zakrzewo, Palczewice, Sulimice i Kowal ewiczki.
8.	Gromada Krupy skupiała miejscowości Krupy, Sińczyca, Zielnowo, Stary i Nowy Jarosław, Kowalewice, Borzyszkowo
9.	Gromada Leikowo obejmowała wsie Lejkowo, Darskowo, Borkowo, Sierakowo Sławieńskie, Zielnicę, Święcianowo i Sulechówko.
10.	Gromada Łącko skupiała miejscowości Łącko, Wicko Morskie, Koriino, Królewo, Królewice i Jezierzany.
11.	Gromada Masłowice liczyła 7 miejscowości Masłowice, Dzierżęcin, Karsino, Kanin, Chudaczewo, Chudaczewko i Stary Kraków.__
5
12.	Gromada Malechowo skupiała 6 wsi Malechowo, Malechówko, Paproty, Paprotki, Karwice i Górzyce.
13.	Gromada Naćmierz obejmowała miejscowści Naćmierz, Wicie, Jarosławiec, Wszędzień, Bylica i Rusinowo.
14.	Gromada Niemica obejmowała wsie Niemica, Grabowo, Kusice, Sulechowo i Bartolino.
15.	Gromada Ostrowiec skupiała 9 wsi Ostrowiec, Buszyno, Krąg, Drzeńsko, Białęcino, Baniewo, Podgórki, Żegocino i Kosierzewo.
16.	Gromada Pałówko liczyła tylko 3 wsie Pałówko, Patowo i Pieszcz.
17.	Gromada Polanów obejmowała miejscowości Wielin, Warbiewo, Jacinki, Rosocha i Wietrzno.
18.	Gromada Postomino skupiała miejscowości Postomino, Pieńkowo, Marszewo, Górsko i Złakowo.
19.	Gromada Sieciemin obejmowała wsie Sieciemin, Ratajki, Dąbrowa, Pękanino i Grabówko.
20.	Gromada Staniewice liczyła 6 wsi Staniewice, W>'kowice, Tyń, Tokary, Mazów i Nosalin.
21.	Gromada Sławsko obejmowała tylko wieś Sławsko.
22.	Gromada Warszkowo skupiała wsie Warszkowo, Warszkówkc, Pomiłowo, Kwasowo, Tychowo.
23.	Gromada Wierciszewo obejmowała wsie Wierciszewo, Iwięcino, Karniszewice i Bielkowo.
24.	Gromada Wrząca obejmowała Wrząca, Stanowiczki, Kczewo, Słonowice, Bzowo, Dobrzęcino i Ściegnica.
25.	Gromada Wrześnica obejmowała wsie Wrześnica, Noskowo i Żabno.
^t>. uromaaa Żukowo liczyła t> wsi Żukowo, srzescie, Janiewice, tętowo i Gwiazdowo. 27. Gromada Żydowo obejmował6 wsi Żydowo, Kępiny, Chocimino, Gotogóra, Głogowiec i Stary Żeli bórz7.
W latach 1958 - 1973 liczba gromad uległa stałemu zmniejszaniu Dokonywane zmiany uzasadniano słabąsamodzielnościągospodarcząi społeczrio-kulturainąistniejących gromad. Uchwałą WRN w Koszalinie z dnia 14 listopada 1957 roku ograniczono liczbę gromad w powiecie sławieńskim. Zlikwidowano z dniem 1 stycznia 1958 roku gromadę Dukowo, którą p~> iączor.o cio yrorriciuy Poldnow z wyjątkiem wsi Sgwmg, i_ciokr, ouz.cn sioc i Komorowr które włączono do gromady Lejkowo. Z tym samym dniem zlikwidowano także grom^dn Łącko, którą przyłączono do gromady Naćmierz z wyjątkiem wsi Królewo, Królewice i Wicko Morskie, które przyłączono do gromady Postomino. Z dniem 1 stycznia tegoż roku w miejsce gromad Bobrowice i Warszkowo powołano gromadę Sławno. Wreszcie zJikwidowano także gromadę Pałówko, którą przyłączono do gromady Wrześnica z wyjątkiem wsi Pieszcz, którą włączono do gromady Pjstomino. W wyniku tych zmian liczba gromad w powiecie zmniejszyła się w latach 1956 - 1958 do 21 gromad8.
Uchwałą WRN w Koszalinie z 30 września 1959 roku w sprawie zniesienia i utworzenia niektórych gromad z dniem 1 stycznia 1960 roku dokonano również zmniejszenia gromad w powiecie sławieńskim. Zlikwidowano gromadę Kopnica a jej obszar przyłączono do gromady Darłowo. Zlikwidowano również gromadę Niemica i przyłączono do gromady Malechowo z wyjątkiem wsi Kusice i Grabowo, które przyłączono do gromady Sieciemin i wsi Bartolino i Sulechowo, które przyłączono do gromady Lejkowo. Tym samym aktem prawnym zlikwidowano gromadę Sławsko i włączono ją do gromady Sławno oraz zlikwidowano gromadę Boleszewo, którą włączono do gromady Sławno z wyjątkiem wsi Słowinko i Słowino, które przyłączono do gromady Malechowo. Równocześnie przeprowadzono korekty między gromadami. Wieś Pieszcz wyłączono z gromady Postomino i przyłączono do gromady Staniewice. W wyniku przeprowadzonych zmian zostało w
6
powiecie sławieńskim 17 gromad9.
Kolejny etap łączenia przeprowadzono z dniem 1 stycznia 1962 roku. Zgodnie z uchwałą WRN w Koszalinie z dnia 14 października 1961 roku zlikwidowano gromadę Masłowice i przyłączono do gromady Postomino z wyjątkiem wsi Dzierżęcin, Karsino i Kanin, które włączono do gromady Naćmierz oraz wsi Stary Kraków, który włączono do gromady Sławno. Jednocześnie zlikwidowano gromadę Staniewice, którą włączono do gromady Wrześnica za wyjątkiem wsi Tokary włączonej do gromady Sławno oraz wsi Tyń, Pieszcz i Mazów, które przyłączono do gromady Postomino10.
Kolejne zmiany w podziale powiatu sławieńskiego na gromady dokonano uchwałą WRN w Koszalinie z dnia 21 października 1968 roku, zgodnie z którą od 1 stycznia zniesiono gromadę Dobiesław a jej obszar przyłączono do gromady Jeżyczki oraz zlikwidowano gromadę Krupy, a jej obszar włączono do gromady Darłowo11.
Ostatnim aktem prawnym zmieniającym podział administracyjny powiatu sławieńskiego na gromady była uchwała WRN w Koszalinie z 20 września 1971 roku, która z dniem 1 stycznia likwidowała gromadę Wrześnica, a jej obszar włączono do gromady Sławno oraz zniesiono gromadę Żydowo, której obszar włączono do gromady Polanów. Jednocześnie przeniesiono siedzibę Prezydium GRN z Sieciemina do Pękanina12.
Z dniem 1 stycznia 1973 roku rozporządzeniem Rady Ministrów z 30 listopada 1972 roku wyłączono z oowiatu miasteckiego sołectwa Nowy Żelibórz i Rnrhnwn: ,vłar.7nnn do gromady Polanów powiatu sławieńskiego. Zwiększyło to obszar powiatu z 1340,1 km2 do 1358 km2. W okresie 19 lat liczba gromad w powiecie zmniejszyła się z 27 w 1954 roku do 11 w 1973 roku13.
Zasadnicze zmiany w podziale administracyjnym powiatu sławieńskiego nastąpiły z chwiląlikwidacji gromad i powołania gmin. Zgodnie z ustawą Sejmu z dnia 29 listopada 1972 roku o utworzeniu gmin, dokonano podziału Ziemi Sławieńskiej na gminy. Uchwałą WRN w Koszalinie z dnia 9 grudnia 1972 roku powołano w miejsce 11 gromad 6 gmin. Gmina Darłowo obejmowała obszary sołectw: Barzowice, Bobolin, Boryszewo, Borzyszkowo, Cisowo, Dąbki, Dobiesław, Domasławice, Glęźnowo, Jeżyce, Jeżyce Kolonia, Jeżyczki, Kopań, Kopnica, Kowalewice, Kowalewiczki, Krupy, Nowy Jarosław, Porzecze, Rusko, Sińczyca, Stary Jarosław, Sulimice, Wicie, Wiekowice, Zagórzyn, Zakrzewo, Zielnowo i Żukowo Morskie - łącznie 29 sołectw.
Gmina Leikowo obejmowała sołectwa: Białęcino, Borkowo, Buszyno, Darskowo, Drzeńsko, Kosierzewo, Krąg, Lejkowo, Ostrowiec, Podgórki, Ratajki, Sierakowo Sławieńskie, Święcianowo i Zielenica - łącznie 15 sołectw.
Gmina Malechowo obejmowała sołectwa: Bartolino, Dąbrowa, Górzyca, Grabowo, Grabówko, Karwice, Malechowo, Malechówko, Niemica, Paprotki, Paproty, Pękanino, Przystawy, Sieciemin, Słowinko i Słowino. Łącznie 16 sołectw.
Gmina Polanów w iej skład weszły gromady: Bukowo, Chocimino, Głusza, Gotogóra, Jacinki, Kępiny, Krytno, Nowy Żelibórz, Rochowo, Rosocha, Stary Żelibórz, Warblewo, Wielin, Wietrzno i Żydowo. Łącznie 15 sołectw.
Gmina Postomino w jej skład weszły sołectwa: Bylica, Chudaczewko, Chudaczewo, Dzierżęcin, Górsko, Jarosławiec, Jezierzany, Kanin, Karsino, Korlino, Królewo, Łącko, Marszewo, Masłowice, Mazów, Naćmierz, Nosalin, Patowo, Pałówko, Pieńkowo, Pieńkówko, Pieszcz, Postomino, Rusinowo, Staniewice, Tyn, Wilkowice, Wszędzień, Złakowo. Łącznie 29 sołectw.
Gmina Sławno obejmowała sołectwa: Bobrowice, Bobrowiczki, Boleszewo, Brzeście, Gwiazdowo, Janiewice, Kwasowo, Łętowo, Noskowo, Pomiłowo, Radosław, Rzyszczewo, Sławsko, Smardzewo, Stary Kraków, Tokary, Warszkowo, Warszkówko, Wrześnica, Żabno i Żukowo. Łącznie 21 sołectw14.__
7
W dniu 28 maja 1975 roku Sejm uchwalił ustawę o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa i powołaniu nowych województw. Zgodnie z wymienioną ustawą powołano województwie słupskie. Powiat sławieński leżący między Słupskiem a Koszalinem został podzielony między województwo słupskie i koszalińskie. W województwie koszalińskim zostały miasta Darłowo i Polanów i gminy Darłowo, Polanów, Lejkowo i Malechowo. Do województwa słupskiego włączono miasto Sławno i gminy Postomino i Sławno15.
W latach osiemdziesiątych prowadzono politykę zmierzającą do poprawienia funkcjonowania organów władzy i administracji państwowej. Rezultatem tych tendencji było połączenie z dniem 1 stycznia 1986 roku gminy Sławno z miastem w jedną jednostkę administracyjną miasto-gminę. Wobec sprzeciwu części mieszkańców i skierowania odwołania od uchwały Wojewódzkiej Rady Narodowej w Słupsku do Rady Państwa ostatecznie połączenie obu jednostek dopiero 1 lipca 1986 roku. Zmiany dokonane w Polsce w 1989 roku spowodowały, że część mieszkańców gminy domagała się samodzielności i odłączenia od problemów miasta. Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 26 września 1991 roku z dniem 1 stycznia 1992 roku miasto i gmina Sławno stanowiądwie samodzielne jednostki administracyjne16.
Przypisy
1.	K., Golczewski, Pomorze Zachodnie na przełomie dwu epok 1944-1946.
Poznań i964, s. i42-i43
2.	Archiwum Państwowe w Słupsku. Zespół Starostwo Powiatowe Sławno, sygn. 22. Pismo
Pełnomocnika Rządu na Okręg Pomorze Zachodnie z dnia 3 lipca 1945 roku do Pełnomocnika Rządu na obwód Sławno.
3.	Szczeciński Dziennik Wojewódzki z dnia 5 sierpnia 1948 roku, nr 13, poz. 103.
4.	Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej, nr 28, poz. 255 z dnia 6 lipca 1950 roku.
5.	Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Koszalinie, nr 17 z 1954 r.,
TO ' «-
6.	Dziennik Ustaw Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej nr 45 poz. 298 z dnia 24 grudnia
1955 r.
7.	Informator o szczegółowym podziale administracyjnym województwa koszalińskiego.
Koszalin 1967.
8.Dziennik	Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Koszalinie, nr 12 poz. 56 z dnia 12 grudnia 1957 r.
9.	Tamże, nr 10, poz. 52 i 53, z dnia 16 grudnia 1959 r.
10.	Tamże, nr 14, poz. 75 z dnia 16 grudnia 1961 r.
11.	Tamże, nr 11, poz. 81 z dnia 21 października 1986 r.
12.	Tamże, nr 9, poz. 81 z dnia 15 grudnia 1971 r.
13.	Dziennik Ustaw PRL nr 50 z 1972 r., poz. 322 z dnia 5 grudnia 1972.
14.	Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Koszalinie, nr 13, poz. 76 z dnia 20 grudnia 1972 r.
15.	Dziennik Ustaw PRL nr 16, poz. 91 z dnia 28 maja 1975 r.
16.	"Echo Sławna" z dnia 17 października 1991 r.
8



Kościół w Starym Krakowie.Litografia.1926 r.
Czwarty numer "Dorzecza" zdobią reprodukcje litografii i rysunków Otto Kuske' egc malarza Pomorza.Urodził się 2 grudnia 1886 roku w Dretyniu.Zmarł 10 maja 1945 r.Ukońc: seminarium nauczycielskie.Studiował w Akademii Sztuk Pięknych w Berlinie.Pracował ja nauczyciel m.in.w Szczecinie i Koszalinie.
Malował krajobrazy i architekturę Pomorza.W 1936 roku stworzył cykl 15 obrazt ukazujących krajobraz nad Wieprzą.
W 1993 roku w Sławieńskim Domu Kultury czynna była wystawa Jego akwarel z 1940 ro ukazujących wieś pomorską z typowymi XVIII i XIX -wiecznymi zabudowaniami oraz litogrg z lat 1926-28.Kilka z nich przedstawiało Ziemię Sławieńską.
Akwarele,litografie i rysunki pochodziły ze zbiorów Muzeum w Darłowie i Muzeu Okręgowego w Koszalinie.

Krajobraz Poianowa. Litografia,1926 r.
mgr Marek Żukowski
Ruchy społeczne na przykładzie miasta Darłowa
Wydarzenia lat osiemdziesiątych doczekały się już wielu analiz. Są one co prawda fragmentaryczne i mają raczej za zadanie zasygnalizowanie pewnych problemów niż ich wszechstronne opisanie, stanowią jednak ważne źródło rejestracji zmian zachodzących w polskim społeczeństwie. Większość opracowań ma ograniczony charakter. Dotyczy więc wyłącznie działalności "Solidarności" lub też wydarzeń, których terenem istnienia były największe skupiska ludności. O wiele słabiej wygląda analiza zjawisk występujących w małych miasteczkach i wsiach. Stanowi ona zaledwie margines zainteresowań naukowców.
A tymczasem jest to teren bodaj najciekawszy do badań. Można dosyć dokładnie zaobserwować zachodzące zmiany, ich charakter, dynamikę, kierunek i strukt Sytuacja w tych środowiskach jest bardziej wyrazista, a przy tym wskazuje na głębokość pn eobrażeń. Często bowiem, nawet najsilniejsze i najbardziej dynamiczne ruchy, nie trafiają w teren odległy od centrów administracyjnych i gospodarczych.
Tematem niniejszej pracy są ruchy społeczne na przykładzie miasta Darłowa. I tu wyłania się pierwszy problem. Dotyczy on określenia, co to jest ruch społeczny i jakie kryteria należałoby zastosować przy wyborze zjawisk, które w późniejszym okresie poddane byłyby dalszym obserwacjom.
Aby ograniczyć rozważania teoretyczne do niezbędnego minimum, autor posłużył się definicją podaną przez Jana Szczepańskiego. Ruchy społeczne będą więc rozumiane jako "zbiorowe dążenie ludzi do realizacji wspólnego celu". Musi to być jednak działanie świadome większej grupy ludzi, których łączy wspólny cel i metody działania oraz wartości. W tak rozumianych ruchach społecznych można wyodrębnić trzy typy: ruch reformatorski, ruch rewolucyjny oraz puch ekspresywny. Ten pierwszy obejmuje ograniczone kręgi zbiorowości społecznej, dążącej do zmiany mniej istotnych elementów rzeczywistości, nie narażającej się więc na represyjną działalność organów władzy. Ruch rewolucyjny z kolei jest bardziej dynamiczny i masowy, powstaje w wyniku niezgodności na dotychczasowy stopień zaspokajania ważny~h spraw życiowych. Stopień zagrożenia dla istniejącego ładu społecznego jest tak duży, że działacze (przywódcy) jego nie mają swobody działania, utrudnia im się kontaktowanie czy też prowadzenie normalnej działalności. Ruchy ekspresywne, w odróżnieniu od dwóch poprzednich, nie dążą do zmiany zastanych stosunków i mechanizmów. Poprzestają one na okazywaniu bierności czy niezadowolenia. Przedstawiciele ruchów ekspresywnych tworzą swój zamknięty świat o specyficznych wartościach i zasadach współżycia.
Omówienie wszystkich ruchów społecznych istniejących w Darłowie jest niemożliwe do zrealizowania. Jest to szczególnie widoczne na przykładzie ruchów znajdujących się na etapie tworzenia. Część z nich nigdy nie zrealizuje celów dla których powstała, inne natomiast zniknąz powodu braku przywódców czy też z powodu minimalnego poparcia społecznego. Z tych też powodów do badań wybrane zostały wyłącznie ruchy na trwałe już posiadające miejsce w społeczności miejskiej, a zarazem prezentujące wszystkie kierunki aktywności społecznej darłowian. Charakterystyczny, a zarazem wymowny jest ich okres powstawania. Nie jest nim początek lat osiemdziesiątych, kiedy w całej Polsce nastąpiła prawdziwa
9
eksplozja różnego rodzaju organizacji, klubów, stowarzyszeń i ruchów, których nadrzędnym zadaniem było przekształcenie stosunków społecznych oraz stworzenie nowego modelu współuczestniczenia obywateli w zarządzaniu miastem. Nieomal każdego dnia powstawały wtedy nowe inicjatywy i grupy działania. Tak było w całej Polsce.
W Darłowie natomiast rozwój ruchów społecznych nastąpił o wiele później. Dopiero pogłoska o przygotowaniach do budowy elektrowni atomowej w Kopnicy zelektryzowała społeczeństwo, spowodowała wyzwolenie energii mimo, że stosunek władz do ruchu ekologów był od samego początku negatywny, zdarzały się nawet próby zastraszenia działaczy lub też spychanie organizacji do roli struktury działającej poza prawem. W prowadzonych badaniach starano się znaleźć odpowiedź na następujące problemy:
1.	jakie ruchy społeczne występują w Darłowie
2.	na czym polega ich działalność
3.	jaki jest skład osobowy
4.	stosunek do innych ruchów
5 jak wygląda hierarchia wartości, preferowana pr;.ez uczestników ruchów
6.	co chcą oni osiągnąć
7.	jaka jest ich organizacja
Badając materiał, wykorzystano wiele technik. Jednak szczególnego znaczenia nabrały obserwacje pośrednie i uczestniczące. W tym celu zbadane zostały pisemne ślady zachowań członków grupy oraz dokumentacji z działalności. Przedmiotem obserwacji sts y się archiwalia, wspomnienia, artykuły prasowe, odezwy i komunikaty. Uzupełnione one zostały
0	wyniki obserwacji ze spotkań, wieców, dyskusji, występów. Podjęcie tych czynności było nieodzowne, z uwagi na żywiołowość ruchów i brak prowadzenia przez nie jakiejkolwiek
uukui i łci itdyjs.
Oprócz tego wykorzystano wywiad, traktując go jako jeden z podstawowych sposobów zbierania materiałów empirycznych. Niestety, przeprowadzenie jego z uwagi na zamknięty charakter ruchów ekspresywnych oraz inteligenckich był utrudniony. Musiano więc zrezygnować z zastosowania kwestionariusza ankiety, ograniczając się tym samym do kwestionariusza wywiadu. Został on przeprowadzony z przywódcami wszystkich ruchów. W kilku przypadkach, dodatkowo zastosowano wywiad swobodny oraz ukryty.

antyalkoholowy, 41 komitetów obywatelskich, 5/ odrodzenia religijnego, 6/ estetyczne i 71 mchy eRc iogiczne.
RUCHY REFORMATORSKIE
Ruchy inteligenckie
Powstały one w połowie lat pięćdziesiątych z inspiracji tygodnika "Po prostu". Cel był właściwie jeden. Chodziło o włączenie młodych absolwentów wyższych uczelni w życie społeczne miast i wsi. Badania przeprowadzone w tamtym okresie z młodymi inżynierami, nauczycielami i iekarzami wskazywały, że nie czują oni związku emocjonalnego z otoczeniem. Ich system wartości oraz styl życia są odmienne od tego, co prezentują chłopi
1	robotnicy. Ludzie przyjeżdżający do pracy ze środowisk akademickiej - odczuwali w dalszym ciągu potrzebę aktywnego uczestniczenia w wydarzeniach kulturalnych i towarzyskich.
Tymczasem natrafiali na miejscowości pozbawione nawet teatru oraz kina. "Do Darłowa trafiłem z nakazu pracy jako absolwent wydziału prawa. Miasteczko było małe, zapyziałe, nie miałem prawie znajomych" powiedział po latach w wywiadzie udzielonym tygodnikowi "Po prostu" prezes Klubu Inteligencji w Darłowie Zbysław Górecki. Los jego nie był
10
odosobniony, stanowił wręcz klasyczny przykład postępowania władz. Spychały one inteligencję do roli podrzędnej, dbając przy tym, by nie zaistniały warunki umożliwiające powstanie tzw. getta inteligenckiego.
Darłowski Klub Inteligencji działał zaledwie kilka miesięcy. Został rozwiązany (a raczej przestał funkcjonować) na skutek powołania do odbycia zasadniczej służby wojskowej kierownictwa organizacji. Cała działalność ruchu, to kilka spotkań, na których omówiono problemy dotyczące polskiej inteligencji, jej dziejów i znaczenia dla narodu oraz kierunki rozwoju Darłowa. Mieczysław Moraczewski, założyciel klubu i jego późniejszy prezes, stwierdził, że "klub to przede wszystkim grupa towarzyska. Chodziło się po to, aby pobyć w miłym towarzystwie i podyskutować". Nieco inne spojrzenie na to zagadnienie miał Zbysław Górecki, który wspomina: "Jaki tam mógł być program. Trzeba pamiętać o szczególnym okresie, w którym żyliśmy. Człowiek nie ufał człowiekowi. Nawet w grupie kilkuosobowej nie było szczerości i każdy z równym prawdopodobieństwem mógł być konfidentem. Wówczas już stworzenie miejsca, w którym ludzie mówią do siebie jako tako szczerze, było ważną sprawą. I tego chcieliśmy".
Klub zrzeszał kilkudziesięciu członków. Przeważnie byli to ludzie młodzi. Nie brakowało jednak i staruszków. Co ciekawe, to właśnie oni należeli do najbardziej aktywnych uczestników zebrań. Popierali każdą słuszną inicjatywę, włączali się w powstanie klubu żeglarskiego, poszukiwanie zaginionego poematu księcia Wościsława czy też naukę języka angielskiego. Byli najbardziej otwarci na pomysły i inicjatywy.
Reaktywowanie klubu nastąpiło po przeszło trzydziestu latach. W styczniu i990 roku grupa tworząca darłowski oddział Koszalińskiego Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego przyjęła z powrotem nazwę Klubu Inteligencji Polskiej. W odezwie sporządzonej z tej okazji stwierdzono m.in.: Darłowski Klub KTSK, nazywany także nieoficjalnie Klubem Inteligencji Polskiej, jest kontynuacją wieloletniej tradycji, mającej początek w 1958 roku.
Mimo wielorakich trudności przetrwał zimne lata, stał na straży Wielkiej Tradycji Rzeczypospolitej, nie skalał się czołobitnością wobec narzuconego nam azjatyckiego porządku i jak mógł, usiłował utrzymać najlepsze tradycje dawnej polskiej inteligencji.
W tych dniach, Polska oznaczona potworkowatą nazwą "Peerelu", stała się znów Rzeczypospolitą Polską Najjaśniejszą Rzeczypospolitą.
Zatem przyszedł czas, aby wrócić do inicjatywy z 1958 roku i odrodzić Klub Inteligencji Polskiej w Darłowie, a nieoficjalną nazwę przemienić na "oficjalną". W klubie znalazło się dwudziestu członków. Sama organizacja nie zmieniła jednak form działania. Nadal podstawę stanowiły rozważania nad dziejami państwa i narodu, ethosem inteligencji, polską kulturą i sytuacją polityczną.
Klubowicze kultywujądobre obyczaje. Co to oznacza? Przywiązująznaczenie do sposobu witania się, pożegnania, przedstawiania, sposobów prowadzenia sporów (wyklucza się możliwość przerywania w trakcie wypowiedzi, nie może być ona jedynie obrażliwa dla żadnej z obecnych osób), rycerski stosunek do kobiet. Spotkania KIP odbywają się na zasadach nie zmienianych od lat. Prowadzi je prezes klubu. To on udziela głosu, przedstawia gości, komentuje wypowiedzi. Do jego wypowiedzi należy także rozstrzyganie sporów zaistniałych pomiędzy uczestnikami spotkania. Oprócz prezesa, stałe obowiązki ma też najmłodszy uczestnik spotkania. Do jego zadań należy przede wszystkim składanie zamówień oraz przynoszenie wszelkiego rodzaju artykułów spożywczych i napojów, głównie herbaty. Za używanie słów potocznych lub żargonu płacone są kary. Wysokość jej uzależniona jest od systemu cen na inne produkty.
Pomieszczenie klubu znajduje się w niewielkiej salce kawiarni "Eryk". Wystrój klubu przypomina krakowską "Jamę Michalikową". Na ścianach wiszą obrazy, zdjęcia, karykatury dotychczasowych prezesów, bibeloty. Opodal stoją rzeźby i ozdobna skarbonka pamiątkowa.
11
Zwyczajem spotkań u grupy darłowskich inteligentów stało się, że każdy zaproszony gość pozostawia po sobie pamiątkę. W ten sposób KIP stał się właścicielem znaczącej kolekcji dzieł sztuki
Członkowie Klubu Inteligencji określają siebie jako ludzi "chorych na Polskę". Nie ma dla nich nic ważniejszego, niż aby Ojczyzna była wolna i niepodległa. Nie bez znaczenia jest fakt, że klub zrzesza wyłącznie polską inteligencję, która według opinii członków KIP -zdecydowanie różni się od inteligencji z innych krajów. Wyróżnikiem jest wyjątkowe podejście do Ojczyzny oraz sprawy honoru.
Inteligenci zdarłowskiej organizacji są antyki erykalni. Uważają że rola Kościoła powinna być zdecydowanie inna, Księża mogą zajmować się wiarą a nie polityką. Ich stosunek do kościoła jest konsekwencją tradycji, inteligencja polska zawsze bowiem była krytycznie nastawiona do funkcjonowania kościoła, zarzucając księżom m.in. brak patriotyzmu.
Ruchy społeczno-kulturalne
W 1987 roku powstało Towarzystwo Przyjaciół Ziemi Darłowskiej. Grupa młodych absolwentów szkół wyższych z Krakowa, Wrocławia, Poznania, Słupska, Gdańska i Koszalina, niezadowolona z działalności oddziału Koszalińskiego Towarzystwa Społeczno-Kultrainego, którego działalność ograniczała się do organizowania spotkań i odczytów, i to w zamkniętym gronie, postanowiła utworzyć nową organizację, mającą realizować zainteresowania i potrzeby założycieli, jak również ożywiając senne dosyć miasteczko.
Towarzystwo Przyjaciół Ziemi Darłowskiej, wbrew brzmieniu nazwy, nie miało być typowym towarzystwem regionalnym. Założyciele chcieli, aby organizacja była otwarta na ciekawe pomvsłv i iniciatvwv. Nie tworzyli oni żadnych barier i wymogów Stosunki nomieri7y członkami cechowało koleżeństwo i tolerancja. Każdy z członków miał takie same prawa, z tym, że nie mogły być naruszane pewne zasady, takie jak: prowadzenie sporów zgodnie z zasadami erystyki, bezwzględny wymóg posługiwania się językiem literackim, respektowanie zasad dobrego wychowania.
Celem działania Towarzystwa było propagowanie dziejów Ziemi Darłowskiej i historii gospodarki morskiej, tworzenie warunków społecznego, kulturalnego i gospodarczego rozwoju regionu, oddziaływanie na prawidłowy rozwój życia społecznego i kulturalnego, rozwijani.: wśród członków Towarzystwa takich cech jak: gospodarność, pracowitość i zdyscyplinowanie.
