GEOGRAFICZNY

CZYLI
OPISANIE
KROLESTWaPROWINCYrjMr ASTjBlSKUPSTW,XręSTWy
Hrabstw , Margrabstw , Portow, Fortec y innych raieyfc znacznieyfzych sycztercch częściach świata.
Z WYRAŻENIEM ;
lłr którym Kròleftwie , Prowincyi, Krainie iakie Jię miey fce znayduie, do ktorego Pań lwa należy, nad którą rzeką, odnogą, górą lub morzem iefi położone, odległości iego w milach .Francuzkich co do mieyfc obcych, a w* Pol fri cli co do kraiu nafzego od mieyfc w poblizkości głńe/nieyfzych, z ich długością i fzerokośclą Geograficzną podług Mapp natjlep-fzycti nieopufzczaiąc coby o iakim mieyfcu parniętniey[zego widzieć było można.
PO ANGIELSKU NAPISANY
p r z e z-
PANA ECHARDA
, % trzynalłey Edycyi Angieljkiey na Francuzki ięzyk przeto-zony powiek/zony i poprawiony przez K. V O S GI £ N.
Nakoniec z ofmey Francuzkiey Edycyi w Polikim wydany ięzykn, z Polfk h"1 Za^Z^"rc'1	i umielzczeniem wielu Miaft'i Prowincy
W WARSZAWIE.
* Drukarni Piotra DUFOUR Drukarza j. K. Mcï.
M, DCC, LXXXII;
/
/
' /
j{.%y3%sw3£yszy zc3io£u
PANIE MOY MIŁOŚCIWY
- i l' N	'	>
.
Wtpn czafie; ïNarod caty ufituic ponowiŁ rciôosiit uczucia z okoliczności 3\.ocznicij, Ko-
&onacyi Waszey Królewskie* Mości PanjC Mego Miłościwego,
nayyyitkfzc to~òla Jìcbie pçczutuiç Jzczęście, że *n°<fg zbliżyć ho 3~'Onu- TV. 3Z. Mci M. M. dla złożenia 3. STomow Dykcyonarza Geograficznego, na Oij.czij,ślij, içzxjk przc^ iJ~°aegc,^rzy.iKcic łajkawe od TV. jlt. *>»%
JÏÎ. Dzida teyo ncùjjzczçsliwfzq, uczeni Spoche życia moieyo ? ile źe ta DCJieya umieszczona bpzie miedzy użyteczne y przeznaczone dla Elhikacyl JATaroàowey îifma.
Jfìc&em z nieòorownana gorliwością i z ytebokmi uszanowaniem.
3\r5iymsyws3szy SZSIOJCU ■
PANIE MO Y MIŁOŚCIWY
W. K. M. P. M. MIŁOŚCIWEGO.
'i - j ■ ' •
Wierny Poddany.
P. Dufous
1 Przyfięgły w Glowney SzkoU
Paryskiej/ Drukarz rV. K,
Wsi.
i
v \ ' '• -\ '
\
DONIESIENIE DRUKARZA.
Maiące byd z położone na cźele Piefwfzegô To mm zaraz po tytule.
Z Naijduie fie iv Polfzćze bardzo wiele dobrych Trakła-tow Elementarnych o Geografii. Dzieło gmci Xiedza WyVwicza, iefl bez ńadney fprzeczki naylêpfze wtey mate- -ryu Ale do tych czas niedoflawalo Dylccyonarza Geograficznego» Ten był koniecznie potrzebny w tym wieku , w którym rząd zatrudnia Jię Edukacyq, a czytanie kfiąg iefl naycelnieyfzą zabawa znakomitych O/ob» Uczeń ledwie tylko wychodzi z dziecinnego wieku » iuż nabywa kfu\-żek, przèrziica karty Geograficzne, y czyta Gazety. Dzieło wiec to jlciie mu fié niéodbicie potrzebnym, dla zrozumienia Hijioryi y Nowin Politycznych»
Przcdfiewziciłem wiec wydać trzy Tomy * ktorb izis wychodzą z pod prajfy, moim kofztem włafnym wydrukowane, znacznych potrzebowały wydatków. ^Jednakże do wydania ich baràziey mi było powodem gorliwość y wdzięczność dla oświeconego Narodu > niżeli podia cheć źiijkut która bywa powfzechnie pobudka ludzi w znakomitych ichprzedfięwzięciach. Cena pomierńci u flar nowiona dla Prenumeratorów iefl MypewnieyJzym dowodem bezzyjhowności moiey. Ta baczność z moiey flrcny ieji tylko Jłabym hołdem moiey wdzięczności dla Króla dobroczynnego Obrońcy Nauk y Kunjztow, który raczył pozwolić Dzieło to wydać zafzczycone fiwpim gfmieniem ; y dla Prześwietney KommiJJyi Edukacyi Narodowcy > kto* ra raczyła prenumerować na pewną liczbę Exemplarzowt tako tei i) Korpus Krolewfki Kadetów y znacziip liczbą znakomitych Ofob z Korony y IV, Jf. Liti.
Shiva Autora, który mi nadejlał Mami/krypt tego Dzif i$t Autora znakomitego ut Rzepltey Liter ackicy przez uh**-
h dobrych pifm, z pochwala Kommiffyi Eâukacyiney uto*
żony eh, zaręcza za dokładnością wyfzukań y przyczynia* nyck artykułów, ktoremi powiekfzyl to Dzieło przydatkami epifania mieyfc odległych, od Krancyi, a graniczących z Pofiką, a nadowfzyjiko z przydaniem tego wfzyflkiego, cofię Ściąga do wiadomości tego oh [żernego Pań/iwa, dici ktore-go miefzkańcow, ij dla dobra y użytku Publicznego poświęcam mois trudy y prace*.
Nie należy nam z tym wfżyfłkim rozumieć ńe trudna pra--4 a Au loro w niemoże iużbydż wydojkonalona y ulep [zona,, zwłajzcza że Jj. Edycya Angielfka, a o [ma Francuzka T fruirne w czwartey części przytzynione, w edycyi ninieyfzey iefzcze niemiały zupełney dokładności. Ale możemy [ohi» obiecywać że rotfctdne y. oświecone Puhlicum, zechce dopełnić niektóre błędy, y opijzczemc [pofitrzeżone, zważaiac na wielkość pracy Autora, y niepodobieńfiwo uniknienia iahchkolwiek niedokładności. Poważam fie niektóre tu jprzełożyć uwagi.
Amo. Niemożna było czyniò opifu Poffki tytko podług Geo grafów dawnych lub terażnieyfzych ; iako też podług powieści O/ob żyiących, które raczyły dać niektóre uwiado-mienia,
2 do. Mile Polpe, niemo gły by dà rzetelnie ufianowione, 'file że niemafz dokładnego ich rozmiaru y że nie ja równe pa wJżyfiHch mieyjćach, a hardzieli wymiar ich zawifl od mnie--fiuima po [po litego, podług mieyfc mniey lub wiecey od fieli w odległych. Stryïkowjki Hory wisie zwiedził Krain * częjio tie, omylił, oznaezaiąc odległość iednego mieyfca od drugiego. Niemożna wiec żądaè po Autorze, który tyl-ko innych w teif mierze wypifuic, ani też od Geografa tey fam-ey dokładności, itorey Geom&traprzejlrzegać może.
ę,ti\. Mile Geograficzne niezawfzs [lezgadzaia z milami [pq[politemi. Rachuiqfie tu z iednego Miajła do drugiego » y dla tego fą mmeyfze w okohcaęh ludnych, a dłużfze w frveyfcaoh meojiadlych^ Rozmaitość mil ęzyni różnice od-kęłości, g ztttd Krawpifarzowi wynika wiele trudności , Q
filmofifaie fie dla niego flufzną obroną, tu razi» talwiniê*■
92ia go, o nieiaką niedokładność w tey mierze.
