* Inicjatywy na wsi bytowskiej * „Porozumienie Centrum" już działa * Krata szpeci * U nich warto kupować * Opowieść nie do poduszki * Ołtarz w nowym kościele * Dobre rady/babuni

BYTOWS KI
ROK II nr 11 MAJ'91
PISMO ZIEMI BYTOWSKIEJ
Patrząc z boku
Minęły dwa lata od chwili, gdy Polska stała się krajem demokratycznym, mogącym decydować o swojej suwerenności. Rok temu, dzięki wyborom samorządowym Bytów uzyskał prawo do samodzielnego stanowienia o swoim obliczu. Przewodnim hasłem ubiegłorocznej kampanii, było zbliżenie się do Europy. Europa stała się sloganem, którym wycierają sobie usta politycy ze szczytów i ci co pragną rządzić na niższych szczeblach władzy. Okres dwunastu miesięcy nie może być podstawą do szczegółowej i wynikowej oceny tego, co już zrealizowano z wyznaczonych przez naszych radców zadań, ale pozwala na pierwsze wnioski.
Nasze władze postanowiły: sprywatyzować i uaktywnić handel, we właściwy sposób wykorzystać jezioro Jeleń do celów turystycznych, rozwiązać problem oczyszczalni ścieków: uczynić Bytów miastem zadbanym. Ile do tej pory zrealizowano z tych ambitnych zamierzeń?
Jak miasto długie i szerokie, widzimy czyste kolorowe witryny sklepów, w których półki uginają się od towaru. Pewne wątpliwości estetyczne rozbudzają tylko budki handlowe, które odbiegają od pewnych norm obowiązujących w bardziej cywilizowanej części naszego kontynentu.
Położenie geograficzne i wspaniałe walory wypoczynkowe naszego regionu, mają przyciągnąć rzesze turystów. Sezon powoli się zaczyna. Jezioro Jeleń poza świeżym powietrzem i jeszcze czystą wodą, nie jest w stanie nic więcej zaoferować. Ale jak tak dalą pójdzie, to Bytów może stać się typowym
przykładem samobójcy. Rozbudowa osiedli domków jednorodzinnych w stronę Jelenia, zmieni jezioro w wielki zbiornik bezodpływowy.
Ostatnio poprawiło się zdecydowanie jakość chodników, ale straszą elewacje starych kamieniczek (spod opadających tynków można dostrzec solidną niemiecką murarkę). Postrachem naszych ulic są też sterty papierów. To nie jest tylko sprawa dobrego wychowania, ale także braku koszy na śmiecie.
Martwi mnie też, że jak grzyby po deszczu (a właściwie po piwie) wyrosły w Bytowie knajpy. Trudno mówić, aby gościła w nich jakakolwiek kultura. Mamy pełno spelun, a brakuje przyjemnych kawiarenek. Myślę, że z tego powodu ciężko będzie trafić chwiejnym krokiem i z zamglonym wzrokiem do upragnionej Europy.
Andrzej Waszkiewicz
Przepraszamy
W numerze 10/91 „Posłańca" zamieściliśmy zdjęcie z podpisem: Bałagan pod „Społem". Faktem tym naraziliśmy się dyrektorowi MDK— wydawcy gazety i prezesowi bytowskiej „PSS".
Uważamy że krytyka w pojęciu prasy lokalnej nie powinna dzielić na „równych" i „równiejszych" dając tym samym Czytelnikom asumpt do odbioru gazety jako tzw. „prasy dworskiej". Oddzielną kwestią jest tu niewłaściwy odbiór zamieszczonego zdjęcia, które nie wskazuje na „PSS" jako sprawcę bałaganu.
Przepraszamy panów: R. Szymańskiego i E. Kwiatkowskiego za spowodowanie im przez zaistniały fakt publikacji zdjęcia wielu niezamierzonych przykrości.	Redakcja
Wizyta papieża
Wiekopomnym i wielce radosnym wydarzeniem dla Kościoła koszalińskiego będzie wizyta 01.06.1991 r. Ojca św. Jana Pawła II. Natomiast dla samego papieża będzie to zwykły czas trudnej pracy apostolskiej. Ubarwiony faktem, że we własnej ojczyźnie, ale również z tego samego faktu trudniejszy. Przyjeżdża już do innego kraju, niż tamten z poprzednich wizyt, wolnego, ale pod względem religijnym bardzo chorego nadal. Cierpimy bowiem na chorobę którą nazwać by można: ideologizacją wiary, prywatyzacją postaw wierzących, laickim patrzeniem na Kościół (widzenie go, jako partii politycznej) i zatarciu poczucia kościelności. Zatraty również związku wiary z kulturą.
W większości deklarujemy się jako chrześcijanie, katolicy, lecz jakże często w gruncie rzeczy jesteśmy hipokrytami ukrywającymi nędzę moralną i niewiarę w świątynnym tłumie.
Tematem wizyty apostolskiej papieża są słowa: „Bogu dziękujcie—Ducha nie gaście". Intuicją własnej wiary i ostatnich wydarzeń wyczuwamy sens tych słów. Ukazują nam bowiem prawdę, że zadaniem Kościoła jest troska o respektowanie godności ludzkiej. I dlatego winniśmy sobie uświadomić, że apsurdem jest sądzenie, jakoby Kościół walczył w Polsce z komunizmem. Kościół walczył jedynie o człowieka, który
jest Jego pierwszą i podstawową drogą, drogą wyznaczoną przez samego Chrystusa w Tajemnicy Wcielenia. Dlatego kościół przeciwstawił się wszystkiemu, co odgradzało człowieka od Boga. I tak długo, jak długo będzie żył człowiek, Kościół będzie Go bronił, przeciwstawiając się w razie potrzeby kolejnym władcom i systemom, fałszywym ideologiom, upokarzającym ludzką godność, niszczącym osobową suwerenność.
„Bogu dziękujcie — Ducha nie gaście" o spełnienie się tago celu módlmy się wszyscy dla dobra całego kraju, czyli dla dobra człowieka żyjącego w tym trudnym dziedzictwie, któremu na imię Polska. Także za Kościół obecny w tym narodzie, aby skutecznie służył ludziom głosząc Chrystusa i Jego Prawdę o miłości wiecznej w Bogu.
Ks. Cezary Maślanek
wmmi
Hi
Wykonał. W. Pomorski
W Wybory do organów wspólnoty Samorządowej Wsi w Gminie Bytów mamy już za sobą. Ostatnie zebrania wiejskie odbyły się pod koniec marca br. w sołectwach Gostkowo i Mądrzechowo. W sumie w 15 sołectwach wybrano nowe pięcio osobowe składy Rad Sołeckich i trzy osobowe Komisje Rewizyjne. W czterech sołectwach tj. Gostkowo, Reko-wo, Świętkowo i Mokrzyń mieszkańcy w głosowaniu tajnym wybrali nowych sołtysów. Gratulujemy wyboru nowym samorządom i życzymy dużo wytrwałości w trudnej społecznej pracy.
Wydawać by się mogło, że tak jak w latach poprzednich nowo wybrany samorząd bardzo ostrożnie rozpocznie wykonywanie swoich obowiązków. Nic podobnego. Już praktycznie na drugi dzień nowo wybrani sołtysi i członkowie Rad Sołeckich interweniowali w Urzędzie Miejskim w Bytowie w sprawach swoich sołectw i ich mieszkańców. Spraw i problemów do rozwiązania na wsi bytowskiej jest bardzo wiele i stale przybywa.
Z ostatnich zebrań wyborczych wynikło ponad 60 wniosków do pilnej realizacji. Ujmując je tematycznie, do najważniejszych należy:
—	budowa i rozbudowa sieci wodociągowej w Udorpiu, Niezabyszewie, Gostkowie i Ząbinowicach,
—	remont nawierzchni dróg wewnętrznych w Rekowie, Grzmiącej, Rzepnicy, Pomysku Wielkim, Pomysku tyałym, Mądrzechowie,
—	położenie chodnika w Pomysku Wielkim i Dąbiu,
—	instalacja telefonów dla sołtysów w
Potrzeby wsi
Niezabyszewie, Udorpiu, Ząbinowicach, Płotowie, Sierżnie i Świątkowie, — lokalizacja i przygotowanie terenu pod przejściowe wysypiska śmieci i wylewiska płynne w większości sołectw w gminie.
Z innych spraw do załatwienia nie mniej ważnych odnotować należy oczyszczenie rurociągów burzowych, kanalizacji wiejskiej, cięcia pielęgnacyjne w zadrzewieniach, remonty przepustów pod drogami lokalnymi, remonty budynków socjalnych wsi, oświetlenie ulic wiejskich, postawienie tablic ogłoszeniowych, lokalizacja nowych cmentarzy i boisk szkolnych.
Są też wnioski, które w ramach kompetencji skierowano do realizacji Zakładom i Przedsiębiorstwom z Bytowa. Między innymi jeden dotyczył modernizacji istniejących przestanków PKS. Przedsiębiorstwo PKS w Bytowie w ostatnim okresie postawiło w kilku miejscowościach (m.in. Świątkowo, Mądrzechowo) zadaszenia (kilka „rurek" i „daszek" np. z eternitu) uznając to za przystanki autobusowe. Wychodząc z założenia, że lepsze coś niż nic można się z tym zgodzie, ale że to coś jest takie brzydkie i nieestetyczne, a przede wszystkim niefunkcjonalne (nie zabezpiecza pasażerów przed niepogodą) tego w żaden sposób nie można
pojąc.
