3,00 ZŁ W TYM 8%VAT NrlSSN 0137-9526 Nr indeksu 348-570 9 770137 952060 Już dzisiaj 16 stron Magazynu Rodzinnego 00 K £ 00 ■—i 1 Głos &Si Sobota-niedziela 1-2 czerwca 2019 s*- i' M Hmlk> (iilońsk DUDUU-li Na poligonie pod Ustką rozpoczynają się ćwiczenia NATO STRONA 3 Zakończyło się głosowanie w wielkim plebiscycie fotograficznym „Głosu Pomorza" Uśmiech Dziecka. Oto zwycięzcy * Maja Mielewczyk z Pobłocia Wojtuś Wycisk ze Słupska / U \ KOMUNIKAT ,Wodociągi Słupsk" informują mieszkańców Osiedla Niepodległości w Słupsku, że w dniach 3-10 czerwca □gi Słupsk w związku z budową wodociągu koniecznego dla zapewnienia wody dla powstającego osiedla mieszkaniowego przy ul. Zaborowskiej, w godzinach porannych i wieczornych na wyższych kondygnacjach budynków wielorodzinnych wystąpią spadki ciśnienia wody. Niewykluczone są także krótkotrwale przerwy w dostawie wody oraz jej zmętnienie związkami żelaza i manganu. Za wszystkie utrudnienia serdecznie przepraszamy! * 977013795206022 02 Druga strona Głos Dziennik Pomorza Sobota-niedziela, 1-2.06.2019 Pogoda w regionie Sobota 22°C io°c C_/ek Barometr 1019 mbar Wiatr zach. 12 km/h Uwaga kie zachmurzenie Niedziela 21°C i3°c Poniedziałek Wtorek 29°C i7°c 27°C i6°c £>0 0 Jwaga: słonecznie Wojciech FreHchowski wojciech.frelichow5ki@gp24.pl PECHOWE LEGIONÓW POLSKICH Komentarz Ulica Legionów Polskich w Słupsku nie ma szczęścia. Najpierw była zapomnianym fragmentem niasta. Przez całe lata jej nawierzchnię stanowiło klepisko z poutykanymi gdzieniegdzie kawałkami betonowych ołyt. Kiedy padał deszcze zmieniała się rozlewisko, czasem w grzęzawisko, a kiedy był upał wiatr wzniecał na niej tumany kurzu. Kiedy w końcu □rząd miasta przypomniał sobie o tej ulicy i zaplanował jej remont (a w zasadzie budowę od podstaw), nastąpiła kolejna seria pechowych zdarzeń. Za poprzednich władz Słupska rozpisano dwa przetargi na budowę ulicy. I te dwa przetargi zostały unieważnione. Co ciekawe, w obu przetargach była tylko jedna firma, którawtym drugim postępowaniu jeszcze bardziej podwyższyła cenę za wykonanie robót. Dla jasności: miasto nie miało takiej kwoty w swoich planach. Niedawno odbył się trzeci przetarg, który też został unieważniony. Tym razem postępowanie zakwestionował wojewoda, który ma obiekcje co do dokumentacji. Będzie zatem kolejny przetarg. Ale nie wcześniej niż za miesiąc, a może dwa, bo tyle potrwa wyjaśnianie sprawy. Tymczasem władze miejskie twierdzą, że budowa ulicy zacznie się jeszcze w tym roku. A co będzie, jeśli przetarg znowu zostanie zakwestionowany? Czy naprawdę tak trudno przygotować i przeprowadzić przetarg na jedną, w końcu niewielką ulicę?©® iłupsk Marek Biernacki pokieruje Biurem Zamiejscowym Marek Biernacki będzie kierował słupskim Biurem Zamiejscowym Urzędu Marszałkowskiego m Gdańsku. Na stronie Biuletynu informacji Publicznej poinformowało tym Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego. Wg ^nny Drewnowskiej, dyr. Departamentu Organizacji UM, w wyniku zakończonego procesu naboru na wolne stanowisko pracy » „ * Ki \ IP 4 As1 V Maja Pytlos Julia Eliza Janicka Julia Zając Lenka Kirko Zuzanna Słowik Kaja Hulecka Inez Szewczyk Anna Szczepańska Natalia Golec Oliwia Golec Vivian Igiebor {f * r | f ; j|| : llMlf- i Julia Małek Kornelia Maciszka ' JS " m r . ■[ * H Zuzia Lindstedt H Eliza Pradelska Oktawia Jóźwiak Cataleya Helena Zakrzewska fi Anna Stończyk SOBOTA. 1 CZERWCA 2019 GŁOS DZIENNIK POMORZA Uśmiech dziecka 05 PR"*"* Marcelina Piotrowska Fabian Chudy Aleksander Chromiński Iwo Turczynski Tomek Gołyźniak Łukasz Machałek Oliwia Wieczerzak Aleksandra Kalużna Jakub Bielaszewski t Alan Milczak Maksymilian Jakubiak Jan Skrzypek Aleksander Palewski Jaś Kostrzewa Jan Mamczarski Brajan Buczkowski Oliwier Buczkowski Aleksander Szakiel Adrian Koguciuk Gabriel Bąk Emil Jackiewicz Piotr Gruchała Tymoteusz Jackiewicz Antoni Kierzek Antoni Bednarz Q901928646H REKLAMA mm Franek Walczak Patryk Mazurczyk Gracjan Miszkiel Tomasz Machałek ■ Jakub Cesak w Maksymilian Wysocki Franciszek Lipiński Fabian Czarny K. 1 - , -. fokariuip Dolina t ?? Charlołły— Dolina Charlotty ^ 06 Uśmiech dziecka SOBOTA. 1 CZERWCA 2019 GŁOS DZIENNIK POMORZA Maja Mielewczyk Dziewczynki Nadia Mika Kornelia Witkowska Maja Klemiato -o Lena Krajnik Szymon * Kostrubiec , * SOBOTA, 1 CZERWCA 2019 GŁOS DZIENNIK POMORZA Uśmiech dziecka 07 V - " > • * # . Amelia Kamińska Oliwia Niedziałkowska Hanna Zabłocka Julia Malińska Julia Ożóg Hania Kowalczyk Amelia Kaczmarek jppi Zosia Rossiwall Lena Suchodolska Marcelina Skwierawska Roksana Dworak mi Maja Demczur Adrianna Krzywicka Lilianna Makowska Gaja Balik Hania Zielińska Aurelia Węgierska Magdalena Wolska K- * Lena Oleśkiewicz Hanna Turzyńska y i- ..... D Łucja Dołżycka Karolina Sufryt Nelly Zarzycka Michalina Zydyk "saprsp u id Iga Berkieta Lena Soroka Ewelina Mańkowska Milena Węsierska Maria Hendrich Maja Kujawa Natalia Pawelec Julia Krusińska Lena Tomczak Hanna Rogalska * / Jan Maciej Butkiewicz Mikołaj Zdyb Franciszek Chojnowski Franciszek Kunda Eryk Goch Miłosz Okłocki Antoni Dalidowicz Marcel Kmieciak Maksymilian Jaśkiewicz Olivier Kotliński Kacper Gruchała Wiktor Książkiewicz 08 Uśmiech dziecka SOBOTA. 1 CZERWCA 2019 GŁOS DZIENNIK POMORZA Alan Mazurek Franciszek Guziński Nikodem Krajnik Jan Ożóg Zuzia Janus Igor Kobyliński Antoni Mucha Antoś Kawałko Konrad Brzozowski Jflf SSL mi H) Fabian Małek Aleksander Jacewicz Dominik Stańczyk Kuba Murawiecki Jan Kiełtyka Filip Drewicz U * * Oliwier Lickiewicz Wiktor Wlazło Franciszek Banaszkiewicz : j / f * ■. Oskar Nowakowski Sebastian Ambrozik Oliwier Kluk Igor wróbel mm i Hf Oliwier Kuleta Błażej Ogar Szymon Kobak Antoś Rosik Dominik Mańkowski Bartosz Wlazło Q901927656C PROMOCJA Bezpłatne przejazdy autobusowe na trasie Słupsk Plac Zwycięstwa—■►Dolina Charlottg—►Stupsk Plac zwycięstwa od godz. 09:30 do 20:30 Szczegóły na www.dolinacharlotty.pl Milan Król SOBOTA, 1 CZERWCA 2019 GŁOS DZIENNIK POMORZA Uśmiech dziecka 09 POWIAT BYTOWSKI Y.TO gy oAy L ; W 41 Gm Stanisław Mieszkowski Anastazja Kucharczyk Rafałek Pietrzak Kaja Stachura Oliver Lacopetta Dziewczynki Agata Brzeska Zuzia Majer Joanna Myszkowska Julia Biernat Antonina Laura Skoneczna i • mi Julia Kucharska Lara Garstecka Marcelina Kulaszewia ' :■ -Maria Rychter Aneta Wolska Nikola Żurawska 10 Uśmiech dziecka SOBOTA, 1 CZERWCA 2019 GŁOS DZIENNIK POMORZA Natalia Połczyńska Lena Reca s, ife.;......uJSm Ik Oliwia Żurawska Chłopcy Zuzanna Wnuk Lipińska Hanna Kąkol Łucja Treder Weronika Wejer Staś Gruchała Filip Jankowski Dominik Wolski Ireneusz Wziatek Nikodem Gruszecki Szymon Sztandera Alan Puzdrowski wm wm « ypt . m Magdalena Kaczmarek Leon Skierka Kacper Połczyński swrrii-j, ^r i , iK Radosław Połczyński Nikodem Bartków Wiktor Kobierowski Filip Lajn REKLAMA rwsiremtssto. PATRONI POLSKA MEDIALNI QuSbec i Gmacla csN$e0?. y * W \ Stwardnienie rozsiane jest przewlekłą, nieuleczalną chorobą autoimmunologiczną styce stwardnienia rozsianego jest rezonans magnetyczny i badanie płynu mózgowo-rdzeniowego. Leczenie stwardnienia rozsianego polega głównie na steroidoterapii, która powinna współgrać z dietą i rehabilitacją. Przyczyny Stwardnienie rozsiane jest przewlekłą, nieuleczalną chorobą autoimmunologiczną, związanąbezpośrednio z dysfunkcją ośrodkowego układu nerwowego. Początkowe objawy stwardnienia rozsianego pojawiają się pomiędzy 20. a30. rokiem życia. Co istotne, choroba ta jest najpowszechniejszą przyczyną trwałego, nieurazowego inwalidztwa wśród osób młodych. Stwardnienie rozsiane charakteryzuje się występowaniem rzutów choroby, dla których właściwe jest pojawienie się nowych objawów neurologicznych, które trwają lalka sekund lub minut ipowtarzająsiękilkakrotnie w ciągu doby. Przyczyny stwardnienia rozsianego nie są jeszcze do końca poznane -wystąpienie choroby uzależnione jest od kilku różnych czynników. Największą rolę odgrywa dysfunkcja systemu immunologicznego, który błędnie kwalifikuje za obcą otoczkę mielinową, która otacza włókna centralnego systemu nerwowego i ją unicestwia. Wówczas, gdy ta otoczka ulega zniszczeniu, neurony niepoprawnie przewodzą sygnały. Wyodrębnia się cztery różne postacie tej choroby: Stwardnienie rozsiane rzutowo-reemisyjne, które jest najczęstszą postacią tej choroby (występuje u ok. 60% pacjentów). Charakteryzuje się ono naprzemiennym występowaniem okresów rzutowi reemisji choroby. Dla okresów wyciszenia choroby właściwy jest stabilny stan neurologiczny. Stwardnienie rozsiane pierwotnie postępujące, to postać, która charakteryzuje się systematycznym rozwojem choroby i stałym nasilaniem objawów neurologicznych. Stwardnienie rozsiane wtórnie postępujące, które charakteryzuje się nasilaniem stopnia niesprawności. W przebiegu stwardnienia rozsianego w tej postaci również występują okresy rzutów i reemisji choroby, jednakże równocześnie można zaobserwować progresję objawów neurologicznych. Stwardnienie rozsiane agresywne, które charakteryzuje się występowaniem kilku rzutów w ciągu roku, prowadzących nieuchronnie do niesprawności fizycznej. Objawy Zarówno początkowe objawy stwardnienia rozsianego, jak i te występujące w zaawansowanym przebiegu choroby, zwią- zane są z nieprawidłowym funkcjonowaniem układu nerwowego. Charakterystyczne objawy stwardnienia rozsianego to: • Problemy z utrzymaniem równowagi i koordynacji ruchowej (niestabilny chód, uczucie osłabienia mięśni, drżenie kończyn, częściowe niedowłady). • Skurcze, sztywność mięśni. • Zaburzenia wizualne: niewyraźne widzenie, podwójne widzenie, oczopląs. • Zaburzenia mowy i trudności z połykaniem. • Zaburzenia perystaltyki jelit przejawiające się zaparciami, nietrzymaniem stolca. • Upośledzenie funkcji pęcherza: nietrzymanie moczu lub zatrzymanie moczu. • Spadeklibido, impotencja. • Poczucie zmęczenia i ogólnego osłabienia organizmu. • Zawroty głowy. • Problemy z pamięcią, koncentracją i percepcją rzeczywistości. • Obniżenie nastroju i epizody depresyjne. • Odleżyny (w zaawansowanym stadium choroby). Diagnostyka Stwardnienie rozsiane jest chorobą trudną do rozpoznania ze względu na niespecyficzne objawy jej towarzyszące. Leczeniem i diagnozowaniem stwardnienia rozsianego zajmuje się neurolog. Glos Dziennik Pomorza Sobota niedziela, 1 2.06.2019 fffffŁCf fCfl UIJ Uf ffllltJJ#'gy MATERIAŁ INFORMACYJNY PZU . 00910350( W pogoni za słońcem, czyli jak rodzice dziś organizują dzieciom wypoczynek Na 20 czerwca czeka * czyha więcej niebezpieczeństw pod- ubezpieczenia może złor niemal UaiHc rt-riarbn czas wa^cji niż to miało miejsce za modzielnie każdy uczeń, ..........r7asńw irh H7ipriń.