2,70 Nr ISSN 0137-9526 Nr indeksu 348-570 10 7 7 013 7 9 5 2 0 6 0 \ Dziś: zaproszenia na weekendowe imprezy str. 8 • 54 Głos Sobota-niedziela 9-10 marca 2019 Czarni -WKS Śląsk, zapach dawnej koszykówki w hali Gryfia. Lider I ligi w Słupsku STRONA 4 Trwa rekultywacja terenu po dawnej fabryce mebli w Słupsku. Co tam teraz będzie? STRONA 4 otoj aw«| a 4 / \/| | i-5 I ,Ł "W i©TZ6t-i? Żadnych kości, mata tłuszczu, czyli dieta dla psa seniora strona 12 Lasjestjak wieżowiec strona 13 Małgorzata Foremniak spełniona w pracy, samotna w domu strona H I f '■ Vi . ; 2 Ł. Kuchnia Flaczki z boczniaków każdy • zje chętnie. Polecamy pyszne przepisy na dania z grzybów strony 7-10 Wysta rowała Przedszkoliada. Największa impreza dla dzieci w Europie. Akcja pod patronatem „Głosu Pomorza •Tri.? a -V. * _ ? - * ii i A. t V OLI Ul A ' .7 2 Jakub Pal, absolwent IILO w Słupsku, znalazł się w zespole budującym sondę kosmiczną STRONA 9 rvi . . Morpol zmienia nazwę. Ustecka część norweskiego koncernu nazywa się teraz Mowie STRONA4 KURKI ODCHOWANE -ROSA1 BARDZO DOBRE NIOSKI Zamówienia: H.Lewna ŁĄCZYŃSKA HUTA 118 TEL.: 58 684 2711. KOM. 534855 252 9770137952060 02 Druga strona Głos Dziennik Pomorza Sobota-niedziela, 9-10.03.2019 Pogoda w regionie 7°C B°C Ciśnienie 999.3 Wiatr WSW 37 km/h Uwaga przelotne opady Niedziela 7°C o°c Poniedziałek 4°C -2°c Wtorek 4°C -3°c £b Uwaga: przelotne opady Krzysztof Nałęcz redaktor naczleny co tworzy miasto słupsk Komentarz Słupszczanie zżyli się z laskiem czy raczej małym zagajnikiem u zbiegu Szczecińskiej i Grottgera, który porósł dawny teren po fabryce mebli. Podobno chodzili tam nawet aa grzyby. Teren został zniwelowany i czekamy co dalej (czytaj str. 4). Poważna firma, jaką jest Echo investment, właściwie niedługo po ujawnieniu wielkich planów budowy centrum handlowo-rozrywkowego zrezygnowała z projektu galerii CH Arena. I chyba słusznie. Właśnie rozkręcały się galerie Słupsk i CH Jantar i trzecia taka duża inwestycja w Słup- sku na pewno by się nie utrzymała. Echo pozbyło się terenu, co czyni nieczęsto, bo jako jeden z największych polskich deweloperów i inwestorów nieruchomości tereny raczek skupuje. Przez chwilę sondowali możliwość postawienia w tym miejscu budynków mieszkalnych, ale, jak wypowiedział się wówczas jeden z włodarzy Słupska, władze te widziałyby w tym miejscu coś bardziej miastotwór-czego niż „deweloperka". Moim zdaniem ta opinia nie wytrzymuje krytyki, gdyż deweloperka, zwłaszcza atrakcyjna, za jaką zwykle stoi Echo Investment, jest bardzo miastotwórczym czynnikiem. Tym bardziej że najaktywniejsi mieszkańcy Słupska budują się poza miastem. W efekcie na terenie tym powstanie najprawdopodobniej jakiś sklep wielkopowierzchniowy. Może i atrakcyjny dla konsumentów, ale czy miastotwórczy. Wątpię. ©® Powiat i ___ Wgminach zainstalują czujniki czystości powietrza Dzięki nim każdy mieszkaniec powiatu słupskiego będzie mógł skontrolować jakość powietrza, Którym oddycha. Czujniki czystości powietrza mają już działać latem. Zdaniem Pawła Lisowskiego, starosty słupskiego, mieszkańcy gmin na terenie powiatu powinni mieć dostęp do takiej informacji w każdej chwili. Władze powiatu i gmin już spotkały się z firmą, która zaprezentowała ofertę wspomnianych czuj-lików. Teraz samorządy mają irzedstawić swoje zapotrzebo-A/anie. Natomiast powiat będzie ;ię zajmował koordynacją wszystkich działań dotyczących instalacji :>raz ich uruchomienia. \ktualnedane o czystości powietrza w gminach będzie można zobaczyć poprzez internet, !a pomocą smartfonów lub spe-:jalnych tablic, które zostaną istawione na terenie każdej *miny w powiecie. MAZ) Słupsk WŚłup! WSłupsku odbędzie się seminarium dotyczące stresu w życiu 11 marca (w poniedziałek) mieszkańcy Słupska będą mogli wziąć udziałwseminarium „Pokonać stres". W trakcie jego trwania można się będzie dowiedzieć, czym jest stres, czy można żyć bez niego oraz jakie są przyczyny i skutki napięcia? Zebrani poznają także techniki, które pozwalają zapanować nad stresem tak, aby nas nie niszczył. To kilka z wielu praktycznych kwestii, jakie zostaną poruszone podczas spotkań, których celem jest obniżenie poziomu niszczącego nas stresu i doprowadzenie do równowagi. Spotkania odbędą się od 11 do 28 marca w poniedziałki i czwartki o godz. 16.30 wSCOPIES przy ul. Niedziałkowskiego 6. Organizator - Fundacja ChSCh (Chrześcijańska Służba Charytatywna) - zaprasza wszystkich chętnych. Zajęcia poprowadzi terapeuta Piotr Samulak. Wstęp wolny. Zapisy pod nr. telefonu 791349494. (MAZ) Strajk będzie możliwy, jeśli nauczyciele go poprą Rozmowa Do 15 marca będziemy wchodzić w spory zbiorowe w szkołach i innych placówkach oświatowych - zapowiada Dominika Korzeniowska-Gudynr szefowa Solidarności oświatowej w Słupsku. Do dyrektorów szkół w Słupsku od kilku tygodni trafiają pisma z żądaniami od związkowców oświatowej Solidarności. Dlaczego to robicie? Obecnie trwają mediacje między dyrekcjami a przedstawicielami Solidarności. To konieczne, by ogłosić referendum z pytaniem o udział w strajku. Czego żądacie? Żądamy podniesienia wynagrodzenia zasadniczego wszystkich pracowników, podobnie jak w sferze mundurowej, nie mniej niż o 650 zł od stycznia 2019 r. i o kolejne 15 proc. od stycznia 2020 r. Chcemy także likwidacji bez- Dominika Korzeniowska-Gudyn, szefowa lokalnej Solidarności. płatnych godzin pozalekcyjnych według stawek osobistego zaszeregowania. Poza tym domagamy się również usunięcia niekorzystnych zmian w przepisach dotyczących oceny pracy i awansu zawodowego nauczycieli. Kiedy zamierzacie skończyć mediacje z dyrektorami? Mediacje, jeśli chodzi o nasz wewnętrzny harmonogram, powinny skończyć się do 15 marca. Potem będzie czas na przeprowadzenie referendów w szkołach i podję- cie decyzji przez struktury związkowe. Strajk będzie możliwy, jeśli w referendum weźmie udział co najmniej połowa osób i większość z nich wypowie się za czynną formą protestu. Czy chcecie rozpocząć strajk w tym samym czasie co ZNP, czyli 8 kwietnia? Ta sprawa jeszcze nie jest przesądzona, ale musimy zintensyfikować nasze działania przygotowawcze tak, abyśmy do strajku byli gotowi przed 8 kwietnia. W każdym razie mówimy o strajku bezterminowym i to jest pewne wyzwanie. Musimy liczyć się z tym, że nauczyciele mogą nie otrzymać wynagrodzenia za ten czas. To są bardzo trudne sytuacje -etyczne, bo powstaje pytanie, czy możemy odejść wtedy od tablicy, a w grę wchodzą też osobiste finanse. Działaniom protestacyjnym towarzyszy akcja informacyjna w szkołach na temat celów protestu. Rozmawiał: Zbigniew Marecki zbigniew.marecki@gp24.pl Wraca do nas łagodna zima Sypnie śniegiem, nocami zrobi się mroźno Stupsk Daniel Klusek daniel.kiusek@gp24.pl Przed nami tydzień pochmurny, deszczowy, śnieżny i chłodny. bo z przymrozkami. W sobotę znajdziemy się pod wpływem głębokiego niżu z wilgotnym powietrzem. Będzie pochmurno i deszczowo, ter- mometry pokażą 5-7 stopni Celsjusza. Mocniej powieje z południowego zachodu, w porywach do 60 km/h. Niedziela przyniesie podobną pogodę i temperaturę, wiatr jednak osłabnie do umiarkowanego. - W poniedziałek wróci łagodna zima - mówi Krzysztof Scibor z Biura Prognoz Pogody Calvus w Słupsku. - W dzień spadnie deszcz i deszcz ze śnie- giem, wieczorem mokry śnieg. Termometry pokażą 4 stopnie. We wtorekbędzie chłodniej, do 2-4 stopni. Dzień może być śnieżny. W nocy i nad ranem można się natomiast spodziewać przymrozków od minus l do minus 3 stopni. Taka pogoda utrzyma się do czwartku. W dzień może padać deszcz ze śniegiem, a w nocy śnieg. Termometry w dzień pokażą mniej niż 3 stopnie na plusie, w nocy trzy stopnie na minusie. Cieplej zrobi się pod koniec tygodnia. W piątek temperatura wzrośnie do 7 stopni, wieczorem może słabo padać. Kolejne dni już cieplejsze i z rozpogodzeniami. ©0 Jakub Kuligowski z Vllla w SP nr 8 w Słupsku jest bohaterem. Niedawno mama chłopca straciła przytomność, a on nie zawahał się i przeprowadził akcję resuscytacyjną, ratując jej życie. Wczoraj na uroczystym apelu gratulowali mu m.in. patroni szkoły - żołnierze AK. ■««dJI Na Czytelników czekamy w redakcji „Głosu Pomorza" w Słupsku przy ul. Henryka Pobożnego 19 tel. 59 848 8100 KALENDARIUM 9 marca 1589 Rzeczpospolita zawarła z krajami habsburskimi traktat bytomsko-będziński, na mocy którego Habsburgowie uznali Zygmunta lii Wazę za króla Polski i wielkiego księcia litewskiego. Kandydat do tronu polskiego Maksymilian III Habsburg miałzrzecsię polskiego tytułu królewskiego. 1919 Ochotnicza kompania powstań-ęów wielkopolskich wyruszyła do Małopolski, aby wziąć udział w walkach z Ukraińcami. 1943 Adolf Hitler zalegalizował aborcję na okupowanych ziemiach polskich. 1944 Co najmniej 58 Polaków zostało zamordowanych przez oddział UPA we wsi Szerokie Pole w byłym województwie stanisławowskim. 1983 Przed sądem w Grudziądzu rozpoczął się proces Anny Walentynowicz oskarżonej o zorganizowanie strajku w Stoczni Gdańskiej. NP. KALENDARIUM W Słupsku pobito i okradziono Bengakzyka piotr@: Tylko Kodeks Hammurabiego może zmienić dzikie obyczaje meneli z okolic ulicy Armii Krajowej. @Słupszczanin: O tej porze nocy to strach samemu chodzić po Słupsku. Tylko w grupie. Zero patroli policji. @Gość: Matkojedyna.02 w nocy? Przez Armii Krajowej? Z torbą z utargiem? Samobójca. @Wojtek: Nie wierzę, że nasza dzielna policja coś wyjaśni. Osobiście mam żal do słupskiej policji, że nie potrafi wyjaśnić wielu spraw. (DG) WALUTY 08.03.2019 R USD EUR CHF GBP 3.8331-) 4,3031(-) 3.8007(-) Ł0121() (+) wzrost ceny wstosunku do notowania poprzedniego (-) spadek cen w stosunku do notowania poprzedniego Głos Dziennik Pomorza n^lrl->rv^-% AO Sobota-niedziela, 9-10.03.2019 f\G KICJ iTlo vJO Resort & SPA Oprawa muzyczna J . m g t m -1 REKLAMA 008923242 04 Wydarzenia Głos Dziennik Pomorza Sobota-niedziela, 9-10.03.2019 Koniec z grzybobraniem w mieście Zamiast lasku, hipermarket Alek Radomski ateksander.radomski@gp24.pl Shtpsk Likwidacja zagajnika między ul. Krzywoustego i Grottega w toku, ale wniosków o pozwolenie na budowę na tym terenie jak na razie brak. Plan miejscowy mówi o sklepie wieikopowie-rzchniowym. Sporyplacpo dawnej fabryki mebli zamienił się w zagajnik, który właśnie jest karczowany. Nie jest to jednak ostateczna zapowiedź inwestycji w tym miejscu. Do wczoraj, żaden wniosek nie wpłynął do wydziału budownictwa w tej sprawie. O zgodę na wycinkę nie występowano też do wydziału środowiska ratusza. Nie jest to wymagane w przypadku. - Ale przyjrzymy się i sprawdzimy co tam się dzieje - mówi t: 'r,w ^ ' V, Centrum Handlowe Arena miało tu powstać do 2015 roku. Temat upadł, a w międzyczasie zmienił się właściciel tereniu. Ostatnio miasto toczyło rozmowy z inwestorem, który miał wybudować tu francuski hipermarket. Katarzyna Guzewska, dyrektor wydziału gospodarki komunalnej i ochrony środowiska. Niestety nie udało nam się ustalić wczoraj aktualnego właściciela placu. Poprzedni czyli spółka Echo Investment sprzedała go w ubiegłym roku. Tak przynajmniej wynika z raportu finansowego przedsiębiorstwa. Pierwotnie miała tam powstać wielka galeria rozrywkowo -handlowa CH Arena. W 2009 roku z projektu zrezygnowano. Aktualny plan zagospodarowania przestrzennego zakłada teren usług handlowych o powierzchni sprzedaży powyżej 2 tys. mkw. Co ciekawe, miasto i Zarząd Infrastruktury Miejskiej prowadziło już rozmowy w tej sprawie. Miał tu pawstać hipermarket sieci Selgros i Leroy Marlin. Inwestorzy mieli też przebudować ul. Grottgera, Krzywoustego i wyremontowaną niedawno skrzyżowanie z ul. Szczecińską. Zmian komunikacyjnych nie zaakceptował jednak ZIM. ©® Morpol zmienia się w Mowi Ustka Wojciech Frelichowski wojciech.frelichowski@gp24.pl W ślad za swoim norweskim właścicielem firma Morpol zmienia nazwę. Teraz będzie nazwać się Mowi Poland SJV. Nowa nazwa - Mowi - funkcjonuje od i stycznia 2019 r. we wszystkich biurach i zakładach norweskiej organizacji Marinę Harvest, do której należy uśtecki zakład. Dlatego też zarząd Morpolu, w ślad za zmianą nazwy norweskiej spółki Marinę Harvest, zdecydował o zmianie nazwy potentata przetwórstwa łososiowego. Nazwa Mowi jest mocno zakorzeniona w historii Marinę Harvest. Ponad 50 lat temu firma została pierwotnie założona przez norweskich pionierów branży akwakultury właśnie jako Mowi. - W pierwszej połowie tego roku Mowi planuje wprowadzić na rynek nową markę o takiej samej nazwie - informuje John-Paul McGinley, członek zarządu Mowi Poland S.A. -Produkty pojawią się w pierwszej kolejności w Polsce. Biorąc pod uwagę plany rozwoju związane z MOWI, firma zdecydowała, że wprowadzenie no- * Przetwórnia łososia w Duninowie pod Ustką jest największym zakładem Mowi Poland wej marki połączy ze zmianą nazwy całej organizacji Produkty Mowi będą wytwarzane w usteckiej fabryce Mowi Poland S.A. Dla zakładu oznacza to wydzielenie specjalnej strefy produkcyjnej oraz stworzenie zespołu w dziale produkcji, który będzie odpowiadał za produkty. Kierownictwo usteckiej firmy uważa, że to dla nie duży prestiż, ale równocześnie odpowiedzialność w zachowaniu wysokich standardów produkcji. Zakład Mowi Poland S.A. każdego dnia produkuje ok. 500 tys. posił- ków, które wysyła do klientów na czterech kontynentach. Teis Knudsen, prezes Mowi Poland S.A., zapewnia, że firma dba o ryby na,każdym etapie ich hodowli, a jako globalna firma czuje także odpowiedzialność za stan Ziemi, dlatego realizuje ideę Niebieskiej Rewolucji. I dodaje: - Będąc dużym pracodawcą, chcemy dbać o pracowników, a jako członek lokalnej społeczności, być aktywnym partnerem dla podmiotów tworzących małe ojczyzny. Firma chciałaby, aby również pracownicy zaangażo- wali się w realizację idei dbałości, wyrażanej jako troska o produkty, swoich współpracowników i miejsce pracy. Obecnie Mowi Poland S.A. zatrudnia ponad 4000 pracowników i produkuje w siedmiu zakładach produkcyjnych w Duninowie pod Ustką, Lęborku oraz Strzelinie. Ponadto w Gdańsku mieści się siedziba Mowi Central Europę -centrum zarządzające sprzedażą oraz dystrybucją produktów w szeregu krajów europejskich, jak np. Szwecja, Polska, Czechy, Niemcy, Austria, Szwajcaria czy Włochy. W Gdańsku działa również, utworzone we wrześniu 2017 roku., Centrum Wsparcia Biznesowego firmy zatrudniające ponad 120 specjalistów. Mowi Poland S.A. powstało w Ustce w 1996 roku pod nazwą Morpol. Twórcą firmy był wówczas Jerzy Małek. W ciągu kilku lat firma stała się jednym z głównych graczy na rynku przetwórstwa łososia. W 2013 roku biznesmen sprzedał swoje udziały w Morpolu norweskiej grupie Marinę Harvest - światowemu potentatowi w branży akwakultury i jednego z największych na świecie dostawców owoców morza. ©® 008950293 Wyrazy szczerego żalu i współczucia Rodzinie w związku ze śmiercią ś+p Krystyny Ziobrowskiej wieloletniego byłego pracownika Oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych składają Dyrekcja i Pracownicy Oddziału ZUS w Słupsku Z głębokim żalem zawiadamiamy, że 27 lutego 2019 roku odszedł od nas nagle ukochany Mąż i Tata ś+p Ireneusz Gładkowski Ceremonia pogrzebowa odbędzie się 11 marca na Starym Cmentarzu w Słupsku. Wystawienie urny w kaplicy o godz. 12.10, wyprowadzenie o godz. 12.40. Pogrążeni w smutku Żona i Syn Wyrazy szczerego żalu i współczucia Rodzinie w związku ze śmiercią śtp Zofii Siebieńcow wieloletniego byłego pracownika Oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych składają Dyrekcja i Pracownicy Oddziału ZUS w Słupsku Z głębokim żalem zawiadamiamy, że 7 marca 2019 r. odeszła nasza ukochana Żona i Mama śtp Krystyna Ziobrowska Ceremonia pogrzebowa 12 marca 2019 r. na Starym Cmentarzu. Wystawienie o godz. 12.10, wyprawienie o godz. 12.40. Msza żałobna w dniu pogrzebu o godz. 7.30 w kościele Mariackim. Mąż i Syn Głos Dziennik Pomorza Sobota-niedziela, 9-10.03.2019 Kraj 05 Porwana trzylatka i jej mama bezpieczne. Sprawcy zatrzymani Matysiak Izabela Krzewska izabeld.krzewska@polskapress.pl Kobietę i dziecko odnaleziono. Na szczęście są całe i zdrowe. - Dwaj sprawcy porwania znaleźli się w rękach policjantów - poinformował w piątek po południu na Twitterze Jarosław Zieliński, wiceminister wMSWiA. „Amelka i jej mama są już dzięki nam całe i zdrowe pod naszą opieką! Uwolnienie ich i zatrzymanie sprawców to efekt skutecznych działań policji" - napisano na oficjalnym profilu policji na Twitterze. Do porwania doszło w czwartek przed blokiem przy ul. Dziesięciny 47 wBiałymstoku. Z relacji świadków wynikało, że po godz. 10 dwóch sprawców podjechało ciemnym citroenem C4 picasso i wciągnęło je do auta. Wszczęto poszukiwania. Samochód znaleziono porzucony nieopodal, przy ul. Cedrowej. Funkcjonariusze szybko ustalili, że auto wypożyczył w Łomży ojciec Amelki. Polak mieszka i pracuje w Niemczech. Zdaniem detektywów, z którymi rozmawialiśmy, okoliczności porwania są nietypowe. -Jeśli faktycznie ojciec jest zamieszany w porwanie, dziwi fakt, że podał w wypożyczalni swoje autentyczne dane, a auto, które miał zwrócić w czwartek, porzucił - słyszymy. Faktycznie wypożyczający samochód podał dane ojca i szczeciński adres. Wczoraj eksperci sprawdzali to miejsce. Po drugie, w przypadku porwań rodzicielskich uprowadzane jest tylko dziecko. W tym przypadku zniknęła również matka. Zdaniem detektywów, motywem porwania mógł być akt zazdrości (pani Natalia mogła spotykać się z innym mężczyzną) lub też pozew rozwodowy, do którego się szykowała.25-latka pochodzi z Rybnika. W Supraślu kończyła liceum plastyczne. Przez jakiś czas mieszkała w Niemczech, gdzie pracowała jako grafik komputerowy. Wiele wskazuje na to, że uciekła przed mężem. Przyjechała do Białegostoku, gdzie mieszka jej babcia. ©® Premier: PO zabrakło woli do walki z patologiami Jakub Oworuszko jakub.oworuszko@poiskapress.pl Warszawa W trakcie piątkowej konferencji dotyczącej podatku VAT i problemów z jego ściągalnością premier Mateusz Morawiecki mówiło działaniach, jakie podjął rząd PiS w celu uszczelnienia systemu. Stwierdził też. że poprzedniemu rządowi ..zabrakło odpowiedzialności i woli walki z patologiami". - To kolejne kłamstwo premiera - przekonuje rzecznik PO Jan Grabiec. Godzinna konferencja na Stadionie Narodowym pod hasłem „Luka VAT" została zorganizowana przez Bank Gospodarstwa Krajowego i Polski Instytut Ekonomiczny. Eksperci mówili o zmianach, jakie w ostatnich latach zaszły w polskim systemie podatkowym i znaczeniu VAT. „Jest on w wielu państwach kluczo- Szef rządu przekonuje, że luka VAT może zostać jeszcze bardziej uszczelniona. Ma to się stać w najbliższych latach wym składnikiem dochodów budżetowych. Niestety, konstrukcja unijnego systemu VAT wraz z możliwością zwrotu podatku naliczonego powoduje, że stał się on szczególnie wrażliwy na oszustwa podatkowe" - czytamy w opracowaniu przygotowanym przez Polski Instytut Ekonomiczny. Uczestnicy konferencji byli zgodni: Polska w kwestii ścią- galności VAT-u może być wzorem dla innych państw. Wśród najważniejszych sposobów uszczelnienia systemu wymieniono zmiany, które objęły w ostatnich latach przedsiębiorców. Chodzi m.in. o tzw. split payment, czyli podzieloną płatność (po dokonaniu przelewu to bank odpowiednio rozdziela kwotę netto i kwotę VAT), Jednolity Plik Kontrolny (obowiązek co- miesięcznego, elektronicznego rozliczenia podatku i raportowania) czy cyfryzację i wykorzystanie dużych baz danych. O wyższych wpływach do budżetu państwa z podatku VAT mówił premier Mateusz Morawiecki. - Z mafiami VAT-owskimi nie można było walczyć ich bronią, dlatego zastosowaliśmy nową technologię - tłumaczył szef rządu. -Wytoczyliśmy nowe argumenty, jak analiza informatyczna, które zaskoczyły tzw. mafie VAT-owskie, co jest głównym powodem naszego sukcesu. Premier stwierdził też, że poprzedniemu rządowi „zabrakło woli do walki z patologiami". - Nasi poprzednicy szukali pieniędzy w kieszeniach obywateli, zamiast poszukać ich w kieszeniach mafii VAT-owskich - stwierdził. - To kolejne kłamstwo premiera - ocenia Jan Grabiec. -To dzięki rozwiązaniom wprowadzonym przez nasz rząd luka została uszczelniona, a teraz widać tego efekty. ©® hala dworcowa Nad peronem nr 3, na wysokości ponad 5 metrów, powstanie zadaszone przejście dla pieszych o długości prawie 150 m, które znacznie ułatwi komunikację w obrębie stacji. PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. ul. Targowa 74, 03-734 Warszawa www.plk-sa.pl | www.plk-inwestycje.pl | www.mapadotacji.gov.pl jjgm Pomorzany droga obejścia dKiersion teren budowy construdlon site Unie kolejowe raifwaylines Fundusze Europejskie Infrastruktura i Środowisko Rzeczpospolita Polska ul Krzysztofa Kolumba dalekobieżnych loog-dhtance bus stop ul. Krzysztofa Kolumba itffifT? iTflryn Centrum ^ Wały Chrobrego Unia Europejska POLSKIE UMIE 3 ^ Fundusz Spójności Zmiana organizacji ruchy pieszego na stacji Trwa modernizacja stacji. W ubiegłym roku został oddany do użytku przebudowany peron nr 2. Od 10 marca br. pasażerowie będą korzystali z całego, wyremontowanego peronu nr 1. Obecnie prace koncentrują się na peronie nr 3. Rozpoczęła się budowa nowoczesnego łącznika przebiegającego ponad tym peronem oraz modernizacja kładki dla pieszych łączącej ulice Stefana Czarnieckiego i Krzysztofa Kolumba. Po zakończeniu w tym roku modernizacji, Szczecin Główny będzie jedną z najnowocześniejszych stacji kolejowych w Polsce. Następna stacja: Modernizacja Centrum al.3Mąja dworzec autobusowy Ll% bussłation Ir5® ul. Owocowa przystanki autobusów międzynarodowych intemationai bus stop ul Krzysztofa Kolumba 06_Kraj/Świat Głos Dziennik Pomorza Sobota-niedziela, 9-10.03.2019 Minister zdrowia żąda vv\jaśnień po spotkaniu NFZ w Krakowie PoStyku Paulina Padzik paulina.padzik@gk.pl W lutym odbyła się konferencja NFZ. Do sieci wyciekły zdjęcia i nagranie, na których widać urzędników bawiących się w meksykańskich strojach i kapeluszach. - Łączenie tego typu narad z czasem wolnym jest nieuprawione - mówi Andrzej Troszyński. rzecznik NFZ. Dyrektorzy NFZ w dniach 21-22 lutego spotkali się w jednym z hoteli w Krakowie na konferencji. Brali w niej udział szefowie oddziałów wojewódzkich Narodowego Funduszu Zdrowia i dyrektorzy od finansów ikadr. Łącznie na delegację wyjechało 47 pracowników najwyższego szczebla NFZ. Oficjalnie podczas narady omawiano sprawy finansowe, w tym raporty oddziałów za rok 2018 oraz funkcjonowanie infolinii. Tuż po spotkaniu odbyła się impreza w meksykańskim stylu. Impreza wzbudziła podejrzenia opozycji, która pyta, czy szampańska zabawa odbyła się za publiczne czy prywatne pieniądze. Te same pytania zadała też gazeta „Fakt", która opisała sprawę. NFZ poinformował, że koszty noclegu wyniosły 179 zł za osobę (opłata hotelowa), a Biuro Komunikacji Społecznej NFZ określiło imprezę jako „czas wolny". - Nie ma takiej możliwości, żeby NFZ pokrywał koszty spędzania czasu wolnego urzędników - mówi Andrzej Troszyński. Nie uzyskaliśmy odpowiedzi na pytanie, co ustalono podczas spotkania. Minister zdrowia Łukasz Szumowski w trybie pilnym wezwał prezesa NFZ do złożenia wyjaśnień, a rzecznik prasowa Ministerstwa Zdrowia, Minister Szumowski niepokoi się sprawą i żąda wyjaśnień Sylwia Wądrzyk-Bularz, przyznała, że doniesienia mediów są niepokojące. Jak wynika z naszych informacji, odpowiedź dla Ministerstwa Zdrowia jest w fazie przygotowań. Kontrowersji nie budzi sama impreza - urzędnik też człowiek, bawić się musi. Do refleksji skłania fakt, że zabawa odbyła się tuż po naradzie pracowników NFZ i to w hotelu, w którym spotkanie zorganizowano. Poza tym - w hucznym i malowniczym stylu, bo urzędnicy, jak doniósł „Fakt", podczas swoich pląsów mieli na głowach meksykańskie sombrera, a na ramionach poncha. Politycy opozycji wskazują, że członkowie NFZ nie maj ą powodów do świętowania - wydłużające się kolejki do lekarzy, braki kadrowe wśród pielęgniarek i lekarzy oraz przepracowani ratownicy SOR to niektóre z problemów polskiej służby zdrowia. Według doniesień medialnych, pracownicy NFZ rozliczają tego typu pobyty w hotelach jako delegacje. Rzecznik NFZ zaprzecza tym doniesieniom. Do chwili zamknięcia tego wydania gazety żaden z oddziałów NFZ nie wydał oficjalnego komunikatu w tej sprawie. ©® Europejczycy są wściekli na sytuację w swoich krajach Leszek Rudziński Warszawa Mieszkańcy największych krajów Unii Europejskiej są niezadowoleni z tego, co dzieje się w ich państwach. I chociaż przyczyny „wściekłości" na obecną sytuację są różne, to pogarszających się nastrojów nie można lekceważyć. - Jeśli PE zdominują grupy eurosceptyczne, to powstanie zagrożenie co najmniej paraliżu w rozwoju Unii Europejskiej - mówi Agencji Informacyjnej Polska Press dr Paweł Kowalski, ekspert ds. UE. W ramach europejskiego projektu Euro Change instytuty badawcze Polski, Włoch, Niemiec Francji i Hiszpanii zapytały mieszkańców tych państw, co myślą o sytuacji w swoim kraju. Wyniki sondażu upubliczniła „Rzeczpospolita". Okazuje się, że we wszystkich wymienionych państwach dominują uczucia negatywne. We Francji, gdzie od miesięcy trwają protesty „żółtych kamizelek" przeciwko rosnącym kosztom życia, zwiększaniu obciążeń podatkowych na pracujących obywateli oraz elitom politycznym, 32 proc. mieszkańców tego kraju odczuwa „wściekłość". 