Wspomniane tu kilkadziesiąt wniosków do realizacji w sołectwach będzie kosztowało Urząd Miejski w Bytowie kilka miliardów. Skąd wziąć taką górę pieniędzy? Wnioskodawcy zdając sobie sprawę ze szczupłości kasy miejskiej chcą partycypować w kosztach swojego czy wiejskiego przedsięwzięcia. Przykładów na to można podać wiele. Chociażby położenie przyłącza wodnego we wsi Udropie. Mieszkańcy: Tadeusz O-siński, Jan Osiński i Czesław Masternak wysąpili z propozycją partycypowania w kosztach położenia 200 mb. przyłącza wodnego do swoich nowo wybudowanych domków jednorodzinnych. Burmistrz bardzo wysoko ceniąc inicjatywy zbiorowe wyraził zgodę na dofinansowanie przedsięwzięcia w postaci zakupu materiałów (rury PCV, zasuwy odcinające) na łączną wartość 4.610 tys. zł. Wykonawcy zobowiązali się do przygotowania uproszczonej dokumentacji technicznej, wykonania robót ziemnych i położenia przyłącza. Prace rozpoczęto 25 marca br. a zakończono 6 kwietnia br. Dziś mieszkańcy mają doprowadzoną wodę a Urząd nadzorując i pilotując całe przedsięwzięcie spełnił swoją funkcję.
Inne przykłady to położenie 600 mb. chodnika w Pomysku Wielkim. Rada
Sołecka z własnych funduszy przeznaczyła na ten cel 11 min. zł oraz zobowiązała się odebrać materiały z zakładów produkcyjnych z Bytowa. Urząd Miejski natomiast sfinansuje zakup materiałów na wartość 25 min. zł oraz robociznę na 10 min. zł. Łączny koszt położenia chodnika wyniesie 50 min. zł.
Stan dróg wiejskich we wsiach: Po-mysk Wielki, Pomysk Mały, Grzmiąca, Mokrzyń czy Rzepnica jest zły. Mieszkańcy zobowiązali się własnym transportem odebrać 1600 ton żużlu z Zakładów Energetyki Cieplnej w Bytowie oraz wyrównać nawierzchnie swoich dróg. Urząd Miejski sfinansuje zakup żużlu na wartość 6.400 tys. zł i zapewni tam gdzie będzie to potrzebne nadzór i pomoc fachową.
Takich i podobnych inicjatyw wieś bytowska w ostatnim okresie wysuwa wiele. Szybkie reagowanie i umiejętność ukierunkowania chęci i możliwości ludzi, czasami idąc nawet na mały kompromis, doprowadzają do osiągnięcia celu który jeszcze niedawno był nieosiągalny.
Tam jednak gdzie zbiorowa inicjatywa nie jest w stanie złamać problemu, a i środki jakie trzeba wydatkować na to są ogromne, trzeba cierpliwie czekać szukając jednocześnie innych możliwych rozwiązań. Takim przykładem może być wodociąg wiejski w Udorpiu. Zbudowany w latach 30-tych naszego stulecia jest wyeksploatowany do granic możliwości. Skorodowaną sieć wodociągową i związaną z tym dużą awaryjność powoduje, że zaopatrzenie wsi w wodę stało się problemem.
(dokończenie na str. 2)
Cena 1500 zł
RA TUSZA
—	Zarząd zakończył spotkania ze społeczeństwem osiedli dokonujących wyboru nowych przewodniczących i zarządów osiedlowych. Zostanie opracowany program realizacji problemów sygnalizacyjnych na spotkaniach.
—	Dokonano wyboru 4 firm z 36 ofert, na wykonanie kolektorów sanitarnych. Jeszcze w maju br. wyłoniony zostanie w przetargu bezpośredni wykonawca. Rozpoczęcie prac nastąpi od czerwca br. (przypominamy, że kolektory będą układane w ul. Brzozowej Sikorskiego i Kochanowskiego).
—	Trwają negocjacje w sprawie sprywatyzowania POM w Bytowie i przystąpienia do spółki z udziałem kapitału zagranicznego, z przyczyn niezależnych od Zarządu rozmowy są trudne i przeciągają się.
—	Zarząd podpisał umowę na nadbudowę stromymi dachami dwóch budynków z firmą Seeger Dach. Ter-minwykonania—grudzień 91 r. Efekt —12 mieszkań, oraz poprawa walorów architektonicznych.
—	Podpisano umowę z zespołem projektowym na dokonanie aktualizacji planu miejscowego zagospodarowania miasta i gminy. Szczegóły w numerze.
—	Przystąpiono do prac porządko-wo - niwelacyjnych miasta i gminy na miarę posiadanych środków.
—	Realizacja budżetu za I kwartał jest zbliżona do planu. Wpływy 20% (planowane wydatki 25%).
—	Komisja zaopiniowała pozytywnie kandydatury panów: M. Gajkowskiego i A. Delecińskiego na dyrektora MOSiR. Ostateczną decyzję podejmie Zarząd.
—	Zarząd z niepokojem i nadzieją oczekuje na nowelizację ustaw: o podzieleniu zadań kompetencji, o gospodarce gruntami, o przedsiębiorstwach gospodarki komunalnej i mieszkaniowej, oraz o drogach.
—	Na Sesji 30 kwietnia podjęto uchwały w sprawie powołania gminnych jednostek budżetowych.
—	Uchwała Nr X (63) 91 w sprawie utworzenia Miejskiego Domu Kultury w Bytowie. Uchwała Nr X (62) 91 w sprawie utworzenia Biblioteki Miejskiej w Bytowie. Uchwała X (61) 91 w sprawie utworzenia Przedszkoli miejskich i wiejskich w Bytowie. Uchwała NrX (60) 91 w sprawie utworzenia Żłobka Miejskiego w Bytowie. Uchwała Nr (59) 91 w sprawie utworzenia Miejskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji w Bytowie. Uchwała Nr X (65) 91 w sprawie ustalenia stawek dla sołtysów za inkaso łącznego zobowiązania pieniężnego, podatku od posiadania psów, opłaty za wodę.
—	Została zakończona inwentaryzacja mienia komunalnego.
(B)
str. 2
ROSŁ.ANIEC BYTOWSKt
11/91
Potrzeby wsi
(dokończenie ze str. 1) Przy częstej awaryjności sieci zachodzi konieczność wyłączania wody dla całej wsi. Wodociąg nie spełnia również warunków przeciwpożarowych. Posiada tylko dwa hydranty których ilość i lokalizacja daleko od-bigają od rzeczywistych potrzeb. Urząd Miejski posiada już opracowany projekt techniczny nowego wodociągu. Jest to tylko wstęp do inwestyq'i, która na dzień dzisieszy kosztuje 2 mld. zł. Na razie Urząd w imieniu mieszkańców wsi Udorpie wystąpił z wnioskiem do Wojewody Słupskiego o sfinansowanie inwestycji. Jaka będzie odpowiedź —zobaczymy. Do tego czasu i w tym przypadku znalazło się złagodzenie problemu. Mieszkańcy zadecydowali o przekazaniu wodociągu wiej skiego w ajencję dotychczasowemu konserwatorowi (mieszkańcowi wsi panu Redo). Takie rozwiązanie powinno zapewnić stały nadzór nad zużytą siecią oraz natychmiastowe usuwanie awarii. Przyszły ajent zobowiązał się do stosowania obniżonych do 10% opłat za wodę w sotsunku do obowiązującej stawki krajowej. Odczyt poboru wody i rozliczenie następować będzie co miesiąc. Wiemy, że od niedawna zaczęto na wsi wprowadzać wodomierze, ale co z tego. Wojewódzki Zakład Usług Wodnych w Słupsku, właściciel i nadzorca większości sieci wodociągowej w gminie rozlicza zużycie wody na dotychczasowych zasadach tj. w/g szacunkowego zużycia przyjmując za podstawę średnio miesięczne zużycie za ubiegły rok. W bardzo wielu przypadkach faktyczne zużycie wody jest kilkakrotnie niższe od naliczeń. Przekazanie wodociągów w ajencję problem ten rozwiązałby natychmiast. Zanim to na-
stąpi trzeba jeszcze poczekać.
Warto jeszcze wspomnieć o telefonizacji. Jest to problem dość ważny szczególnie dla odległych od wsi osad i zabudowań gdzie wezwanie natychmiastowej pomocy staje się wręcz niemożliwe. W takich i podobnych przypadkach interweniowano do wszystkich możliwych instytucji, ale często bezkutecz-nie. Dzisiaj mieszkańcy nie mogą i nie chcą już dłużej czekać. Można powiedzieć wprost: przejęli sprawy w swoje ręce. Jak grzyby po deszczu powstają społeczne komitety telefonizacji wsi. I tak np. zawiązał się komitet w Mądrzechowie, Mokrzyniu i Ząbinowicach w Rzepnicy oraz ostatnio w Pomysku Wielkim. Członkowie komitetów deklarują partycypowanie w kosztach położenia sieci kablowej, wkładwłasny w robotach ziemnych oraz przekazują jak np: w Mądrzechowie pomieszczenia na centralę telefoniczną. Tak znaczny udział własny członków, którzy niejako stali głównymi inwestorami ruszył w końcu „górę" niemożności. Z uzyskanych informacji z UPT w Bytowie wynika, że w najbliższym czasie zainstalowana zostanie centrala telefoniczna w Mądrzechowie. Następnie po uzgodnieniu spraw organizacyjno—technicznych rozpoczną pracę pozostałe społeczne komitety. Inicjatywa jest godna do naśladowania. Po zakończeniu wszystkich prac i przekazaniu gotowej linii pod stały nadzór UPT istnieje możliwość zastosowania ulg w wysokości poniesionych nakładów finansowych i robocizny.