4to. Gdyby fie znalazło że iaka jzczegułność opufzczona lub odmieniona, wzgledem PoJJki, trudno o to obwiniać Autora, bo czy można, aby ieden człowiek mógł mieć dokładnai wiadomość Pc.hflwa tak ob [żernego. Drukarz takz# od wfzelkiego iv tey mierze zarzutu niedhalftwa iefi wolny, ponieważ oglofił kilkakrotnie w Gazetach cłoniefienie y rozdał na 5000. Pro[pektowpo całym Krolefiwie, końcet» ohimè[zczenia Dzielą tego, a bardziey końcem uprafzania Gbywatelcw {ego Kr ole [twa, aby mu raczyli dać potrzebne uwiadomienia, dla udzielenia ich Autorowi. Z żalem to doznać mufiał: żewfzifjikie cfirożności tego były w tey wierze niepożijteczne, y że nikt mu niechciał udzielić obia-śnienia, łub wiadomości takich [zczegulnychwyiawfzy dwóch czyli trzech gorliwych y znakomitych Patriotcw, kto-rzy znaia użytek tego Dzieła, y pbirzehe przyłączenia Jię do dcjkonalości iego, raczyli niektóre tiadejiać Artykuły, utfzyftkie inne odmiany y przyczynienia, należą fię jxczegul-tue pracowitości y Jìarunkom Autora. Sadzić będzie Po-ufzechność ieżeli dopełnił chwalebnie na fie wziętego obowiązku.
Chcąc Dzieło to użytecznieyfze uczynić, przydałem iv lońcu %go. Tomu nazwijka mieyfc łacirjkie, przy których .h zKaydują nazwijka ich Pojjkie, dla ułatwienia pracy dlm młodych Ófob, którzy maiąc przed folą lub Mappe Ge-cgraficzna, łacnfiką łub kfiążkę w tym gfezyku, ktorego da-ł U'ne go Autora, bedą mogli zaraz znałeś ć oznaczenie mieyfc takich. w Polfkim ĘJezyhi. Co wprzód iednak nim porządkiem ahecadłowym ułożyłem ten Słownik, radziłem fio łudzi Uczonych, którzy pochwalili ten zamyfł, y za ich zdaniem do Jki'tfai g0 przywiodłem. Autor przyłączył także mały [u-P ementporządkiem ahecadłowym który fif znayduie na koń-cl[ -5£°- Tomu, z przydatkiem omyłek znacznieyfzych, ktor# nefpojłrzeżono, przy korektach.
JJeżelil
vjj% łajkawey Powfzechnościpodobało dać mi ia* Ar e oj: rzęzenia lufy dcniefienia tv czafie przyjzłym, końctm
tdo/komîenia, lub pomnożenia B-ńela tego,zechcę tijm oka* %aâ wdzięczność moia: ze zehrawfzi] te wjżijftkie nadejłan* mi uwiadomienia, wydam iak naijpredzeif fupplement, niema* iqc infzey chęci, iak tylko wydójlzonahó to Dzido równi* grzyiemne iak pożyteczne Narodowi.

tabella abrewiacyl
A,
Ifr. Akad. Amer. Angl.
Arcybis.
Afryka, Afrykańiki. Akademia.
AmerykaAmerykańfki. Anglia , Angielfki. Arcvbiïkup , Areybi-
fkupftwo. Atlantycki*
Auftrya, Auftrysicki. Azy*, Azyatycki. Barbarya.
Baronia.
Bawarya, Bawarfki. Benedyktyôfki. Bifkupftwo, Ki/kup. r r	®randebur(ki.
vefar. Cef. Cefarz, Cefarftwo, Ce-farlki.
Cyrkuł.
Cyfreriki.
^epwtat.
Diecezya.-Diftrykt.
dtngości, dfuga.
dobyty.
Elektorftwo.
Europa, Europ«y£ki. Familia.
Fiandrya.
Florencya , Florenczy-kowie. -,	Forteca.
* rane. Francya ' Francuz ,
rrancuzki. Fundowany., '
Generał.
graniczy.
fcandlowny.
Hifzpania, Hifzpani.
Holiandya.Holendrowie.
Hrabia Hrabftwo. jezioro..
Imienia. » Katedralny.
Krole-ftwe, »
Atlan.
Auflr.
Az.
Barb.
Bar.
Bawar.
Bened.
Bifk.
Brand.
Cyt.
Cyftt
Dep.
Diec.
Diftr.
dï.
dob.
Elek.
Eur.
Fami.
Fland.
Fioren
Fort.
fund. Cita. W-
Han dl.
Hifzp.
Hol.
Hr.
Jez.
Im.
Kated.
Kroi.
Ła«.
Portag*!?
Liw.	Liwrow.
M.	Bliafto.
M. S.	Miifto Stołeczne.
m.	łniafteczko.
tfi.	mila.
Margr.	Margrabftwo.
nal.	należy.
nar.	narodzenie.
Niem;	Niemcy, NiemiesłJ*
niż.	niźfzy.
Ob.	Obacz.
Obr.	Obronny.
Opac.	Opaftwo.
Pan.	panowanie.
panu.	panuiący.
Par 1.	Parlament.
pold.	poîudnie, południowy.
foln.	potnoc, połnocny.
ol.	Polfki.
Port.	Portugalia
czyk.
Pow.	Powiat.
Prow.	Prowincya.
Proteft.	Proteftanriki.
r.	Roku.
Kezyd.	Rezydencya.
rz.	rzeka.
Rzplta.	Rzeczpofpolita.
S.	Święty,
fl.	flawny.
fprzy. fprzymierzony»
fłoł.	ftołecznp.
Suffr.	Suffragan.
fz.	fzerokości.
Szwc.	Szwecya.
Szway.	Szwaycarya • Szw ayca» rowie.
tyt.	tytułem, w. wfchod. W. Wielki. Woi. Woiewodztwo.
wyż.	wyźfzy.
X.	Xiążę, Xiçftwûfc z. zachód.
znaca. zr.awny»

UWIADOMIENIE.
«Â.Utor tego Dzieła w Angielfkim ięzyku JPati
Echard, dofyć ieft znaiomy przez wydaną od fie-Me Hiftoryą Rzymfką i inne Dzieła przednie, a zw&źaiąc iefzcze,. że ten Dykcyonarz w Anglii 13 razy raz po raz drukować mufiano, łatwo przekonanym bydz można o dobroci i dofkonałości iego.
Nie z mmeyfzym upodobaniem to Dzieło z 13 edycyi Angielfkiey na Francuzki ięzyk przetio-maczone przez X. Vofgicn Kanonika de Vaucou-Itur, przyięte zoflało, ponieważ od Roku 1763. do 1779. 8 razy przedrukowane było, z kto-rey to oftatniey edycyi znacznio poprawioney i pówiękfzoney , te niaieyfze dwa Tomy fą tłumaczone,	,
Tłumacz Pol/ki, który od dawnego iuż czafu ziednał lobie wielką ilawę, częścią przez uczone fwoię dzieła, częścią tłumaczeniem k fi a g użytecznych i fprawowaniem Urzędu , na którym zollale, nie był tylko wiernym przekładaczem oryginału , lecz dodał to wfzy&ko , coby Ojczyźnie bydź mogło użyteczne r opifuiąc dokładnie bardzo wiele Miaft Poi/kich i Prowincyi ( umieściwfzy ie w porządku alfabetycznym ) które mniey wiadome Autorowi Cudzoziemskiemu, iako nie interefsuiące opufzczone lub fałfzy wie opifane były. Nie przepo-mniał i zafzłych odmian w Ameryce, Polfzcze, Niemczech, &c. Takowe tedy dzieło fluźące wfzel-kiego wieku ofobom, nie rao^e bydi inaczey, iak dobrze przyięte w Kralu nauki kochaiącym.
«	UWIADOMIENIE.