28 proc. Francuzów deklaruje, ze czuje „niesmak", a jedynie 2 proc. respondentów zadeklarowało, że odczuwa „szczęście". 34 proc. badanych wskazało, że problemem w tym kraju są niskie pensje. Nie lepiej rysuje się poziom zadowolenia mieszkańców Hiszpanii. 46 proc. z nich deklaruje „rozczarowanie" sytuacją w kraju. 23 proc. Hiszpanów jest Polacy. podobnie jak Włosi, Niemcy, Francuzi i Hiszpanie, są niezadowoleni z tego, co dzieje się w ich kraju. Bardziej niż inni narzekamy na fatalny stan służby zdrowia „Żadne prawo nie przejdzie bez akceptacji PE. Partie eurosceptyczne mogłyby zablokować kolejne reformy UE" „wściekłych" na to, co się dzieje z ich państwem, a szczęście zadeklarowało o proc. respondentów. 54 proc. ankietowanych uważa, że w Hiszpanii jest zbyt niski wzrost gospodarczy, a jednocześnie zbyt wysokie bezrobocie. Najbardziej zadowoleni z sytuacji w swoim kraju są Austriacy. 18 proc. mieszkańców deklaruje, że jest „wściekłych" na jego sytuację, a 6 proc. twierdzi, że jest „szczęśliwych". Jak w tym zestawieniu wypada Polska? 27 proc. naszych rodaków jest „wściekłych" na sytuację nad Wisłą. 31 proc. badanych zadeklarowało „niesmak" tym, co się dzieje w Polsce, a 35 proc. „rozczarowanie". „Szczęście" deklaruje tylko 3 proc. naszych rodaków. I choć nie uważamy, że grozi nam niski wzrost gospodarczy (obawia się go jedynie 4 proc. pytanych), to aż 53 proc. ankietowanych wskazuj e na fatalny stan służby zdrowia - dla porównania drugie miejsce w tej kwestii zajmują Włochy, tam niezadowolonych z opieki medycznej jest 12 proc. badanych. 25 proc. Polaków uważa, że w naszym kraju zarabia się za mało. Istnieje możliwość, że na skutek pogarszających się nastrojów we Wspólnocie, w najbliższych wyborach do europarlamentu dobry wynik osiągną ugrupowania eurosceptyczne. Dr Paweł Kowalski, ekspert ds. UE z Uniwersytetu SWPS w Warszawie, podkreśla w rozmowie z AIP, że Parlament Europejski jest, obok Komisji Europejskiej, instytucją zajmującą się akceptowaniem prawa wspólnotowego. - Żadne prawo czy dyrektywa nie przejdzie bez akceptacji PE. Jeżeli ugrupowania eurosceptyczne lub skrajnie eurosceptyczne uzyskałyby znaczącą siłę, to mogłyby doprowadzić do zablokowania ko - lejnych reform - mówi. ©® ■ifr* Warszana Suski pozwie za tablicę. Dymisja szefa straży - Usunąłem tablicę jako Marek Suski, bo zostałem pomówiony o udział w jakimś związku przestępczym, co jest haniebne. To kłamstwo, oszczerstwo. Każdy człowiek, który jest atakowany, ma prawo do obrony. Złożę zawiadomienie do prokuratury ws. pomawiania mnie. W tej chwili prawnicy pracują nad wnioskiem do prokuratury o ściganie autorów tego haniebnego procederu - powiedział szef gabinetu politycznego premiera Marek Suski w rozmowie z Agencją Informacyjną Polska Press. Suski w środę zabrał z korytarza sejmowego tablicę podpisaną „Układ Kaczyńskiego", na której widniało jego zdjęcie. Sytuacja z tablicą może być - według niektórych mediów - przyczyną odwołania komendanta Straży Marszałkowskiej Piotra Rękosiewicza, o czym poinformowała „Rzeczpospolita". (aip) Gdańsk Owsiak: Zebraliśmy 175 938 717,56 zł W Europejskim Centrum Solidarności w Gdańsku Jurek Owsiak ogłosił wynik zbiórki 27. Finału Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy. Na finałowym rachunku bankowym widnieje kwota 175 938717,56 PLN. - Polacy wkraju i rodacy na całym świecie w sposób niespotykany w naszej historii wsparli nasze działania, po raz kolejny okazując nam niesamowite zaufanie i przekazując pieniądze, za które będziemy mogli zrealizować wszystkie, jeszcze niedawno wydawałoby się kosmiczne, plany - powiedział Jurek Owsiak, prezes zarządu Fundacji WOŚP. (aip) Z POLITYKI Warszawa Sondaż: Jesień Wiosny. PiS i KE blisko siebie Gdyby wybory do Parlamentu Europejskiego odbywały się w najbliższą niedzielę, w Polsce zwyciężyłoby Prawo i Sprawiedliwość - wynika z sondażu przeprowadzonego wiosna przez IBRiS w ramach Europejskiego Programu Badawczego. Na partię Jarosława Kaczyńskiego zagłosowałoby 39,7 proc. badanych. Drugie miejsce w sondażu zajęła Koalicja Europejska. Swój głos na formację łączącą PO, PSL, SLD, Nowoczesną i Zielonych oddałoby 385 proc. ankietowanych. W Brukseli swoich przedstawicieli miałyby też partie Wiosna Roberta Biedronia oraz Kukiz15. Formacja byłego prezydenta Słupska straciła jednak bardzo dużo w porównaniu z pierwszymi sondażami. Dziś na Wiosnę zagłosowałoby 6,2 proc. badanych, a na Kukiz15 - 5,1 proc. Do PE nie weszłaby Konfederacja Ruchu Narodowegp, KORWiN, Brauna i Liroya, którą popiera 4,1 proc. ankietowanych, (aip) Warszawa Cimoszewicz i Kopacz liderami listy KE wstolicy Wszystko wskazuje na to, że w wyborach do Parlamentu Europejskiego „jedynką" na liście Koalicji Europejskiej w Warszawie będzie Włodzimierz Cimoszewicz. - Jest spora szansa, że będzie prowadził listę w Warszawie. Między 90 a 99 proc. -powiedział Grzegorz Schetyna, lider Platformy Obywatelskiej w Radiu Zet. Drugie miejsce ma otrzymać była premier Ewa Kopacz. Oznacza to, że Cimoszewicz i Kopacz „zmierzą się" z duetem wystawionym przez Prawo i Sprawiedliwość - Jackiem Saryuszem-Wolskim i Ryszardem Czarneckim, (aip) 21 marca Akcja redakcja dzieci i wnuków. Bo to świadczy, że oni swoją mamą lub babcią niewystarczająco się opiekują, osoby starsze nie powinny trzymać gotówki ani cennych przedmiotów w domach, szczególnie gdy mieszkają już same. Wyższe opłaty za pobyt na izbie wytrzeźwień @Ewelina: -1 tak tego nie zapłacą, bo skąd bezdomny czy alkoholik weźmie? Zresztą, najpierw wzięli się za zmarłych, teraz za pijaków. Ciekawe kto będzie następny? @Marek: - Dla pijaków podwyżka o 4,90 zł, a dla zmarłych o 562 zł. Czy nie powinno być odwrotnie? @Dima: - Zawsze mnie dziwi, dlaczego osoba pod wpływem alkoholu ląduje w wytrzeźwiałce. Jak już policja zatrzyma pijanego, to od razu do „hotelu", z jakiej racji? Dlaczego? Boco?lzbawytrzeźwieńto przeżytek, pozostałości po PRL. @Marcin: - Nie ma nic lepszego niż umieszczenie na izbie osoby, z którą nie ma kontaktu i nie wiadomo, gdzie mieszka. @Joanna: - Trza pić z głową. Jak się nie potrafi, to na hotel. Więc ja problemu tu nie widzę, (dmk) Gflos Pomorza zaprasza KRÓTKO Strona od czytelników dla czytelników Na stronach Akcja redakcja piszemy o tym, o czym informują nas czytelnicy. Na Waszesygnały czeka dziennikarz Daniel Klusek. Jeśli widzą Państwo coś, co Was zdenerwowało, poinformujcie nas 0 tym. Pod adresem: daniel.klu-sek@gp24.pl czekamy na e-maile z opisem sytuacji. Zachęcamy też do przesyłania nam fotografii. Interwencje można również zgłaszać pod nr. tel.: 59 848 8121. Wszystkie sygnały sprawdzimy, a najważniejsze i najciekawsze zamieścimy na łamach „Głosu Pomorza" i gp24.pl. (dmk) sAkcfaredakęja U nas czekają zguby 1 oferty pomocy W „Głosie" funkcjonuje Biuro Rzeczy Znalezionych. O tym, co znajduje się w BRZ, piszemy w poniedziałki, środy i piątki. W ramach Banku pomocy można przekazywać sobie m.in. meble, sprzęt RTV i AGD. Na zgłoszenia czekamy pod nr. tel. 59 848 8121. Oferty i prośby o pomoc publikujemy we wtorki, czwartki i soboty. (dmk) Zobacz, jak powstaje „Głos Pomorza" Zapraszamy do odwiedzin w słupskiej redakcji „Głosu Pomorza". Nasi goście poznają też dziennikarzy i pracowników z działu promocji, składu i biura ogłoszeń. Będzie także możliwość zrobienia zdjęcia, które zostanie opublikowane w „Głosie". Na zgłoszenia grup czekamy w godz. 10-16 pod nr. tel. 59 8488121. (dmk) ■HWMlMIMIWi Tam konsumenci mpgą znaleźć pomoc Mieszkańcy Słupska o pomoc mogą prosić miejskiego rzecznika konsumentów. Zbigniew Perzyna przyjmuje interesantów przy ul. Jana Pawła I11, pokój 225 (II piętro), tel. 59 810 52 93, e-mail: mrk@ um.slupsk.pl. Mieszkańcy powiatu słupskiego o pomoc mogą prosić powiatowego rzecznika konsumentów. Marek Kurowski interesantów przyjmuje w pokoju 132, Starostwa Powiatowego, tel. 59 84187 00, e-mail: rzecznikkonsumenta@po-wiat.slupsk.pl. Pomocy w problemach konsumenckich udziela Delegatura Wojewódzkiego Inspektoratu Inspekcji Handlowej w Słupsku, ul Jana Pawła I11, tel. 59 842 54 68, e-mail: ihslupsk@wp.pl. Konsumenci mogą się zgłaszać do Oddziału Federacji Konsumentów wSłupsku, al. 3 Maja 44, tel. 59 842 0224, e-mail: slupsk@federa-cja-konsumentow.org.pl. Bezpłatną pomoc prawną konsumenci mogą uzyskać pod nr. infolinii Federacji Konsumentów 801 440 220 i 22 290 8916. (DMK) Moscow mty BAllET jezioro Labęcte 26 marca @Edyta: - Może policja powinna wystosować prośbę do każdej spółdzielni wSłupsku, by ta wywiesiła ogłoszenia na drzwiach wejściowych do każdej klatki schodowej. Dużymi literami. To jest realne i osiągalne. Niewielkie koszty, a mogą pomóc. Przecież wSłupsku jest tyle osób starszych. No bo nie wiem już, jak by mogło to trafić do nich. Tyle się o tym trąbi tu i tam. @Maria: - A może lepiej, żeby starsi ludzie myśleli? @Edyta: - Oni myślą. Tylko to pokolenie jest jeszcze bardzo łatwowierne. Wojenne i powojenne. Wtedy ludzie bardzo sobie pomagali, tak myślę. Żyją skromnie, ciułają grosz do grosza, bo wiedzą, że mogą przyjść znów gorsze czasy. I jeśli dzwoni do nich „ wnuczek", że jest w potrzebie, to ruszają do pomocy, bo tak są nauczeni. @Jarosław: - Nie pomogą apele. @Gość: - Nie widzę problemu, aby takie osoby namierzyć. @Kamil: - Jeśli starsza osoba, często już z problemami z pamięcią i racjonalnym kojarzeniem faktów, zostanie oszukana „na wnuczka", to jest to pośrednia wina jej rodziny. Glos Dziennik Pomorza Sobota-niedziela, 9-10.03.2019 LISTY/OPINIE Czekamy na Państwa fety po adresem ul. Henryka Pobożnego 19,76-200 Słupsk Telefon dyżurny 598488121 Email danieLkłusek@gp24.pl Dzisiaj dyżuruje Danie) Klusek Kolejne wyłudzenia „na wnuczka". Oszuści znów atakują @Dawid: - Mnie ciekawi jedno. Jaki kontakt mają wnuki z babciami. Moja wie, że jak będę chciał kasę, to przyjdę sam, a jak ktoś zadzwoni w moim imieniu, to najpierw telefon do mnie, a potem niespodzianka dla „drugiego" wnuka. ©Eugeniusz: - Aż się prosi, żeby zastosować kontrolowaną prowokację z policją celem wyłapania oszustów. Kierowcy chcą lustra, by móc bezpiecznie skręcić w lewo Słupsk Daniel Klusek daniel.klusek@gp24.pl - Najczęściej wjeżdżamy na to skrzyżowanie „na czuja". Wszystko dlatego, że nie widać samochodów, które jadą ulicą Mickiewicza - twierdzą kierowcy wyjeżdżający z ulicy Wyspiańskiego. Dlatego chcą montażu lustra. Drogowcy nie mówią „nie", ale... Z naszą redakcją skontaktowała się mieszkanka ul. Wyspiańskiego. Chce, by drogowcy poprawili bezpieczeństwo na skrzyżowaniu ulic Wyspiańskiego i Mickiewicza. - Brak tam luster, które by pomogły bezpiecznie wyjechać z ulicy Wyspiańskiego. Niestety, przez źle zaparkowane autanauL Mickiewicza, nie ma możliwości wyjechać bezpiecznie, co za tym idzie wyjeżdżamy na tak zwanego „czuja". Często kierowcyja-dący ulicą Mickiewicza muszą ostro hamować, ponieważ my wyjeżdżającnicnie widzimy. Jeździmy z małymi dziećmi w autach. Boimy się, że wkońcu dojdzie do tragedii. Bardzo proszę 0 interwencję. W Zarządzi Infrastruktury Miejskiej o problemie wiedzą 1 mają pomysł na jego rozwiązanie. Nie ma jednak jeszcze wydanej decyzji w tej sprawie. - Podobne sygnały od mieszkańców okolicy wpływały do nas już w ubiegłym roku - mówi Tomasz Orłowski, kierownikdziału eksploatacji i inwestycji w ZIM. -Sprawę trzeba przeanalizować, ale może się okazać, że lustra są Zdaniem kierowców, lustro dr< dobrym rozwiązaniem i mogą poprawić bezpieczeństwo kierowców na tym skrzyżowaniu. Taki wniosek złożyliśmy w wydziale polityki transportowej ratusza. Jednak decyzję o postawieniu luster może podjąć inżynier miejski, a to stanowisko jeszcze niejest obsadzone. Jak dodaje, gdy inżynier ru-chusię pojawi, a może się to stać w najbliższym czasie, drogowcy wrócą do tematu. Natomiast naul. Mickiewicza pójdą strażnicy, by sprawdzić, czy kierowcy parkują tamwmiej-scachwyznaczonychiczyich samochody nie ograniczają widoczności osób wyjeżdżających z ul. Wyspiańskiego. Jeśli okaże się, że kierowcy łamią przepisy, będą za to karani. - Na ulicy Mickiewicza obowiązuje strefo płatnego parkowania. Można więc tam parkować tylko w miejscach i sposób określony na znakach drogowych -mówi Paweł Dyjas, komendant Straży Miejskiej w Słupsku. - Sprawdzimy czy kierowcy stosują się do znaków. Być może problemy z bezpiecznym włączeniem się do ruchu wynikają z tego, że kierowcy zostawiają auta poza miejscami wyznaczonymi, już w obrębie skrzyżowania, czyli bliżej niż 10 metrów od krzyżówki. Za to wykroczenie kierowcom grozimandat w wysokości300zł i dodatkowo punkt kamy. Nato-miast 100 złipunkt to kara za nieprawidłowe parkowanie poza strefąskrzyżowania. ©® Bilety do nabycia: BO Głosu Pomorza, ul. H. Pobożnego 19 www.kupbilecik.pl 08 Informator-kultura Głos Dziennik Pomorza Sobota-niedziela, 9-10.03.2019 Muzyka, taniec, teatr i zabawa, jest co planować na weekend Daniel Klusek Stupsk Na wydarzenia muzyczne, teatralne i klubowe będzie się można wybrać w weekend. Poiiiandzku Widowisko „Irlandia", które zobaczymy w sali filharmonii w sobotę o godz. 19, to barwna 4*^odróż przez kulturę muzyczną i taneczną zielonej wyspy. Gościem specjalnym będzie Ruth McKenna - gwiazda tańca irlandzkiego, tancerka widowiska Riverdance. Towarzyszyć jej będą Mateusz Wójcik i irlandzki zespół Macalla Trio. Bilety: 50 i 40 zł. Rodzinne latino Muzyki latynoamerykańskiej będzie można posłuchać w niedzielę o godz. 12 podczas koncertu familijnego. Zagra orkiestra słupskiej filharmonii pod dyrekcją Rubena Silvy. Solistami będą natomiast tancerze: Karolina Smolińska oraz Tomasz Smoliński. Prelegentem koncertu będzie Beata Górecka. Bilety kosztują 20 i 15 złotych. Disco dla pań Mieszanka przebojów od lat 60., poprzez house i klubówkę, aż po najnowsze radiowe hity zabrzmi podczas sobotniego wieczoru w klubie Duo Cafe. Irlandzkie tańce i muzyka w sobotę w sali filharmonii Panie mogą liczyć na niespodziankę przy barze. Początek o godz. 21, wejściówki: 10 zł. Na ludowo XIV Turniej Kół Gospodyń Wiejskich Powiatu Słupskiego odbędzie się w sobotę w hali wi-dowiskowo-sportowej w Jezierzycach. Uczestnicy zawodów reprezentujący poszczególne miejscowości będą brali udział w wielu zabawnych i atrakcyjnych konkurencjach. Początek o godz. 15, wstęp wolny. Panie o błędach W teatrze Rondo w sobotę odbędą się warsztaty przygotowane z myślą o paniach. Hasłem spotkania jest: Bądź dla siebie ważna, daj sobie prawo do popełniania błędów, kiedy trzeba wyciągnij wnioski ze swoich potknięć. O sposobach radzenia sobie z Wędami w różnych dziedzinach życia opowiedzą specjaliści: psycholog, dietetyk, kosmetolog, stylistka, trener i fizjoterapeuta. Początek o godz. 10. Koszt: 75 zł. Kobieta pierwotna Komedię „Kobieta pierwotna" w wykonaniu Hanny Śleszyńskiej zobaczymy w usteckim Domu Kultury. Bohaterka opowiada o miłosnych przygodach. Seks, alkohol, problemy z facetami? Nie ma dla niej tematów zakazanych. Początek o godz. 18 i 20, bilety: 50 zł. Tęcza dla najmłodszych W sobotę o godz. 11 na scenie teatru Tęcza zobaczymy spektakl „E-mollandia". Kilka fabularyzowanych etiud teatralnych będzie impresjami na temat złości, radości, strachu czy smutlm. Przygodom bohaterów będą towarzyszyć fragmenty muzyki m.in.: Chopina i Mozarta. Bilety: 20,15 zł. Hip-hopowy Szpaku Szpaku, czy Mateusz Jakub Szpakowski, polski raper i autor tekstów wystąpi niedzielę o godz. 18 w Słupskim Ośrodku Kultury. To jeden z najbardziej popularnych wykonawców hip-hopu i trapu. Zagra muzykę ze swojej debiutanckiej płyty „Atypowy". Support: EndRiu & Ellov. Początek o godz. 18, bilety: 30-99 zł. Nie Oczekuj trzeci raz Trójmiejska grupa Nie oczekuj wraca z teatrem improwizacji. Spektakl, który zobaczymy w niedzielę o godz. 18 w kawiarni Antrakt, nie posiada scenariusza ani fabuły. Wszystko powstanie na podstawie sugestii publiczności. Wejściówki: 10 zł. Panowie do lasu W niedzielę odbędzie się rajd pieszy z okazji Dnia Mężczyzn. Panowie, ale również panie, przejdą trasą turystyczna po lesie. W programie jest również wspólne ognisko. Zbiórka na terenie Ośrodka Sportu i Rekreacji o godz. 10.30, udział bezpłatny.©® POGODA Pogoda dla Pomorza Krzysztof " Ścibor Biuro Calvus^ Sobota 9.03.2019 Stan morza (Bft) Siła wiatru (Bft) Kierunek wiatru 3-4 5-7 SW 1001 hPaik Ostrzeżenie o silnym wietrze 5 4 o Łeba iwowo 60 km/h Kołobrzeg o Rewal Białogard Połczyn-Zdroj Drawsko Pomorskie 49* o Darłowo o fi "łłl Sławno EW2 Ustka 0 SŁUPSK LęSork Wejherowo KTKB Kaifuzy Bytów ©, GDAŃSK ,3^' Kościerzyna Świnoujście Nad Pomorze dociera chłodne powietrze polarno-morskie. Wj ciągu dnia będzie po-: chmurno z opadami deszczu na wschodzie śniegu z deszczem. Temperatura max dq 5:7 °C. Wiatr silny ż płd.-zach. W nocy na wschodzie możliwy! śnieg z deszczem.; Jutro pochmurno z| przejaśnieniami i okresami pojawi się deszcz. Temperatura do 5:6°C. Wiatr osłabi nie. Od poniedziałku! pojawi się śnieg ( wraca łagodna zima. pogodnie zachmurzenie umiarkowane przelotny deszcz ^ przelotne deszcze i burza pochmurno mżawka f#* ciągły deszcz ąf* ciągły deszcz i burza przelotny śnieg ciągły śnieg przelotny śnieg z deszczem ciągły śnieg z deszczem Bmgła V marznąca mgła śliska droga marznąca mżawka marznący deszcz zamieć śnieżna A opad gradu \ kierunek i prędkość wiatru : 19 ° i temp. w dzień gjjjj temp. w nocy _ temp. wody grubość pokrywy śnieżnej 1011 ftPa f f ciśnienie i tendencja ^ smog Pogoda dla Polski ir8— Człuchów rn \u oMEii Starogard 'u Gdański / 30 km/h •jWfea. ♦20 cm $80 cm $40 cm OH Stargard fj~ o||^y mmmmm i & i I <•» i ^ 5° 4° 2 ° o i Csj 4 •.Lr* Gdańsk 6 Kraków 12° Lublin 10° Olsztyn 7 ° 6 ° 11° "#■ 10° # 7 ° Poznań 8 ° 10° Toruń 7 ° 9 Wrocław 11° ir Warszawa 9 10° ^ Karpacz 8 ° 9 ° 41* Ustrzyki Dolne 6 ° 8 ° Zakopane 5 0 7 ° ^ INFORMATOR KINA Słupsk TeatrBofezDj20T8-19-Śpiacekrótewra.niedz.fgodz. 16; Całeszczęśae, pt., godz. 9.45,13.15,1420,15.40, 18.05,19.10,2030; sob.f godz. 13.15,14.15,15.40,18.05, 19.10.2030. niedz., godz. godz. 13.15,14.20,15.40. 18.05,19.10,2030, Green Book. pt.-sob., godz. 21.20, niedz., godz. 2150; Kapitan Marwel 2D dubbing pt., godz. 12.45,1720, sob. niedz., ^xlz. 13.05,1720,2D napisy pt.-sob.,godz. 1430,1830,20.10,2155, niedz., godz. 1430,19.10,20.10,2155,3D dubbing pt.-niedz.. godz. 11.40, Kobiety mafii 2, pt-sob., godz. 14.45,17.45, 20.45,2135, niedz., godz. 17.45,20.45,2135; liszmasŁ czyi Kogei-fnogei3w pt., godz. 12.10, sob., godz. IZ- Pła-netaSingl3w pt.-niedz., godz.1935; Burodetektywl-styczneŁ^ss^iMaLPIerwszaTąfefnnk^sob.-niedz.,godz. 1030; CofgjLpsiakl(róiGwvcipt.>godz. 1030,13.25,1525,1730, sob., godz. 10,13;25,1525, 1730, niedz., godz. 10,10.45,12.45,14.45,1630; Jak wy-tresowaćsmoka, pt., godz. 10.15,16.10, sob., godz. 10.45,16.10, niedz., godz. 10.45,1525; tegoPrzygoda2, sob.-niedz.,godz.1030;0psief który wródtto domu, pt.,godz. 9,10, niedz.,godz. 12; RobaczkizzagHong dżungfi, pt., godz. 1235,17, sob.-niedz., godz. 10.10, 1235,17 Biuro detektywistyczne Lassego i MaL Pierwsza Tajemnica, sob., godz. 16, niedz.. godz. 13.30; Szoęślwy Lazzaro, sob., godz. 18, niedz.,godz. 20; Ułaskawienie, sob.. godz. 20.30, niedz., godz. 18 Ustka elfio Cor^i, psiak królową, sob., godz. 16, niedz., godz. 14; Caleszczęśde, sob.-niedz., godz. 18, 20; Mia i biały lewe sob., godz. 14, niedz., godz. 16 Lębork Coi& psiak kitowej, sob., godz. 16; Cale szczęście. sob.t godz. 18,20.15, niedz.,godz. 2030; koncert Wieczór na tobieą rutę, niedz.. KOMUNIKACJA Słupsk: PKP 118000:2219436; PKS59 84242 56;dyżumy ruchu59 8437110; MZK59 84893 06; Lębork: PKS598621972; MZK59 8621451; Bytów: PKS59 8222238; Człuchów: PKS59834223; Miastko: PKS598572149. DYŻURY APTEK Słupsk_ sob.-niedz. - Dom Leków. ul.Tuwima4.tel.59 8424957 Ustka_ sob. - Panaceum 013, ul. Kopernika 18, tel. 59 81443 67, niedz. - Pod Smokiem, ul. Kilińskiego 8, teł. 5981453 95 Bytów sob.