Pokazane tu przykłady wyzwolenia ludzkich inicjatyw i możlowości świadczą niezbicie, że można zrobić bardzo wiele jeżeli się tylko chce. Narzekania i utyskiwania na trudności zatrzymują nas w miejscu. Dlatego mobilizacja sił, niewielkie środki a przede wszystkim inicjatywy zbiorowe i indywidualne są w tym trudnym dla wszystkich okresie chyba jedynym panaceum na prawie wszystko.
Janusz Szymczak
POŻARY
16 kwietnia w Bytowie przy ul. Wieża Wodna wybuchł pożar budynku gospodarczego. Straty 1 min zł.
7 maja przy ul. Woj. Polskiego 48, od nadmiernych ilości sadzy w kominie wybuchł pożar budynku mieszkalnego.
14 maja na trasie Grzmiąca—Nieda-rzyno spalił się skmochód osobowy marki Trabant. Straty 3 min. zł. Przyczyną było zwarcie instalacji elektrycznej w samochodzie.	(B.)
Będą rozliczać!
W Bytowie zawiązało się koło „Porozumienia Centrum". Jego Przewodniczącym został Jerzy Barzowski — Przewodniczący Międzyzakładowej Komisji Koordynacyjnej NSZZ „Solidarność". Na zastępcę wybrano Mieczysława Lipińskiego.
Jednym z celów jakie sobie stawia „PC" w Bytowie jest m.in. likwidacja „grubej kreski" i rozliczanie spółek nomenklaturowych będących parodią obecnego systemu demokratycznego w RP.
Członkowie Porozumienia uważają, że dzisiejsze państwo prawa jest stworzone przez byłych władców PRL, którzy poprzez manewr „okrągłego stołu" zaczynają nowe życie pod protektoratem międzynarodowych praw czowieka i obywatela, pod ochroną tego samego prawa, które kiedyś sami we własnym interesie stworzyli.
Aby tworzyć nowe prawa, trzeba nowego Parlamentu, który musi uchylić skostniałe, stare PRL-owskie prawa.
Zebrania „Porozumienia Centrum" odbywać się będą raz w miosiącu, w pierwszy piątek każdego miesiąca, o godz. 17-tej w siedzibie MKK NSZZ „S" przy ul. Sikorskiego 27.
Koło „Porozumienia Centrum" zaprasza wszystkich sympatyków na spotkania i czynny udział we współtworzeniu nowej Rzeczypospolitej Polskiej.
Wacław Pomorski
Unia już działa
W ostatnim czasie w Bytowie odbyło się zebranie informacyjno-organizacyjne Unii Demokratycznej. Wziął w nim udział przedstawiciel tymczasowych władz wojewódzkich Unii, Krzysztof Wojcieszyk. Obecnych było ponad 20 osób zainteresowanych działalnością.
Radość dla dzieci
Wielokrotnie powraca ostatnio na łamy prasy temat przedszkoli. Czytamy w prasie lokalnej i ogólnopolskiej o różnych rozwiązaniach i podjętych już decyzji. Często są to decyzje o definitywnej likwidacji przedszkoli, szczególnie w małych miejscowościach.
Los przedszkoli w naszej bytowskiej gminie nie jest jeszcze przesądzony i dlatego mamy przynajmniej nadzieję na pomyślne rozwiązania. Zapadły już pewne wstępne ustalenia dotyczące finansowania naszej placówki w Gostkowie. Na pokrycie większości kosztów utrzymania nasze władze przeznaczyły 120 min. złotych. Jest to oczywiście za mało na zaspokojenie wszystkich potrzeb na cały rok. Stąd też małą częścią kosztów (15%) będą obciążeni Rodzice.
Od nowego roku szkolnego wprowadzi się następującą zasadę odpłatności:
1.	„wsad do kotła"	— 110 tys.
2.	15% kosztów utrzymania	— 100 tys. Razem: 200 tys. miesięcznie od 1 dziecka.
Proponowana kwota nie jest stała, lecz będzie ulegała zmianie w zależności od cen w II półroczu. Jak wynika z powyższych obliczeń, nasze władze samorządowe wybrały drogę kompromisu. Dzięki takiemu rozwiązaniu — być może naszego przedszkola nie spotka smutny los wielu jemu podobnych placówek. Mamy więc nadzieję, że z radością powitamy nasze dzieci po wakacjach.
Niesłuszną i niepojętą dla maluchów rzeczą byłoby gdyby we wrześniu zastały zamknięte drzwi swojego przedszkola.
Elżbieta Zaborowska
1
KRYlfolfatfŁKI
W nocy z 23/24 kwietnia br. w Rzepnicy dokonano włamania do szopy, oraz kradzieży 10 drzewek wiśniowych — straty 200 tys. zł.
25 kwietnia br. na ul. 22 Lipca motorowerzysta przewożący dziecko zderzył się z samochodem Fiat 125 p, w wyniku czego dziecko i motorowerzysta doznali ciężkich obrażeń ciała i zostali przewiezieni do szpitala. Do wypadku doszło na skutek wymuszania pierwszeństwa przez motorowerzystę.
W nocy z 25/26 kwietnia br. na trasie Borzytuchom—-Struszewo spalił się ^iat 126 p, który wcześniej został skradziony z ul. 22 Lipca.
Z 26/27 kwietnia br. miało miejsce włamanie do sklepu wielobranżowego
„Gracja" przy ul. Dworcowej 12. Sprawca po wybiciu szyby ukradł radiomagnetofon.
27 kwietnia br. włamano się do domku letniskowego w Studzienicach i skradziono... poroża. Straty 800 tys.
29	kwietnia br. włamano się do kiosku w Gostkowie i skradziono papierosy oraz artykuły spożywcze. Łączna wartość łupu 6 min. zł.
30	kwietnia oraz ponownie 12 maja br. włamano się do kiosku przy fabryce mebli. Sprawcy zostali ustaleni, a jednym z nich okazał się nieletni.
1 maja br. na trasie Niezabysze-wo—Tuchomie ze słupów telefonicznych skradziono 500 m drutu (wykonanego z brązu). Straty 12 min. zł.
4 maja br. włamano się do mieszkania przy ul. Dworcowej 7. Skradziono sprzęt domowy na łączną wartość 3 min. Sprawcę zatrzymano.
4 maja br. na ul. Woj. Polskiego
wyrwano kobiecie z ręki torebkę skórzaną z dokumentami. Napastnika nie zidentyfikowano.
W nocy z 4/5 maja br. z podwórza ZSZ w Bytowie skradziono samochód Volkswagen Golf z rejestracją niemiecką. Samochód odnaleziono na poboczu drogi Parchowo—Gołczewo. Sprawca ustalony.
7	maja br. siedmioosobowa grupa włamała się do sklepu spożywczego w Niedażynie. Sprawcy zostali ustaleni.
8	maja br. w Parchowie miał miejsce wypadek drogowy. Samochód Syrena stoczył się ze skarpy, gdzie kierowca M.W. odniósł bardzo poważne obrażenia ciała. Został umieszczony w szpitalu. Zmarł kilka dni później.
8 maja br. włamano się do sklepu GS w Gostkowie gdzie skradziono 3 min. gotówki oraz artykuły spożywcze. Łączna wartość łupu 6 min. zł.
(B.)
„Cech" nie poddaje się
W dniu 20 maja br. odbyło się Walne Zgromadzenie Członków Cechu Rzemiosł Różnych w Bytowie. Wzięli w nim udział przedstawiciele Komitetu Obywatelskiego „S", Porozumienie Centrum i Urzędu Rejonowego. Podczas obrad nestor bytowskiego rzemiosła, Pan Czesław Marczak otrzymał akt nadania mu godności Honorowego Członka Cechu.
W trakcie dyskusji poruszono wiele spraw charakteryzujących dziś nader trudną sytuację rzemiosła. Pomimo tego Cech podejmuje wysiłki aby przeciwdziałać niekorzystnym zjawiskom.
Częściowo udało się złagodzić czynsze, dzięki podpisaniu odpowiednich umów z Izbami Skarbowymi, prowadzi się nadal szkolenia, egzaminy czeladnicze i mistrzowskie. Zabiega się też o przyznawanie Członkom Cechu długoterminowych, korzystnych pożyczek na rozwój usług.
Oczekuje się również w tym środowisku, że w nadchodzących wyborach do Parlamentu Izba Rzemieślnicza wyznaczy własnych kandydatów, którzy najlepiej będą reprezentować interesy całego rzemiosła.
Wacław Pomorski
Czekajcie na ankietę
Rozpoczęły się już przygotowania do aktualizacji miejscowych ogólnych planów zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Bytów. W związku z tym w najbliższym czasie zostaną rozesłane wszystkim instytucjom, radom sołeckim oraz komitetom osiedlowym
ankiety opracowane przez zespół projektantów.
Wydział Geodezji i Architektury U-rzędu Miejskiego prosi o przemyślne i wyczerpujące odpowiedzi na sprawy poruszane w tych ankietach.
(Red.)
UCHWAŁA Nr X(64)91
Rady Miejskiej w Bytowie z dnia 30 kwietnia 1991 r. w sprawie przeznaczenia do zbycia nieruchomości stanowiących mienie komunalne.