W początkowym okresie funkcjonowania, członkowie TPZD spotykali się w Klubie Północnych Zakładów Przemysłu Skórzanego "Alka". Odbyło się tam szereg monograficznych spotkań poświęconych kontrkulturze, kulturze studenckiej, poezji bitników, historii Darłowa, prawnym aspektom kształtowania granicy pomiędzy Polską a NRD, morskim tradycjom Darłowa, sakralnym budowlom Pomorza. Wzięto w nich udział zaledwie kilkadziesiąt osób. Nie przygotowano bowiem informacji propagandowej, która mogłaby zachęcić do udziału w imprezach innych mieszkańców Darłowa. Spotkania odbywały się w ściśle określonym gronie. W ten sposób starano się wykształtować zintegrowanąi związaną ścisłymi więzami grupę ludzi, bliskich znajomych, których system wartości i styl życia pozwoliłby na pokonanie wszystkich trudności. A były one nie małe. Pomimo starań podjętych w Urzędzie Wojewódzkim, organizacja nie mogła być zarejestrowana z powodu - jak to określono w decyzji - braku celowości powstania nowego Stowarzyszenia. Zdaniem pracowników Wydziału Spraw Wewnętrznych, cele działania struktury mogąbyć realizowane w ramach istniejącego Oddziału KTSK. Polemika pomiędzy grupą założycielską a administracją trwała kilka lat. W międzyczasie członkowie nielegalnego wówczas TPZD utracili siedzibę. Nowy kierownik "Ciżemki" nie był zainteresowany utrzymywaniem dalszej
12
współpracy 7 Towarzystwem Trudności te spowodowały, że organizacja zamiast rozwijać się stale traciła członków. Sytuacja stała się tak zła, że już zastanawiano się nad zaprzestaniem działalności, gdy z pomocą przyszedł sekretarz główny KTŚK Stefan Napierała. Zaproponował on członkom TPZD tak korzystne warunki współpracy, że zdecydowano się na formalne przystąpienie do Koszalińskiego Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego.
Od tej chwili rozwój organizacji następował błyskawicznie. Zaledwie kilka miesięcy później Towarzystwo zdobyło drugie miejsce w konkursie "Młodzi regionowi". W ten sposób dostrzeżone zostały wartości działań Towarzystwa, które organizowało sesje naukowe, spotkania autorskie, wystawy, dyskusje z władzami miasta. TPZD rozpoczęło też gromadzenie archiwaliów, biblioteki pomorskiej i zdjęć. Nie zapomniano również o rozwijaniu życia towarzyskiego. Członkowie Towarzystwa są organizatorami zabaw tanecznych i wieczornic. Odbywają się one zgodnie z najlepszymi wzorami.
Towarzystwo Przyjaciół Ziemi Darłowskiej propaguje pracę organiczną. Wszelkie zmiany mogą zajść tyl ko w wyniku stopniowych przekształceń. Bez odbudowy polskiej gospodarki, nawet swobody demokratyczne, tracą znaczenie. Dlatego też członkowie TPZD propagują idee rozwoju gospodarki morskiej, nawiązują: tym samym do historycznych tradycji Darłowa, kiedy to miasto rozwijało się dzięki istnieniu handlu morskiego, tkactwa, przemysłu stoczniowego, przetwórstwa rybnego, rzeźni i tartaków.
Organizacja wydaje systematycznie własne czasopisma. "Goniec Darłowski" jest pismem periodycznym, ukazuje się 1-2 razy do roku. Zawiera on publicystyczne materiały, dotyczące gospodarki, kultury, polityki, sportu i literatury. Natomiast typowo informacyjny charakter ma "Echo Darłowa". Do czytelnika trafia ono co dwa tygodnie, a przynosi aktualny serwis wydarzeń oraz ich komentarz Oprócz tego w "Echu" znajdują się krótkie felietony i reportaże. Zwraca uwagę przewaga artykułów poświęconych kulturze i polityce. Mniej jest natomiast materiałów dotyczących spraw społecznych. Dziennikarze piszący w "Echu" mającałkowitą swobodę wypowiedzi. Stąd też biorą się wewnętrzne spory i polemiki. Jedynym wyznacznikiem doboru tekstu jest ich jakość oraz. społeczny charakter ewentualnych interwencji.
Ruch antyalkoholowy
Darłowo od lat znajduje się w ścisłej czołówce spożycia alkoholu przypadającej na jednego mieszkańca. W 16-tysięcznym miasteczku działa około 40 melin pijackich. Co jest przyczyną tego? Na pewno wpływ ma zasobność mieszkańców. Z uwagi na rozwój turystyki i handel morski, mieszkańcy Darłowa są bogatsi od mieszkańców innych miasteczek. Zapewne wpływ na powstawanie alkoholizmu ma koncentracja terenów patologicznych, większość osób nadużywających alkohol zamieszkuje ulica, co więcej, zdarzają się nawet całe rodziny objęte ta plaga społeczą.
Stale zwiększające się spożycie alkoholu w mieście świadczy o złej pracy komitetu przeciwalkoholowego, szkół, ośrodków wychowawczych i organizacji społecznych, nie wyłączając młodzieżowych.
Grupa Anonimowych Alokoholików liczy w Darłowie zaledwie siedemnaście osób. Są to przeważnie mężczyźni o różnym stopniu uzależnienia od alkoholu. Grupa AA działa przy kościele Najświętszej Marii Panny. W ścisłym powiązaniu z proboszczem Ojcem Januszem Jędryszkiem. Pomimo dosyć ciekawego startu działalność grupy nie jest zbyt dynamiczna. Trudno jest wskazać, z jakich przyczyn nie udało się do tej pory osiągnąć ciągłości działania. Zapewne wpływ na to mająstałe zmiany składu grupy oraz podejmowanie przez niektórych członków leczenia w placówkach zamkniętych. Działalność Grup Anonimowych Alkoholików
13
nie ogranicza się do prowadzenia profilaktyki i uświadamiania skutków nadużywania alkohoiu. Członkowie grupy poprzez kontakt z Bogiem i wzajemne oddziaływanie, mają uzyskać dodatkowe bodźce do zmiany stylu życia oraz systemu preferowanych wartości.
Grupy Anonimowych Alkoholików w coraz większym stopniu włączają się w zwalczanie źródeł powstawania alkoholizmu. Członkowie organizacji wygłaszają pogadanki dla dzieci i młodzieży oraz kazania dla ludzi dorosłych. Starają^ się przestawić swoją drogę wiodącą do uzależnienia od alkoholu, mówią o skutkach spożywania oraz sposobach leczenia.
Aby zwiększyć oddziaływanie na społeczeństwo GAA zamierza wydawać czasopismo poświęcone patologiom społecznym. Obok alkoholizmu poruszanoby sprawy narkomanii i prostytucji.
Ruchy obywatelskie
24 kwietnia 1989 roku powołany został w Darłowie Komitet Obywatelski "Solidarność". Uczestnicy spotkania założycielskiego Zygmunt Flakiewicz, Ludwik Kisielewski, Janina i Zbysław Góreccy, Aldona Gowin, Zbigniew i Cezary Łazarewiczowie oraz Marek Łuba, postanowili, że głównym celem działania komitetu będzie przygotowanie wyborów do samorządu. W późniejszym okresie podpis pod pismem informującym Miejsko-Gminną Radę Narodową o założeniu komitetu, złożyli dodatkowo: Marta i Wacław Kobylińscy, Stanisław Januszewski i Ryszard Michalski.
Jak to bywa w podobnych przypadkach, podstawowym problemem było zdobycie lokalu oraz telefonu. Władze miejskie nie dysponowały odpowiednimi pomieszczeniami. "Solidarnościowcy" spotykali się więc salkach katechetycznych. Tuż przed samymi wyborami "zyskali niewielki lokal przy ulicy Pocztowej. 7 maja uiwOi^uiiu Lam Siuiu Wyborcze. Nie tak od razu zauważono w Darłowie pojawienie się "instytucji". W niedzielę, pierwszego dnia pracy biura młody człowiek z tubą nagłaśniającą zachęcał ludzi do wejścia i złożenia swojego pdpisu na kandydatów opozycji - napisał w jednym z artykułów Cezary Łazarewicz - Niewielu przyszło tego pierwszego dnia".
Przełamanie oporu darłowian nie było łatwe. Ponad czterdziestoletni okres istnienia Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej wywołał apatię i niechęć do jakiejkolwiek działalności. Ludzie woleli przechodzić na dnigąsłronę ni? angażować się w społeczne działanie. Dopiero akcja plakatowania wywołała minimalną zmianę. Obecność Komitetu Obywatelskiego stała się dla wszystkich widoczna. Było to tym bardziej odczuwane, że plakaty "Solidarności" niszczono, wymalowując hasła lub zaklejając innymi afiszami. Nie pozostało to bez echa. Pewnej nocy na plaKatach koalicji pojawiły się rysunki czerwonych świnek. Następnego dnia obraźliwe hasła napisano z kolei na plakatach "Solidarności".
Oprócz plakatowania Komitet Obywatelski "Solidarność" prowadził sprzedaż prasy i książek-z drugiego obiegu. Powodzeniem cieszyły się głównie książki historyczne oraz najbardziej znane dzieła literatury pięknej.
21 maja na darłowskim rynku zorganizowano wiec. Frekwencja była duża. Przybyło 300-350 darłowian. Nie zabrakło też biało-czerwonych flag, transparentów oraz zdjęć kandydatów KO. Na estradzie znaleźli się wszyscy solidarnościowi kandydaci: Gwojdzińska, Nadej i Sak. O atmosferze najlepiej świadczy relacja wspomniana już wcześniej C. Łazarewicza. Zanotował on między innymi: "Nasi kandydaci nie muszą być sex-bombowi - mówił p. Łazarewicz, nie muszą być gwiazdami ze srebrnego ekranu, najważniejsze jest to, co chcą dla tego kraju zrobić. Goście żartowali: "Optymiści powiadają że wywiozą nas na Sybir, a pesymiści, że pójdziemy piechotą. Obok Pomnika Rybaka Przemek Goszewski handlował prasaj książkami "
4 czerwca 1990r. odbyły się wybory do parlamentu. Jak głosowali dartowianie? Zaufaniem
14
obdarzyli przede wszystkim kandydatów Komitetu Obywatelskiego, wśród kandydatów spoza "Solidarności" rozrzut był znaczny tak, że musiało dojść do drugiej tury głosowania.
18 czerwca Komitet Obywatelski "Solidarność" przestał istnieć. Jak się okazało decyzja ta była zbyt pochopna i szybka. Komitety Obywatelskie nie były bowiem wyłącznie strukturami powołanymi do przygotowania kampanii przedwyborczej. Pełniły ważną rolę społeczną: sprawowały kontrolę działalności rad i administracji państwowej, inspirowały podejmowanie działań społecznych związanych między innymi z ochroną środowiska, poprawą warunków funkcjonowania służby zdrowia, uporządkowaniem gospodarki gruntami.
Komitet formalnie przestał istnieć, ieczjego członkowe długo nie mogli się z tym pogodzić. Spotykali się w grupach nieformalnych, dyskutowali o problemach miasta, analizowali decyzje władz. Liczyli, że przerwa w działalności komitetu jest tylko chwilowa. Zdobyły one przecież zaufanie społeczeństwa, wykazały, że potrafią działać, a ich aktyw pomimo skromniejszego doświadczenia jest zdolny przeprowadzić nawet najtrudniejsze zadania.
Do ponownego zorganizowania komitetu doszło jeszcze 1989r. Niewiele zmienił się aktyw. Przewodnictwo objął Ryszar Michalski-. Wybór nie był najszczęśliwszy. Już wkrótce okazało się, że R. Michalski nie potrafi uporządkować organizacji, a co ważniejsze, celem jego działania są nie tylko problemy miasta, ale myśli on również o zmianie władz miasta. Aby uwiarygodnić żądania R. Michalski i grupa jego zwolenników wymogli na Urzędzie Wojewódzkim i NIK-u kontrolę gospodarki gruntami. Atak ten nie miał żadnych ograniczeń. Zastraszeni urzędnicy nie zawsze byli w stanie należycie wywiązać się z obowiązków. Tymczasem dalszym posunięciem KO było ogłoszenie votum nieufności w stosunku do rady. Zamierzano doprowadzić do rozwiązania lokalnej władzy.
Formy stosowane przez Komitet Obywatelski wywołały prołest kilku członków. Podczas wyboru nowych władz miało dojść do ustąpienia przewodniczącego. Stało się inaczej. R. Michalski odniósł zdecydowane zwycięstwo nad pozostałymi kandydatami. Ci nie mogąc pogodzić się z porażką postanowili powołać nowy komitet. 24 stycznia 1990r. doszło do zebrania konstytutywnego Komitetu Obywatelskiego "Odnowa". Przybyło pięćdziesiąt osób. Byli to nauczyciele, inżynierowie, lekarze, dyrektorzy miejscowych zakładów przemysłowych. Spośród nich wyłoniono 9-osobowe prezydium. Przewodniczącym został Waldemar Jędryka, zastępcą- Ireneusz Owsiany, sekretarzem Krzysztof Kuzpin, członkami: Zbysław Górecki, Roman Głowacki, Zbigniew Mielczarski i Marek Żukowski.1 Czym różniły się oba komitety? Trudno powiedzieć. Programy opublikowane przed wyborami wykazały, że główne k erunki działania są takie same. Przedstawiciele komitetów upatrywali szans Darłowa w rozwoju turystyki, ochronie środowiska, współpracy międzynarodowej, stwarzaniu warunków do bardziej intensywnego rozwoju budownictwa i rzemiosła. Odmiennie podchodzono jedynie do spraw przeszłości. Ruch rozliczeniowy w Komitecie Obywatelskim "Odnowa" był silny, dyskredytowano przy tym wyraźnie wszystkich działaczy partyjnych.
We wstępie do "Programu Wyborczego" i KO "Solidarność" pisał: "Komitet Obywatelski "Solidarność" nie stanowi części związku zawodowego "Solidarność". Jest natomiast organizacją społeczną niezależną skupiającą w swych szeregach ludzi, którym ideały prezentowane przez "Solidarność" są drogowskazami w ich działaniu".2 Urzeczywistniają one, tak drogie każdemu człowiekowi wartości jak: wolność, równość, demokracja i praworządność. W zakresie stosunków międzyludzkich kandydaci KO "Solidarność" zobowiązywali się do uważnego wysłuchiwania postulatów i wniosków wyborców, otwarcia na głosy ludzi, którym leży na sercu dobro miasta, zapoznawanie dartowian ze stanem miasta, wypracowanie rzadkich form, metod działania i informacji, które umożliwiająw jak najszerszym zakresie uczestnictwo wszystkich obywateli w podejmowaniu decyzji istotnych dla całej społeczności. W sferze gospodarczej, czonkowie komitetu mieli uznawać prywatny handel, usługi i rzemiosło, dążyć do maksymalnego wykorzystania walorów geograficznych
15
regionu, zwalczania bezrobocia poprzez tworzenie nowych miejsc pracy, zracjonalizować gospodar kę ziemną.
Zachowanie członków Komitetu Obywatelskiego "Solidarność" cechowała agresja i nieustępliwość. Zamęczali oni pracowników pytaniami, kontrolowaniem wykonywania decyzji i stałym powracaniem do tych samych problemów. Agresja wyrażała się też podczas dyskusji. Wypowiedzi członków były w większości krytyczne, domagano się zmian, czy też roziiczenia urzędników. Bardzo często wypowiedzi były przerywane przez innych działaczy. Doprowadziło to do przedłużania spotkań, które trwały kilka godzin.
Komitet Obywatelski "Odnowa" funkcjonował w ramach Klubu Inteligencji Polskiej. Przejął od niego hierarchię celowi wartości. Komitet "Odnowa", co nie ukrywano, powstał jedynie z powodu sporów personalnych w poprzednim Komitecie Obywatelskim "Solidarność" oraz nieodpowiednich metod działania, które dla występujących z KO "Solidarność" członków były zbyt agresywne, a zarazem mało pomyślane.
Nowy komitet oparł się na działaniu specjalistów. Do sztabu przygotowującego program dokoptowani zostali dyrektorzy przedsiębiorstw, prawnicy, pracownicy administracji (m in. były naczelnik), nauczyciele i lekarze. Znali oni doskonale problemy miasta, sposoby finansowania, przepisy prawne oraz organizacje struktur. Program opracowywany w tak specyficznym gronie miał obejmować jedynie zadania, których realizacja była możliwa do osiągnięcia, nie miałto być tak charakterystyczny w poprzednich okresach "koncert życzeń".
Program KO "Odnowa" - wbrew zapowiedziom - nie zawierał rewelacji. Były mniej więcej te same problemy co w dokumencie opracowanym przez konkurencyjną organizację. Popełniono przy tym istotny błąd. Program był zbyt długi i za bardzo szczegółowy. Nie trafiał on do czytelnika, a wręcz zniechęcał do lektury. W dokumencie tym próbowano połączyć dwie rzeczy: odezwe do mieszkańców 7 planem d7iałani3 ktńry nr-yynnmniał raczej podobne dokumenty z lat siedemdziesiątych, niż materiał zredagowany w duchu aktualnego czasu. Nie było w nim jasno sprecyzowanego kierunku rozwoju Darłowa i działalności radnych, wywodzących się z KO "Odnowa", nie wspominając już o sposobach osiągnięcia tych celów. Brakowało przede wszystkim informacji dotyczących źródeł finansowania.
Porażka w wyborach do samorządu spowodowana została jeszcze innym czynnikiem. Okazało się, że ludzie głosują wyłącznie na hasło "Solidarność", a nie na najlepszych kandydatów. Było to widoczne w kilku przypadkach . Jak określił to Krzysztof Socha "wprowadzono do Rady Miasta i Gminy ludzi doprawdy przypadkowych. Zawsze firmowano ich symbolem "Solidarność", po czym dodawano - jest właściwy i lojalny. W dziewięciu przypadkach na dziesięć, rekomendacja jego brzmiała: "do niczego nie należał, niczego nie dokonał". W normalnych warunkach taka bierność byłaby karygodna, jednak znaczek "S" zmienia dokładnie koloryt "sprawy". Kilka kandydatów KO "Solidarność" nie napisało nawet o tym, że należeli poprzednio do PZPR, podając, że do żadnej organizacji politycznej nie należeli.3
W Radzie Miasta i Gminy znaleźli się wyłącznie przedstawiciele Komitetu Obywatelskiego "Solidarność". Już pierwsze ich posunięcia udowodniły, że z przedwyborczych zapowiedzi niezbyt wiele wynika. Do samorządu nie starali się wciągnąć reprezentantów innych organizacji, zrezygnowano z konsultacji i opiniowania ważniejszych rozstrzygnięć. Najwięcej krytyki wywołał jednak wybór burmistrza. Podczas posiedzenia rady postanowiono rozpisać konkurs. Zgłosiło się pięciu kandydatów. Z żadnym z nich nie przeprowadzono nawet rozmowy. Na tajnym posiedzeniu Komitetu Obywatelskiego ustalono, że kandydaci nie gwarantują powodzenia. W zaistniałej sytuacji postanowiono dokonać wyboru burmistrza ze składu rady.
Podobne zamieszanie wywołała prywatyzacja handlu. Przeciwko decyzjom rady i Zarządu wystąpili sprzedawcy. Zażądali oni wprowadzenia dla nich preferencji. Sugerowano zarazem,
16
że Zarząd nie spełnia należycie swojej funkcji, członkom władz miejskich brak kompetencji, dlatego powinni ustąpić.4
Jednocześnie w sposób wyraźny, zaznaczyły się różnice w samym Komitecie Obywatelskim. Powstały dwie, zwalczające się strony. Atak byłtak ostry, że musiano powołać specjalną komisję ds. rozstrzygnięcia sporu.
Zaledwie kilkamiesięczny okres spowodował zmianę nastawienia do własnych możliwości. Wypowiedzi radnych stają się coraz bardziej spokojne, pada w nich najczęściej argument: "chcielibyśmy, ale skąd wziąć pieniądze", Rozżaleni rajcowie miejscy zwracają uwagę na to, że zastali ogromny nieporządek spowodowany przez nieudolności poprzedniej ekipy, która doprowadziła do upadku miasta oraz na to, że dotychczas nie ma podstawowych przepisów wykonawczych oraz finansowych.
Komitet Obywatelski "Odnowa" tuż po wyborach zaprzestał działalności.
Ruchy ekologiczne
Nietrudno dociec, co jest głównym środkiem darłowian. Jest nim - oczywiście - turystyka. Nadmorskie położenie miasta, bogata przyroda, czyste powietrze i woda oraz zabytki architektury powodują, że Darłowo należy do najbardziej popularnych miejscowości wypoczynkowych. Tymczasem w 1989r. rozeszła się wśród darłowian wiadomość o budowie elektrowni atomowej. "Na spotkaniu z Mieczysławem Józefowskim (I sekretarz KM PZPR) dowiedziałem się - pisze założycielka EKO "Czuwania" Jadwiga Gosiewska - jakie szczęście spotyka Darłowo, kiedy zacznie się budować, a potem eksploatacja Elektrowni Jądrowej. Że będą baseny, ciepła woda, koleje szybkiego ruchu do Koszalina i Słupska. Ale jednocześnie potem dowiedziałem się, że pracownicy będą dojeżdżać z okolicznych miast (wsi), że musi być zachowana strefa graniczna, obejmująca Darłowo, że reaktory, które mają być sprowadzone, mają szereg usterek i nie gwarantują bezpieczeństwa" (,..).5 To wystarczyło, aby zaniepokoić mieszkańców. Budowa elektrowni mogła mieć niekorzystny wpływ na ich zdrowie, z całą też pewnością przyczyniłaby się do poważnej zmiany w wyglądzie miasta. Ludzie, którzy wybudowali ogromne pensjonaty i domy letniskowe utraciliby w ten sposób podstawowe źródło utrzymania. Największy strach wywoływała jednak sama elektrownia. Wszyscy pamiętali jeszcze skutki awarii elektrowni w Czarnobylu. Elektrownia zbudowana w Kopnicy mogia być narażona na podobne usterki, które wynikałyby z nie najwyższej klasy elementów budowlanych oraz podobnej jakości robót.
Akcję należało rozpocząć od poinformowania społeczeństwa o grożącym mu niebezpieczeństwie. W tym celu Towarzystwo Przyjaciół Dzieci zorganizowało spotkanie w sali widowiskowej Darłowskiego Ośrodka Kultury. Zainteresowanie problemem było tak duże, że na sali nie mogli się pomieścić wszyscy chętni do uczestniczenia w dyskusji. Zgrzyty wywołane zostały jedynie poprzez arogancje władz partyjnych i administracyjnych, które usiłowały zbagatelizować problem, informując, że jest jeszcze zbyt wcześnie na podejmowanie dyskusji o elektrowni. Nie ma jeszcze żadnej decyzji, a Kopnica jest tylko jednym z wariantów rozwiązań.
Wiedza darłowian o energetyce jądrowej i ekologii była znikoma. Postanowiono więc zaprosić dr. Jana Jaśkowskiego i doc. Jana Grzyszcza. Wybrano też władze Komitetu. Znaleźli się w niej: Elżbieta Granat, Stanisław Januszewski, Marian Wójcik, Barbara Łopato, Zygmunt Baranowski, Maria Tomaszewska, Hanna Cieślik, Jadwiga Górecka, Andrzej Granat, Krzysztof Socha i Kazimierz Wachowski. Student Uniwersytetu Gdańskiego, Przemysław Gosiewski odczytał list do Marszałka Sejmu. Zaczęto zbierać pod nim podpisy. Ogółem udało się zebrać kilkanaście tysięcy wpisów popierających żądania zaprzestania czynności związanych z budową elektrowni atomowej w Kopnicy._
17
Sytuacja w Darłowie wywołała zainteresowanie prasy. Reportaże o EKO "Czuwaniu" ukazały się między innymi w "Prawie i Życiu", "Razem", "Sztandarze Młodych", "Pobrzeżu", "Głosie Pomorza" i "ITD". Spowodowało to, że o Darłowie głośno było w całej Polsce. Do Komitetu z wyrazami poparcia zgłaszali się mieszkańcy z różnych stron Polski. Inicjatywę poparli też naukowcy. Dzięki temu udało się zorganizować Międzynarodowe Seminarium Ekologiczne oraz pierwszą na Pomorzu manifestację ekologiczną, która odbyła się 28 stycznia 1989 roku.
Powstanie komitetu było pierwsząjawną. niezależną inicjatywą obywatelską w Darłowie od 13 gaidnia 1981r. - napisali dziennikarze pisma autorskiego "Echo" w artykule pt. "Czuwanie po roku" 6 Stwierdzili oni również, że cei dla którego powstał Komitet stał się już nieaktualny (zrezygnowano z budowy elektrowni), a mimo to Komitet będzie funkcjonował nadal z tym, że zajmie się problemami budowy oczyszczalni ścieków, likwidacją kominów fabrycznych Przy "Czuwaniu" powstał Społeczny Komitet Budowy Basenu. Członkowie EKO "Czuwanie" włączyli się do działalności rady miejskiej oraz Komitetu Obywatelskiego "Odnowa".
Ruchy odrodzenia religijnego - Neokatechumonat
Jest to droga odkrywania swojego chrześcijaństwa. Powstała ona w kwietniu 1990r Liczy siedemdziesiąt osób. Ich skład jest zbiorem zamkniętym, do wspólnoty nie są przyjmowani nowi kandydaci. Grupa spotyka się dwa razy w tygodniu: wtorki i soboty. We wtorek odbywa się liturgia słowa, a w sobotę - Eucharystia. Uczestnikami wspólnoty są ludzie o różnym stopniu wykształcenia i podobnie szerokim wachlarzu wieku. Znajdują się tam księża, nauczyciele z Liceum Ogólnokształcącego, a obok jest kobieta z nieledwie podstawowym wykształceniem.
Ruchy neokatechumentaine zrodziły się w slamsach dzielnicy Paiamaran Altas na przedmieściach Madrytu, w roku 1964. Zamieszkał wtedy w ubogim mieszkaniu malarz Franciszek Argillo (Kiko), który dopiero co powrócił do wiary chrześcijańskiej. Pojawienie się dziwnej w tamtym środowisku postaci, mającej jedynie Biblię, krueyfike i gitarę, niepokoiło mieszkańców. Chcieli się oni dowiedzieć, kim jest i co robi. Zaczęli go więc odwiedzać. Z czasem wizyty były coraz częstsze. On z kolei mówił im o Chrystusie, łasce Bożej, zbawieniu Cz.yiai fiayint;'liy Bibiii. interpretowano, sam oyfzasKoczony efektami. Zaczęła się bowiem tworzyć wspólnota. Wspólnie celebrowali z bratem Eucharystię. Nie było mowy o zakazach i nakaza -h A jednocześnie każdy doświadczył, że zmienia się, przestaje myśleć o cudzej rzeczy, staje się członkiem zbiorowości.
Darłowską wspólnotę zawiązano w Wielkim Poście. Założyciele udali się na trzydniową konwigencję. Ma stanowić związek budzenia się nowej wiary. Dlatego też uczestnicy neokatechumenatu nie udzielają się na „ewnątrz. Ich oddziaływanie na otoczenie nastąpi dopiero po zakończeniu całego cyklu.
Ciekawe są działania wspólnoty. Nie ma tutaj żadnego wymuszania, prób zmiany czegokolwiek. Zadania te ma zastąpić kontakt ze Słowem Bożym. Po tym dopiero przyjdą przemyślenia i konkretne działania.
Oazy
Ruch ten powstał w Darłowie już w latach siedemdziesiątych, skupiał on młodzież z najstarszych klas szkoły podstawowej oraz średnich. Związany był bezpośrednio z kościołem. Organizatorami spotkań i zabaw byli księża. Z tym, że ich spojrzenie na sprawy wiary było zdecydowanie odmienne oa tego, co na codzien spotyka się w kościele. Atmosfera spotkań
18
była bardzo swobodna, przypominała raczej spotkania towarzyskie, nie poważne, uduchowione lekcje reiigii.
Oazy były wyjątkowym miejscem, gdzie miano stworzyć grupę odmienną od otoczenia. Uczestników łączyła nie tylko wiara i Bóg, ale też wspólne przeżycia. Spotkania, wyjazdy i zabawy spowodowały, że z nieznanych sobie osób wykrystalizował się zespół przyjaciół. Mają oni podobne cele. Chcą aby świat był lepszy, żeby rządził się prawami prostymi i czystymi, a nie zakłamaniem i wiecznym udawaniem czegoś (lub kogoś) innego.
Młodzi ludzie zgromadzeni w OAZACH potrafili się bawić i uczyć w każdych warunkach. Modlitwa była dla nich takim samym elementem życia, jak rozmowa czy spotkanie towarzyskie. Sądzą że wiara daje im dodatkową siłę, która skłonna jest wyzwolić ich z nie najlepszych przyzwyczajeń. Wierzą w pomoc kolegów i koleżanek. Znają ich charaktery i osobowości. Żyją nie tylko dla siebie, ale i dla innych. Życie wymaga od nich stałej pracy i poświęceń, jest rezygnacją i to świadomąz przyjemności powierzchownych, nie dających głębi przeżycia.
Spotkania OAZ odbywają się z inspiracji księży. Samodzielność uczestników jest jednak spora. To od ich zaangażowania i samodzielności zależy jak będąspędzali czas i czy uzyskają satysfakcje. OAZA jest miejscem szczególnym i posiada ona życiodajne źródła. Są nimi wiara i miłość. Wiara w Boga i miłość do człowieka.