<;twa r7vł1fi r i r>ra7 stnripnt i materiał informacyjny 05 Na 20 czerwca czeka niemal każde dziecko w Polsce. Tego dnia kilka milionów uczniów rozpocznie wakacje. Dla nich to czas odpoczynku i beztroskich zabaw, zaś dla rodziców niemałe wyzwanie. Organizują pociechom atrakcje, ale i troszczą się o ich bezpieczeństwo. Dorośli coraz chętniej wysyłają swoje dzieci choćby na kilkudniowe wyjazdy poza miejsce zamieszkania. Jak podaje CBOS, trzy na cztery gospodarstwa domowe w Polsce zorganizowały dzieciom w wieku szkolnym minimum tygodniowy wyjazd. Jak pokazuje badanie PZU, aż 79 proc. dzieci spędza wakacje z rodzicem jako opiekunem lub współ-opiekunem. Co piąty wyjeżdża na kolonie lub zorganizowany obóz językowy. Tyle samo dzieci w wakacje wypoczywa u bliskich w innym mieście oraz u rodziny na wsi*. V/ WAKACJE KIEDYŚ Dorośli dostrzegają pewne różnice między tym, jak wolne, letnie miesiące spędzają ich dzieci, a jak robili to oni za czasów swojego dzieciństwa. Sami wspominają swój letni wypoczynek jako okres wolności i samodzielności. Jak pokazuje badanie PZU, połowa rodziców ocenia, że w trakcie wakacji miała więcej wolności niż ich pociechy. Jednocześnie chcieliby, by ich dzieci miały okazję przeżyć wakacje w taki sposób, jak oni dawniej. ZAPLANUJ WCZEŚNIEJ Kolonie, kursy językowe, obozy jeździeckie - tego typu atrakcje cieszą się rosnącą popularnością. Psycholodzy zwracają jednak uwagę, że decyzja o wysłaniu małego potomka na samodzielny wyjazd zorganizowany powinna przede wszystkim wyjść od dziecka. Decydując się na takie formy spędzania wolnego czasu, warto zapoznać się z programem, kwalifikacjami opiekunów czy warunkami pobytu. Pozwoli to uniknąć niepotrzebnego stresu rodzicom, a dzieciom przeżyć niezapomniane przygody. NA OSTATNI DZWONEK Dzieci, które spędzają lato w miejscu zamieszkania, nie są skazane na nudę. Żeby zorganizować wy- cieczkę rowerową czy piknik, nie potrzeba wiele wysiłku i długiego przygotowania. W wielu miejscowościach z myślą o dzieciach wystawiane są przedstawienia czy organizowane zajęcia sportowe. Dobrym pomysłem jest także dłuższy pobyt u bliskiej rodziny. Niezależnie od tego, czy dziecko wakacje spędza nad jeziorem, w górach, na zagranicznych koloniach czy przydomowym podwórku, dorosłym zależy, żeby ten okres był czasem relaksu. Tymczasem, jak pokazuje badanie PZU, blisko trzech na czterech rodziców jest zdania, że na dzieci czyha więcej niebezpieczeństw podczas wakacji niż to miało miejsce za czasów ich dzieciństwa. To, co spędza im często sen z powiek, to obawa, aby ich syn czy córka nie doznały przemocy od innych dzieci. Dla 65 proc. rodziców jedną z większych trosk jest to, że dziecku może zabraknąć wyobraźni i ulegnie nieszczęśliwemu wypadkowi. Więcej niż polowa zastanawia się, czy ich pociecha poradzi sobie sama w trakcie wyjazdu. Takie obawy są naturalne, dlatego warto rozmawiać z dzieckiem i uczyć zachowania się w trudniejszych sytuacjach. Wakacje są czasem wzmożonych aktywności dzieci, dlatego sprzyjają różnego rodzaju kontuzjom. Zadbanie o ochronę przed następstwami nieszczęśliwych wypadków pozwoli ograniczyć stres związany z aktywnym wypoczynkiem dzieci. Z myślą o rodzicach i opiekunach, PZU Pomoc SA wystartowała z akcją „Wakacje z PZU. Bezpieczne Dziecko". Zapewnia ona rodzicom i opiekunom dzieci do 18. roku życia możliwość bezpłatnego przystąpienia ich pociech na czas wakacji, od 20 czerwca do 1 września, do ubezpieczenia NNW PZU Edukacja. Ochrona działa 24 godziny na dobę, w Polsce i za granicą. Deklarację przystąpienia do ubezpieczenia może złożyć także samodzielnie każdy uczeń, który ukończył 18. r. ż. oraz student do 25 lat. - Polisa NNW w PZU zapewni ochronę w razie następstw nieszczęśliwych wypadków, takich jak np. złamanie ręki czy zwichnięcie stawu i powstałych w wyniku uprawiania sportu. Dzięki świadczeniu można pokryć koszty leczenia i rehabilitacji, a poszkodowany otrzyma wsparcie finansowe za czas pobytu w szpitalu - mówi Grzegorz Goluch z Grupy PZU. Aby skorzystać z akcji, należy wypełnić formularz deklaracji przystąpienia do ubezpieczenia na stronie internetowej wakacje7p7ti pl i wyrazić zgody na przetwarzanie swoich danych we wskazanych celach. Jednocześnie rodzice dziecka mogą być pewni, że dane dziecka, które podają - tylko imię, nazwisko oraz numer PESEL - posłużą wyłącznie do objęcia dziecka ochroną ubezpieczeniową i wystawienia polisy. 'Badanie na próbie N=600 rodziców dzieci w wieku 7-19 lal zrealizowane na panelu internetowym Norstat. Ubezpieczenie w ramach Umowy Grupowego Ubezpieczenia NNW PZU Edukacja zawartej pomiędzy PZU Pomoc S4 (ubezpieczający) a PZU SA (ubezpieczyciel). Aby skorzystać z ubezpieczenia, należy wyrazić zgody do wskazanych celów. Akcja obowiązuje do 21.06.2019 r. Szczegóły sprawdź w regulaminie dostępnym na wakacjezpzu.pl. Szczegótowe informacje o zakresie ubezpieczenia, w tym o wyłączeniach i ograniczeniach odpowiedzialności PZU S4, znajdziesz w aktualnych ogólnych warunkach ubezpieczenia NNW PZU Edukacja wraz z postanowieniami dodatkowymi i odmiennymi, dostępnych na wakacjezpzu.pl ( MATERIAŁ MARKETINGOWY Murki. Pagórki. Słońce. Fale. Kleszcze. I sam nie wiesz co jeszcze. Bezpłatnie ubezpiecz dziecko na całe wakacje! Skorzystaj z ubezpieczenia NNW - masz czas do 21 czerwca & s Wypełnij formularz na wakacjezpzu.pl Zostaw swoje dane Ubezpiecz dziecko Ubezpieczenie w ramach Umowy Grupowego Ubezpieczenia NNW PZU Edukacja zawartej pomiędzy PZU Pomoc SA (ubezpieczający) a PZU SA (ubezpieczyciel). Aby skorzystać z ubezpieczenia, należy wyrazić zgody do wskazanych celów. Akcja obowiązuje do 21.06.2.019 r. Szczegóły sprawdź w regulaminie dostępnym na wakacjezpzu.pl. Szczegółowe informacje o zakresie ubezpieczenia, w tym o wyłączeniach i ograniczeniach odpowiedzialności PZU SA, znajdziesz w aktualnych ogólnych warunkach ubezpieczenia NNW PZU Edukacja wraz z postanowieniami dodatkowymi i odmiennymi, dostępnych na wakacjezpzu.pl \ 06 i rodzinny e mi dnu Głos Dziennik Pomorza Sobotaniedziela, 1 2.06.2019 Wpatrują się w telefon, zamiast wisieć na trzepaku i biegać i Współczesne dzieci mniej się ruszają, są mniej kreatywne i bardziej roszczeniowe. Taki stan rzeczy to wynik postępu cywilizacyjnego i... zapracowanych rodziców, którzy dają, a nie rozmawiają... Rozmowa MagrfaŁmaftaraiMMicIta-STrT^paifafra m.baranow5ka@glo5.com Z Izabelą Kułakowską, psychologiem z Instytutu Małego Dziecka im. Astrid Lindgren w Poznaniu, o współczesnych dcłCCiad Kiedyś wystarczyło dać dziecku dwa patyki i kawałek sznurka i miało zajęcie na cały dzień. Dziś proste zabawy zastąpione przez wynalazki XXI wieku z kreatywnych dzieci zamieniły jewwidzówigraczy. Jakie jest wyjście z tej sytuacji? Pomóc może prosta prawda, że my jako rodzice mamy wpływ na to, w jakim otoczeniu przebywają nasze dzieci i jak spędzają czas. W tej chwili dużo mówi się o zespole deficytu natury sformułowanym przez Richarda Louva. Dzieci, które nie przebywają na dworze, w kontakcie z naturą, mają problemy z koordynacją ruchową, z koncentracją, z przyswajaniem wiedzy. Z doświadczeń naszego Instytutu wynika, że pojawiły się na szczęście wśród rodziców nowe nurty: powrotu do natury, myślenia ekologicznego, świadomego zarządzania nowymi technologiami. W przestrzeni publicznej również są zmiany. Na osiedlach powstają naturalne place zabaw, zmieniają się ogrody przedszkolne, odchodzimy od wszechobecnego wcześniej plastiku na rzecz zabawek wykonanych z naturalnych materiałów. Z drugiej strony żyjemy w społeczeństwie nowych technologii i od tego nie ma odwrotu. To jest bardziej kwestia tego, kiedy udostępnimy je dziecku, jak długo w ciągu dnia może z nich korzystać, czy są inne alternatywy spędzania z nim czasu. Na pewno dzieci do 2. roku życia, ze względu na szczególnie jeszcze wrażliwy układ nerwowy, nie powinny mieć kontaktu z komórką, tabletem. Potem również rodzice powinni bardzo stopniowo wprowadzać te urządzenia do codzienności dziecka. To jest też pytanie do rodziców, w jaki sposób oni korzystają z nowych technologii. Dzieci najwięcej uczą się poprzez obserwację. Jeśli w centralnym miejscu w domu stoi Zabawa na dworze jest znacznie lepsza i rozwiąjąca od siedzenia w domu przed ekranem komputer, rodzice co kilka minut zaglądają do komórki, to jest to wyraźny komunikat do dziecka, że to bardzo ważna część życia jego rodziców i staje się oczywistym, że dziecko również bardzo szybko wejdzie w ten świat. Im hojniej dziecko jest obdarowywane drogimi gadżetami, tym mniej cieszy się z prezentów, jakie dostaje. Gdzie wtym wszystkim miejsce na marzenia, skoro wszystkie są spełnione? Z jednej strony można zrozumieć to pragnienie rodziców, aby dać swojemu dziecko to, co najlepsze, zapewnić to, czego wcześniej się samemu nie miało, ale faktycznie może do tego dojść, że dziecko nawet nie będzie miało okazji poczuć, czego samo pragnie, czym się interesuje. To może być moment na refleksję dla rodziców, czy na pewno muszę zrealizować wszystkie pragnienia mojego dziecka? Czy moje dziecko, gdy pojawią się różne trudności czy wyzwania, poradzi sobie z frustracją w późniejszym życiu? Coraz więcej mówi się również w dyskusjach społecznych o ekologii w różnych wymiarach. Prezenty, drogie zabawki to dobra okazja do rozmowy z dzieckiem, począwszy od wieku przedszkolnego - w jaki sposób powstały te zabawki, czy możemy się podzielić nimi, oddać je innym dzieciom, gdy już przestaliśmy się bawić? Zachęcam rodziców do obserwacji i do rozmów z dzieckiem, żeby dowiedzieć się, co naprawdę je interesuje, w jakiej dziedzinie chce się rozwijać. Może okazać się, że marzy o graniu na gitarze i będzie to wprawdzie spory zakup dla rodziny, ale dziecko rozwinie swoje pasje. Kiedyś podwórka tętniły życiem, dzieci skakały w gumę, bawiły się na trzepakach, goniły w berka. Dziś świecą pustkami.... a socjologowie mówią, że coraz trudniej jest się dzieciom odnaleźć w grupach, bo spędzają czas sami ze sobą lub w wirtualnej rze- czywistości. To dla mnie pryprayajyA, Ho to może doprowadzić? Tak, to dosyć skomplikowane i nie ma na to jednej odpowiedzi. Bardzo wiele dzieci jest obecnie przeciążonych codzienną edukacją i zajęciami dodatkowymi. Często wracają późnym popołudniem do domu i są po prostu zbyt zmęczone, żeby wyjść jeszcze na dwór. Do tego współcześni rodzice bardzo dbają 0 bezpieczeństwo dzieci 1 często obawiają się ich samodzielnego pobytu na dworze. To, co obserwują nauczyciele, psycholodzy, lekarze to fakt, że dzieci mają obecnie o wiele mniej ruchu niż kiedyś. Warto zdać sobie sprawę, że swobodny ruch jest motorem rozwoju i zabieramy dzieciom bardzo podstawowe doświadczenia. Warto wrócić do własnych wspomnień, do tego, co najbardziej lubiłam, lubiłem robić w dzieciństwie. Zazwyczaj w tych wspomnieniach jest zabawa na