Na podstawie art. 10 ust. 2 pkt. 9 lit. „a" ustawy z dnia 08 marca 1990 r. o samorządzie terytorialnym (Dz. U. Nr 16, poz. 95, Nr 34 poz.253), Rada Miejska w Bytowie uchwala co następuje:
§1.
Przeznacza się do zbycia niżej wymienione nieruchomości wchodzące w skład mienia komunalnego:
1.	przy ul. Ogrodowej Nr 2 w Bytowie — działka Nr 62 o pow. 432 m2
2.	przy ul. Ogrodowej Nr 4, 6, 8,10 w Bytowie—działka Nr 60 o pow. 1132m2.
§2.
Wykonanie uchwały powierza się Burmistrzowi Miasta Bytów.
§3.
Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia.
Nowe lokale
Interwencja mieszkańców spowodowała, że Urząd Miejski w Bytowie zlikwidował bar przy ul. 1-go Maja 4. Mimo wielu trudności udało się natomiast uruchomić trzy nowe kawiarnie tj. „DUET" przy ul. Kochanowskiego 8, 10, „KWAZAR" przy ul. Gdańskiej 10 i kawiarnię Pana Kujaszewskiego przy ul. Zaułek Drozdowy.
Uważamy, że kawiarnie te spełnią życzenia młodzieży i starszych. Będzie w nich prowadzona działalność kul-turalno-rozrywkowa. W ofercie proponowanej przez właścicieli znajdować się będą: — wyroby cukiernicze, desery, napoje chłodzące oraz coctajle niskoprocentowe, do 4,5% alkoholu.
(M.B.)
Dla ubogich
Realizatorem zadań pomocy społecznej jest Ośrodek Pomocy Społecznej działający przy Urzędzie Miasta w Bytowie, ul. 1-Maja
15.
Prawo do świadczeń pieniężnych zpomocy społeczną przysługuje osobom, które nie mają żadnych źródeł utrzymania, lub jednoczesnym wystąpieniu co najmniej jednej z następujących okoliczności: sieroctwa, bezdomności, potrzeby ochrony macierzyństwa, bezrobocia, upośledzenia fizycznego lub u-mysłowego, długotrwałej choroby, bezradności w sprawach opiekuńczo-wychowaw-czych i prowadzenia gospodarstwa domowego, alkoholizmu i narkomanii, trudności w przystosowaniu do życia po opuszczeniu zakładu karnego, klęski żywiołowej lub ekologiczną.
Ośrodek Pomocy Społecznej może przyznać pomoc społeczną w formie zasiłku stałego, zasiłku okresowego, pomocy rzeczowej, świadczenia usług opiekuńczych i zasiłku celowego.
Wydanie decyzji o przyznaniu lub odmowie świadczeń zpomocy społecznej musi być potwierdzone przeprowadzeniem wywiadu rodzinnego w miejscu zamieszkania osoby zainteresowanej. Przed podjęciem decyzji o przyznaniu świadczeń ustala się możliwość udzielania pomocy ze strony rodziny, lub osób zobowiązanych do alimentacji.
OPS może również udzielić pomocy finansowej na zmniejszenie obciążeń z tytułu miesięcznych wydatków mieszkaniowych. Kwotę zasiłku ustala się w wysokości różnicy między wydatkami mieszkaniowymi a kwotą:
10% miesięcznego dochodu osoby samotnej, jeżeli dochód ten nie przekracza 150% najniższej emerytury,
15% miesięcznego dochodu rodziny, jeżeli dochód ten na osobę nie przekracza 100% najniższej emerytury.
(Mi.)
krat
Jak nas poinformowano w Wydziale Geodezji i Architektury Urzędu Miejskiego w Bytowie nie będzie się już udzielać zezwoleń na montaż zewnętrznych okratowań okien i witryn wystawowych w placówkach handlowych i usługowych. Okazuje się, że kraty szpecą i zakłócają wygląd architektoniczny zabudowy miejskiej, często zabytkowej.
Wznoszenie i wykonywanie stałych urządzeń wpływających na wygląd o-biektów budowlanych, takich jak: zewnętrzne okratowanie okien i logii, instalowanie reklam, urządzeń rekla-
mowych i ogłoszeniowych (w tym neonów) oraz anten satelitarnych, zgodnie z prawem budowlanym wymaga zezwolenia Rejonowego Urzędu.
Wykonywanie stałych ogrodzeń od strony dróg (ulic) i placów publicznych (niezależnie od ich położenia) jeżeli są wykonane jako pełne oraz z kształtowników metalowych i blach, a także budowa tymczasowych obiektów budowlanych (w tym garaży blaszanych, kiosków i in.) wymaga również pozwolenia na budowę z Urzędu Rejonowego.
(Red.)
11/91	POSŁANIEC BYTOWSK!	str. 3
TOP-^Mf
Bytów, ul. Dworcowa 1
MAŁY RYNEK
już od 1 czerwca br. zaprasza na dyskoteki
Ponadto proponuje wynajem swoich pomieszczeń do organizowania wszelkiego typu uroczystości
Zaprasza również na dobre piwo i inne napoje alkoholowe
Bar DISCO mieści się w Miejskim Domu Kultury w Bytowie — czynny w godz. 10.00 — 21.00
Sklep ogólnospożywczy Państwa Doroty i Eugeniusza Keller prowdzi działalność już od kwietnia ub. r. Wcześniej w tym miejscu był również sklep ale o adortymencie ogólnoprzemysło-wym, który prowadził ojciec Pani Doroty.
Młode, z ledwie 3 letnim stażem małżeństwo swój start za sklepową ladą rozpoczynało praktycznie od zera. Wiosna 1990 r. nie obfitowała jeszcze w taką ilość towaru jaki jest obecnie. Nie przeszkadzało im to jednak spróbować. Dziś tamten ciężki czas w walce o dobry towar i uznanie klienta mierzą już sukcesem. —To nasz mały rynek—mówią o „Kelklim" bytowianie i w słowach tych niewiele jest przesady.
Na półkach sklepu jest znakomity wybór artykułów spożywczych, a także z czego sklep słynie owoców (m.in. jabłka, gruszki, truskawki, winogrona i cytrusy) oraz warzyw (w tym ziem-
niaków, o które tak dopominają się klienci). Osobny dział stanowią wędliny, które sprowadza się aż z Kościerzyny. Jest również stoisko ze słodyczami (krajowe i zagraniczne) — przy czym ptrczęści, krajowe sprowadza się bezpośrednio z „Wedla".
Od pewnego czasu „Kelldi" posiada wreszcie swój własny transport. W związku z tym należy spodziewać się, że ceny sprzedawanych tu towarów na pewno ulegną pewnemu obniżeniu. W tej sytuacji wybierając się po zakupy na pewno warto wstąpić do tego sklepu. — Stąd nikt nie wychodzi niezadowolony — twierdzą młodzi właściciele — i trzeba im przyznać rację, bo przy tak rozbudowanej sieci podobnych sklepów brak szacunku do klienta zapewne spowodowałby upadek firmy.
Jeżeli zatem pragniesz szybkich, tanich i atrakcyjnych zakupów wstąp do „Kelldiego" w Bytowie przy ul. W. Polskiego 18. Na pewno nie pożałujesz!
„Muzyka na Zamku" — kolejny koncert 4 czerwca o 18.00. Wprogramie Mozert Głow-ski, Saint-Saens Camille. Zapraszamy.
Do sprzedania pól domu — nowe budownictwo w Bytowie. Wiadomość do godz. 15.00 tel. 32—94 Bytów, lub po 15.00 tel. 29 Borzytuchom, i 35—77 Bytów.
Sprzedam Fiata 126p — 1982r. Bytów tel. 46—29
Okazja! Wydzierżawię 2 ha ziemi uprawną przy ul. Jeziorną. Wiadomość — Krystyna Szymczak Bytów ul. Woj. Polskiego 16, tel. 21—59._
Sprzedam TVC (radziecki) tel. 22—25.
„SALAMANDRA"
Państwo Stanisława i Jan Harahuc swoją działalność handlową w Bytowie przy ul. Dworcowej 20 rozpoczęli jako agenci WPHW — Słupsk w kwietniu 1990 roku. Dzięki przedsiębiorczości i operatywności w sierpniu ubiegłegoroku sklep sprywatyzowali.
Dawny sklep sportowy, obecnie .Salamandra" cieszy się dużym uznaniem wśród kupujących. Przyjemnie urządzone wnętrze sklepu, miłe, u-czynne i zawsze uśmiechnięte dwie panie, oraz dobre zaopatrzenie ściągają klientów.
Można tu kupić sprzęt wędkarski rzadko spotykany na bytowskim rynku handlowym. Wybierzesz tu kołowrotki, haczyki, żyłki, spławiki, a także wędziska polskich i zachodnich firm m.in. firmy Daiwa.
W .Salamandrze" wybierzesz także dla siebie i rodziny rowery firm polskich a także zagranicznych.
Szczególnie polecane dla dzieci nie drogie w pięknych kolorach rowerki BMX.
Tu także dla każdego można wy-
brać odzież sportową i obuwie.
Tych, którzy lubią podróżować zapraszamy po plecaki stelażowe, szko-Iniaków natomiast po plecaki szkolne. Ponadto można tu zaopatrzyć się w sprzęt rekreacyjno-wypoczynkowy: w tym leżaki, hamaki i stoliki.