RUCHY ESTETYCZNE
Punk
Działalność: Wspólne wyjazdy na imprezy muzyczne (Jarocin, Warszawa, Gdynia, Brodnica, Gorzów). Organizowanie własnych grup muzycznych. Pierwszym darłowskim zespołem punk-rokowym było Pogotowie 997. Działali oni w latach 1982-1983. W latach 1987-1989 środowisko post punkowe oraz punkowe prężnie udzielało się w ruchu "WiP" (Darłowo + Koszalin). Obecnie grupy te składają się ku anarchizmowi. Współpracują (współpracowali?) z koszalińskim periodykiem Międzymiastówki Anarchistycznej ATAK oraz gdańskim HOMKIEM. Byli organizatorami wielu imprez na terenie Darłowa i Koszalina: happeningi, akcje prowegetariańskie, koncerty w przejściu podziemnym (Koszalin), akcje ekologiczne (manifestacje, pikiety, plakatowanie, ulotkowanie). Ostatnio włączyli się w akcje przeciwko nauce religii w szkole.
Skład: Pierwsi punkowcy byli uczniami darłowskiej Szkoły Morskiej. Obecnie środowisko to tworzą uczniowie uczący się w ZSRM i TRM oraz uczący się poza Darłowem (Sławno, Koszalin).
Sposób powstania: Bunt przeciwko istniejącej rzeczywistości artykułowany przez zespoły tamtej epoki: Sex Pistois, The Clash (Anglia) oraz Ramones (USA) (połowa lat siedemdziesiątych). Wokół zespołów powstawały grupy fanów i tak narodziło się zjawisko PUNKT do Polski. Muzyka i ideologia dotarła i zdominowała się na dobre w latach 1979-1980. W Darłowie punkowcy skupiali się wokół zespołu Pogotowie 997, słuchali tej samej muzyki i wspólnie jeździli na pierwsze punk-rokowe przeglądy muzyki. Stanowili oni zaczątek ruchu kontrkulturowego. Były to lata 1982-1983.
Sposób wyodrębnienia się z otoczenia: skórzane kurtki, ciężkie wojskowe obuwie (tzw. kokneje), pieszczochy (bransoletki nabijane nitami), wojskowe pasy (niekiedy nabijane nitami), surrealistyczne fryzury (często włosy farbowane).
System wartości: Są potomkami dadaistów. Mimo, że jak sami mówią negują wszystkie wartości i autorytety, to jednak wielu z nich uważa się za pacyfistów, anarchistów.
Model życia: Życie dniem dzisiejszym, tak jakby nie istniała przyszłość. Utożsamienie się z
19
okrzykami angielskich punków: NO FUTURĘ! - żadnej przyszłości. Po pewnym czasie większość z nich z tego wyrasta.
Kontakty z innymi ugrupowaniami i grupami: Utrzymują kontakty z anarchistami, rasistami z innych miast.
Stosunek do innych ugrupowań: Wrogi wobec skinheadów, których w naszym mieście nie ma. Ale konflikty wynikająw czasie koncertów w innych miastach. Dochodzi wówczas do bijatyk.
Cele: trudne do określenia w związku ze sztandarową dekadencją.
Metalowcy
Działalność: Nie prowadzą żadnej działalności. Wyjeżdżają wspólnie między innymi na koncerty do Jarocina, Katowic itp. Przesiadująw pijalniach piwa (niekiedy w kawiarni ERYK). Skład: Młodzież darłowskich szkół podstawowych oraz młodsze ZSRM oraz innych szkół z Koszalina, Sławna. Mieszkająw Darłowie, a do szkoły dojeżdżają.
Cele: Trudne do sprecyzowania.
Sposób powstania: Fani muzyki metalowej. Wspólne zainteresowania muzyczne.
Sposób wyodrębnienia się z otoczenia: Długie włosy, kurtki dżinsowe, spodnie dżinsowe, często połatane i powycierane, sportowe buty.
System wartości, model życia: Oprócz muzyki i zainteresowań muzycznych nie występuje coś takiego jak ideologia metalowców. Część z nich skłania się ku satanizmowi.
Kontakty z innymi ugrupowaniami i grupami: Dartowscy metalowcy nigdy nie współpracowali ani z WiPem, ani z MiędzymiastówkąAnarchistyczną, ani z żadnymi innymi ugrupowaniami

subkulturowy mi.
Stosunek do innych ugrupowań: Nie wrogi.
Oprócz tych grup subkulturowych na terenie miasta nie działało żadne inne środowisko. W początkach lat osiemdziesiątych było kilku hippisów, później grupka rastamanów (szkoła morska), ale nie zdołały te związki przyjacieisko-orgariizacyjne przetrwać do dziś. Nie
pamiętam toż, żeby kiedykolwiek w Darłowie byli skinheadzi (działają w Koszalinie).
* * *
Ruchy społeczne, o czym wspomniałem już wcześniej, rozwinęły się w Darłowie dopiero pod koniec lat osiemdziesiątych pod wpływem zagrożenia spowodowanego możliwością rozpoczęcia budowy elektrowni atomowej w małej poddarlowskiej wsi - Kopnicy. Zbyt krótki okres funkcjonowania, jak również podjęcie decyzji o zaniechaniu budowy elektrowni spowodowało, że żywotność ich nie była zbyt długa. Szybko doszło do skostnienia struktury, interesy działaczy ruchów minęły się z zapotrzebowaniem społecznym. Baza poparcia kurczyła się nie bez znaczenia jest fakt, że w organizacjach tych działali ci sami ludzie. Tworzyli oni aktyw Komitetów Obywatelskich, Klubu Inteligencji, TPZD i EKO "Czuwania". Powodowało to powielanie działań. Właściwie trudno było ustalić, jaka organizacja co zrobiła. Zbyt częste występy publiczne powodowały stopniowo utratę wiarygodności. Pojawiły się również podejrzenia co do strony moralnej aktywności. Ludzie zaczęli zadawać pytanie: "Czy aby nie chodzi tu wyłącznie o piywatne interesy?".
Istotnym problemem dla ruchów społecznych jest postawa młodzieży. Najmłodsi mieszkańcy Darłowa włączają sie co najwyżej do ruchów ekspresywnych. których funkcjonowanie ogranicza się do najprostszych form. Młodzi ludzie wyrażają dezaprobatę
20
w stosunku do rzeczywistości poprzez obojętność i stanie na uboczu istotnych spraw. W zastępstwie tego tworzą zamknięte grupy o specyficznej hierarchii celów i wartości. Najczęściej jednak słuchają muzyki i jeżdżą na występy młodzieżowych zespołów. Sposobem pokazania odrębności jest ubiór i fryzura. Jest ona brudna i niechlujna. Forma pasywnego wyczekiwania jest dla nich obroną przed najważniejszymi problemami życia. Trudna sytuacja ekonomiczna kraju, brak realnych perspektyw na znalezienie mieszkania i pracy nie wywołuje u punków i metalowców wzmożenia aktywności, wręcz przeciwnie, zniechęca to ich do współuczestniczenia w procesie zmian. Zjawiskiem godnym odnotowania jest to, że rzeczywiste różnice pomiędzy dwoma istniejącymi podkulturami w Darłowie jest znikoma, o czym najlepiej świadczy to, że zarówno punkowcy jak i metalowcy są przeważnie uczniami Szkoły Morskiej.
Najbardziej istotnym ruchem społecznym w Darłowie jest ruch ekologiczny. EKO "Czuwanie", WiN oraz grupa założycielska partii Zielonych tworzy dobrze zorganizowany kolektyw, a stale wzbogacane formy pracy powodują że nie widzi w ich działalności okresów przestoju. Ekolodzy dbają o to, aby Darłowo nadal było czystym miastem z piękną plażą i niezanieczyszczonym morzem. Z tych też powodów aktywnie uczestnicząw likwidacji źródeł zanieczyszczeń: kominów, składowisk śmieci oraz wylewisk do rzek.
Samoistne miejsce wśród ruchów społecznych zajmuje ruch inteligencki. Jako jedyny ma on charakter elitarny, ograniczony do osób spełniających wymogi, którymi są patriotyzm, pochodzenie polskie, antykierykalizm, godność osobista i honor oraz systematyczne samokształcenie. Darłowski klub, bodaj jako jedyny w Polsce realizuje w praktyce misję zapoczątkowaną przez przedwojennego myśliciela i publicystę Andrzeja Niemojewskiego.
Przypisy:
1. "Zapiski Darłowskie" 1990r., nr 1.
2 Program Komitetu Obywatelskiego "Solidarność" z 22.02.1990r.
3.	Krzysztof Socha - "W Darłowie - władza przerosła ludzi". "Zbliżenia" 1990r., nr 46.
4.	Zbigniew Mielczarski - "Przed 9 marca", "Echo Darłowa" 1990r., nr 4.
5.	Jadwjna Gosiewska - "Atomowa onerac'a", "Goniec Darłowski" 1989r nr 5.
6.	"UchoMgsgr., nr1.
21
Jan Sroka
Dyskusyjny Klub Filmowy w Sławnie
Dyskusyjny Klub Filmowy w Sławnie powstał w 1983 roku. Były to lata bardzo dużego zainteresowania kinem, które było rozrywką, ale także bardzo często dyskursem filozoficznym czy socjologicznym. Klub filmowy dawał możliwość wzbogacenia repertuaru o filmy z puli specjalnej "tylko dla DKF" oraz o filmy archiwalne.
Zebranie organizacyjne odbyło się w kwietniu 1983 roku w Sławieńskim Domu Kultury. Uczestniczył w nim mgr Jerzy Zagórski z Koszalina, członek Rady Polskiej Federacji Dyskusyjnych Klubów Filmowych w Warszawie. Patronat nad klubem przyjął Komitet Powiatowy Związku Młodzieży Socjalistycznej. Wybrano Radę Klubu. Przewodniczącym został Zenon Woźniak, z-cą Jan Misiewicz, sekretarzem Jan Sroka, skarbnikiem Halina Witaszek, a członkami Rady: Irena Lisowska, Elżbieta Wożniak, i Andrzej Piątkowski. Projekcje rozpoczęły się w czerwcu w kinie "Sława", jedynym kinie w Sławnie. Członkowie Rady przygotowywali prelekcje, dyskusje, przywozili filmy, pełnili dyżury bifeterskie, by potanić koszty. A koszty były wysokie, bo klub filmowy traktowany był jak konkurencja. Stąd wysokie ceny za udostępnienie sali, bardzo niedogodne godziny projekcji, bo środa o 22?°. lub niedziela o 14".
Od początku istnienia klubu Rada lansowała ambitny repertuar - preferując fiimy nuli	i srnhitnp. fiimw nrf>mi«rnw« W 1Qf>4 roki i nndnisann nmnwfi 7 Cftnłralnwm
Archiwum Filmowym w Warszawie. Repertuar wzbogacił się o klasykę, np. w 1965 roku prezentowano fiimy ze szwedzkiej szkoły filmu niemego.
Jesienią 1965 roku wyjeżdżająze Sławna Elżbieta i Zenon Wożniakowie. Prezesami klubu będą kolejno: Wiesław Fuerst i Marek Wilk. W prace klubu angażowali się sekretarze KP ZMS: Kazimierz Pietrzak, Zenon Truszkiewicz, Piotr Lipski. DKF z przerwami działał do czerwca 1965 roku.
W 1967 roku następuje próba reaktywowania działalności klubu. DKF wznawia działalność w październiku pod patronatem Powiatowego Domu Kultury. Projekcje odbywają się w niedziele o godz. 1405. Prezesem zostaje Kazimierz Fronc, zastępcą Jan Sroka. Na projekcje przychodzi 50-120 osób. Zważywszy niezbyt odpowiednią porę - to dobra frekwencja. Ale za mała, by pokryć wysokie koszty wynajmu sali i innych świadczeń. Dlatego w kwietniu 1968 roku odbyła się ostatnia projekcja.
Działacze DKF rozpoczęli w 1969 roku starania o wprowadzenie w kinie "Sława" Dnia Studyjnego - znowu z oporami w Sławnie i w Koszalinie. Po niezliczonych interwencjach w kwietniu 1970 roku Dni Studyjne stały się taktem. W skład 3 osobowej Rady Programowej wchodzili: Romualda Kwiatkowska, Jan Misiewicz i Jan Sroka (przewodniczący). Członkowie rady przygotowywali prelekcje i wydawali miesięczny program.
W 1971 roku jeszcze raz podjęto próbę zorganizowania Dyskusyjnego Klubu Filmowego. Tym razem Klub przetrwał wiele lat organizując wiele udanych imprez i zdobywając ogólnopolskie uznanie. Był to klub dla dzieci i młodzieży pod patronatem Powiatowego Domu Kultury. Zorganizowanie Klubu poprzedziło I Seminarium Filmowe pn: Rola filmu w procesie dydaktyczno-wychowawczym. Odbyło się ono w Darłowie w dniach 20-22 lutego 1971 roku. Wykłady wygłosili: Janina Koblewska, dr Adam Kulik z Warszawy oraz mgr Piotr Jaroszyk z Centrali Wynajmu Filmów w Koszalinie - przez wiele następnych lat przyjaciel naszego klubu. Wyświetlono filmy: Szkoła grzeszników, Żegnajcie przyjaciele,
22
Abel tv/ój brat.
DKF cila dzieci i młodzieży zarejestrowany został w Polskiej Federacji DKF w Warszawie w końcu października 1971 roku pod numerem 540. Projekcje rozpoczęły się w listopadzie 1971 roku. Projekcje odbywały się w niedziele przemiennie dla grupy dziecięcej i młodzieżowej. W listopadzie 1971 roku wyświetlono dla dzieci: Małego zbiega i Sieriożę, a dla młodzieży: Popiół i diament i Tristanę.
W skład pierwszej Rady Klubu wchodzili: Jan Sroka (przewodniczący), Maria Poprawska (z-ca przewodniczącego), Czesława Jaracz, Mieczysława Socha, Mieczysław Ostojski, Henryk Jankowski, Janina Olencka, Jadwiga Strześniewska i Roman Grzelewski.
Sekcja dziecięca DKF w Sławnie - zajęcia prowadzi Maria Poprawska
W marcu 1972 roku odbyło się II seminarium dla nauczycieli pn: Praca z filmem w szkole podstawowej, na której wykład wygłosiła doc. Janina Koblewska z Instytutu Pedagogiki w Warszawie.
27 kwietnia 1972 roku odbyło się pierwsze spotkanie z reżyserem. Była to Maria Kaniewska, której filmy wyświetlane były w kwietniu i w maju. W czasie spotkania wyróżniono prace - recenzje z filmów Marii Kaniewskiej. Autorzy wyróżnionych prac otrzymali książki z dedykacją reżyserki. Byli to: Jolanta Poprawska (kl. !Va), Jarosław Koperski (kl. Vb) i Jolanta Wrońska (kl. Vllb).
Po wakacyjnej przerwie DKF wznowił działalność 18 września 1972 r. W sekcji dziecięcej wyświetlono na pierwszej projekcji Przygody Misia Yogi a w sekcji młodzieżowej
23
v\uuiLjr
Spotkanie z Marią Kaniewską, kwiecień 1972
Ostatni pfan Klnh został tp? członkiem stałym FP DKF iizyski ijar. możliwość podpisania umowy z Filmoteką Polską. 16 października gościła w Klubie Beata Tyszkiewicz. Spotkanie prowadził Piotr Jaroszyk. Wzięło w nim udział ponad 100 członków klubu.
W sekcji dziecięcej rozpoczęto projekcje filmów J. Nasfetera oraz cykl fil mów grozy i komedii.
W styczniu 1973 roku rozpoczęliśmy wyświetlanie filmów z Filmoteki Polskiej. Ma inaugurację pokazano zestaw - Początki kina. W klubie gościli red. Danuta Karacz (Kino), która mówiła o nowym filmie amerykańskim, dr Jerzy Płażewski, który mówił o festiwalach filmowych oraz aktorka Halina Golanko.
W sekcji młodzieżowej nie było zbyt dużo widzów. Za to kwitła sekcja dziecięca. 360 miejscowa sala nie mieściła wszystkich chętnych. Dzieci oglądały filmy J. Tati, radzieckie komedie filmowe, westerny.
W czerwcu 1973 roku nadano klubowi imię długoletniego przewodniczącego PF DKF prof. reż. Antoniego Bohdziewicza. DKF wydał też znaczek wg projektu sławianina Stanisława Galika.
W sierpniu 1973 roku po raz pierwszy odbyły się w Koszalinie Międzynarodowe Spotkania Filmowe pri: Młodzież na ekranie. W Sławnie mimo wanacji także się odbyły soo%ania na którs nrzv'0dia!i; HaSśna Qns«nim Januły y^orski Kowolik Jan Rotory
24
Maja Komorowska, Jan Englert, Janusz Głowacki, Kazimierz Żórawski, Antoni Krauze. Jesienią wyświetlono cykl filmów J. Passendorfera.
Filmowe Andrzejki 29.11.1974
Do filmu S. Jędryki Podróż za jeden uśmiech prelekcję wygłosił uczeń klasy VII ze Szkoły Podstawowej Nr2 Jarosław Koperski. We wrześniu wybrano dziecięcą Radę Klubu. W skład Rady weszli: Jarosław Koperski (przewodniczący), Jarosław Mostek (z-ca przewodniczącego), Janusz Janowicz (sekretarz) oraz Władysław Leśniewski, Andrzej Kowalczyk, Wojciech Ludwikowski, Ma. ek Tousty. W konkursie na najlepszy film sezonu 1? /2/73 wzięło udział 78 członków klubu. Wygrała: Ucieczka King-Konga (29 głosów) przed Szerokością geograficzną zero (27) i Motylami (8). Za najciekawsze uzasadnienie wyboru nagrody książkowe otrzymali: Jolanta Suskiewicz, Krzysztof Socha, Władysław Leśniewski, Maciej Poprawski.
4 listopada 1973 roku odbyła się w sekcji dziecięcej 50 projekcja filmowa (Bezdomni M. Ekka), a 18 listopada gościli w klubie Tomasz Zygadło i Krzysztof Kieślowski. Także w listopadzie wyświetlono cykl: Radziecka klasyka filmowa.
W lutym 1974 roku gościł w klubie Janusz Nasfeter. W maju klub przyznał nagrody książkowe wyróżniającym się członkom. Byli to: Elżbieta Langiewicz, Barbara Baćko, Halina Flik, Anna Zamiara, Wiesława Lasek, Bogumiła Krawczyk, Maciej Poprawski, Jacek Wajszczyk, Władysław Leśniewski, Witold Poprawski, Andrzej Kowalczyk, Jarosław Mostek, Zdzisław Mickiewicz, Witold Miłaszewicz, Zbigniew Wiewiórski, Janusz Sokołowski, Marek Tousty, Wojciech Ludwikowski, Robert Lipowski, Krzysztof Mierzwa, Jerzy Bobko, Maria
25
Kuś, Grażyna Tomaszewska, Krystyna Daniluk, Bogdan Tomaszewski, Janusz Janowicz, Zdzisław Jakubas, Jarosław Koperski, Cezary Mazur, Elżbieta Michałowska, Jarosław Włodarczyk, Leszek Ciach.
W sierpniu z okazji II Międzynarodowych Spotkań Filmowych Młodzi i film w Sławnie gościli: Maria Kowalik, Ryszard Pietruski, Mieczysław Waśkowski, Jacek Mirosławski, Krzysztof Wojciechowski, Franciszek Trzeciak. Pokazano nowe filmy M. Waśkowskiego Jej portreh K. Wojciechowskiego Kochajmy się.
5 i 6 października 1974 roku odbyło się III Seminarium filmowe dla nauczycieli i działaczy kultury. Wykłady wygłosiła doc. Janina Koblewska (Analiza i interpretacja utworu filmowego i Współczesne problemy wychowania filmowego). Wyświetlono filmy: Solaris, Nocny kowboy, Znikający punkt, Osobliwa miłość.
Za najlepszy film wyświetlony w klubie w roku 1973/74 młodzi widzowie uznali: Hibematus, drugie miejsce zajęły: Pierścień księżnej Anny i W samo południe.
We wrześniu 1974 wybrano nową dziecięcą Radę klubu w składzie: Elżbieta Langiewicz (przewodnicząca), Jarosław Mostek (z-ca przewodniczącej), Władysław Leśniewski, Wojciech Ludwikowski, Bogdan Tomaszewski, Barbara Baćko, Jarosław Koperski.
W listopadzie odbyły się w klubie filmowe Andrzejki.
Od 21 do 23 stycznia 1975 roku odbyło się IV Seminarium filmowe dla nauczycieli i działaczy kultury. Tematem seminarium były problemy kina politycznego. Wykłady wygłosił red Czesław DondziHo (Film). W imprezie uczestniczył także reżyser Mieczysław Waśkowski. Wyświetlono filmy: Zmierzch Bogów, Słońce wschodzi raz na dzień, Trąd, Konformista, Incydent, Jej portret, Kamienne gody, Porwanie, Siedzący po prawicy. Prelekcje do filmów wygtosił Piotr Jaroszyk (CRF z Koszalina)
W zjeździe PF DKF uczestniczyli: Maria Poprawska, Jan Sroka i Wojciech Ludwikowski. Jan Sroka wybrany został zastępcą członka PF DKF.
2 lutego 1975 r. w Przedszkolu Nr 1 zainaugurowano zajęcia w sekcji przedszkolnej
DKF.
16 lutego 1975 Szczepan Żaryn (Ekran) wygłosił w klubie prelekcję na temat istoty i zadań krytyki filmowej. Miesiąc później w klubie gościła red. Barbara Mruklik.
18 i 19 lutego dla młodzieży Liceum Ogólnokształcaceao i Technikum Wnrinyrh Melioracji odbyło się seminarium filmowe poświęcone twórczości A. Wajdy. Wykłady wygłosił red. Marek Pawlukiewicz (Film na świecie). Wyświetlono filmy: Kanał, Brzezina, Wszystko na sprzedaż, Polowanie na muchy, Ziemia obiecana.
DKF przystąpił do konkursu Film radziecki - filmem dla wszystkich. Drużyna Kiubu wskładzie: Barbara Baćko, Elżbieta Langiewicz, Janusz Sokołowski wygrała 13 maja 1975 r. eliminacje wojewódzkie w Koszalinie i zakwalifikowała się do finału w Warszawie. Druga drużyna DKF (Władysław Leśniewski, Wojciech Ludwikowski, Marek Tousty) zajęła III miejsce.
18 maja 1975 r. odbyła się projekcja filmu Witolda Orzechowskiego Jej powrót. Po projekcji z widzami spotkali się reżyser i Beata Tyszkiewicz.
Członkowie klubu wzięli udział w seminariach filmowych w Wiśle Elżbieta Langiewicz t Lidia Kostrzewa, a w Koszalinie: Barbara Baćko, Elżbieta Langiewicz, Marek Tousty i Wojciech Ludwikowski.
W ramach III Międzynarodowych Spotkań Filmowych Młodzi i Film w sierpniu 1975 r. odbyły się spotkania i projekcje. Gościli w Sławnie: Barbara Brylska, Marek Frąckowiak, Sylwester Chęciński, Janusz Nasfeter, Grażyna Michalska, Piotr Łysak, Andrzej Szczygieł. Pokazano filmy: Olimpijczycy Zygadły, Co jest grane A. Szczygła, Moja wojna, mnjamifość J. Nasfetera. Jadwiga Galik zaprezentowała się z monodramem Ino granie Henr/k Giżycki
26
Nakaz aresżtowania.
Po wakacjach wyświetlono w klubie kilka filmów z cyklu "Neorealizm włoski" (Rzym miasto otwarte, Gorzki ryż, Umberto D).
Drużyna DKF uczestniczyła w finale ogólnopolskim turnieju Film radziecki - filmem dla wszystkich. Była najmłodszą drużyną i zdobyła wyróżnienie.
30 listopada odbyły się w klubie filmowym andrzejki, a rok 1975 zakończono w klubie Kostiumowym Balem Sylwestrowym dla młodzieżowego aktywu.
W dniach 19-21 stycznia 1976 roku odbyło się VI Seminarium Filmowe pn: Hollywood wczoraj i dziś. Wykłady wygłosili Marek Pawlukiewicz i Piotr Jaroszyk. Seminarium towarzyszyła wystawa plakatu filmowego i stoisko z książkami. Wyświetlono filmy: Garsoniera, Wieczór kawalerski, Wojna i pokój, Absolwent, Rozmowa, Goście, Nocny kowboy, Pat Garret i Billy Kid.
W plebiscycie "Głosu Pomorza" na najlepszy film roku 1975 w klubie w Sławnie zwyciężył Jeremy - 91 głosów, przed filmami: Noce i dnie (67) i Ziemia obiecana (52).
W lutym 1976 rozegrano w klubie turniej wiedzy o filmie polskim dla uczczenia 30 rocznicy powstania kinematografii polskiej. Zwyciężyli: Elżbieta Langiewicz, Janusz Sokołowski, Wojciech Ludwikowski.
W maju 1976 gościł w klubie red. Bogdan Zagroba.
W sierpniu 1976 roku odbyły się w Koszalinie IV Koszalińskie Spotkania Filmowe Młodzi i film. W Sławnie gościli: Alicja Jachiewicz, Janusz Nowicki, red Andrzej Lipiński, delegacja filmowców radzieckich (aktorzy: J. Kindinow, N. Jeremienko i reżyser: I. Woźni esiewskij).
We wrześniu 1976 roku rozpoczęła się działalność k'ubu po wakacyjnej przerwie. Po raz pierwszy we własnym kinie, w Domu Kultury. OPRF przekazał starą aparaturę klubowi. W sekcji młodzieżowej wyświetlono cykl filmów z G. Phillipem (Diabeł wcielony, Urok szatana, Fanfan Tulipan).
Odbyły się tradycyjne już andrzejki filmowe i wieczór sylwestrowy dla aktywu klubu.
W lutym 1977 roku odbył się w klubie przegląd filmów Marka Piwowskiego i Tadeusza Konwickiego.
W ramach spotkań Młodzi i film w Sławnie gościli w sierpniu: J. Gajos, Z. Malanowicz, M. Potocka, J. Passendorfer.
7 i 8 października odbył się przegląd filmów Miklosa Jancso (Gwiazdy na czapkach, Cisza i krzyk, Dopóki lud prosi). Prelekcje wygłosił Seweryn Górski.
W listopadzie z członkami Klubu spotkał się red. Czesław Nowicki "Wicherek".
11 i 12 lutego 1978 roku odbyło się VIII Seminarium Filmowe pn: Film polski jako świadek i rejestrator rzeczywistości. Wykłady wygłosili: pprof. Janina Koblewska, Jerzy Zagórski i Piotr Jaroszyk. Wyświetlono filmy: Dwie brygady, Człowiek na torze, Nóż w wodzie, Okrągły tydzień, Zagubione uczucia, Struktura kryształu.
Na kolejnym Zjeździe DKF w Warszawie Jan Sroka wybrany został z-cą członka Rady PF DKF, a Dyskusyjny Klub Filmowy otrzymał Dyplom Honorowy Ministra Kultury i Sztuki za osiągnięcia w upowszechnianiu kultury.
W kwietniu odbyło się spotkanie z prozaikiem słupskim Zbigniewem Kiwką oraz przegląd filmów Wasilija Szukszyna. Zaprezentowano filmy: Kalina czerwona, Wasz syn i brat, Pogwarki. Prelekcję o twórczości reżysera wygłosił Adam Horoszczak.
W maju odbył się finał międzywojewódzki turnieju wiedzy o filmie krajów socjalistycznych. Województwo słupskie reprezentowali członkowie DKF ze Sławna. Zwyciężył Jarosław Łomnicki, a trzeci był Wojciech Ludwikowski.
W czasie VI Spotkań Filmowych Młodzi i film w Sławnie gościli: reżyser Lech Majewski, aktorzy Zbigniew Bielski i Bruno Q'ya._
27
W II i III kwartale prezentowano w klubie filmy F. Felliniego (Osiem i pół, Noce Cabirii, Giulletta i duchy, Niebieski ptak, Wałkonie).
19 i 20 października 1978 roku zorganizowano w klubie przegląd pn: Współczesne kino węgierskie. Prelekcje wygłosił Jerzy Zagórski. Kopie uzyskano z Węgierskiego Instytutu Kultury (W górę rzucony kamień, Podróż w nagrodę, Akcent, Agnus Dei, Futbol naszych czasów). W czasie przeglądu czynna była wystawa węgierskiego plakatu filmowego.
13 i 14 marca 1979 roku odbył się przegląd filmów czechosłowackich. Pokazano: Sufit, Owoce rajskich drzew spożywamy V. Chitilovej oraz Kapryśne lato i Przypadek dla początkującego kata. Prelekcje przed filmami wygłosił Mikołaj Wojciechowski.
24 marca 1979 zainaugurowała działalność Mała Akademia Filmowa dla województwa słupskiego. Jej organizatorami są ZA ZSMP, Wydział Kultury i Sztuki UW w Słupsku, OPRF w Koszalinie i DKF w Sławnie. Uczestnikami MAF-u byli pracownicy kultury, działacze ZSMP, członkowie klubów filmowych z województwa słupskiego. Wykłady wygłosili: Marek Pawlukiewicz, Czesław Dondziłło, Piotr Jaroszyk. Wyświetlono filmy: Awantaż, Człowiek z marmuru, Wezwij mnie w świetlistą dal oraz filmy krótkometrażowe o języku filmowym: Patrzymy na film, Technika zdjęć filmowych.
Kolejne zajęcia MAF-u odbyły się w kwietniu. Wykłady wygłosiła red. Wanda Wertenstein.
W maju z uczestnikami MAF-u spotkał się red. Leon Bukowiecki i reżyser Mieczysław Waśkowski.