podwórku albo na łonie przyrody. Kiedyś ten symboliczny trzepak bu- dował nie tylko kontakty towarzyskie, ale i zapewniał dużo doświadczeń ruchowych oraz sprzyjał temu, że dzieci uczyły się radzić sobie z różnymi wyzwaniami. Potrzeba takich doświadczeń nie mija i dlatego warto stwarzać dziecku warunki do „zwykłej" zabawy z rówieśnikami, bez tak takiego poczucia, że my jako rodzice musimy uatrakcyjniać dzieciom wzajemne odwiedziny. Wypełniony po brzegi kalendarz codziennych zajęć dziecka sprawia, że nie ma czasu na nudę. Aona w odpowiedniej ilości także jest potrzebna, prawda? Co zrobić, by znalazł się na nią czas? To, co my dorośli nazywamy „nudą", to tak naprawdę czas na swobodną zabawę, w której dziecko decyduje, z kim, w co i kiedy się bawić. Swobodna zabawa to jeden z najlepszych sposobów uczenia się. W zajęciach dodatkowych zazwyczaj dominuje tradycyjny sposób nauczania: dużo zadań, określona struktura, dostosowanie się do wymagań. Dzieci, które mają dostarczaną gotową wiedzę i nie mają możliwości podejmowania aktywnej współpracy, w mniejszym stopniu rozwijają pewne kompetencje, takie jak: kreatywność, samodzielność w myśleniu i działaniu, dochodzenie do uzgodnień z innymi, odporność na porażkę. Dlatego warto przemyśleć, czy wszystkie zajęcia dodatkowe, które oferujemy swojemu dziecku, są mu na pewno potrzebne, czy dziecko czerpie przyjemność z uczestnictwa w nich, czy nie jest zbyt przeciążone? Może warto dać dziecku możliwość wyboru, na które zajęcia chce lub nie chce chodzić? Inna jeszcze kwestia do długi pobyt dzieci w świetlicach szkolnych. Być może warto z zaprzyjaźnioną rodziną naprzemiennie odbierać dzieci wcześniej? Być może dziecko jest na tyle duże, że możemy uzgodnić z nim, że samodzielnie wraca do domu po szkole i wówczas zyskuje cenny czas na odpoczynek, ulubioną zabawę, w której może się beztrosko zanurzyć. Anastazja Bezduszna a.beduszna@gJos.com PLAC ZABAW DLA MAMY Bezduszna manta W minionym tygodniu w wolnych chwilach razem z synkiem zwiedzaliśmy okolice naszego osiedla. Raczej przez zmęczenie całej rodziny nie chciało się nam wybrać gdzieś dalej. Z tego, co udało mi się zaobserwować, wszystkie place zabaw, tak samo jak budynki - są bardzo podobne do siebie. Skąd takie skojarzenie, bo jak idziemy do domu ze spaceru, to Miki ciągnie mnie do wejścia każdego budynku, bo myśli, że to już jest nasz... Na każdym placu zabaw obowiązkowo znajdziemy zwierzaka na sprężynie - jedna sztuka, zjeżdżalnia - jedna sztuka, piaskownica - też jedna sztuka. Dodatkowo ławeczka dla zmęczonego rodzica i śmietnik, zazwyczaj za ogrodzeniem, a to akurat -bardzo ważna rzecz. Nie wiem jak inne dzieciaki, ale mój syn po chwili zabawy zaczyna się nudzić. Co więcej, nie pomaga nawet wielka torba zabawek, którą targam ze sobą podczas każdego spaceru i hulajnoga. Atrakcji wciąż zbyt mało. Mając wolną słoneczną niedzielę, postanowiłam więc wybrać się z dzieckiem na duży, piękny plac zabaw nad rzeką zwany „Wartofraj-dą". Oprócz zwykłego zestawu znaleźć tam można między innymi sensoryczny labirynt, huśtawkę i zjeżdżalnię dla kilkorga dzieci, ściankę wspinaczkową. Przy takim wyborze rodzic może być pewien, że chociażby jeden kąt placu zainteresuje malucha na dłużej. Prowiant przygotowałam. Wzięłam przekąskę, obiadek, wodę, odzież na przebranie, a także wózek, hulajnogę i torbę z zabawkami. Przygodę zaczęliśmy od przejażdżki tramwajem. W niedziele nie są one przepełnione, więc dojechaliśmy bez trudu. Zostało dojść do „Wartofrajdy". W końcu dotarliśmy! Cieszyłam się, że mi się udało. Wjechałam na plac. Odwróciłam wózek -a Miki śpi. I tak przespał dwie godziny, a kiedy się obudził -był już tak głodny, że zjadł wszystko to, co wzięłam ze sobą i wciąż było mu mało, więc na zabawę wcale nie miał ochoty. Wróciliśmy więc do domu. A wieczorem poszliśmy na zwykły osiedlowy, znany nam plac zabaw. v' «' >'i c jfł.i *i ciiVU % i. < Glos Dziennik Pomorza Sobota-niedziela, 1 2.06.2019 rodzinny kuchnia 07 ''' mmmmm ■ Ml Dzień Dziecka Anastazja Bezduszna a.bezduszna@glos.com Do wszystkich z nas przemawiają dania, które smakowicie i świeżo wyglądają. Dzieci przywiązują wagę do tego, co widzą na talerzu bardziej nawet niż dorośli. Dlatego ogromne znaczenie ma fantazyjna kompozycja, zabawa kolorami, a nawet wizualna atrakcyjność zawartości talerza. Wspaniałe śniadanie, wbrew pozorom, nie musi być pracochłonne. Zwykła owsianka, omlet czy twarożek mogą nabrać nowych barw i smaków poprzez dodatki - jak bakalie i owoce. ZAKRĘCONY OMLET Składnia_ 3 jajka L 1 łyżka masła 150 g twarogu (np. wiejskiego Piątnica) 3-4 gałązki natki pietruszki 3-4 gałązki koperku 2 ząbki czosnku pół łyżki ziół prowansalskich 1 łyżka jogurtu naturalnego 1 pomidor sól do smaku Do miseczki wbijamy jajka, dodajemy posiekaną natkę pietruszki, koperek i wyciśnięty przez praskę czosnek. Dodajemy zioła pro-wansalskie, następnie doprawiamy solą do smaku. Całość dokładnie mieszamy (roztrzepuje-my). Na patelni topimy masło, wlewamy masę jajeczno-ziołową i smażymy na wolnym ogniu z obu stron. Do twarogu dodajemy jogurt naturalny i pokrojony w kostkę pomidor, doprawiamy odrobiną soli. Wszystkie składniki dokładnie mieszamy. Na wy- KOLOROWE ŚNIADANIE DLA DZIECKA W KAŻDYM WIEKU Czy początek dnia może być smaczny i pożywny? Sprawdź nasze propozycje studzony już omlet nakładamy gotowy twarożek i rolujemy. Kroimy omleta w parocentyme-trowe rolki. POŻYWNA OWSIANKA Składniki:_____ 50 g migdałów 4 łyżki płatków owsianych 1 kiwi (do ozdoby) jabłka (do ozdoby) 50 g orzechów nerkowca (np. Bakalland) 20 g słonecznika łuskanego 1 szklanka mleka. 1 szklanka wody 1 łyżeczka syropu klonowego Płatki owsiane zalewamy wodą i ustawiamy na średnim ogniu. Po zagotowaniu zmniejszamy ogień i gotujemy jeszcze przez kilka minut, aż zmiękną. Nie zapominamy o mieszaniu. Migdały i słonecznik siekamy i dokładamy do płatków. Płatki słodzimy syropem klonowym, dodajemy pół szklanki ciepłego mleka. Następnie układamy w miseczce kolorowy wzór z bakalii i świeżych owoców. Składniki:_ 1 jajko, 1 łyżeczka sody szczypta soli 1 łyżeczka proszku do pieczenia l il/4szklanki mąki li 1/4 szklanki maślanki 1/4 szklanki cukru pudru 1/4 szklanki oliwy Do ozdoby: jabłka, truskawki, borówki, banany W jednej misce mieszamy ze sobą wszystkie suche składniki, a w drugiej wszystkie mokre. Następnie łączymy je z sobą i miksujemy na gładką masę o gęstej konsystencji. Rozgrzewamy patelnię, masę nakładamy za pomocą głębokiej łyżki i smażymy naleśniki na średnim ogniu z dwóch stron. Gotowe pancakes ozdabiamy świeżymi owocami i bakaliami w kolorowy wzór. TWAROŻEK MORELOW Y Składniki:_ ciemne pieczywo 2 łyżki oliwy z oliwek 300gtwarogu półtłustego 200ml jogurtu naturalnego 50g moreli suszonych 50 g orzechów włoskich (np. Bakalland) szczypta cynamonu 2 łyżeczki miodu Twarożek rozdrabniamy z jogurtem, dodajemy posiekane morele i orzechy. Doprawiamy cynamonem oraz miodem i całość mieszamy. Przygotowany twarożek podajemy na ciemnym pieczywie. KOKTAJL Z MIGDAŁAMI Składniki:_ 2 duże banany Iduże jabłko 50 g migdałów 1 łyżeczka cynamonu 3 szklanki mleka Banany i jabłko obieramy ze skórki, kroimy na mniejsze kawałki i wkładamy do wysokiego naczynia, dodajemy posiekane migdały i mleko, wszystko blendujemy z sobą na gładką masę. Do gotowego koktajlu dodajemy cynamon i wszystko jeszcze raz dokładnie mieszamy. Podajemy lekko schłodzony. 4 v m 08 rodzinny kuchnia Glos Dziennik Pomorza Sobota-niedziela, 12.06.2019 Smakołyki przygotuj razem z dzieckiem, będzie zabawa! Obserwując dziecięce zabawy, zauważymy, że już dwuletnie maluchy wykonują czynności podobne do wałkowania, przesypywania lub lepienia. Warto od najmłodszych lat pielęgnować te naturalne zdolności, angażując dzieci w przygotowywanie dań dostosowanych poziomem trudności do ich wieku. Częstym argumentem przeciwko gotowaniu z dziećmi jest strach przed bałaganem i wizja sprzątania. Warto jednak na chłodno przeanalizo- wać ewentualne „straty". Czy rozsypana mąka jest rzeczywiście powodem, dla którego zrezygnujemy z radosnego oczekiwania na wspólnie przygotowane potrawy? Nauka nowych umiejętności, odkrywanie ulubionych smaków i wreszcie pierwsze kulinarne sukcesy - wspólne gotowanie to seria doświadczeń, które w unikalny sposób cementują więź. Wspólne gotowanie ma wiele zalet i niesie ze sobą mnóstwo korzyści. Kluczem do sukcesu jest dobra organizacja. Wybierzmy danie, którego przygotowanie dopasowane jest poziomem trudności do wieku pociechy. Na przykład śliwkowe masło orzechowe autorstwa Crust&Dust, blogerki kulinarnej. Będzie ono pasować jako dodatek do lodów, ciast, a nawet do smarowania na kanapki czy ciasta. SktodMcfc 200g prażonych niesołonydift-staszków 1 łyżka oleju kokosowego lOO g śliwki kalifornijskiej 1 łyżeczka cynamonu Sposób przygotowania: Śliwki wkładamy do garnka i zalewamy wodą. Gotujemy na wolnym ogniu przez 5 minut. Odcedzamy. Do malaksera wrzucamy orzechy, olej kokosowy, śliwki i cynamon. Miksujemy około 5 minut, aż powstanie jednolita masa. Gotowe masło przekładamy do słoiczka. Podajemy z krakersami, paluszkami lub pieczywem. Przechowujemy^w lodówce. WARTO WIEDZIEĆ JAK WYKONAĆ DOMOWE MASŁO WRAZ Z DZIECKIEM? Domowe masło to dodatek do codziennych kanapek, który zachwyca smakiem i świeżością. Jego przygotowanie nie zajmie więcej niż 15 minut. Do wykonania domowego masła potrzebujecie odpowiednio tłustej śmietany wysokiej jakości. INSTRUKCJA ■ W pierwszej kolejności pozwól dziecku przelać 200 g śmietany 42 procent (np. Piątnica) do wysokiego naczynia i ubijać ją mikserem ustawionym na średnie obroty. I Wspólnie obserwujcie zawartość naczynia - po kilku minutach ulegnie rozwarstwieniu -masło odzieli się od płynnej maślanki. Niech maluch wyłączy mikser, aby można było swobodnie odlać maślankę do szklanki. ■ Pozwól wybrać dziecku przyprawy, które doda do masła. Na początek może to być pieprz i sól, ale z czasem wachlarz smaków warto rozszerzyć. I Wspólnie wymieszajcie całość aż do równomiernego rozprowadzenia dodatków. Spróbujcie, czy ilość przypraw jest wystarczająca. Możecie wezwać innych domowników na degustację. Pochwały to silny element wzmacniający zaangażowanie! I Przykryj stół papierem, a następnie wręcz maluchowi kilka foremek do masła 0 ciekawym kształcie. Pokaż dziecku, jak powinno przekładać masło do pojemników. Pozwól mu działać samodzielnie. Pracę uatrakcyjnią rozmowy na temat poszczególnych foremek. Utrzymanie uwagi jest bardzo ważne. 