-niedz. - Centrum Zdrowia, ul. ks. Bernarda Sychty 3, tel. 59 822 6645 Miastko sob.-niedz. - Centralna, ul. Armii Krajowej 22, tel.59 8579001 Człuchów sob. - Prima, ul. Długosza 11, tel. 5972122 03, niedz. - Rodzinna, ul. Długosza 5, tel. 597212177 Lębork sob. - Prima, ul. Długosza 11, tel.5972122 03, niedz. - Rodzinna, ul. Długosza 5, tel. 597212177 USŁUGI MEDYCZNE Słupsk: Wojewódzki Szpital Specjalistyczny, ul. Hubal-czykówl, tel.598460100: Ustka: Wojewódzki Szpital Specjalistyczny, ul. Mickiewicza 12 tel. 59 81469 68; Poradnia Zdrowia P0Z, ul. Kopernika 18,tel. 59 814 6011; Pogotowie Ratunkowe - 59 81470 09; - Lębork: Szpitalny Oddział Ratunkowy59 863 30 00; Szpital, ul. Węgrzynowicza 13,59 86352 02; Bytów: Szpital, ul. Lęborska 13, tel. 59 822 85 00; Dział Pomocy Doraźnej Miastko, tel. 59 85709 00; Człuchów: 598345309. WAŻNE NIEBIESKA LNA Ogólnpolskie Pogotowie dla Ofiar Przemocy wRodzinie, teł. 59 848 0111,801120 002; Słupsk: Policja 997; ul. Reymonta, tel. 59 848 0645; Pogotowie Ratunkowe 999; Straż Miejska986; 59 8433217; Straż Gminna598485997; UrządCelny-587740830; Straż Pożarna998; Pogotowie Energetyczne 991; Pogotowie Gazownicze992; Pogotowie Ciepłownicze993; Pogotowie Wodno-Kanalizacyjne994; Straż Miejskaalarm986: Ustka 598146761,6976% 498; Bytów 598222569; KULTURA Nowy Teatr, ul. Lutosławskiego 1, tel.59 84670 00; Filharmonia Sinfonia Baltica, ul. Jana Pawła II3, teł. 59842 3839; Teatr Tęcza, ul. Waryńskiego 2, tel. 59 8423935; Teatr Rondo, ul. Niedziałkowskiego 5a, tel.59 8426349; Słupski Ośrodek Kułtury, ul. Braci Gierymskich 1, teł. 59 845 6441; Emcek,al.3Maja 22, tel.59 8431130; Miejska Biblioteka Publiczna, ul. Grodzka 3, tel. 598405838. USŁUGI POGRZEBOWE_ Kalla, ul. Armii Krajowej 15, tel. 59 842 8196,601 928600 - całodobowo. Pełna oferta pogrzebowa. Zieleń tel. (24h/dobę) telefon502525 005 lu b 598411315, ul. Kaszubska 3 A. Winda i baldachim przy grobie; Hades, ul. Kopernika 15, całodobowo: teł. 59 842 9891,6016637%. Winda i baldachim przy grobie. Hermes, ul. Obrońców Wybrzeża 1, (całodobowo),tel. 59 842 8495,604434441. Winda i baldachim przy grobie. •MMMMMMtoSMMiMMŃSMMMMlMiNMMMnnt PORADNICTWO Biuro Porad Obywatelskich - ul. Niedziałkowskiego 6, czynne: poniedziałek.-czwartek wgodz. 10-14; Bliżej Prawa - bezpłatne porady prawne i obywatelskie, ul. Jana Pawła II (7 piętro. pok. 718.719) czynne: poniedz.-środa godz. 8-16, czwartek godz. 10-18, Telefon zaufania Tama - 59 84140 46, czynny: poniedziałek - piątek wgodz. 16-20; Alkoholowy telefon zaufania Krokus - czynny 17-22,59 84146 05. AMA___008806; 607 271717 ? 598422700 NAJTAŃSZE TAXI W SŁUPSKU I Głos Dziennik Pomorza Sobota-niedziela, 9-10.03.2019 Wydarzenia_09 Budują rakietę, którą chcą razem zaprezentować na konkursie w USA Zbigniew Marecki zbigniew.mareckH@gp24.pl Stupsk Jakub Pal. absolwent IILO w Słupsku, razem z kolegami z zespołu CanSat Aerospace budują małą sondę kosmiczną na zawody CanSat Competition United States. Zespół CanSat Aerospace jest częścią Koła Naukowego PWr Aerospace, które działa w ramach Politechniki Wrocławskiej . Uczestniczy w konkursie organizowanym przez American Aeronautical Society i sponsorowanym przez U.S. Naval Research Laboratory (patronat NASA) oraz Lockheed Martin. Zespół rywalizuje z zespołami z całego świata o miejsce wśród 40 drużyn, które pojadą na finał do Stanów Zjednoczonych, planowany w dniach 14-16 czerwca 2019 w Teksasie. Celem projektu wrocławskich studentów jest przygotowanie małej sondy, która musi spełnić szereg wymogów określonych w regulaminie. W tym roku głównym celem misji jest kontrola lotu i lądowanie z wykorzystaniem zjawiska autorota-cji. —......- /On Jakub Pal (drugi od lewej w drugim rzędzie) jest członkiem zespołu CanSat Aerospace. będącego częścią Koła Naukowego PWr Aerospace. które działa w ramach Politechniki Wrocławskiej Sonda CanSat ma być złożona z dwóch części - ładunku naukowego i poj emnika, w którym będzie on przechowywany. Rakieta wyniesie CanSata na wysokość około 700 metrów, gdzie zostanie wypuszczony. Następnie rozpocznie on opadanie na spadochronie z prędkością bliską 20 m/s. Na wysokości 450 metrów zostanie wypuszczony ładunek naukowy, który dzięki zjawisku autorotacji, zacznie swój lot ku ziemi z prędkością 10-15 m/s. W trakcie opadania ładunek powinien przekazywać do przygotowanej przez nas stacji naziemnej dane, takie jak: wysokość, temperatura, napięcie baterii zasilającej, pozycję GPS, wychylenie oraz szybkość obrotu śmigieł. Po wylądowaniu, powinien uaktywnić się nadajnik umożliwiający szybkie znalezienie ładunku. - Nasz projekt w obecnej fazie zakłada wykorzystanie czterech łopat ze zmiennym kątem natarcia, w celu uzyskania optymalnego efektu autorotacji. Ponadto konstrukcjabędzie zawierała serwomechanizm zwalniający blokadę i wypuszczający ładunek naukowy z po- jemnika na odpowiedniej wysokości. Przygotowujemy również projekt elementu misji dodatkowej, jakim jest umieszczenie w ładunku naukowym stabilizowanej kamery, skierowanej na północ. Jej celem jest nagranie przebiegu lotu - tłumaczy Jakub Pal. Były słupski licealista pierwszą rakietą razem z kolegami budował już w 2015 roku. Wtedy jako uczeń II LO uczestniczył w projekcie Pomeranian Space Team, którego celem była budowa rakiety oraz aparatury, za pomocą której licealiści prowadzili badania naukowe na granicy między ziemską troposferą i stratosferą. - Aparatura znajdować się będzie w minisatelicie wielkości puszki po coca-coli o pojemności 330 mililitrów i wadze nie większej niż 350 gramów, stąd też nazwa CanSat zarezerwowana dla tego typu obiektów. Rakieta po osiągnięciu pułapu 15 km wyrzuci CanSata, który, opadając na spadochronie, będzie zbierał dane naukowe - wyjaśniał wówczas Jakub Pal. W kapsule wtedy znajdowały się m.in. akcelerometr, żyroskop, magnetometr, 2 termometry, barometr, odbiornik GPS, czujnik natężenia światła ultrafioletowego oraz czujniki dwutlenku węgla i metanu. Rakieta miała 6 metrów wysokości i 90 kg masy startowej. Przedszkolaki na boiska Nmzputnmat Sylwia Lis sylwia.lis@polskapress.pl / *■* i w fe J * i ?Ą W sobotę. 9 marca, w sali sportowej Szkoły Podstawowej nr 2 w Bytowie odbędzie się największa w Europie impreza dla dzieci - Przedszkoliada. „Głos Pomorza" objął nad nią patronat. Adresatami bogatego programu zajęć Drużyny Kangura w ramach ogólnopolskiego systemu rozrywki ruchowej Przedszkoliada.pl są dzieci w wieku przedszkolnym (mające od 3 do 6 lat). Program zajęć Drużyny Kangura jest formą zachęcenia dzieci do podejmowania aktywności fizycznej opartej na ćwiczeniach z piłkami. Jest on odpowiedzią na potrzebę realizacji zainteresowań ruchowych przedszkolaków oraz ich ti < A- To największa tego typu impreza w Europie. W sobotę w Bytowie odbędzie się Przedszkoliada rodziców, chcących zapewnić zgodnie z zaleceniami Świato- swoim dzieciom jak najlepsze wej Organizacji Zdrowia doty- warunki do rozwoju fizycznego czącymi systematyczności wy- i motorycznego. siłku fizycznego. Spełniony jest Zajęcia są prowadzone przez też drugi warunek ŚOZ, miano- cały rok przedszkolny, a więc wicie każde zajęcia trwają na tyle długo, aby utrwaliły się korzystne efekty zdrowotne ruchu. Tym samym Przed-szkoliada.pl wyrabia u dzieci potrzebę regularnej aktywności fizycznej. Program zajęć jest logicznie ułożony - od najprostszych do coraz bardziej złożonych. W rezultacie prowadzonych zajęć uzupełnionych o ich oprawę oraz pozostałe elementy systemu rozrywki ruchowej powstał unikatowy w skali światowej projekt kreujący kulturę fizyczną wśród przedszkolaków. Uczestnicy programu zajęć Przedszkoliada.pl są nazywani Aktywnymi Przedszkolakami. Głównym celem jest kształtowanie u przedszkolaków zainteresowania ruchem i kulturą fizyczną, a także przygotowanie do podejmowania regularnego tiybu życia w ruchu teraz i w późniejszych latach. ©® ^ ^ gp J2 w * m Shotsk Informatyka na Obcasach z okazji Dnia Kobiet Blisko sto dziewcząt ze słupskich szkół podstawowych spotkało się wczoraj w II LO w Słupsku, aby w Dniu Kobiet pokazać, że kochają informatykę. Ich gośćmi były m.in. Krystyna Danilecka-Wojewódzka, prezydentka Słupska, Danuta Wawrowska, radna wojewódzka z ramienia Nowoczesnej oraz przedstawicielka firmy Microsoft, a wszystkich zebranych z honorami witał dyrektor szkoły Mariusz Domański. Czas wypełniły rozmowy o informatyce i wspólne ćwiczenia. (MAZ) 10 _Ogłoszenia drobne Głos Dziennik Pomorza Sobotaniedziela, 9-10.03.2019 Drobne Jak zamieścić ogłoszenie drobne? Telefonicznie-. 94 347 3516 ogloszenia.gratka.pl W Biurze Ogłoszeń: Oddz os ul. Mickiewicza 24,75-004 Koszalin, tel. 94 347 3516.347 3511,347 3512, fax 94 347 3513 0dćz ul. Henryka Pobożnego 19.76-200 Słupsk, tel. 59 848 8103. fax 59 848 8156 C cz ul. Nowy Rynek 3.71-875 Szczecin, tel. 9148133 61.48133 67. fax 91433 48 60 RUBRYKI W OGŁOSZENIACH DROBNYCH: ■ NIERUCHOMOŚCI ■ FINANSE/BIZNES ■ ZDROWIE ■ HANDLOWE ■ NAUKA ■ USŁUGI ■ MOTORYZACJA ■ PRACA ■ TURYSTYKA iBANK KWATER i ZWIERZĘTA i ROŚLINY, OGRODY i MATRYMONIALNE i RÓŻNE i KOMUNIKATY i ŻYCZENIA /PODZIĘKOWANIA i GASTRONOMIA i ROLNICZE i TOWARZYSKIE ogloszenia.gratka.pl Nieruchomości MIESZKANIA-KUPIĘ KUPIĘ 1 lub 2-pokojowe mieszkanie do 42 m2.Koszalin tel.698 736 853 DOMY-SPRZEDAM DOM ze sklepem ul. Zwycięstwa Koszalin tel.501-66-44-41 LOKALE UŻYTKOWE - DO WYNAJĘCIA HALE lOOm, 50m 606614218 Kretomino KOSZALIN hala200m2 z przeznaczeniem na warsztat lub magazyn tel. 662-038-298 DZIAŁKI, GRUNTY SPRZEDAM ROSNOWO budowlana 1700m2,120m od jeziora, uzbrojona 691-979-474. PONIATOWSKIEGO. Słupsk, 604236391 Handlowe MATERIAŁY BUDOWLANE ZIEMIA pod trawnik, kamień do drenażu, piasek płukany, pospółka teł. 602-466-868. MATERIAŁY OPAŁOWE DREWNO Słupsk, 694-295-410. i ZŁOM kupię, potnę, przyjadę i odbiorę, tel. 607703135. OSOBOWE SPRZEDAM AUDI A3,1,9 - 2007r.tel. 601-774-298. NISSAN x-trail, 2005r., tel.668815577 TOYOTA Land Cruiser poj.3000 TD,2005r. 132 tys.km.Bogate wyposażenie, telf.696413223. OSOBOWE KUPIĘ A do Z skup-każde pojazdy, płacimy nawet za wraki, oferujemy najwyższe ceny, 536079721 Absolutny skup aut, 728773160. AUTA i busy kupię, 504-672-242 Auto skup każdy stan, 534983031 AUTO skup wszystkie 695-640-611 AUTOKASACJA Bierkowo. Skup całych i uszkodzonych. 59/8119150, 606206077. NEPTUN-AUTOGAZ Tel. 512 170975 KUPIĘ stary samochód lub motocykl, min. 40-letni. Może być niekompletny lub uszkodzony, 609-499-555. Finanse biznes KREDYTY, POŻYCZKI GOTÓWKA dla każdego! C.H.KupiecJolL21A,TelS1850011I I GOTÓWKA dla kaźdegolDH Wokulski boxl,tel:572400200 KREDYTY 50 000 zł rata 549. 730809809 KREDYTY i pożyczki. Najlepsza oferta. Tel. 733886531,664157387 KREDYTY tanio. Słupsk, 59/842-92-38. SZYBKIE pożyczki. 501982756. UPADŁOŚĆ konsumencka 943473286. ODZYSKIWANIE długów, 602-688-260 ZATRUDNIĘ DO prac ogólnobudowlanych, obsługa piaskarki - przyuczę 660-677-713. HAKO Technology zatrudni specjalistę ds. sprzedaży z j. niemieckim. Tel. 94 347 04 04, info@hakotech.pl HYDRAULIKÓW i pracowników ogólnobudowlanych zatrudnimy. Praca w Koszalinie 604119378, 509092686 OPIEKUNKI do Niemiec tel. 730497770 www.ambercare24.pl dzisiaj 70 ofert! Zatrudnimy elektryków wł. działalność praca w Berlinie 15 euro/h teł. 601282217 I stelektrod>inŁpl ZLECĘ docieplenie budynku brygadzie tel.601-77-42-84 ZLECĘ położenie glazury i ścianki działowej tel. 604-913-816 SZUKAM PRACY POSZUKUJĘ pracy z zakwater. KOŁOBRZEG okolice 573 983 764 WYCINANIE, cięcie drzew, krzewów inne prace,797-714-815 Zdrowie GINEKOLOGIA 515417467 Ginekolog -farmakologia A-Z GINEKOLOG, 790-80-35-37 STOMATOLOGIA STOMATOLOGIA specjalistyczna: dzieci i dorośli, anestezjolog, protetyka. K-lin, Małopolska 1"B", tel. 94/343-84-68. Również w soboty. INNE SPECJALIZACJE ALKOHOLIZM - esperal 602-773-762 ALKOHOLOWE odtrucia 509-306-317. Usługi AGO RTV FOTO 59/8430465 Serwis RTV, LCD, plazma PRALKI Naprawa w domu. 603-775-878 PRALKI, urządzenia elektr., gastronomiczne. Chłodnictwo. 507-380-118. eUOOWLANO-REMONTOWE BALUSTRADY bramy 602 825 699. DACHY- dekarstwo 94/3412184. GLAZURA, gładzie i regipsy, 505-096-335 PŁYTKI układanie- prof. 508011742. POLBRUK układanie tel. 660-235-629 REMONTY doświadczenie 696342893 REMONTY mieszkań, domów. Profesjonalna firma. Tel 531894425 remonty@mentax.pl STANY surowe 94/3412184. STUDNIE do domów, gospodarstw rolnych solidnie!!! 604-417-531 SUCHE zabudowy 94/3412184. TAPETY natryskowe 500-354-255 TYNKI maszynowe, 505-855-364. USŁUGI budowlane tel. 573244885 USŁUGI glazur., łazienki 696498391 REKLAMA 008949009 OGŁOSZENIE O LICYTACJI NIERUCHOMOŚCI Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Białogardzie Mirosław Nizioł (tel. 94 312 40 50) ogłasza, że dnia 5.04.2019 r. o godz. 10.00 w budynku Sądu Rejonowego w Białogardzie, mającego siedzibę przy Lipowej 1 A, odbędzie się pierwsza licytacja nieruchomości należącej do: Ewa Romanowicz, Sławomir Romanowicz, stanowiącej: nieruchomość gruntową zabudowaną o obszarze 0,0465 ha; położoną: 78-320 Polczyn-Zdrój, Bojowników o Wolność i Demokrację 11, Połczyn-Zdrój, dla której Sąd Rejonowy w Białogardzie VI Zamiejscowy Wydział Ksiąg Wieczystych z siedzibą w Świdwinie prowadzi księgę wieczystą nr KW K02B/00005667/0. Suma oszacowania wynosi 406 000,00 zł, zaś cena wywołania jest równa 3/4 sumy oszacowania i wynosi 304 500,00 zł. Licytant przystępujący do przetargu zobowiązany jest złożyć rękojmię w wysokości 1/10 sumy oszacowania, tj. 40 600,00 zł w gotówce albo na konto komornika: Santander Bank Polska Spółka Akcyjna 1 Oddział w Połczynie-Zdroju 40 10902662 0000 0001 1492 1577 najpóźniej w dniu poprzedzającym przetarg. Zgodnie z przepisem art. 976 § 1 kpc w przetargu nie mogą uczestniczyć osoby, które :nogą nabyć nieruchomość tylko za zezwoleniem organu państwowego, a zezwolenia tego nie przedstawiły, oraz inne osoby wymienione w tym artykule. mmeem o uctocjwma Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Białogardzie Mirosław Nizioł (tel. 94 312 40 50) ogłasza, że: dnia 2.04.2019 r. o godz. 12:00 w budynku Sądu Rejonowego w Białogardzie mającego siedzibę przy Lipowa 1A, odbędzie się druga licytacja lokalu mieszkalnego należącego do: Janusz Manikowski, Wiesława Manikowska stanowiącego: lokal mieszkalny składający się z 2 pokoi, kuchni, przedpokoju, łazienki o powierzchni użytkowej lokalu 52,5000 m2, położonego: 78-320 Połczyn-Zdrój, Redło 64/2, dla którego Sąd Rejonowy w Białogardzie VI Zamiejscowy Wydział Ksiąg Wieczystych z siedzibą w Świdwinie prowadzi księgę wieczystą nr KW K02B/00000061/7. Suma oszacowania wynosi 69 000,00 zł, zaś cena wywołania jest równa 2/3 sumy oszacowania i wynosi 46 000,00 zł. Licytant przystępujący do przetargu zobowiązany jest złożyć rękojmię w wysokości 1/10 sumy oszacowania, tj. 6 900,00 zł w gotówce albo na konto komornika: Santander Bank Polska Spółka Akcyjna 1 Oddział w Połczynie-Zdroju 40 10902662 0000 0001 1492 1577, najpóźniej w dniu poprzedzającym przetarg. Zgodnie z przepisem art. 976 §1 kpc w przetargu nie mogą uczestniczyć osoby, które mogą nabyć nieruchomość tylko za zezwoleniem organu państwowego, a zezwolenia tego nie przedstawiły oraz inne osoby wymienione w tym artykule. BURMISTRZ POŁCZYNA-ZDROJU informuje, że na tablicy ogłoszeń Urzędu Miejskiego w Połczynie-Zdroju przy placu Wolności 3-4 oraz na stronie internetowej zostały opublikowane wykazy nieruchomości przeznaczonych do sprzedaży: 1/ lokale mieszkalne na rzecz najemców: - przy ul. Kościuszki 4/5 w Połczynie-Zdroju; - przy ul. Rynkowej 12/3 w Połczynie-Zdroju; - przy placu Tysiąclecia Państwa Polskiego 3/5 w Połczynie-Zdroju; 2/ w trybie bezprzetargowym: działka nr 243/2 o pow. 0,0174 ha położona w Połczynie-Zdroju przy ul. Polnej w obrębie ewidencyjnym 002. umig.polczynzdroj.ibip.pl INSTALACYJNE CX>. hydraul. wod. kan. 515-708-887 GAZOWE -urządzenia, naprawa/ wymiana 606-579-846 GK HYDRAULICZNE, tel. 607 703 135. HYDRAULIKA 24h, inne, 798-618-871. MONTAŻOWE NAPRAWA okien, wymiana uszczelek, 692-646-566. PORZĄDKOWE SPRZĄTANIE strychów, garaży piwnic, wywóz starych mebli oraz gruzu w big bagach, 607-703-135. Matrymonialne pan lat 61 pozna panią. Białogard i okolice. 661-104-015. Różne detektyw-koszaun.pl 602601166 Rolnicze MASZYNY ROLNICZE KUPIĘ ciągniki, przyczepy, maszyny rolne. Tel. 602 811423. PŁODY ROLNE KUPIĘ grykę,peluszkę,łubin,wykę, tel.604250237 owies, jęczmień, gryka. 517517067 ziemniaki sadzeniaki sprzedam, Koszalin 94/341-06-76. ZWIERZĘTA HODOWLANE KURKI odchowane, 696-462-482. SPRZEDAM kury nioski 606-685-993 OBORNIK-SUCHY-WORKI.724870911 Towarzyskie AKTYWNA dojrzała. 507-719-333. GK ATRAKCYJNA dojrzała, 661177611. DOJRZAŁA 40-stka Słupsk 500362030 008947356 REKLAMA CENTRUM OKULISTYKI I CHIRURGII OKA P0DIMED SP. Z 0.0. DIAGNOSTYKA I LECZENIE NA POZIOMIE KLINICZNYM Porady lekarskie, konsultacje profesorskie, pełna diagnostyka, zabiegi laserowe, fakoemulsyfikacja zaćmy niepowikłanej i powikłanej, nietypowe przypadki zaćmy, operacja przeciwjaskrowa, operacja przeciwjaskrowa i fakoemulsyfikacjajednocześnie, witrektomia, operacja skrzydlika, wstrzyknięcie Lucentisu do komory szklistej, zabiegi na powiekach, gradówka, kępka żółta, brodawka, guzek, inne operacje oczu. Zespół lekarzy specjalistów: prof. dr med. Jakub Kałużny, dr n.med. Justyna Zborowska- Skrobanek, lek. Urszula Rorot 78-400 SZCZECINEK Ul. KOŚCIUSZKI 38-38B TEL. 943661945,943661946,943661947 wwwgp24pfc wwwgjc24.pl; wwwgs24.pl Prezes oddziału Polska Press Piotr Grabowski Krzysztof Nałęcz Zastępcy YnonaHusaim-Sobecka Marcin Stefanowski (internet) Dyrektor działu reklamy Ewa Żelazko, tel. 943473527 Dyrektor (kukami Stanisław Sikora, tel. 94 340 35 98 Dyrektor dziahł marketingu Robert Gromowski, tel. 943473512 Prenumerata. teL94 3401114 GfosKoszafiński-wwwLdk24.nl ul. Mickiewicza 24.75-004 Koszalin.tel. 94 34735 99. fax 94 34735 40. tel. reklama 94 347 3512. redakqa.gk24@polskapress.pl, reklama.gk24@polskapress.pl Głos Pomorza-wwwgp24.pl ul. Henryka Pobożnego 19. 76-200 Słupsk, tel. 59 848 8100. fax 59 848 8104, tel. reklama 059 848 8101, redakqa.gp24@polskapress.pl. reklama.gp24@polskapress.pl Głos Szczeciński-wwwgs244>i ul. Nowy Rynek 3, 71-875 Szczecin. tel. 9148133 00, fax 91433 48 64. teł. reklama 9148133 92. reklama.gs24@polskapres5.pl ul. Ratuszowa 3/13,78-100 Kołobrzeg tel. 94 354 50 80. fax 94 3527149 Szczecinek ul. Plac Wolności 6,78-400 Szczecinek, tel. 94 374 8818. fax 94 374 23 89 d ul. Wojska Polskiego 42,73-HO Stargard, tel. 91578 47 28. fax 9157817 97. reklama tel. 91578 47 28 ©®- umieszczenie takich dwóch znaków przy Artykule, w szczególności przy Aktualnym Artykule, oznacza możliwość jego dalszego rozpowszechniania tylko i wyłącznie po uiszczeniu opłaty zgodnie z cennikiem zamieszczonym na stronach www.gk24.pl/tresci, wwwg)24.pl/tresci, www.gs24.pl/tresci, i w zgodzie z postanowieniami niniejszego regulaminu. Polskie Badania Czytelnictwa 2£C Nakład Kontrolowany ZKDP jŚk. mtii mmmm SSBBSSEiw POLSKA PRESS GRUPA WYDAWCA PołskaPressSp.zo.o, ul. Domaniewska 45.02-672 Warszawa, tel. 22 20144 00, fax: 22 2014410 Prezes zarządu Dorota Stanek Wiceprezes zarządu Dariusz Świder Członek zarządu Paweł Fąfara Członek zarządu Magdalena Chudzikiewicz Dyrektor artystyczny Tomasz Bocheński Dyrektor marketingu Sławomir Nowak, slawomir.nowak@polskapress.pl Dyrektor zarządzający biura reklamy Maciej Kossowski maciej.kossowski@polskapress.pl Dyrektor kolportażu Karol Wlazło karol.wlazlo@polskapress.pl Agencja AIP kontakt@aip24.pl Rzecznik prasowy Joanna Pazio tel. 22 20144 38, joanna. pazio@polskapress.pl Głos Dziennik Pomorza Sobotaniedziela, 9-10.03.2019 Sport U MU znów liczy na wielki mecz, Real i PSG walczą o honor kapitan „Los Blancos" przypominał też o szacunku dla trenera Santiago Solariego i chęci skończenia sezonu chociaż na drugim miejscu. O tym, czy słowa obrońcy trafiły do reszty graczy, kibice przekonają się w niedzielnym meczu z Realem Valladolid. Na reakcję liczą też zapewne kibice w Paryżu. PotymjakParis Saint-Germain odpadło z Ligi Mistrzów, mistrz kraju będzie miał szansę powetować sobie tę przegraną w sobotę z Nantes. Co ciekawe, po katastrofie, jaką była porażka z United, władze francuskiego klubu zachowują się niezwykle racjonalnie. Zdaniem dziennika „Le Parisien" nikt w klubie nie myśli o zwolnieniu trenera Thomasa Tuchela i zaproponowano mu już nawet przedłużenie umowy, wierząc w jego długoterminowy projekt. Weekend to też jak zwykle szansa na dobre występy dla polskiej kolonii wSerie A. W sobotę o godzinie 20.30 Chievo Verona podejmie AC Milan, aprzełamać spróbuje się Krzysztof Piątek. Napastnik od dwóch meczów nie trafił do siatki, co nie znaczy, że nie był ważnym zawodnikiem swojego zespołu. Polski bomber jeszcze w barwach Genoi strzelił gola przeciwko drużynie zLigurii,więcmożeitym razem uda mu się ta sztuka i zbliży się do Cristiano Ronaldo i Fabio Ouagliarelli w klasyfikacji najlepszych strzelców ligi. Na awans w tym zestawieniu liczy też Arkadiusz Milik. Polak tydzień temu musiał szybko zejść z boiska w meczu Napoli z Juventusem z powodów taktycznych, ale niedzielny mecz przeciwko Sassuolo może być dla niego doskonałą okazją do podreperowania statystyk. W czwartek napastnik zagrał w meczu Neapolu z Salzburgiem w Lidze Europy, a jego bramka przyczyniła się do gładkiego zwycięstwa Włochów 3:0. ©® Lewandowski zostanie w Bayernie Monachium do emerytury? Najważniejszy tydzień Roberta w karierze? PUatnożna Mateusz Skrzyński redakqa@potskatimes.pl Lewandowski zostaniewBa-yemie cło emerytury? Polak nie jest już najdroższym piłkarzem wBundesfidze. Przed Robertem Lewandowskim jeden z najważniejszych tygodni w karierze. Mecz z Liver-poolem może dać odpowiedź na wiele pytań odnośnie przyszłości kapitana reprezentacji Polski. To najprawdopodobniej ostatnia szansa na zwrócenie uwagi, któregoś z europejskich gigantów. Od kiedy „Lewy" został piłkarzem Bayernu Monachium, próżno jest szukać jego spektakularnych występów w fazie pucharowej Ligi Mistrzów. W ostatnich latach Polak stał się Bundesligi tym, czym dla ligi hiszpańskiej jest Leo Messi i do niedawna Cristiano Ronaldo. W Niemczech 30-latek wygrał już wszystko. Ostatnio został również najskuteczniejszym obcokrajowcem w historii ligi, dobijając do 195 bramek. Rysą na diamencie wciąż pozostaj e brak triumfu w lidze Mistrzów. To być może ostatni dzwonek, by wygrać z Bayemem coś więcej niż mistrzostwo Niemiec i krajowe puchary. Lewandowski wciąż jest najlepiej opłacanym piłkarzem 18-latka wróciła na tor 105 dni po złamaniu kręgosłupa Sportymatomwe Tomasz Dębek Twitter:@themback Jedna z najzdolniejszych zawodniczek w świecie wyścigów Sophia Floersch w listopadzie cudem uniknęła śmierci. 