Jeżeli bowiem w którym wieku , to w niniey-fzym zaifte, który więkfzym oświeceniem nad inne czafy zafzczyca fię, wątpić nie można, iż Kraiopifarftwa wiadomość iedną ieft z naypożyte-cznieyfzych nauk w pożyciu ludzkim, a tym po-"wfzechnieyfz^, im więcey powabow w fobie z ciekawości famey zawiera.Stała fię więc Geografia nieuchronnie potrzebną w edukacyi młodzi, a w dal-fzym wieku nie można w niey nie bydź biegłym, aby nie ściągnąć na fię nieumiejętności cechę. Z tego powodu gdy panowanie fzczęśliwe Modrego Augusta wnioflo lepfze światło nauk do Kraiu nafzego, dały fię Jeż nam widzieć rożne w tey mierze kfiążki. I na tych iuż przeftać możnaby było, gdyby iako w fobie dofyć fą pożyteczne, tak w częftey bardzo potrzebie dopadkowego użycia flużyć mogły, a niefpofobności utrzymania w pamięci obfzerney i pełney imion fzczegulnych wiadomości v/ygadzały. Czytamy Hifiorye, Gazety, Woiaźe, Romanfy lub w innym rodzaiu kfi?|żki, znayduiemy w nich niewiadome nam , lub przepo-mniané mieyfc nazwifta, których fzukanie w Geograficznych kfiążkach zbyt trudne a niekiedy bez-ikuteczne , albo czytane bez ich wiadomości mało zrozumiałe i niepożyteczne być mufi ; która trudność Geografia kfztałtein flównika ułożona zupełnie ułatwia.
Zwierzchność Edukacyą publiczną chwalebnie i trofikliwie zatrudnialąca fię, wiele Ofob naypier-wfzey Dyftynkcyi i edukuiący młodzież Dzieło to tym famym approbowałi, gdy na nie prenumerowali.
dykcyonarzyk geograficzny.
A.
<£"Va, jffgnio, rz. we Fr. maiąca
początek przy Renty , pîynie pod •S'. Omer, tu zaczyna być żeglowną, i wpada w Ocean blilko Graveltnes.
rz. w Semigallii, która fię Ikîada z zbiegu rzek Memli i Mufzy, ptyni»; pod Bowik, wpada w Dzwi-Hę przy iey uyiściu.
AA, rz. w kant. Lucerny, tyczy f1? z Aarą przy Wildeku; ieft rzek innych tego im. 4 w Szwaycarach,
3 w Holi. 5 w Weftfalii, ale nie fą znaczne.
A À C*H, lub A c h s, Aquagra-
ż, m. Niem. z zamkiem w Cyr.
Szwabii, przy źrzodle rz. Aacby,
nal. do Domu Auftr. ieft o m. 5 od. Szafnzy.
A A C H E N, ob. Akwizgran. A A D A, czyli Aa, rz. w Bra-bancyi Hol. pîynie pod Helmont, ■wpada w Mozę.
. AAHUS, lub Ahads, John* fi*™, m. w Weftfalii, z dobrym zamkiem, nad rz. Aą, nal. doBifk: Iflonafterlkiego im. 3 od Kesfeldu. AALEN, ob. Alen.
AAR, lub Ahr, jAbrinta tz. Kìcm. w Hr. Blankenkth W Ren naprzeciw Lintzu.
AAR, Jfrola, rz. w Szwaycarach, początek ma z gory Grimfel, pîynie pod Bernę, Solotiirnę, przy Koblentzu, łączy fię z Renem, Mo-ftow ieft na niey 29, niefie niekiedy piafek zîoty.
AARBURG, ob. Arberg.
AARON, wyfpa, ob. S. Mało.'
AARWANGEN, m. w Kant. Berneńlkim, nad Aarą, od Arbergi m. 8»
A A S, Jafet, Forteca-Norwegii w Prow. Aggerhulkiey,ma port dobry przy uyiściu rz. Lindals. Toż na-zwifko ieft pewney w Bearnie Krynicy fkuteczney przeciw oparzeli-znom.	v
AB ACH, lub Abbach, Jibi1* cum, m. Niem. w Bawaryi z zamkiem , nal. do Domu Auft. przez traktat r. 177$. po śmierci oftatnie-go Ejekłtfra Bawarfkiego. Ma wody
•nur*»	----
w ^_______ ^unaiiaic^u* auh wo(ł]f
mineralne zdrowe, leży nad Duna-iem, o m. 4. odRatyzbony. DÎ. 29. 40. fz. 48. 55.
AB AD, znaczy miefzkanie. Jeft zakończenie pofpolite nazwifk miaft Kipm"w'H^bi^HR' -Abrinta rz. w Indoftanie.
n-r,v " }ankenhtim, wpada A BAK O A, Macoa, wyfpa A-* Rea naprztct» n--------o-.sr. fedi* 2 Lulwfeh, nil. do
Aij
. I. "
4	A BE
Anglików, m. ma m. 18 fz. 7.
ABANO , Aponus , m. Rzpl. Weneckiey, znayduiąfif tu Sî. u dawnych dwa źrzodła wod ciepfych.-©yczyzna Piotra z Abano, i podobno T. Liwiufza. Od Padwy m. 12 na połud.
ABANvyiWÀR ,Abanviv arieti fi s Comitesfus, Hr Węgier wyż. \v którym M. S. Kofzyce.
ABARANER,m. w Armenii wielkiey pod pan. Tureckim, nad iz. Allingeną,
A B A S C Y A, kraina Georgii w Azyi, gran. z Kaukazem i morzem parnym Jeft i rz. tam?e tego im. o ktorey mniemaią, iż ta ieft, co u dawnych : Glaucus.
A B A W A, rz. w Kurlandy i, płynie pod Gandau, i wpada w Win-'dawę.
ABBEVTLLE, Abbatis- Villa, m. Fr. w Pikardyi, ludne ; należało dawniey do Opac. S. /Rykiera. R. 16Ó6. założone w nim ,fą rękodzieła fukiemie. Jeft Oyczyzną Allegrili a Kard., Brietego Jezuity , Sanfona, Hekieta. Leży nad fommą od Paryża na poi. m. 3#. od Kalétu m- 22. dï. T®. 29. fz. 50.7.
A B E C O U R, Opac. Fr, w Diec. Kaniu teńfkiey , czyni 5000. liwr. Ma fl. wody mineralne,pomocne naiu-snatyzrn.
AB E NAQUIS, ob. Abnako-\vie.
ABENSBERG , Auentinum, Abufina, m. w cyr. Bawaryi, nad rz. Abenft, o m. 5. od Ratyzbony. Tu fię rodził Jan z Awentynu.
ABERDEN , Ab er doni a , m. îiadm,. Szkocyi połnocney , dofyć wielkie i handlowne. Ma wody mimer. moft piękny nad rz. Dęą,iAk. fctorąBarklay i Moryflon zafzczycili. Od Èdimburga, na poln. nu 31. dl. 26. fz, 57/23.
ABERGAWENNY,m. Ang. w Hr. Monmouth, ft. przez, fwe flanelle. Jeft to .naypt-erwfza Baronia W Anglii- Od Monmouthu tn. 6. A S E R N fc ï Y » lub A b e r n-
AvBI
DorNy.Abcrnethtus'1, m. Szkockie, w Frow. Pertb, nad rz. Tayą, o ni, 12.. od Etiymburga.
ABERYS T W IT f ï , Abery-ftyw, m. Angiel. w X. Walii i, przy uyiściu rz. lliwitli, m. 57. na połn. ku w. od Londynu; od Kardyganu m. 8-
A BE S KUNA, wyfpa Azyi na morzu Kafpiyfkira, o 3. tn. od Afte-rabaduv
ABEX, Abecis-ora, kray Afryki, nad brzegiem zachodnim morza-czerwonego na poflid. Pgyptó. Wifk-fzą część tego lcraiu Turcy po fi a dalą , a dawniey czynił pro\y. Troglo-tydf.
A BIA D m. Afr. w brzegu Abex, flawne handlem bawełny, kości iło-niowey, i zioł drogich, m. 65. na poln. od Suakemy.
A B IA G R A S S O, ob. Biagraffc.
A B 1N GD ON, lub Abendon, m. Ang. w prò W. Barekshir.fi, wy-fyła Dep. na Parł. Jeft nad Tamizą," m. 14. od Londynu.