1 Wspólnie przenieście wypełnione pojemniki do lodówki, aby masło stężało. Czas oczekiwania możecie umilić sobie, pijąc maślankę z dodatkiem świeżych owoców. Domowe masło najlepiej przechowywać w lodówce do 48 godzin. Dzięki temu zachowa ono pełną świeżość. Będzie doskonałym dodatkiem do kanapek i grzanek. I co najważniejsze, będzie przypominać wspólnie spędzony czas. Samodzielne gotowanie wzbudza w dzieciach ciekawość - chętniej próbują i jedzą z większym apetytem własne potrawy. To doskonałe rozwiązanie, gdy mamy w domu niejadka. W ten sposób możemy przemycić do diety malucha składniki odżywcze potrzebne w jego rozwoju. mąaSĘm % ■p $ a.® & Wybierzmy danie, którego przygotowanie dopasowane jest poziomem trudności do wieku pociechy. Wspólne gotowanie nie musi być ściśle według przepisu. Nie zapominajcie o eksperymentach Tortilla z szynką i serem czy tortilla z warzywami i pastą z bakłażana Składniki: opakowanie placków typu tortilla kilka łyżek musztardy kilka plastrów cienko pokrojonej szynki kilka plastrów sera żółtego (np. Gouda MSM Mońki). 1 pomidor kilka liści sałaty Tortillę delikatnie podgrzewamy na suchej patelni, w mikrofalówce lub piekarniku. Na środku placka układamy pokrojoną szynkę, ser i plasterki pomidora pozbawionego wcześniej pestek. Przykrywamy sałatą. Ciasno zawijamy placki, na przykład zaginając dolny kawałek w górę a następnie „rolując" bok. Tortillę można pokroić na mniejsze kawałki. Składnfld:__ 1 puszka pasty z bakłażana (np. marki Jasmeen) 4 placki tortilli (np. marki Sandra) 4 plastry żółtego sera. 1 cebula, mix sałat 1 filet z piersi kurczaka. 2 pomidory oliwa z oliwek. 1 zielona papryka przyprawa do kurczaka, sól pieprz Na rozgrzanej patelni szklimy cebulę. Kroimy kurczaka na małe kawałki i doprawiamy go przyprawą oraz solą i pieprzem. Następnie smażymy kurczaka na patelni razem z cebulą. Kroimy na małe kawałki pomidory oraz zieloną paprykę. Placki tortilli smarujemy pastą z bakłażana, nakładamy pokrojone warzywa, plastry żółtego sera, garść sałat i gotowego kurczaka razem z cebulą. Następnie zawijamy tortillę i zapiekamy w piekarniku przez około 20 minut. Zupa krem paprykowo-pomidorowa Składniki: 3 duże czerwone papryki 1 puszka pomidorów pokrojonych (np. Happy Fracht) 2 średnie cebule 4 duże ząbki czosnku 4 łyżki oleju rzepakowego (np. Rapso) do skropienia grzanek pieprz zielony parmezan pieczywo na grzanki sól, pieprz ewentualnie świeża pietruszka lub bazylia Cebulę i czosnek obieramy i kroimy w grubszą kostkę. Rozgrzewamy na patelni 4 łyżki oleju, następnie wrzucamy pokrojoną cebulę i czosnek. Często mieszamy, aż do czasu ich zeszklenia. Paprykę myjemy, oczyszczamy z pestek i kroimy w grubszą kostkę. Dodajemy na patelnię i całość często mieszając, smażymy ok. 5 minut. Przekładamy wszystko do garnka, dodajemy pomidory z puszki. Całość gotujemy kilka minut. Przy użyciu blendera miksujemy zawartość garnka na krem, doprawiamy do smaku i podgrzewamy do odpowiadającej nam temperatury. Kromki chleba lekko opiekamy, skrapiamy olejem, posypujemy parmezanem oraz pieprzem zielonym. Zupę nalewamy do talerzy i ozdób według własnych upodobań. Podajemy z ciepłymi grzankami. Orkiszowe drożdżówki z dżemem Składniki:_______________________ 400g mąki orkiszowej 20gświeżych drożdży 2jajka 2 łyżki cukru trzcinowego 3/4 maślanki 1/2 szklanki oleju rzepakowego 2 fyżki ciepłego mleka 1 żółtko 1 słoik dżemu truskwkowego (np. Łowicz 100% z owoców) Drożdże zasypujemy cukrem i mieszamy, aż się rozpuszczą. Dodajemy cieple mleko i łyżkę mąki orkiszowej jasnej i dostawiamy na 15 minut. Maślankę roztrze-pujemy z jajkami oraz olejem rzepakowym. Mąkę przesiewamy. Dodajemy do niej mokre składniki oraz rozczyn. Wyrabiamy masę na gładkie ciasto i odstawiamy, aż podwoi objętość. Piekarnik rozgrzewamy do 180 stopni. Wyrośnięte ciasto dzielimy na 12 części. Formujemy kuleczki, lekko je rozpłaszczamy i na środek dodajemy łyżkę dżemu truskawkowego. Lepimy i odstawiamy na około 20 minut. Wyrośnięte drożdżówki smarujemy żółtkiem rozmieszanym z łyżką mleka. Pieczemy przez 20 minut w piekarniku rozgrzanym do 180 stopni. Glos Dziennik Pomorza Sobotaniedziela, 1-2.06.2019 rodzinny kuchnia 09 Pyszne pierożki w rozmaitych odsłonach Smacznym daniem obiadowym są pierożki. Mogą być one podawane z różnymi farszami, ale też z owocami, co dzieci bardzo lubią. U nas przepis na farsz szpinakowy i pieczarkowy. Składniki na ciasto: 1/2 kg mąki, l szklanka ciepłej wody, l łyżka masła (lub 3 łyżki oleju), l łyżeczka soli. Mąkę przesiać, dodać sól, masło (lub olej) i ciepłą wodę. Następnie wyrobić elastyczne ciasto. Składniki na farsz 1:300 g młodego szpinaku, 200 g sera twarogowego, 100 g serafeta, 2 ząbki czosnku, łyżka masła, sól, pieprz, gałka muszkatołowa do smaku. Szpinak posiekać i zblanszować. W rondelku roztopić masło, dodać osuszony szpinak, przeciśnięty przez praskę czosnek, sól, pieprz i gałkę muszkatołową. Dusić około 5 minut. Wymieszać ser twarogowy z serem feta, dodać szpinak, doprawić do smaku. Składniki na farsz II: 200 g sera żółtego, kilogram pieczarek, 3 średnie cebule, 3 łyżki oleju, 3 łyżki masła, 2 łyżki bułki tartej, sól, pieprz. Cebulę pokroić i podsmażyć na oleju na złoty kolor. Dodać starte na grubym oczku pieczarki i chwilę pod-dusić, żeby woda częściowo odparowała. Pod koniec dodać masło, bułkę tartą, przyprawy i dokładnie wymieszać. Gdy farsz ostygnie, dodać pokrojony w kostkę ser żółty. Ciasto pierogowe cienko rozwałkować. Szklanką wycisnąć krążki, nałożyć farsz i zlepić pierogi. Gotować je w osolonej, wrzącej wodzie przez ok. 2 minuty od wypłynięcia, (mko) (www.eisberg.pl) * - ■"4; Cv*- .«#: . Obiad może być prosty, ale smaczny, a przede wszystkim zdrowy i kolorowy. Nie tylko dorośli lubią ładnie podane dania. Chude mięsa, ryby i warzywa to podstawa... Zapiekanka z kaszy jęczmiennej z indykiem i suszonymi morelami Składnia: 200g kaszy jęczmiennej perłowej 200g pieczonej piersi z indyka 150 g kapeluszy pieczarek 150 g suszonych moreli 50 g masła klarowanego 50 g startego sera żółtego pikantnego łyżka posiekanej świeżej bazylii sól, świeżo zmielony biały pieprz Piekarnik rozgrzewamy do190-200st. C. Naczynie żaroodporne smarujemy tłuszczem. Kaszę gotujemy, solimy i mieszamy. Mięso kroimy w kostkę. Pieczarki czyścimy, kroimy w plasterki i smażymy na maśle. Morele zalewamy szklanką wody i moczymy przez 10 minut, następnie gotujemy do miękkości, studzimy i miksujemy. Kaszę łączymy ze zmiksowanymi morelami i przyprawiamy pieprzem. W naczyniu żaroodpornym układamy warstwami: kasza, pieczarki, kasza, mięso, kasza. Wierzch wyrównujemy, posypujemy startym serem i zapiekamy na rumiano w piekarniku. („Kaszomaniak", Wanda Jackowska) Placki z cukinii ze śmietaną, łososiem i koperkiem Składnia: 200gwędzonego łososia 600g cukinii jajko 2 cebule 140 g mąki pszennej 100 ml oleju pieprz sól 2-3 szklanki kwaśnej śmietany (30%) łyżka posiekanego koperku Obraną cukinię zatrzeć na tarce o grubych oczkach, odcisnąć nadmiar soku. Przełożyć do miski. Dodać mąkę, jajko, drobno posiekaną cebulę oraz sól i pieprz. Dokładnie wymieszać, formować łyżką placki i smażyć na mocno rozgrzanym oleju. Placki osączać na papierowym ręczniku. Podawać z kwaśną śmietaną, wędzonym łososiem i świeżo posiekanym koperkiem. Zapiekanka z młodych ziemniaków i cukinii z serem Składniki: ok. 1 kg młodych ziemniaków 1 młoda cukinia 031 słodkiej śmietanki 18% 2żółtka 2 ząbki czosnku 100 g sera żółtego 100 g wędzonego boczku 2-3 gałązki świeżego rozmarynu sól i pieprz do smaku Do słoika wlać śmietankę, dodać żółtka, rozdrobniony czosnek, sól i pieprz do smaku. Zakręcić stoik, dokładnie zmieszać składniki, energicznie potrząsając. Następnie przelać do żaroodpornego naczynia i posypać startowanym serem. Ziemniaki oskrobać, umyć i ugotować na półtwardo w osolonej wodzie. Odcedzić, wystudzić. pokroić w plastry i ułożyć na zakładkę w naczyniu żaroodpornym na śmietanie posypanej serem, na przemian z plasterkami cukinii. Całość posypać drobno pokrojonym boczkiem. Piec w piekarniku rozgrzanym do 180 st. C przez około 40 minut. Gotową zapiekankę posypać igiełkami świeżego rozmatynu. (www.msm-monki.pl) Faszerowane papryki z mięsem i serem Składniki: lOOgryżu 2 łyżki oleju roślinnego 4 czerwone papryki 250g sera żółtego w bloku 1 cebula, drobno pokrojona 2 ząbki czosnku, drobno posiekane 300g mięsa mielonego z indyka 1 łyżeczka słodkiej papryki sól i pieprz 3 łyżki posiekanej natki pietruszki Ugotować ryż. Na niewielkiej ilości oleju podsmażyć cebulkę, dodać posiekany czosnek. Dodać mięso mielone. Całość doprawić pieprzem i solą i podsmażyć. W misce wymieszać ryż, podsmażone mięso z cebulką, natkę pietruszki oraz połowę żółtego sera. Z papryk odciąć górną część i wyciąć środek. Wydrążone papryki napełnić farszem, włożyć do naczynia żaroodpornego. Piec w temperaturze 200 st. C przez ok. 45 min, aż warzywa będą rumiane. Przed podaniem posypać po wierzchu startym serem żółtym. (www.msm-monki.pl) 10 rodzinny kuc knia Głos Dziennik Pomorza Sobota-niedziela, 1-2.06.2019 -• m. Desery Mlena Kochanowska m.kochanow5ka@glo5.com Lody w każdej postaci to jeden z bardziej ulubionych deserów dzieci. Można je przyrządzić w domu ze zdrowych składników. dodając świeże owoce. Na pewno takie danie spotka się z uznaniem małych łasuchów. ażnejest też to, że taki smaczny deser to prawdziwa bomba witaminowa. Podajemy tylko przykładowe przepisy lodów, ale na ich podstawie możemy je skomponować tak naprawdę ze wszystkich dostępnych owoców, według smaku naszego dziecka. Lody z owoców leśnych Składniki_ 200ml mleka bez laktozy 500g owoców leśnych 150 g miodu sok z 1 dużej cytryny Do mleka dodajemy owoce i miód. Całość miksujemy. Na końcu dodajemy sok z cytryny, jeżeli smak jest za mało orzeźwiający. Gotową masę przelewamy do foremek do lodów i wstawiamy do zamrażalnika - najlepiej na całą noc. A NAJLEPSZY DESER TO OWOCOWE LODY Co wszystkie dzieci lubi^ najbardziej, zwłaszcza gdy jest ciepło? Oczywiście lody!...... Lody truskawkowe Składniki_ 50 g cukru (najlepiej trzcinowego lub ksylitolu) 150 ml wody 500 g truskawek. 