Placówka prowadzi także sprzedaż obuwia krajowego. Zawsze jest coś nowego i ciekawego. W tym sezonie wiosenno-letnim dużym powodze-
niem cieszy się obuwie tekstylne oraz zamszowe — wygodne i tanie, w bogatej gamie kolorów i numerów. Można tu kupić obuwie przede wszystkim dla pań, co nie znaczy, że nie ma nic dla dzieci i panów.
Oprócz działu obuwniczego sklep prowadzi również stoisko drogeryjne, osobno zaopatrzone.
Zapraszamy do sklepu .Salamandra" przy ul. Dworcowej 20. Czynny od godz. 9.00 do 17.00.
Telewizory, kasety, płyty Duży wybór, wysoka jakość
PRZYSTĘPNE CENY
Codziennie: 8.00—20.00 soboty (wolne) i niedziele: 9.00—15.00
O głosz&nia
DFt O&I\fJE
Bar
DISCO
str. 4	POSŁANIEC BYTOWSK!	11/91
Piekarń ia
PRZEDSIĘBIORSTWO BUDOWNICTWA ROLNICZEGO w BYTOWIE ul. Przemysłowa 4 telefon 20-81 do 83; telex 532349
wynajmuje sprzęt budowlany:
betoniarki 250 I, agregaty tynkarskie, szlifierki do lastrica, pompy do wody, wyciągi
przyścienne, przenośniki taśmowe, barakowozy, szalunki metalowe, rusztowania
świadczy usługi w zakresie robót ziemnych:
pychokoparka gł. wykopu 3,5 — 4,0 m, spychacz DET _ CENY WYNAJMU UMOWNE
Propozycje
1.	SPPO „Bytowianka" zatrudni 15 wykwalifikowanych krawcowych.
2.	Usługowy Z-d Stolarski S. Klasa Jamno zatrudni stolarza.
3.	PZU zatrudni pośrednika ubezpieczeniowego.
4.	Z-d Instalatorstwa i Elektromechaniki w Kołczygłowach przy ul. Kwiatowej zatrudni murarza i tynkarza.
5.	Tartak w Bytowie zatrudni pracownika fizycznego.
6.	Ośrodek Wypoczynkowy w So-minach zatrudni szefa kuchni i kucharza.
7.	Gminna Spółdzielnia „SCH" w Lipnicy zatrudni piekarza.
8.	GS w Kołczy głowach zatrudni wykwalifikowanego masarza.
9.	Bytowska Spółdzielnia Mieszkaniowa zatrudni głównego księgowego.
10.	Zatrudnię głównego księgowego tel. 25-81 lub 32-41.
11.	J. Kukla — Podzamcze 6 zatrudni barmana w barze piwnym.
12.	Zakład Gastronomiczny w Bytowie ul. 1-Maja 25 a zatrudni kucharza.
13.	Przedsiębiorstwo w Gdańsku--Wrzeszczu przy ul. Remiszewskiego 17-109 zatrudni do pracy na terenie Niemiec, inżynierów budowlanych na stanowiska kierownicze. Wymagana dobra znajomość języka niemieckiego.
(B.)
„Markiz"
Początkowo pan Stanisław Browar-czyk prowadził wspólnie z bratem Ryszardem sklep spożywczy „Delicja" w samym centrum miasta. W październiku ubiegłego roku, kiedy nadażyła się okazja pan Stanisław zdecydował się założyć własny sklep. Wydzierżawił pomieszczenie od PSS przy ul. Drzymały 4.
Dzisiaj sklep spożywczy „Markiz" chętnie odwiedzany jest przez klientów. Zaglądają do niego wszyscy mieszkańcy Bytowa. Nic dziwnego, ponieważ wszystkie artykuły spożywcze są tu zawsze świeże i w ciągłej sprzedaży.
Ogólnie asortyment towarów jest tu bardzo bogaty, podstawowe artykuły spożywcze, nabiał, pieczywo oraz owoce i warzywa.
Towar polecany przez właściciela, jest dobry gatunkowo. Konkurencyjne ceny przyciągają klientów.
Można tu kupić zieleninę, sałatę i pietruszkę. Nigdy nie brakuje tu sera, dobrego jakościowo mleka, oraz pieczywa.
Trzy miłe panie, które pracują w sklepie zawsze z całą przyjemnością służą fachową radą.
Pan Stanisław ułatwił im częściowo pracę w handlu wprowadzając do sklepu wagi elektroniczne.
Szczególnie dużym powodzeniem cieszy się stoisko owocowo-warzywne. Konkurencyjne ceny, a także bogaty wybór warzyw przyciąga kupujących.
Sklep prowadzi także sprzedaż napoi chłodzących, których w „Markizie" nigdy nie brakuje.
Zapraszamy do sklepu spożywczego „MARKIZ" przy ul. Drzymały, czynny w godz. od 8.00 do 17.30, w soboty od 8.00 do 14.00.
Co zrobić, żeby ubrać się tanio, ładnie, elegancko i modnie. Wystarczy odwiedzić sklep pana Romualda Przewłockiego z odzieżą z importu.
Atrakcyjna, choć używana odzież pochodzenia zagranicznego cieszy się dużym uznaniem wśród klientów. Odzież sprowadzana jest głównie z Francji, Anglii i Niemiec.
Sprzedawane „ciuchy" są w dobrym stanie, prane chamicznie i dezynfekowane specjalnymi środkami. Można tu wybrać coś dla każdego, począwszy od milusińskich, aż po najstarszych.
Odzież sprzedawana jest na kilogramy, gdzie 1 kg kosztuje 50 tys. zł. Co tydzień nadchodzi nowa dostawa. Przy odrobinie szczęścia można kupić kożuch, futro, oraz wszelkiego rodzaju skóry po wyjątkowo niskich cenach. Jest także duży wybór kurtek dla dzieci i młodzieży. Od niedawna prowadzona jest sprzedaż obuwia.
Od niedawna można tu także wybrać coś do mieszkania. Ostatnio właściciel oferuje ciekawe firanki i zasłony. Pani Marlena, która obsługuje w tutejszym sklepie zawsze służy fachową radą.
Zapraszamy do sklepu Romualda Przewłockiego, który mieści się w
Tan io
i elegancko
Bytowie przy ul. Dworcowej 20/30 pod kawiarnią „Słoneczko". Czynny codziennie od 9.00 do 18.00, w każdą sobotę od 10.00 do 13.00.
W każdy czwartek towar jest tańszy
o połowę tj. 1 kg — 25 tys. zł. Z kolei w każdy piątek obowiązuje cena za 1 kg 15 tys. zł. W soboty zaś 1 kg kosztuje 5 tys. zł, a w ostatnią sobotę miesiąca wszystko tu jest za darmo!
Na półkach równiutko poukła- ski". W koszach szeroki wybór dane duże i małe bochenki apetycz- bułek: zwykłe, słodkie, z serem, nego chleba o nazwie „Bytów- makiem i dżemem — w kształcie
warkoczy i łabędzi. To codzienna, lecz nie całkowita oferta, spółki piekarzy-cukiernków: Bogdana Gleńsk i Szczepana Formeli.
Obaj mają za sobą ponad 20 lat praktyki w zawodzie. Zaczynali po szkołach, w piekarniach prywatnych. Później związali się na dłużej z piekarnią „PSS". Dopiero od stycznia tego roku postanowili lata doświadczeń sprawdzić na swoim.
W niewielkiej piekarni razem z obsługą sklepu i kierownictwem pracuje 13 osób. Mąkę do wypieku załatwiają daleko poza Bytowem mając sprawdzonych już producentów. Mąka i własna receptura są podstawą sukcesu tej uznanej u bytowskiej klienteli piekarni.
Wszystkim smakoszom dobrego pieczywa polecamy wyroby Panów: Bogdana Gleńsk i Szczepana Formeli, które można nabyć tylko w Bytowie przy ul. Dworcowej 32.

11/91
POSŁANIEC BYTOWSK!
str. 5
Piszę to w imieniu mieszkańców Po-myska Małego oraz okolicznych wsi. Chodzi o zainteresowanie się bulwer-sującąnas sprawą, nie załatwioną od lat dziesięciu. Gdy nastał stan wojenny — sprawa ucichła.
W Pomysku Małym był młyn murowany z czerwonej cegły dwupiętrowy, o napędzie wodno-elektrycznym. Mieściły się w nim również dwa mieszkania, a w nich zamieszkiwały dwie rodziny. Młyn był wtedy na chodzie. Jego stan techniczny był bardzo dobry, dobrze pracowały walce. Mogą to potwierdzić okoliczni rolnicy, którzy dokonywali w nim przemiału mąki pszennej oraz wspaniałej śruty dla inwentarza. Młyn był dobrodziejstwem dla wielu gospodarstw indywidualnych z szerokiej okolicy. Młyn ten należał do PGR w Pomysku Wielkim. Myśleliśmy że młyn ten odtąd zacznie pracować jeszcze lepiej i wydajniej niż poprzednio, gdyż, jak stwierdzono dostał się we właściwe ręce, co znaczy, że znalazł bogatszego sponsora. Sponsorem tym został bowiem PGR w Bytowie.
Jednak stała się rzecz niesamowita. Otóż zamiast usprawnienia młyna — byliśmy świadkami jego... rozebrania! A rozebrały go nie krasnoludki, których namnożyło się sporo w śp. PRL-u, nie okoliczni mieszkańcy, ale rozebrał go sam naczelny Dyrektor PGR w Bytowie, jeszcze do dziś włodarzujący tym dziwnym sektorem komunistycznej gospodarki państwowej — pan Jan Przewłocki. Oczywiście nie własnoręcznie — tego rodzaju pracą fizyczną p. J. P. by się nie zhańbił. Wykorzystał do tego mięśnie podległych mu służbowo pracowników PGR z Pomyska Wielkiego oraz kierowców. Zdrowe walce młynarskie potłuczono i oddano na złom. Młyn zaś i mieszkania przy młynie zostały rozebrane, a rodzinom tam zamieszkującym dano w zamian inne — w PGR Pomysk Wielki.