A BI S C AS ," AbifkoWie, Abifti, naród, Am er. połud. na wfehod Pera między rz. Y«tau, i Amutamai.
ÂB I S S Y N T A , kray wielki i kroi. Afr. dł- m. ^00. a fz, na m. 280. leży przy morzu czerwonym, między Nubyą i Nigrycyą. Pełne ieft gór i łkał, na których wierzchu znay-duią fię krynice, ziemie .zdolne do uprawy, drzewa ipsftwifka, w powietrzu łagodnym, gdy za to w równinach upały panuią. Defzcz. tu nie pada kroplami, ale lać fig zwykł, a śniegu ani żnaią. Grunt żyzny, trzy razy na rok niekiedy żniwo przynoii. W mieyfcach «temperowanych paftwifka i\% zawfże zielenieią. Rodzi żyto, pròli), (enes, i inne nieznane nam zioła- Zwane ziele Af-fązoa ufypia wężów i zmiie. Prócz wielorakiego bydła, owce tu tak fą wielkie, iż ich ogon do 40. funtów waży, a woły tak ogromne, że rog wołu 5. garcy wody bierze w fiebie. Abiffyńc^ykowie łą ftufzni, ikładu ciała przyftoynego, cerę maią br«-
ABO
"atno-oliwkową; fą mocni, praco-
.w,civ Bi dl fi z nięh fą płodem mie-•'-aniny z Europeyczykami. Oby-c7.aie ich Hizikie, mało znaią chałup, naywięcey pod namiotami miefzka-, tak , iako ich Céfarz , ktorego'zo-wią Wielki- Neąus. Jedzą z fkorup, każdy fobie chleb piecze, nakfztałt dużych , iżby mogły cały fio; zakryć, * cienkich placków,{en łamią, i ie-dząc modą ieft wielki mlsfk czynić, ^■acnieyfi mgdy fobie potraw do gę-y n'c podaią, ale im ie lłudzy do wkład a ią. Mię io iedzą fijrowe. ^2ądDefpotycżfty", Retigia Maiiome-tań&az Zydow/ką,i Cbrześcśańfką. Sami nie zewią fię Abiilyńczykami, ®'e Agaffienami, to ieft wolnemî» ì t'6-	na r°żne Prow-
c') ięzykiem Mangheft ; te ikładaią $ 2 Stw. czyli Shuniet. Po zburze-, 11 Axumy nie ma mififta ftoł. ani "nycfc, tylko wiofld. Trzeźwość i 'n i en i ante powietrza , czyni ich A°neiî1' ' długo iyiącemi.
zofj, '-AIA, pow. Tartary! wTel.
TobolfkI:POii P»*ekcR Rofly^ od
A n r na P 0:1(4. m. ZOO*.
C„, L A N C O U R T, wieś Fr. w
PerroT ' ktorey byî panem lłl r iòf" ancourt> i w niey llina4"I
nor ^ K O WIE, naród Amer.
rv n" ^ ^ansi(Izie. Lud gnuśny, kto-
nra\' ' n^e dał przywieść do u-praM'y roli.	r "
aa kr°k Szwedzka za-y tu:Ak- r. T640. Ieft nad mo-nem , ma P°r't dobry przy odnodze Botmckrey o ^	/ez morze
od Sztokhoiniu odle«Tp
À B O E R A, m. Afr. v/ Gwinei, ®hnte w krufzec złotv ABOIS, ob. Athbóis.
dra Ar " A t ^ A %ni' ' kraina lu-
../BRÀNfks, m. Portug. w Eltremaducae nad prawym brzegiem
TTdRoaie4^lest:i-1 «A-
,Ą B R 0 ti A NIA, Axtariarinm,
ACH 1 s
m. w X. Siedmiogrodzkim, nt. 11.
od.Kolofwa^u,
A B R 0 L H 0 S, fzkopuïy m'ebe-fpieczneżegluiącym, o w.^o.od brzegu Brezy fii, blìfko wyl'py S. Barbary. Inne fątpołudnie Kapu zielonego. Nazwiikd to nadane ieft wielu fzko-pułom, z L^c. Aperì oculos.
ABRUZZO, Aprutinm, prow. Kroi. Neapol. Kray iyźny w- zboże, ryż, owoce, a nadewfzyftko fzafran. Lafy ma pełne zwierzyny. Rz. Pe-fcara dzieli go na dwie równe części, z których ie. la dalfzą, a dnu ga bliżfzą hę zewie. Prócz Apenni-nu fą tu dwie góry wyfokfe Monte Caballo i Monts MaieHo. Ta zawfze Wierzch ma śniegiem okryty.
A B U IGA, Abu dus, mieyfce W Egvpcie blìfl;o Nilu, o 65. m. na połud. od Kairu, w którym nayobfi-ci#y rodzi 'i--, mak czarny, z kterego naylepfze opium robią.
ABUiO, iedna z wyfp Filipińskich w In.ivach wfch: między Mmr danao, i LUcon, na ktorey-Hiizpa-ni maią fwą fortecę.
A CARA I, zwana tak zela Natività, okolica w Amer, połud, w Parakway, oladzona od lezuitow r. 1624.
A CEI, op. Cyfier. we Fr. czyni 6000. liwr. ni. 3. od Gray.
A CE REN ZA, ' ob. "Cirenza.
A CE RN O, m. w Kr. Neapoì z Bi/k. o 5. rn. na połn. od Saierny,
ACHAM, ob. Azem.
A C PI E M, n. s. Krok tego im. na wyfp -e Suma erze ku połn. K ray ten obfittiie w zwierzęta, drzewa, zioła, i owoce nieznane Europ. Pud ieft zabobonny, religii Mah ometań-fltiey; Anglicy, Hol. Dun. i Chin-czykowje ztąd wywożą deftatek złota , za ryż, którym tu miefzkańcy pofpolicie żyfą. Zlodzieyftwaśmier-cią karać nie zwykli, tylko ucinaniem po części <'?łonkow, podług powtorzonych razów. Kroi miefzka w obronnym zamku wśrzod miafta. Achemcżykowie fą dobrzy woio-wnicy. Miafto leży w równinie, ii.
ADA
ADE
a 13. 30. fz. 5.
ACERRA, m. piękne w Kr. Neapol, z Biik. leży nad rz. Agno, iw. 2. od Neapolu.
ACHONRY, 'Achada, m. Jr-landyi nad iez. ÂJlyn, w Hr. Le-trymikim,»?. 3. odLetrymu.
ACHYR, m. z zamkiem w U-Icrainie Mofkiewfkiey nad Wodklą m. 50. na połd. od Kiiowa. ,
ACKEN, lub A c h en , Acona, in. dawne w cyr. Saxonii w X, Ma-gdeburfkim nad Elbą z zamkiem, m. 2.'na z. Deflau.
ACQS, ob Ax. ACQUA-PENDENTE, J-«ula y m. Wî. w ftanie Papiezkim, w Pow. Orwietańfkim, z Bilk. Oy-czyzna Hier, pabryciegb, i Grzeg. Letego. m 2^. na połn. od Rzymu.
ACQUARIA, m.w X. Mode-ny, blilko rz. Sniteny, ma wody le-Jtarfkie. od Modeny m. 7.
A G Q UI, A qua Statiellce , m. 2 Bilk. w X. Monferratu. Łaźnie ma zdrowe, i lubo wodà w źrzo-dłach, wre zawfze, zioła w nich ie-dnak czerftwo rofną i zachowuią iię. Hifzp. wzięli byli go r. 1745- 0-debrali Piernontanie 1746. P. Matl-lebois go odzyikał, ale fortyfikacye zburzywfzy, oditąpił go. Jerzy Menila żtąd byt rodem. Leiy nad Bor-
mią m. 7. od Afti. dì. 26. fz. 44. 4°.
ACRA, Acco , Fłolomuis, m. z Bilk. w Paleftynie pod Pan. Tureckim. Wftawione podczas Krucy-at przez oblężenia częfte, które wytrzymało, tak od Chrześcian, iąko i Saracenow. Dla położenia Akry wygodnego handlowi założone tu fą kupieckie domy. Leży o m. 8« od Tyru, 15. od Jeruzalem.