1 cytryna Cukier zagotowujemy wraz z wodą. Od momentu zagotowania gotujemy jeszcze ok. 3 minuty. Gorący syrop wlewamy do truskawek i miksujemy. Na końcu dodajemy sok z całej cytryny. Gotową masę przelewamy do foremek do lodów i wstawiamy do zamrażalnika - najlepiej na całą noc. Sorbet pomarańczowy Składniki _ 6 pomarańczy 4 łyżki cukru trzonowego 1-2 łyżki wody Mocno wyciskamy sok ze wszystkich pomarańczy. Aby uzyskać jak najwięcej soku, pomarańcze powinny mieć temperaturę pokojową. Cukier wsypujemy do ron-delka, następnie dodajemy łyżkę wody lub po prostu tyle, aby cukier mógł całkowicie się rozpuścić po podgrzaniu na małym ogniu. Rozpuszczony cukier dodajemy do soku pomarańczowego. Całość przelewamy do pojemnika i dobrze schładzamy w zamrażarce, mieszając co godzinę. Lody jeżynowe Składniki 300g jogurtu 150 g jeżyn 2łyżki miodu Schłodzony jogurt miksujemy z jeżynami i miodem. Przygotowaną masę przekładamy do maszynki do robienia lodów i mieszamy około 30 minut. Można również przełożyć je do pojemnika i umieścić w zamrażarce na co najmniej 6 godzin, co jakiś czas mieszając. Lody jagodowe Składniki_ 1 szklanka jagód 1/2 szklanki gęstego jogurtu 3/4 szklanki mleka kokosowego (lub migdałowego) 2 łyżki miodu 1 cytryna Jagody myjemy i osuszamy. Miksujemy na gładką masę. Jogurt mieszamy z mlekiem kokosowym i miodem. Odkładamy 1/3 masy, którą należy wymieszać ze skórką startą z cytryny. Pozostałe 2/3 masy mieszamy ze zmiksowanymi jagodami. Foremki dolodównapeł-niamy masą jagodową na samą górę wykładając białą masę kokosowo-cytrynową. Lody pozostawiamy w zamrażarce aż stężeją - około 4 godzin. („Nie..jwykła kuchnia, bo każdy Jest inny", Kinga Paruzel) Głos Dziennik Pomorza Sobotaniedziela, 1-2.06.2019 rodzinny ogród 11 przyciąga nasz wzrok burzą kwiatów. Liliowce zwykle mają sześć płatków (trzy szersze i trzy zewnętrzne węższe) oraz sześć pręcików i jeden słupek. Niektóre nowe odmiany mają jednak osiem, a nawet dwanaście płatków. A co do formy kwiatu -z każdym rokiem jest coraz bardziej różnorodny. Poczynając od kwiatów w formie gwiazdki, owalnych, okrągłych, trójkątnych, z zachodzącymi na siebie płatkami. Furorę robią także tzw. liliowce pajęcze, o wąskich i wydłużonych płatkach, tworzących rozetę o średnicy do 30 cm. Są odmiany o kwiatach pojedynczych, podwójnych, pełnych typu peoniowego, a także odmiany „kogucie", gdzie wewnętrzne płatki tworzą tzw. koguci grzebień. Pojawiły się odmiany ozdobione na brzegach płatków falbankami lub „kolcami" albo też „zębami rekina", na ogół kontrastowo ubarwionymi. A kolory nie są już ograniczone do odcieni żółci, pomarańczowego i brązu, jak w dawnych odmianach. Kolory współczesnych liliowców to istna feeria barw, od czysto białej, przez odcienie kremowego, żółtego, zielonożółtego, pomarańczowego, purpurowego, różowego, fioletowego. Wszystkich odmian nie sposób wymienić, bo każdego roku pojawiają się nowe -szczególnie w USA, gdzie liliowce od dawna mają setki tysięcy wielbicieli. Ale i w Polsce powstają ciekawe i piękne odmiany, jak Polish Coctail (kwiat o trójkątnych, zachodzących na siebie płatkach, różowy z kremową obwódką i żółtym oczkiem) i Polish Truffle (kwiat pełny barwy pomarańczowej). WARTO WIEDZIEĆ PIELĘGNOWANIE LILIOWCÓW Cebule liliowców sadzi się wczesną wiosną, zanim jeszcze mszy wegetacja, gdyż są one mrozoodporne. Można je także posadzić na przebrnie sierpnia i września. Liliowce najlepiej rosną na glebąch żyznych i wilgotnych. Udają się zarówno w słońcu, jak i w półcieniu. Jednak w słońcu wytworzą więcej kwiatów, zaś w cieniu roślina wyda bujniejsze liście, przypominające trawy ozdobne. Liliowiec nie ma szczególnych wymagań co do stanowiska. Na początku warto jednak zasilić podłoże próchnicą lub kompostem. rrrj [£d 4 ► V? Wkrótce zakwitną irysy syberyjskie. Te lubiane kosaćce mają niewielkie wymagania, ale najlepiej rosną na wilgotnym podłożu Trawy w roli głównej Ozdobne trawy, przez lata uważane za drugoplanowe, obecnie awansowały do roli roślin wyznaczających charakter nowoczesnego ogrodu. Coraz częściej wykorzystywane są jako główny element kompozycji, gdyż wyróżniają się z ogółu roślin, wszędzie pasują i nie są szczególnie wymagające, a ponadto o każdej porze roku zachowują dekoracyjny wygląd - także zimą, w postaci zaschniętych liści i kwiatostanów. Zdarzają się już nawet ogrody, gdzie trawy dominują - najczęściej na glebach suchych i mocno nasłonecznionych. Kępy traw dodają kompozycjom rabatowym lekkości, a także... koloru. Wydłużone liście traw są bowiem u wielu gatunków i odmian kolorowe i dwubarwne, w poprzeczne lub podłużne paski, (ag) Upojny zapach piwonii Popularne w Polsce piwonie (peonie) chińskie to długowieczne byliny, które mogą rosnąć w jednym miejscu przez kilkanaście lat. Wyglądają prawie j ak krzewy - w dobrych warunkach wyrastają na wysokość 60-100 cm i silnie rozra-stająsięnaboki. Liście mają duże i głęboko powcinane. Na przełomie maja i czerwca piwonie wydają pięknie pachnące kwiaty, w formie pojedyncze, anemonowe lub pełne, zaś w kolorze różowe, czerwone albo białe. Najczęściej uprawiane są peonie o kwiatach pełnych; mniej znane, ale równie ładne są „lżejsze" peonie z grupy anemonowych, które odznaczają się tym, że ich środkowe płatki - wąskie i kuliście ułożone - otoczone są pojedynczym, podwójnym lub potrójnym kołnierzykiem z płatków większych i szerszych. (ag) PORADY Szachownica cesarska - najbardziej efektowna z rodziny szachownic, wyrasta ponad swoje otoczenie Szachownica cesarska, zwana też cesarską koroną, to jeden z najbardziej efektownych kwiatów wiosennej pełni. Jest wysoką rośliną (do 70-80 cm), wyrastającą ponad inne typowo wiosenne kwiaty; lepiej więc sadzić ją oddzielnie, a jeśli na wspólnej rabacie, to na drugim planie. Szczególnie pięknie prezentują się jej dzwonkowate kwiaty umieszczone na wierzchołku grubego pędu, bardzo duże w porównaniu do całej rośliny. Płatki mają zwykle kolor pomarańczowy, ale występują też odmiany żółte i czerwone. Liście wyrastająwdolnej części do połowy pędu, a także wspaniale sterczą na samej górze rośliny, ponad kwiatami. Najlepszym miejscem na uprawę cesarskiej korony jest stanowisko słoneczne, bezwietrzne i umiarkowanie wilgotne. Duże cebule o nieprzyjemnym zapachu wsadzamy do ziemi na przełomie lipca isierpnia, na głębokości 20 cm i w odstępach co 30 cm. Co 4-5 lat należy je wykopać i oddzielić młode cebulki przybyszowe. Czosnek olbrzymi należy do roślin, które powinny rosnąć na drugim planie, ale na tle, które je eksponuje Równie efektowne jak szachownice cesarskie są wysokie gatunki czosnków ozdobnych. Grupa czosnków ozdobnych obejmuje wiele gatunków i odmian. Ich cechą wspólną jest budowa kwiatostanu, który zwykle składa się z wielu małych, sześciopłatkowych kwiatków skupionych w baldachy lub regularne kule. Kwiaty czosnków wyrastają na bezlistnych pędach i w zależności od gatunku mająbarwębiałą, fioletową (o różnych odcieniach) lub żółtą. Pojawiają się później niż cesarskie korony -w czerwcu i na początku lipca. Warto zwłaszcza polecić czosnek olbrzymi dorastający nawet do 1,5 m wysokości, wykształcający kuliste kwiaty o średnicy aż do 20 cm. Okazałe, intensywnie purpurowe kule wykształca także czosnek okazały (Allium aflatunense), dorastający do 90 cm i bardziej rozpowszechniony w naszych w ogrodach. Zastosowanie tych wysokich gatunków jest podobne jak cesarskiej korony. (AG) I, 1 Wki >, r. \l ¥ Mi*H* Liliowce w tysiącach odmian Tworzą bujne kępy i mogą rosnąć w półcieniu dnia, a potem zamiera Okiem ogrodnika Andrzej Gębarowski a.gebarowski@dziennik.lodz.pl V czerwcu w naszych ' i ogrodach pojawią się pierwsze kwiaty liliowców - pięknie kwitnących bylin, które z roku na rok zyskują na popularności. W lipcu nastąpi kulminacja ich kwitnienia. Starszym osobom liliowiec kojarzy się często ze „smolinosem", choć tą zabawną nazwą obdarzano dawniej lilię bulwkowatą, czasem lilię tygrysią, a niekiedy rzeczywiście dawne gatunki liliowca, takie jak liliowiec rdzawy (hemerocallis flava) i hemerocallis filia o jas-nożółtych kwiatach. Wyjaśnijmy więc na początku, że liliowce nie mają nic wspólnego z liliami. Do niedawna mówiło się, że w porównaniu z liliami mają i, półtora wiele zalet, bo tworzą bujne kępy, mogą rosnąć w półcieniu, nie trzeba ich przesadzać i w ogóle są praktycznie bez-obsługowe, ale też przynajmniej jedną dużą wadę, a mianowicie taką, że kwiaty liliowców występują w ograniczonej gamie kolorów, a forma kwiatu jest podobna u wszystkich odmian. Dziś taka opinia świadczy po prostu o niewiedzy. Liliowce występują obecnie w dziesiątkach tysięcy odmian i z powodzeniem można z nich tworzyć równie fascynujące kolekcje, jak to od dawna dzieje się z liliami. I wprawdzie pojedynczy kwiat liliowca otwiera się tylko na jeden, półtora dnia, a potem zamiera - ale codziennie otwierają się kolejne kwiaty i kwitnienie pojedynczej kępy trwa nawet dwa tygodnie. A że nowe odmiany mają po kilkanaście kwiatów na łodydze - i w tej samej chwili kwitnie przynajmniej kilka - to kępa już z daleka 12 rodzinny zwierzęta Glos Dziennik Pomorza Sobota niedziela, 1 2.06.2019 OPIEKA Pies. Gdy szczekanie staje się problemem. Jak poradzić sobie ze zbyt hałaśliwym psem? Szczekanie to naturalne zachowanie psa, jednak może okazać się dla otoczenia zbyt dużym problemem. Czasem bywa to też niebezpieczne zaburzenie. Musimy więc ustalić powody takiego zachowania psa, bo być może zwierzę w ten sposób okazuje frustrację -brak poczucia bezpieczeństwalub zbyt mało ruchu i stymulacji umysłowej czy towarzystwa. W jaki sposób poradzić sobie z tym problemem? Warto najpierw przeorganizować życie zwierzęcia, by zagwarantować mu na co dzień więcej aktywności i atrakcji. Bardzo ważne jest także wzmocnienie relacji opiekuna z psem i zaj ęcie się jego właściwym wychowaniem. Szybkie efekty daje tresura, do której wykorzysty-wanesąm.in.: obroże antyszczekowe (nie dłużej niż 12 godzin dziennie), dźwięki niesłyszalne dla ludzi oraz wydzielanie lekkich i nieprzyjemnych dla zwierzaka zapachów -ocet, amoniak, naftalina. Uwaga - kulki naftalinowe są dla psa bardzo toksyczne! Chomiki. Ściółka to ważny element wyposażenia klatki. Jakiej nie kupować, by nie zaszkodzić zwierzęciu? Chomik potrzebuje dużej ilości ściółki w swojej klatce, by zaspokoić naturalny instynkt kopania. Trociny sosnowe, cedrowe mają zbyt ostre krawędzie i mogą wbijać się w skórę zwierzęcia. Inne trociny drewniane moga pylić i wywoływać reakcję alergiczną. Puchowa ściółka może dostać się do przewodu pokarmowego zwierzęcia. Jest też ryzyko, że chomik się w nią zaplącze, a podczas próby wyszarpania się z tego złamie sobie łapkę. Gazety - atrament używany do druku jest toksyczny i niebezpieczny dla zwierząt. Ściółka zapachowa - chemikalia użyte do aromatyzowania ściółki mogą także być trujące. Najlepiej jest kupować ściółkę z włókien roślinnych. Włókna syntetyczne mogą wywołać problemy trawienne. Można też włożyć do klatki ścinki papierowe -pozbawione atramentu. KOCIE OKO TO PRAWDZIWY CUD NATURY To nieprawda, że kot widzi w całkowitych ciemnościach. Aie potrafi rozróżniać kolory, choć czerwony to dla niego czarny Kocie oko samo reguluje dopływ światła - przy dużym świetle źrenica zamienia się w szparkę Ijmysfy Małgorzata Romanowska redakcja@prasa.gda.pl Koty. mimoże udomowione niemal 3 tysiące lat temu, mają wszystkie fizyczne cechy swoich dzflóch przodków. Budowa ciała i kocie zmysły czynią z nich świetnych łowców. Wokół tego, co i jak widzi kot, narosło