Zapytacie się, drodzy czytelnicy, co stało się z rozebranym kamieniem i cegłą? Czy może poszło to na budowę jakiejś szkoły, remizy strażackiej, kapliczki przydrożnej, przystanku PKS, albo kościoła? Domyślacie się już pewno, że nie, gdyż wieści o tym „wyczynie" pana J. P. dotarły daleko w Polskę. Jedynie bytowska prokuratura nic o tym nie wiedziała, nic złego nie spostrzegła. Za to wszystko umarza i łeb
—	Reformy, które objęły kraj dotyczą również szkolnictwa wyższego. Co nowego spotka maturzystów ubiegających się o indeks na UMK, w jaki sposób będą przebiegać egzaminy na poszczególnych kierunkach?
—	System przyjęć na studia dzienne nie uległ radykalnym zmianom. Nadal o indeksie decydować będzie wynik egzaminu. Nie oznacza to, że wszystko zostało w starej formie. Zniesiono egzaminy z języków obcych, prócz filologii niemieckiej, angielskiej, rosyjskiej i klasycznej, ale to jest oczywiste. Na większości kierunków zrezygnowano z części np. na: historii, prawie, pedegogice, geografii, biologii, astronomii, fizyce, chemii, filologii rosyjskiej.
sprawie ukręca, obrażona, że ktoś śmie naruszyć jej błogi spokój.
Otóż, jak wszyscy wiecie prócz Prokuratury w Bytowie, rzecz jasna, materiał z rozbiórki doskonale nadał się do budowy pewnego piętrowego domu Naczelnego Dyrektora, postawionego na dwuhektarowej działce należącej do PGR w Jasieniu — tuż przy jeziorze o tej samej nazwie, kilkanaście kilometrów od Bytowa. Może materiału było za mało — rozebrano na dokładkę wiadukt nad torami wraz z rampą. Kamień ciosany znalazł swe „właściwe" miejsce jako wspaniała ozdobna licówka do fundamentów wymienionej budowli. Do ciekawostki należy, że łupanie kamienia odbywało się nie w zwykły, robociarski dzień pracy. Do tego potrzeba było wielkiego święta. Więc wybrano jedno ze świąt katolickich najdotojniejsze, na przekór Kaszubom, tradycji kościelnej i braci rolniczej. Ba, na przekór Bogu samemu — Święto Bożego Ciała! Bo kogóż mógł się bać? A bo to nie ma odpowiednich znajomości? Od czego jest przysłowiowe: „ręka rękę myje"? Jak się smaruje, to i daleko zajechać można, byle nikt nogi nie podstawił. Ale czy tak ma być dalej? Pan J. P. wie doskonale, że nikt nie postraszy go Prokuraturą w Bytowie. Ona nie działa po nowemu. Jest raczej jeszcze od umarzania spraw niewygodnych nomenklaturze byłej PRL niż od znajdowania winnych. Prócz tego nawyk umarzania nie wymaga zbyt wiele czasu, zdrowia i nerwów. Sprawę wrzuca się do kosza — i tyle. Jak za dawnych, czerwonych czasów!.
O faktach powyższych został powiadomiony Urząd Wojewódzki — Wydział Planowania Przestrzennego w Słupsku (Pismo: UAW 11 C-8382/15/90 z dnia 18 maja 1990 roku). W dniu 25 maja miała być przeprowadzona wizja lokalna itp. Jednak pan Dyrektor Przewłocki nie stawił się...
Powyższą sprawę Urząd Wojewódzki — Wydział Planowania Przestrzennego, Urbanistyki, Architektury i Nadzoru Budowlanego (Pismo numer 0571-1-1/90 z dnia 2 czerwca 1990 r.) przekazał do Prokuratora Wojewódzkiego w Słupsku celem rozpatrzenia. Sprawę przekazano do Bytowa. Bytowska Prokuratura rejonowa (pismo nr DS/132/90 — z dnia 22 stycznia 91)
—	Jeżeli maturzysta zostanie studentem, to czego powinien spodziewać się po nowym systemie edukacji?
—	Jak wyglądał będzie przyszły rok akademicki jeszcze nikt dokładnie nie wie. Obecnie poszczególne wy działy pracują nad reformą struktury kształcenia. Pragniemy odejść od złego wzoru, który upodobnił studia do liceum. Student musi zacząć studiować, a nie chodzić na lekcje, jak to miało miejsce dotychczas. Na pewno nastąpi .odchudzenie" siatki godzin. Mniejsza ilość zajęć dydaktycznych, pozwoli na rozwijanie indywidualnych zainteresowań i prace poza murami uczelni. Chcemy zaaktywizować naszą młodzież. Dzięki reformie nasi studenci sami, będą mogli decydo-
powiadomiła, iż Prokurator Rejonowy w Bytowie... odmówił wszczęcia postępowania dochodzeniowego w sprawie wykorzystania przez J. Przewłockiego materiałów budowlanych pochodzących z rozbiórki młyna, wiaduktu i rampy w Pomysku Małym do budowy domu jednorodzinnego. Czyli: „nihil novi"!
Tymczasem gdy np. taki zwykły robotnik z Kółka Rolniczego zabrał worek kartofli, bo nie miał za co wyżywić rodziny, to przyjechało po niego kilku milicjantów i zabrali go jak wielkiego zbrodniarza. A taki p. Dyrektor PGR w Bytowie rozebrał wielomilionowe mienie społeczne i uchodzi mu to bezkarnie, gdyż umarza mu się postępowanie w tej sprawie. Wspomnę, że pod zarządem tegoż dyrektora w PGR Pomysk Wielki wali się stodoła co zagraża bezpieczeństwu publicznemu (bawiące się dzieci, przejeżdżające ulicą samochody itp.) Pan dyrektor kazał podeprzeć ją kołkami...
Szczególnie wiele kontrowersji budzi zatrudnienie na odpowiedzialnych stanowiskach (w tym samym inspektoracie PGR!) członków najbliższej rodziny. Stwarza to przecież doskonałą okazję do wielu nadużyć gospodarczych i finansowych. I tak np. żona tegoż dyrektora jest... dyrektorem Ośrodka Wczasowego w Dąbiu k/Bytowa, a także — co budzi poważne zaniepokojenie opinii publicznej — kierownikiem Mieszalni Pasz w Bytowie! Ciekawe, że do tej pory nie reagują na ten temat związki zawodowe i Rada Pracownicza tegoż zakładu?! Również interesujące jest, ile rodzina ta zyskuje w ten sposób na premiach i tzw. trzynastkach, bo pracownicy rolni komentują to z wielką goryczą...
Jeszcze o wielu sprawach ludzie boją się mówić głośno, gdyż życie w Peerelowskiej Polsce nauczyło ich wiele. Wciąż dominuje lęk i obawa o pracę, a tym samym troska o wyżywienie i przyszłość rodziny. Sprawa powyższa musi jednak zostać sprawiedliwie rozliczona, zbadana i podana do publicznej wiadomości.
Od Redakcji:
Nazwisko Autora notatki znane jest redakcji i Komitetowi Obywatelskiemu w Bytowie, który niniejszym oznajmia, iż w związku z tym, że sprawa ta nie znalazła dotychczas właściwego epilogu — powyższe uwagi i wątpliwości wraz z odpowiednią dokumentacją zostały przesłane do Kancelarii Prezydenta RP Pana Lecha Wałęsy. A swoją drogą, może Prokuratura Rejonowa w Bytowie zreflektuje się jednak i powróci do tematu?
wać o wyborze określonych przedmiotów. UMK było uczelnią o profilu nauczycielskim, ale teraz pozostawiamy prawo wyboru tym, którym zechcą zająć się pracą naukową. Blok zajęć pedagogiczno-dydaktyczny będzie nieobowiązkowy.
—	Dużo niepokoju wzbudzają sprawy socjalne. Nauka jest coraz droższa, a stypendia maleją.
—	Problem braku pieniędzy dotyczy całego kraju, nas też nie ominął. Utrzymamy stypendia naukowe w granicach od 50% do 80% najniższego wynagrodzenia asystenta. Natomiast jeżeli chodzi o dofinansowanie z puli socjalnej, o wysokość tych stypendiów zadecyduje Wydziałowa Komisja Stypendialna, składająca się ze studentów. Oczywiście możliwości płatnicze są ograniczone budżetem, który przeznaczamy na ten cel.
—	Toruń ma stosunkowo tanie
Momentem zwiastującym koniec trudnej budowy kościoła w Bytowie jest poświęcenie, czyli przeznaczenie do kultu religijnego, ołtarza wykonanego w stylu nowoczesnej, opartej na symbolach sztuki sakralnej. Autorem tego dzieła jest niemiecki artysta, malarz i grafik prof. Gerd Winner. Związany z ziemią kaszubską, bytowską przez swoją matkę Annę Josepha Schock, która urodziła się i mieszkała do 1917 roku w Rekowie. Na cmentarzu rekowskim spoczywają również prochy niektórych członków z rodziny artysty.
Gerd Winner studiował w Berlinie i Helsinkach w latach 1956—1962. Od roku 1964 w Berlinie rozpoczął samodzielną działalność artystyczną, jako malarz i grafik.