105 dni po makabrycznym wypadku podczas GP Makau 18-latka wróciła na tor. 18 listopada, czwarte okrążenie Grand Prix Makau w Formule 3. Na jednym z zakrętów Sophia Floersch traci panowanie nad autem, uderza w bandę, inne bolidy i wylatuje z toru ponad bandami. Przy prędkości prawie 277 km/h uderza w platformę dla mediów. Obrażenia odnosi też inny kierowca, policjant i dwóch fotografów. Ojciec zawodniczki przyznał później, że przez pół godziny nie mógł dowiedzieć się, czy Sophia przeżyła wypadek. Niemka wyszła z kraksy z życiem, ale też poważnymi obrażeniami. Impet uderzenia połamał jej kości kręgosłupa i karku. Od paraliżu do końca życia dzieliły ją milimetry. Dzięki wysiłkom lekarzy, którzy przeprowadzili 11-godzinną operację, a następnie wyczer- pującej i bolesnej rehabilitacji, Floersch znów zaczęła chodzić. - Kiedy zobaczyłam nagranie z wypadku, byłam w szoku. Nie spodziewałam się, że wyglądało to aż tak okropnie. Trudno uwierzyć w to, że osoba w bolidzie wyszła z niego żywa. I z tak niewielkimi obrażeniami jak ja. To pokazuje, jak bezpieczne są obecnie bolidy -przyznała nastolatka w programie „Good Morning Britain". Na szyi Floersch widoczne są blizny po operacji, sama przekonuje jednak, że jest w stu procentach zdrowa. A rozbrat z torem wzbudził u niej tylko większy głód jazdy i kolejnych zwycięstw. Za kółko powróciła błyskawicznie, już po 105. dniach od wypadku. W ostatnich dniach testowała bolid swojego teamu Van Amersfoort Racing na słynnym torze Mon-za. Refleksu nie straciła, mogła pochwalić się najszybszym czasem okrążenia. Łącznie przejechała ich ponad 90, wykręcając ok. 500 km. „To były moje najlepsze dni wtymroku. Usiadłam w bolidzie pierwszy raz od Makau. Miałam gęsią skórkę na całym ciele i najszerszy uśmiech świata. Dawno nie byłam tak szczęśliwa. Warto było ciężko pracować, by powrócić do zdrowia. Dziękuję lekarzom, stewardom z zakrętu numer trzy, fanom i wszystkim, dzięki którym nadal mogę podążać za marzeniami" - napisała Niemka nalnstagramie. 18-latka przygotowuje się do startów w serii European Masters Formuły 3. Sezon rozpocznie się 4 maja na torze Hockenheimring, a zakończy w październiku w tym samym miejscu. Dla Niemki (przygodę ze sportem rozpoczęła w wieku 5 lat), F3 to tylko szczebel na drabinie prowadzącej do najbardziej prestiżowych serii wyścigów. ©0 swojej ligi. Jeśli chodzi o wartość rynkową zawodnika, to Polak nie jest już numerem jeden. Według portalu „transfermarkt" cena za napastnika spadła z 80 do 70 milionóweuro. Najdroższym piłkarzem, który występuje obecnie w Bundeslidze jest zaledwie 18-letni Jadon Sancho z Borussii Dortmund. W tym sezonie Anglik wystąpił w 24 meczach, w których strzelił osiem bramek, adotegoma 12 asyst. Jego war-tość wynosi 80 milionów euro. Latem Bayern czeka rewolucja kadrowa. Zespół zostanie odmłodzony, ale wciąż jednym z kluczowych piłkarzy w Monachium ma pozostać Robert Lewandowski. Bayem już teraz zaproponował mu nowy kontrakt, który będzie obowiązywał aż do 2023> czyli aż do 35 roku życia pałkarza. - Wiemy, jak cenny i ważny jest dla nas Robert. Jesteśmy bardzo zadowoleni z jego gry i mamy nadzieję, że strzeli dla nas jeszcze wiele goli - powiedział dyrektor Bayernu, Karl-Heinz Rummenigge. Po wypełnieniu nowego kontaktu Polak może przenieść się do USA. Nie ma już tematu Realu Madryt. Menadżer Polaka Pini Zahavi również przestał szukać nowego pracodawcy i wymuszać na władzach Bayernu zgody na ewentualny transfer. Sam piłkarz chyba również pogodził się już z losem.©® LOTTO Piątek, 08.03 - godz. 14 MULTIMULTI 5.7.8,11,19,23,24,26,27,29,37 * 41,46,49,53,56,58.62,63,69 plus 8 KASKADA 1,2,5,6,7.8,11,15,16,17,22,24 Czwartek,07.03- godz. 22 MULTI MULTI 1.4.9.15.16.21.25.27.29,32,34, 35,36,46,50,51,54.59.60.62 plus 46 EKSTRA PENSJA 3,10.11,13,25 + 4 MINI LOTTO 13,16, 36, 37,41 LOTTO 1,18,19,25,31,41 LOTTO PLUS 11.14,18,22, 24,35 KASKADA 3.4.5.6.10.12.13.14,16,17,19,22 (STEN) Bolesław Groszek redakqa@potskatimes.pl fHłka nożna Cży Manchester United pójdzie zacńsemwhiciezArsenalem? Real Madryt stradł sezon, ale kapitan prosiozaangażowanie Po emocjach związanych z ligą Mistrzów giganci wracają do rozgrywek ligowych. Najtrudniejsze zadanie ma przed sobą Manchester United, ale „Czerwone Diabły", podbudowane zwycięstwem z Paris Saint-Germain, są wstanie sięgać bardzo wysoko. W niedzielę o 17.30 zawodnicy Ole Gunnara Solskjaerajadą na Emirates Stadium, by zagrać z Arsenałem. To kluczowy mecz dla układu tabeli i jego wynik może zdecydować, kto skończy sezon w pierwszej czwórce i wystąpi w przyszłym roku wChampions League. Zdecydowanie w lepszych humorach przystąpią do niego goście: MU to pierwsza drużyna w historii, która po porażce u siebie 0:2 w lidze Mistrzów zdołała odrobić straty i awansować. Zespołu nie podłamała nawet duża liczba kontuzji, a zdrowi zawodnicy imponują formą. Ostatnio najlepiej radzi sobie Romelu Lukaku, który w dwóch ostat-nich meczach zdobył cztery gole. Dużo gorzej wygląda sytuacja Arsenału, który w czwartek uległ Rennes 1:3'w lidze Europy. „Ka-nonierzy" tydzień temu mieli szanse wygrać derby Londynu z Tottenhamem, ale przestrzelony kamy w ostatnich minutach sprawił, że spadli na piąte miejsce w tabeli i teraz tracą jeden punkt do United. Unai Emery musi zagrać więc vabanque, bo ewentualna porażka może być już nie do nadrobienia. Romelu Lukaku był gwiazdą w Paryżu. Zabłyśnie w kolejnym hicie? Na Wyspach wciąż rozstrzyga się też sprawa mistrzostwa, ale w meczach Manchesteru City z Watfordem i Liverpoolu z Bumley raczej trudno oczekiwać niespodzianek. Obie drużyny szykują się jednak do rewanżowych meczów w Cham-pions League, dlatego niczego nie można być pewnym. Przed drugim spotkaniem z „The Reds" w weekend trudniejsze zadanie ma Bayern Monachium. Bawarczycy w sobotę o 15.30 podejmują Wolfsburg, który znajduje się ostatnio w niezłej formiei wlidze jest niepokonany odpięciuspotkań. Drużyna Roberta Lewandowskiego też jest jednakrozpędzona, a cztery zwycięstwa z rzędu pozwoliły j ej dogonić wreszcie w tabeli Borussię Dortmund. BVB w we- ekend zagra ze Stuttgartem, ale jak pokazał ten sezon, piłkarze Luciena Favre'a nie spisują się dobrze w starciach z zespołami ze strefy spadkowej. Czy w weekend zobaczymy więc nowego lidera Bundesligi? Utraty pierwszego miejsca w tabeli nie musi obawiać się Barcelona, która w sobotę zagra z Rayo Vallecano. Katalończycy mają 9 punktów przewagi nad Atletico Madryt, które w weekend zmierzy się z Leganes, i aż 12 pkt więcej niż Real Madryt. „Królewscy" w tygodniu odpadli z ligi Mistrzów, nie ma już ich w Pucharze Króla i nie liczą się w wyścigu o tytuł. Mimo to na ostatnim specjalnie zwołanym zebraniu zespołu o zaangażowanie kolegów prosił Sergio Ramos. Według gazety „Marca" •12 Sport Głos Dziennik Pomorza Sobota-niedziela, 9-10.03.2019 EB Brydż Maria Tomczewska dobrze gra, wygrywa i liderujewUstce Dziewiąta rywalizacja brydżowa na zapis maksymalny w Ustce miała emocjonujący przebieg. Ostatecznie pierwsze miejsce zajęła słupska para, która grała w składzie Maria Tomczewska -Bogusław Dyk. Zwycięski duet ugrałlOI punktów. Na drugiej pozycji uplasowała się również para ze Słupska, która występowała w zestawieniu Ryszard Konopka -Krzysztof Materek - 92 punkty. Trzecia lokata przypadła dwóm parom, które zgromadziły po 83 punkty. Były to usteckie duety: Wojciech Lewandowski - Zbigniew Czechowski oraz Leszek Dunia-Zdzisław Krawczyk. W klasyfikacji generalnej nadal lide-rujeM. Tomczewska. Słupszczanka ma 183 punkty. Na drugim miejscu znajduje się ustczanin Wiesław Rudnicki. Jego konto to 165 punktów. Dziesiąty turniej będzie 12 marca (wtorek). Gry zaczną się o godz. 17 w sali Domu Kultury (ul. Czerwonych Kosynierów) w Ustce, (fen) 1 Za tydzień dwa zaległe mecze Poltareksu Pogoni u siebie Poltarex Pogoń Lębork jest wiceliderem w męskiej I lidze grupy północnej. Lęborczanie szykują się do dwóch kolejnych meczów. I tak16 marca (sobota) 0 godz. 17 lęborska drużyna podejmować będzie AZS AWFiS II Gdańsk (szóste miejsce). To zalegle spotkaniezll. kolejki. W niedzielę (17marca) ogodz.11 Poftarex Pogoń kontra GKTS Wiązowna (dziewiąta lokata). Ten mecz to zaległość z 12. serii. Obydwie gry odbędą się w hali przy ul. P. Skargi w Lęborku. (fen) ^ttkaręczna Słupska dziesiątka zajęła pierwsze miejsce W ramach Słupskiej Olimpiady Młodzieży rozegrano mecze miniszczypbmiaka z udziałem chłopcówz rocznika2006 1 młodsi. Mecze były w hali Szkoły Podstawowej nr4 wSłupsku. Eliminacje- grupa l:SP10-SP33:2, SP3-SP17H.SP10-SP1 6:1; grupa ll:SP4-SP8 2:10,SP8-SP219:3, SP2-SP4 5:12; półfinały: SP 8 - SP 3 7:3,SP10-SP4 4:0.Spotkania finałowe ol miejsce: SP 8-SP10 6:7, o III lokatę: SP3- SP42:4,oVpo-zycję:SP1 -SP2 5:8. Klasyfikacja: 1. SP10 Słupsk (opiekun ekipy Marcin Kwaśniewski), 2. SP 8 Słupsk, 3. SP4 Słupsk, 4. SP3 Słupsk, 5. SP2 Słupsk, 6. SP1 Słupsk. (FEN) Czarni podejmują Śląsk Kolejny mecz w I lidze koszykówki rozegrają koszykarze Czarnych Słupsk. W hali Gryfia wsobotę ogodz. 18.00 podejmować będą lidera rozgrywek - Śląsk Wrocław. (STEN) Kolejne walki zawodników MMA Sporty walki Jarosław Stenceł jaro5law5tencel@polskapress.pl Dwóch słupskich zawodników z Mmataleo Słupsk już niedługo walczyć będzie w półzawo-dowych pojedynkach MMA. Krystian Wiśniewski wystąpi w Pniewach koło Poznania 31 marca, a Maciek Berkieta 13 kwietnia w Tczewie. - Przeciwnicy są mocnymi zawodnikami, ale wierzymy, że nasi słupscy fighterzy poradzą sobie i wygrają te pojedynki -powiedział Paweł Kawałko, trener Mmataleo Słupsk. Życzymy słupskim zawodnikom wszystkiego najlepszego w najbliższych występach i samych zwycięstw. Przypomnijmy, że wcześniej zawodnicy Mmataleo Słupsk wrócili z sześcioma medalami z mistrzostw Polski, które odbyły się w Gdańsku. Krystian Wiśniewski wywalczył złoty medal. Wszystkie trzy walki wygrał Krystian Wiśniewski pod koniec marca za rywala będzie miał Wojciecha Demczura przed czasem i tym samym za-jął pierwsze miejsce w wadze do 77 kg junior. Złoty medal wywalczył Szymon Powa-rzyński, zmuszając do poddania się swoich dwóch przeciwników przed czasem w wadze do 84 kg OFS. Maciej Berkieta zdobył złoty medal w wadze do 70 kg OFS. Miłosz Melchert wygrał w wadze do 6l kg OFS. Złoto wywalczył też Tomasz Sobczak do 87 kgabrąz Tomasz Lisowski do 99 kg. ©® zaięcia SPORTOWE Strzelectwo Trenerzy czekają na przyszłych mistrzów Młodzież szkolna ze Słupska i powiatu słupskiego aktywnie bierze udział w programie „Strzeleckie zajęcia sportowe", które odbywają się na słupskiej strzelnicy, a prowadzi je m.in. Magdalena Lis, wielokrotna medalistka nie tylko mistrzostw Polski, ale też mistrzostw Europy i mistrzostw świata wstrzelaniu z pistoletu sportowego i pistoletu pneumatycznego. Ponadto Klub Strzelecki Gryf Słupski zaprasza wszystkich chętnych (dotyczy dziewcząt i chłopców) na zajęcia, które są od poniedziałku do piątku w godz. 14-18 i w sobotę w godz. 9-13 na strzelnicy (ul. Zamiejska) w Słupsku. Treningi prowadzą trenerzy: Anna Hadziewicz i Julian Lis. (FEN) ©® Jantar podejmie Powiśle. Na Gryfa czeka Stołem Centralna Liga Juniorów rozpoczyna rozgrywki. Gryf zagra w Szczecinie Pttkanożna Jarosław Stencel jaroslaw5tencel@pobkapress.pl W najbliższy weekend zostanie rozegrana 21. kolejka rozgrywek w IV lidze. Dwa zespoły z naszego regionu rozegrają swoje spotkania na własnych boiskach. Trójka powalczy 0 punkty w meczach wyjazdowych. W niedzielę o godz. 11 na sztucznym boisku przy ulicy Mickiewicza w Bytowie rezerwy pierwszoligowej Bytovii podejmować będą zespół GKS Przodkowo. Zespół gości jest jedną z czołowych ekip obecnego sezonu. Spadkowicze z ID ligi w inauguracyjnym meczu rundy wiosennej pokonali na własnym boisku rezerwy Lechii Gdańsk 1 potwierdzili tym samym chęć powrotu na ten szczebel rozgrywek. Do prowadzącego Gryfa Słupsk przodkowianie mają obecnie 8 punktów straty. Zespół bytowski w pierwszym wiosennym meczu musiał przełknąć gorycz porażki. Tym razem jednak gospodarze z pewnością nie oddadzą pola i być może nawet będą w stanie sprawić niespodziankę i powalczyć o komplet punktów. * Również w niedzielę, ale o godzinie 14 na stadionie OSiR przy ulicy Grunwaldzkiej Jantar Ustka podejmować będzie zespół Powiśla Dzierzgoń. Zajmujący wyższą pozycję w tabeli Jantar nie powinien wiele kalkulować i postawić na to, co ma najlepsze, czyli ofensywę. Również w niedzielę w Gdyni o godz. 11 z rezerwami ekstraklasowęj Arki zagrają piłkarze Pogoni Lębor^ i staną przed trudnym, ale nie niemożliwym zadaniem. Także w niedzielę wieczorem (godz. 17) na boisko w Rumi wybiegną piłkarze Aniołów Garczegorze. Lider tabeli Gryf Słupsk tym razem wybiera się na mecz do Gniewina. Tamtejszy Stołem podejmować będzie gryfitów w sobotę o godzinie 14. Dla słupszczan będzie to jedno z najważniejszych spotkań w sezonie. Jeśli pokonają (a są wdobrej formie) piąty zespół ligi znów potwierdzą swe trze-cioligowe aspiracje. ©® Piłkarze Gryfa Słupsk o kolejne punkty grać będą w Gniewinie. Przy piłce Kacper Bednarczyk z logo (na rękawach) Centralne Pttkanożna Jarosław Stencel jaroslawstencel@polskapress.pl Po raz drugi kibice w naszym regionie będą mieli okazję emocjonować się rozgrywkami Centralnej Ligi Juniorów. Przed dwoma laty juniorzy starsi Gryfa Słupsk S.A. mieli możliwość rywalizacji z najlepszymi ekipami w naszym kraju. Słupszczanie wprawdzie zajęli przedostatnie miejsce, ale w wielu meczach pozostawili dobre wrażenie, jak choćby w spotkaniu z Zagłębiem w Lubinie wygranym 4:0. Teraz okazja do pokazania się jest przed ich młodszymi kolegami z Klubu Sportowego Gryf Słupsk, którzy rywalizować będą w Centralnej Lidze Juniorów do lat 17 (grupa B). Słupszczanie na początek staną przed bardzo trudnym zadaniem. Ich rywalem w Szczecinie będzie miejscowa Pogoń (sobota, godz. 13, boisko ze sztuczną nawierzchnią przy ulicy Pomarańczowej 31). Szczecinianie w rundzie jesiennej zajęli drugie miejsce. W siedmiu meczach u siebie zanotowali tylko jedną porażkę. Najlepszymi strzelcami szczecinian byli wtedy Bartosz Krzysztofek - 8 bramek, Szymon Cybulski - 7, Olaf Korczakowski - 6. Podopieczni Adama Pietrasa i Marcina Rusakiewicza zapowiadają walkę o jak najlepszy wynik, zostawiając serce i zdrowie na boisku. ©® Wiosna w ogrodzie magazyn KUCHNIA KRZYŻÓWKA PORADY GWIAZDY rodzinny Bezpłatny dodatek do gazety. Sobota, 9 marca 2019 r. . . Grzyby bez tajemnic : : ■ STR. 7-IO Foremniak 02 rodzinny ironie Sobotaniedzlela, 9-10.03.2019 Janina Ozimkowska przy 164 cm wzrostu ważyła 115 kg. Dzisiaj ma o 60 * AnnaCzerny-Marecka anna.marecka@polskapress.pl dzieci, nastolatki, dorośli - dzisiaj 0 każdd grupie wiekowd mamy ciekawe problemowe artykuły Witamy w weekend Otyłość to plaga XXI wieku. Oznacza nie tylko problemy z samoakceptacją z powodu wyglądu, ale i zagrożenie wieloma chorobami przeróżnych narządów. W większości przypadków osoby z nadwagą i otyłe próbują odchudzić się z pomocą diet (a jest ich mnóstwo) i ruchu fizycznego. Jednak są też takie, z tzw. otyłością olbrzymią, którym te powszechne standardy postępowania nie są w stanie pomóc. Wtedy należy rozważyć zwrócenie się po pomoc do... chirurga. Tak właśnie zrobiły Janina i Monika, a ich historie możecie przeczytać w artykule obok. Po jego prawej stronie znajdziecie zaś tekst o tym, jak zapobiegać wadom postawy u dzieci. A jeżeli już się pojawią, jak je w porę zauważyć, żeby szybko podjąć interwencję medyczną. Przeczytajcie uważnie, bo takie wady same nie znikną, a przeciwnie, będą się pogłębiać i wraz z wiekiem staną się jeszcze bardziej dolegliwie. Także dzieci, zwłaszcza tych młodszych, dotyczą artykuły na stronie 5. Dowiecie się z nich dużo o zaburzeniach mowy. Zlekceważone w dzieciństwie, będą się mścić przez całe życie. No i są nastolatki. Na stronie 6 możecie poczytać o tym, jak przeżywają zakochanie i miłość. To wiek, kiedy hormony buzują, mózg przechodzi rewolucję i młody człowiek potrzebuje szczególnie wsparcia mądrych dorosłych. Oczywiście w pierwszym marcowym Magazynie Rodzinnym nie może zabraknąć artykułu o grypie (str. 4). Jej sezon teraz się zaczął. Unikajcie wirusów, a jeżeli was już dopadną, to pamiętajcie, żeby chorobę w łóżku grzecznie przechorować. Życzę pożytecznej lektury i miłego weekendu, i do zobaczenia za tydzień. •N APISZ, ZADZWOŃ WYŚLIJ E-MAfLA CZEKAMY NA WASZE OPINIE Jeśli macie ochotę skomentować tematy poruszane w „Magazynie rodzinnym", piszcie i dzwońcie. Kontakt: Anna Czerny-Marecka, „Głos Pomorza", ul. H. Pobożnego 19, 76-200 Słupsk, anna.marecka@gp24.pl; tel. 59 848 8132. Badania statystyczne 51% Polek nie stosuje żadnego rodzaju antykoncepcji Jak pokazują badania przepro- niu o swoich potrzebach, oba-wadzone przez agencję SW wę przed zapytaniem partne-Research w ramach programu ra o stosowane zabezpiecze-„Zdrowa ONA", Polki niechęt- nie lub poczucie zawstydzenie sięgają po antykoncepcję - niaw rozmowie z lekarzem -49% w województwie pomor- zwraca uwagę Izabela Jąde-skim i 51% w skali kraju nie rek, psycholog, seksuolog, stosuje żadnej antykoncepcji. psychoterapeuta, ekspert Z kolei ostatni raport „Contra- programu „Zdrowa ONA", ception Atlas 2019" wskazuje Za najskuteczniejszą na to, że spadła pozycja Polski uznaje się antykoncepcję hor-w rankingu oceniającym do- monalną, a za najmniej sku-stęp do antykoncepcji oraz teczne uważane są tzw. meto-wiedzy na jej temat. dy naturalne. Tymczasem, Trudno wskazać jedną, jak wynika z badania prze-obiektywną przyczynę, dla prowadzonego w ramach której 50% polskich kobiet programu „Zdrowa ONA", od-nie stosuje antykoncepcji. To setek stosowania przez Polki może być zarówno niska wie- obydwu tych metod jest bar-dza, brak aktywności seksual- dzo zbliżony - jedynie 16% nej lub ograniczone środki fi- Polek stosuje antykoncepcję nansowe. - Część responden- hormonalną, a tylko 1% mniej tek może również nie stoso- (15,1%) naturalne metody an-wać antykoncepcji ze wzglę- tykoncepcji, takie jak np. ka-du na liczenie na łut szczęścia lendarzyk czy obserwacja oraz skrępowanie w mowie- własnego ciała, (mara) Otyłość to choroba cywilizacyjna, której można się pi wódzkim Szpi Magdalena Olechnowicz magdalena.olechnowicz@polskapress.pl Oddział Chirurgii Ogólnej i Onkologicznej w słupskim szpitalu stworzył interdyscyplinarny zespół zajmujący się pacjentami otyłymi. Rocznie lekarze są w stanie wykonać nawet 300operacji zmniejsze-nia żołądka. Pacjentem zajmuje się także dietetyk, rehabilitant lekarze specjaliści. Koordynowany Ośrodek Lec Chirurgiczne operacje pomniejszania żołądka w słupskim szpitalu wykonywane są od 2012 roku. Początkowo było to kilkanaście operacji rocznie, w zeszłym roku już ponad 60. - Otyłość to choroba cywilizacyjna. Leczenie operacyjne chorych z otyłością tzw. olbrzymią wydłuża ich życie, poprawia jego jakość i prowadzi do ustąpienia chorób spowodowanych otyłością, jak cukrzyca, nadciśnienie, zmniejsza też ryzyko wystąpienia niektórych nowotworów - mówi dr n. med. Michał Duszewski, koordynujący zespołem do spraw opieki nad pacjentem bariatrycznym. Zapotrzebowanie na operacje bariatryczne jest ogromne. Świadczyły o tym tłumy chętnych, którzy przyszli na pierwsze spotkanie pacjentów po zabiegach. - Jesteśmy gotowi, aby rocznie wykonać około 200- 300 takich operacji. Mamy młody zespół chirurgów, którzy są chętni, aby się uczyć, mamy nowoczesny sprzęt, a teraz także zespół specjalistów, który będzie kompleksowo współpracował z pacjentem - mówi dr Duszewski. - Ten zespół powstaje właśnie po to, aby pacjent był bardzo dobrze przygotowany do tej operacji. On już przed zabiegiem musi zgubić masę ciała, musi zacząć ćwi- Janina i Monika po operacji bariatrycznej zaczęły nowe Janina i Monika, ©Me piękne, uśmiechnięte I zadowolone z życia.. Aż trudno uwierz nie mogły patrzeć na siebie w lustrze. Ważyły po 120 kilogramów, Postanowiły coś zmienić. Zi Monika Kowalska przy 164 cm wzrostu ważyła 120 kg. Zrzuciła 40. Dziś to zupełnie inna kobieta, której chce się żyć! Magdalena Olechnowicz magdalena.oledinowicz@polskapress.pl Janinę i Monikę spotkaliśmy w Wojewódzkim Szpitalu Specjalistycznym w Słupsku podczas spotkania osób po operacjach bariatrycznych oraz tych, które chciałyby taką przejść. Są żywym przykładem dla tych wszystkich, którzy od lat wałczą z otyłością, że wszystko jest możliwe. Potrzebny jest silny charakter. anina Ozimkowska od razu rzuca się w oczy. Widać, że to kobieta z charakte-rem. Tatuaże na przedramieniach, wyraźny makijaż, krótkie włosy w modny sposób wystylizowane - to nie jest osoba, obok której przechodzi się obojętnie. Rozmowa z nią tylko upewnia mnie, że to silny charakter. Kobieta, która ma, czego chce, ale tylko dzięki silnej woli i determinacji do cztery kwiaciarnie. To kobieta, która twardo stąpa po ziemi i uparcie dążi bycia tym, kim chce być. - Ważyłam 115 kilogramów. Byłam już po wielu różnych dietach odchudzających. Tysiącach różnych diet. Efekt był taki, że jak schudłam 15-20 kilogramów, to przytyłam 20-25.1 tak ciągle -opowiada pani Janina. - Dowiedziałam się jednak o operacjach bariatrycznych od koleżanki i bardzo szybko podjęłam decyzję. Nie widziałam już dla siebie innej możliwości. Pojechałam na konsultację do Wejherowa i w ciągu miesiąca zostałam zakwalifikowana na operację. Nie zastanawiałam się ani minuty -mówi. 20 grudnia 2013 roku to dzień, który odmienił życie Janiny. - To dzień mojej operacji, którą przeszłam w szpitalu w Olsztynie. W ciągu sześciu miesięcy schudłam 60 kilogramów. Ze 115 zeszłam do 55. Jestem dziś szczęśliwą kobietą. Gdybym miała dzisiaj podjąć taką decyzję, Głos Dziennik Pomorza Sobota-niedziela, 9-10.03.2019 rodzinny 03 życie L ze jeszcze nie iśenify wszystkc WmSSmmSm • - WS jmk $ ; I I--"../'*' " -- : - : ' V- E tmniej. Prowadzi biuro podróży i jo celu. Prawdziwa bizneswoman zrobiłabym to jeszcze raz. Bez zawahania. I namawiam każdego, kto ma jakiekolwiek wątpliwości. Operacja to jednak dopiero początek drogi. Niezbędna jest zmiana sposobu żywienia, jak i stylu życia. - Udaje mi się tę wagę utrzymać głównie dzięki temu, że dużo ćwiczę. Od operacji minęło już pięć lat, a ja nie przytyłam ani grama! Trzy razy w tygodniu chodzę na taniec - na salsę i latino. Kocham taniec i uwielbiam te zajęcia. Mimo że na co dzień prowadzę kilka firm w Białogardzie - biuro turystyczne i cztery kwiaciarnie - zawsze znajduję czas, aby wyskoczyć na zajęcia - opowiada. Jednak utrzymanie wagi, to nie tylko sport. -Trzeba całkowicie przestawić mózg na inne życie. Jeśli się tego nie zrobi, po roku waga wróci. Dzisiaj moje motto to „jem, żeby żyć, a nie żyję, żeby jeść". Przed operacją pracowałam od 8 do 16, wracałam do domu i żarłam. Nie jadłam. Żarłam. Potrafiłam zjeść kilogram kiełbasy naraz. Dzisiaj jem niemal wszystko, ale w małych ilościach i co dwie godziny. Jem wszystko z wyjątkiem chleba i bułek, ziemniaków. Nie jadam też zup, bo przyznaję, że jestem w ciągłym strachu, że przytyję. To coś strasznego. Przez długi czas nie miałam w domu luster, bo nie chciałam siebie oglądać. Ciągle mam taki problem, uważam, że jest gruba. Dlatego jestem dzisiaj na tym spotkaniu, bo wiem, że mogę tu liczyć na pomoc psychologa, a takiej mi potrzeba. Wiem, że dobrze się odżywiam i nie powinnam przytyć, ale gdy patrzę na siebie, ciągle prześladuje mnie mój obraz z czasów, kiedy ważyłam 115 kilogramów. Dzisiaj mam 60 lat, a wyniki dwudziestolatki. Czuję się świetnie, choć jakiś problem pozostał jeszcze w mojej głowie - przyznaje. Monika jak ryba w wodzie Monika Kowalska jest sprzedawczynią w Białogardzie. Otyła była - jak mówi - od zawsze. Problem z otyłością był rodzinny. Miała go mama, babcia i prababcia. Jednak dzisiaj pani Monika wie, że to nie geny były winowajcą. -To, jak wyglądasz, zależy tylko i wyłącznie od ciebie - mówi. Pani Monika ważyła 120 kilogramów przy wzroście 164 cm. To zdecydowanie za dużo. Postanowiła to zmienić i udało się! Zrzuciła 40 kilogramów. Operację przeszła dwa lata temu - dokładnie w lutym 2017 roku. - Było ciężko, ale warto było - mówi dzisiaj. - Nadwagę miałam od zawsze i wiecznie się odchudzałam. Bezskutecznie. Kiedyś czytałam o operacjach biariatrycznych, ale się zniechęciłam, gdyż przeczytałam, że po nich do końca życia trzeba jeść papki. Tylko dlatego nie zdecydowałam się wcześniej. Teraz decyzję podjęłam na spontanie. Siostra mojego męża zdecydowała się na operację, więc pomyślałam, czemu nie spróbować, i poszłam z marszu razem z nią. - Kwalifikację do zabiegu przeszłam także w Wejhe-ro-wie, a operację w Olsztynie. Od tego czasu zmieniło się w moim życiu praktycznie wszystko - opowiada pani Monika. - Tak jak nigdy nie lubiłam sportu, bo było mi po prostu ciężko, to teraz odkryłam radość z uprawiania sportu. Kocham pływać, w styczniu zaczęłam biegać, chodzę na fitness. Codziennie coś robię. Tak się do tego przyzwyczaiłam, że jąknie pójdę, to źle się czuję. Pani Monika przyznaje, że nie jest to łatwa droga, a początki miała bardzo trudne. - W pierwszym miesiącu po operacji schudłam sześć kilogramów i byłam załamana, czemu tak mało. Ale później waga zaczęła spadać. Poza tym, moją słabością są słodycze, trudno jest mi sobie wszystkiego odmawiać, więc czasami sobie pofolguję i jak najdzie mnie ochota, to zjem kilka cukierków, dlatego ostatnio trochę przytyłam. Walczę jednak z tym, choć nie jest łatwo. Cały czas trzeba siebie pilnować. A ja, jak pójdę na imprezę, to wypiję drinka. Nie po to się odchudzałam, aby teraz wszystkiego sobie odmawiać i być nieszczęśliwą - śmieje się. Chcąc nie chcąc, na dietę musiał też przejść mąż i 14-letnia córka pani Moniki. - Tylko na tym skorzystają! - dodaje pani Monika. 