ADA, m. w Natolii nad Sanga-rą, m. 14. na w. od Nikomedyi.
ADAMOWA gora , Adam's-JPie, lub Pic-d! Adam, na wyfpie Ceyian, ieft gora wyfoka na mil. 2. prawie. Wftępuiąc na nią wpoi znayduie fię iezioro na obfzerney im wninie bardzo głębokie, z siego
wypływaią 3. rzeki naywifkr^ vr Ceylanie. Aby wyniść na wierzch» zaczepiają tu żelaza, i tak po nich wdzierać fię na gorę zwykli. Wierzch fam ieft piękną równiną, rozciągłą na 200. krokoW. Miefzkańćy mniemają, iż tu Adam (tworzony.
AD AN A, m. piękne i dawne w Anatolii, w powietrzu na podziw łagodnym, nad rz. Chokweną.
ADAOUW1E, czyli Quaqua, naród Afr. w Gwinei właściwey, ktorego Kroi. zowią Sakoo, ieft to naypolerownieyfzy lud z Gwiney-czykow, maiący za fundamentalne prawo, aby każdy w tey kondycyi zoftawał, w ktorey fię urodził.
ADDA, Aduas', rz. w Szwayc. i Włofzech, wypływa z gory Brau-1 io , i płynąc przez Hr. Bormieńfkte, Watelinę, przez iez. Kome, wpada W rz. Fc.
A D E L, Azania, Kroi. Afr. zwa* ne także Zejlańfkie, na brzegu połud. przefmyku Babel-Mandel. Kray żyzny dla rzek wielu j lubo dei'zcz ta nigdy nie pada. Obfituie w zboże, kadzidło rożne, oWce wielkie, których ogon waży ra 25, funtów,' pieprz, i profo. Kroi bywa Mahometanin.
ADELHOLTZ, wieś w cyr. Bawaryi z grodem, 1Î. i uczęfzczana dla cieplic. Od Traunftein m. 4.
ADELBERG.m. Niem. wX. Wirtemberfkim, dawniey Opaftwo, m. a. od Schorndorffu.
ADEN, m. Az. w Arabii fzczęśl. nad Oceanem z portem, do ktorego częfto zawiiaią okręty orientalne. Miafto opafane gorami, na których 5. lub 6. fortec znayduie fię. Soliman Bafza dobył go r. 1359- i wydarł Arabom, ale ie potym Turcy wrócić przymufzeni byli. Jeft wiele innych mieyfc tego im. Adem ieft om. 10. na połd. od Alochy. dl, 63. fz. 13.
ADENBURG, Brannefia, m. Niem. w X. Bergeńlkim o 7. m. na połnoc od Bonny.
ADERB1IAN, Prew- Perik*.
ADR
AFR
gran.na połn. z Armenią, n« z. z
Kurdyftanem, na połd. z Irak Agemi. ]eft wielka, i w gruncie dobrym. A D E R B O R C H, ob. Oderberg. ADERBO RN, m. Niem. nad Odrą od Szczecina m. 4.
A D E R N O, Adranum, m. Sycylii w Prow. di-Demona, przy E-tnie, m. g. na z. od Katany.
A DIA, lub A g g a , m. Afr. w w Gwinei z ftrony Fantynu. Holi, tu r. 1624. poftawili fqrtecç, którą im'1664. wydarli Anglicy. Od Ane-mabo ieft na wyftrzelenie z armaty.
ADI A ZZO, łub Ajaccio, Urcinium, piękne m. Wł. z zamkiem w Korfyce, z Bifk. i dobrym portem. Jeft ludne, leży nad odnogą tego im. w położeniu miłym, w gruncie rodzącym wino obficie. Od Korty w. ii. dł. 26. 28-fz. ąi. 54.
A D l G A, Athefis, rz. we Włofzech , wypływa z Alpow, wpada w Golfo Weneckie.
ADLÊRSBERG, Forcina, m. z zamkiem , w X. Karnioli, w którym fię daią widzieć lochy podziemne, których końca nie znaleziono iefzcze, o m. 6. na połn. od Try-eftu.
ADMONT, m. z Opac. bogatym, w X. Styryi nad rz. Enfą, m. 10. na puln. od Judenburga.
ADOM, kraina Afr. która graniczy z brzegiem złotym Gwinei. Jeft żyżna, i obfita w krufzce złote. Rządzi fię krztałtem Rpltey.
A D R A, Abdara, m. Hifz. nadm. i obronne z zamkiem w Grenadzie, 5, od Almeryi. Są i inne miafta tego im.
ADRETS, Bar. Fr. w Delfina, «ie, m. 5. naw. odGracyanopolu.
ADRIA, dawne m. Wł.z Bilk. •d niego odnoga morlka Adryatycką nazwana, leży o 11. *». na połd. od Weriecyi.
ADRYANOPOL, Adrinop,-îis, lławne m. Turcyi Europ, w Romanii, z Arcy B. zoftaiącym pod Patryarchą Carogrodzkim. Amurat Ł 1, wydarł go Cef, Grecki^
Sułtani częfto to odwiedzaią Miafto.
Leży w położeniu wefołym nad Ma-ryfą, m. 45. ni z, odCaragrodu. dŁ 44. 15. fz. 41. 45.
A E L T, Opac. Niem. niźey Wak ferburga nad Inną w Bawaryi.
AEGERI, AETNA, &c. ob* Egeri, Etna, &c.
A E R DIN, lub E r d 1 n g , m» Bawaryi niż. m. 7. od Landshuta, A'» obfitością dobrego zboża.
AERSCHOT, m. w Brabau-cyi z tit. X. wzięte było od Franc. 1746. nad Demerą m. 4. od Maliny.
AFFENTHAL, w cyr. Szwabii, fławna dolina winami przednie-mi.
AFRYKA, port i m. w Kroi.
Tunetańikim, które od Dragutykor-farza wzięte, od Jędrzeia Doryi mu odebrane, a od Karola V. 1551. zni-fzczone było.
AFRYKA , iedna z 4. części świata , ieft wielką potwyfpą, ie-dnym tylko międzymorzem Suez z lądem Azyi ftykaiącąfię, oblapą morzem śrzodziemnym, Oceanem, I morzem czerwonym. Więkfza część Afryki fiońca upałom podlega, przeto w śrzodku ofobliwie dla pialkow rozpalających fię od gorąca, niedo-ftatku wody, i mnoftwa gadu ieft niemiefzkaną prawie. Brzegi ie-dnak Afryki fą żyźne, obfituią w zioła, owoce naydelikatnieyfze, kru-fzcfe drogie, zwierza rożne. Rzeki fą w niey znacznieyfze Nil i Niger. Z narodow Afrykańlkich iednemie-fzkaią po wfiach i miaftach, inne pod namiotami, inne fą tylko błą-kaiące fię. Mahometanie i Pogania w naywiękfzey tu fą liczbie, Chrześcian nie wiele, i mało tu pofiadaią. Odkrycie Afryki około Kapu dobrey nadziei winno fię Pcrtug.
Geografowie ią dzielą na 9 części. Egipt, Barbaryą, Gwineę, Kongo, Kafreryą , Abiflynią , Nubią, Nigrycią, i Wyfpy.
AG AD ES, Kroi. i m. Afr. vr Nigrycyi, hołdniące Kr. Tombutań-nayiepfe^fenos iauŁO»>
8	AGE
na wychodzi.