Stał się znanym artystą w wielu krajach i współpracownikiem wielu współczesnych twórców. Warto nadmienić, że w 1974 roku jego prace
zostały nagrodzone w Krakowie państwową nagrodą.
Ostatnie lata działalności artysty wypełnione są intensywną pracą i wieloma podróżami o charakterze naukowym i wystawowym. Wyrazem tego są liczne wystawy w Niemczech i za granicą (Londyn, Tokio, Nowy Jork, Oxford, Helsinki...). Do ubiegłego roku było ich ponad sto. Jego prace zdobią publiczne instytucje (banki, uczelnie, szkoły...), zakłady pracy oraz kościoły.
Nie sposób opisać w tak krótkim materiale treści i symboli, które swoją kompozycją tworzą dzieło w Bytowie. Nie oczekujemy obrazu, bądź figury o
akademiki, posiłki też nie są drogie. Czy uda się utrzymać obecny pułap?
—	wysokość odpłatności zależy również od budżetu. Ceny energii i usług ciągle rosną, za tym muszą iść podwyżki. My staramy się aby nic nie nadwerężało kieszeni rodzin, które mają dzieci na studiach, np. za obiad pobieramy 50% rzeczywistej wartości, akademiki w dużej części są dofinansowane i jeszcze istnieje możlo-wość ubiegania się o zniżkę. Problemy te są charakterystyczne dla wszystkich z akademickich ośrodków.
—	Od dawna mówi się o odpłatności za studia. Ile w tym jest prawdy, kogo to będzie dotyczyć?
—	Takie możliwości daje nowa u-stawa o szkolnictwie wyższym. Przyszły rocznik może spodziewać się, że przyjdzie mu płacić za ewentualne repety, także studenci zaoczni mogą uiszczać opłaty, ale te sprawy nie są jeszcze roztrzygnięte.
—	Wracając do zmian natury
naturystycznym wyrazie. Taki rodzaj sztuki sakralnej, choć bardzo rozpowszechniony wyraża tylko .wyizolowane" motywy tajemnic wiary.
Życie świętego Filipa Neri, które było kompozycją ziemskich wydarzeń i boskich natchnień Ducha Św., rozpoznajemy przez symbole: kształtów, barw i monogramy. Dzieło to jest więc rodzajem sztuki symbolicznej. Stąd wymaga objaśnienia, zwłaszcza dla mentalności człowieka współczesnego, który w naturaliźmie zatracił kontakt ze światem duchowym i jego symbolami, zwłaszcza religijnymi.
Samo dzieło sztuki, którym jest ołtarz może okazać się za trudne dla ludzi przyzwyczajonych do kiczu, który niestety często wypełnia nasze kościoły. Mamy również świadomość, że wiara, zgłębienie i życie jej treściami jest także trudne. Uprzedził nas o tym sam Chrystus, mówiąc: .Kto nie bierze krzyża swego i nie
idzie za mną, nie jest Mnie godzien" (Mt 10,38). Tak wielki radykalizm jest w Ewangelii, więc spróbujmy odkrywać go w życiu św. Filipa Neri przez wspaniałe dzieło symbolicznej sztuki sakralnej — G. Winnera. Kicz nie zbliża do .Sacrum", tylko go spłyca i jest częstą przyczyną utrary wiary.
Czy było nas stać na takie zamówienie? Oczywiście, że nie ze zrozumiałych przyczyn. Dzieło jest darem artysty dla mieszkańców ziemi, na której urodziła się i żyła Jego matka. Znaczny udział miał również pan Witold Chrzan, bytowianin obecnie mieszkaniec Litenburga i współpracownik techniczny prof. G. Winnera.
Ks. Cezary Maślanek
organizacyjnej na studiach, na pewno uczelnia myśli o powiększeniu liczby kierunków.
—	Tak. W obrębie już istniejących specjalności, otworzyliśmy np. biologię molekularną, mikroelektronikę, informatykę. Najciekawięj przedstawia się ekonomia, której kształt zmierza ku zachodniemu modelowi. Myślimy o psychologii i filozofii, jednak nie będziemy przeprowadzać naboru na te kierunki, gdyż narazie zostawiamy je w sferze dodatkowych fakultetów dla naszych studentów.
—	Wiadomo, że studia to nie tylko nauka, a także czas wolny.
—	Uczelni nie stać na rozbudowanie bazy sportowej i kulturalnej, a myślę, że ta którą posiadamy jest zadowalająca. Istnieją prężne kluby studenckie, teatry sekcje sportowe.
—	Dziękuję w imieniu czytelników za rozmowę
—	Ja również. UMK chętnie przywita w swoich murach młodzież z województwa słupskiego.
Rozmawiał: Andrzej Waszkiewicz
Co po maturze?
Rozmowa z mgr IRENĄ GIŹYŃSKĄ — kierownikiem Wydziału Dydaktyki Uniwersytetu im. Mikołaja Kopernika w Toruniu.
Ołtarz św. Filipa Neri
str. 6
POSŁA NIEC BYTOWSK!
11/91
Boris Vian należy do wybitnych pisarzy francuskich XX wieku. Już za życia był legendą. Poeta, prozaik oraz muzyk i pieśniarz w powojennym Paryżu był bohaterem wielu skandali artystycznych i politycznych.
Jego twórczość dopiero po śmierci spotkała się z zasłużonym uznaniem. W Polsce znany jest m.in., z takich książek jak: „Opowiastki do pociągu", „Na-pluję na wasze groby", „Jesień w Pekinie". Był mistrzem surrealizmu, subtelnej groteski, a także lirycznych małych form literackich.
Groteskowa powieść zatytułowana „Wyrywacz serc", zaliczana jest do jego najbardziej znaczących dokonań literackich.
Powieść nasycona przewrotnym humorem jest też satyrą na nad opiekuńczość matek i brutalizację życia.
Główny bohater — Zmar, chcąc przeprowadzić psychoanalityczne badania, trafia do groteskowo nakreślonej przez Viana wsi. Wszystko wokół zadziwia go: ludzie ich obyczaje i dziwaczne zachowanie.
Zachęcam wszystkich do przeczytania tej znakomitej książki ukazującej każdego z nas w krzywym zwierciadle. Nie ulega wątpliwości, że Boris Vian to Wielki Pisarz!
Barbara Hapke
VIAN BORIS — „Wyrywacz serc", w przekładzie Marka Puszczewicza. Wydawnictwo „Przedświt". Warszawa 1991 r. Cena — 10.000 zł.
Konkurs literacki
Klub Literacki „WERS" przy MDK w Bytowie informuje, że o-głoszony został 6 Ogólnopolski Konkurs Literacki im. Mieczysława Stryjewskiego w Lęborku. Konkurs ma charakter otwarty. Mogą w nim wziąć udział poeci i prozaicy zrzeszeni i niezrzeszeni w org. twórczych.
Preferowana jest tematyka kaszubsko-pomorska.
W kat. poezji — minimum zestaw 4 wierszy.
W kat. prozy — fragment powieści, pamiętnika, reportażu nie przekraczający 10 stron maszynopisu.
Na konkurs należy nadesłać utwory w 4 egzemplarzach, które nie były publikowane i nagradzane w innych konkursach. Utwory opatrzone godłem (wewnątrz: imię i nazwisko oraz dokładny adres) należy nadesłać na adres: MBP
84-300 Lębork ul. Boh. Stalingradu 14 w terminie do 3 października 1991 r.
Wszelkich inf. dot. konkursu udziela:
1)	MBP w Lęborku tel. 21-196
2)	PAX w Słupsku tel. 237-69
Na wyróżnionych w konkursie oczekują wysokie nagrody pieniężne.
(W. P.)
Konkurs
rozstrzygnięty
W eliminacjach międzyszkolnych Konkursu, które odbyły się 13 maja 91 r. na scenie Miejskiego Domu Kultury uczestniczyło 53 recytatorów wyłonionych spośród 160 uczniów uczestniczących w eliminacjach szkolnych. Zwyciężyli: w pionie szkół średnich — Michalina Bukowska z Liceum Ekonomicznego prezentująca poezję śpiewaną, Marzena Trzebiatowska i duet Aldona Gostomska i Rafał Mohr z Liceum Ogólnokształcącego. W pionie szkół podstawowych wyróż-
ft
POSŁANIEC SF>OFt TO \A/y
11 kwietnia na terenie MOSiR w Bytowie odbył się turniej Piłkarska Kadra Czeka. W turnieju wystartowały 4 drużyny. Pierwsze miejsce zajęli zawodnicy ze SP nr 2 w Bytowie, drugie SP z Gostkowa przed SP nr 3 z Bytowa oraz
SP Niezabyszewo.
* ♦ *
14 kwietnia w Kołczygłowach odbył się rejonowy turniej tenisa stołowego. Startowało 34 zawodników i zawodniczek. Zwyciężyli: Stanisław Miniach, Grzegorz Moń, Ryszard Roda i Ilona Werra.
« * *
28 kwietnia w GOK w Borzytucho-miu odbył się turniej szachowy w którym wzięło udział 18 zawodników. Zwyciężył Jarosław Szulchan przed, Władysławem Kocaba i Tadeuszem Czają.