'zbyć operacyjnie w ramach NFZ Viia Otyłości. Chirurdzy przeprowadzą około 300 operacji rocznie czyć 30-60 minut codziennie, musi być psychologicznie do tego bardzo dobrze przygotowany. Musi wiedzieć, dlaczego chce schudnąć i mieć przekonanie, że tę wagę potem utrzyma. Pomóc ma w tym dieta, którą nasza pani dietetyk zaleci - wyjaśnia lekarz. Zespół będzie pracował z pacjentem już w trakcie operacji, ale także potem, aby można było monitorować stan zdrowia pacjenta, aby móc stwierdzić nawet po kilku latach, czy cała procedura przyniosła skutek. Czy pacjent utrzymał wagę, czy prowadzi aktywny tryb życia i czy poprawił się komfort jego życia. Te zabiegi finansowane są przez NFZ, co oznacza, że dla pacjenta są za darmo. Jak się zgłosić? Zacząć trzeba od skierowania od lekarza pierwszego kontaktu. Na skierowaniu musi się znaleźć symbol E 66.0, który oznacza otyłość. Z nim należy się zgłosić do jednej z dwóch poradni chirurgii ogólnej w Słupsku - w szpitalu lub w przychodni MSWiA przy ul. Lotha, gdzie przyjmuje dr Jarosław Feszak, który także jest w zespole koordynującym leczenie otyłości. W tym momencie rozpoczyna się proces kwalifikacji pacjenta do zabiegu. Uwaga, problem Wady postawy u dzieci - winne: długotrwale siedzenie przy komputerze czy telewizji, brak ruchu Postawa ciała naszych dzieci kształtowana jest głównie w domu i szkole. Dlatego troska o zdrowy kręgosłup powinna się zaczynać już w okresie wczesnego dzieciństwa. Niestety, obecnie nie jest to takie proste - długotrwałe korzystanie z komputera, wielogodzinne oglądanie telewizji i związane z tym przebywanie dziecka w nienaturalnej dla kręgosłupa wymuszonej pozycji siedzącej (np. z podwiniętą nogą) w znacznym stopniu ma wpływ na pogorszenie się postawy ciała. Jeśli do tego ma ono nadwagę i nie jest aktywne fizycznie - to sygnał, że zagrożenie pojawienia się skoliozy czy pogłębionej lordozy jest naprawdę duże. Profilaktyka jako najważniejsze zalecenie specjalistów Wadami postawy nazywamy występowanie nieprawidłowości (wrodzonych lub nabytych) w układzie mięśniowo--szkieletowym, które w konsekwencji mogą prowadzić do trudnych wleczeniu chorób zwyrodnieniowych, dyskopatii czy zespołów przeciążeniowych. Najczęściej jednak są one wynikiem niewłaściwych nawyków, pielęgnowanych już od najmłodszych lat (np. noszenie plecaka na jednym ramieniu, garbienie się), nadwagi czy braku aktywności fizycznej, która wzmacnia mięśnie pleców oraz nóg. - Dlatego w myśl zasady, że lepiej zapobiegać niż leczyć, każdy rodzic powinien zwrócić uwagę na prawidłowy rozwój sylwetki i motoryki dziecka - mówi Sylwia Wójciak, fizjoterapeuta z Centrum Medycznego Damiana. - Profilaktyka ma ogromne znaczenie dla kształtowania harmonijnej postawy u dzieci, jak i zapobiegania nieprzyjemnym konsekwencjom, które mogą pojawić się w przyszłości - nieprawidłowości, które, jeśli nie zostaną skorygowane w porę, najpewniej odezwą się po latach, powodując ból, trudności w poruszaniu się czy dyskomfort związany z mniej estetycznym wyglądem. Wady postawy u dzieci -skąd się to bierze? Gdy kości i mięśnie rozwijają się, są najbardziej podatne na pojawianie się zaburzeń. Problemu często nie widać od razu, narasta stopniowo, a ograniczenia ruchowe, ból i dyskomfort mogą się pojawić dopiero po latach - gdy dziecko już dorośnie. A co głównie szkodzi sylwetkom naszych pociech? - Siedzący tryb życia -obecnie dzieci bardzo dużo 9SR Godziny spędzone przez monitorem komputera czy ekranem telewizora nie służą naszym kręgosłupom czasu spędzają przed telewizorem lub grając w gry komputerowe. Spędzając w ten sposób wolny czas, często siedzą w sposób nieprawidłowy, zapominając o utrzymywaniu prostych pleców, uniesionej głowy czy ściągniętych łopatek - mówi Sylwia Wójcik. Potem są nieodpowiednie wymiary mebli (w szkole czy w domu) - czyli zbyt wysokie lub zbyt niskie krzesełka czy stoliki. Dzieci spędzają w szkołach dużo czasu, dlatego ważna jest świadomość, że niewłaściwy sposób siedzenia podczas pisania, gdy np. jedna ręka jest na biurku, a druga opuszczona, może być jedną z przyczyn pojawienia się wad postawy. Następnie - brak aktywności ruchowej. Zapewnienie dziecku odpowiedniej dla niego ilości ruchu, umożliwiającego wszechstronny i harmonijny rozwój fizyczny, to sposób, by kości i mięśnie rozrastały się równomiernie. - Często zalecaną formą ćwiczeń jest pływanie (szczególnie na plecach), dlatego warto rozważyć zapisanie dziecka na basen. Taki trening wzmacnia mięśnie grzbietu, które stabilizują korpus, a także minimalizuje występowanie przykurczy (redukuje napięcia mięśniowe) - radzi fizjoterapeutka. Na liście szkodników jest też oczywiście nadwaga - ortopedzi od lat powtarzają, że ma fatalny wpływ na kręgosłup, kolana czy kostki. Jest to szczególnieniebezpieczne dla dzieci i młodzieży będącej w fazie dynamicznego wzrostu. Jeśli dziecko będzie ważyło za dużo, może to skutkować skrzywieniami kręgosłupa, koślawością kolan i pięt czy problemami z biodrami -zbyt duży ciężar ciała i słabo rozwinięte mięśnie to niemal gwarancja pojawienia się lub pogłębienia wad postawy. Dlatego tak ważne jest, aby dziecko uczyło się prawidłowego odżywiania i także w przyszłości przestrzegało zasad zdrowej diety. - Znaczenie mają także zaniedbane inne wady, np. wzroku - nasze dziecko, gdy źle widzi, pochyla się nienaturalnie do przodu, przechyla głowę, co w dłuższej perspektywie może doprowadzić do rozwinięcia się wady postawy - dodaje Sylwia Wójcik. Co jako rodzice możemy zrobić dla naszych dzieci? Często zdarza się, że rodzice przychodzą z dzieckiem do specjalisty dopiero wtedy, gdy wada postawy jest już zaawansowana, a powstałych w układzie mięśniowym i kostnym zmian nie da się już cofnąć. A przecież istnieje prosty sposób, by tego uniknąć. - Liczy się czujność. Pierwsząi wstępną diagnozę rodzice mogą postawić sami, wykonując szybki test - obserwując, czy łopatki dziecka są równe i nie odstają, czy barki i ramiona nie pochylają się w którąś ze stron. Tak samo patrzy się na biodra - jeśli któreś wystaje bardziej do przodu, może to oznaczać, że mamy do czynienia z wadą postawy. Warto również poddać obserwacji obuwie dziecka i sprawdzić, z której strony i jak bardzo jest zniszczona podeszwa, co z kolei może nam zasygnalizować wystąpienie np. koślawości kolan i/lub pięt. W razie zauważenia jakichkolwiek nieprawidłowości, asymetrii, konieczne będzie wdrożenie odpowiednich ćwiczeń i zaleceń lekarza ortopedy lub fizjoterapeuty -mówi Sylwia Wójcik, (mara) 04 rodzinny zdnmie Głos Dziennik Pomorza Sobota-niedziela, 9-10.03.2019 Grypa - objawy i leczenie. Dlaczego powikłania mogą być tragiczne? kcewazmy lei Jak radzić sobie z grypą? Przede wszystkim m Na świecie każdego roku umiera na grypę ponad 500 tysięcy osób Grypa Monika Żurawska monika.zurowska@poiskapress.pl Grypa to wirusowe zakażenie dróg oddechowych. Objawy grypy to przede wszystkim wysoka gorączka, ból mięśni, problem z normalnym oddychaniem. bóie głowy, itp. O ile klasyczne przeziębienie może utrzymywać się dłużej i nie skutkować poważnymi konsekwencjami. tak powikłania po niewyleczonej grypie mogą być bardzo niebezpieczne i skutkować nawet śmiercią. Grypa przenoszona jest drogą kropelkową, najczęściej przez kichanie i kaszel, w związku z czym bardzo łatwo w okresie tzw. epidemii zarazić się nią. Objawy grypy Grypa ma typowe objawy, do których zalicza się: wysoka temperatura, często powyżej 39 stopni, % dreszcze, płynny katar, nudności, m biegunka, ? bóle stawów i mięśni, ból głowy. W JAKI SPOSÓB ATAKUJE CHOROBA? Grypa jest ostrą chorobą zakaźną, wywoływaną przez wirusy grypy. Choroba atakuje górne lub dolne drogi oddechowe. Do zakażenia wirusem dochodzi drogą kropelkową, w związku z czym bardzo łatwo zakazić się tą chorobą od osoby chorej. Wyróżnia się 3 główne typy grypy: A, B oraz C. Typ A może występować zarówno u ludzi, jak i zwierząt. Z epidemiologicznego punktu widzenia jest też najgroźniejszy, ponieważ może wywoływać epidemie i pandemie. Czasami w przypadku grypy niezbędna jest pomoc ze strony lekarza lub pielęgniarki W przypadku grypy mogą wystąpić u ciebie wszystkie z wyżej wymienionych objawów charakterystycznych dla tej choroby. Możesz również mieć nieliczne objawy, jak np. bardzo wysoką temperaturę oraz katar i wtedy nie skojarzysz ich z typową grypą. Tym bardziej trzeba udać się wtedy do lekarza w celu sprawdzenia stanu zdrowia. Grypa - jak się zaczyna? Grypa atakuje szybko. Standardowo już po około 24 - 48godzinach od kontaktu z wirusem możemy odczuć pierwsze objawy walki z nim. Wtedy warto pamiętać, że osoba chorująca najlepiej przez pięć dni powinna unikać zbędnego kontaktu z innymi ludźmi, na przykład ograniczyć wizyty gości, ponieważ w tym czasie będzie zarażać innych. Zwłaszcza jeśli odwiedzający z jakichś względów mają obniżoną odporność. Niestety, jeśli chorujesz na grypę, to już w ciągu pierwszych 24 godzin, kiedy jeszcze sam nie odczuwasz objawów - zarażasz innych. Na to nie masz wpływu, a jest to usprawiedliwione twoim brakiem świadomości. Ile trwa grypa i kiedy trzeba szybko reagować? Przeciętnie grypa z objawami, które zaliczamy do bardzo ostrych, nie powinna trwać dłużej niż tydzień, jednak skutki jej wystąpienia możemy odczuwać nawet do 3 tygodni po jej zakończeniu. Mogą to być różnego rodzaju dolegliwości żołądkowe i ogólny deficyt sił. Z pewnością konieczne jest, aby w trybie natychmiastowym udać się do szpitala, jeśli grypie towarzyszy: krew w moczu; ilość wydalanego moczu znacząco się obniżyła i jest to widoczny objaw choroby; choremu przydarzają się chwile, kiedy niemal traci przytomność; temperatura ciała sięga 40 stopni i pomimo prób nie chce się obniżyć; ciśnienie chorego bardzo spadło; przechodzący grypę ma zaburzenia świadomości, traci kontakt z otoczeniem w trakcie rozmowy. Grypa-leczenie Leczenie grypy to zjawisko działania jedynie na objawy. Jednak w czasie, kiedy zauważamy już pierwsze jej symptomy, powinniśmy zrobić wszystko, by jak najbardziej wzmocnić układ odpornościowy. Przede wszystkim rozgrzej się. W tym czasie możesz mieć bardzo dziwne odczucia, np. uczucie zimna przy wysokiej temperaturze ciała. Zrób sobie gorącą kąpiel z naturalnymi olejkami roślinnymi. Dodatkowo, zadbaj o ciepłą herbatę. Może być w klimacie zimowym, np. z cynamonem, goździkami i pomarańczą. Po konsultacji z lekarzem pilnuj tego, aby przyjmować o określonych odstępach czasowych przepisane ci leki. Nie popijaj ich różnymi kolorowymi napojami, tylko letnią wodą niegazowa-ną. Wypoczywaj - łatwo jest podkreślać to zalecenie, kiedy w obecnych czasach tempo życia jest bardzo szybkie i na wypoczynek pozostaje coraz mniej czasu. Otóż w sytuacji, kiedy grypa samoczynnie eliminuje cię z normalnego trybu życia, poddaj się temu i ułatw sobie regenerację, skracając czas powrotu do pełni sił. Bardzogroźna Grypa to najpowszechniej występująca choroba zakaźna, którą wiele osób lekceważy, często także myli z przeziębieniem. Tymczasem na świecie każdego roku umiera na grypę ponad 500 tysięcy osób. Najczęściej zdarzają się powikłania ze strony układu oddechowego zapalenie płuc, oskrzeli. ©® Przyczyny grypy. Jeśli ni chcesz zachorować - pamiętaj o tym Przyczyn i miejsc, wktórychmo-żemy zarazić się grypą, jest dużo. Czasami nawet, gdy mocnouw-ażamy wokresie zadiorowań 113 gOTC. nie jesteśmy wstanie uniknąć wirusa. Dbałość o higienę osobistą - jeśli kichasz lub kaszlesz albo kogoś z twojego otoczenia męczą takie objawy, chroń się i innych przed zarażaniem. W takiej sytuacji zawsze trzeba zasłaniać nos lub usta chusteczką higieniczną. Ta służy do jednorazowego użytku i jeśli masz nawyk długiego trzymania jej w dłoni, zapomnij o tym i szybko pozbywaj się jej, wyrzucając do kosza. Nigdy nie zapomnij o umyciu rąk. Bliskie kontakty - przypuszczasz, że ciebie lub kogoś z twoich bliskich dopadła grypa, lecz objawy nie są jeszcze jednoznaczne? Dla swojego dobra ograniczcie bliskie kontakty, takie jak powitanie na buziaka, uściski, poklepywanie po plecach, itp. Najlepszym razwiązaniem byłoby gdybyś nie zbliżał/ła się do innych na ok. metr. To odpowiednia odległość, aby uchronić się przed zarażeniem grypą. Właśnie dlatego bardzo często uczula się osoby z podejrzeniem choroby, aby pozostawały w jej czasie w domu z myślą o innych. Ciekawe. Czym się różni grypa od przeziębienia? Polacy często mylą te pojęcia Grypa a przeziębienie? Te dwa pojęcia często mylone są przez Polaków. Czasami nawet bywają stosowane zamiennie, a konsekwencje tego zjawiska mogą okazać się bardzo poważne. Głównymi cechami różnicującymi są: Grypa ma nagły początek. W ciągu 24 godzin twój stan zdrowia może diametralnie się zmienić. Natomiast przeziębienie powinno powoli atakować, a jego objawy mają charakter narastający. m W trakcie grypy zazwyczaj występuje temperatura ok. 39 stopni lub nawet wyższa. W przeziębieniu nie powinniśmy mieć tak wysokiej gorączki. Temperatura ciała może wzrosnąć, jednak nie tak drastycznie jak w przypadku grypy. m W przypadku przeziębienia często dotkliwie odczuwamy problemy związane z układem oddechowym. Przez to mamy słaby apetyt i staramy się na siłę pić płyny, aby nie doprowadzić do odwodnienia. W grypie dodatkowo może wystąpić objaw w postaci biegunki bądź wymiotów lub dwa jednocześnie. Jest to szczególnie dotkliwe, ale nie powinno mieć miejsca przy normalnym przeziębieniu. # Przede wszystkim różnicą jest czas chorowania. W grypie nasilenie objawów przypada na 2.-3. dzień, natomiast w przypadku przeziębienia cały proces może trwać dłużej, ale dużo łagodniej. # Największą różnicą między grypą a przeziębieniem są powikłania, które mogą wystąpić po zaniedbaniu swojego stanu zdrowia. M.in. do powikłań po grypie należą: zapalenie mięśnia sercowego, opon mózgowo-rdzeniowych i płuc. Oznacza to, że zadbanie o to, by skonsultować swoje objawy ze specjalistą, jest priorytetowe. ©® Głos Dziennik Pomorza Sobota-niedziela, 9-10.03.2019 rodzinny zdrowie 05 Zaburzenia mowy u dzieci -nacozwrócić Według szacunków zaburzenia mowy dotyczą około 5-7 procent w wieku przedszkolnym. To może pociągać za sobą poważne pr dzieci oblemy Wady wymowy Ewa Zwolak intemet@echodnia.eu Zaburzenia mowy są problemem nie tylko zdrowotnym i logopedycznym, ale również społecznym, ponieważ w większości przypadków skutkują obniżoną samooceną i trudnościami w nawiązywaniu kontaktów interpersonalnych. Co ważne, przyczyny ich występowania mogą być zróżnicowane. Mogą one wynikać z błędnej anatomii aparatu mowy (np. ze zbyt krótkiego wędzidełka), a także z problemów psychicznych i neurologicznych (zaburzenia mowy często są pierwszym zwiastunem spectrum autyzmu). Jąkanie Jąkanie jest jednym z najpowszechniejszych zaburzeń mowy, występującym zarówno u dzieci, jak i osób dorosłych. Charakteryzuje się ono częstymi powtórzeniami lub przedłużeniami dźwięków, sylab i krótkich wyrazów. Oprócz tego przy jąkaniu występują wyraźne przerwy w mowie. Co ważne, zjawisko to może być uznawane za zaburzenie wówczas, gdy znacznie zakłóca płynność mowy i utrudnia zrozumienie. Przy czym warto podkreślić, że wprzeważającej większości przypadkówjąka-nie zmienia swoje nasilenie -ustępuje w rozmowach z samym sobą, z innymi dziećmi, a poj awia się w sytuacj ach stresogennych (na przykład w przemówieniach publicznych). W większości przypadków (około 74 procent) jąkanie ustępuje w wieku nastoletnim. Dyslalia Dyslalia to zaburzenia mowy, a dokładnie wady wymowy, które najczęściej związane są z nieprawidłową budową narządów mowy (w tym m.in. zniekształceniem zgryzu). Biorąc pod uwagę kryteria objawowe, można wyróżnić kilka podstawowych typów dyslalii: Seplenienie (sygmatyzm), które charakteryzuje się nieprawidłową artykulacją niektó- Jąkanie często wiąże się z obniżoną samooceną, która wynika ze wstydu, frustracji, strachu i gniewu osób z tym zaburzeniem mowy rych głosek. Wyodrębnia się seplenienie: międzyzębowe (s, z, c, dz), boczne (s, z, c, dz, sz, ż, cz, dż, ś, ź, ć, dź), wargowo-zę-bowe, przyzębowe i świszczące (ś, ź, ć, dź, s, z, c, dz, sz, ż, cz, dż). Reranie (rotacyzm), które polega na nieprawidłowej wymowie głoski „r". # Kappacyzm, które charakteryzuje się nieprawidłową wymową głosek „k" i „ki". Dziecko dotknięte tą wadą może wymawiać: „-tura" lub „ura" zamiast „kura". I Gammacyzm, który polega na nieprawidłowej wymowie głosek „g", „gi", „h", „hi", i Lambdacyzm, który charakteryzuje się nieprawidłową wymową głoski „1". # Betacyzm, który charakteryzuje się nieprawidłową wymową głoski „b". Mowabezdźwięczna, która charakteryzuje się zaburzeniami w wymowie głosek dźwięcznych. Dziecko dot- Zaburzenia mowy mogą wynikać z Mędnej anatomii aparatu mowy. a także z problemów psychicznych knięte tą wadą może wymawiać „fota" zamiast „woda", „tom" zamiast „dom", „czem" zamiast „dżem", ura zamiast „góra". Afazja Afazją nazywa się zaburzenia mowy, które powstały na skutek zniekształceń struktur mózgowych. Często towarzyszy ona upośledzeniom umysłowym, wadom słuchu i mowy, a także przebytym udarom mózgu. Co ważne, afazja dotyczy przede wszystkim utraty zdolności do mówienia. W praktyce oznacza to, że zazwyczaj dotyka ona osoby, które wcześniej bez problemów komunikowały się z innymi osobami. Afazja stosunkowo rzadko dotyka dzieci - zwykle dotyczy osób dorosłych po przebytych udarach (około 60 procent przypadków). Co ważne, może ona towarzyszyć demencji starczej. Dyzartria Dyzartria to zaburzenie mowy, które jest bezpośrednio związane z nieprawidłową budową języka, podniebienia, gardła lub łatani. Charakteryzuje się ono tzw. mową dyzar-tryczną, która polega na powolnym, niewyraźnym i bezgłośnym artykułowaniu wy- razów. Osoba z dyzartrią zazwyczaj nie ma problemu z wymową samogłosek. Zwykle pojawiają się zaburzenia w wymowie: Samogłosek wargowych „b", „p",„w",„P\ Samogłosek podniebiennych „r,„k"„Ji". Samogłosek „d", „t", „r", „s". WAŻNY DZIEŃ DZIEŃ LOGOPEDY-6 MARCA Europejski Dzień Logopedy obchodzony jest corocznie 6 marca. Podstawowym celem celebrowania tego dnia jest zachęcenie rodziców do tego, by nie zwlekali z konsultacją u logopedy w przypadku występujących zaburzeń mowy u dzieci. Wcześniejsze podjęcie pracy dziecka z logopedą pozwala niemal całkowicie wyeliminować problem. Z okazji Dnia Logopedy w Polsce obowiązuje Dzień Bezpłatnej Diagnozy Logopedycznej. Pociecha nie wymawia słów tak jak powinna? Kiedy należy udać się z dzieckiem do logopedy? Podstawową przesłanką, która powinna skłonić rodziców do wizyty u logopedy, są wszelkie nieprawidłowości w rozwoju mowy u dziecka. Jak pokazują doświadczenia logopedów, w większości przypadków rodzice zwlekają z konsultacją logopedyczną, wierząc, że każde dziecko rozwija się indywidualnie w swoim tempie i tak - po części - istotnie jest. Co powinno wzbudzić niepokój? Jeśli dziecko do 2. roku nie mówi „po swojemu", nie rozumie prostych komunika- tów, do 3. roku - nie wypowiada pojedynczych zdań, do 4. roku - nie konstruuje zdań pojedynczych. Co ważne, po pierwszej wizycie nie można postawić diagnozy. Zazwyczaj niezbędna jest konsultacja z neurologiem (w celu wykluczenia chorób, m.in. autyzmu) i laryngologiem (w celu zbadania anatomii aparatu słuchu i mowy). Warto podkreślić, że bardzo często za zaburzenia mowy u dziecka odpowiada nadmierna liczba „rozpraszaczy", w tym urządzeń elektronicznych. i Bądź czujny. Rozwój mowy u dziecka. Na co zwrócić szczególną uwagę? Mowa rozwija się wraz z aparatem słuchowym już w wieku prenatalnym. Badania dowodzą, że dziecko słyszy przez wody płodowe, dlatego też zasadne jest zalecenie, by matki mówiły łagodnym tonem do swojego „brzucha". Noworodek rodzi się z całą paletą umiejętności niezbędnych do nauki języka, w tym przede wszystkim ze zdolnością słyszenia i rozróżniania dźwięków. Co ważne, umiejętności te poddawane są stałemu doskonaleniu w ramach języka podstawowego (zwykle ojczystego). Z tego powodu niemowlęta wychowane w środowisku, w którym mówi się wyłącznie po polsku, będą w stanie rozróżnić takie dźwięki, jak „r" „sz"„cz"; z kolei u dzieci uczących się języka japońskiego zdolność ta zanika. Co ważne, niespełna roczne dziecko potrafi już rozpoznawać wiele pojedynczych wyrazów (np. „nie", „zrób pa, pa"). Przeciętne 15-miesięczne dziecko rozumie ok. 150-200 słów, ale zazwyczaj nie potrafi ich jeszcze wymówić. Pierwsze próby wymowy pojawiają się już u 6-miesięcznego dziecka w formie gaworzenia i nieswoistego używania takich słów, jak „mama" czy „tata". Natomiast pierwsze próby wymowy słów wraz ze znajomością ich sensu pojawiają się między 9. a 15. miesiącem życia, a łączenie wyrazów w proste komunikaty następuje między 18. a24. miesiącem życia. Dziecko w wieku 3 lat powinno: wykonywać polecenia, rozumieć nazwy przedmiotów i obrazków, rozpoznawać kilka podstawowych kolorów, odpowiadać na pytania i budować proste zdania (4- lub 5-wyrazowe). Zasób słownictwa przeciętnego 3-latka to około 1000 słów. Istniej ą badania dowodzące silną zależności między rozwojem mowy dziecka a statusem socjoekonomicznym rodziny. Dzieci z rodzin o gorszym statusie mają zazwyczaj mniejszą styczność z językiem i częściej słyszą więcej wypowiedzi ganiących niż aprobujących, co również może skutkować opóźnionym rozwojem mowy w stosunku do rówieśników wywodzących się z lepiej sytuowanych rodzin. 