AGATA, Agathopolis , m. w Kroi, Neapol., z Bifk.dezy między Kapną i Bene\Venteni, o m. 4. od nich, od Neapolu 8«
A G A Y, Agathennœ-portus, maty port Fr. w Prowancyi, ni. 2. od Freins, i
A G D A , Agatka, m. Fr. ludne, w Langwedocyi niż. z Bifk. i pow. Tu ZboV r. 506. byï miàny. Jeft w okoiicy naybogatfzey we Fr. którą handel wełny przedniey, iedwabiu, i potażu bogaci. Od Narbonny, m. 7. dî. 2 r. 8- fz. 43- *8-
A G E N , Aginum, m. Fr. dawne, bogate, i piękne w Akwitamiz Bifk. r. 1584- by to w fiawąey lidze,, ale r. 159.. poddało fię Krolowi. Powiat Agineńfki od tego miàfta bierze nazwifko. Oyczyzną ieft Jozefa Skaligerai Od Burdegali m. 30. di. 18. i<;. fz. 46.
A G ER E NTHAL, doliną Wa-lezyi wyż. w Szwayca^cb i zkąd wypîvwa rz. Elen.
AGGER, rz. Nietn. w Weilfa-lii, która płynie przez X. Bergeń-fliie, wpada w Ren.
A G G E R H U S, Prow. Norwegii , nazwana od zamku tego im. który ieft naprzeciw i o milę od.Anflo. Jeft gorzyfla, i nie nńefzkana tylko w dolinach.
AGHUANO WIE, naród raie-Czkaiący w Kanbąr Prowincyi. A GIN C O U R T, ob. Azincourt. A G M A T, lub A g iw e t , m. Afr. W Prow. i nad rz. tego im. w Kroi. Marokańflum. Powietrze ma czyfte, a grunt urodzayn.y, m. 8. od Maroko.
A G M C N D F. S H A M, m. Ang. w Kr. Buckingham, wyfyîa 2.Dep. ca Pari, m. i r. na poîn. od Londynu.
A G N A D E L, wieś X. Medyo-łanu , w Tow. Kremoneuikim, fi. dwoma potyczkami, iedną 1509. w ktorey Ludwik XII. zbił \Ve11etow, drugą 1705. gdzie X. VendômeXię-cia Eugeniufza poraził.Oftatnia zwana ieft potyczką KafFaneńfką. Od Kaflami m. 2. od Medyolanu m. S.
A OR
ĄGN ANIA, ob. Ana^tii.
A G K A N Q, Aftienus-lacusi féx» Kroi. Neapol, wżiemi Labour.Znay-duią fię blifko tego im. cieplice.
AGNETSIN, Agnetimani, r». w X. Siedmiogrodzkim, nad rz. Ho» flachą, m. 4 od Hermenftadtu.
AG NONE, m. Krok Neapol. WjAbruzzo, m. 4. od Molify.■
AGO BEL, m. Afr. mate ale o-bronne w Kr. Marokańfkimblifko Tedneftu.
A G O S T A, m. w Sycylii z wy* bornym portem, ale które r. 1693. trzpieniem ziemi zruynowane zo-ftalo. m. 6. od Syrakuzy.
AGOUT,rz. Fr. która wpada w Târng o m. 1. od Rabenftens. Jeft. tego im. włość obfzerna w Prowan-
cyi-'
AGKA, m. s. Kroleftwa, lubProw.
zwanèy ed niektórych indoftanem, w (tanach wielkiego Mogotu w A-zyi. Miafto ieft obfzerne, budowane w poi miefiąca, w kolo ledwie przez dzień na koniu może bydź obiecha-ne, otoczone murem kamiennym i fofią na fto ftep fzeroką. Jeftrezyd. pierwey zawfze, a teraz niekiedy Cefarzow Mogolikich , których tu Pał ąć niezrhierney ieft wielkości. W Saraiu Celar, na 1,000. lub więcey znayduie fię niewiąft. Łaźni w^tym mieście ieft go'c> Godne tu podzi-wienia Mari/oleum Tadgemehali żony iednegç» Cef. budowane przez lat 20. indych Agreyfki ieft przedniey-fzy i drożfzy nad inne. Leży nad rz. Genieną. di. 96. só, fz. 26. 43.
A G R E D A, m. Hiiżp. w Kafty-lii ftarey, o vi. 3. na pold. odTara-kony, ił. iż ieft oyczyzną Maryi d'A-greda. Inne ieft m, tego im. w Ameryce w Kroi. Popaianikim.'
S. A G R E V E', i'. Ągrypana, m. Fr. wt. 7. od Tournon.
AGRJA , Abietà , po Niem. E-ger, m. obronne w Węgrzećh wyż-fzych z Bifk- i zamkiem mocnym, zwanym Er tani. Turcy r. 155a. o-blegîfzy to miafto z '70000. woyfka, oditąpić jtDu/ieli ftraciwfzy dnia i©w dnego
AHR
■«Itiego §000. lubo Garnizon Węgierki niefkladaî fię .tyłko z 2000. Nie-wiafty natenczas Węgierflcie, wielką pokazdły odwagę. Mahomet III. r. 1596. dobyt byt Agryi, ale r. 16S7. i 1715.-odebrana była od Golarza, ■ i odtąd do niego należy. Od Budy na poîn. m. 15. od KoIżyc22. dl37. 4/, fz. 47. 42.
AGRIGANf iedrra z Wyfp Ma-fyańikich, ma >v około nlikblilko ió.
AGSP ACH, m. w cyr. Auftry-ackim nad Dunaiem, m. 7.11a z. od Wiednia.
AG UAS, Agtvanie, naród znaczny Amer, potud. nad rzeką Ama-zonow, w krainie riayżyżnieyfzey i nayludnieyfzey. Lud tu ieft oiwie-ceńizy i obyczaynieyfzy nad innych Amer. Dzieciom, iak tylko fię uro-dzą,ściikaią między.dwiema defka-' mi głowę, chcąe' aby miały twarz plafką; boto maią za ozdobę urody.
AGTJATULCO, łub Âqua-iu.lco, Agwatulko, m. i port A-' mer. w Hifzpanii nowey, zdobyte ód Francifzka Draka Anglika 1578* i znowu od Tom. Shandifchą 1587*. Port ma wielki i uczęfzczany , ponieważ tu, ftawaią okręty, które z Europy i nowey.łłifzp. wiozą towary do Peru. Leży nad morzem potud. od Mexyku na jbolud. m. 140. dt. 279. fz. 15. 10.
A G WIL A, tub A g l e , m. Afr. w Kr. Fezańfkim, w Prow. Habar, nad Ergwilą, o m. 5. na potud. ,od Miquenezu. Pełno tu ieft lwów, ale tak płochych, ii przed dziecięciem uciekaią, zkąd przyftowie w Afryce uroiło, wyrzucaiąc komu - tchórzów-ftwo, mówić, iz tak ieft lękliwym , iako-lew A quìi Plujki, htortmu ogon togrtjzaią ci eie ta.
AGUIL-AR DEL CAMPO, çjh*l%)brica, m. Hifzp. w Kaftylii ftarey, 0 m% g, na połud. od Kalali ory.
A H A U S, ob. Aahus. AHRWEILER, m. Niem. w Plekt. Koiońftim, na Akra, m, 3 od Bonny.
Tom /«
AI G	,
A H U A Z, m. Perfkie, w Chu-
fyftanie, Siad rz. Maghamą, która wptywa do rz. Tygryfu. Miefzkań-cy tev okolicy zowią fię Oxienami, lub Ûxyenami. ni. 25. na potud. od Sufteru.
A H U N,, Agedunum, m. F1*. w
Marchii wyż. z Opac. nad Kreuzą, m. 3. od Gueretu.
A H U S, lub A h u 1 s, obronne i nadm. m. Szwecyi w Prow. Gotlan-d y i, z portem dobrym, leży nad morzem Bałtyckim, in. 6. odChry-ftiatiftad. dł. 32. 14. fz. 56.
Al A C CIO, ob. Adjàzzo.
A i AN, zowie fię brzeg wfcho» dni Afr. od Magadoxo do Kapo Gwardafuy , w którym te ofiadły Kroleftwa: Adelflîie , Magàdoxau-l'kie , Brawańflde, i Jubańikie.
AIC H A, lub A1 c h a c h , m. Niem. nad rz. Parą w Ba wary i wyż. o m. 18- na poîn. od MunichU. Wzięte,byto od Szwedów '634. pamiętne dowodami ich okrucieńftwa. Spałpne potym 1704. od Anglików zoftaïo, ob. Altaich.