W klubie wyświetlano filmy L. Viscontiego (Błędne gwiazdy Wielkiej Niedźv/iedzicy, Rocco i jego bracia, Opętanie).
22 czerwca 1979 roku dla uczniów LO zorganizowano seminarium filmowe pn: Adaptacje filmowe prozy Jarosfawz Iwaszkiewicza. Wyświtńiuiiu. Brzezinę i Kochanów z Marony. Wykład nt: Problemy adaptacji filmowych dziel literackich na przykładzie filmowych prozy Jarosława Iwaszkiewicza wygłosiła dr Anna Więch.
Kolejne zajęcia MAF-u odbyły się po wakacyjnej przerwie w październiku. Wykładowcą był red. C. Dcndziłło. W listopadzie z uczestnikami MAF-u spotkał się red. Bogdan Zagroba, a w grudniu: red. Marek Pawlukiewicz, Jerzy Zagórski, dr Ewa Jakus-Dębrowska, mgr Elżbieta Jagielska-Zieleniewska
W styczniu 1980 roku w ramarh Małej Akademii Filmowej odbyt cię kurs obsługi projektora 16 mm.
Uroczyste zakończenie rocznego kursu Małej Akademii Filmowej miało miejsce 27 maja 1980 roku.
Także w maju odbył się w klubie przegląd pn: Kino Carlosa Saury. (Mrożony peppermint, Polowanie, Elizo moje życie, Kuzynka Angelica).
W sierpniu 1980 r. w ramach Spotkań Filmowych Młodzi i film gościli w SDK Bruno 0'ya, Grażyna Barszczewska i Piotr Szulkin.
Pod koniec września 1980 roku zainaugurowano drugi cykl zajęć Małej Akademii Filmowej. Byłto roczny kurs realizacji filmu amatorskiego. Zajęcia prowadzili: Jerzy Zagórski i Bogdan Siwiński. Po projekcji filmu K. Kutza Paciorki jednego różańca uczestnicy spotkali się z Martą Straszną odtwórczynią głównej roli w filmie.
W listopadzie 1980 w ramach przeglądu Współczesne kino węgierskie wyświetlono filmy: Niedzielni rodzice, VeraAngi, Diabeł bije żonę.
W dniach 28 II - 1 III 1981 odbyło się w klubie kolejne seminarium filmowe pn: Nowe fale filmowe po latach. Wykładowcą był red. Czesław Dondziłło. Wyświetlono filmy: Miejsce na górze, Do utraty tchu, Hiroszima moja miłość, Miłość blondynki, Taksówkarz.
W marcu 1981 gościł w klubie Karo! Strasburg sr.
W marcu i kwietniu zorganizowano przegląd Kino moralnego niepokoju
28
MINISTER KULTURY I SZTUKI

DYSKUSYJNY KLUB FILMOWY 1*. fTONIEGO BOHDZIEWICZA SŁAWNO

ZA OSIĄGNIĘCIA W UPOWSZECHNIANIU KULTURY
WARSZAWA, DNIA .
/ministek


0
J3yplom honorowy ZA OSIĄGNIĘCIA W UPOWSZECHNIANIU KULTURY
29
Wyświetlono: Wodzireja, Amatora, Kung-fu i Aktorów prowincjonalnych.
W maju 1981 roku odbył się w Warszawie kolejny, XVI Zjazd Sprawozdawczo-Wyborczy DKF. Prezes sławieńskiego klubu został po raz kolejny z-cą członka PF DKF. Otrzymał też pamiątkowy medal za zasługi na polu upowszechniania filmu w 25 rocznicę powstania Polskiej Federacji Dyskusyjnych Klubów Filmowych. Z okazji Dnia Działacza Kultur/ prezes DKF otrzymał Dyplom Honorowy Ministra Kultury i Sztuki za zasługi w upowszechnianiu filmu.
W końcu czerwca 1981 roku odbyto się tradycyjne seminarium filmowe dla młodzieży LO pn: Film dokumentalny lat 70-tych. Prelekcję wygłosił dr Maksymilian Werwicki. Wyświetlono filmy: Dworzec, Krowom niebo do pyska, "Wisienka" kat III, Autoportret, Do przodu, Robotnicze głosy, Skupisko, Wznoszę pomnik, Korkociąg, Robotnice, Zanik serca, Narodziny Solidarności.
W sierpniu odbyły się w Koszalinie IX KSF Młodzi i film. Przewodniczącym jury był prezes DKF-u Jan Sroka.
W grudniu 1981 i w początkach 1982 roku działalność klubu ze względu na wprowadzenie stanu wojennego oraz braku opału była nieregularna.
W listopadzie 1982 r. w klubie odbyły się filmowe andrzeik< przygotowane przez K.
Daniluk.
W styczniu 1983 roku odbyła się w sekcji dziecięcej impreza karnawałowa di»
dzieci.
28 i 29 stycznia 1983 r. odbyło się seminarium poświęcone twórczości Andrzeja Tarkowskiego. Pokazano filmy: Dziecko wojny, Solaris, Stalker, Zwierciadło oraz premierowy film amerykański Cały ten zgiełk. Z uczestnikami imprezy spotkał się Piotr Janoszyk - dyrektor OPKi- w Koszalinie. Wzięli w mm udział p acownicy kultury z województwa słupskiego oraz studenci WSP.
W dniach 18-20 maja 1984 roku odbyła się pierwsza sesja Studium Wiedzy o Filmie zorganizowanego przez DKF orazZWZSMP i WDK w Słupsku. Uczestnikami Studium są działacze i pracownicy kultury z województwa słupskiego. Sesja poświęcona była powojennej kinematografii polskiej. Wykłady wygłosili: Waldemar Chołodowski i Piotr Jaroszyk. Wyświetlono filmy: Seksmisja, Był jazz, Matka Joanna od Aniołów, Bariera, Struktura kr/szlaiu, WOjna omaiuw.
Po trwającym trzy lata remoncie w październiku 1984 roku rozpoczęto działalność DKF-u w ssli widowskowo-kinowej SDK.
Wyświetlono cykl filmów A. Hitchocka: Dama zniknęła, Bałkany, Tajny agent, Podejrzenie.
1 marca 1985 roku odbyto się spotkanie z Bogdanem Porębą poprzedzone projekcją filmu Katastrofa w Gibraltarze.
W dniach 18-24 marca 1985 roku odbyło się seminarium filmowe pn: Kino Andrzeja Wajdy. Pokazano filmy. Pokolenie, Kanał, Wszystko na sprzedaż, Na planie, Pan dziad z lirą, Popioły, Polowanie na muchy, Brzezina, Krajobraz po bitwie, Ziemia obiecana, Lotna, Bez znieczulenia, Panny z Wilka, Dyrygent, Danton. Wykłady: odczytano tekst śp prof B. Lewickiego Naczelny u nas artysta - Uwagi o artystycznej randze twórczości A. Wajdy. Dr Jan Ciechowicz (UG) mówił o teatrze A. Wajdy. Red. Waldemar Chordonowski wygłosił wykłady na temai - Spojrzenie na historię w filmach A. Wajdy i Te mai współczesny w filmach A. Wajdy. Dr Maksymilian Werwicki mówił nt: Twórczość A. Wajdy a szkoła polska.
Od 23 marca do 10 kwietnia w salonie wystawowym SDK czynna była wystawa prac malarskich A. Wajdy z lat 1942-53. Ekspozycja zawierała 21 prac.
W maju 1985 roku odbył się przegląd Kino węgierskie lat 80-tych. Pokazano fiimy: To cholerne życie Łysy p/es, Sabat czarownic• Daniel Szczęściarz, Popołudniowi
30
•
List Andrzeja Wajdy
31
Jeden z obrazów Andrzeja Wajdy na wystawie w klubie w 1985 roku
kochankowie, Gra chmur.
19 i 20 września 1985 roku odbyła się impreza filmowa dla dzieci pn: Nasi ulubieńcy - bohaterowie filmów animowanych. Wyświetlono filmy: Piękna i potwór, Coralgoli cudowna walizeczka, Mapetyjadą do Hollywood, Rycerzyk Czerwonego Serduszka. Odbyły się również spotkania z: Zenonem Sawą - kierownikiem produkcji Studia Miniatur Filmowych w Warszawie i reżyserem Władysławem Matuszewskim. Pokazali oni filmy z wytwórni warszawskiej: Jacek i Placek, Ziarenko, Historia piżmaków. Imprezę zorganizowała Krystyna Daniluk.
W listopadzie w ramach Studium Wiedzy o Filmie gościł w Klubie doc Henryk
Depta.
W styczniu 1986 w ramach Studium Wiedzy o Filmie gościł w Klubie red. Czesław Doridziłło, dyrektor OPRF w Koszalinie mgr Piotr Jaroszyk i aktorka Anna Kaźmi erczak (z okazji pokazu filmu Yesterday).
W lutym 1986 odbył się przegląd polskich filmów muzycznych zrealizowanych w latach 80-tych (Koncert, Czuję się dobrze, To tylko rock, Wielka majówka) oraz przegiąd
32
filmowy dla dzieci: Fantastyczny świat baśni przygotowany przez K. Daniluk. Wyświetlono filmy: Śnieżyczka i różyczka, Bajka o smoku i pięknej królewnie, Tajemniczy starzec, Deszczowa pani, Niedźwiedź Gawryta. Przeglądowi towarzyszyła wystawa rysi inków dzieci z konkursu Fantastyczny świat baśni.
4 kwietnia w SDK rozpoczęło działalność kino video wyświetlając film Karatecy z kanionu żółtej rzeki.
W dniach 12-14 grudnia 1986 r. odbył się przegląd filmowy pn: Polskie premiery filmowe 1986 r. Pokazano filmy: Siekierezada, Kronika wypadków miłosnych, Ga-ga chwała bohaterom, Cudzoziemka, Spowiedź dziecięca wieku, Jezioro Bodeńskie. Z magnetowidu pokazano: Blaszany bębenek i Przesłuchanie, głośny film R. Bugajskiego.
Odbyło się też spotkanie z prof. Wiktorem Głuszczenko - dyrektorem Soveksportfilmu w Warszawie.
W dniach 21-22 iutego 1987 r. odbyło się seminarium poświęcone twórczości Andrzeja Tarkowskiego. Wyświetlono: Dziecko wojny, Andreja Rublowa, Solaris, Stalkera, Zwierciadło, Nostalgię, Ofiarę oraz dwa filmy dokumentalne o Tarkowskim. Wykłady wygłosił Seweryn Kuśmierczyk z Uniwersytetu Warszawskiego. Imprezę przygotował Jerzy Młynarski, pracownik SDK.
W marcu 1987 r. odbył się przegląd pn: Współczesne kino węgierskie. Wyświetlono: Dzień dobry panie Budzik, Popołudniowi kochankowie, Dziennik dla moich dzieci, To cholerne życie, Kraj fatamorgany, Król Stefan. Jerzy Młynarski opracował okolicznościową broszurę.
W kwietniu odbyło się seminarium Literatura i film. Wykład wygłosił dr Maksymilian Werwicki. Pokazano następujące filmy: Noce i dnie, Panny z Wilka, Ryś, Baza iudzi umańych, Pętla, Sanatorium pod Klepsydrą, Słońce wschodzi raz na dzień.
W maju odbył się przegląd twórczości Krzysztofa Zanussiego. Wyświetlono: Góry o zmierzchu, Sinobrody, Przyszedłem z dalekiego kraju, Spirala, Iluminacja, Paradygmat, Hipoteza, Drogi pośród ciszy, Zabójstwo w Cptamount, Constans, Kontrakt.
W październiku 1987 odbył się przeg.ąd Udręka i ekstaza - filmowy portret artysty. Pokazano filmy zgrupowane w trzech blokach tematycznych poświęcone: muzykom (Beethoven, Amadeusz), malarzom (Goya, Andrej Rublow, Pasja życia, Udręka i ekstaza), aktorom i reżyserom (Noc amerykańska, Isadora).
W listopadzie 1987 zaprezentowano filmy z cyklu Biblia i film. Były to: Mojżesz, Dziesięcioro przykazań, Życie publiczne Jezusa, Barabasz, Szata (projekcje z magnetowidu).
W grudniu odbył się przegląd pn.. "Nowe kino radzieckie". Wykład wygłosił dr M. Werewnicki. Pokazano fiimy: Pokuta, Oskarżony, Obca Biała i Pstrokaty, Goniec.
W dniach 12-14 lutego 1988 r. z cyklu Penetracje kulturowe odbyło się ogólnopolskie «iminarium filmowe "Temat żydowsld w kinie". Przygotował je Jerzy Młynarski.
W marcu 1988 roku odbył się przegląd filmów dla dzieci pn "Dzieci naprawiają świat dorosłych". Pokazano filmy: Gry wojenne, Biały smok, Niekończąca się opowieść, Cudowne dziecko. Także w marcu odbyła się II część przeglądu Biblia i film. Wyświetlono filmy (z magnetowidu): Sodoma i Gomora, Samson i Dalila, Jezus z Nazaretu, Qvo vadis, Ben Hur.
W końcu kwietnia 1988 r. odbył się przegląd filmów grozy pn: "W tym domu straszy". Pokazano filmy: Pogromcy duchów, Lśnienie, Rzecz i Horror na ulicy R.
W czerwcu 1988 r. odbyto się seminarium pn: Kaskaderzy literatury - próba filmowego
opisu.
W listopadzie i grudniu 1988 roku odby się w dwóch częściach przegląd filmowy pn: Kino i parapsychologia.
Od 3 do 5 lutego 1989 roku odbywała się kolejna impreza z cyklu Penetracje kulturowe pn: Jadą wozy kolorowe, czyli tematy cygański^ w kinie.____
33
Thomas Blatt uczestnik ucieczki z Sobiboru, konsultant filmu "Ucieczka z Sobiboru"
Rok później odbyła się ostatnia impreza ztegocyklu poświęcona kulturze Ukraińców, Łemków, Hucułów. Zorganizował ją niezmordowany Jurek Młynarski.
Na projekcje filmowe przychodziło coraz mniej ludzi. Ostatni seans filmowy w Dyskusyjnym Klubie Filmowym miał miejsce 24 kwietnia 1991 r. W sekcji dziecięcej wyświetlono Piotrusia Pana. W grudniu tego roku przestało działać kino "Sława". Rozpoczął się ostry kryzys widowni i repertuaru. Zaczęła się zaś era kaset magnetowidowych i telewizji satelitarnej Zaczął się okres filmowy pop-kultury zdominowanej przez trzeciorzędne kino
amerykańskie. DKF w Sławnie zawiesił działalność.
* * *
Prawie trzydzieści lat działalności kiubu nie byłoby możiiwe bez iudzi, entuzjastów X Muzy. Jeszcze raz na zakończenie tej krótkiej historii wymienię niektórych: małżeństwo Woźniaków, krótko bo tylko w 1963 mieszkające w Sławnie, Irena Lisowska, Halina
34
Jerzy Młynarski (z lewej) podczas seminarium 'Temat żydowski w kinie" - luty 1988
Witaszek, Jan Misiewicz, później Romualda Kwiatkowska, Maria Poprawska, Jadwiga Strześniewska, Mieczysława Socha, nieżyjąca już Jadwiga Poprawska-Witt, Krystyna Daniluk, czy pełen pomysłów Jurek Młynarski. Także: Mieczysław Ostojski, Janusz
Sokołowski, Elżbieta Langiewicz, Basia Baćko i wiele innych.
* * *
19 stycznia 1994 odbyła się w ramach Klubu Filmowego projekcja filmu "Furopa, Europa" Agnieszki Holland. Przyszło ponad 60 osób. W lutym zaplanowano projekcję filmu "Caravaggio". Może DKF się odrodzi?
(styczeń 1994.)
35
Filmy wyświetlane
w Dyskusyjnym Klubie Filmowym w Sławnie w latach 1971-1991 x/
(sekcja dziecięca i młodzieżowa)
Świat się śmieje
1971
Mały zbieg Sierioża
Chłopcy z Placu Broni Pierścień księżnej Anny
Szkoła grzeszników Żegnajcie przyjaciele Abel twój brat Popiół i diament Tristana
Krajobraz po bitwie Eroica
1972
Abel twój brat Słoń - Maruda Bajka o mrozie czarodzieju Krzyżacy
Szatan z siódmej klasy Królewna z długim warkoczem Awantura o Basię Historia żółtej ciżemki Panienka z okienka Pierścień księżnej Anny Przygody żółtej walizeczki Wspaniały Red Król Areny Przygody Misia Yogi Gdzie jest generał Wujaszek czarodziej Dziki i swobodny Skarb Mój stary Małe dramaty Ucieczka King-Konga Cyrk
Pasażerka Zezowate szczęście Ewa chce spać Ostatni etap
*/ Wykaz filmów wyświetlanych w latach 60-tych nie zachował się.
Człowiek nie jest ptakiem Kapelusz pełen deszczu Pierwszy dzień wolności
1973
Świat się śmieje
Czerwone diablęta
Gangsterzy i filantropi
Niezwykłe przygody mister West w kraju
bolszewików
Gorączka szachowa
Wakacje pana Hulot
Mój wujaszek
Czas zabawy
Hombre
Powrót rewolwerowca Szerokość geograficzna zero Motyle
Pan Wołodyjowski Znak Zorro
Podróż za jeden uśmiech Zamach Barwy waiki Kierunek Berlin Akcja Brutus Ucieczka skazańca Królewna Śnieżka Początki kina Pokolenie Przekaz pocztowy Szymon z pustyni Kobietki Trąd
Bezdomni Iwan Groźny Czapajew Pippi
Kot w butach
Pociągi pod specjalnym nadzorem
1974
Panienka z okienka
36
Dzwon admirała	Gdzieś w Europie
Pierścień księżnej Anny	Kto zabił?
Przygody Misia Yogi	Jej powrót
Wilczy bilet	Białe słońce pustyni
Milion lat przed naszą erą	Kamo znany osobiście
Ucieczka w kajdanach	Październik
Ojciec żołnierza	Los człowieka
Operacja Belgrad	Burza nad Azją
Haszek i jego Szwejk	Szlacheckie gniazdo
Miłość w przyrodzie	Dioę s*zer«vcny
Język zwierząt	Zwyczajny faszyzm
Dawid Coperfieid	Cierpkie wino
Opowieść wigilijna	Polonez Ogińskiego
Dzieci lwicy z buszu	Wołga - Wołga
Aleksander Newski	Jej portret
Królewna w oślej skórze	Zmierzch Bogów
Telegram	Słońce wschodzi raz na dzień
Zaczarowane podwórko	Trąd
Pippi w kraju Taka-Tuka	Konformista
Żegnajcie przyjaciele	Incydent
Przygody Robinsona Cruzoe	Kamienne gody
Wielka miłość	Siedzący po prawicy
Film i rzeczywistość	Porwanie
W samo południe	Kanał
Pan Hulot wśród samochodów	Brzezina
Hamlet	Wszystko na sprzedaż
Otello	Polowanie na muchy
Makbet	Ziemia obiecana
Jezioro osobliwości	Umrzeć z miłości
Jej portret	Jej portret
i\uuiajmy się	Dzikie dziecko
Solaris	Ostia
Nocny Kowboy	Olimpijczycy
Znikający punkt	Moja wojna, moja miłość
Osobliwa miłość	Ziemia faraonów
1975	Wyspa złoczyńców
Czerwony namiot	Szary okrutni k
Narodziny kina	Dzielny szeryf Lucky Lukę
Akcja Borodo	Barwy walki
Jej portret	Orzeł
Umrzeć z miłości	Siedem dziewcząt kaprala Zbrujewa
Bitwa o ciężką wodę	Flip i Flap w Legii Cudzoziemskiej
Dziki i swobodny	Tomek Sawyer
Cudowna lampa Alladyna	Przygody Hucka Finna
Kochany drapieżnik	Rzym miasto otwarte
Zimorodek	Dwie lub trzy rzeczy, które wiem o niej
Sto karabinów	Gorzki ryż
Fantomas (1913)	U m berto D
Kruk	Kalina czerwona
37
Biała mafia
oraz dla uczestników konkursu "Film
radziecki - filmem dla wszystkich"
Pancernik Potiomkin
Lecą żurawie
Październik
Twój współczesny
Trzy dni Wiktora Czernyszewa
Anna Karenina
Dwanaście krzeseł
Siedem dziewcząt kaprala Zbrujewa
Iwan Groźny
Charley Varrick
1976
Niezwykłe przygody Włochów w Rosji
Pierścień księżnej Anny
Wielka, większa, największa
Michaś przywołuje świat do porządku
Pies za burtą
Szpieg wyszedł z morza
Mniejszy szuka dużego
W drodze na Kasjopeję
Przygody Misia Yogi
Safari 5000
Ani słowa o futbolu
Unkas ostatni Mohikanin
No i co doktorku
Adaś i Ola
Ewa chce spać
Junga z floty północnej
Barwy walki
Westerpatte
Wolne niasto
Świat się i snieje
Brylantowa ręka
Sami swoi
Nie ma mocnych
Krzyżacy
W pustyni i w puszczy
Człowiek, który przestał palić
Rozkaz zabić
Czerwona oberża
Papierowy księżyc
Rzym
Garsoniera
Wieczór kawaierski
Wojna i pokój
Absolwen.
Rozmowa
Goście
Nocny kowboy Patt Garret i Bidy Kid Jak zabić starszą panią Widmo
Ostatni seans filmowy Dyskretny urok burżuazji Lalka
Czarna teczka Szminka do ust
Rękopis znaleziony w Saragossie Portret rodzinny we wnętrzu Opowieść w czerwieni Romanca dla zakochanych Wesele O miłości
Żyć dziś, umrzeć jutro Tacy byliśmy zaKOchani Premia Chłopi
Śmiertelny pocałunek
Diabeł wcielony
Urok szatana
Fanfan Tulipan
Walkower
Bariera
1977
Potop
Tomcio Paluch Małe dramaty Skarb Hubal
Zagłada Japonii Godzina pąsowej róży Janosik
Kapitan Mikuła Mały Kazimierz Wielki Roztargniony Mniejszy szuka dużego Opowieść wigilijna Delegat floty My z Kronsztadtu Tomek Sawyer Sierioża
Powrót Robin Hooda Robert i jego małpka Pojedynek potworów Cudowny kożuszek Inna
38
W gwiezdnym pyle	Filmy M. Jancso
Wojak Janosz	Gwiazdy na czapkach
Zaufanie	Cisza i krzyk
Roztargniony	Dopóki lud prosi
Przejazdem w Moskwie	1978
Święto dzikich zwierząt	I znów skaczę przez kałużę
Jeździec bez głowy	Błękitnooki Rawden
Piętaszek i Robinson	Karawana
Dziennik panny służącej	Zmierzch czarowników
Ziemia Hurdów	Beethoven
Zbrodnicze życie ArchiDaida ae la Cruz	Kolumna Trajana
Nazarin	W drodze na Kasjopeję
Dziewczyna z wyspy	Spotkanie na Kasjopei
Viridiana	Dzień Delfina
Pies Andaluzyjski	Piraci na Pacyfiku
Zapomniani	Skarb na wyspie
Doktor Francois Gallaid	Zorro
Sekcja specjalna	Hultajska czwórka
Zawód reporter	Ja i mój pies
Doktor Judym	Pójdę z wami
Słońce wschodzi raz na dzień	Auto, skrzypce i pies Kleks
Śmiech w ciemności	Zwycięzca
Ponure chwile	Posłannictwo z innej planety
Oszukany	Trzej MuszKieterowie
Blizna	Czterej Muszkieterowie
Uśmiech	Dwie brygady
Konformista	Człowiek na torze
Cudze listy	Nóż w wodzie
Trzeba zabić tę miłość	Okrągły tydzień
Korkociąg	Zagubione uczucie
P.svohorirama	5^tri ikti irsa i
Sukccs	Chudy i inni
Rejs	Kochajmy się
Salto	Bramy piekła
Jak daleko stąd jak blisko	Legia zatraceńców
Milioner	Pięć łatwych utworów
Jarosław Dąbrowski	Utracona cześć Katarzyny BI
Przepowiednia	Tragedia Makbeta
Szczęście (Miedwiedkina)	Widmo wolności
Kwaidam, czyli opowieści niesamowite	Audiencja
Ostatni brzeg	Twarzą w twarz
Rudobrody	Anna i wilki
Vincent, Francois, Paul i inni	Mocny Ferdynand
Trochę miłości	Akcja pod Arsenałem
Lokator	Osiem i pół
Miłość kapitana Brando	Pasja
Niewinne	Nieckelodeon
Trąd	Kalina czerwona
Podejrzany	Wasz syn i brat
39
Pogwarki
We władzy ojca
Joanna Francuska
Taksówkarz
Noce Cabirii
Giulietta i duchy
Zapowiedź ciszy
Niebieski ptak
Wałkonie
Barroco
Gra o jabłko
Żyć razem
Krajobraz po bitwie
W górę rzucony kamień
Podróż w nagrodę
Akcent
Agnus Dei
Futbol dawnych czasów Czarne skrzydła Wspólny pokój 400 batów Kieszonkowe Alphaville
Odrażający, brudni, źli Wśród nocnej ciszy 1979
Michaś przywołuje świat do porządku
Błękitny ptak
Bajka o carze Sałtanie
Księga dżungli
Pirat
Colargol zdobywcą kosmosu
Wielka podróż Boika i Lolka
Człowiek z burzy
Słoń z indyjskiej dżungli
Podróż balonem
Elektra
Rejs
Sanatorium pod Klepsydrą Rocky
Ostatni pociąg z Gun Hill 3! "fit
Owoce z rajskich drzew spożywamy Kapryśne lato
Przypadek dla początkującego kata
Czarne i białe w kolorze
New York, New York
Nie taki zły
Awantaż
Człowiek z marmuru Wezwij mnie w świetlistą dal Opętanie 80 Huzarów
Mroczny przedmiot pożądania Eroica
Jak być kochaną
Roman i Magda
Narodziny kina
Nietolerancja
Wsiewołod Pudowkin
Nie zaznasz spokoju
Błędne gwiazdy Wielkiej Niedźwiedzicy
Rocco i jego bracia
Poza czasem
Korona śmierci
Salwy z Marussii
Brzezina
Kochankowie z Marony
Leworęczna kobieta
Jesienna sonata
Fifi piórko
Dzień weselny
Klincz
Amator
Lekcja martwego języka Sprzężenie zwrotne Podróż balonem Monolog Soiaris
Dworzec Białoruski Mówią Niemcy Człowiek z Arran Szacowni nieboszczycy Popiół i diament Barwy ochronne Szpital przemienienia Lokator
Zestaw filmów dokumentalnych: Życiorys, Fabryka, Życie jest piękne, Zanim opadną liście, Sukces, Bykowi chwała, Szkoła podstawowa.
1980
Ja i mój pies Dzieci wśród piratów Szary okrutni k
Colargol i cudowna walizeczka Błękitny ptak
Wakacje pana Hulot	__
40
Wyspa skarbów	Hiroszima moja miłość
Księżniczka na grochu	Miłość blondynki
Grek Zorba	Taksówkarz
Agnus Dei	Wodzirej
Miasto bezprawia	Amator
Kung-fu	Kung-fu
Maratończyk	Amatorzy prowincjonalni
Wściekły	Miłość dwudziestolatków
Okupacja w 26 obrazach	Powiatowa Lady Makbet
Aktorzy	Tam gdzie rosną poziomki
Ljyi yyci u	ium v n inwiwuu
Andrej Rublow	Indeks
Gdzie jest profesor Hamilton	Rejs
Mrożony peppermint	Matnia
Polowanie	Człowiek z marmuru
Elizo moje życie	Narodziny Solidarności
Kuzynka Angelika	Filmy dokumentalne: Dworzec, Krowom
Prywatne piekło	niebo do pyska, Wisienka kat. III, Autoportret,
Mężczyzna w lodenie	Do przodu, Robotnicze głosy, Skupisko,
Śmierć rowerzysty	Wznoszę pomnik, Korkociąg, Robotnica,
Klincz	Zanik serca.