06 rodzinny temat dnia Głos Dziennik Pomorza Sobotaniedziela, 9-10.03.2019 Jak rozmawiać z zakochanym nastolatkiem? jaką relację z nim zbudowali Magdalena Baranowska-Szczepańska m.baranowska@glos.eom Rozmowa z psychologiem z Kliniki Uniwersytetu SWPS Maciejem Osztyńskim, terapeutą rodzin o tym, jak rozmawiać z zakochanym nastolatkiem. Pierwsza miłość to ważny moment w życiu nastolatka i dość poważne wyzwanie dla rodziców. W domu dochodzi do różnych sytuacji, dziecko zachowuje się inaczej, a rodzice bywają zdezorientowani. Jak zatem rozmawiać z zakochanym uczniem, który zbyt mocno buja w obłokach? Rodzice powinni przyjąć, że bujanie w obłokach jest częścią zakochania i przechodzi zakochanym wcześniej czy później. Pierwsze zakochanie to sytuacja tworzenia się pierwszych wdruko-wań, tworzenia się wzorca, który stanie się punktem odniesienia dla dalszych wzorców. Niektórzy z nas przez całe życie wracają do pierwszej miłości i nadają jej szczególne znaczenie. Właśnie, dlatego też ważne jest, by rodzice uszanowali ten stan, nie umniejszali jego znaczenia i nie ironizowali wokół tego tematu, zadając na przykład pytania -to co zostanę teściową? Zadaniem każdego nastolatka jest poznać samego siebie w relacjach z innymi, określić własne granice, role, które się przyjmuje w związkach. Zakochanie się jest częścią tego poznawania siebie oraz innych. Każde pokolenie samo musi się nauczyć, co to znaczy być w bliskich relacjach, jak radzić sobie z bliskością i jej brakiem. Pomoc rodzica może polegać na utrzymaniu kontaktu ze swoją córką czy synem, ale nie powinna polegać na doradzaniu czy podejmowaniu decyzji za dziecko. Rodzic może podzielić się własnym doświadczeniem, wyjaśnić pewne mechanizmy, które dzieją się w tym okresie. Przede wszystkim powinien dawać przyzwolenie na radość czy smutek, które się z byciem zakocha- Pomoc rodzica powinna polegać nie na doradzaniu, ale na utrzymaniu kontaktu z dzieckiem nym wiążą. W tym zawiera się również stan określany „bujaniem w obłokach". Zadaniem rodziców jest również rozstać się z tą relacją z nastolatkiem, która właśnie się kończy. Aby być zdrowy, musi nawiązać bliską relację z kimś innym niż rodzice. I ta chwila jest bardzo trudna dla rodziców, którzy czasami chcą widzieć w córce czy sy-~ nu ciągle to mało dziecko, z którym byli tak bardzo związani. Zakochanie to równocześnie proces budowania relacji z kimś, w kim nastolatek się zakochał i proces przeformułowywania relacji z rodzicami. To w każdym razie poważny krok nastolatka ku dorosłości. Czy w takich sytuacjach działa zasada, że z chłopcami powinni rozmawiać o tak zwanych męskich sprawach ojcowie, a z dziewczynami o miłości matki? Przede wszystkim rodzice, w okresie, gdy nastolatek się zakocha, dowiedzą się o tym, jaką relację z nim zbudowali. Ważne jest, z którym z rodziców on czy ona nawiąże kontakt, zada pytanie czy podzieli się własnymi przeżyciami. Poza tym oboje rodzice mogą prowadzić takie rozmowy. Skorzysta sam nastolatek, poznając różne punkty widzenia. Skorzystają również sami rodzice, bo będą mogli podzielić się swoimi przemyśleniami i wzmocnić relację ze swoim potomkiem. A może dobrym sposobem jest np. ignorowanie tego i udawanie, ze niczego się nie widzi? Ignorowanie jest próbą niebrania pod uwagę tego, że dzieje się coś ważnego. Nastolatek może odebrać to jako brak zainteresowania nim czy po prostu odrzucenie. Jest ważne, by z zakochanym nastolatkiem rozmawiać, traktować jego stan jak coś bardzo ważnego. Ważne jest również pozostawienie nastolatkowi obszaru autonomii w sprawie swoich relacji z innymi. Zadaniem rodzica jest przygotować dziecko do życia, a nie przeżywanie życia za niego. Rodzice mają okazję poznać coś, co dla córki czy syna jest w danym momencie najważniejszą rzeczą na świecie. Jednak muszą pamiętać, że dla zdrowia swojego nastolatka ich zainteresowanie i ingerencja w sytuację powinna mieć granice. Francuski neurobiolog Boris Cyrulnik powiedział kiedyś - „dobra ochrona to jest ochrona przed nadmierną traumą i ochrona przed nadmiernym chronieniem". Rodzice powinni o tym zawsze pamiętać i zadawać sobie pytanie o to, w jakich granicach mieści się ich zaangażowanie? Jak się zachowywać, gdy pierwsza miłość się skończy, jak pomóc córce czy synowi ze złamanym sercem? To, co mogą najlepszego zrobić rodzice, to dać przyzwolenie, by nastolatek mógł przeżyć koniec związku. Musi się on rozstać ze swoimi marzeniami, przeżyciami czy oczekiwaniami wobec innych. Tylko w ten sposób może nauczyć się czegoś 0 sobie samym oraz o swoich relacjach z innymi. Relacja z rodzicami może dawać bezpieczeństwo i co bardzo ważne może dawać inną perspektywę spojrzenia na swoją sytuację. W ten sposób rodzice mogą wesprzeć nastolatka w radzeniu sobie z czymś, co w relacjach pewnie nie raz ich jeszcze spotka. Ważne, by nastolatek uczył się, kim jest 1 jak buduje relacje z innymi. Na tej drodze będzie popełniał czasami bolesne błędy, ale nikt go w tym nie jest w stanie zastąpić. Im bardziej rodzice będą ufali w jego siły i przyjmowali trudy utraty miłości za coś normalnego, tym nastolatek ma większe szanse poradzić sobie z sytuacją i wyjść z niej bogatszy i bardziej dojrzały. H m MŁODZICORAZ WCZEŚNIEJ ROZPOCZYNAJĄ ZYCIE SEKSUALNE 17 lat i 4 miesiące - taki jest średni wiek odbywania pierwszego stosunku seksualnego. Tak wynika z badania, jakie dwa lata temu przeprowadziło Centrum Profilaktyki Społecznej. Najniższy wiek odbycia pierwszego stosunku, jaki został wpisany w tej ogólnopolskiej ankiecie przeprowadzanej wśród młodych mieszkańców miast i wsi, wynosił raptem 13 lat i 6 miesięcy. W identycznym badaniu z 2011 roku wiek inicjacji seksualnej był wyższy i wynosił 18 lat i 1 miesiąc. Marta Żbikowska m.zbikowska@glos.com WIOSENNE ZAKUPY i LENIWE NIEDZIELE Koazmasuu m m MOSn; I A fwzię uife W pota Rodzhm500PhiS jiosną jak zwykle dęłam się za po-1 rządki w garderobie dzieci. Oznacza to potrzebę uzupełnienia ubytków. Wprawdzie ładna pogoda zbliża się powoli, alele-piej przygotować się na nią wcześniej, niż wysyłać dzieci do przedszkola w kozakach, gdy temperatura za oknem dochodzi do 20 st. C. Po inwentaryzacji uznałam, że zbutami jesteśmy wmiarę ogarnięci. Najgorzej wygląda stan posiadania spodni. To część garderoby, która niszczy się u nas najszybciej. Na drugim miejscu plasują się kurtki ortalionowe, które rozrywają się wróżnych miejscach. Kurtek tego typu staram się już nie kupować. Ze spodniami sprawa jest trudniejsza, bo na kolanach przecieraj ą się one zawsze, bez względu na ich rodzaj, fason, materiał. Szczególną zdolność w tej materii posiadł Najśredniejszy. O ile sporo par spodni po Najstarszym nadaje się jeszcze do użytku i bra-ciamogą je odziedziczyć, to naNajśredniejszym wszystkie spodnie kończą swój żywot. W ostatnim czasie, zakupiłam więc dwie pary spodni dresowych dla Najmłodszego. Jako że wybrałam tanią sieciówkę kosztowało mnie to niecałe 100 złotych. Przy okazji kupiłam też kilka par skarpet (tych nigdy nie ma za dużo) i bieliznę dla Najśredniejszego. Czeka mnie jeszcze zakup wiosennych czapek i szalików (nie wiem, gdzie one się co roku po-dziewają). W związku z planem przyznania zasiłku wychowawczego także na pierwsze dziecko, znowu naczytałam się o sobie i mojej rodzinie wielu obraźli-wych słów. Najbardziej dobijają te o nieróbstwie i lenistwie, szczególnie w niedzielę wieczorem, kiedy podczas weekendu udało się nadrobić zaległości z praniem, prasowaniem, sprzątaniem, do tego chciałam zapewnić dzieciom jakieś atrakcje i wybraliśmy się na basem lub lodowisko. Kolejny weekend przeznaczam na uzupełnienie zapasów w zamrażalce, bo zostało mi ostatnie opakowanie kotletów (w tygodniu nie mam czasu na gotowanie, wiec staram się wiele rzeczy przygotować wcześniej). I w taką niedzielę, po naprawdę wyczerpującym weekendzie, siadam sobie wieczorem przed komputerem i czytam komentarze, jakim to jestem leniem i nierobem, który tylko dzieci potrafi rodzić i żyć z podatków innych. isO Głos Dziennik Pomorza Sobota-niedziela, 9-10.03.2019 rodzinny kuchnia 07 * g^| ŚŹ- - Grzyby Hanna Wieczorek hanna.wieaorek@gazeta.wroc.pl ieczarki, boczniaki, sMtake (twardnik japoński), grzyby mun są dzisiaj dostępne właściwie przez cały rok. A tradycyjne polskie grzyby, takie jak kurki, borowiki czy podgrzybki możemy kupić „na mrożonkach" w większości dużych sklepów. Wielu z nas sięga po nie niechętnie, bo jak nas uczono, grzyby są ciężkostrawne i właściwie nie mają pożytecznych dla człowieka wartości. Oczywiście oprócz smaku, ten jest przecież rewelacyjny. Okazuje się, że to nie jest do końca prawda. Naukowcy twierdzą bowiem, że grzyby to nutreaceutyki, czyli produkty spożywcze, które mają cechy środków farmaceutycznych. W sumie opisano 125 funkcji medycznych grzybów. Oprócz innych zalet mają właściwości antybakteryjne i pozytywnie wpływają na ogólną odporność organizmu. No dobrze, leki lekami, a co nam może dać jedzenie grzybów? Otóż są one źródłem witaminy D3, C, PP czy witamin z grupy B. Zawierają też makroskładniki, takie jak potas, magnez i wapń. Podobno zawierają ich 10 razy więcej niż warzywa i owoce! Wypada też wspomnieć 0 błonniku i chitynie, które nie tylko wspomagają trawienie, ale też mają działanie oczyszczające jelita. 1 na koniec najważniejsze -zawierają lekkostrawne białko, które budową najbardziej przypomina to, jakie można znaleźć w mięsie. Czy grzyby są ciężkostrawne? I tak, i nie. Bo jak twierdzą fachowcy, ciężko-strawna jest w nich chityna GRZYBY: NIE TAKIE STRASZNE, JAK JE MALUJĄ Coraz częściej można usłyszeć, że warto jeść grzyby, i to nie dla ich smaku (substancja, z której zbudowane są pancerze stawonogów). Problem zniknie, jeśli poddamy grzyby odpowiedniej obróbce termicznej. Tak więc bez większych problemów powinniśmy strawić duszone grzyby, które pokroiliśmy na mniejsze kawałki. Dotyczy to przede wszystkim grzybów leśnych, bo z pieczarkami nie ma już takiego problemu. A smażone i marynowane? No cóż, te nie są, delikatnie mówiąc, najzdrowsze. Dietetycy podkreślają, że grzybów nie należy podawać dzieciom co najmniej do ukończenia siedmiu lat, ale łagodzą nieco te rygory w przypadku pieczarek. Uważać powinny z nimi również osoby starsze, szczególnie, gdy cierpią na dolegliwości żołądkowe. SHIITAKE Ich polska nazwa brzmi twardnik japoński. Grzyby te są od wieków wykorzystywane w medycynie Dale- kiego Wschodu. Shiitake to po pieczarkach najpopularniejsze uprawne grzyby na świecie. Ich zwolennicy uważają, że mają np. zbawienny wpływ na nadciśnienie i miażdżycę, wzmacniają kości i zęby... Nie mogą ich jeść, podobnie jak innych grzybów, osoby cierpiące na podagrę oraz kamienie nerkowe. Spożywane w nadmiarze mogą wywołać wzdęcia i biegunkę. Shiitake nadają się na zupy, sosy, do sałatek oraz do potraw warzywnych. Świetnie smakują z makaronami i ryżem. Nie można ich gotować zbyt długo, ponieważ stają się twarde. GRZYBY MUN Zwany uszakiem bzowym jest ceniony w kuchni chińskiej i japońskiej. W Chinach uważany za roślinę leczniczą, która ma pomagać na wiele schorzeń (np. zawarte w nich związki podobno łagodzą ob- jawy przeziębień i chorób płuc). W Polsce można kupić suszone grzyby mun (uwaga, po namoczeniu zwiększają pięciokrotnie objętość!). W kuchni chińskiej dodaje się je do sajgonek, kurczaka, kaczki czy wołowiny po chińsku. Po obróbce termicznej mają charakterystyczną konsystencję (trzaskają w zębach). Same nie mają zbyt wyrazistego smaku, ale świetnie pochłaniają smaki potrawy, do której je dodajemy. BOCZNIAKI Jeśli nie mamy zaufania do egzotycznych grzybów, proponujemy boczniaki. Także one podobno mają zbawienny wpływ na nasze zdrowie, np. ich regularne spożywanie obniża poziom cholesterolu i poprawia stan naczyń krwionośnych. Przy tym najsmaczniejsze są młode (małe) boczniaki, starsze są nieco łykowate. Można je smażyć, gotować, dodawać do zup, sałatek i sosów. Niektórzy uważają, że świetnie imitują mięso i robią z nich flaczki oraz kotlety. WARTO WIEDZIEĆ JAK CZYŚCIĆ PIECZARKI Pieczarki to jedne z niewielu grzybów, które możemy jeść na surowo. W tej formie doskonale sprawdzają się w sałatkach (sporo osób decyduje się na blanszowane pieczarki, zamiast surowych). Takie pieczarki myjemy, a następnie obieramy. Pamiętamy przy tym, że do sałatki dodajemy same kapelusze. Natomiast pieczarek nie musimy obierać, jeśli chcemy je usmażyć, ugotować lub udusić. Wtedy wystarczy je umyć pod bieżącą wodą. Część speców od gotowania uważa, że podczas mycia „wypłukujemy" smak z pieczarek, więc zamiast tego proponują, by czyścić ich kapelusze papierowym ręcznikiem i suchą szczoteczką. Przyznaję, że ja odkręcam kran i myję pieczarki. MOCZENIE SUSZONYCH GRZYBÓW I Zacznijmy od grzybów mun, ponieważ w Polsce dostępne są praktycznie tylko suszone. Grzyby mun moczymy 20-30 minut w zimnej wodzie. Uwaga: wodę wlewamy do większego naczynia, ponieważ pięciokrotnie zwiększają swoją objętość. I Podobnie postępujemy z suszonymi grzybami shiitake (choć można spotkać również opinie, że najlepiej moczyć je przez całą noc, inaczej nadal będą twarde). I Często zamiast leśnych grzybów mrożonych (naszych polskich) wybieramy suszone. Przed gotowaniem należy je oczywiście namoczyć. Suszone grzyby płuczemy w wodzie i zalewany wodą, tak by je przykryła. Moczymy przez kilka godzin (możemy przez całą noc). Grzyby wyjmujemy z wody, w której je moczyliśmy, ale wody nie wylewamy.' Przelewamy ją przez lnianą ściereczkę (ja używam do tego celu tetrowej pieluchy), by pozbyć się zanieczyszczeń, np. piasku. Przecedzoną wodę wlewamy do garnka i gotujemy w niej namoczone grzyby. I Na jednym z blogów znalazłam informację, że w niektórych przepisach z kuchni staropolskiej zaleca się moczenie grzybów w mleku. Odnotowuję to. ale sama nigdy nie próbowałam tej metody. I Wody z gotowania grzybów nie wylewamy. Jest doskonałym dodatkiem do zup i sosów. Niektórzy nawet mrożą ją (w woreczkach do lodu) i dodają mrożone kostki do różnych gotowanych właśnie potraw. (HAN) 08 rodzinny kuchnia Flaczki z boczniaków każdy zje chętnie, podobnie jak wspaniały kotlet Głos Dziennik Pomorza Sobota-niedziela, 9-10.03.2019 500gmąki pszennej.250tri letniego mleka.5 g drożdży instant japcodo ciasta, jajko do posmarowania pasztecików, 2 łyżki oleju. łyżeczka soli Składniki na farsz_ 800gpieczarek.2cebufe sóL pieprz dosmaku. olej do smażenia Zaczynamy od przygotowania farszu. Umyte i osuszone pieczarki (możemy je także obrać) kroimy na drobniutką kostkę, cebulę drobno siekamy. Szklimy cebulę na patelni i dodajemy pieczarki. Kiedy się zrumienią, doprawiamy dosmaku. Farsz odstawiamy, by przestygł. Zabieramy się za przygotowanie ciasta. Wyrabiamy przesianą mąkę, sól, drożdże, mleko i jajko, pod koniec dodajemy olej i wyrabiamy, aż ciasto będzie gładkie i elastyczne. Formujemy z niego kulę i odstawiamy, by wyrosło (mniej więcej na godzinę). Kiedy podwoi swoją objętość, przekładamy na stolnicę i wałkujemy na prostokąt o grubości około 0,5 cm. Ciasto kroimy na cztery grube paski, na każdy nakładamy farsz i rozsmarowujemy równomiernie, zostawiając wolne brzegi. Tak przygotowane paski zwijamy w rulon i i przenosimy na blachę (zostawiamy odstęp pomiędzy nimi, ponieważ jeszcze urosną). Każdy rulon kroimy w poprzek co 4-5 cm. Paszteciki smarujemy roztrzepanym jajkiem i zostawiamy do wyrośnięcia na około 20 minut. Paszteciki pieczemy w piekarniku nagrzanym do 200 stopni C. przez ok. 20-25 min. Powinny mieć złocisty kolor. cebula.500g pieczarek,500g mrożonych podgrzybków, 150 mlśmietany 18-proc., 5-6 gałązek świeżego tymianku. 150 g sera żółtego, sól, pieprz czarny do smaku, olej rzepakowy 2 łyżki Składniki na ciasto: _ 300ml mleka, szklanka mąki. jajko. sólr cukier do smaku, olej do smażenia Cebulę kroimy w kostkę i lekko rumienimy na oleju. Dodajemy pokrojone w plasterki pieczarki i razem chwilę dusimy na wolnym ogniu. Podgrzybki czyścimy, kroimy w cząstki, odgotowujemy w osobnej wodzie przez 2 minuty, odcedzamy i płuczemy pod zimną wodą. Następnie dodajemy gotowe podgrzybki do pieczarek i cebuli, doprawiamy solą, pieprzem, świeżym tymiankiem i dodajemy śmietanę. Całość doprowadzamy do wrzenia, często mieszając. Mieszamy (najlepiej mikserem) składniki na ciasto, odstawiamy na chwilę i smażymy naleśniki. Usmażonego naleśnika ponownie kładziemy na rozgrzanej patelni z odrobiną oleju. Na górę wykładamy 2-3 łyżki farszu i posypujemy startym serem. Boki naleśnika zawijamy do środka, patelnię przykrywamy pokrywką i na wolnym ogniu smażymy ok. 2-3 minuty. Tak przygotowane naleśniki podajemy z łyżką zimnej śmietany 18-proc. Przepis Roberta Muzyczki, szefa Kuchni Dworu Korona Karkonoszy i eksperta marki OSM Piątnica 3 pieczarki. 3 kiełbaski. 50 g sera koziego, duża czerwona cebula. 2 jajka, natka pietruszki, sól i pieprz do smaku Składniki na ciasto: __ 250g mąki razowej. 1.5 łyżeczki proszku do pieczenia. 5 łyżek jogurtu naturalnego, łyżeczka sody oczyszczonej, 150 ml oliwy z oliwek Kiełbaski, pieczarki i cebulę pokroić w drobną kostkę. Podsmażamy na patelni, odstawiamy do ostygnięcia. Dodajemy pokruszony ser kozi i drobno posiekaną natkę pietruszki. Masę przyprawiamy do smaku solą i pieprzem. Mąkę przesiewamy do miski, dodajemy proszek do pieczenia i sodę oczyszczoną. Jaja mieszamy z jogurtem naturalnym oraz oliwą. Mokre składniki łączymy z suchymi, dodając wcześniej przygotowaną masę. Ciasto delikatnie mieszamy. Foremki muffinkowe napełniamy ciastem i wstawiamy do piekarnika. Pieczemy około 25 min w temperaturze 180 stopni C. Przepis ze strony www.berger.biz.pl Zaczynamy od flaczków z boczniaków. Bardzo smaczne, można je podać z jajkami gotowanymi na twardo. Składniki: 500g boczniaków. 2 marchewki, pietruszka, pół selera, por, 2 cebule, 3-4 szklanki bulionu warzywnego, 4 łyżki masła, łyżka oleju. 2 ziarna ziela angielskiego. 4 ziarna pieprzu, natka pietruszki. Płuczemy boczniaki pod bieżącą zimną wodą, odsączmy je, układamy blaszkami do dołu i kroimy w średniej wielkości paski. Obieramy marchewkę, pietruszkę, selera i kroimy je w słupki, pora w talarki. Warzywa i boczniaki podsmażamy chwilę na maśle z olejem. Gdy zmiękną, przekładamy je do garnka, zalewamy bulionem, dodajemy przyprawy i dusimy 20-30 minut. Jeśli zupa jest zbyt rzadka, można dodać do niej odrobinę śmietany i mąki. Flaczki z boczniaków podajemy z posiekaną natką pie- truszki. Teraz czas na kotlety z boczniaków. Składniki: boczniaki, jajko, otręby pszenne, bułka tarta, sól, pieprz, olej do smażenia Na jednym talerzu bułkę tartą mieszamy z otrębami, na drugim roztrzepujemy jajko (ja dodaję parę kropli mleka), sól oraz pieprz. Umyte i osuszone boczniaki zanurzamy w jajku, a później panierujemy w bułce tartej z otrębami. Tak przygotowa- ne smażymy na rozgrzanym oleju. Podajemy na gorąco z ziemniakami i surówką. Świetnym dodatkiem do ryżu i makaronu jest sos z boczniaków. Składniki: cebula, łyżka ołeju.2łyżki śmietany, łyżka masła,200g boczniaków, sól, pieprz, sos sojowy do smaku, szczypta słodkiej. mielone papryki, mąką do zagęszczenia Boczniaki myjemy pod bieżącą wodą, osuszamy i kroimy w kostkę. Szklimy na oleju Paszteciki z pieczarkami smakują wyśmienicie Składniki na ciasto: _ Naleśniki z pieczarkami i mrożonymi podgrzybkami Składniki na farsz: _ Wytrawne muffinki z pieczarkami i kiełbaskami Składniki na farsz: drobno posiekaną cebulę, dodajemy boczniaki i masło. Chwilę podsmażamy grzyby, dodajemy 2-3 łyżki wody i dusimy całość przez 5 minut. Do śmietany dodajemy łyżkę mąki oraz paprykę i wlewamy do sosu, doprowadzamy do wrzenia, zmniejszamy ogień i dodajemy przyprawy. Chwilę gotujemy. Sos świetnie smakuje z ryżem lub makaronem. Można go również podać do dań mięsnych. Smacznego! Przepis na sos ze strony winiary.pl (han) Grzyby świetnie nadają się do farszu. Podobno prawdziwe sajgonki nie mogą się obyć bez grzybków mun. Tym razem zapraszam na paszteciki, naleśniki i wytrawne muffinki z pieczarkami. Smacznego! Głos Dziennik Pomorza Sobota-niedziela, 9-10.03.2019 rodzinny 09 Grzyby są świetnym dodatkiem do różnego rodzaju farszów Tarty, pizze, wytrawne muffinki kochają grzyby. Dodają one smaku także faszerowanym warzywom, na przykład pomidorom. Zapraszam więc na pomidory z pieczarkami i boczkiem (przepis ze strony pekpol.pl). Składniki: 7 pomidorów, 20 dkg pieczarek, 150 dkg boczku, cebula, 2 łyżki oleju, woreczek ugotowanegp białego ryżu,20 dkgsera żółtego, jajko, 2 ząbki czosnku przeciśnięte przez praskę, sól. pieprz, oreganoi szczypiorek Pomidory myjemy, odcinamy kapelusze i wydrążamy środki. Miąższ przecedzamy, odlewamy sok, który będzie potrzebny do zapiekania. Kroimy boczek, pieczarki i cebulkę, podpiekamy na oleju i doprawiamy. Mieszamy z ugotowanym ryżem, dodajemy przyprawy i czosnek. Wbijamy jajko i dodajemy większość startego sera i pokrojony szczypiorek. Mieszamy i napełniamy pomidory farszem, posypujemy wierzch resztą startego sera, przykrywamy kapeluszami 1 przekładamy do naczynia żaroodpornego. Na dno wlewamy odrobinę oleju. Pieczemy w piekarniku nagrzanym do 180-190 st. przez 20 min. Po wyjęciu pomidorki polewamy powstałym sosem. Teraz cukinia z pieczarkami. Składniki: 2 cukinie,200g pieczarek, papryka, cebula, świeży rozmaryn (kilka gałązek). 