wie-le mitów. Określeniem „widzieć jak kot" opisujemy wszystkich, którzy mają bardzo dobry wzrok, tymczasem porównywanie zmysłu wzroku u kota i u innych ssaków kompletnie mija się z celem. Co i jak widzi kot? Większość kotów ma zielonożółte lub złote oczy. Są da-lekowidzami, więc przedmioty znajdujące się bezpośrednio przed nimi wydają im się zamglone i nieostre. Co więc widzi kot? Przede wszystkim może błyskawicznie zauważyć poruszające się obiekty - kocie oczy są bardzo wyczulone na wszelki ruch i pozwalają mu na dokładne śledzenie potencjalnej ofiary. Mają też szerszy kąt widzenia - podczas gdy u człowieka jest to 180 stopni, to u kota wynosi 200 stopni! Gorzej jest natomiast z jego ostrością widzenia. Wiele mówi się o zdolnościach kotów do widzenia w ciemnościach. Prawdą jest, że kocie oko potrzebuje około 6 razy mniej światła niż ludzkie. Co jeszcze ciekawsze, kot widzi w nocy niemal tak samo dobrze jak w słoneczny dzień, bo oko kota reguluje ilość dopływającego do siatkówki światła podobnie jak aparat fotograficzny. Koty (również psy) mają w oku błonę odblaskową (łac. tapatum lucidum). Jest ona położona za siatkówką i zbudowana ze specjalnych odblaskowych komórek, które działają na zasadzie lustra: odbijają promienie wpadające przez źrenice i kierują je z powrotem na siatkówkę. Dlatego mamy wrażenie, że kocie oczy świecą w ciemnościach. Ponadto rogówka, soczewka i otwór źrenicy kota są proporcjonalnie większe od naszych, dzięki czemu do oka dociera więcej światła. Co ciekawe, kształt kocich źrenic zmienia się w za- leżności od natężenia światła. Ponieważ kocie oko jest bardzo czułe na światło, musi mieć możliwość regulaqi wielkości promienia wpadającego do środka. Dlatego właśnie kot może zwężać źrenice w pionowe szczeliny. W ciemności lub półmroku źrenice kota są okrągłe i szerokie. W umiarkowanym świetle stają się owalne i wąskie, by w intensywnym oświetleniu przyjąć postać pionowego pa-seczka. Nieprawdą jest natomiast, że kot widzi w całkowitych ciemnościach - to po prostu fizycznie niemożliwe. W ciemnościach kot wspomaga się wibrysami (wąsami), które pozwalają mu unikać przeszkód. Kot widzi obraz kolorowy, choć przez wiele lat uważano, że zwierzęta te nie rozróżniają kolorów. Ostatnie badania dowodzą jednak, że koty rozróżniają kolory, choć nie wszystkie. Potrafią rozróżniać odcienie żółci, zieleni czy niebieskiego, ale nie radzą sobie kompletnie z czerwienią -postrzegają ją jako czerń. Kolory widzą jednak mniej intensywnie - nie ma więc dla nich znaczenia kolor zabawki. PRAKTYCZNE PORADY Talent do spadania na „cztery łapy" wynika z kociej umiejętności analizowania pozycji głowy w przestrzeni Dodatkowy koci zmysł Propriocepga Każdy z nas zastanawiał się kiedyś, co sprawia, że koty są tak zgrabne i zwinne i tak świetnie radzą sobie na wysokościach. Mają też niesamowite poczucie równowagi - dzięki receptorom mięśni i ścięgien porównujących napięcie w każdej grupie mięśniowej, by na bieżąco korygować równowagę ciała. Talent do spadania na przysłowiowe „cztery łapy" wynika z ich umiejętności nieustannego analizowania pozycji głowy w przestrzeni. System wczesnego ostrzegania Każdy ruch wykrywany jest przez receptory w uchu wewnętrznym kota. Za ich sprawą zwierzęta są w stanie zdecydowanie wcześniej niż człowiek wyczuć różne zagrożenia: trzęsienia ziemi, powodzie, tsunami, huragany czy burze. Są także w stanie wyczuć nadchodzące wybuchy wulkanów. Uważa się nawet, że ich zmysł czucia jest tak wrażliwy, że potrafią odebrać poprzedzające tragedię mikrowstrząsy - wibracje skorupy ziemskiej tak delikatne, że nie wykrywają ich nawet najczulsze przyrzą-dy. Mapa okolicy Koty mają też zmysł, który pomaga im znaleźć drogę do domu w promieniu 10-15 km. Prawdopodobnie w tym celu wykorzystują pole magnetyczne. Przeprowadzono nawet badanie: koty z przymocowanym do obroży magnesem znacznie gorzej radziły sobie z orientacją w terenie niż te bez magnesu zakłócającego pole magnetyczne. Inna teoria mówi, że kot ma zakodowaną tzw. mapę akustyczną okolicy, czyli rozpoznaje doskonale charakterystyczne dźwięki ze swojego otoczenia, co pozwala mu zawsze wracać do swojego domu. Grażyna Antoniewicz g.antoniewia@prasa.gda.pl Gdyby na ziemi wyginęły pszczoły, człowiekowi zostałyby jedynie cztery lata życia -stwierdził kiedyś Albert Einstein. Większość roślin rozmnaża się bowiem dzięki owa-dom. r w właszcza pszczo-łowatym, które przenoszą pyłek z. jednego kwiat- jf kana drugi. Na- stępuje zapylenie krzyżowe i dzięki temu mamy owoce i warzywa. Pszczoły to jedne z najbardziej intrygujących owadów żyjących na kuli ziemskiej. Wszyscy zastanawiają się, jak porozumiewają się ze sobą? Wiemy np. o tańcu pszczół, podczas którego pszczoła zwiadowczym pokazuje, gdzie jest pożytek - czyli miejsce, gdzie pszczoły mogą zebrać jak najwięcej nektaru. Pomiędzy pszczołami, które wylatują z ula, znajduje się kilka pszczół zwiadowczyń, które wyszukują w terenie nowe źródło pokarmu. Kiedy natrafią na takie miejsce, wracają do ula obładowane pokarmem i rozpoczynają określone ruchy odwłokiem, a także „kreślą" eliptyczne ósemki, spacerując po woskowych plastrach. Tańce te, a także zapach pyłków i nektarów, które znoszą do ula, dokładnie informuje inne owady 0 odległości i miejscu znajdowania się pożytku. Zwiadowczynie należą do grupy robotnic - to samice, ale nierozwinięte, stworzone tylko do pracy i nie mają potomstwa. Rolę matki roju pełni jedynie królowa. Kto rządzi w ulu? Czasem zdarza się - i nie wiadomo dlaczego - że w ulu pojawia się więcej niż jedna matka. Jeśli dojdzie do ich spotkania, walczą na śmierć 1 życie. W ulu może być bowiem tylko jedna królowa-matka. Królowa jest najważniejsza, ale nie sprawuje bezpośredniej władzy. Wiele zachowań robotnic jest jednak prawdopodobnie wyzwalanych przez hormony, które ona wydziela. Hormony te, zlizywane przez czyszczące królową robotnice, szybko docierają do wszystkich pszczół w ulu - dzięki zwyczajowi dzielenia się pokarmem metodą „usta - usta". Głównym zadaniem królowej jest składanie jaj. Jest bowiem jedyną dojrzałą płciowo samicą, robotnice są natomiast samicami niedorozwiniętymi w tej materii. Składanie jaj to właściwie jedyna czynność, jaką wykonuje królowa. Głos Dziennik Pomorza Sobota-niedziela, 1-2.06.2019 Dzika pszczoła jest naszym sprzymierzeńcem. Choć nie uzyskujemy od niej miodu, to doskonale zapyla. A do tego nie ma żądła! rodzinny Kto tu rządzi? Świat królowej i robotnic Toteż jej mózg nie dorównuje wielkością mózgu robotnic. To robotnice wydają się decydować o wszystkim, co dzieje się w ulu: gdzie i kiedy zbierać nektar, kiedy na świat ma przyjść nowa królowa, kiedy rój powinien wyruszyć w świat, by założyć nową kolonię. A zapach ula sprawia, że strażniczki przy wylocie sprawdzają robotnice: jesteś moja czy też nie. Dlaczego wymierają? 0 zwyczajach i pożytkach, jakie niosą pszczoły, długo by opowiadać. Niestety, giną one masowo, takjakiichkrew-niacy trzmiele. Pszczoły wylatują z uli po nektar, pyłek 1 spadź, ale często już do domu nie wracają. - Dlaczego pszczoły wymierają? Być może z powodu zanieczyszczonego środowiska, pasożytów lub opryskiwania środkami chemicznymi roślin - mówi przyrodnik Marcin Wilga. Trzeba dbać, żeby nam w przyrodzie nie wyginęły pszczoły miodne, ale też dzikie błonkoskrzydłe należące do pszczołowatych. - Niedawno obserwowałem samotną pszczołę - opowiada przyrodnik. - Wykopała w piasku tunel prowadzący do komory lęgowej. Tam zapewne złoży jajo, z którego wylęgnie się larwa. Będzie ją karmić pożytkiem zbieranym z kwitnących roślin. Za każdym razem, kiedy opuszczała norkę, maskowała wejście, aby nie doszło do zagłady lęgu lub któryś z owadzich pasożytów nie podrzucił swojego jaja. Jednym z pasożytów pszczół jest oleica fioletowa, składająca jaja do ziemi. Z nich wylęgają się larwy zwane trójpazurkowcami lub triungulinusami. Przechodzą one na kwiaty i tam przyczepiają się do włosków nadlatujących pszczół. Te, nieświadome obecności intruzów, przenoszą pasożyty do uli lub gniazd pszczół samotnic. Gatunków pszczół dziko żyjących jest ok. 470, w tym około 38 gatunków trzmieli i trzmielców oraz 430 gatunków pszczół samotnic. Pracowite samotnice Samica pszczoły żyjącej samotnie: zadrzechnia, miesiarka czy pszczolinka, buduje własne gniazdo i sama zaopatruje je w pokarm. Inne-np.brzmikii pszczoły z rodzaju koczownica (Nomada) - nazywane są niekiedy „pszczelimi kukułkami", podrzucają bowiem jaja do gniazd innych Mózg królowef nie dorównuje wielkością mózgom robotnic. I to robotnice decydują o wszystkim, co dzieje się w uiu. mm. kiedy ma urodzić się nowa królowa pszczół. Podobnie jak u mio-dodajnych pszczół są zorganizowane mniej liczne społeczeństwa trzmieli. To bardzo pracowite owady. Dzięki gęstemu owłosieniu latają już przy temperaturach Wisłach zeru. - Pszczoły są mądre, a to dlatego, że w tak licznej społeczności panuje niezwykła harmonia - zapewniają pszczelarze. Każda w ulu wie, co do niej należy i co ma robić. Latem w silnej rodzinie, w szczycie rozwoju jest 60-80 tysięcy osobników - w tym jedna królowa, czyli matka, kilkaset lub kilka tysięcy trutni i kilkadziesiąt tysięcy pszczół-robotnic. Ginie najlepszy Trutnie pełnią ważną rolę. Podczas lotu godowego mają zachować gatunek i unasiennić matkę, ale ta miłość kosztuje trutnia życie. Podczas tego aktu odrywa się naiząd kopulacyjny i owad ginie. W ulu trutnie nie interesują się królową matką. Dopiero w sprzyjających warunkach Gotu godowego królowej) stają się aktywne. Na dworze musi być jednak wówczas odpowiednia temperatura. Królowa startuje z ula, a za nią trutnie. Akt zapłodnienia następuje na odpowiedniej wysokości - oczywiście w locie - i przy dużej prędkości. Królową dosięgnie kilku lub kilkunastu najlepszych, najsilniejszych i najsprytniejszych osobników. Ten, który nie jest w stanie jej dogonić, nie rozmnaża się, ale za to pożyje dłużej-dojesieni. Żywot trutni jest krótki, a to z powodu ich łakomstwa. Zjadają one ogromne ilości miodu, więc jesienią pszczoły wypędzają żarłoczne trutnie z ula, a te na zewnątrz giną. Truteń rozwija się z nieza-płodnionego jaja. Ten cud dzieworództwa odkrył znamienity pszczelarz ks. Jan Dzierżon w 1830 roku - dzieworództwo występuje tylko u owadów. Wróciły czarne pszczoły Czarna pszczoła to potoczna nazwa zadrzechni fioletowej (Xylocopa violacea). W roku 2002 została uznana w Polsce za gatunek wymarły. Ale niespodziewanie znowu pojawiła się w naszym kraju. Jest to największa krajowa pszczoła, obecnie można ją spotkać w południowych rejonach Polski. Nie wykazuje agresji wobec ludzi, jest niegroźna i pożyteczna. Ciekawostki Rój opuszczający ul ma tylko 10 dni na znalezienie nowego miejsca na założenie gniazda. Jeśli nie zdąży - ginie. Pszczoła miodna nazwa łacińska Apis mellifera - czyli „pszczoła przynosząca miód". Kreolki z Ameryki Środkowej - słynne z pięknej karnacji - nacierają całe ciało płynem, którego jednym ze składników jest miód. Ponoć taka kąpiel dodaje, prócz piękności, blasku oczom i słodycz usposobieniu. Czy miód odmładza? Hipokrates odpowiedziałby: bezwzględnie tak! Żył bowiem ponoć 110 lat i jadł dużo miodu. Miodowy miesiąc Ludzie zbierali miód już 15 tysięcy lat temu. Dowody? Na ścianie jednej z grot skalnych w Hiszpanii wyryto rysunek człowieka stojącego na drze wie i wybierającego miód do bukłaka. 