* * *
Aktualna tabela rozgrywek piłki nożnej
klasy „A"
seniorzy:
1)	Iskra Dretyń	27—11
2)	Orzeł Kołczy główki	27—11
3)	Błękitni Tychowo	27—11
4)	Zawisza Borzytuchom	24—14
5)	Burza Poborowo	24—14
6)	Czarni Czarne	23—15
7)	Granit Koczała	23—15
8)	Prefabet Studzienice	21—17
9)	Orkan Gostkowo	18—20
10)	Diament Trzebielino	13—25
11)	Echo Biesowice	11—21
12)	Myśliwiec Tuchomie	10—28
13)	Krzemień Krzemieniewo	10—26
14)	Czarni Suchorze	7—31
* * *
9 czerwca '91 r. o godz. 11.00 w Bytowie na trasie asfaltowej Bytów—Niezabyszewo—Sierżno—Udor-pie—Bytów o dł. 20 km — ognisko TKKF „Radość" i OSiR organizuje Bieg Gochów. Odbędzie się on pod patronatem Redakcji tygodnika „Zbliżenia" i „Posłańca Bytowskiego".
W biegu startować mogą wszyscy chętni powyżej 161. (bez przeciwskazań zdrowotnych). Zgłoszenia kierować na adres Ognisko TKKF „Radość" w Bytowie, ul. Mickiewicza 13, tel. 36-57, lub po godz. 16.00 — 37-11. Bieg odbędzie się bez względu na pogodę.
niono i nagrodzono 28 wykonawców.
Laureaci otrzymali piękne nagrody książkowe ufundowane przez organizatorów, tj. Parafię św. Katarzyny w Bytowie, Oddział Miejski PAX-u w Bytowie i Oddział Wojewódzki PAX-u w Słupsku oraz Miejski Dom Kultury w Bytowie. Ponadto piękne albumy ufundowały „Solidarność" Bytowskiego PSS-u i Delegatura Kuratorium Oświaty i Wychowania, za co należy się im podziękowanie.
Wszyscy uczniowie (160-ciu uczestniczących w Konkursie) otrzymali specjalne „dyplomy-pamiątki" składające się z wydanych przez Veritas „karnetów pielgrzymkowych" i wkła-dki-grafiki autorstwa i wykonania plastyka Wacława Pomorskiego. Kar-
nety te uczestnicy mogli otrzymać dzięki wsparciu inansowemu takich fundatorów:
—	„Sklep Masarski —Józef Paszkę"
—	„Sklep Odzieżowy — Barbara Wyczk"
—	„Dewocjonalia — Sklep przemysłowy Inga Mach"
—	„Sklep Cukierniczy oraz Spożywczy POMORZANKA"
którym również organizatorzy składają serdeczne podziękowania
Komisja oceniająca i Organizatorzy dziękują również wszystkim nauczycielom i uczniom zaangażowanym w Konkursie. Był to wspólny wkład w uczczenie Pielgrzymki Papieża do Naszej Ojczyzny i Diecezji.
Organizatorzy
KASZUBSKIE OBRZĘDY I OBYCZAJE
Chrzciny
Młode małżeństwo niecierpliwie czekało na potomstwo. Po szczęśliwym rozwiązaniu należało wyprawić chrzciny. Dawniej, gdy udawano się do kościoła, dziecko niósł ojciec. W środowiskach ubogich robotników leśnych było w zwyczaju, iż ojcic zanosił dziecko do kościoła w niedzielę, rozglądał się po obecnych na nabożeństwie, a następnie prosił o wyświadczenie przysługi rodziców chrzestnych, których wybrał. Panowało przekonanie, że nie należy nikomu odmawiać przysługi „podania dziecka do chrztu".
Do tradycyjnych imion nadanych dziecom na chrzcie należały: Antoni, Alfred, August, Bernard, Franciszek, Jan, Józef, zaś wśród imion żeńskich przeważały: Anna, Brygida, Jadwiga, Klara, Maria, Rozalia, Waleska i inne.
Nie było też zwyczaju obdarowywania dzieci upominkami przez rodziców chrzestnych. Do ich obowiązków należało jedynie zapwnienie dojazdu do kościoła i włożenie do poduszki różańca i książeczki, aby dziecko było pobożne i pojętne. Po samym zaś obrzędzie pieniążka, aby było bogate. Nie dbano też o urządzenie większego z tej okazji przyjęcia. Po powrocie z kościoła podawano obiad i wódkę.
W niektórych wsiach przestrzegano też, by po powrocie od chrztu wnosić dzieci główkami do przodu a nóżkami w stronę drzwi, co w przypadku chłopca miało wpływać na jego pracowitość. Wierzono, że będzie on przebywał częściej w zagrodzie niż w domu mieszkalnym.
Wybrała: Barbara Hapke
Udana impreza
Z okazji 200 rocznicy Konstytucji 3 maja w Bytowie przygotowano bogatą ofertę imprez kulturalnych i sportowych. Mimo deszczowej pogody na „Festyn 3 Maja" przybyło około 5 tys. mieszkańców Bytowa i okolic.
Organizatorzy TKKF, OSiR, MDK oraz Urząd Miasta i Gminy Bytów przygotowali szereg atrakcji. Deszczowa pogoda pokrzyżowała jednak plany — część z zaplanowanych imprez przełożono na inny dzień, ale mimo tego było wesoło i gwarnie.
Wśród przygotowanych imprez spore zainteresowanie wzbudził turniej pił-lki koszykowej — zwyciężył zespół z Technikum Drzewnego ze Słupska pokonując reprezentację Bytowa 69:56 oraz turniej piłkarski z udziałem 5 reprezentacji bytowskich zakładów pracy. Zwyciężyła drużyna, którą stanowili nauczyciele z bytowskich szkół. Wyścigi konne dla szefów wygrał Dyrektor ZOZ Wojciech Okopiński, ostatnie miejsce zajął Burmistrz Bytowa Mi-
Apteka
babci
Do najczęściej stosowanych praktyk leczniczych zarówno dawniej jak i obecnie należy podawanie wywaru z kwiatu lipy w celu wywołania potów. * * *
W przypadku schorzeń żołądkowych np. nieżytu organów trawiennych, dawkuje się wyciągi esencjonalne z piołunu jak również wyciągi z owoców jałowca i liści tataraku. Leki te dawkuje się cztery razy dziennie z dodatkiem jednej łyżeczki czystego spirytusu.
* * *
Przy schorzeniach nerek, gdy należy oczyścić organizm z moczu, podaje się herbatę parzoną z liści C2____. ~
lub z borówek-czerwonych jagć * * *
Przy dolegliwościach nadmiernego pocenia się, zaleca się kąpiele w wywarze kory dębowej i końcówek gałązek świerkowych.
* * *
Przy schorzeniach płuc u osób starszych podaje się do picia wywar z suszonych ziół łąkowych, przeważnie z główek mleczu (Sonchus asper Hill), napój z siemienia lnianego oraz olej z anyżu. Przyżądzony lek należy podawać przy przedłużającym się procesie zabliźniania otworów w płucach. Jest on nieodzownym środkiem szczególnie wtedy gdy uwidacznia się stopniowa
poprawa zdrowia u chorego. * * *
Przy schorzeniach nowotworowych podaje się do picia wywar z narośli pnia brzozy z charakterystycznym zgrubieniem na pniach (Huba).
* * *
W przypadku zatrucia grzybami i nieświeżym mięsem podawano do picia
duże ilości słodkiego mleka.
• * *
W przypadku ukąszenia przez żmiję okładano ranę kwaśnym mlekiem, po uprzednim wyssaniu z rany pozostałości jadu.
• * *
W nagłych przypadkach zapalenia płuc podawano do picia mocz młodych osób.
* * *
W przewlekłych kaszlach stosuje się
napój z liści mięty i krwawnika. * » *
Na bóle brzucha podaje się napój z owoców jałowca z dodatkiem cukru i roztartych liści buku.
chał Fijałkowski.
W wieloboju sprawnościowym startowało 5 reprezentacji. Zwyciężyła Straż Pożarna, a ostatnie miejsce zdobyli zawodnicy Pogotowia Wodociągowego. W trakcie festynu odbyła się także loteria fantowa z której dochody (około 5 min zł), „Solidarność" przeznaczyła dla dzieci niepełnosprawnych.
Po zakończeniu imprez sportowych zaproszono wszystkich na program ku-lturalno-rozrywkowy, w tym występy zespołów artystycznych, oraz zabawę ludową i dyskotekę dla młodzieży.
Przez cały czas trwania imprezy czynne były stoiska handlowe i gastronomiczne.
Dla dzieci natomiast największą frajdą była nauka jazdy konnej na koniach z ośrodka wypoczynkowego w Somi-nach.
(B)
$
.POSŁANIEC BYTOWSKI" — Pismo Ziemi Bytowskiej. Redaguje kolegium: Jerzy Barzowski, Jerzy J. Jakym (redaktor naczelny), Janusz Kopydłowski, Danuta Michnowicz. Sekretarz redakcji Bernadeta Baumgard. Opracowanie graficzne Aleksandra Miki ta Wszystkie zdjęcia do tego numeru wykonał Zb. Leszke. Adres redakcji: ul. Wojska Polskiego 12,77-100 Bytów. Telefon: 23-09. Wydawca: Miejski Dom Kultury w Bytowie. Konto: PBKS O/Bytów 367611-778 z dopiskiem: „gazeta". Druk: Poligraficzna Spółdzielnia Pracy, ul. Mickiewicza 14a, 76-200 Słupsk. Rękopisów nie zamówionych redakcja nie zwraca. Zastrzega sobie również prawo skracania i opracowania redakcyjnego tekstów. Nie odpowiadamy za treść ogłoszeń. __._*________________