A IC H EIM , m. i dzierżawy Szwab/kie w Hr.NR echberglkim pad lllerą, m. 12. od Ulmy.
A i CHSTAD T, czyli Eich« 's t e t t , Aureatu m, Alla-naritftcty Druopolis , M. Niem. w'Frankonii, ftot. Bifk, tego im. udzielnego, ro-ściąglego* wzdłuż na m. i8- w fzerż 7. S. Wilibald r. 740. byt tu Bifk» pierwfzym. Bifkup Eichfftadzki ieft Kanclerzem Katedry Mogunckiey. Leży wad rz. Altmulą, w dobnie ży-żney i wefoîey, o m. 15. jia poîud. ' od. Norymbergi. dl. 28. 45. fz. 49-
AIE LO, Thi/ela, m. Kr.. Neapol. w Prow. Abruzzo, z tyt. X. o milę o Celano.
AIGLE, Aquila, m. piękne Fr. w Normandy i wyż. nad Kolią w Diec. F.broicenfkiey. Handel znaczny prowadź;? zbożem , towarem drobnym mofiçznvm i żelaznym, a naywięcey fzpilkami. Jeftyhłiiko lafu, ni. 19. od Rotomagu na pa-iudnie.
B
A I G
A I R
AIGLE, Ala, Aquilegia, po JSfiem. /]et en, m. z Stwem w Szwajcarach w Kant. Bęrneńfkim, o w. 3. na połud. od iez. GeneWeńfkiego.
A i G N A D E L, ob. Agnadel.
A i G N AI-L E-D U C , Atanak, m. Fr. w Burgundyi i Gród; Ko-ściol ma wfpaniały, handel tu znaczny na plotno. Od Chat'llon m. 5.
S. A1GN AN , lub Agnan, m. Fr. i Xftwo maiące tytuł Para, nadane nim dla P. Beauvilliers 1665. nu 20. na z. od Bourges.
AIGREFEUILLÉ , m. Fr. w Po w. Alteńikim , nu 3. od Ru-peffi.
AIGREMONT, m.Fr.wBur-gundii.
AIG U E B Ę L L E, m. w Sabau-dyi właściwey, nad Arcbą, o «*.7. pa połud. od Chamberij. Od Hifzp. 1742. wzięte było. Inne m. tego im. w Delfina eie, z Opac., które ,czyni 3000. liwrow.
AiGUES-BONNES.fl. żrzo-dło wod mineralnych we Fr. ni. 4. od Aletu.
AIGUES-CAUDES , czyli wody cieple, ił. .źrzodlo wod mineralnych skutecznych na bole głowy i żołądka, w Pow. Bearneńfkim, o . m. 6. na połud. od Pau.
A IG UE-PERSE, m. Fr. w Arwernii niż. w X- Montpellier, fł. urodzeniem Mich. Hopitala Kanclerza Franc. Bliiko miafta tego ieft krynica , w ktorey woda wre za-wfze, będąc iednak na dotknięcie zimną, a fzkodliwą ieft ią piiącym.' Jeft od Cfermont na połn. o m. 8-dì. 20. 46. fz. 45. 50. Inne miafto Fr. tego im. ieft w Burgundyi m. 5. od Kluniaku.
AIGUËS-MORTES , czyli wody umarłe, ni. Fr. w Langwe-docyi, iławne widzeniemfię tu Fran-ciizicà I. i Karola V. r. 1538. i że tu Ludwik IX. na okręt Wfiadał idąc na Krucyatę. Dawniey leżało nad morzem, dziś od niego pefuniętena
AI GUES-VIVES, czyli wo.
dyźywe, m. Fr. w Langwedocyi, m. 3. od Niiines. • Ai que-vive, ieft Op. w Dyec. Turoneńfkiey, o nu 1. od Montrichardy, czyni 2000. liwr.
AIGU i L LES, Acus, Ił. góra Fr. w Dellinacie, zwana górą niedo-ftępną, i miana za cud dziefiąty Del-finatu, m. 2. od Gracyanopolu.,
AIGUILLES , Acicùlarum, Kap w Afr biifko przylądku dobrey nadziei, przed którym ieft hale wielki na morzu, zwany od Holi. An-quïltas. dł. 35. fz. 40.
AIGUILLON, A ciii o, m. Fr. w Akwitanii w Pow. Agineńfkim, z X. maiącym tytuł Para, ti- 1346. Jan X. Normańdyi po 14. -Miefią-cach oblężenia iego, odftąpić ztąd 'mufiał. Od Agen m. 5. na polnoc.
AI L A C H, Aelana, m. dawne Az. w Arabii ppoczyftey nad morzem czerwonym. Leży biifko traktu pielgrzy mulących z Egiptu do Mekki. Jeft to dawne Elath wfpo-milione w Piśmie S.
AIL E S B UR Y, JEgl e sh nr gum, m, Angiel. z tyt. X. nad Tamizą, w Hr. Buckingham, o 5. w. na połud. od Oxford u , wylyła 2. Dep. na Pari.
AIL L A N D, m. Fr. w Wyfpie Franc, o m. 4. na połud. od 3'oigmj.
t\ 1M E R1E S, m. Hanonii Fr. z zamkiem nad Sambrą, m. 6. 11a połud. od Mons.
A IN, rz. Fr. która wpada w Rodan, o m. 5. w bok Lugdunu, zwana po Lac. Danus, Enna, &c.
AIR, lub Ayr, Aera, m. Szko-cyi, Stoł. Prow. Aeryi, czyli Kyli, przy uyściu rz. tegoż im. wyiyła 2. Dep. na Pari, o tn. 20. na połud. od Edymburga. dł. 14.4c. fz. 56.22.
AIR A G U E S, m. Fr. w Pro-wancyi, od Awenionu o m. 2. ft. winami białemi, znanemi pod imieniem klaretu Ayragfkiego, Clatrelter-d' Airagues.
A IR A1N E, m. Fr. w Pikardyi, fł. targami walnemi, m. 6. na z. od Ambiami,.
AIRE, Vicus-§ulius, m. Fr. niegdyś Stoi. Gafkonii, ft, bawienie»»
A IX
AK A
fi? tu Alaryka Króla Gotów, ma Bifk. i Opac. od Burdegaii, tn. 2-. , na polud. c-d Paryża 155.
AIRE, -Aeria, m. mocne w Ni-derlandzie w Rr.Artezyi z zam iem. R. 1676 Generał Humieres odebrał go Hifzp.ar. ^io-ipoddato lię Fran-cyi przez kapitulacyą, izoftałoprzy niey traktatem Utrechtikirn. Jeft nad rz. Lis, o m. 9. na połud. od Dunkierki. dł. 2G. IŻ 50.
A i R V AUX, Aurea-vallis, m. i Opac. Fr. w Piktawii, czyniące liooo. liwr. tu 3. od Thouars.
AISCH,rz. w cv r. Frankonii, płynie pod Windsheim, wpada w Ke-gnitzę, bliiko Bambergi.
A I S D AM-GI L O N ,'m- Fr. w vPow. bitiiryceńfkim, o tn. 4. od Bourges.
Al SN AI - LE-CHATEAU, m. Fr. w Pow. Burbońfkim, o m- 3. od S. Amanda
A l S N AI, lub A1 k a i -, Opac. Fr. w Lugdunie, czyni 30000. liwr. fekularyzowane 1685. dawne fzcząt-kami ftarożytno^ci, kościoła zbudowanego od Flanka , i kolumn wytrawionych od Gallów na honor Augnila Cef. które przeniefione do kościoła wfpieraią iego iklepienie.
AIS N E, Axona, rz. Fr. bierze początek w Szampanii i' łączy fię z Oilą.