Aria dla atlety	Szczęście (Wardy)
Werdykt	Vera Angi
Paciorki jednego różańca	Bitwa o Algier
Mój wujaszek	Jak żyć
Solo Sunny	Wszystkiego najlepszego, Marylin
Wakacje pana Hulot	Powodzenia stary
Constans	Kariera na zlecenie
Październikowa niedziela	08/15 - Koszary
Syberiada	Oddział specjalny
Niech żyje Meksyk	Gorączka
Włóczykij	Lampart
Cudze pieniądze	FIST
Niedzielni rodzice	1982
Wera Angi	Awantura o Basię
Diabeł bije żonę	Mniejszy szuka dużego
Gospodarz stadniny	Król Maciuś I
Olimpiada w Tokio	Przygody Hucka Finna
Strach na wróble	Przygody Robinsona Cruzoe
Noc amerykańska	Bułeczka
1981	Dziewczyna i koń
Ostatni kowboy	Błękitny ptak
Test pilota Pirxa	Baśń o Jasnym sokole
Wizja lokalna	O dwóch takich co ukradli księżyc
Pies, który lubił pociągi	Jeździec bez głowy
Tysiąc oczu doktora Mabuse	Abel twój brat
Do utraty tchu	Pierścień księżnej Anny
Miejsce na górze	Motyle
Do utraty tchu	Książę i żebrak
41
Placówka Chłopiec z burzy Porwany przez Indian Błękitna płetwa
Dziewczyna, która iubi marzyć
Adaś i Ola
Kochany drapieżnik
Pod borsuczą skałą
Przygoda Arabska
Inna
Kiedy dojrzewa Jagoda
Jemy i Tobi wśród dzikich zwierząt
Siedem piegów
Drogi chłopiec
Szatan z 7 klasy
Wielka, większa, największa
Krzyżacy
Mniejszy szuka dużego
Podróż za jeden uśmiech Trzy kobiety
Słońce wschodzi raz na dzień
Pasja
Manhattan
Koronczarka
Gra o jabłko
Postrzyzyny
Skłóceni z życiem
Myszy i ludzie
Sanchez i jego dzieci
Dzień weselny
Fedora
Wstręt
Niezamężna kobieta Niech żyje Meksyk Matnia
Lot nad kukułczym gniazdem Okupacja w 26 obrazach Akcja profesora Hanibala Karuzela miłości 1983
Przez skaliste góry Koniec wakacji Pan Wołodyjowski Kłamczucha
Tajemnica Szyfru Marabuta Skarb na wyspie Królowa pszczół Kieszonkowe Old Shurehano
Anna siostra Jany
Siedmiogrodzianie na Dzikim Zachodzie
Dziki konik Ryń
Rodzina Leśniewskich
Superpotwór
Za krzakiem tarniny
Przygody Calineczki
Kaskader
Zmory
Prawda
Bobby Derfield
Dubler
Dziecko wojny Solaris Stal ker Zwierciadło Cały ten zgiełk Viva Maria Lawina Vabank Ściany
Powiedz że ją kochasz Czas przyszły Tymczasowy raj Rocco i jego bracia Lampart
Błędne gwiazdy Wielkiej Niedźwiedzicy
Serce to samotny myśliwy
Obcy - 8 pasażer Nostromo
Dziwolągi
Nosferatu wampir
Wielka majówka
Agonia
Bezbronne nagietki Wystarczy być Pies, który lubił pociągi Hair
Pięć łatwych utworów 1984
Przygody barnna Munchausena Rycerz i los Książę i żebrak Błękitna płetwa Zły duch Jamboja Awantura o Basię Strzały Robin Hooda Pierścień księżnej Anny Przygoda arabska
Ojciec królowej___
42
Powrót straconych Błękitna płetwa Pan Tau w obłokach Jeśli masz bijące serce Saturn 3 Oko proroka
Goście z galaktyki Arkana Superpotwór Wyprawa po złote włosy Dzieci Leningradu Bałamut
Mapety jadą do Hollywood
Saturn 3
Fedora
Amarcord
Koszenie Jastrzębiej Łąki Dwoje na huśtawce Coma
Przybywa jeździec
Rebeka
Rozbitkowie
Wujaszek z Ameryki
Symfonia pastoralna
Rogopag
Medea
Seksmisja
Był jazz
Matka Joanna od Aniołów Bariera
Struktura kryształu
Wojna światów
Dama zniknęła
Bałkany
Tajny agent
Podejrzenie
ósmy dzień tygodnia
Policjantki
Gracz
Hair
Miasto kobiet 1985
Spokojny urlop Śnieżyczka i różyczka Żandarm w Nowym Jorku Błąd szeryfa Okrągły tydzień Janosik
Czarodziejski Lolo Cyrk bez granic_
Zew rodu
Rycerz czerwonego serduszka Zwariowana rodzinka Przygody barona Mulhausena Motyle
Inna Awantura o Basię Ryś na tropie Król Maciuś I Z tobą bawi mnie świat Kiedy dojrzewa Jagoda Diabeł morski Wodne dzieci
Przygody Robinsona Cruzoe O dzielnym kowalu Wielka podróż Bolka i Lolka Historia żółtej ciżemki Przygody Hucka Finna Porwanie Sawoi Colargol na Dzikim Zachodzie Colargol zdobywcą Kosmosu Córka króla wszechrnórz Piękna i potwór
Colargol i cudowana walizeczka
Mapety jadą do Hollywood
Rycerzyk Czerwonego Serduszka
Jacek i Placek
Historia piżmaków
To przeklęte oko proroka
Placówka
Siedem piegów
O dzielnym kowalu
Pan Tau w obłokach
Dreszcze
W cieniu podejrzenia Lekkie obrażenia ciała Ręce do góry Urzeczona Obi-oba Sobowtór
Kochanica Francuza Skok w pustkę Polowanie na muchy Fucha
Katastrofa w Gibraltarze Recydywista Rok 1941 Akt oskarżenia Zezowate szczęście
Pokolenie__
43
Kanał
Wszystko na sprzedaż
Popioły
Na planie
Pan dziad z lirą
Polowanie na muchy
Brzezina
Ziemia obiecana
Lotna
Bez znieczulenia
Panny z Wilka
Dyrygent
Danton
Eroica
Trema
Parszywa dwunastka Zwyczajny faszyzm Miłość dwudziestolatków To choierne życie tysy pies Sabat czarownic Daniel szczęściarz Popołudniowi kochankowie Gra chmur Ziemia obiecana Dziecko Rosemary Rok niebezpiecznego życia Książę i aktoreczka Najlepszy kumpel Wesele
Dama Kameliowa Niebiańskie dni Nadzór
Perła w koronie Sól ziemi czarnej Wystarczy być idol
Wujaszek z Ameryki
Filmy dokumentalne: Credo, Płyną tratwy, Rodzina człowiecza, Pierwszy krok, Narodziny statku, Muzykanci, Królowa Krystyna, A stawką jest śmierć, Star 80, Paciorki jednego różańca, Na straży swej stać będę.
1986
Królewicz i gwiazda wieczorna
Księżniczka w oślej skórze
Za siedmioma morzami
Śnieżyczka i różyczka_
Tajemniczy starzec
Bajka o smoku i pięknej królewnie
Deszczowa Pani
Niedźwiedź Gawryła
Jeździec bez głowy
Bułeczka
Elektroniczna babcia
Akademia pana Kleksa
Czarodziejski Lolo
Szczęśliwe dni Muminków
Grisza i koń Zefir
Wodne dzieci
Oko proroka
Przeklęte oko proroka
Bajka o smoku i pięknej królewnie
Strzeż się dziewiątego syna
Rycerzyk czerwonego serduszka
Jaś i diabełek
Ślad Bobra
Mała czarownica
Zwierciadło wielkiego Magusa
Tajemnica starego ogrodu
Dżony i Arnika
Yesterday
Pancernik Potiomkin Fanny i Aleksander Zwykli ludzie Boy Fiend Symfonia wiosenna Krzyżacy Koncert
Czuję się świetnie To tylko rock Wielka majówka Sklep z modelkami Tom Horn West Si de Story Blus Brothers Seksmisja
Ballada o Narayamie Ghandi
Inne spojrzenie Na granicy
Butch Cassidy i Sandance Kid
Rudobrody
Ostatnie metro
Japonia i miecz
Dziecko Rosemary
Żywe torpedy__
44
Ba!	Awantura o Basię
Obywatel Kane	O dwóch takich co ukradli księżyc
Tysiąc milionów dolarów	Old Shurehand
Wspaniałość Ambersonów	Przygody Robinsona Crusoe
Idź i patrz	Tropiciel
Pułkownik Redl	Wszyscy i nikt
Ghandi	Pierścień i róża
Podróż do Indii	Przygody Ali Baby i 40 rozbójników
	i iu»i uv^i ii\u i. ir\c/
Przeznaczenie	Alicja
Wypadek w kwadracie 36-80	Dziki niedźwiedź Gawryła
Halo taxi	Pies, który śpiewał
Dama z Szanghaju	Dziki konik Ryn
Niewinni święci	Ja i mój pies
Siekierezada	E.T.
Kronika wypadków miłosnych	Powrót Jedi
Ga-ga chwała bohaterom	Gwiezdne wojny
Cudzoziemka	Christine
Spowiedź dziecięcia wieku	Dwa oblicza zemsty
Jezioro Bodeńskie	Pod wulkanem
Blaszany bębenek	Recydywiści
Przesłuchanie	Dzień dobry panie Budzik
1987	Popołudniowi kochankowie
Błąd szeryfa	Dziennik dla moich dzieci
Wódz Indian Tecumach	To cholerne życie
Unkas - ostatni Mohikanin	Kraj fatamorgany
Wielki wąż Chingachgok	Król Stefan
Głupcy z Kosmosu	Czarny dzień w Blach Roch
W drodze na Kasjopeję (cz. 1 i 2)	Amadeusz
Imperium kontratakuje	Matka królów
Cały ten zgiełk	Pierwszy śnieg w Monachium
Sędzia z Teksasu	Patt Garret i Billy Kid
Variola Vera	Rok niebezpiecznego życia
Paryż - Teksas	Słodkie kłopoty
Prawda przeciw prawdzie	Carmen
Z życia marionetek	Góry o zmierzchu
Dziecko wojny	Sinobrody
Andriej Rublow	Z dalekiego kraju
Solaris	Spirala
Stal ker	Iluminacja
Zwierciadło	Paradygmat
Nostalgia	Hipoteza
Ofiara	Drogi pośród nocy
Mój brat ma fajnego brata	Zabójstwo w Catamount
Powrót Jedi	Constans
Rodzina Leśniewskich	Kontrast
Mapety jadą do Hollywood	Siedem narzeczonych dla siedmiu braci
Szatan z 7 klasy	Zostańmy razem
Szaleństwa panny Ewy	Beethoven
Ba!	Awantura o Basię
45
Amadeusz Goya
Andrej Rublow Pasja życia Udręka i ekstaza Noc amerykańska isadora Fala
A statek płynie W zawieszeniu Agonia
Ostatnie metro Przypadek
Jezus Christ Superstar
Drugi oddech
Mojżesz (magnetowid)
Dzięsięcioro przykazań (m>
Życie publiczne Jezusa (m)
Barabasz (m)
Szata (m)
Pokuta
Oskarżony
Obca Biała i Pstrokaty
Goniec
1988
Unkas - ostatni Mohikanin Na tropie sokoła Oid Shurehand Wódz Indian Tecumsech Dziewczynka i Grand Griszka i koń Zefir Karino i i I! cz.
Gry wojence Biały smok
Niekończąca się opowieść Cudowne dziecko Cyrk w cyrku Cyrkowcy na biegunie Cyrk
Ulubieniec publiczności Robinson Cruzoe W pustyni i w puszczy cz. I i II Król Maciuś I
Królewicz i gwiazda wieczorna Przygody żółtej walizeczki Wodne dzieci Mężczyźni nie płaczą Kłamczucha Życie wewnętrzne
West Side Story Macaroni Rydwany ognia Austeria
Sanatorium pod klepsydrą Ażiotaż biletów na czas Meir Ezofowicz Dybuk
Tewie Mleczarz Śmierć pięknych saren Pamiętnik Anny Frank Samson Głód
Sklep przy głównej ulicy Wn:abowstąpienie Ucieczka z Sobiboru Dla tych, których kochałem Yentl
Skrzypek na dachu Dawno temu w Ameryce Wybór Zofii Niedzielne igraszki Gonzo wojownik Zalotnik Jo-jo
Tysiąc miliardów dolarów Yentl
Yesterday Kobieta z wydm Sodoma i Gomora Samson i Dalila Jezus z Nazaretu Quo vadis Ben Hur
Pogromcy duchów
Lśnienie
Rzecz
Horror na ulicy R.
Baza ludzi umarłych
Poflsa
Idol
Spotkania
Ósmy dzień tygodnia
Opowieść o drodze
Piękni dwudziestoletni
Koniec nocy
Sonata marymoncka
Ptak, o którym trochę wisrn
Piosenka dla robotnika rannej zmiany
46
Siekierezada	Lessie wróć
Zabicie ciotki	Szaleństwa panny Ewy
Amadeusz	Akademia pana Kleksa
Lampart	Bajka o pięknej królewnie
Trzy kroki od miłości	Odnaleziony skarb
Tootsie	Księżniczka w oślej skórze
Golem	Bim Czarne Ucho
Gabinet doktora Caligari	Liliowa kula
U progu tajemnicy	Czarodziejski las
Ognisty anioł	Być albo nie być
Omen	Człowiek z marmuru
Nie oglądaj się teraz	Greystoke - legenda Tarzana
Diabeł	Krzyk
Klątwa w doiinie węży	Cygańska miłość
Dotknięcie Meduzy	Lautarzy
Zagadka nieśmiertelności	Jesteśmy nadzy
Egzorcysta	Tabor wędruje do nieba
Egzorcysta II	Król cyganów
Duch 1	Cygańskie szczęście
Duch II	Różowe sny
Omen II	Kamień rzucony w górę
Wrzask	Dziewica i cygrn
Lśnienie	I skrzypce przestały grać
Pogromcy duchów	Zanim opadną liście
Omen III	Odnaleziony skarb
Star 80	Białe czapie
Laura	Radykalne cięcie
Miłość z listy przebojów	Cygańska miłość
Yesterday	Carmen
V^/£_U1C C5tuwivei	riai'
1989	Variola Vera
Jak się budzi królewny	Pojedynek na szosie
Córka króla wszechmórz	Ucieczka w noc
Śnieżyczka i różyczka	Goście
Narzeczona księcia z soli	Most na rzece Kwai
Posag księżniczki Ralu	Miliony Brestera
Weronika w krainie czarów	Człowiek z Rio
Pojedynek czarnego księcia	Więzienni szaleńcy
Rumburak	Sekcja specjalna
Księżniczka w oślej skórze	Horror na ulicy R
Fałszywy książę	Duch II
Cudowne dziecko	Złowieszcza śmierć
Niekończąca się opowieść	Amadeusz
W drodze na Kasjopeję	Szkoła kochanków
Spotkanie na Kasjopei	Wielka majówka
Test pilota Pirxa	Boskie ciała
Człowiek z Rio	Makbet
Labirynt	Zabić księdza
Błękitna laguna	Tragedia Makbeta
47
1990
Na czereśni Dla jednej trójki Marysia i krasnoludki Krzyżacy
Tajemnica spalonego domu
Pięści, karate, fasoia
Dawid i Sandy
Lassie wróć
Dumbo
Wodne dzieci
Gwiezdne wojny
Przygody błękitnego rycerzyka
Panienka z okienka
Mój mały kucyk
Koty błyskawice
Cudowne dziecko
Gremlinsy
Wesołe psoty
W pustyni i w puszczy
Conan
Willow
Władcy wszechświata Piotruś Pan Przygody Guliwera Złota gwiazdeczka Bitwa w wąwozie Zwenigora Żurawi i na Ukrainie Ukraińskie noce Tydzień rusałki Woda życia
Biały ptak z czarnym znamieniem
Fragmenty huculskie
Cienie zapomnianych przodków
Arsenał
Ziemia
Taki świat, Drewniane cerkiewki, Bieszczadzkie ikony, Pascha Cnrysta, Łemkowyna, Beskid Niski. Sokół na kamieniu.
1991
Dino i kosmiczny duch Jack i łodyga fasoli Birdman i trio z galaktyki Dzikun Tarzan
Bezcenna kaczka
Kleks - wysłannicy Bajdocji__
Kleks - wyspa wynalazców Porwanie w Tiutiurlistanie Piotruś Pan
48
Prasa o Dyskusyjnym Klubie Filmowym
Film na świecie. Nr 7-8, iS/o Marek Pawlukiewicz
Na przykładzie Sławna
Ażeby przedstawić Dyskusyjny Klub Filmowy im. Antoniego Bohdziewicza przy Powiatowym Domu Kultury w Sławnie pozwolę sobie na wstępie przytoczyć obszerne fragmenty starannie prowadzonej klubowej Kroniki:
"1/1/ końcu października 1971 roku nasz klub został zarejestrowany pod numerem 540 w Polskiej Federacji DKF w Warszawie. W listopadzie odbyła się inauguracja - pracę DKF-u pomyślano w dwóch grupach: dziecięcej i młodzieżowej. Karnety, w cenie 5 zł dla grupy młodzieżowej znalazły wielu chętnych nabywców. A oto repertuar listopada: dla dzieci - MAŁY ZBIEG oraz SIERIOŻA, a dla młodzieży POPIÓŁ I DIAMENT oraz TRISTANA. Każda projskcjB zostsłB poprzedzeń3 krótkim wprowadzeniom, Z3Ś dyskusjo o filmdch odbywały się w szkole.
W ten sposób odbyły się narodziny DKF-u. Dlaczego dla tak młodej widowni? Powody były dość złożone. Przy czym najważniejsze było przeświadczenie, że aby móc systematycznie wychowyv/ać świadomego i dojrzałego widza kinowego - należy rozpoczynać pracę z filmem właśnie wśród uczniów. Wzięto również pod uwagę fakt, że kilkakrotne próby prowadzenia DKF-u dla dorosłych skończyły sie niepowodzeniami.
Różne były propozycje w zakresie protektoratu nad klubem. W sławieńskich szkołach nie ma warunków do projekcji filmów, a Komenda Hufca ZHP "umyła ręce"... a raczej nie dotrzymała kilkakrotnie wyznaczanych terminów spotkań w sprawie ewentualnej działalności DKF-u przy Komendzie Hufca W tej sytuacji klub przyjął opiekę Powiatowego Domu Kultury w Sła -'nie, zaś jego pracą kierowała społeczna Rada Klubu: Jan Sroka, Maria Poprawska, Czesław Jaracz, Mieczysława Socha, Mieczysław Ostojski, Henryk Jankowski, Janina Olencka, Jadwiga Strześniewska, Roman Grzelewski.
Po trzech miesiącach, w lutym 1972 roku w sekcji młodzieżowej nastąpił katastrofalny spadek frekwencji - mimo usilnych starań zdołano rozprowadzić zaledwie kilkadziesiąt ka -netów. Powód? Zmiana godzin prcjekcji filmów na życzenie kierownika kina i poparta decyzjami władz powiatowych. W luj sytuacji DKF przyjął prońi przymusowo dziecięcy."
(Trudnościami DKF-u w Sławnie zainteresowała się prasa o czym świadczy wklejony do kroniki artykuł Zbigniewa Michity w "Głosie Koszalińskim" z dnia 19 lutego 1972 r.)
Brak miejsca nie pozwala mi tutaj na dalsze cytowanie in extenso bardzo ciekawej kroniki klubu i dlatego zamierzam streścić jej najważniejsze fragmenty oddające istotne problemy jego działalności. Oto, w tym samym miesiącu lutym odbyto się jednak - z dużym sukcesem - zaplanowane wcześniej trzydniowe seminarium na temat "Rola filmu w procesie dydaktyczno-wychowawczym". Wykładowcami byli: doc. dr Janina Koblewska, dr Adam Kulik i mgr Piotr Jaroszyk.
W marcu zorganizowano dla nauczycieli jednodniowe seminarium "Praca z filmem

dla dzieci, zaś w październiku - Beata Tyszkiewicz. Mimo że tak młody stażem i wiekiem uczestników, klub otoczył opieką nowopowstający DKF w Łącku, zaś w listopadzie tegoż
49
roku powiększył się sam o sekcję realizatorską- Dziecięcy Amatorski Klub Filmowy, który liczył 15 członków z klas od IV do VI szkoły podstawowej.
W styczniu 1973 roku rozpoczyna działalność Studium Wiedzy o Filmie odrobinę niefortunnie, gdyż zaproszony na inauguracyjny wykład ówczesny Sekretarz Generalnv PF DKF, Henryk Zieliński, nie przybył z powodu nieoczekiwanego wyjazdu do Moskwy. Nie zawiedli za to kolejni wykładowcy, między innymi, dr Jerzy Płażewski, red. Danuta Karcz, red. Czesław Dondziłło, Szczepan Żaiyn, Marek Pawiukiewicz.
W czerwcu 1973 roku klub przyjmuje imię Antoniego Bohdziewicza, znanego reżysera i pedagoga, wieloletniego przewodniczącego PF DKF. Z tej okazji członkowie klubu otrzymali specjalne znaczki z nową nazwą klubu. Trzeba przyznać, że działalność klubu nie przynosi wstydu jego duchowemu patronowi - jego członkowie biorą udział w konkursie "Co wiem o filmie radzieckim?", czytają prasę filmową prenumerowaną przez klub, biorą udziałw plebiscytach Festiwali FilmówTurystycznych i sami prowadzą plebiscyt na najlepszy film sezonu, a nawet często... sami wygłaszają wprowadzeni a do filmów. Dla przykładu takie wprowadzenie do filmu Stanisław-, Jędryki, wygłosił uczeń VII Szko y Podstawowej nr 2 - Jarosław Koperski.
W sposób ciekawy i przemyślany Rada Klubu programuje swoją działalność także w zakresie repertuaru. A więc konsekwentnie realizowany jest przegląd najciekawszych pozycji z historii kina, ze zbiorów Filmoteki Polskiej. Wyświetlane są "trudne" filmy z puli »|jcujćiiilej "iyiku uia DKF", iaiv.ie ja* oZrwiuiM ituriNlK.czy HKZfcKAZ HUCZ IUWY, V.Ole w normalnym rozpowszechnianiu nie znalazłyby w Sławnie chętnych odbiorców. Zaś z normalnego repertuaru kinowego Rada układa ambitne i ciekawe cykle, takie jak "Problemy kina politycznego" ilustrowane filmami: ZMIERZCH BOGÓW, SŁOŃCE WSCHODZI RAZ NA DZIEŃ, KONFORMISTA, PORWANIE, SIEDZĄCY PO PRAWICY, KAMIENNE GODY.
Mimo, że w okresie ferii wakacyjnych DKF zawiesza działalność, to jednak jego członkowie uczestniczą w koszalińskich spotkaniach "Młodzież i film". W Sławnie prezentowali swoje filmy i brali udział w spotkaniach i dyskusjach z młodzieżą: w 1973 roku - Janusz Zaorski, Jan Batory, Maria Kowalik, Maja Komorowska, Jan Englert, Janusz Głowacki, Antoni Krauze; w 1974 roku - Krzysztof Wojciechowski, Mieczysław Waśkowski, Jacek Mierosławski, Franciszek Trzeciak, Ryszard Pietruski.
Dla całości obrazu poczynań sławieńskiego DKF-u należy dodać, że obecnie nie tylko reaktywowała się sekcja młodzieżowa, ale przybyła również sekcja... przedszkolna. Jak powszechnie wiadomo, przedszkolom można trafić obecnie do przekonania najskuteczi :'~j właśnie "Lolkiem i Bolkiem" lub innym ich ulubionym bohaterem - jako nader skutecznym instrumentem wychowania i perswazji. Na dzień 1 czerwca właśnie przedszkolaki przygotowały wystawę prac plastycznych inspirowanych filmami.
Do tego optymistycznego autoportretu chciałbym dorzucić kilka refleksji jakie mi się nasunęły podczas wizyty w gościnnym Sławnie. A więc, z całą pewnością mamy do czynienia z jednym z najlepiej działających klubów dziecięcych. Czemu należy przypisać ich sukcesy? Mimo, że fakt ten nie znajduje właściwego odbicia w klubowej kronice, wydaje się nie podlegać dyskusji, że największym atutem jest w tym wypadku gorące zaangażowanie i wiedza filmowa dwojga "dorosłych" działaczy, którzy się nim od początku opiekują. Nauczycielskie małżeństwo, Jan Sroka i Maria Poprawska, zaczęli w Sławnie szerzyć kulturę filmowąw ramach zajęć pozalekcyjnych i wkrótce doprowadzili do założenia DKF-u. Oparcie się na młodych widzach nadało klubowi najbardziej w tych warunkach obiecujący kiemnek i profil działalności. Bo przecież w latach 1963-65 działał w Sławnie DKF "Basta" - bardzo późna pora projekcji (godz. 2232) spowodowała wycofanie się wielu entuzjastów. W 1967 roku próbowano wyświetlać filmy w niedzielę o godz. 1465, ale i to rozwiązanie nie zdało egzaminu. Obecnie również dzień i pora projekcji okazująsię być bardzo istotnym czynnikiem
50
i nie zawsze sytuacja układa się pod tym względem idealnie, ponieważ jedynym przeciwnikiem DKF-ujest kierownik miejscowego kina. W wychowawczej działalności klubu widzi on jedynie zagrożenie swoich planów finansowych... Podczas mojej obecności w Sławnie próbował on na przykład uniemożliwić wcześniejsze niż w kinie wyświetlenie ZIEMI OBIECANEJ na klubowym seminarium poświęconym twórczości Andrzeja Wajdy. A przecież pustki w tymże kinie na KABARECIE czy filmach Bergmana świadczą dowodnie, że jedyna droga do poprowadzenia frekwencji (i kasy) wiedzie przez odpowiednie przygotowanie i uprzednie ufilmowienie widza, co tak skutecznie realizuje sławieński DKF. Na rezultaty wystarczy poczekać, a póki co - raczej pomóc ambitnemu klubowi niż wymyślać nieistniejące konflikty.
Bogate doświadczenia klubu spowodowały żywe zainteresowanie jego działalnością ze strony naukowców badających oddziaływanie filmu na dzieci i młodzież, psychologię odbioru i wpływ pedagogiczny. Wydaje mi się, że klubowi w Sławnie udało się stworzyć model jak najbardziej wart zainteresowania i dyskusji, a także szerszego naśladowania w ruchu upowszechniania kultury filmowej. Potrzebę taką widzą również wspomniani sławieńscy nauczyci el e-entuzjaści edukacji filmowej, którzy organizują lokalne seminaria dla nauczycieli i działaczy młodzieżowych ZSMW prowadzących działalność kulturalną na wsi, w terenie najmniej "niedoinwestowanym", niemal dziewiczym
Na ostatnim zjeździe PF DKF, Maria Poprawska zaapelowała do wszystkich o pomoc w organizowaniu dziecięcych DKF-ów, a także doprowadzenie do wymiany doświadczeń między istniejącymi już dziecięcymi DKF-ami. Gościnne Sławno jest gotowe takie robocze spotkanie zorganizować na swoim terenie. Poza tym, Maria Poprawska zgłosiła wniosek, ażeby przy Komisji Młodzieżowej Federacji stworzono sekcję działaczy na rzecz dziecięcego ruchu klubowego. Wniosek wart niewątpliwie rozważenia, a chyba i realizacji...
Głos Pomorza Nr 294 19 XI11989 Seminarium filmowe w Sławnie
"Wiatr od wschodu"
Dyskusyjny Klub Filmowy im. Antoniego Bohdziewicza przy Sławieńskim Domu Kultury w Sławnie organizuje w dniach 2-4 lutego 1990 roku kolejne seminarium filmowe z cykiu Penetracje kuiturowe". Po prezentacji kuitury żydowsKiej i cygańskiej, przygotowano seminanum Wiatr oa wscnoau , poświęcony Kulturze uKramsKiej z uwzględnieniem doroCKu Hucułów i Łemków.
W programie seminarium znajdą się filmy fabularne i dokumentalne, spektakle teatralne, występy muzyczne, wykłady. Odbywać się ono będzie w Sławieńskim Domu Kultury, a uczestnicy zakwaterowani zostanąw internatach miejscowych szkół. Opłata za udziai w seminarium wynosi 20 tysięcy złoty Cm od osoby, co stanowi pokrycie kosztow zakwaterowania i uczestnictwa w pokazach. Organizatorzy nie zapewniają wyżywienia. Zgłoszenia można nadsyłać (do 25 stycznia 1990 roku) pod adresem: Sławieński Dom Kultury, ul. Cieszkowskiego 2, 76-100 Sławno, woj. słupskie, nr telefonu 76-70. Równocześnie należy wpłacać opłatę akredytacyjną na konto Sławieńskiego Domu Kultury, Bank PKO Sławno nr 77637-635. Cena karty wstępu bez rezerwacji noclegów wynosi tylko 5 tysięcy złotych.
A oto niektóre pozycje z niezwykle bogatego programu seminarium. Organizatorzy przygotowali siedem filmów fabularnych produkcji radzieckiej, między innymi "Wodę życia", "Arsenał", "Cienie zapomnianych przodków"; filmy dokumentalne - "Bieszczadzkie ikony",
"ToU	fr\ Mifilm r> « ibr-oir>r>Uir»» mUnlrt	» -»a	>» "7
>	w»».w>k y-wf l	vn\l w»., i»l wj	(IW 4_V i_k/kWI </*» JU.14I
Ukraińskiego Towarzystwa Społeczno-Kulurainego w Szczecinie, "Głód na Ukrainie" produkcji USA, "Łemkowska Wielkanoc", "Łemkowynę", "Beskid Niski" (OTV Kraków).
51
Zaprezentowane również zostaną fragmenty "Otwartego Studia" poświęconego mniejszościom narodowym i kampanii wyborczej posła Włodzimierza Mokrego dotyczące problematyki ukraińskiej.
Zaplanowano wykłady: Dosła OKP W. Mokrego ("Problem nir.7y7ny ni a i itraińoriw wysiedlonych w 1947 roku"), dr. Bazylego Nazaruka z Uniwersytetu Warszawskiego ("Sacrum we współczesnej poezji ukraińskiej"), Mirosława Werbowskiego, redaktora naczelnego "Naszego Słowa" ("Ukraińska mniejszość dzisiaj").
Spektakle teatralne to monodram w wykonaniu Barbary Roźniakowskiej z Baligrodu zatytułowany "Bal Czarnego Cara" według "Lichtarza ruskiego" Jerzego Harasymowicza "Opowieści Vincenza" w wykonaniu Zespołu Teatralnego "Węgajty" oraz wieczór poezji łemkowskiej.