150 g startego sera dziugas, olej, przyprawy do smaku Cukinie przekrawamy wzdłuż, wybieramy miąższ (zostawiamy tyle, by można było je faszerować) i układamy w naczyniu żaroodpornym. Szklimy na patelni posiekaną cebulę, dodajemy pokrojone pieczarki, paprykę i miąższ z cukinii, doprawiamy do smaku i dusimy. Nakładamy farsz do cukinii, posypujemy posiekanym rozmarynem i tartym serem. Cukinie zapiekamy w temperaturze 180 st. C. przez 40 minut. Pod koniec możemy przykryć je folią aluminiową, by się nie przypaliły, (han) & a mm | $||5 e*-.. , w1* ^ Pieczarki są najpopularniejszymi grzybami. Nic dziwnego, można je kupić wszędzie. Zapraszam więc na omlet z pieczarkami, ktdry można podać nie tylko na śniadanie, tartaletki z pieczarkami i faszerowane pieczarki. Smacznego! Omlet z pieczarkami i mozzarellą Składniki na dwa omlety:_ Sjajek 4łyżkimleka sól pieprz, natka pietruszki chfii 20 pieczarek ząbek czosnku 125gmozzarefiwkiieczkach 2 łyżki oleju Pieczarki myjemy i kroimy na plasterki, czosnek obieramy i siekamy. Pieczarki dusimy na niewielkiej ilości wody do momentu, aż woda odparuje. Dodajemy odrobinę oleju i podsmażamy z czosnkiem. Jajka wbijamy do miski, dodajemy mleko i roztrze-pujemy. Do masy jajecznej dosypujemy sól, pieprz, natkę pietruszki i chilli. Połowę ciasta wylewamy na rozgrzany na patelni olej i smażymy omlet na wolnym ogniu. Kiedy jajka się lekko zetną, dodajemy połowę kulek mozzarelli i połowę pieczarek. Po usmażeniu pierwszego omletu smażymy w taki sam sposób drugi. Tarta z kurkami, podgrzybkami i pieczarkami Składniki na ciasto:_• 150gmasła,300gmąki,2żółtka,100młwody, sól do smaku Składniki na farsz:__ 100 ml śmietanki 42-procentowej, łyżka śmietany na porcję tarty, średnia cebula, łyżka masła, 250g mrożonych podgrzybków, 250g mrożonych kurek. 6 świeżych pieczarek, łyżeczka mąki, sól, pieprz do smaku Do przesianej mąki dodajemy zimne, pokrojone masło. Całość siekamy nożem, dodajemy żółtka, wodę i sól do smaku. Zagniatamy ciasto, wałkujemy je i wykładamy na blaszkę do tart. Podpiekamy w piekarniku ok. 10 minut, w temp. 200st. C. Obraną cebulę kroimy w półkrążki i podsmażamy na maśle. Podgrzybki i kurki czyścimy, krótko obgotowujemy w osobnej wodzie i odcedzamy. Do cebuli dodajemy pokrojone oczyszczone pieczarki oraz pozostałe grzyby i chwilę podsmażamy. Dodajemy mąkę i wszystko razem dobrze mieszamy. Dolewamy śmietankęoraz doprawiamy całość solą i pieprzem do smaku. Pozostało nam tylko zagotować farsz i wyłożyć go na podpieczone ciasto. Tartę pieczemy w piekarniku w temp. 180°C, aż się zru-mieni. Tartę podajemy z łyżką zimnej, kwaśnej śmietany lub zjogurtem naturalnym. • Przepis Roberta Muzyczki, szefa kuchni Dworu Korona Karkonoszy i eteperta marki OSM Piątnica Tartaletki z boczkiem i pieczarkami Składniki na ciasto: 250g mąki pszennej, 50 g masła. 4 łyżki jogurtu naturalnego, szczypta soli Składniki na farsz: 250 g pieczarek, 150 g boczku, 50 g tartego sera Grana Padano, 2 jajka, szczypta soli, szczypta pieprzu, 0,5 łyżeczki gałki muszkatołowej, 150 g jogurtu naturalnego, garść posiekanej pietruszki Zagniatamy wszystkie składniki na jednolite ciasto. Wykładamy foremki do tartaletek z ciastem. Wyłożone ciastem tartaletki nakłuwamy widelcem. Następnie pieczemy 15 minut w piekarniku rozgrzanym do 180 stopni. Przygotowujemy nadzienie, podsmażając boczek z pieczarkami. Do miski wbijamy 2jaja i mieszamy zjogurtem naturalnym, tartym serem, pietruszką i przyprawami. Do masy jajecznej dodajemy przestudzony boczek z pieczarkami. Upieczone tartaletki faszerujemy jajecznym nadzieniem z boczkiem i pieczarkami. Następnie pieczemy tartaletki kolejne 10 minut w piekarniku nagrzanym do 180 stopni. PS Podane proporcje wystarczają na przygotowanie pięciu tartaletek •(www.pekpol.pl) Zapiekane pieczarki z frankfurterkami i żółtym serem Składniki na 2 porcje:___ 12 pieczarek paczka frankfurterek 50 g żółtego sera ćwierć czerwonej papryki średnia cebula świeży tymianek olej do smażenia Pieczarki myjemy i usuwamy z nich nóżki. Obraną cebulę drobno siekamy, a frankfurterki kroimy w plasterki. Paprykę myjemy, usuwamy gniazdo nasienne i kroimy w drobną kostkę. Na patelni szklimy cebulkę, podsmażamy kiełbaski i pokrojoną papryką. Kapelusze pieczarek wypełniamy kolejno: cienką warstwą startego żółtego sera, cebulką, kiełbaską, papryką. Na koniec oprószamy świeżym tymiankiem i posypujemy startym serem. Kapelusze ozdabiamy plasterkami frankfurterek i wkładamy do formy na muffiny. Pieczarki pieczemy przez około 45 minut w piekarniku nagrzanym do 150 st. Celsjusza do momentu, aż ser się roztopi, a pieczarki zmniejszą się - dusząc się we własnym sosie. Rada: Na czas pieczenia warto umieścić w piekarniku naczynie żaroodporne z wodą dla zapewnienia odpowiedniej wilgotności. • Przepis ze strony www.berger.biz.pl 10 rodzinny kuchnia Głos Dziennik Pomorza Sobota-niedziela, 9-10.03.2019 V "«-e > m % w ■Bk ** 4fc** »Ka, s * » iHk . ~ * #" "* $ ^ ' », ^ i ' • V * 1 .«. ^ #• « _ «mL fVte tyiko dkt grzybiarz} Hanna Wieczorek hanna.wieaorek@gazeta.wroc.pl Zapraszamy na potrawy, których niezbędnym elementem są grzyby shiitake. Smacznego! Grzyby shiitake można usmażyć na maśle, przyrządzić na wzór schabowego, czyli usmażyć w panierce (dokładnie tak jak smażymy boczniaki), a także ugotować z ich dodatkiem wspaniałą zupę lub sos. Na przykład można wzbogacić nimi smak bulionu z gęsi-ny. My jednak zaczniemy od przepisu na tottedld drobiowe z grzybami shiitake. Proszę się nie stresować, przygotowanie nie jest trudne, choć zabierze trochę czasu. A tak przy okazji, w oryginalnym przepisie zamiast wywaru mięsnego należy zastosować sos rumiany. Jeśli więc ktoś ma ochotę, może przygotować 4 łyżki sosu rumianego. SMacHMb 500irtetonegonięsadnobiowegoi 30ga»stwgbulcl50gmasfe. mała abiia.jż#oo.30gmąkl pół szkłankiśiiietaiy, łyżka soicuzcy-tryny; 4łyżki sosu z pieczeni (mo-żemy zastąpić wywarem mięs-nym).12Ogszynki.1OOg0zybćw shltate; sól pieprz tfcsz&dosma-żenia. .....—......— . « h ■B*<1 -Vł KILKA PROPOZYCJI Z GRZYBAMI SHIITAKE Shiitake nie są jeszcze w Polsce tak popularne jak pieczarki, ale warto spróbować wprowadzić je do naszej kuchni Obraną cebulę drobno siekamy i podsmażamy na złoto na maśle. Mięso mieszamy z namoczoną i dobrze odciśniętą bułką, dodajemy jajko i cebulę, a następnie doprawiamy solą oraz pieprzem, masę mięsną dobrze mieszamy. Formujemy z niej małe kotleciki (każdy powinien ważyć około 40 g), obta-czamy je w mące i smażymy z obu stron. Oczyszczone grzyby kroimy w paski, wkładamy do rondla i smażymy na maśle, dodając pokrojoną w paski szynkę. Sos mieszamy ze śmietaną, dodajemy sok z cytryny i wlewamy do rondla z grzybami i szynką. Do tak przygotowanego sosu wkładamy usmażone kotleciki i podgrzewamy. Dobrym dodatkiem do kotlecików z grzybami shiitake są ogórki małosolne. Teraz przepis na królewski sos z shfitake (przepis ze strony shiitakepolska.pl). SMadnfcfc 500ggrzybówshltalae; olej lub oBwazoMwek.półszkfanklwody, czosnek, dwie łyżłd pokrojonego hnbhu. per pokrojony w krążki tymianek, majeranek, zielona pietruszka. 2 łyżki mąki pół szklanki posiekanych orzechów laskowych, włoskich lub migdałów, łyżka nasion sezamu, sól pieprz, cukier. Grzyby kroimy w plastry, podsmażamy na oleju, dodajemy por pokrojony w paski, czosnek, imbir, podlewamy wódą i dusimy do miękkości. Teraz dodajemy przyprawy, orzechy i nasiona sezamu, na koniec robimy zaprawkę z mąki i wody, dodajemy do sosu, chwilę gotujemy. Teraz jeszcze doprawiamy sos do smaku. Taki sos świetnie pasuje do mięs oraz ryb. I jeszcze przepis na makaron z grzybami shiitake I łososiem. Składnfld: 400g spaghetti.250g łososia, 200g grzybów shiitake. 50g boczku. 2 ząbki czosnku. 2łyżld oHwy. pół szklanki sosu spod pieczeni. 60 g twardego sera. sól. pieprz, zioła do smaku. Obrane grzyby shiitake oraz pokrojony na cienkie plasterki boczek rumienimy na oliwie, dodajemy pokrojonego w cienkie plastry łososia (plastry możemy przekroić na trzy kawałki) oraz czosnek roztarty z solą oraz zioła do smalcu. Całość chwilę podsmażamy, mieszamy z sosem spod pieczeni i trzymamy na małym ogniu (gdyby sos odparował, dolewamy trochę wody). Ugotować spaghetti według przepisu na opakowaniu (al dente), od-cedzić, przełożyć do nagrzanego naczynia, wymieszać z gorącym sosem, doprawić solą i pieprzem i od razu stawiamy na stół. W osobnym naczyniu podajemy starty żółty ser. Głos Dziennik Pomorza Sobota-niedziela, 9-10.03.2019 rodzinny U MAŁGORZATA FOREMNIAK chciałaby się do kogoś przytulić Choć za piękność, ariniei 7c ia< szczęsna Polska aktorka teatralna, kinowa i telewizyjna. Absolwentka VI Liceum Ogólnokształcącego w Radomiu. W1989 roku ukończyła studia na Wydziale Aktorskim PWSFTviT w Łodzi. Debiutowała w Teatrze im. Jana Kochanowskiego w Radomiu, gdzie występowała do1992 roku. W latach 1993-1999 związana była z warszawskim Teatrem Kwadrat. Na dużym ekranie zadebiutowała w1990 roku w filmie „In flagranti". Najbardziej znana jest z seriali: „Bank nie z tej ziemi", „Radio Romans", „Matki, żony i kochanki", „Tajemnica Sagali", „Na dobre i na złe", „Ekstradycja", „Sława i chwała", „I kto tu rządzi?". Występowała również w filmach, takich jak: „Quo vadis", „Pitbull", „Och, Karol 2" czy „Sługi Boże". Z powodzeniem wzięła udział w „Tańcu z gwiazdami" (drugie miejsce). Podczas VIII Festiwalu Gwiazd w Międzyzdrojach odcisnęła swą dłoń na Promenadzie Gwiazd. Jest Ambasadorką Dobrej Woli UNICEF. Paweł Gzył p.gzyl@gk.pl edni nazywają ją „polską Michelle Pfeiffer", a inni -„polską Marilyn Monroe". Jak sama -mjr twierdzi, urodę zawdzięcza dobrym genom. W przeciwieństwie do innych aktorek w jej wieku nie musi sięgać po zdobycze medycyny estetycznej. Mimo że przekroczyła już pięćdziesiątkę, nadal cieszy się świetną kondycją. - W życiu potrzebny jest balans pomiędzy duchem a materią. Jesteśmy energią obleczoną w ciało, dlatego należy mocno stąpać po ziemi, korzystając z jej dóbr w sposób mądry, umysł mieć wypełniony wartościami, które budują nasze człowieczeństwo, dają motywację do stawania się lepszymi, do tworzenia piękna, harmonii, czynienia dobra, bo nie istnieje dobro, kiedy go nie czynimy - deklaruje w „Urodzie Życia". * Urodziła się i wychowała w niewielkiej miejscowości Jedlińsk pod Radomiem. W domu była trójka rodzeństwa - i każde dziecko od małego było przyzwyczajane do pomagania rodzicom. Mała Małgosia sprzątała w domu, pomagała w ogródku, robiła prasowanie i gotowała obiady. - Cała nasza trójka miała jeden mały pokoik. Tata zrobił nam regał, w którym każde miało miejsce na ubrania i zamykaną szafkę, gdzie był jego świat, skarby. Pamiętam, jak czekałam na rzeczy, które zużyje siostra i ich nie będzie chciała. Zużyje... dosłownie. Miała golf, tyle już razy prany i przeprasowany, że dzisiaj nikt by go nie włożył, a ja czekałam na ten golf jak na wspaniałą rzecz - wspomina w „Twoim Stylu". Pieniądze w domu Foremniaków szły przede wszystkim na najpotrzebniejsze rzeczy - ubrania i edukację. Małgosia pierwszy raz - Cieszę się( gdy znajduję chwilę, by posiedzieć w domu z książką, porozmawiać z przyjaciółmi. Uwielbiam wyjeżdżać na wieś sama. Jestem tylko ja. przyroda i moje zwierzaki - mówi aktorka w życiu była w kawiarni, gdy skończyła osiemnaście lat. Dostała od taty kieszonkowe - i pojechała do Radomia, bo w Jedlińsku żadnej nie było. Nic dziwnego, że zarówno w podstawówce, jak i w lice- um była bardzo dobrą uczennicą. Miała kłopoty z cerą -i to czyniło z niej nieco nieśmiałą i zakompleksioną nastolatkę. Ale kiedy w szkole trzeba było wystąpić na jakiejś akademii - wyrywała się do tego jako pierwsza. Pasję do recytowania i występowania dzieliła z trójką przyjaciółek. I kiedy one wpadły na pomysł, aby zdawać po maturze do szkoły aktorskiej, postanowiła również pojechać na egzamin. Ku jej zdziwieniu koleżanki odpadły - a ona zdała. * Gdy pierwszego dnia nauki zjawiła się w szkole, na widok pięknych koleżanek i przystojnych kolegów, pomyślała: „Rany boskie, co to będzie?!" Cezary Pazura, który był wtedy na trzecim roku „filmówki", polecił Małgosi na „fuksówce" napisać list pełen „soczystych inwektyw" pod swoim adresem. Dziewczyna niespecjalnie sobie z tym poradziła - dlatego musiała w zamian wyjść na scenę i... sypnąć wiązankę pełną brzydkich słów. Z czasem Małgosia nabrała jednak pewności siebie i rozkochała w sobie większość kolegów z uczelni. - Byłam na drugim roku studiów, kiedy zagrałam w „Kingsajzie". Przewinęłam się przez ekran jakieś trzy minuty. Byłam z tego bardzo dumna. Robiłam za piękność. Kończyłam łódzką szkołę filmową, więc miałam znacznie krótszą drogę, by stanąć przed kamerą. W Lodzi działała wtedy prężnie wytwórnia, która realizowała niemal wszystkie polskie filmy. Z łezką w oku wspominam tamte czasy - opowiada wlnterii. Małgosia nigdy nie miała głowy do imprez. Wprost przeciwnie: już w połowie studiów zaczęła marzyć 0 tym, aby wyjść za mąż i urodzić dziecko. Niebawem wyszła więc za kolegę z roku - Tomasza Jędruszczaka. Ponieważ profesorowie zaliczyli jej występ w Teatrze Telewizji jako pracę dyplomową, po trzecim roku przeprowadziła się do Radomia i zaczęła występować w tamtejszym teatrze. Niestety: szybko okazało się, że małżeństwo było pomyłką. Małgosia postanowiła postawić wszystko na jedną kartę: spakowała siebie i córkę, pojechała do Warszawy 1 wynajęła kawalerkę. Los się do niej wtedy uśmiechnął: dostała etat w Teatrze Kwadrat i zaczęła grać kolejne role w popularnych serialach telewizyjnych. Długo nie była sama. Szybko wpadła w oko jednemu z najpopularniejszych w latach 90. reżyserów -Waldemerowi Dzikiemu. Mężczyzna zostawił dla niej żonę i dziecko - i przeprowadził się do swojej nowej wybranki. * Kiedy córka Małgosi miała dwanaście lat - niemal uległa zaczadzeniu. Trafiła do szpitala, a tam zaprzyjaźniła się ze swoją rówieśnicą, która wychowywała się w domu dziecka. Dziewczynki tak bardzo przypadły sobie do gustu, że Małgosia i Waldemar postanowili adoptować nową koleżankę swej córki i jej brata. - Nikt nas nie powstrzymał, nie powiedział: „Proszę państwa, to wspaniały odruch serca, ale przy pracy, którą wykonujecie, czasie, którym dysponujecie, i przy obciążeniach tych dzieci to jest wyzwanie wymagające olbrzymiego przygotowania". Prawie dwa lata nie wychodziłam z poradni psychologicznych. To było trudne, taka sytuacja uderza rykoszetem i w związek, i w rodzone dzieci - wspomina w „Twoim Stylu". Być może sprawiły to rodzinne problemy - ale Dziki ostatecznie zostawił Małgosię z trójką dzieci i odszedł do innej kobiety. Aktorka popadła w depresję. Momentami czuła, że nie ma siły wstać z łóżka i wyjść z domu, ale kiedy przychodził czas spektaklu zmuszała się i wkraczała na scenę. Nie pomógł jej nawet romans z młodszym mężczyzną - tancerzem Rafałem Maserakiem, z którym wystąpiła w „Tańcu z gwiazdami". Powoli jednak wyszła na prostą. Dzisiaj sobie radzi, choć przyznaje, że samotność jednak jej doskwiera. - Czasem bardzo mi brakuje czyjejś obecności. Zwłaszcza w takich momentach, gdy wracam wieczorem zmęczona z planu albo ze spektaklu. Mam w sobie dużo emocji. I fajnie by było do kogoś się przytulić, napić wina i porozmawiać - wyznaje. 12 rodzinny zwierze! Głos Dziennik Pomorza Sobota-niedziela, 9-10.03.2019 —i Pierwsza wizyta u weterynarza. Nie tylko skontrolujemy zdrowie kociaka, ale także zaszczepimy Jeśli kotek ma mniej niż 10 tygodni (a nie jesteśmy pewni, czy był badany), trzeba oczywiście zabrać go do weterynarza na badania kontrolne, ale najpierw dać mu trochę czasu na aklimatyzację w nowym miejscu. Jednak warto przy tym pamiętać, że podstawowe szczepienie powinno zostać zrobione pomiędzy 9 a 12 tygodniem życia kota. Wcześniej z kolei trzeba zadbać o odrobaczanie. Podczas pierwszego badania lekarz sprawdza przede wszystkim sierść i skórę oraz stan odżywienia kotka. Sprawdzane są także jego ąlu-zówka, zęby i uszy (pod kątem pasożytów) i osłuchiwa-ne serce óraz płuca. Weterynarz mierzy temperaturę i w razie potrzeby wykonuje odpowiednie szczepienia oraz przeprowadza test na białaczkę. Dzięki regularnym wizytom kontrolnym możesz w przypadku nagłej poważnej choroby zapobiec sytuacji, że twój kot będzie opierał się badaniu. Hodowla. Wyprawka dla fretki -sprawdzi się każda zabawka, którą kupujesz kotu Fretka to ruchliwe i skore do zabawy zwierzątko. Rozrywkę zapewnią jej zabawki, które w sklepach zoologicznych leżą na półkach, przeznaczonych dla kotów. Dużą rozrywką będą np. futrzane myszki - fretki w naturze polują na drobne gryzonie, a materiał, z którego są wykonane takie zabawki, bardzo je pobudza. Jako że także ptaki są ich naturalną zdobyczą - lubią bawić się piórami. Podobnie jak koty, chętnie będą uganiały się również za piłeczkami - i to zarówno za tymi wykonanymi z gumy, jak i futerka. Gumowe mogą się turlać, a futrzane stanowią imitację zdobyczy. Dobre będą także kocie „wędki". Są świetne do zabaw, ale nie można pozostawić fretki samej z tą zabawką, ponieważ może się zaplątać w sznurek. Sprawdzą się także tunele - fretki uwielbiają zaglądać w dziury, dlatego kupując w fretce specjalny tunel, można sprawić jej wielką przyjemność. Dieta psiego emeryta. Żadnych kości, mało tłuszczu Czym i jak często karmić seniora? Zrezygnuj z domowyd To, co znajdzie się w psiej misce, ma wpływ nie tylko na układ trawienny, ale i na stawy i sierść Zdrowie Małgorzata Romanowska mb ługość życia psa zależy od rasy, a przede wszystkim od wielkości -im mniejsza rasa, tym przeciętna długość życia jest wyższa, i, podobnie jak u ludzi - jakość jego życia na starość zależy również od tego, jak go karmimy. Przede wszystkim musimy pamiętać, że u starszych zwierząt spada dzienne zapotrzebowanie energetyczne, ponieważ nie tylko zmniejsza się tempo przemiany materii, ale także ilość ruchu. Starszy pies więcej śpi i mniej się rusza, co redukuje ilość wydatkowanej energii. Spadające z wiekiem tempo przemiany materii przekłada się na zmniejszenie zapotrzebowania kalorycznego średnio o 30 proc. Układ trawienny starszego psa jest bardziej podatny na zaburzenia - nie tylko z powodu spowolnienia pracy jelit, ale też ze zwględu na problemy z zębami (jelita mają problem z trawieniem dużych kawałków). Psu w podeszłym wieku trzeba więc zmienić karmę u psa na bardziej lekkostrawne. Mięso mięśniowe, krótko gotowane mięso kurczaka, jaja, ryż oraz odtłuszczony ser czy twaróg - te składniki pomogą w utrzymaniu kondycji układu trawiennego. Unikaj podawania starszemu psu ciężko-strawnych pokarmów, na przykład kości czy zawierających chrząstki mięs. Ponadto zaleca się, by psu z wrażliwym żołądkiem nie podawać karmy prosto z lodówki, ale najlepiej w temperaturze pokojowej. Trzeba choćby wiedzieć, że dzienną ilość pokarmu powinniśmy dzielić na 3-4 posiłki - inaczej niż w przypadku młodych psów, które można karmić raz dziennie. Do tego w domowych posiłkach trudno zawrzeć wszystkie właściwe potrzebne mu składniki. Tak jak w przypadku ludzi - równie niebezpieczne jak tłuszcze są cukry, których psy jedzą coraz więcej. To pierwszy składnik, który powinniśmy eliminować z psiej diety - jednak by zrekompensować zwierzęciu różnicę w smaku, powinniśmy zad- bać o to, by to, co trafia do jego miski, było bardziej aromatyczne. Z diety psiego seniora trzeba wyeliminować kości -mogą podrażniać błonę śluzową żołądka, ale są także trudne do pogryzienia, a duże kawałki mogą powodować zadławienie. Lepiej więc oprzeć się na sprawdzonych karmach. W przypadku psów, które mają problemy z zębami, można wybrać mokrą karmę z puszek. Warto jednak wybór skonsultować z weterynarzem, bo taka karma zawiera dużo wody, ale niewiele wartościowych składników. Być może trzeba ją będzie suplementować witaminami i minerałami. Możemy także nadal stosować suchą karmę, do której jest przyzwyczajony - wystarczy tylko nieco ją moczyć ok. 15-20 minut przed posiłkiem. Dobrze jest używaną do tego wodę podgrzewać do temperatury pokojowej - podobnie jak mokrą karmę. Pies powinien dostawać jedzenie o regularnych porach. Pamiętajmy o zapewnieniu stałego dostępu do wody, bo z wiekiem pies - tak jak człowiek -pije coraz mniej. Dieta psa seniora powinna uwzględniać mniej kalorii niż dieta psa dorosłego, ale musi być pełnowartościowa Dużo minerałów i witamin, mało kalorii Mniejsza aktywność fizyczna prowadzi do nadwagi, więc dieta psa seniora powinna uwzględniać mniej kalorii niż dieta psa dorosłego. Nie chodzi jednak o zmniejszanie porcji, tylko 0 takie komponowanie pokarmu, by znalazły się w nim wszystkie niezbędne seniorowi witaminy i miner ały. Witamina GEiB L-kamitynai witaminy C 1 E wzmacniają system odpornościowy psa. Witamina E występuje m.in. w oleju słonecznikowym lub kukurydzianym. Do posiłku (jeśli przygotowujemy je sami), można dolać odrobinę oleju. Inne rozpuszczalne witaminy, np. witamina B, również powinny znaleźć się w pożywieniu psa seniora. Uwaga na witaminę A - jej nadmiar może obciążyć wątrobę. Kwasy omega-3 i omega-6 Wysoka zawartość kwasów tłuszczowych omega-3 i omega-6 wspiera kondycję skory i sierści. Kwasy omega-6 są w oleju lnianym, kwasy omega-3 z natomiast w oleju rybnym. Kwasy omega-3 mają wpływ także na stawy. ChondroitynaigMcozamina Pozytywny wpływ na stan stawów oraz kości ma także chondroityna i glukozamina. Także przy zaawansowanej artrozie lub dysplazji stawu biodrowego substancja ta pomoże w łagodzeniu związanych z tymi schorzeniami dolegliwości. Białko Niezależnie od wieku psa najważniejszym źródłem energii zawsze są białka. Wysokowar-tościowym źródłem białek jest mięso. W podeszłym wieku bardzo ważne jest podawanie psu wysokojakościowego mięsa, choćby dlatego, że lepiej się je trawi. Mięso mięśniowe i podroby - serca, są też lepiej przyswajalne niż płaty mięsa z chrząstkami i