3,5 tysiąca lat temu nie tylko jadano miód, ale też leczono nim rany wojowników i balsamowano ciała wodzów. „Miodowy miesiąc" jeszcze w średniowieczu obchodzili Skandynawowie, przez 30 dni uroczystości weselnych pijąc 20-procentowy słodki napój. 14 rodzinny Glos Dziennik Pomorza Sobota niedziela, 1-2.06.2019 ulia Wieniaw nie czuje się na razie gwiazdą i stąpa mocno po ziemi lemi populai icr nr? Vi I! JULIA WIENIAWA Polska aktorka, wokalistka, prezenterka i osobowość medialna. Urodziła się w1998 roku w Warszawie. Debiutowała musicalach w Teatrze Muzycznym „Roma". Potem pojawiła się rock-operze „Szambalia" w Teatrze Rose w Londynie. W 2012 roku dołączyła do stałej obsady serialu „Rodzin-ka.pl". Potem zagrała w innych serialach - a ostatnio w filmach fabularnych:,Serce nie sługa", „Kobiety mafii" i „Kobieta sukcesu". W listopadzie 2015 roku nakładem My Musie wydała swój debiutancki singel - „Co mi jest". Dwa lata później podpisała kontrakt z wytwórnią Kayax i wydała single „Oddycham" i „Nie muszę", zwiastujące jej debiutancki album studyjny. Prowadziła program „I Love Violetta" i była bohaterką jednego z odcinków „The Story of My Life. Historia naszego życia". Wzięła udział w dubbingowaniu kreskówki „Kopciuszek. Historia prawdziwa". Wystąpiła w reklamach firm Deichmann, Reebok, NeoNail i Orange. Paweł Gzy) ystarczy rozejrzeć się wokół siebie . na mieście -i już widać ją wszędzie na kolejnych reklamach. To właśnie ona jest dziś najpopularniejszą młodą aktorką. W kontraktach reklamowych nie ma sobie równych i podobno nie schodzi poniżej pół miliona złotych. A ma dopiero 21 lat. - W Polsce jest bardzo mało młodziutkich aktorek, takich jak ja czy na przykład Julka Wróblewska, ludzie nie byli przygotowani na to, że odniesiemy sukces. Wiele osób twierdzi, że to kariera przez łóżko albo że mam jakieś znajomości. Do ludzi nie dociera, że naprawdę ciężko pracuję. Są źli, że tak szybko udało mi się osiągnąć sukces - mówi aktorka w Onecie. * Rodzice Julii rozstali się, kiedy była małą dziewczynką. Mama zajmowała się wtedy handlem nieruchomościami, a tata był cenionym malarzem i prowadził zajęcia w warszawskim liceum plastycznym. Do niedawna plotka głosiła, że Julia nie miała kontaktu ze swym tatą, od kiedy opuścił rodzinę. Aktorka zaprzeczyła temu jednak jednoznacznie. Co ciekawe, oboje rodzice Julii zawarli po rozwodzie nowe związki małżeńskie i mają w nich dzieci. To sprawia, że aktorka ma aż trzy przyrodnie siostry - ze strony mamy są to Kornelia i Wiktoria Parzyszek, a ze strony taty -Alicja Wieniawa--Narkiewicz. Julia jako mała dziewczynka obejrzała w telewizji film pod tytułem „Trędowata". Kostiumowy melodramat z Elżbietą Starostecką w roli głównej tak ją zachwycił, że pod wpływem tego filmu postanowiła zostać aktorką. Kiedy zdradziła swe marzenia mamie, ta postanowiła jej pomóc w ich realizacji. - Kiedy zaczęłam grać w „Rodzince.pl", byłam jeszcze w gimnazjum, miałam 14 lat, to nagle wiele osób się ode mnie odwróciło i zaczęło być zawistnym - wspomina aktorka w rozmowie z „Galą". Pierwszą okazją do zdobycia doświadczenia scenicznego przez młodziutką dziewczynę była szkoła musi-calowa prowadzona przy warszawskim Teatrze Roma. Potem było ognisko aktorskie państwa Machulskich. Wszystkie nabyte podczas tych kursów doświadczenia Julia miała okazję spożytkować, kiedy wygrała casting do telewizyjnego serialu „Rodzinka.pl". - Casting do „Rodzin-ki.pl" był w ogóle moim pierwszym castingiem w życiu i poszłam na niego ubrana w dres, nie nastawiając się na dostanie roli. Bardzo mnie zaskoczyło, kiedy reżyser po- wiedział mi, że jestem ich „strzałem w dziesiątkę"! I tak wyszło, że występuję w serialu już czwarty rok - śmieje się aktorka w „Joy". * Rola Pauli, dziewczyny Kuby Boskiego, sprawiła, że o Julię upomniały się inne seriale -„Klan", „Pielęgniarki", „Na dobre i na złe", „Na Wspólnej", „Druga szansa" czy „W rytmie serca". Wszystko to było nic: największy szum wokół młodej aktorki zrobił się, kiedy na rozdaniu „Telekamer" pojawiła się w towarzystwie starszego od siebie o dziewięć lat aktora - Antka Królikowsłaego. Para z miejsca stała się ulubionym tematem plotkarskich mediów. - Nie nazywam się aktorką. Nie zagrałam głównej roli w wielkim filmie. Nie skończyłam szkoły teatralnej - to dopiero przede mną. Dlatego nazywam się aspirującą aktorką, żeby mi nikt nie zarzucił, że już spoczęłam na laurach. Nie jestem gwiazdą -tłumaczyła wtedy Julia w „Gali". Zainteresowanie młodą aktorką sprawiło, że jej mama porzuciła pracę agentlć nieruchomości i została pełnoetatową menedżerką swojej córki. Na efekty nie trzeba było długo czekać - w 2015 roku na rynek fonograficzny trafiła pierwsza piosenka Julii. Sukces „Co mi jest" sprawił, że kontrakt zaproponowała jej wytwórnia Kayax prowadzona przez Kayah. Niebawem pojawiły się kolejne piosenki aktorki - „Oddycham" i „Nie muszę". - Od zawsze mocno stąpam po ziemi, nadal przyjaźnię się z ludźmi z gimnazjum. Mam dwa światy - jestem normalną Julką, która chodzi ■do szkoły i ma zaraz maturę. Jednocześnie przez moją karierę spełniam się w swoich pasjach, chodzę na eventy i współpracuję z wielkimi markami jak Fanta czy Reebok. Mam do tego wszystkiego bardzo duży dystans -deklarowała w „Gazecie Wyborczej" aktorka. Julia szybko wykazała się wyjątkowym zmysłem modo-wym: wszystkie jej kreacje prezentowane podczas publicznych występów były wysoko oceniane przez specjalistów z tej branży. To sprawiło, że młodą aktorką zainteresowały się wielkie firmy -Reebok czy Deichmann. Polecane przez Julkę ciuchy spotykają się z wielkim zainteresowaniem nastolatek - jej Instagram śledzi obecnie ponad milion osób. - Jest wielu dziwnych, może nadgorliwych fanów, tak to nazwijmy. Ale rzeczywiście miałam taką sytuację, że dostałam wiadomość od pewnego mężczyzny, który miał bardzo dziwne zdjęcie profilowe. On napisał do mnie: widziałem cię tu i tu, o tej i o tej godzinie, wiem, gdzie mieszkasz. Nie wiedziałam, czy iść na policję... Po prostu zablokowałam tego gościa - mówi młoda celebrytka w „Otopress". Pod koniec zeszłego roku okazało się, że Julia i Antek nie są już parą. Wiadomość obiegła media lotem błyskawicy - i wywołała jeszcze większe zainteresowanie aktorką. Wszyscy koniecznie chcieli się dowiedzieć, dlaczego doszło do zerwania. Pomysły były różne - w końcu okazało się, że poszło o dzieci. Antek chciał już założyć rodzinę, a Julii nie było to w głowie. - Po prostu nasz czas się rozminął. Poznałam go trochę za wcześnie. (...) Mieliśmy inne oczekiwania od życia. I inne plany, chociaż nasze osobowości pasowały do siebie. Mamy takie samo poczucie humoru. Uwielbiam z nim rozmawiać. Jestem przy nim bardzo otwarta, a on przede mną. Myślę, że zawsze będziemy najlepszymi przyjaciółmi - wyjaśnia aktorka w „Vivie". Dziś wiadomo już, że Julia ma nowego partnera. To Aleksander Milwiw-Baron -muzyk grupy Afromental. Co ciekawe, jest on starszy od aktorki aż o szesnaście lat. Głos Dziennik Pomorza Sobota-niedziela, 1-2.06.2019 rodzinnyfelietony, recenzje 15 BABA SWOJE DZIAD SWOJE NIEDALEKO PADA JABŁKO OD JABŁONI? CÓŻ, W ŻYCIU RÓŻNIE Z TYM BYWA Aima Czemy-Marecka artna.marecka@polskapre55.pt To na pewno nasze dziecko? - myślałam, wizytując młodszego syna w akademiku. Patrząc na Mareckiego, widziałam, że też zastanawia się, czy nie należałoby zrobić testu DNA na ojcostwo. W pokoiku nie było brudno (- Posprzątałem przed waszym przyjazdem - powiedział z dumą syn na powitanie), ale bałagan widoczny był gołym okiem. Patelnia na półce z książkami, jedzenie pomieszane z innymi rzeczami, w szafie (tak, zajrzałam, wiem, że nie należało) kłębowisko ubrań. A my zawsze staraliśmy się słowem i własnym przykładem pokazywać synom, że porządek w domu czyni go przyjemniejszym miejscem do życia. Jednak dziecko to dziecko. Czy przejęło od nas dobre cechy, czy tylko złe, czy też wcale, jak go nie kochać. Nawet kiedy jest już dorosłe, to w naszej pamięci pozostaje na zawsze jego obraz, kiedy miało parę dni, tygodni, miesięcy, lat. Rozdarte płaczem i śmiejące się do rozpuku, podłamane, bo pani nie zaliczyła szlaczka, i dumne z tego, że rozwiązało dobrze zadanie matematyczne. Wszystkim dzieciom, małym, większym i tym największym, a także dzieciom, które tkwią w nas, dorosłych, życzymy dzisiaj, aby zawsze miały marzenia i szły drogą, która do ich zrealizowania prowadzi. I niech spotkają na niej ludzi, którzy będą ich w tym wspierać, a tych, którzy rzucać będą kłody pod nogi, nauczą się po prostu ignorować. ■ - - * ........» ■ ... _ 23Ngraew marecKi zbigniew.marecki@poiskapress.p ad To historia stara jak świat, a raczej jak rodzicielstwo. W naszych potomkach chętnie szukamy śladów nas samych - w wyglądzie (każdy wie, że widząc cudze niemowlę, należy wypowiedzieć magiczne zdanie: „No po prostu skóra zdarta z tatusia"), w cechach umysłu (jak inteligentne, to po nas, jak średnio -niewiadomo, skądmusięto wzięło), w cechach charakteru (to TWOJE dziecko coś zbroiło, to MOJE jest takie wrażliwe i dobre), w zachowaniach. Rośniemy z dumy, kiedy osiąga sukcesy, bo to tak, jakbyśmy i myje osiągali. Jednocześnie, a mają to wszyscy, których znam, nie chce-my przejmować pewnych rzeczy od własnych rodziców. Bo przecież w życiu każdego dziecka nadchodzi taki okres, konieczny dla jego rozwoju, kiedy staje się wrednie krytyczne wobec swoich rodzi-cieli. I przyrzeka sobie, żeniebę-dzie takie jak oni. Po czym rośnie, rośnie, nabieralat, a pewnego dniapatrzywlustroi widzi ojca, matkę. Robi coś, mówi i orientuje się, że powiela wzorce wyniesione z domu. Niestety, sam tego doświadczyłem, gdy mój ojciec się starzał, a ja zacząłem się do niego upodabniać. Niekiedy nawet w ruchach. Na dodatek po pewnym czasie zauważyłem, że z biegiem czasu i moje poglądy zaczęły się zmieniać tak, że coraz bardziej się zgadzaliśmy w kwestiach, które w mojej młodości nas dzieliły. Dlatego w końcu zdałem sobie sprawę, jak głupie były moje podejrzenia dotyczącego tego, czy nie byłem czasem adoptowany. Na kanale National GeograpHic 6 czerwca1944r. na