W czasie trwania seminarium będzie można posłuchać nagrań ludowej muzyki ukraińskiej, być może pojawi się chór kameralny pod kierownictwem Romana Rewakowicza, będzie także wieczór płytowy poświęcony ukraińskim inspiracjom w muzyce rockowej.
Seminarium "Wiatr od wschodu" w Sławnie towarzyszyć będą także wystawy: fotografii Moniki Mazurkiewicz i Krzysztofa Furmanka z Warszawy ("Łemkowski krzyż"), Józefa i Stanisława Galików ("Bieszczadzkie pejzaże") oraz książek i publikacji ("Motywy ukraińskie"). Program sławieńskiej imprezy zawiera sporo interesujących propozycji, warto zatem ? tej oferty skorzystać, (kc)
Fiirn 30 V 1976 Nr 2
Ile zależy od prostownika
Pisaliśmy już o klubach robotniczych i studenckich, mających bądź możnych protektorów, bądź też szerokie zaplecze społeczne. Inne są problemy DKF-u z miasteczka. Przykładem typowych trudności i nietypowego ich pokonywania może być Klub im. Antoniego Bohdziewicza w Sławnie.
Miasteczko jak miasteczko: 10 tysięcy mieszkańców. Kilka niewielkich zakładów przemysłowych, trzy szkoły podstawowe i cztery średnie, węzeł kolejowy. Do Koszalina 40 kilometrów, do Słupska, stolicy nowego województwa - 25, do Darłowa, nad morzem - 20. Niby wszędzie niedaleko, a jednak jakoś z boku. Skromnie prezentuje się życie kulturalne Sławna: masywny budynek Domu Kultury, kiedyś powiatowego, teraz miejskiego odwiedzają uczniowie. Poza tym orkiestra dęta Straży Pożarnej, dwa czy trzy niemrawe kluby środowiskowe. Towarzystwo Kultury Teatralnej liczące niewiele ponad 20 osób, kino drugiej kategorii, w którym nowością są filmy sprzed pół roku. Dwa jasne punkty to kilkuosobowa sekcja teatralna Domu Kultury, której ozdobą jest Jadwiga Galik, wielokrotna laureatka ogólnopolskich przeglądów (oczywiście amatorskich) Teatru Jednego Aktora oraz Dyskusyjny Klub Filmowy, też działający pod skrzydłami DK. A jest to klub, jakiego nie posiada wiele prężniejszych i zamożniejszych miast Pomorza.
Historia narodzin klubu jest długa i obfituje w dramatyczne momenty. Przypomnijmy ją: uświadomi nam dlaczego tak wiele dobrze zapowiadających się klubów - rozpada się, i jak wiele zależy od wytrwałości jednego lub kilku działaczy. Pierwszą próbę założenia DKF-u podjął pedagog Jan Sroka trzynaście lat temu. Zwerbował nawet 120 członków. Niewiele pomogły długie pertraktacje z kierownictwem kina "Sława", projekcje zaczynały się bardzo późno, o 22.30, więc szybko stopniały szeregi klubowiczów. Gwoździem do trumny okazały się wysokie koszty wynajmu sali i wyjazd ze Sławna założyciela klubu. DKF "Baszta" po dwóch latach zawiesił działalność.
Ten sam człowiek usiłuje wskrzesić w 1967 roku, tym razem wspólnie z żoną Marią
52
Poprawską tak jak on pedagogiem. Patronat, jak się po kilku miesiacach okazało - tylko honorowy - obejmuje Powiatowy Dom Kultury. Pokazy odbywają się w jedynej sali projekcyjnej miasta, w kinie "Sława", w niedzielę o godzinie 14.00. Termin niezbyt dobry, mimo to przychodzi 80 - 100 osób. To nie wystarcza, żeby pokryć wydatki związane z wynajmem sali, kopii, z transportem. A patron nie chce dopłacić kilka tysięcy złotych rocznie. W Sławnie, ale i w innych Domach Kultury nie uważano wówczas pracy z fiimem za działalność kulturalną Również Polska Federacja nie mogła (dodajmy, że nie może do dziś) wspomóc takiego klubu kilkutysięczną bezzwrotną lub zwrotną zaliczką. Toteż klub mimo wysiłków działaczy umiera po ośmiu miesiącach.
Do trzech razy sztuka. Tak zapewne myśleli małżonkowie Maria Poprawska i Jan Sroka, kiedy na jesieni 1971 roku powołali nowy DKF w Sławnie, tym razem o profilu dziecięco-młodzieżowym. Na pierwszych pokazach, młodszym pokazano "Sieriożę" i "Małego zbiega", starszej młodzieży - "Popiół i diament" i "Tristanę". Zainteresowanie - dzięki starannemu doborowi repertuaru było ogromne, w pokazach uczestniczyło ponad 250 uczniów szkół średnich. Powodzeniem klubu poczuł się zagrożony kierownik kina, który po trzech miesiącach wyznaczył nowy termin projekcji, niedziela godzina dziewiąta rano. Warto dodać, że już wtedy budynek "Sławy" był w remoncie i kino ulokowano w PDK. W efekcie trzeba było zawiesić sekcję młodzieżową ograniczając się do klubu dziecięcego.
Jednocześnie DKF próbuje pozyskać dla idei klubowej, dla spraw filmu - nauczycieli. Dia nich organizuje semtnana "Rola filmu w procesie dydaktyczno-wychowawczym" (luty 1972), "Praca z filmem w szkole podstawowej" (marzec 1973), "Analiza interpretacji dzieła filmowego. Współczesne problemy wychowania filmowego" (październik 1974). Mimo ściągnięcia do Sławna najlepszych wykładowców - doc. Janiny Koblewskiej (trzykrotnie) i dr Adama Kulika, nie osiągnięto spodziewanych efektów. Tylko w sporadycznych wypadkach przenoszono na lekcje dyskusje i rozmowy o oglądanych w klubie filmach.
Nie powiodło się też, głównie z braku szerszego zainteresowania, zainicjowane w styczniu 1973 roku Studium Wiedzy o Filmie. Znacznie lepiej wypadły, bo tym razem dopisała młodzież, seminaria o ściśle filmowym charakterze: "Kino polityczne", "Twórczość Andrzeja Wajdy" i "Hollywood - wczoraj i dziś". To ostatnie seminarium Sławno organizowało dia działaczy filmowych i kulturalnych ratego województwa. Do pełnego obrazu wypada dorzucić orzeglady filmów Wajdy, Bohdziewicz?, Nesfetera, Passendorfera, przegląd ekranizacji Szekspira, przeglądy radzieckiej klasyki i radzieckiego filmu wojennego. Członkowie klubu wygrali niemal wszystkie konkursy, poświęcone znajomości filmu polskiego i radzieckiego.
Taka jest historia i dorobek. A dzień dzisiejszy? 300 członków w sekcji dziecięcej, więcej nie można, bo sala nie pomieści, ponad 200 w sekcji młodzieżowej (większość z nich to wychowankowie sekcji dziecięcej). Czym skorupka za młodu nasiąknie DKF wychowuje członków już w przedszkolu: od półtora roku prowadzone są ciekawe zajęcia z filmem wśród starszych grup przedszkola nr 1. Maluchy nie tylko regularnie oglądają filmy, ale i rysują i opowiadają o nich.
DKF - co jest wielkim sukcesem - wpłynął na profil Domu Kultury, który od kilku lat specjalizuje się w działalności teatralnej i filmowej.
Niedziela 2 maja, godzina 14.30. W sali kinowej 11 - 14-latki oglądająjapoński film "Safari 5000". Repertuar dla starszej młodzieżowej grupy jest poważniejszy. Ostatnio oglądali "Rzym", "Dyskretny urok burżuazji", "Papierowy księżyc" i cały cykl neorealizmu włoskiego.
Krótka sonda:
% Najciekawsze spotkanie?
- Z Januszem Nesfeterem; indywidualny sposób bycia. Umie trafić do młodzieży, świetnie opowiada o swojej pracy.
* Ulubieni bohaterowie młodzieżowi?
53
-	Jeremy.
*	Absolwent!
-	Ależ. Absolwent nie! Niby wszystko byfo na najwyższym poziomie, świetna muzyka, ciekawa treść, zaskakująca pointa, wspaniały Hoffman, ale czegoś temu filmowi brakowało. Pewnej nuty szczerości.
*	A polscy bohaterowie?
-	Lepiej o nich nie wspominać. Dlaczego nie powstają filmy o zwyczajnej młodzieży, a tylko lukrowane obrazki lub scenki z marginesu. Każdy człowiek ma zalety i wady, tylko nie w polskich filmach. Bohaterowie chcą być albo idealni, wbrew logice życia, albo źli za wszelką ceną. W rezultacie budzą tylko śmiech. Nie odnajdujemy się w polskich filmach.
¥ A w filmach historycznych?
-	Pozwalają nam zrozumieć, czasem przeżyć minione czasy, to czego nie potrafimy sobie sami wyobrazić: lata drugiej wojny i okupacji.
*	A najciekawsi polscy aktorzy?
-	Wojciech Pszoniak w "Ziemi obiecanej"i w "Skazanym". Fijewski w "Lalce". Henryk Bąk był świetnym dyrektorem w"Uszczelce". Marek Walczewski - jego role są pełne wyrazu.
*	Skrzynka życzeń i zażaleń?
-	Mamy żal do osób, które ustalają granice wieku. Nie biorą pod uwagę wyrobienia młodzieży.
Dlaczego "Wakacje z Moniką" były w telewizji od 18 lat? Czy dlatego, że młodziutka

ca/a klasa się śmiała, natomiast przez prudenę me pokazano tego filmu tym, którym by pomógł, uczniom ostatnich klas z "podstawówki
Tak w imieniu członków klubu wypowiadali się Elżbieta Langiewicz, Iwona Łosoś, Wojciech Ludwikowski, Jacek Wajszczyk i Jarosław Łomnicki. Znaleźli w filmie coś więcej niż rozrywkę, jakąś drogę do dojrzałości, do poznania innych światów, okazję do przeżyć, których nie dostarcza im spokojne życie miasteczka.
A jednocześnie jest to naprawdę widownia młodzieżowa. Tęskniąca do swojej krainy, swoich własnych spraw, choćby nawet w obcych realiach. W klubowym plebiscycie na najlepszy film 1975 roku zwyciężył film "Jeremy" (91 głosów) przed "Nocami i dniami" (76) i "Ziemiąobiecaną" (52).
Repertuar-dla klubów, zwłaszcza dziecięcych i młodzieżowych to delikatna sprawa. Na razie nie było z nim kłopotów, gdyż każda sekcja pokazuje w miesiącu dwa filmy. Choć zdarzały się przykre niespodzianki, np. gdy polecany klubom i kinom film studyjny "Biała mafia" okazał się artystycznym niewypałem. Ostatnio rozszerzono współpracę z Filmoteką.
Perspektywy klubu wiążą się z przenosinami kina do zmodernizowanego budynku. Zastępczą salę wraz z wyposażeniem i aparaturą projekcyjną przejmie Dom Kultury. Tylko jest jedno "ale": do kompletu wyposażenia brakuje prostownika. Od tego, jak szybko zdobędą to urządzenie, zależeć będzie wzbogacenie i rozszerzenie działalności klubu na pozostałe sześć dni tygodnia. A Sławno może stać się ośrodkiem kultury klubowej. Warto mu pomóc. Bogdan Zagroda
Kino Nr 1/1977 Bema Bąkowska
Film nad Słupią
(...) Potrzebne są dobre pomysły, praca na dole, w terenie - ale potrzebna jest także troskliwa opieka i pomoc dla wszystkich tych wątłych jeszcze inicjatyw. I to należy właśnie do władz wojewódzkich, do ludzi odpowiadających za sprawy kultury i proponujących
54
stworzenie nowego jej modelu.
NA PRZYKŁAD SŁAWNO
Jaki ma być ten model - już nie w stolicy województwa, ale w gminie i w mniejszym mieście? Zarówno siedziba gminna, jak i miasto stać się mają w przyszłości centralnymi (ale o zdecentralizowanych uprawnieniach!) ośrodkami kultury na swoim terenie. Oznacza to samodzielność w programowaniu, finansowaniu i realizacji zadań przy zapewnieniu pomocy w zakresie szkolenia kadr, organizacji imprez itd. przez byłe jednostki powiatowe.
W wielu gminach powołano już społeczne rady do spraw kultury, które reprezentując wszystkie wiejskie środowiska mają podpowiadać naczelnikom, co i jak należy robić, aby rozbudzać i zaspokajać potrzeby kulturalne mieszkańców gminy.
Dobrym przykładem słuszności tej koncepcji jest np. gmina Postomino, gdzie w siedzibie Państwowego Ośrodka Hodowli Zarodowej (we wsi Pieńkowo) powstał międzyzakładowy ośrodek kultury, z żywotnym wciąż poszukującym nowych dróg i metod pracy klubem fotograficzno-filmowym. Jego członkowie biorą udział w plenerach poświęconych plastyce, fotografice i filmowi, organizując wojewódzkie przeglądy dorobku amatorskiego, popularyzując w swojej twórczości piękno własnego regionu. Od tych form krok przecież tylko do wzbudzenia głębszych zainteresowań filmem nie tylko amatorskim, do chęci poznania roli i udziału filmu w różnych dziedzinach życia współczesnego społeczeństwa, w tym i społeczeństwa wiejskiego.
Amatorski Klub Filmowy powstał też ostatnio w Sławnie - mieście, któremu warto poświęcić w tym artykule nieco więcej miejsca, jako, że znaleźć tam można przykłady ciekawej i dobrej roboty, podjętej i prowadzonej przez autentycznych społeczników.
Mowa to o Janie Sroce i jego żonie Marii Poprawskiej, którzy od lat inspirują tu wszystko, co się z filmem wiąże. Założyli i kierują DKF-em przy Sławieńskim Domu Kultury i mimo rozlicznych trudności oraz przestojów co jakiś czas wznawiają działalność Klubu. DKF cieszy się popularnością przede wszystkim w środowisku tamtejszej młodzieży i nauczycieli, a sławieńskie liceum ogólnokształcące jest do tego stopnia zainteresowane filmowym wykształceniem swoich wychowanków, że wykupuje Im nawet karnety do kina.
jgn Sroka i Maria Poprawska - sarni nauczyciele z zawodu - doskonal? znajs^ młodzież, wiedzą czym jązainteresować, jak skłonić do dyskusji. Nie bojąsię też pokazywać jej filmów kontrowersyjnych, bo analiza motywów postępowania ekranowych bohaterów dokonywana przez młodych sławieńskich widzów - jak tego dowiodły wielogodzinne, burzliwe spotkania po projekcji - prowadzi zawsze do wniosków jednoznacznych i zgodnych z socjalistycznymi normami współżycia. Tak było, na przykład, z Bunuelowską "Tristaną", tak z innymi wcale niełatwymi w odbiorze filmami, jak choćby wyświetlany w ramach puli specjalnej DKF-ów "Szymon Słupnik", jak znane z ekranów i żywo przez zawodową krytykę komentowane: "Zmierzch Bogów", "Konformista", "Siedzący po prawicy".
Sławieńska społeczna działalność w dziedzinie popularyzacji wiedzy filmowej -mimo przerw spowodowanych obiektywnymi trudnościami, mimo kłopotów z salą repertuarem, mimo oporów ze strony kierownictwa kina państwowego - układa się w jedną, logiczną całość. Jej celem nadrzędnym jest wciągnięcie młodych, wchodzących dopiero w życie ludzi w krąg problemów, jakie życie ze sobą niesie, trudnych spraw i konfliktów, prezentowanych za pośrednictwem filmowego dzieła w formie najbardziej do wyobraźni młodzieży przemawiającej.
Drugim nurtem działania klubu i jego kierowników jest praca z nauczycielami. Jak na 10-tysięczne miasto jest Sławno żywotnym ośrodkiem oświaty ze swoimi trzema szkołami podstawowymi i czterema średnimi. Spora kadra nauczycielska - to godny pozyskania
55
sojusznik, przy udziale którego filmowe wychowanie miodego pokolenia można realizować nie tylko w sali kinowej, czy klubowej, ale przede wszystkim w klasie, w domu czy w organizacji społecznej.

poświęconych roli filmu w procesie dydaktyczno-wychowawczym, pracy z filmem w szkole podstawowej, analizie interpretacji dzieła filmowego, współczesnym problemom wychowania przez film. O operatywności sławieńskich działaczy świadczą nazwiska gości, którzy przyjeżdżają do tego miasta na wykłady, prelekcje, spotkania z widzami itd., że wymienię tylko reżyserów Janusza Zaorskiego, Jana Batorego, Antoniego Krauzego, Krzysztofa Wojciechowskiego. Bawili tu też wielokrotnie znani aktorzy i krytycy filmowi bardzo sobie chwaląc żywą reakcję swoich słuchaczy i widzów.
DKF w Sławnie ma na swoim koncie takie inicjatywy, jak Studium Wiedzy o Filmie, jak seminaria poświęcone twórczości Andrzeja Wajdy, czy tematowi umownie nazwanemu "Hollywood - wczoraj i dziś". Z jego też inspiracji odbywały się przeglądy filmów Bohdziewicza, Nesfetera, Passendorfera, przeglądy ekranizacji dramatów Szekspira, radzieckich filmów zaliczanych już do klasyki światowej oraz radzieckich filmów wojennych.
DZIECI - KRYTYKAMI
Ale nie dość tych imprez jest dowodem sukcesu. Sławieński DKF ma 200 członków w sekcji młodzieżowej i 300 w sekcji dziecięcej, a przymierza się jeszcze do stworzenia sekcji... przedszkolnej. Nie, to nie przejęzyczenie. W Sławnie uważają bowiem, że na edukację, także filmową, nigdy nie jest za wcześnie. Zainteresowanie maluchów najpierw bajką potem przygodą potem opowiastką z morałem zgodne jest z naturalnymi etapami rozwoju psychicznego dziecka, z okresem budzenia się jego różnorodnych zainteresowań, z których wiele utrwala się na zawsze. Warto przy okazji powiedzieć, że ta ostatnia dorobiła się nawet swoich własnych prelegentów, jak to, na przykład miało miejsce wtrakcie pokazu filmu Stanisława Jędryki, poprzedzonego wprowadzeniem przygotowanym i wygłoszonym przez ucznia kl. VII klasy.
Sławno jest niestety ji-dnym z niezbyt wielu jasnych punktów na filmowym firmamencie nowego województwa. Poza nim bowiem pewne, skromne zresztą tradycje prezentacji dobrych filmów i rozwijania wiedzy w tej dziedzinie - ma chyba tylko 8-tysięczne Miastko, gdzie DKF, skupiający 60 członków, także pochlubić się może własnymi, z klubowego kręgu wyrosłymi prelegentami i znawcami X muzy. (...)
"Głos Pomorza" Nr 121 z 29 maja 1980 r.
W sławieńskiej Małej Akademii Filmowej
W Sławnie nastąpiło uroczyste zakończenie zajęć Małej Akademii Filmowej, powołanej w marcu ubr. Organizatorem akademii był ZW ZSMO, WDK w Słupsku, OPRF w Koszalinie i Dyskusyjny Klub Filmowy działający przy Domu Kultury w Sławnie.
Celem zajęć prowadzonych w ramach MAF było przygotowanie pracowników kultury, działaczy ZSMO, do pracy w dziedzinie upowszechniania filmu.
W zajęciach uczestniczyło ponad 30 osób z całego woj. słupskiego. Spotykali się oni raz w miesiącu, by obejrzeć projekcję filmu, porozmawiać o sztuce filmowej z fachowcami. Wykładowcami byli krytycy filmowi, ludzie filmu, m.in. Czesław Dondziłło,
56
Marek Pawlukiewicz, Leon Bukowiecki, Wanda Wertenstein, Bogdan Zagroba i Mieczysław Waśkowski. Wykładali oni historię, teorię filmu, tłumaczyli problemy współczesnej kinematografii.
- Chcieliśmy - mówi Jan Sroka, twórca Małej Akademii Filmowej - przygotować grupkę ludzi do prowadzenia zajęć w dyskusyjnych klubach filmowych, do popularyzowania sztuki filmowej w ramach spotkań "Z filmem na ty", które niestety, w praktyce powinny mieć najczęściej hasło "Z fi!rr ?m na pan", działaczy domów kultury, klubów, którzy potrafiliby w miarę fachowo zainteresować innych coraz trudniejszym w odbiorze filmem współczesnym. Zamierzamy kontynuować działalność akademii.
(maj)
Sztandar Młodych Nr 228 23 IX 1980
Kurs realizatorów filmowych
Znana na Pomorzu Środkowym Mała Akademia Filmowa w Sławnie, orowadzona od lat przez instruktora sławieńskiego Domu Kultury i zarazem kierownika mi; jscowego DKF - Jana Srokę wystąpiła ostatnio z kolejną ciekawą inicjatywą. Z inspiracji Zaiządu Wojewódzkiego ZSMP zorganizowała ona mianowicie roczny kurs dla miody di i eaiizaiorów filmu amatorskiego.
Wykłady, seminaria i zajęcia praktyczne prowadzić będą na kursie, który rozpocznie się 1 października br., wybitni znawcy przedmiotu. W celach szkoleniowych zaplanowane zostały cykliczne projekcje ciekawych, od strony warsztatowej, zestawów filmowych oraz comiesięczne spotkania z uznanymi sławami i autorytetami naszej kinematografii.
Absolwenci kursu MAF otrzymają zaświadczenia uprawniające ich do prowadzenia działalności prelegenckiej oraz organizowr.iia i sprawowania fachowej pieczy nad amatorskimi klubami filmowymi w województwie słupskim.
G-l.)
Tygodnik Powszechny Nr 17 z 28 IV 1985 r.
Kilka ~dań o malarstwie Andrzeja Wajdy
Ambitne próby podtrzymania kultury na tzw prowincji W dwudziestotysięcznym Sławnie (woj. słupskie) imponujące seminarium filmowe pi. "Kino Andrzeja Wajdy". W ciągu tygodnia (18-24 marca br.) w miejscowym Domu Kultury zaprezentowano razem 15 filmów Wajdy: od "Pokolenia" (1954) do "Dantona" (1982). Towarzyszyła tym projekcjom refleksja zaproszonych badaczy i krytyków: Bolesława B. Lewickiego (referat odczytano), Waldemara Chołodowskiego, Maksymiliana Werwickiego, Jana Ciechowicza. Spierano się o "naczelnego artystę", o historię w filmie Wajdy; rozprawiano o "tematyce współczesnej" i szkole polskiej, o teatrze kreacyjnym i "myśleniu na scenie".
Seminarium nie tylko stało się okazją do prawie monograficznego przypomnienia dorobku filmowego i teatralnego wybitnego reżysera. Dla miłośników twórczości Wajdy największą atrakcja była jednak wystawa wac malarskich, dotąd chyba jeszcze publicznie nie prezentowanych. Wajda przysłał na tę wystawę 20 obrazów; są to prace z lat 1942-1953. Jak dobrze wiadomo, Wajda po trzech latach studiów w krakowskiej ASP zapałał gorącą miłością do kina (w roku 1953 ukończył studia reżyserskie w łódzkiej szkole).
57
"Z malarstwem ostatecznie rozwiódł mnie film" - napisał w liście do organizatorów ekspozycji, l chyba nie ma czego specjalnie żałować. Wybitnym malarzem Wajda raczej hv nie został (inna sDrawa. że ieao etiudy filmowe także nie zapowiadały autora "Kanału"). Pokazane na wystawie obrazy należą może poza dwoma - trzema wyjątkami, do malarstwa tradycyjnego, Wajda rezygnuje z alegorii, symbolu, z roztańczonych form i kolorystycznych ekstrawagancji. Nie interesuje go również tzw. malarstwo problemowe. Bije w oczy konkretność tego obrazu. Konkretność i świadoma swych ograniczeń kameralność. Na małych płótnach maluje Wajda zaułek kościoła, podwórze, martwą naturę, kwiaty, balkon, zimę, molo. Próbuje swych sił w portrecie. Obrazami potwierdza swoją biografię prawdziwą. Dba o wyrazistość rysunku i koloru (bez szokowania i dziwności). Wajda nie szuka również specjalnie zmetaforyzowanego języka; rzadko rozszerza znaczenie obrazu. Z akademickim realizmem zrywa, jak nożem uciął, w roku 1953. Jego "Molo w Sopocie", "Kompozycja", a przede wszystkim "Las w górach" wolno chyba traktować w kategoriach buntu przeciw poetyce werystycznej. To już zupełnie inny Wajda Raczej Wajda formalista, świadomy konstrukcyjnej roli form plastycznych, z upodobaniom do geometrycznych uproszczeń abstrakcji i rytmizacji. Impuls natury zostaje tutaj zastąpiony grą linii, brył i światła. Wcale się teraz nie dziwię, że ulubionym malarzem Wajdy był Andrzej Wróblewski. Tyle tylko, że Wróblewski po okresie nazwijmy to "abstrakcyjnym", a potem "realistycznym" ujawnił się jako wybitny artysta dopiero po roku iyt>b, Dogaty tamtymi aoswiaaczeniarrii. W niaiai siwie Andrzeja Wajdy nigdy do takiego dialogu koncepcji i styiów nie doszio. Co wcaie nie zna jzy, że nie warto było i tego epizodu artystycznego w jego biografii ujawnić i "zdemaskować".
Jan Ciechowicz
Głos Pomorza Nr 42 z 19 II 1987 r.
Przegląd filmów A. Tarkowskiego
Sławno. W najbliższą sobotę i niedzielę, 21 i 22 bm. Dyskusyjny Klub Filmowy przy Sławieńskim Domu Kultury organizuje przegląd filmów jednego z najwybitniejszych twórców kina współczesnego - Andrzeja Tarkowskiego. Reżyser zrealizował 8 filmów r każdy z nich był wydarzeniem artystycznym.
W 1962 roku powstało "Dziecko wojny" - pierwszy pełnometrażowy film Tarkowskiego, który w Wenecji na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym otrzymał Główną Nagrodę "Złotego Lwa Św. Marka". Cztery lata później wszedł na ekrany "Andriej Rublow", wyróżniony w 1969 r. nagrodą Międzynarodowej Krytyki Filmowej na festiwalu w Cannes. W 1972 r. ukazuje się na ekranach "SoUrh", na motywach powieści Stanisława Lema. Za ten film Tarkowski otrzymał na MFF w Cannes specjalnąnagrodę jury. Do tematyki fantastyki naukowej wrócił reżyser w 1979 r. w "Stalkerze", zrealizowanym według powieści braci Strugackich "Piknik na skraju drogi". Nieco wcześniej powstaje "Zwierciadło", najbardziej osobisty film artysty.
Pierwszym zagranicznym filmem Andrzeja Tarkowskiego była "Nostalgia", powstała we Włoszech. Film odniósł ogromny sukces na Festiwalu w Cannes, zdobywając Grand Prix. Podobnie jak "Zwierciadło" jest dziełem autobiograficznym. W 1334 r. Tarkowski osiadł na stałe w Paryżu. Zdołał nakręcić jeszcze jeden film w koprodukcji szwedzko-francuskiej - "Ofiarę". Kiedy kończył ten film , był już śmiertelnie chory.
Podczas przeglądu w SDK zostaną wyświetlona najważniejsze dzieła tego wybitnego twórcy. I tak, w sobotę, 21 bm.: godz. 9 - "Dziecko wojny", godz. 11 - "Solaris", godz. 15.30
58
- "Stalker", godz 20 - "Andrej Rublow" i godz. 23 - "Nostalgia". Dodatkowo w tym samym dniu zaplanowano dwa wykłady Seweryna Kuśmierczyka, pracownika naukowego Uniwersytetu Warszawskiego, który o godz. 15 będzie mówił o "Stalkerze". a o godz. 23 poprzedzi słowem projekcję filmu "Nostalgia". Dodatkowa atrakcja czeka uczestników przeglądu o godz. 19. Będzie to wieczór poezji ojca Tarkowskiego - Arseniusza i koncert muzyki cerkiewnej z pokazem ikon.
Następny dzień spotkań filmowych rozpocznie się o godz. 8.30 wykładem Seweryna Kuśmierczyka. O godz. 9.30 zostanie wyświetlony film "Zwierciadło". Ostatnią projekcją będzie "Ofiara" (godz. 13), którą poprzedzi o godz. 12 prelekcja Tadeusza Sobolewskiego, redaktora miesięcznika "Kino".
Przegląd filmów Andrzeja Tarkowskiego organizowany jest w ramach Studium Wiedzy o Filmie. Prócz stałych uczestników, Studium, zaprasza się również na wszystkie imprezy mieszkańców Sławna, na których w sekretariacie SDK czekają bezpłatne karnety.
M. Mirecka
Gryf Nr 1/1988
W Sławieńskim Domu Kultury
Fiimowa jesień "87
Dyskusyjny Klub Filmowy im. Antoniego Bohdziewicza przy Sławieńskim Domu Kultury był organizatorem trzech przeglądów filmowych. W październikowej imprezie pn.: "Udręka i ekstaza - filmowy portret artysty" zaprezentowano 8 filmów, których bohaterami byli artyści sceny, filmu, malarze i rzeźbiarze oraz muzycy tworzący w różnych epokach widziani oczami innych twórców - filmowców. Ethos człowieka sztuki widzianego przez innego twórcę podzielony został na trzy bloki tematyczne. W pierwszym poświęconym muzykom, pokazano dwa filmy: "Bethovena" Horsta Seemanna i "Amadeusza" Miłosza Formana. W cyklu poświęconym plastykom wyświetlono: "Goyę" K. Wolfa, "Andreja Rublowa" A. Tarkowskiego, "Pasję życia" V. Minnelliego (o V.van Goghu) i "Udręka i ekstaza" C. Reeda (o Michale Aniele). Trzeci blok poświęcony był ludziom sceny i filmu. Pokazano tu dwa filmy: "Isadorę" K. Reisza i "Noc amerykańską" F. Truffauta.