ścięgnami. Głos Dziennik Pomorza Sobota-niedziela, 9-10.03.2019 rodzinny'* 13 Grażyna Antoniewicz g.antoniewia@prasa.gda.pl Wybór miejsca na gniazdo i jego wygląd mają duże znaczenie. Niezależnie od konstrukcji i zastosowanego do budowy materiału (puch. suche trawy, czy grube gałęzie) musi gwarantować bezpieczeństwo.... Ptaki budują swoje gniazda różnie, niektóre w miejscach trudno dostępnych, umieszczając je na przykład w szczelinach (w tym celuj ą pomurnik czy jerzyk), norach ziemnych (jaskółka brzegówka, zimorodek) lub dziuplach (dzięcioły iinnedziuplaki). Podziurawiona skarpa Na wszystkich piętrach lasu, zaczynając od ziemi, spotkamy ptasie budowle. Smukła jaskółka brzegówka drąży tunele w skarpach nad wodą. Brzegówki gnieżdżą się koloniami. Często stroma ściana skarpy podziurawiona jest norami jak sito, w ścianie zamieszkały bowiem setki par. Maleńki zimorodek też żłobi korytarze w stromych skarpach. W całkowitych ciemnościach wysiaduje tam przez trzy tygodnie śnieżnobiałe jaja, dopóki nie wylęgną się pisklaki. Najlepszy z ptasich śpiewaków, kos, buduje w krzewach piękne, wylepione gliną gniazdo, w którym składa niebieskie jajeczka. Jajka nie muszą mieć kolorów ochronnych, bo gliniane gniazdo kosa jest świetnie ukryte przed wzrokiem drapieżników. Jednym ze sposobów zapewnienia większego bezpieczeństwa potomstwu jest też budowanie gniazd blisko siebie, czyli tworzenie kolonii lęgowych. Ptaki, które wychowują młode w kolonii, to m.in. kormorany, czaple, gawrony, mewy, rybitwy i jerzy-ki. Leniwa kukułka Zarówno w świecie ludzi, jak i zwierząt spotykamy rodziców, którzy kłopot wychowywania swojego potomstwa powierzają innym. Wśród ptaków celuje w tym oczywiście kukułka. Cierpliwie obserwuje wybrane gniazdo, a gdy jego właściciel oddali się choćby na chwilę, błyskawicznie przysiada i znosi w nim jajo. Przy okazji często - dla niepoznaki - zjada jedno jajo gospodarzy. Czasami pomaga jej w tym procederze samiec, starając się odciągnąć od gniazda wysiadującą parę. Pisklę kukułki z reguły wykluwa się wcześniej od innych. I natychmiast przystępuje do likwidaqi przybranego rodzeństwa, wyrzucając poza gniazdo zarówno jaja, jak i już wyklute pisklęta. Ro- Wybór miejsca na gniazdo i rodzaj budulca to podstawowa decyzja, jaką muszą podjąć ptasi rodzice. Dzięki temu najpierw chronią jajka, potem pisklęta Buczą, szczekają i kwiczą, i wszędzie uudują bi to, bo jego skóra jest niezwykle wrażliwa na dotyk. Rośnie szybko. Wkrótce staje się znacznie większe od przebranych rodziców. Bywa, że muszą mu siadać na głowie, aby nakarmić żarłoka. Zapasowe gniazda Choć łyski pływają i sylwetkę mają kaczkowatą, to kaczkami nie są, należą do rodziny chruścieli. Na złamanych źdźbłach trzciny lub innych wodnych roślin układają w coś w rodzaju górki. Taka górka może oprzeć się o dno, ale może też być pływająca. Zwykle poza tą, w której samica złoży w kwietniu jaja, łyski mają jeszcze jedno lub dwa gniazda, które służą im do odpoczynku. Samica składa w kwietniu 10 nakrapianych jaj. Wysiaduje je na zmianę z samcem, który również początkowo opiekuje się młodymi. Pisklęta klują się pokryte czarnym puchem, a ich naga głowa ma pomarańczowoczerwoną lub purpurową barwę. Pisklęta opuszczają gniazdo zaraz po wylęgu. Jajka na piasku Nie budują gniazd ptaki, których młode, wykluwając się z jaj, są już w znacznym stopniu samodzielne. Siewki i wiele innych gatunków ptaków bro- dzących składają jaja w niewielkich zagłębieniach gruntu. Sie-weczki obrożne gnieżdżą się w zagłębieniach w ziemi, „ogradzając" je muszelkami lub kamyczkami. W szczerym polu buduje swoje gniazdo skowronek. Wiele ptaków związanych z wodą lub bagnami - np. czajki, rycyki, żurawie - też gniazduje na ziemi. Wszystkie ptaki mające dom w drzewach nazywane są dziuplakami. Niektóre, np. dzięcioły, robią dziuple. Inne ptaki zajmują ich dziuple - robią tak sikory, pliszki, szpaki, a nawet kaczka gągoł. Pełza-czom wystarczy szpara między pniem a korą. Wszuwarach inietylco Przez niemal cały rok widzimy w szu warach podobne do wróbli potrzosy. Wiosną już od maja można obserwować ptaki śpiewające: trzciniaka, tyikiorganiiife sztuczną wyspę. Zwykle poza tym* w którym ^ fcactenę są jajka, ma ddódpyciyiitti trzcinniczka, brzęczkę, stru-mieniówkę, rokitniczkę czy świerszczaka, a nawet dość rzadkie wąsatki. W zakrzewie-niach przy szuwarach zakładają gniazda słowiki, dziwonie, ło-zówki. - Latem często to właśnie tu poszukują rodzin zastępczych kukułki, a wieczorem zlatują się stada jaskółek dy-mówek, by spędzić bezpiecznie noc - mówi Sebastian Nowakowski, specjalista ds. ochrony przyrody w Parku Krajobrazowym Mierzeja Wiślana. - Ale oprócz nich w trzcinowiskach występują również ptaki mniej znane, jak czaplo-wate i chruściele. - Do ptaków gnieżdżących się w szuwarach nad Zalewem Wiślanym należy m.in. bąk zwyczajny - opowiada Sebastian Nowakowski. - To dość duży ptak z rodziny czaplowa-tych, zasadniczo wędrowny, ale w łagodne zimy zdarza się, że u nas zimuje. Trudno go obserwować, bo żyje skrycie i mało fruwa. Łatwiej jest go usłyszeć -głos samca to charakterystyczne buczenie, przypominające ryk krowy. Gdy bąk czuje się zagrożony, przybiera pionową postawę ochronną, wyciągając w górę szyję i głowę - to jego bardzo charakterystyczna cecha. Gniazduje głównie w trzcinowiskach, je- go gniazdo to po prostu platforma z pędów trzciny oparta 0 inne pędy. W gnieździe może być nawet sześć jaj, a ich wysiadywanie trwa ok. 25 dni. Jednak rzadko kiedy para bąków jest w stanie wychować wszystkie pisklęta. Pisklęta bąka są bardzo ruchliwe 1 opuszczają gniazdo po 4-5 tygodniach, ale dalsza opieka matki nad nimi trwa jeszcze około trzech tygodni. Bączek szczeka jak pies Innym rzadkim mieszkańcem trzcinowisk jest bączek. To najmniejszy nasz przedstawiciel czaplowatych. On również żyje skrycie, choć częściej widujemy go latającego nisko nad szuwarami lub wodą. Zagrożony zachowuje się jak bąk - staje nieruchomo słupka - i czynią tak nawet zaniepokojone pisklęta w gnieździe. Jest on u nas rzadszy niż bąk - dzięki obserwacjom wiemy, że w rejonie Zalewu Wiślanego są na pewno obecnie tylko dwa samce. Głos bączka przypomina szczekanie psa, co ułatwia stwierdzenie obecności ptaka w terenie. Ptak. który kwiczy Wodnik to rzadki przedstawiciel chruścieli. Ptaki te żyją w gęstej roślinności strefy brzegowej iporuszaniesię wjej gąszczu ułatwia im m.in. boczne spłaszczenie ciała. - Skrzydła chruścieli są dość krótkie, co czyni z nich kiepskich lotników. Większość gatunków ma długie palce. Wodnik jest niedużym ptakiem, wielkości gołębia. Ma populacje wędrowne i osiadłe, które w ostre zimy niestety mocno cierpią - opisuje przyrodnik. - Żyje skrycie i dopiero niedawno poznano lepiej jego zwyczaje. Potrafi doskonale ukrywać się w trzcinach, a w razie zagrożenia może salwować się ucieczką do wody, po której świetnie pływa, a nawet potrafi nurkować. Wodnika łatwo stwierdzić w terenie po wydawanych odgłosach - samiec i samica odzywają się nieco inaczej (różnice te mają ogromne znaczenie w okresie godowym, gdyż odnajdują partnerów właśnie słuchem), a dodatkowo wiosną i jesienią samce wydają głosy przypominające świński kwik. Jego gniazdo też jest dość interesujące - zwykle to platforma z trzciny i fragmentów różnych roślin wodnych, nad którą dobudowywany jest daszek z roślin. Samica wodnika znosi od 4 do 12 cętkowa-nych jaj, które wysiaduje ok. 20 dni i w tym czasie często karmi ja samiec. Opiekę nad młodymi sprawują dalej oba ptaki. 14 rodzinny Głos Dziennik Pomorza Sobotaniedziela, 9-10.03.2019 Przyszedł czas na wiosenne porządki Wygrabianie trawnika, przycinanie jabłoni, przekopywanie rabat Wielu ogrodników ma już za sobą pierwsze wiosenne porządki: wygrabianie z rabat i trawnika resztek liści, usuwanie połamanych gałęzi, ścinanie suchych badyli pozostałych po kępach bylin, a także rozpoczęcie przycinania drzew owocowych (na razie tylko jabłoni) i krzewów ozdobnych. Jeśli nie dojdzie do powrotu zimy, już wkrótce troskliwej ręki domagać się będzie także gleba, na której chcemy uprawiać warzywa i sadzić kwiaty. Wiosenne zabiegi uprawowe gleby w typowym ogrodzie ozdobnym ograniczają się zwykle do części wydzielonej jako warzywnik oraz do miejsc przeznaczonych na rabaty pod jednoroczne kwiaty z wysiewu lub rozsady. W takich miejscach przekopujemy glebę na głębokość szpadla (ok. 30 cm). Jeśli zrobiliśmy to już jesienią, nie trzeba zabiegu powtarzać: w takim przypadku wiosną wystarczy powierzchniowe spulchnienie gleby motyką oraz zagrabienie i wyrównanie powierzchni zagonów i rabat. (ag) W warzywniku i na rabatach Wiosenne nawożenie kompostem lub nawozem mineralnym Pod koniec marca wzbogacamy glebę w warzywniku i na rabatach kwiatowych, stosując nawozy organiczne lub mineralne. Jeśli zdecydujemy się na wiosenne nawożenie kompostem, to pod warunkiem że substancja organiczna jest dobrze rozłożona. Dawki są następujące: w pełni dojrzały kompost od 3 do 6 kg na mkw., przekompostowany obornik od 3 do 4 kg na mkw. Nawozy te należy równomiernie rozprowadzić po zagonie lub rabacie i wymieszać z wierzchnią war- stwą podłoża. Naglebachlek-kich warto zastosować któryś z nawozów organiczno-mine-ralnych, gdyż nie tylko wzbogacają podłoże w składniki pokarmowe, ale poprawiają również jego strukturę. Jeżeli minionej jesieni zastosowaliśmy nawozy fosforowe i potasowe, możemy od razu przystąpić do nawożenia azotowego nawozem jednoskładnikowym. Jeśli jesień „przespaliśmy", na dwa do trzech tygodni przed siewem nawozimy glebę nawozem wieloskładnikowym. (AG) PAMIĘTAJMY W MARCU O PRZYCIĘCIU POWOJNIKÓW posób cięcia zależy od należy dana odmiana owoinik; Odmiany z grupy Viticella tniemy silnie w marcu, nad drugą lub trzecią parą pąków Okiem ogrodnika Andrzej Gębarowski a.gebarowski@dziennikJodz.pl Dowojnikito • wspaniałe, efektownie kwitnące pnącza i wielu ogrodników wielce sobie ceni ich uprawę w ogrodzie. Warto zatem przypomnieć podstawowe informacje o tej niezwykłej grupie pnączy, bez których nasze ogrody byłyby o wiele uboższe. Zacznijmy od tego, że połowa marca to zwykle ostatnia pora na przeprowadzenie cięcia powojników. Jeśli się z tym spóźnimy, niektóre odmiany zdążą już wydać młode listki, więc cięcie przyniesie roślinie szkodę. Wyjątek: dopiero co zakupione wiosną powojniki można przyciąć w czerwcu. W pierwszym roku po posadzeniu wszystkie powojniki powinno się przyciąć nisko, nie wyżej niż 20-30 cm od podło- ża. Ma to spowodować wyrastanie nowych pędów, czyli rozkrzewienie pnącza. W latach następnych cięcie zależy od grupy, do jakiej należy dana odmiana powojników. Nie tniemy wcale powojników kwitnących na starych pędach wiosną (np. powojników górskich z grupy Montana i powojników z grupy Atragene). Można je przyciąć dopiero po kwitnieniu, czyli w lecie, o ile chcemy ograniczyć nadmierny rozrost pnącza. Tniemy słabo, na wysokości od 100 do 150 cm, większość odmian wielkokwiatowych - zwłaszcza tych, u których pierwsze kwiaty pojawiają się na zeszłorocznych pędach wcześnie, w maju lub początku czerwca. Zasada jest taka, że im młodsza roślina, tym tniemy niżej. Tniemy silnie, czyli nad drugą lub trzecią parą pąków (20-40 cm od ziemi), powojniki kwitnące późno (na tegorocznych pędach, począwszy od końca czerwca do lipca), na przykład odmiany z grupy Viticella i niektóre odmiany wielkokwiatowe. Podobnie, a nawet jeszcze niżej (10-20 cm od ziemi) tniemy powojniki bylinowe z grupy Integrifolia i Heracleifolia, a także odmiany z grupy Texensis. Niezależnie od odmiany, co 5-6 lat przeprowadzamy cięcie odmładzające powojników, usuwając całkowicie część najstarszych pędów, aby zastąpiły je nowe. Cięcie powinno się wykonywać dobrze naostrzonym sekatorem, ukośnie, około centymetra powyżej pąka lub rozgałęzienia pnącza. Należy unikać cięcia w środku międzywęźla, gdyż pozostawiony odcinek zamiera, stanowiąc siedlisko chorób. Przypomnijmy dla zasady, że większość powojników wymaga żyznej, próchnicznej i lekkiej gleby, o odczynie w granicach 6-7 pH. Stanowisko powinno być lekko wilgotne i osłonięte od wiatru. Powojniki dobrze się czują, jeśli ich dolna część jest zacieniona. Dokarmiamy je nawozami o spowolnionym działaniu lub płynnymi, gdyż powojniki są wrażliwe na zasolenie gleby. Powojnikom najbardziej zagraża uwiąd powojników i mączniak prawdziwy. Pierwszy można rozpoznać po ciemnych plamach i czarnych skupiskach zarodników, drugi po biało-szarym nalocie. W obu przypadkach usuwamy zarażone pędy i podlewamy Topsinem (uwiąd) lub opryskujemy Baymatem bądź Nimrodem (mączniak). WARTO WttWIK' POWOJNIKI BRATA STEFANA Stefan Franczak, zmarły w 2009 r. jezuita pochodzący z Jeziornej pod Wieluniem, był twórcą licznych odmian powojników, kojarzących się na całym świecie z krajem nad Wisłą. Prawie wszystkie książki poświęcone pnączom ogrodowym, wydane na świecie po 1985 roku, opisują jakieś odmiany Brata Stefana, a jest ich ponad 80. Najbardziej znanym jego dziełem jest „Polish Spirit" z grupy Viticella - odporna, silnie rosnąca i wyjątkowo obficie kwitnąca odmiana o fioletowo-purpurowych kwiatach z ciemnoczerwonymi pręcikami. t% W wielu ogrodach kwitną właśnie oczary - są nawet takie miejsca na południu Polski, gdzie te piękne krzewy są już w fazie przekwitania... Dereń jadalny... ... który obsypał się właśnie żółtymi, drobnymi kwiatkami, zebranymi w baldachy, to wysoki (do 6 m) mrozood-pomy krzew, który rośnie bardzo wolno. Ma długo zaostrzone, jajowato-eliptyczne liście i zielonkawe pędy, od strony słonecznej purpu-rowo-fioletowe. Owoce, dojrzewające od sierpnia do października, są duże, owalne, zwisające na długich szypułkach. Początkowo o cierpkim smaku, stają się słodkie po całkowitym dojrzeniu, gdy zaczynają opadać. Są zdrowe (zawierają dużo witaminy C) i smaczne. Można je spożywać na surowo lub przetworzone (soki, dżemy, nalewki - słynne niegdyś dereniówki). Dereń jadalny dobrze rośnie na każdej w miarę żyznej glebie, (ag) Nawozimy rośliny ozdobne Na wiosnę musimy też zadbać o specyficzne potrzeby niektórych gatunków roślin ozdobnych. W sprzedaży jest wiele nawozów specjalistycznych przeznaczonych dla określonych grup roślin, wymagających z reguły kwaśnej gleby (igiaków, hortensji, powojników, róż, rododendronów). Zasilając rośliny, należy postępować zgodnie z instrukcją podaną na opakowaniu. Nawozy mineralne rozsypujemy wokół krzewów w zasięgu ich korony. Po rozsypaniu nawozów glebę wokół roślin trzeba solidnie podlać, ale najlepiej małymi dawkami, by nie wypłukać nawozu. Byliny najkorzystniej reagują na nawożenie organiczne, które powinno się wykonać jesienią. Wiosną wymagane jest na ogół tylko nawożenie azotowe, na przykład saletrą amonową, (ag) Głos Dziennik Pomorza Sobota-niedziela, 9-10.03.2019 rodzinnyfettetony/recentfe 15 i reaM oatóiiF wszystkim paniom i wszystkim panom serdeczności przesyłamy AraiaCzerny-Maredca anna.marecka@polskapress.p) Z okazji Dnia Kobiet zasypana zostałam meilami. Te o wymarzonych (podobno) prezentach od razu wyrzuciłam, bo repertuar bardziej zależy od tego, na zlecenie jakiego producenta ktoś je wysyła, a nie od moich preferencji. Wiertarek w każdym razie mi nie proponowano, co można by uznać za przykład seksizmu. Bo co, kobieta nie wie, jak trzymać wiertarkę? Na jednym meilu moje damskie oko się jednak dłużej zatrzymało. Tytuł: „Do garów czy za stery? Co przeszkadza kobietom w karierze? Ód razu przyszła mi na myśl Magda Gessler - ta świetnie połączyła gary z karierą. Szczęściara. Z meila dowiedziałam się, że w nas, kobietach, jest wielki potencjał, ale ciągle brakuje nam odwagi. Nie ma nic o lenistwie. A przecież każda z nas czasem chciałaby po prostu leżeć i pachnieć. Byle na luksusowej kanapie leżeć i pachnieć czymś za tysiąc pińcet i więcej. Żartuję... Gdyby nie to, że ludzkość generalnie podzielona jest na dwie płcie (według starej klasyfikacji, bo progresywny świat namnożył już tych płci tak, że nie ogarniam swoim damskim mózgiem), to byłoby po prostu nudno. Babę zesłał Bóg i Chłopa (Dziada) zesłał Bóg. Więc, chociaż mamy swoje płciowe porachunki, to czasem się gódźmy. W Dzień Kobiet panie mogą leżeć i pachnieć, w Dzień Mężczyzn niech panowie zalegną na kanapie. Albo zróbmy sobie wspólne dwudniowe święto i poleniuchujmy w parach. Przesyłam buziaki. Zbigniew Marecki zbigniew.mareck@polskapress.pl Kiedyś, gdy byłem nastolatkiem, czyli za PRL-u, wszystko było takie proste: Dzień Kobiet, obowiązkowy goździk, firmowy prezencik w formie paczki rajstop albo mydełka, zataczający się panowie na ulicach. O Dniu Mężczyzny się nie myślało, bo i po co. Faceci mieli święto cały rok. To był przecież patriarchalizm. Dostali je, kiedy ich życie się pokomplikowało. No bo czyż nasi ojcowie mieli tak pod górkę w związkach jak my? Czy ktoś im wypominał, że się nie sprawdzają? Czy ciągle musieli się ze wszystkiego tłumaczyć nie tylko żonie, ale i dzieciom, które, gdy dorosną, to stają się tak samo dokuczliwe jak połowiece, które w każdej chwili mogą powiedzieć, że one też pracują i że wszystko, czego rodzina się dorobiła, to nie jest tylko zasługa najstarszego mężczyzny w rodzinie. Oczywiście część mężczyzn pewnie zasługuje na krytykę i feministyczną obróbkę, ale często efekt jest taki, że te najbardziej wykształcone, ambitne i przedsiębiorcze kobiety mają problemy z założeniem związku, bo mężczyźni się ich boją. Kończy się więc nocnymi płaczami w poduszkę, popijaniem alkoholu w wannie albo - bo i tak bywa - zamawianiem mężczyzn na godziny^ którymi się płaci za seks. Z tych wszystkich powodów uważam, że 8 i 10 marca są dobrymi dniami, aby w spokoju, w parach lub osobno, pomyśleć, czego naprawdę chcemy od drugiej płci. Na kanale National Geographic Co łączy „niemieckie Stonehenge' z tym prawdziwym, angielskim? W czerwcu ub.r. podczas wykopalisk w Pommelte, nazywanym „niemieckim Stonehenge" lub „drewnianym Stonehenge", archeolodzy odkryli poćwiartowane szczątki kobiet i dzieci. Wysnuli tezę, że w tym miejscu składano niegdyś ofiary z ludzi. Czas powstania i rytualny charakter Pommelte łączy je ze Stonehenge i innymi kręgami neolitycznymi w Wielkiej Brytanii. Na temat Stonehenge pojawiło się wiele spornych teo- rii. Przełomowa profesora Mike'a Parkera Pearsona, brytyjskiego archeologa, głosi, że ta olbrzymia konstrukcja była w centrum jednego z największych w czasach prehistorycznych kompleksu religijnego na świecie. Nowe dowody potwierdzają zupełnie nowe spojrzenie na Stonehenge i ludzi, którzy je wznieśli. „Tajemnice Stonehenge: nowe fakty" - premiera 10 marca o godz. 21 na National Geographic. (mara) Doktor kolor marek borowiński To praktyczny poradnik dla wszystkich poszukujących informacji o ko-lorachoraz o ich wpływie na nasze życie i zachowanie. Znajdziesz tu odpowiedzi m.in. na następujące pytania: Dlaczego na randkę najlepiej założyć czarną lub czerwoną bieliznę? Komu dać żółte kwiaty? Czemu Stoch lepiej skakał w brązowym kombinezonie? Dlaczegopracownica banku nie powinna zakładać różowej sukienki? Czy przez zielone koszulki można przegrać mecz piłkarski? Dlaczego w kulturach Wschodu biały jest kolorem żałoby? Czemu dziewczynki ubiera się na różowo? W jaki papier zapakować podarki pod choinkę? Dlaczego do Urzędu Skarbowego warto ubrać się na szaro? Ciekawostki do wykorzystania na przykład na spotkaniu ze znajomymi. Lektura lekka i kolorowa, (mara) wmmpt or. A NNI r: v ta wN I Moich 12 żon olgierd świerzewski Malcolm Starski, młody prawnik brytyjski, ma życiowy cel: znaleźć miłość idealną. Duży wpływ na Malcolma wywarł jego dziadek Stanley (Stanisław), polski emigrant, pilot RAF-u, który niestrudzenie powtarzał piętnastoletniemu młodzieńcowi, że miłość to siła napędowa całego ludzkiego życia. Poszukiwania ukochanej kobiety wprawdzie zakończyły się powodzeniem, jednak Starski wkrótce miał się przekonać, że nie wystarczy ten ideał miłości odnaleźć - trzeba go jeszcze przy sobie utrzymać. .. Odtąd losy Malcolma odmieniły się na zawsze. Zaczął się miotać pomiędzy rozmaitymi romansami i związkami, daremnie próbując w kolejnych kobietach odnaleźć odbicie tej jedynej. Fani poprzednich powieści tego autora w większości są zawiedzeni, (mara) POSŁUCHAJ, CO WARTO POCZYTAĆ O niektórych książkach prezentowanych w tej rubryce opowiadam także w swoim wideoblogu Anki Czytanki. Znajdziecie go na www.gp24 w sekcji wideo - blog o książkach. Zapraszam do oglądania Anna Czerny-Marecka niii Maleńka Kola bardzo pragnie miłości człowieka Kola, maleńka suczka, przerażona pobytem w schronisku, szuka pilnie domku. Kolanie miała łatwego życia. Odebrano ją w wyniku zrzeczenia, suczka kilkanaście ostatnich miesięcy spędziła zamknięta w piwnicy wraz z kilkoma innymi psami, którymi opiekowała się starsza osoba. Dziewczynka nie zna nic oprócz ciemnego pomieszczenia, krzyków, dużej liczby psów, które ją atakowały. Kola jest przerażona pobytem w schronisku, trudno jej się tutaj odnaleźć. Wolontariusze szukają jej na cito dobrego i spokojnego domu, kochającego serducha. Przyklejona do krat boksu wypatruje ich, żeby wskoczyć na rączki, przytulić się. Kola lubi spacerki, bo właśnie wtedy człowiek jest najbliżej, bo właśnie wtedy czuje się bezpiecznie. (mara) Szelin była dzika. Nauczyła się jednak, jak ufać ludziom Szelin to kilkuletnia, piękna sunia. Jaka jest jej historia? Dość smutna. Szelin trafiła do słupskiego schroniska razem ze swoją mamąSzejlą. - Szelin mieszkała całe życie w lasach, na polu, na ulicy, wszędzie! Sunia nie miała bliższego kontaktu z człowiekiem, od szczeniaka jest psem bezdomnym - opisują psa wolontariusze. - W schronisku naśladuje swoich kolegów, uczy się, jak kochać ludzi, jak im ufać. Szelin to lękliwa suczka. Wolontariusze oswajają ją, pracują z suczką i widać duże postępy. Osoby zainteresowane Szelin przed adopcją muszą powychodzić z nią na kilka spacerów, najlepiej gdyby sunia zamieszkała z innym psem, jest szansa, że szybciej się otworzy. Niewskazany jest dom z małymi dziećmi. (mara) Wszystkie osoby zainteresowane adopcją pokazanych w tej rubrce piesków (a także innych psiaków i kotów), zapraszamy do Schroniska dla Zwierząt prowadzonego przez Towarzystwo Opieki nad Zwierzętami w Słupsku - ul. Portowa 11. Czynne w poniedziałek-piątek w godz. 10-18, sobota-niedziela -10-15. Kontakt telefoniczny pod numerem telefonu: 59 842 29 59 Co robić, liini^so>iMi03zyd^OdvzAzyoMivovyd:3iNVzViAAZoy Litery z pól ponumerowanych od 1 do 34 utworzą rozwiązanie - myśl Cycerona. iMO>iini^so>iMi03zyd^OdvzAzyoMivovyd:3iNVzViAAZoy