plażach Normandii rozpoczął się D-Day Była to największa operacja desantowa w historii. Brały w niej udział tysiące żołnierzy pipchoty, sił specjalnych, pie--ćhoty szybowcowej, desantu morskiego, a także spadochroniarzy. Inwazję poprzedziło bombardowanie oraz ostrzał dokonany przez brytyjską i amerykańską flotę. W ciągu D-Day przez kanał La Manche przerzucono ponad 150 tysięcy żołnierzy. Zaskoczone siły niemieckie poniosły tego dnia sromotną klęskę, która przybliżyła koniec II wojny światowej. W tym roku obchodzimy 75. rocznicę wydarzeń w Nor-mandii*dlatego kanał National Geographic poświęci 7 czerwca całe wieczorne pasmo programowe dokumentom na temat tego słynnego dnia - D-Day: „Bohaterowie D-Day", „Król, który oszukał Hitlera", „D-Day: walka o wolność". Emisja w piątek, 7 czerwca, od godz. 21. (mara) KSIĄŻKI Seria Hania Humorek i przyjaciele Megan McDonald Hania Humorek jest w III klasie szkoły podstawowej i nie jest idealnym dzieckiem. Bywa złośliwa, zwłaszcza w stosunku do swojego brata Smrodka, zdarza jej się kłamać albo zazdrościć czegoś innym dzieciom. Jest więc wspaniałą bohaterką serii zabawnych historyjek dla dzieci w wieku wczesnoszkol-nym, a nawet późnoprzed-szkolnym. Razem z nią przeżywać będą niesamowite przygody na przykład u dentysty („Wróżka Zębuszka") czy podczas Dnia Mańkuta („Zręczni leworęczni"). Opowiadania pozwolą zrozumieć małym czytelnikom otaczający je świat. Poręczny mały format (do zabrania na wycieczkę w sam raz), duży druk i niewiele tekstu oraz przezabawne, kolorowe ilustracje Erwina Madrida. Polecam całą serię, (mara) MA WWW.GP24.PL godzmal Seria Akademia Mądrego Dziecka "■W" ■ Akademia Mądrego Dziecka to seria książeczek dla najmłodszych dzieci, dostosowana do kilku grup wiekowych. Wszystkie wspomagają rozwój dziecka i zachęcają do nauki przez zabawę. W tej serii znajdziemy między innymi zeszyty z naklejkami „Tabliczka mnożenia" i „Która godzina" - dzięki którym mały czytelnik łatwo nauczy się mnożyć, a także odczytywać godziny na zegarach analogowym i cyfrowym. Dla grupy wiekowej od klasy IV szkoły podstawowej przeznaczony jest atlas ze 197 naklejkami „Flagi świata" - z ciekawostkami o flagach i danymi statystycznymi (m.in. powierzchnia, liczba ludności, stolica) na temat różnych krajów. Duży format, bardzo dobry papier, piękna kolorystyka, dużo ilustracji, no i te naklejki. Nauka matematyki czy geografii będzie ciekawa. (imara) WIDEOBLOG 0 KSIĄŻKACH - ZAPRASZAM O książkach opowiadam w wideoblogu Anki Czytanki -na www.gp24 w sekcji wideo - blog o książkach. W najnowszym odcinku - kilka książek dla dzieci i młodzieży. Zapraszam do obejrzenia tego i poprzednich odcinków. Anna Czerny-Marecka BYŁA CUDOWNA, ALE MNIE ZDRADZAŁA Gdy człowiek zrobi btąd, topowinier? wyciągną1- 2 niego rcukę P&rmfy Marcin Fkłricowski dr psychologii Czytelnik: Moja żona mnie zdradzała. Wiedziałem to od dawna. Dzisiaj myślę, że była po prostu nimfomanką. Ciągle jej było mało przygód. Poza tym była najcudowniejszą żoną i matką, szkoda! Fajnie się z nią rozmawiało, opiekowała się dzieciakami, miała dobrą pracę.Tylko ciągle mnie zdradzała. Wreszcie nie wytrzymałem. Złożyłem pozew i wszystko przebiegało bardzo szybko. A teraz ciągle tego żałuję. Dzieci zostały przy niej, doszedłem do wniosku, że moje uczucie do niej było i nadal jest tak silne, że trzeba mi było godzić się na takie relacje. Jeśli ona miała takie potrzeby... Nic dobrego z tego nie wyszło. Teraz jestem samotny i nieszczęśliwy. Większość mężczyzn nie toleruje zdrady seksualnej i trud-no im ją wybaczyć. Gdyby kobieta „tylko zadurzyła się" w kimś, mężczyźnie łatwiej jest to wybaczyć niż zdradę seksualną. Z kobietami jest odwrotnie. Być może Pana poczucie, że zrobił Pan błąd, jest uzasadnione. Jeśli jest szansa na zmianę tej sytuacji, to niech Pan spróbuje ją zmienić. Jeśli nie ma, to teraz Pan rozpacza nad rozlanym mlekiem. Większość ludzi w takiej sytuacji przyjmuje postawę: „Podjąłem taką decyzję, co się stało, to się nie odstanie." Skupiają się na uzasadnianiu tego, że decyzja była słuszna. Psycholodzy nazywają to „tendencją samoobronną", bo to forma samoobrony przed złym samopoczuciem. Oczywiście można się zżymać, jak to „sami sobie mydlimy oczy". Proszę jednak zauważyć, że Pana obecna rozpacz wynika także ze zniekształcania tamtej sytuacji. Tylko że teraz Pan koncentruje się na tym, „jak to wtedy było dobrze i jak teraz jest źle", tymczasem powinien Pan skupić wysiłki na pamiętaniu, jak to wtedy było jednak źle i jak teraz pozbył się Pan tamtych, dręczących Pana uczuć i stanów. Jeden z elementów zdrowia psychicznego polega na tym, że gdy człowiek zrobi błąd (zakładając, że Pana decyzja była błędem, z czym można polemizować), to stara się z niego wyciągnąć jak najwięcej nauki, tak aby mieć z tego jakieś korzyści, a potem zaczyna patrzeć w przyszłość. Pozwala, aby ten błąd należał do przeszłości, a nie koncentruje się na nim ciągle, ponieważ z tego wynika jedynie ból. Pan tego nie robi i dlatego Pan się tak męczy. Kiedy twoje dziecko przestaje być dzieckiem Wszystko, co musisz wiedzieć o swoim dziecku, ale także o jego przyzwyczajeniach oraz codziennym zachowaniu Wytlmmtmim Bogna Skaml bogna.skarul@polskapress.pl Choć twój nastolatek bardzo często podkreśla, że już nie jest dzieckiem, to akurat z okazji Dnia Dziecka jakoś o tym zapomina. Dla ciebie jednak - choćby twoje dziecko miało 100 lat - i tak będzie dzieckiem. upełnie nie wiem, co dać Kaśce na prezent! - z takim żalem zadzwoniła do mnie wczoraj moja przyjaciółka, matka 15-letniej Kaśki. - Bardzo dobrze cię rozumiem, bo robienie prezentów, i to dobrych, to ogromna sztuka - chciałam ją nie tyle uspokoić, ale raczej powiedzieć, że podobne kłopoty ma całe mnóstwo Polaków i to kilka razy w roku. - Ale ja zupełnie nie wiem, jak się do tego zabrać skarżyła się trochę poirytowana, bo pewnie miała nadzieję, że ja jej tak niby z rękawa wytrzasnę parę pomysłów. - Nie chciałabym, aby ten mój prezent z okazji Dnia Dziecka był byle jaki - podkreśliła przy tym mocno. - To tym samym wyklu-| czasz obdarowanie swojej córki drobną gotówką? - spy-| tałam z lekkim przekąsem. < - Pieniądze dam jej £ w ostateczności - powiedziała mama nastolatki. - Na razie się zastanawiam, czy przypadkiem nie wziąć jej na lody do kawiarni, albo abyśmy razem poszły do kina. Może też kupię jej jakąś książkę czy płytę? Właśnie, sama nie wiem, co to mogłoby być -stwierdziła trochę zirytowana moja przyjaciółka i dodała, że nie wie, czy Kaśka byłaby z tego zadowolona. - Ona mi ciągle powtarza, że już nie jest dzieckiem. - Ale ten wypad na lody to dobry pomysł - podchwyciłam. - Mogłabyś połączyć to z długim spacerem po parku -podpowiedziałam, ale też od razu dodałam, że jak znam dziewczyny w wieku Kaśki, to one najbardziej zadowolone byłyby z prezentu w postaci jakiegoś ciucha. - To lepiej wybierz się z nią na zakupy. - Ona woli chodzić „na ciuchy" z koleżankami -stwierdziła mama 15-latki. -Mówi, że ja jej polecam rzeczy raczej dla małych dzieci, a nie dla panienek. Może ma rację, ta moja mała córeczka! Głos Dziennik Pomorza Sobota- niedziela, 1-2.06.2019 16 rodzinny krzyżówka „Tęsknota za zwykłym życiem nadal we mnie jest.(-■-) Dzisiaj, gdziekolwiek ^ < się pojawię, jestem postrzegana przez pryzmat swojego wizerunku. Ktoś, zanim mnie pozna, ma już wyrobione zdanie na mój temat. Margaret, piosenkarka, celebrytka Krzyżówka panoramiczna chilijskie terytorium na Pacyfiku pierwsze ubranie oseska szefowa, przełożona jeden ze zmysłów c zawód Jana Serce sąsiadka Afganki r~ rodzaj pieśni bawi na arenie broń rewolwerowca -V niebieskie w kosmosie eksmisji r~ król bez ziemi kawałek śledzia ~V ... Lisa w Luwrze wyroby z wadami -v poemat Bursy formacja piłkarska utwór liryczny rózga szelest - i ł i 1 i ł \ 4 niechciana poczta w laptopie U 19 \ i herbata z Anglii U 28 imię Lozano, trenera sojusz, przymierze - 20 1 ostatnia w testamencie - koszona na łące - 11 • z Zielonego Wzgórza - stalowy lub niebieski - 10 sza-chowa bierka siedziba „Mazowsza" - żurek lub barszcz - niski stół golas, natu-rysta - 16 sedno sprawy gobelin r 27 kurek 29 Cameron, aktorka \ czerwieni się w zbożu - \ piłka nożna spoiwo cynowe dawna opłata drogowa brak Kaina stolica gorącej wyspy stado wilków kobiece imię z Miry - 1 szaruga, płucna mieszkaniec Baku na Zakaukaziu ł skafander Eskimosa hartowana w hucie -v pieczywo na śniadanie - 1 ♦ liche wino Henryk, król Polski 1 21 święto w judaizmie \ 30 ł 1 nadaje kierunek łodzi l biblijny bratobójca płytka kotlina materiał na odlewy jacie! Atosa mocny sznur antonim przodu kobiece imię 17 motyw dekoracyjny - \ ł początek tunelu rządy Piotra 1 furia U ł 1 \ 15 drapieżny kot -*■ i 7 Nasza... w Internecie - ł narzekanie, lamentowanie aerobik w przedszkolu cząstka ognia potęga rywal „lxi" polski Kamaz i oprawa portretu -*• ł godło miasta dawny mieszkaniec Hiszpanii - 1 5 1 tatarski władca U Kolberg 6 konik na szachownicy płynie przez Przemyśl sami się zgłosili -* \ 25 ptak wodny nad bagnami kocha na ekranie - 12 1 pieszczotliwie o ojcu nocny ptak - 1 i 18 doniosły czyn kopalnia w Katowicach miara gruntów ranczera kraj z Tyrolem rzucany przez czarownicę Odia chemików pokarm dzikich zwierząt i l ł tańcowała z nitką linka żaglowa, mar- reklamowany proszek do prania obsunięcie się ziemi Mickiewicz _ i 24 wymaga dowodu U i i imię cesarzy niemieckich brzeska lub europejska - 1 linka - 1 1 ł kokosowe lub złote 23 dokumenty sądowe kościół z kapitułą kanoników wata drzewna nimfa z „Balladyny" wijąca się roślina ł 4 tyci ciężar - ł ciasto z twarogu - 1 U ł 3 ł banderola mieszkaniec Du-szanbe 8 kuzyn sokoła dopływ Odry ramię Wisły głośny płacz nocne lub familijne - przystankowa budowla bez ścian przyrząd astronoma ł —► l \ buduje w przysłowiu bity przez damę - " \ rumak czystej krwi telewizyjna dyskusja szturm na pozycje wroga 26 napój w kuflu -* ł turecka łódka duży, silny pies obronny miejsce popasu karawany - ♦ ozdobne przykrycie łóżka polski pies myśliwski grecki Amor U ł 1 instant kawy zbożowej 1 1 31 oliwny las dawna spiżarnia 1 22 ł 14 i metropolia Albanii - 2 - miasto świętego Franciszka staro-grecki rynek - l węgierskie uzdrowisko - r sztuczka iluzjonisty - szwedzki port promowy - 13 dawny okręt wojenny - TT"" norma, zasada tylna część szyi - 9 indonezyjska wyspa jak rzeczywistość - na kole zębatym likwidacja 12 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 Litery z pól ponumerowanych od 1 do 31 utworzą rozwiązanie - sentencję łacińską. azviM9 oa \m\zz vooaa vmiviisar 3In:3INvzVimzo« Litery z pól ponumerowanych od 1 do 31 utworzą rozwiązanie - sentencję łacińską. azviM9 oa \m\zz vooaa vmiviisar 3In:3INvzVimzo«