W listopadzie odbył się przegląd pn.: "Biblia i film", na który złożyły się głównie hollywoodzkie i włoskie supergiganty zrealizowane głównie w latach 50-tych. W ramach imprezy pokazano: "Mojżesza" z Burtem Lancasterem, Ingrid Tulin i Irene Papas w reżyserii Gianrranco De Bosio, 'Dziesięcioro przykazań1 kiasyka supergigantów o tematyce biblijnej Cecila De Mille'a z Chartonem Hestosem, Yul Brynnerem, Anne Braxter i Edwardem Robinsonem, "Barabasza" w reżyserii Richarda Fleischera opartego na powieści laureata nagrody Nobla z 1951 roku Para LagerkvistazAnthony Quinem, Silvana Manganoi Vittorio Gassmanem, "Tunikę" Henry Kostera z Richardem Burtonem i Jean Simmons. Przegląd uzupełniono pokazem filmu "Jesus Christ Superstar" - filmowej rock opery Normana Jewisona z Tedem Naaily i Carlem Andersonem i z muzykąAndreia Lloyda Webbera. Monumentalne widowiska o starożytności realizowane było od początków kina. Realizowali je najpierw Włosi i Francuzi, później Amerykanie. Zaprezentowane na przeglądzie filmy należą do supergigantów zrealizowanych w latach 50-tych. Były one odpowiedzią kina na coraz bardziej upOWSZec!iniaj^cą oię ieiewiz-ję. Mniieiiuiuwyiii ekranom iciewizoidi (jiwsiawianu
olbrzymi, szerokoformatowy ekran, stereofonię i kolor. Wspólny mianownik tych filmów to akcja przygodowa tak skonstruowana, aby olśnić widza, aby wydobyć bogactwo techniki
59
ekranowej. Dodatkową atrakcją był udział słynnych filmowych gwiazd. I jeszcze paradoks - super widowiska kinowe powstałe w konkurencyjnej walce z telewizją zaprezentowane zostały w klubie z videokaset, niestety tylko takie były możliwości.
V/W	CdbyĆ	oominana' "Mnixwo Irinr* rafj7iprkia" nrJ»7 "Pnl^kip
premiery filmowe 1987". Odbyło się tylko pierwsze. Na drugie nie udało się uzyskać kopii. Okręgowe Przedsiębiorstwo Rozpowszechniania Filmów coraz bardziej przypomina psa ogrodnika. W kinach filmy polskie wyświetlane są rzadko, przeglądów tematycznych nie ma, natomiast klubom filmowym wypożyczyć kopie jest coraz trudniej. W ramach przeglądu "Nowe kino radzieckie" zaprezentowano głośny film gruzińskiego reżysera Tengiza Abułidze "Pokuta" z 1984 roku inspirowany opowiadaniami i zwierzeniami ludzi prześladowanych w okresie stalinowskim. Obraz, mimo iż odwołuje się do doświadczeń tego okresu dokonuje analizy wszelkich form dyktatury i patologii władzy. Ma rangę uniwersalną ukazuje sytuacje, które powtarzają się od początków świata. To także film o strachu rodzącym się wśród ofiar absolutnej władzy. Film ma strukturę oniryczną prze płatają się różne plany czasowe, nakładają miraże i realna rzeczywistość.
Pozostałe filmy przeglądu to: "Oskarżony" Josifa Cheifica oraz trzy filmy, których bohaterami są ludzie młodzi. "Plumbum czyli niebezpieczna gra" (1986) Wadima Abdraszytowa to opowieść o czternastolatku, który przyjmuje rolę "sanitariusza" wielkiego miasta czyszcząc je z e społecznego brudu. Walcząc ze zjawiskami patologicznymi sam staje się człowiekiem cynicznym.
"Goniec" Karena Szechnazarowa to portret maturzysty, który nie dostał się na studia i w oczekiwaniu na powołanie do wojska zatrudnia się jako goniec w redakcji. "Obca Biała i Pstrokaty" (1986) Sergiusza Sołowojowa (Srebrny Lew w Wenecji - 1986) to poetyckie wspomnienie z dzieciństwa. Bohaterem jest także czternastolatek przekraczający próg społecznej dojrzałości. Pokaz filmów uzupełniony został wykładem dr Maksymiliana Werwickiego o nowych tendencjach w tej kinematografii.
Jan Sroka
Głos Pomorza Nr 27 z 3 II 1968 r.
Temat żydowski w kinie
Sławno. Oczywiście będzie "Skrzypek na dachu"! Amerykański film o życiu Tewiego mleczarza znajduje się wciąż na liście szlagierów.
Sławieński Dom Kultury w ramach Dyskusyjnego Klubu Filmowego organizuje seminarium pn. "Temat żydowski w kinie". Impreza potrwa trzy dni, od 12 do 14 bm., a jej program obejmuje projekcje filmów, wykłady teoretyczne, prezentacje teatralne i wystawy. O interesującym pomyśle organizatorów seminarium pisaliśmy już przed dwoma tygodniami. Teraz podajemy szczegóły.
Kilka propozycji na pierwszy dzień nosi tytuł "Świat, którego już nie ma". Rozpocznie je cykl filmów produkcji polskiej: godz. 10.00 - "Austeria"; godz. 12.00 - "Sanatorium pod klepsydrą", godz. 14.30 - "Aziotaż biletów na czas" i godz. 1600 - fragmenty archiwalnego filmu z roku 1913 "Meir Ezofowicz". O godz. 17.00 zaplanowany jest wykład Jerzego Uszyńskiego "Kino, którego już nie ma", do czego i lustracją będą dwa filmy w języku jidisz: "Dybuk" i "Tewie mleczarz". O godz. 20.00 - dla odmiany spektakl "Miasteczko", w którym wystąpią Ewa Stawowczyk i Andrzej Górszczyk z Nowego Sącza. Następnie dwa filmy: o godz. 21.00 - "Śmierć pięknych saren" prod. CSRS, a o godz. 23.00 - na video film prod.
60
franc. "Dla tych, których kochałem".
Drugi dzień (13 bm.) upłynie pod hasłem "Zagłada". Program do godziny piątej po południu wypełnią następujące filmy: godz. 8.00 - "Ucieczka z Sobiboru" prod. USA (video), godz. 11.00 •• "Samson", godz. 13.00 - kolejny film polski "Wniebowstąpienie'', godz. 15.00 - "Sklep przy głównej ulicy" prod. czeskiej. O godz. 17.15 - wykład dr Mieczysława Wojeckiego "Społeczność żydowska w Polsce". O godz. 18.00 - poiski film "Głód", a o godz. 20.00 - monodram "Garść wierzbowych gruszek" w wykonaniu Krzysztofa Czyżewskiego z Poznania. I na zakończenie dwie wieczorne projekcje: o godz. 21.00 -"Pamiętnik Anny Frank", film prod. USA, a o godz. 23.30 - na video II część francuskiego filmu "Dla tych, kióiych kochałem".
Program niedzielnych imprez, opatrzonych hasłem "Inne spojrzenie", w większości składa się z głośnych filmów amerykańskich. Tę serię otworzy o godz. 8.30 - projekcja video "Yentl" a uzupełnią kolejno filmy: "Wybór Zorii" - godz. 12.00, "Skrzypek na dachu" -godz. 16.00, a o godz. 19.00 - "dawno temu w Ameryce" lub "Jesus Christ Superstar". W międzyczasie - o godz. 11.00 organizatorzy zapraszają na wykład dr Maksymiliana Werwickiego 'Tropy żydowskie w filmie" i bezpośrednio potem o godz. 12.00 - na monodram "Ahaswer" według Stanisława Grochowiaka w wykonaniu Marty Matusewicz z Ko >zalina.
Projekcjom i występom towarzyszyć będą wystawy książek o tematyce judaistycznej oraz fotograficzne: Dariusza Giberty i Tomasza Czarneckiego "Cmentarze żydowskie", a także Jerzego Blicharskiego "Cmentarz staropraski". Uczestnicy seminarium będą mogli również nabyć wydane drukiem referaty.
Po karnety wstępu, jak też po wszelkie informacje należy zgłaszać się w Sławieńskim Domu Kultury, ul. Cieszkowskiego 2, te. 76-70.
(mim)
Głos Pomorza Nr 98 z 28 IV 1988 r.

Sławno. Oferta tylko dla widzów o mocnych nerwach! Dyskusyjny Klub Filmowy im. Antoniego Bohdziewicz", działający przy Sławieńskim Domu Kultury organizuje przegląd horrorów pt. "W tym domu straszy. " Żeby było groźniej projekcja odbędą się w późnych godzinach i skończąpo północy Organizatorzy zaplanowali pokazy filmów grozy o wysokim pozornie artystycznym, prezentującym .-różnicowane rodzaje tego bogatego kierunku twórczości filmowej.
Impreza odbędzie się 30 bm., a rozpocznie ja^o godz. 18 film USA "Pogromcy duchów" w reż. Ivana Reitmana. Dodatkowym atutem tego filmu jest tytułowa piosenka "Ghostbusters", wykonana przez Raya Parkera, która trafiła na światowe listy przebojów. O godz. 20 na ekranie video słynny horror psychologiczny prod. USA "Lśnienie", wyreżyserowany przez Stanleya Kubricka. Fascynujące kreacje aktorskie tworzą tu Jack Nicholson i Shelley Duvall. Następny film amerykański "Przybysz", znany także pod tytułem "Rzecz" (oryginalny - "The thing")- godz. 22. Reżyser John Carpenter gwarantuje specjalne efekty widowiskowo-plastyczne, będące remake filmu Johna Hudsona z lat pięćdziesiątych.
I]rr. zcctcir.ic GY*«v^t!ny <mhhwy cjiuZj, ^iiiit\iuaniic w poiiiuCy -niespodzianka, pod którą kryje się konkurs na najbardziej niesamowite opowieści oraz działania plastyczne ph. "Duch". A na koniec, o godz. 0.30 - film dla najodważniejszych -"Horror na ulicy R." prod. USA w reżyserii Wes Cravena.	(mim)
61
Głos Pomorza Nr 133 z 9 VI 1988
|
"Kaskaderzy literatury" w filmie i publikacjach
prezentujemy dziś, zapowiadane już wcześniej seminarium filmowe i "Kaskaderzy literatury - próba filmowego opisu", które Sławieński Dom Kultury organizuje w dniach 10-12 bm.
W piątek, 10 bm. zostaną wyświetlone trzy filmy: o godz. 16 - "Baza ludzi umarłych", o godz. 18 - "Pętia" i o godz. 21 - "idol".
W sobotę seminarium rozpocznie się o godz. 10 projekcją filmu "Spotkania". Kolejne seanse wypełniąfilmy: godz. 12 - "Ósmy dzień tygodnia", godz. 15 - "Opowieść o drodze", godz. 15.30 - "Piękni dwudziestoletni", o godz. 16 - "Koniec nocy", godz. 21 - "Sonata marymoncka" i godz. 23 - "Ptak, o którym trochę wiem".
W międzyczasie - o godz. 19 zostanie wvstawiony monodram Marka Wyrwicza "Życiorys", uparty na twórczości Edwarda Stachury, natomiast o godz. 20 o bohatera&i seminarium - Marku Hłasce. Andrzeju Bursie, Halinie Poświatowskiej, Rafale Wojaczku, Edwardzie Stachurze i Ryszardzie Milczewskim-Brunie - mówić bercie teoretyk probiemów kultury, dr Maksymilian Werwycki.
Niedzielę zainauguruję o godz. 10 przedstawienie przywiezione przez teatr Wojciecha Szrcedsra "5ERG" z Czarnej Dąbrówki. Spekiaki noszący tytuł policzek wymierzony zjawie" jest adaptacjąscenic/jittiuwui u Witoitia Gombrowicza i książki Joanny Siedleckiej "Jaśniepanicz". A potem już do końca program wypełniąfilmy: o godz. 11.15-animowany film Antoniego Kreisa "Piosenka dla robotnika rannej zmiany", o godz. 11.30 -"Siekierezada", godz. 13 - "Z pamięci" i ^odz. 14 - "Zabicie ciotki". Po projekcjach organizatorzy zapraszają na dyskusję.
Dla uczestników seminarium przygotowano wystawę książek "kaskaderów literatury" oraz publikacji im poświęconych. Oddzielne miejsce przeznaczono M. Hłasce i E. Stachurze na wystawie "idole prasy - prasowanie idoli". Będzie można również posłuchać nagrań.
Dla uczestników seminarium udział w całym programie i deklaracje kupna karnetu należy składać w Sławieńskim Domu Kultury, ul. Cieszkowskiego 2, tel. 76-70.
(mim.)
Głos Pomorza Nr 261 z 10 XI 1988 W sławieńskim DKF - od dziś
Kino i parapsychologia
Sławno. "Kino i parapsychologia" - to tytuł czterodniowego przeglądu, jaki przygotował Dyskusyjny Klub Filmowy w Sławnie. Kryje się pod tym przygoda z dobrym filmem, a ponadto fascynujący temat. Sądzimy, że projekcje 17 filmów i wykłady teoretyków pozwolą przekroczyć próg tajemnicy zjawisk niezwykłych, racjonalnie często niewytłumaczalnych, ale występują.ych jeśli nie w świecie rzeczywistym, to w naszej psychice.
W dwóch pierwszych dniach przeglądu pokazy filmów odbędą się w godzinach popołudniowych i wieczornych. Na początek (czwartek, 10 bm., godz. 17) - dwa filmy archiwalne wyprodukowane w Niemczech: "Golem", reż. P. Wegner i "Gabinet doktora Caligari", reż. R. Wiene. O godz. 20 film prod. angielskiej w reż. Cavalcantiego "U progu
82
tajemnicy".
Również o godz. 17 rozpoczną się piątkowe (11 bm.) projekcje. Po filmie "Ognisty anioF Macieja Wojtyszki organizatorzy zapraszają o godz. 19.30 na słynny amerykański obraz R. Donnera "Omen".
Program kolejnych dni przedstawia się znacznie bogaciej. W sobotę 12 bm. o godz. 10 projekcje poprzedzi wykład dr Maksymiliana Werwickiego "Temat parapsychologiczny w kinie". Następnie o godz. 11 seria filmów dokumentalnych: "Fotografia paranormalna", "Poitergeist", "System telekomunikacji telepatycznej", "Mistycyzm i paranormalność", "Diabelski pas", "Więzienie ducha". I od godz. 15.30 dwa filmy fabularne: "Nie oglądaj się teraz", prod. angielskiej w reż. N. Roega i "Diabeł" Andrzeja Żuławskiego. Dzień zakończy (godz. 19.45) prelekcja dr Leszka Weresa, wiceprezesa Międzynarodowego Towarzystwa Astrologicznego pt. "Ukryty wymiar kultury, filmu i literatury czyli kosmologiczne jej podstawy".
Dr L. Weres otworzy o godz. 10 niedzielny program seminarium wykładem "Czas przemian - kultura, film, literatura na przedpolu ery Wodnika". O godz. 12 obejrzymy dwa filmy dokumentalne: "Wielka melodia" i "Szkoła Rhine'a", a godz. 16,18 i 20 kolejno projekcje interesujących filmów fabularnych "Klątwa w dolinie węży" w reż. M. Piestraka, angielski "Dotknięcie meduzy" w reż. J. Golda i USA "Zagadka nieśmiertelności" w reż. T. Scotta.
imprezy odbędą się w Sławieńskim Domu Kultury przy ui. Cieszkowskiego 2. Przeglądom i projekcjom towarzyszyć będzie wystawa wydawnictw o tematyce parapsychologicznej, eksponowana w hallu sali teatralno-kinowej. I jeszcze informacja dla mieszkańców Sławna: organizatorzy planują w grudniu, dokładnie od 9 do 11 urządzić pokaz 9 filmów z gatunku "Kino i parapsychologia", będących uzupełnieniem I części przeglądu, głównie głośnych prac amerykańskich reżyserów. Szczegółowy program podamy w stosownym czasie. Karty wstępu na obie części przeglądu "Kino i parapsychologia" są do nabycia w SDK - do godz. 15 w sekretariacie, w godz. 15-21 w portierni.
(mim)
Głos Pomorza Nr 286 z 9 XI11988 r.
Oferta kulturalna Sławna
Rozpoczynamy od atrakcji tygodnia. Przez trzy dni - 9,10 i 11 bm. - trwać będzie w Sławieńskim Domu Kultury, zapowiadana wcześniej, druga część przeglądu filmowego z cyklu "Kino i parapsychologia". Jak uprzednio, karty wstępu na wszystkie seanse są do nabycia w sekretariacie SDK do godz. 15, a później do godz. 21 - w portierni.
Dziś odbędą się dwie projekcje: o godz. 17 filmu W. Friedkina "Egzorcysta" i o godz. 19 filmu J. Boormana "Egzorcysta II: heretyk". Jutro pokazane zostaną kolejno o godz. 16, 18 20: "Omen II: Damian" w reż. D. Taylora, "Duch" w reż. T. Hoopera i "Duch ii" w reż. B. Gibsona. Niedzielny maraton poprzedzi o godz. 10 wykład Leszka Liedtke "Amulety, talizmany, pentakle". Natomiast od południa co dwie godziny wyświetlane będą następujące filmy: "Wrzask" J. Skolimowskiego, "Lśnienie" S. Kubricka, "Pogromcy duchów" I. Reitmana, "Omf»n Ul	ro7wią73njpM CA Rpkpre
Wszystkie prezentowane filmy, poza "Wrzaskiem" wyprodukowanym w Anglii, powstały w USA.
63
Głos Pomorza Nr 27 z 1 I! 1989 r. Nowa propozycja DKF w Sławnie
"Jadą wozy kolorowe, czyli temat cygański w kinie"
Dyskusyjny Klub Filmowy przy Sławieńskim Domu Kultury nie ustaje w pomysłach. Nową interesującą propozycją jest trzydniowe seminarium filmowe poświęcone Cyganom. Uczestnicy imprezy będąmieli okazję zobaczyć na ekranie i na wystawach, cygański folklor i tradycyjne wędrowne tabory, które znikły już z polskiego krajobrazu, posłuchać cygańskiej muzyki, poznać tęsknoty narodu, bez własnej ziemi.
Chociaż program przede wszystkim wypełniąfilmy, projekcjom towarzyszyć będą też inne imprezy. Seminarium trwać będzie od 3 do 5 lutego.
Piątkowe spotkanie inauguruje o godz. 10 film bułgarski "Cygańska miłość". Następnie zobaczymy: film prod. radz. "Lautarzy" (podz. 12): węgierski - "Jesteśmy nadzy" (godz. 16); radziecki - "Tabor wędruje do nieba" (godz. 21.45); prod. USA - "Król Cyganów" (godz. 23.45). W międzyczasie planuje się: występ zespołu "Nevo Drom" i herbatkę cygańską o godz. 17.30, wykład dr Lecha Mroza z Uniwersytetu Warszawskiego pt. "Cygańskie motywy w literaturze i sztuce" (godz. 19), recital Emiliana Kamińskiego, aktora Teatru Narodowego w Warszawie "Ballady i pieśni cygańskie" (godz. 20.30), a na zakończenie wieczoru - o gcdz. 2 koi leci i płyiuwy pn. Sobotnia noc w San Francisco i w... Sławnie), gdzie wystąpią yiyanui yiiary: Paco ae Lucia, Al di Meda, John McLaughlin.
Sobotni program przewiduje projekcje następujących filmów: "Cygańskie szczęście", prod. radz. (o godz. 9.30); "Różowe sny", prod. czech, (godz 11); "Kamień rzucony w górę", prod. węg. (godz. 16); "Dziewica i Cygan" prod. ang. (godz. 20.30); "I skrzypce przestały grać", prod. USA-pol. (godz. 22.15), który poprzedzi prelekcja Adama Bartosza z Torunia, a podsumuje wspólna dyskusja widzów z udziałem L. Mroza.
Dodatkowo w sobotę: o godz. 12.30 Zbigniew Dubiella zaprezentuje sztukę flamenco, o godz. 19 - wystąoi ponownie tarnowski zespół "Nevo Drom", o godz. 19.30 Adam Bartosz z Muzeum Okręgowego w Toruniu mówić będzie o narodzie cygańskim, ilustrując swój wykład filmem Zanim opadną liście", a na koniec, o godz. 0.15 - wieczór płytowy pn. 'Wielcy Cyganie jazzu" (Djarigć Reinhardt i Hot Citsb The France oraz Birełli Lagrene).
W niedzielę zapowiedziano filmy: "Odnaleziony skarb" prod. bułg. (o godz. 10); "Białe czaple" też bułg. (godz. 11.30); "Cygańska miłość" prod. ang. (godz. 15); "Radykalne cięcie" prod. czech. (godz. 18) i "Carmen" prod. włos. (godz. 19.30). O godz. 14 natomiast Andrzej Mirga z Uniwersytetu Jagiellońskiego wygłosi prelekcję "Romanipan: Tożsamość cygańska".
W przerwach tego bogatego programu seminarium organizatorzy zapraszają do zwiedzenia trzech wystaw: publikacji o tematyce cygańskiej (w tym unikatowych pozycji w j. cygańskim), pocztówek ze zbiorów Sławomira Staszaka z Oświęcimia i fotografii Janusza Helfera z Krakowa.
Zainteresowanych odsyłamy do Sławieńskiego Domu Kultury, ul. Cieszkowskiego 2, tel. 76-70.
(mim)
64
Glos Pomorza Nr 36 z 11-12 II 1989 r.
Katarzyna Czechowicz
Zniknęły tabory, nie palą się ogniska...
Z wierszy Bronisławy Wajs-Papuszy. poetki cygańskiej:
"Nie chcemy bogactw chcemy żyć,
Deszcz, wiatr, łzy -to cygańskie fortuny.
Bo w tym właśnie się zrodziła serce napełniła krwią cygańszczyzna cała:
Łzy i śmiech"
Kiedy myślimy i mówimy o Cyganach, jawiąnam się takie obrazy: piękne kobiety w kolorowych zamaszystych spódnicach, z pobrzękującymi bransoletami, tańczące wokół ogniska, zawodzący śpiew, wędrujące tabory, wozy, konie. Zazdrościmy im swobody, życia wyznaczanego rytmem pór roku, pełnego żywiołowości, pasji, namiętności. W naszej podświadomości funkcjonuje obraz społeczności cygańskiej: egzotycznej, zamkniętej, tajemniczej.
♦ ♦ ♦
W UBIEGŁYM TYGODNIU SŁAWIEŃSKI DOM KULTURY gościł sporą grupę uczestników seminarium filmowego "Jadą wozy kolorowe czyli temat cygański w kinie". Rok temu, także w Sławnie, odbyło się seminarium poświęcone tematowi żydowskiemu. Zapoczątkowało ono cykl prezentacji pod nazwą "Prezentacje kulturowe". Zamierzeniem cyklu jest przedstawianie filmowego - ale nie tylko - portretu kultur innych narodów, które funkcjonując obok kultury polskiej swoim własnym niezależnym bytem - inspirowały ją czerpały z niej, ale były także bogatą wartością. W tym roku pokazano portret kultury cygańskiej. Na seminarium złożyły się filmy fabularne, dokumentalne, wystawy książek, fotografii, pocztówek, wieczory płytowe, wykłady poświęcone Cyganom i ich odrębności kulturowej.
Andrzej Mirga, etnograf z Uniwersytetu Jagiellońskiego w szkicu pt. "Potrzeba historii a historia Cyganów" stwierdza: Cyganie od momentu pojawienia się w średniowiecznej Europie stanowili zbiorowość obcą. Nie tylko nie wysuwali żądań terytorialnych i praw do dóbr z nimi związanych, lecz nawet nie dysponowali pamięcią o wtasnej ojczyźnie, pamięcią narodową. Obca więc im była potrzeba legitymizacji terytorialnej."
Zatem od wieków wędrowali, przenosząc się z kraju do kraju. Naukowcy przez wiele stuleci nie potrafili odpowiedzieć na pytanie: skąd się wywodzą? Kiedy w 1763 roku Węgier, lstvan Valai, zetknął się ze studentami z Malabaru w Indiach, stwierdził zaskakującą zbieżność ich języka z językiem Cyganów. To pobudziło filologów do badań i właśnie oni odkryli indyjską praojczyznę tego ludu. Początek jego wielkiej migracji ustalili na 1000 rok przed naszą erą oraz szlak wielkiej wędrówki przez Azję Mniejszą Persję, Armenię, aż do Grecji. Stamtąd Cyganie rozprysnęli się po całej Europie.
Nadal znaczna część Cyganów prowadzi lub stara się prowadzić koczowniczy tryb życia. W krajach socjalistycznych, na początku lat pięćdziesiątych, wydano kilka rozporządzeń o ich osiedlaniu. W Polsce definitywnie zakazano koczowania w 1964 roku. Lcoi i iv!i óz_, cis luyi af ł. ui ilwei syieiu Wai rawski eyo, w wywiauzie udzieioriym Przegiąaow!
65
Tygodniowemu" mówi: "Przymusowe osiedlenie stanowiło szok cywilizacyjny. Od wieków Cyganie przywykli do stanu określonej harmonii z przyrodą, wędrówka wymuszała ruchliwość."
Ilu Cyganów zamieszkuje obecnie w Polsce, tego dokładnie nie wiadomo. Od lat nie publikuje się statystyk w tej dziedzinie. Najdawniejsza i najliczniejsza grupa osiadła w naszym kraju, to Cyganie określający siebie "Polska Roma", potem są Cyganie Karpaccy-Lowarzy i Kołderasze. Andrzej Mirga zaprezentował też w trakcie seminarium wykład o tożsamości Romów. Nie jest ona jednolita, gdyż sama kultura cygańska jest zróżnicowana. Mamy zatem do czynienia z wielością tożsamości (pokazały to przede wszystkim filmy, o których za chwilę).
Sąjednak pewne wartości, które łączą owe tożsamości. Jednąz nich jest na przykład solidarność grupowa, wspólnota rodów, rodzin, inną - zasada skalania czyli niestykania się z innymi grupami społecznymi, jeszcze inną-język wskazujący na istnienie dwóch odrębnych światów: Cyganów i nie-Cyganów. W kulturze Cyganów istnieje zróżnicowanie dialektów, strojów, kuchni ale funkcjonuje niezaprzeczalnie tzw. interakcja między Cyganami pochodzącymi z różnych krajów.
Świat własnej kultury Cyganie mają zarezerwowany dla siebie, obcy - nie mają do niej wstępu. Po II wojnie światowej nastąpiło w wielu krajach Europy zjawisko asymilowania tej mniejszości etnicznej. Na przykład w Czechosłowacji powstawały różne ciała kolegialne, mające pomagać państwu w tym zadaniu. Tyle, że owe ciała nie miały w swej reprezentacji samych zainteresowanych czyli... Cyganów, znających doskonale potrzeby i dążenia własnej społeczności. Na przełomie iai szcześćuziesiąiyuh i siedemdziesiątych powstała Rada Cygańska. Po raz. ^iei w&zy yiupa ia zacięła yrośfto definiować swoje potrzeby, aie i wysuwać zadania. Władzy niewygodne było to, że Cyganie chcą się samookreślić na szerszym forum społecznym i zakazano Radzie działalności. Samookreślenie się Romów do dzisiaj pozostaje problemem aktualnym...
♦ ♦ ♦
NA SEMINARIUM W SŁAWNIE ZAPREZENTOWANO jego uczestnikom piętnaście filmówfabularnych, zawierających motywy cygańskie i dwa dokumentalne ukazujące życie Cyganów na Węgrzech i w Polsce. Tajemniczość, izolacja tej grupy etnicznej interesuje wielu reżyserów. Filmy o tematyce cygańskiej pojawiają się już od 1916 roku. Na początku podejmowały one .temat związków Cyganów i Cyganek z nie-Cyganami, ukazane najczęściej jako melodramaty. Donata Zielińska z Filmoteki Polskiej w szkicu pt. "Ptaki Boga" pisze: "Jedną z wczesnych i bodaj najciekawszych, bo opartych na dobrym tworzywie literackim, prób, byl film polski z 1926 roku "Cyganka Aza" Artura Twardyjewicza, ekranizacja powieści Kraszewskiego. Twardyjewicz, także autor scenariusza, wykorzysta! właściwie tylko pierwszą część powieści, zmieniając w dodatku zakończenie, niemniej w filmie pozostało wiele z atmosfery tej powieści, broniącej się jeszcze do dziś wieloma walorami".
Rzadki wizemnek Cyganów - jako bandytów i rozbójników, utrzymany co prawda w konwencji romantycznej - przyniósł angielski film "Cygańska miłość" (1946 r.). Jest tu piękna tancerka, Cyganka Rosal, młody, szlachetny ale ubogi pisarz, dobrze urodzona panna, sąintrygi, jest gorąca, namiętna ale tragicznie zakończona miłość Cyganki do pisarza. Tragicznie kończy się również miłość w filmie bułgarskim o tym samym tytule w 1979 roku. W liryczno-poetyckiej konwencji utrzymane są "Różowe sny" produkcji czechosłowackiej. W subtelnej opowieści o młodzieńczej miłości Cyganki Jolanki i listonosza Jakuba dostrzegamy niemalże realistyczny obraz społeczności cygańskiej - jej uprzedzeń, zwyczajów, przesądów. "Dziewica i cygan" film produkcji angielskiej - jest interesującym studium obyczajowym: dorastająca dziewczyna, wychowana w surowym rygorze gdzieś w purytańskiej, prowincjonalnej Anglii, zafascynowana jest osobą cygańskiego kowala. Zostaje jego kochanką i ten moment staje się przełomową chwilą w jej życiu. Wraz z parą
86
wolnomyślicieli - kochanków opuszcza dom rodzinny, by szukać swego miejsca w życiu. Zatem miłość najczęściej ukazana jest w filmach tragicznych.
Kinomatografie krajów socjalistycznych od jakiegoś czasu ukazują - co prawda nie zawsze rzetelnie i dogłębnie - trudności, jakie napotykały wobec odwiecznego żywiołowego oporu Cyganów, tendencje asymilatorskie ("Cygański tabor" prod. radzieckiej, "Cygańskie szczęście", czy bułgarskie "Białe czaple"). Emil Lotianu reżyser wspaniałego i widowiskowego filmu pt. "Tabor wędruje do nieba" powiada' "Temat cygański zafascynował wielu reżyserów, ale tylko nielicznym udało się uniknąć taniej egzotyki. Ludzie miast zamienili w malownicze kłamstwo prawdę o losach cygańskich plemion". I jeszcze kilka słów na temat filmu pt. "! skrzypce przestały grać" produkcji polsko-amerykańskiej, dopiero co ukończonego, którego pierwszy przedpremierowy pokaz odbył się właśnie w Sławnie. Wzbudził on sporo kontrowersji, a dotyczyły one głównie poziomu artystycznego, sposobu ukazania eksterminacji Cyganów podczas II wojny światowej. Pomijając to, że film przynosi uproszczenia i niezbyt prawdziwy obraz tej społeczności, ważnym wydaje się fakt samego sięgnięcia po temat zagłady. Niemcy w czasie drugiej wojny światowej wymordowali w
obozach koncentracyjnych pół miliona Cyganów.
♦ ♦ ♦
ZNIKNĘŁY JUŻ Z KRAJOBRAZU POLSKI wozy cygańskie, nie palą się ogniska, nie widać obozowisk. Zostały na fotografiach. W Sławieńskim Domu Kultury można było obejrzeć wystawę zdjęć Janusza Helfera pt. "Cyganie na polskich drogach" i pocztówek ze zbiorów Sławomira Staszaka zaiytułowaną "Cyganie". Zdjęcia Janusza Helfera zrobione zostały wiatach 1960-70. Wtedy można było jeszcze na drogach Polski zobaczyć wędrowne tabory grupy Polska Roma, Lowarów i Kołderaszy. Auto" fotografii, w katalogu towarzyszącym wystawie, pisze: "Wykonanie zdjęć Cyganów w tamtym okresie nie byio rzeczą łatwą i każde z nich to cząstka moich wspomnień i przeżyć. Moje pierwsze próby i spotkania wiążą się z Cyganami grupy Polska Roma z Raciborza, którzy letnią porą obozowali w Piaskach Wielkich koło Krakowa. Nawiązane kontakty i przyjaźnie ułatwiły mi dostęp do licznych taborów i grup. Z początku byłem przyjmowany z rezerwą, ale życzliwie. Z czasem stałem się dobrym znajomym. To dzięki nim mogłem dokumentować to, co było tak przelotne - życie obozowe Romów".
♦ ♦ ♦
Z WIERSZY PAPUSZY:
"Gwiazdy, kto je rozumie ten zasnąć nie chce,
spogląda na mleczną drogę -szczęśliwa ta droga do życia dobrego powiedzie..."
Głos Pomorza Nr 294 z 19 XII 1989 r.
Seminarium filmowe w Sławnie
"Wiatr od wschodu"
Dyskusyjny Klub Filmowy im. Antoniego Bohdziewicza przy Sławieńskim Domu Kultury w Sławnie organizuje w dniach 2-4 lutego 1990 roku kolejne seminarium filmowe z cyklu "Penetracje kulturowe". Po prezentacji kultury żydowskiej i cygańskiej, przygotowano ępminarii im "Wiatr od wschodu" poświęcone kulturze ukraińskiej z uwzględnieniem dorobku Hucułów i Łemków.
67
W programie seminarium znajdują się filmy fabularne i dokumentalne, spektakle teatralne, występy muzyczne, wykłady. Odbywać się ono będzie w Sławieńskim Domu Kultury, a uczestnicy zakwaterowani zostaną w internatach miejscowych szkół. Opłata za udział w seminarium wynosi 20 tysięcy złotych od osoby, co stanowi pokrycie kosztów
zakwaterowani?* i * ir.7P<;tnirtw^ w nnk^7aęh OfnąnjTątorzy f!!1? Z3p0\A/Hi3j^ \A/yŻyW!0r5!2,
Zgłoszenia można nadsyłać (do 25 stycznia 1990 roku) pod adresem: Sławieński Dom Kultury, ul. Cieszkowskiego 2, 76-100 sławno, woj. słupskie, nrtel. 76-70 Równocześnie należy wpłacać opłatę akredytacyjną na konto Sławieńskiego Domu Kultury, Bank PKO Sławno nr 77637-635. Cena karty wstępu bez rezerwacji noclegów wynosi tylko 5 tysięcy złotych.
A oto niektóre pozycje z niezwykle bogatego programu seminarium. Organizatorzy przygotowali siedem filmów fabularnych produkcji radzieckiej, między innymi "Wodę życia", "Arsenał", "Cienie zapomnianych przodków"; filmy dokumentalne - "Bieszczadzkie ikony", "Taki świat" (o Nikiforze), film o ukraińskiej szkole w Łabuniu ze zbiorów Zarządu Koła Ukraińskiego Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego w Szczecinie, "Głód na Ukrainie", produkcji USA, "Łemkowską Wielkanoc", "Łemkowynę", "Beskid Niski" (OTV Kraków). Zaprezentowane również zostaną fragmenty "Otwartego Studia" poświęconego mniejszościom narodowym i kampanii wyborczej posła Włodzimierza Mokrego dotyczące problematyki ukraińskiej.
Zaplanowano wykłady: posła OKP W. Mokrego ("Problem ojczyzny dla Ukraińców wysiedlonych w 1947 roku"), dr Bazylego Nazaruka z Uniwersytetu Warszawskiego ("Sacrum we współczesnej poezji ukraińskiej"), Mirosława Werbowego, redaktora naczelnego "Naszego Słowa" ("Ukraińska mniejszość dzisiaj").
Spektakle teatralne to monodram w wykonaniu Barbary Roźniakowskiej z Baligrodu zatytułowany "Bal Czarnego Cara" według "Lichtarza ruskiego" Jerzego Harasymowicza, "Opowieści Vincenza" w wykonaniu Zespołu Teatralnego "Węgajty" oraz wieczór poezji łemkowskiej.
W czasie trwania seminarium będzie można posłuchać nagrań ludowej muzyki ukraińskiej, być może pojawi się chór kameralny pod kierownictwem Romana Rewakowicza, będzie także wieczór płytowy poświęcony ukraińskim inspiracjom w muzyce rockowej.
Seminarium "Wiatr oa wschodu" w Sławnie towarzyszyć będą także wystawy: fotografii Moniki Mazurkiewicz i Krzysztofa Furmanka z Warszawy (Łemkowski krzyż"), Józefa i Stanisława Galików ("Bieszczadzkie pejzaże") oraz książek i publikacji ("Motywy ukraińskie"). Program sławieńskiej imprezy zawiera sporo interesujących propozycji, warto zatem z tej oferty skorzystać.
(kc)
68



Dziedziniec Zamku Książąt Pomorskich w Darłowie.Litografia,1 S26 r.
Franciszek Golczyk
Uiouzif się w Roninie (gm. Postomino) 4 lipca 1956 roku. Od wieiu lat mieszka w Sławnie. Od ponad dwudziestu - nie chodzi. Okrutna choroba przykuła go do wózka inwalidz-kiego jeszcze wtedy, gdy chodził do szkoły podsiawuwej. Mimo to stara się być aktywnym.
Wiersze zaczął pisać jeszcze gdy był uczniem "podstawówki". W krótkich formach poetyckich zamyka swoje przemyślenia i doświadczenia. Jego utwory drukowane były m.in. w "Echu Sławna" i "Gazecie Sławieńskiej". Sam tak napisał o sobie:

Franciszek Golczyk -człowiek - jednak romantyk, recytator,
poeta - podobno,
lat... - zbyt dużo by mieć marzenia i zbyt mało by ich nie mieć...
Prezentujemy Państwu garść Jego utworów z kilku ostatnich lat. Życie
Gs)
Krok po kroku idę swoim losem i upadam
i znowu się podnoszę i idę
Podróż
stukot kół po szynach odgłos biegnących sekund w oddali
światła wspomnień uciekają rytmem pędzącego zegara... pociąg życia iedzie dalei
69
"M. Fornalskiej"
i znów widzę ciebie
ulico przy której mieszkałem
świecie riajpięKniejszycn dni
przeplatany
śmiechem i łzami
beztroską i "dramatami"...
ulico
bliska i krótka jak dzieciństwo
Pytanie
(Czarnobyl - Ziemi krzyk...)
z kamiennego cokołu wieKów ostrzegają słowa poety -echo głosu Kasandry -dokąd zmierzasz człowieku?
widziałem ją wczoraj na ulicy niosła na kulach Świat -w oczach pustka na twarzy maska - łarcza przeciwko obojętności...
Zaciśnięte usta krzyczą:
- "Patrzcie, jestem pod żebrami mocno bijące serce -czy muszę umrzeć aby żyć...?"
Dwie drogi
Nieba czysty błękit -bezkresne płótno na którym gołębie eskadry rysują koła pokoju a Słońce - ten dobry Bóg patrząc
uśmiechem błogosławi...
Lecz gdzieś inne jest niebo i inne eskadry -stalowy huk silników _____maluje przerażenie..._
70
Zamarł uśmiech -dymy przesłoniły światłość
(styczeń 1991)
Przestroga
Biorę do ręki długopis i wiele lat
zamykam w krótkim wierszu
krótkim -
tak mato życia
gdy upłynęło go
tak dużo.
Otwieram dłoń
pusta -
czas przeciekł między palcami...
Pozostał suchy piasek na dnie klepsydry której nie można
odwrócić
Jeszcze...
w ograniczonym obszarze przestrzeni i czasu skazany
na przeszłość i marzenia ogrodzone drutem kolczastym obozu koncentracyjnego czaszki błąkam się wśród tych samych przedmiotów i dni...
podobno jeszcze żyję
W tę noc
jasną od błękitnych oczu gdy we mnie był krzyk choć było milczenie odnalazłem
71
Pada śnieg płatki
majestatycznie płyną ku swemu przeznaczeniu -
ci pGkry vvajtąy wS^ysiftU
nieskazitelną bielą zmieniają oblicze ziemi jakby chciały być oczyszczeniem
Nad grobem
Piękne oblicze zaklęte
w niewinność marmuru uśpione głęboko w ziemi . i we mnie -
przyniosłaś mi różę w odpowiedzi zabiłem Cię kamieniem serca
Świecie mój do którego wjeżdżam na okrągłych nogach milczący
w swoich myślach ściśniętych czterema ścianami beznamiętnie patrząc w trójwymiarowość okna gdzie toczy się życie ...
Świecie mój zamkniętego pokoju
Wakacje
mówiłaś o wszystkim mówiłaś o niczym pociąg odjechał i spóźniliśrry się na miłość
72
Pamięci
Edwarda Stachury
Niespokojność duszy -włóczęgi zew
i z własnej - nie własnej woii ruszam QuZi6S na nieznane losu ścieżki dokąd goni coś...
Panie przeznaczenia życz mi
szczęśliwej drogi
Droga - koła pędzę bez końca
na poboczach migają światła okien - dom Ciepło lampy - ognisko...
Zatrzymaj mnie bo odjadę za daleko
Noc
wokół mrok na ekranie nieba powoli
przesuwają się obrazy wspomnień...
I tylko łza w kąciku oka jest
milczącym świadkiem przemijania
Telewizora świat leśnej poiany ciszę zakłóca gwar
pośrodku ognisko - płomienie liżą kociołek wędrowny wiszący na żerdzi - wspomnienia,
słowa, marzenia Papuszy
niespokojne i wolne _
73
języki ognia zawisłe w pieśni, tradycji, sercu
Dziś w zamian murowanych ścian kotwice mieszkania - klatki dla wolnych ptaków i umiera powoli duch i pozostała tęsknota...
Maćku, cygański kolego z dziecięcych dni czy znasz jeszcze zapach
konia, wiatru, ogniska,
cygańskiej nocy pod gwiazdami? Słyszysz - świt tabor rusza -
skrzypienie kół, koni rżenie...
Nie zapominaj gdzie korzenie
twoje
Jerzy Ludomir
Szalupa
Było już późne popołudnie, kiedy na mostek przyszedł technolog.
-	Panie kapitanie, mamy poważną awarię w przetwórni. Zepsuł się baader, a nie mamy zapasowych - powiedział.
-	Jaka znowu awaria? Przecież ryby chyba jeszcze nie zdążyliście przerobić? - zdenerwował się kapitan.
-	Właśnie w tym cały problem.
-	No, a baderek co? Nie może tego naprawić? Przecież to podobno fachowiec - powiedział kapitan.
-	Tak, fachowiec, ale co z tego? Jak nie ma części, to co zrobić? - technolog rozłożył ręce.
-	Cholera jasna! Wydać nie mogę, bo siatkę naprawiają od trzech godzin, teraz awaria w przetwórni. Za chwilę przyjdzie kucharz i powie, że ma awarię patelni!
-	Panie kapitanie, ja mam spis części potrzebnych do naprawy. Właściwie to są dwie części, tylko muszę posiadać odpowiednie numery - technolog wyjął z kieszeni pomiętą kartkę.
-	Pokaż pan to. Cholera, może coś się załatwi. Zaraz zawołamy "Enifa".
-	"Enif\ "Enif", tu "Capella" - zawołał przez ukaefkę.
-	"Capella", odpowiada "Enif.
-	Czołem, Stasiu. Słuchaj, mam taki problem. Czy wy przypadkiem nie posiadacie w nadmiarze części do baadera 191 ?
-	W nadmiarze to na pewno nie. Ale masz szczęście, bo akurat jest na mostku baderek. Powiedz, o jakie części chodzi.
-	Zaraz przeczytam symbole - kapitan z kartki przeczytał parametry potrzebnych części.
-	Są te części. Jeżeli chcesz, to przyjeżdżaj choćby zaraz. Ja jestem pod trałem, 3 mile na wschód od całej grupy. Znajdziesz mnie łatwo. W pobliżu są dwa hiszpańskie statki.
-	O.K. Jasiu, zaraz ciebie poszukam. Tymczasem przygotuj to wszystko. A kiedy będziesz wybierał?
-	Niedawno wydałem, chciałbym potrałować jeszcze trzy-cztery godziny.
-	Dobra, chyba już wiem gdzie jesteś. Trzeci ciebie namierzył. Już tam do ciebie grzejemy, co koń wyskoczy - kapitan skończył rozmawiać przez ukaefkę i zwrócił się do technologa.
-	Ma pan szczęście. Dostaniemy te części.
-	To dobrze. Idę do przetwórni, zobaczyć jak to wszystko tam wygląda - powiedział technolog i zszedł z mostku.
Kapitan zwrócił się do trzeciego oficera:
-	Trzeci, niech pan powie bosmanowi, żeby przygotował lewą szalupę do opuszczenia. Pojedzie pan po te cholerne części.
-	Dobra, idę do bosmana. Po chwili wrócił i zameldował - szalupy już szykują do opuszczenia.
-	Bardzo dobrze - powiedział kapitan i dodał - Teraz niech pan słucha. Podejdzie pan szalupą do prawej burty "Enifa", oni podadzą te części na rzutce i wróci pan. Dobijał pan kiedyś w biegu?
-	Tak, dobijałem - odpowiedział trzeci.
-	Dobra. Staniemy w dryfie przed "Enifem", opuścimy szalupę i pojedzie pan. Wszystko jasne?
_ locno	n
Po upływie pół godziny "Capella" przecięła kurs "Enifowi", trałującemu na wiatr.
75
Kapitan postawił statek w dryfie tak, że "Capella" znalazła się na prawym dziobie "Enifa".
-	"Enif, "Enif", tu "Capella". Stoimy w dryfie. Jesteśmy gotowi do opuszczenia szalupy.
-	O.K. "Capella", opuszczajcie szalupę. Tylko niech szalupa podejdzie do lewej burty, bo z prawej mamy martwicę, może trochę rzucać.
-	Douiz.c, Eiiii™, iLetu^ynamy uzjałać. Kapitan /_wiuuif się uo uoiiueia.
-	Słyszał pan, trzeba podejść do lewej burty.
-	Słyszałem, poradzimy sobie - odpowiedział trzeci - Noto działajcie. Trzeci oficer poszedł na pokład łodziowy, gdzie bosman z rybakami już oczekiwał na opuszczenie szalupy. Wszystko było przygotowane.
-	No co, bosman, gotowe? - zapytał trzeci.
-	Gotowe, możecie jechać.
-	W takim razie obsada do łodzi i jedziemy. Trzeci oficer usiadł na rufie szalupy, przy sterze, przy nim zajął miejsce starszy rybak, Kania. Drugi z rybaków, Troć, usadowił się na dziobie. Przy silniku czuwał motorzysta Kosi orek. Cała załoga szaiupy miała na sobie pasy ratunkowe i kaski ochronne.
-	Jedziemy na wodę, trzymać się mantałów - krzyknął z góry bosman.
Szalupa wolno zaczęła się opuszczać na dół. Kiedy usiadła na wodzie rybacy sprawnie odpięli haki zabezpieczające i zwolnili cumy. Motorzysta zwiększył obroty silnika.
-	No, jedziemy - zawołał trzeci.
Szalupa odbiła od burty "Capelli", zrobiła zwrot przez lewa^burtę i znalazła się na kontrkursie

burty statku, należało przeciąć mu drogę przed dziobem, następnie złożyć się do jego kursu, odczekać, kiedy trawler znajdzie się na trawersie i wtedy podejść do jego lewej burty. Ale trzeci oficer obawiał się tego przecięcia drogi. Przechodzić statkowi przed dziobem, zwłaszcza kiedy on jest w ruchu? Na dodatek pod trałem? Zbyt ryzykowne. A niech coś nawali, coś wyjdzie nie tak? Licho nie śpi. Gdyby jeszcze odległość była większa. No tak, ale statek pod trałem nie płynie szybciej niż 3,4-4 węzły na godzinę. Szalupa teoretycznie powinna osiągać szybkość do 6 węzłów przy dobrej pogodzie. Trzeci oficer zdecydował się podejść jak najbliżej szalupą do prawej burty "Eriifa", następnie przejść mu za rufąi podejść do jego lewej burty. Tylko, czy szalupa będzie na tyle szybka, żeby dogonić statek?
Uznał, że w tej chwili jest to jedyne rozsądne wyjście, zresztą o tym, żeby przejść przed dziobem statku, nawet nie można było marzyć. "Enif' był już zbyt blisko...
Trzeci oficer odczekał, aż szalupa znajdzie się na trawersie "Enifa". Ruszył, kiedy statek wyprzedził łódź. Najpierw trzeba było rozminąć się bezpiecznie z kablami trałowymi, które "Enif ciągnął za rufą potem jeszcze kabel od echosondy sieciowej.
-	Panie, dołóż pan, ile się da - zawołał trzeci do motorzysty - musimy ich dogonić.
-	Dobra, zobaczymy, co się da zrobić - odkrzyknął Kosiorek.
Początkowo odległość między statkiem i szalupa^zwiększała się, ale trwało to chwilę. Teraz dystans zaczął się zmniejszać. Szalupa dogoniła statek. Po upływie kwadransa, może dwudziestu minut, szalupa zbliżyła się do rufy statku z jego lewej burty. Widać było ludzi kręcących się na pokładzie "Enifa". Szykowali rzutki do podania na szalupę.
-	Jeszcze kilka minut, panowie i będziemy cumować - zawołał trzeci do obsady łodzi. Chciał podejść szalupą trochę dalej, bardziej na śródokręcie statku. Na rufie z otworu ściekowego z przetwórni, lała się woda z odpadami rybnymi. Co chwila wypadały ogony, flaki, różnego rodzaju odpady poprodukcyjne. Nie chciał, żeby to wszystko dostało się do szalupy. Rzadka przyjemność dać się oblać takim paskudztwem.
-	Miniemy tylko ten otwór ściekowy i podchodzimy do burty - rzekł trzeci do siedzącego obok Kani. Ten ze zrozumieniem pokiwał gtową
-	Jasne, przecież mielibyśmy pełną szalupę tego ścierwa.__
76
Łódź mozolnie posuwała się do przodu, metr po metrze. Już była na wysokości otworu
ściekowego. Jeszcze chwila, jeszcze metr.
I nagie - nikt nie wiedział jak to się stało. Siinik szaiupy zakaszlał, zakrztusił się i stanął. Statek momentalnie zaczął się oddalać, a łódź została porwana prądem wody w kierunku rufy. Trzeci zdał sobie sprawę z grożącego niebezpieczeństwa.
-	Uwaga, panowie wpadniemy pod kabei trałowy. Szalupa dostała się pod kabel trałowy. Jak na złość, ten nieszczęsny kabel zatrzymał się na odbijaczu, wiszącym przy burcie łodzi. Szalupa zaczęła się niebezpiecznie przechylać. Jeszcze chwila i się przewróci. Ale nagle coś szarpnęło, łódź się zakolebała, odbijacz jakoś się przekręcił i kabel zjechał po gładkiej
burcie.
-	No, przeszło, cholera jasna. Jeszcze uwaga na kabel od soridy - zawołał któryś z ry baków. Szalupa prawą burtą oparła się o kabel sieciowy, akurat w połowie swej długości. Żeby uwolnić łódź, trzeba było zrzucić kabel z burty do wody. Istniało zagrożenie, że kabel może przewrócić łódź, tym bardziej, że cisnął ją swoim ciężarem.
Jak na ironię losu zatrzymał się na maszcie reflektora radarowego.
-	Panowie, pomóżcie wyjąć ten cholerny maszt, bo nas przewróci - zawołał trzeci oficer, mocując się z przeszkodą - sam nie dam rady. Rzucił się mu na pomoc Kania. We dwóch złapaii nieszczęsny maszt, szarpnęli. Puściło. Kabel zjechał po burcie i spadł za rufą.
-	Cholera, spadł między ster i rufę. Jeszcze nam złamie ster - zawołał Kania.
-	Do góry, cholera jasna, do góry - krzyknął trzeci. Rzucili się obaj. Złapali kabel. Rufa szalupy już zaczynała się zanurzać, dziób szedł do góry.
-	Mocniej, do góry go - dyszał Kania.
-	Cholera, już jest napięty. Jeszcze trochę. Dobra puściło - odetchnął trzeci.
-	Żeby to szlag trafił. Ale udało się - Kania odetchnął,
-	No, już po wszystkim - rzekł drugi z rybaków - Troć.
-	Oberwie nam się za szalupę. Silnik chyba jest zarżnięty - rzekł milczący dotąd Kosiorek -chociaż, czy ja wiem? Zobaczymy.
-	Dobra, panowie, nie gadajce tyle. Bierzcie się do wioseł - zawołał trzeci - trzeba podejść do "Capelii".
Tymczasem "Capeila" wolno podchodziła do szalupy. W bezpiecznej odległości statek stanął w dryfie. Teraz szalupa zaczęta się zbliżać do statku. Rybacy wiosłowali. Na burcie "Capelii" pokazały się ciekawe twarze załogi.
-	Nie mają co robić - mruknął Troć.
-	Ci z przetwórni, jak zwykle, ciekawi, muszą wszystko widzieć i wiedzieć - dopowiedział Kania.
Szalupa podeszła do burty. Rybacy podczepili łódź do haków.
-	Gotowe, jazda do góry - zawołał trzeci.
Kiedy przyszedł na mostek, kapitan był wyraźnie zły, chociaż opanowany. Powiedział do trzeciego oficera - myślałem, że obsada szalupy jest dobra, ale pomyliłem się. Kto to widział, żeby szalupą gonić statek? Zarżnęliście silnik.
-	Panie kapitanie, nie pierwszy raz byłem na szalupie. Czy powinienem przechodzić statkowi przed dziobem? W takiej bliskiej odległości? Tym bardziej, że statek był w ruchu? - zapytał wzburzony trzeci.
-	Zdążyłby pan przejść mu przed dziobem - rzekł kapitan.
-	A gcybym nie zdążył? Albo, gdyby silnik wysiadł przed dziobem statku? zapytał trzeci.
-	Dobra, było, nie ma. Nie ma o czym mówić - kapitan uciął dyskusję. Po chwili na mostek przyszedł technolog.
-	Panie kapitanie, awaria usunięta. Okazało się, że znaleźli jakieś części u nas, połatali, pokleili i jakoś wszystko chodzi._______
77
-	Dobra. Tylko trzeba było wcześniej poszukać tych części. Niepotrzebnie opuszczaliśmy
szalupę.
-	Kto wiedział. No, ale części się znalazły, wszystko gra.
-	Tak, wszystko gra - rzekł w zamyśleniu kapitan.
Trzeci oficer poszedł do swoje] kabiny. Jego wachta już się skończyła. Usiadł w fotelu, zapalił papierosa. Nie mógł się uspokoić. Był zmęczony. Nagle usłyszał ciche pukanie do drzwi.
-	Proszę - rzucił niechętnie. Drzwi się otworzyły, wszedł trzeci mechanik, Zenek.
-	Nie śpisz, Witek? - zapytał.
-	Nie śpię. Siadaj, zapal paierosa - podsunął mu paczkę "Caro".
-	Co, bawiłeś się w regaty ze statkiem? - uśmiechnął się Zenek.
-	E tam, szkoda gadać. Podobno zajechaliśmy ci szalupę? - 2:apytał Witek.
-	Nie jest tak źle. Słuchaj, silnik wcale nie jest zajechany. Po prostu coś musiało zatkać otwór, którym jest zasysana woda, chłodząca silnik. Nie było chłodzenia i silnik stanął. Cała filozofia.
-	Czekaj, jesteś pewien tego, co mówisz - poderwał się Witek.
-	No co ty, za kogo mnie masz? - oburzył się Zenek - myślisz, że się nie znam na silnikach? Nie od dzisiaj mam z tym do czynienia.
-	Nie obrażaj się. Po prostu przypomniałem sobie, że silnik nam stanął, kiedy byliśmy na wysokości otworu, którym z przetwórni są odprowadzane odpady za burtę - rzekł Witek.
-	No i masz całe wyjaśnienie sprawy. Jakiś kawałek flaka, czy skóry zatkał otwór zasysający wodę do chłodzenia. I to wszystko. Nie ma chłodzenia - silnik staje. Cała filizofia.
-	Cholera, a ja martwiłem się, że rzeczywiście zajechałem tę przeklętą szalupę.
-	Jeszcze musisz długo niąjeżdzić, żeby zajeździć. Ale teraz daj zapalić i zrób jakąś herbatę, bo pomyślę, że nawigatorzy są niegościnni.
-	Masz, zapal sobie w nagrodę "amerykana". A na herbatę trzeba chwilę poczekać...
Towarzystwo Przyjaciół Ziemi Darłowskiej ogłosiło w sierpniu 1993 r.na łamach Echa Darłowa konkurs literacki na:wiersz,opowiadanie,dramat,wspomnienie związane z Darłowem i morzem.Opowiadanie "Szalupa" opatrzone godłem JERZY LUDOMIR nadesłane zostało na konkurs,który do tej pory (luty 1994 r.) nie został rozstrzygnięty.
Errata:
W zamiezczonym we numerze 3."Dcrzecza" tekście Jerzego Miatkowskiego "Polska Organizacja Wojskowa (1948-1949) zniekształcony został przypis 2.na stronie
11 .Oto jego prawidłowe brzmienie:	^ _ ...
2 sr.548/49 "Milejczyk Jan i inni"; Sr.649/49 "Bomersbach Franciszek i inni";Sr.650/49 "Feliński Tadeusz i inni"; Sr.651/49 "Grzebień Władysław i inni"; Sr.853/49 "Pucik Wacław i inni"; notatki z rozmów z Czesławem Hajdukiem,Józefem Koperskim, Jerzym Górniakiem, Gwidonem Kożuchem, Władysławem Łukaszewiczem,Zbigniewem Millerem, Tadeuszem Putno.
78
SŁAWNO, litografia Otto Kuske, 1926
LETNIE KONCERTY MUZYKI ORGANOWEJ I KAMERALNEJ LATO 1994
29 czerwca 94
13 lipca 94
27 lipca 94 10 sierpnia 94
24 sierpnia 94
Magdalena CZAJKA - organy Kwintet Instnimentów Dęrtych Blaszanych Filharmonii Narodowej
Agnieszka WALCZY - organy Kwintet Instrumentów Dętych Drewnianych Polskiego Radia Mirosław PIETKIEWICZ - organy Strlng Trio Graz (Austria) Gottfried PRELLER (Niemcy) -organy
I Solisti dl Varsavla Leszek WERNER - organy Zespół Muzyki Dawnej ARS NOVA
Koncerty odbywają się w kościele p.w. WNMP w Sławnie Początek koncertów o godzinie 19.00