A IX, Ac] u cc fextiœ, M. dawne i piękne w Prowancyi, mieyfcem ieft Pari, założonego od Ludwika XII. mennicy, i Stoł. Wielkor;,ądztwa Prowanckiego Ru Rzymu 630. założył go Sextus Calvinìus, biifko ciephc, i ztąd wzięło nazwilko Ła-cińfkie. Leży w równinie piekney, w pośrzod , ma plac wefoły do przechadzki ozdobny fontanami- ieft tu Akad. fł. Perrier, Tournefort, Gi-bert, Fabrot, Totnaffin, i wiele innych fl. ludzi tu fię urodzili, o m. 16. ©d Awenienu. dł. 23. fz. 43. 31.
AIX, Aqua gratìana, m. i forteca daw. w Sąbaudyi nad iez. Bour-get, z tyt. Margr. o 'mi 4. odCham-bery. Sławne tu fą wody miHer. i
łaźnie, które fą dziełem, iak wiela mniema, Rzymian iefzcze.
AIX-LA-CHAPELLE, ob. Akwizgran.
A I X, wyfepka na morzu Akwi-tańfkim, m. 3. od Rupelli. Opanowali ią byli Anglicy, i zwaliwfzy fortecę opuścili r. 1737.
A IXE, m. Fr. w Delfinacie> m. 2. od Limoges.
AIZ K Ń AI, ob. Azenai.
AIZENT, czyli Aizan, m. Fr. w Arwernii, m. 3. na z. od Au-rylliaku.
AKADYA, Accidia, czyli nowa Szkocya, połwyfpa w Amer-połn. między nową ziemią i nową Anglią , dł. na m. 120. a fz. 40. Monts, i Champlain fprowadzili tu niektóre Franc, ofady i zbudowali m. s. Fort Rot/al, wkilkalat. Angl. opanowali tę Prow. f nazwali ią nową Szkocyą, ale przez traktat Bre-deńfki wróciła fię Francyi. Potyrn r. 1690. gdy IViliams Phips wziął Port Royal, uftąpiła Francya ca-łey Prow. Angl. traktatem Utrecht-fkim, potwierdzonym trakt. Paryskim, r. 1763. Obifitnie Akadya w owoce, zboże ileguminy. Miefzkań-cy polowaniem i ryb łowieniem nay-więcey fię bawią. W położeniu dla handlu ieft bardzo wygodnym.
AKALZYKA, forteca w Georgii Tureckiey na górze Kaukazie.
AKA.MBU, Kroi. Afr, bogate na brzegach Gwinei. Kroi tu ieft famowładnym, a lud ćhociaż niewolniczy, zuchwały iednak na podziw.
AKANES, Acana , wielka i mała, fą dwa miafta w brżegu złotym Gwinei, którychmiefzkańcyfa-mym handluią złotem.
AKAPULKO, Acaputco , M. Amer, i port znaczny nad morzem polud. mogący pomieścić ico. okrę-tow. Ztąd wychodzą okręty do Peru i wyfp Fiiipińfkich. Jeft w Prow. Mexykaiîfkiey, m. 8- na połud. od Mexyku; miefzać go nie trzeba, i Agwatulko.
rz	AK W
ALA
A K A R A, czy A c r a ,-kraina Afr. w Kroi. Akambońfkim, wkto-rey Anglicy i Het. maią 1 we fortece i ■włości,. Nigryiczykowie tu nay-więklży prowadzą hapdel. Dimcźy-kowie zaś uaypiervvfzc'mi tu fąFanami. Krav ten iepfzy ieft nad inne w ty na położeniu. *■
A KOMA, Jcoma, m. Amer, polu. w nowym Mexyku z zamkiem ■na górze położonym, ieJi Stół. Pro-wincy^i fwey. Wzięty była odHifzp.
3 5 99-
A K U A, ob. Aera.
AKRON, Kroi. małe Afr. na brzegu złotym Gwiney. Miefzkańcy żyią fpokoynie pod protekcyą Fan-tynow. Hol. wśrzod tègo Kroi. maią fortecę zwaną: de la patience.
A K S A R A Y , m. w Cylicyi niegdyś fł. pod im. Diocezarey, Cożar-Augufty , Juftynopolu, Anazarby; <3ziś gruzy., Jeft nad rz. PytamuS, która wpada w Golf Laiazzo.
A K T AMAR, .lub W an, iez. wielkie w Armenii obfite w ryby, z rn i altem tego im. i zamkiem mocnym ni. 45. od Tauryfu.
AKWIZGRAN, Jjx de la Chapelle, po Niem. Aachen, M. wielkie i wolne Niern. w Weftfallii, w X.'Julyaceńfkim pod protekcyą Wojewody Remi, iako Xcia Jnliac. Mie-fzkańcy fą katolicy, lubo i Dyfly-ien-ci fą cierpieni. Zbudowane ieft r. Xtufa 124. od Serena Grana pod A-dryanem Cef. Karol W. dla pigino* ści iego położenia , chciał w nim mieć fwą ftolicf-,' f wy fra u ił'tu kościoły czyli wfpanialąfeaplię^ dla fie-bie, zkąd miafto Wzięło nowe u Frań. nazwilko la Chapelle, wktorey pochowany zoftał, gdzie iego pas ry-cerfki, miecz, kiążka Ewangelii do-chowuie fię, które 3. rzeczy,iłuźą do .Koronacyi Cefarzow , ktor-ey miey-fcem Akwizgran przez. Bullę złotą ieft, wyznaczony, ale po Karolu V. żaden z Cèf. nia był tu koronowanym. Miafto to , wolne ieft od wfzel* kich podatków , prowadzi handel znaczny, ofobl-iwie fuknami. Sławne
wielą zborami, i traktatami tu uczy-
nionemi, iafo między Fr. i Piifzp. 1668- i innym 1748. który zakończył wtfynę o naftępftwo Domu Auftr. Z przyczyny różnicy w Religii r. 16 t4-pod M acieiem-podpadło było ban-nicyi. Otto ili. tu ieft też pochowany, Otoczone ieft górami, i ma wody mineralne zdrowe. OdMaftrych-tu vi. 5'. dî. 23. 55. fz, 51. 15.
A K W I T ANIA. ob. Guienne.
A K W I ]_, A, ob. Aquila.
A K Y S S A R , lub A k i 3 s au , Thy atira, m. w Natolii, leży w mi-łey równinie., liczy miefzkańcow Soooo.a ty cii Mahometąeow famych, od Sm ini y na poïn. m. 12.
A L A D U L Y A -, Prow. znaczna Turcyi Az. nad morzem śrzod. Kray niekfztałtny i górzyfty, obfituie w "paftwifka, konie wyborne, i wielbłądy. Lud ieft woiemiy i rozboyniczy. ]eft na W.' Karamanii.
A L AIG N O N, rz. Franc, wypływa z góry Cantal , i wpada w Al-lierę przy Ilfoire.
ALA I S', dtczya, M. Fr. wielkie, ludne , i bogate w Langwedo-cyi niż. z Bifk. i zamkiem zbudowanym od Ludwika XIV. 1639. W cza-fie woyny o religią , miafto to będąc z ftrony dyflydęntcw, oblężone i'dobyte było od Ludwika XIII. Leży nad rz. Gardon, e m. 14. od Orange na'z. Blifko Alezyi znayduią fie obfite m i nery koperwafu. dl. 21. 32. fz. 44- 8.
A L A C PI, m. Fr. w Hr. Commm-ges, nr. 2 od S. Martory,
ALAN, m. Peifkre w Turke-ftanie.
ALĄND, czyli U c h t , rz. w ' dawney Marchii Braiidèburfkiey, wpada w Elbę przy Schnakemburgu,
A L A N D, lub A l a u d y a , wy-fpa na morzu Bałtyckim , między Szwecyą i Finlandyą, nal. do Szwedów, ma m. s. Kalielbolm.
A L A N Ci U E R A , m. Portug. w Eftremadurze, o w. 7. od Lizbony w mieyfcu bardzo miłym.
AL A TRI, Aletrium, m. Wł>
ALB
rfawne w Kompanii Rzymfkiey, z Bi%. leży na wzgórku, o m. 16. na t połud. od Rzymu.
ALAVA, lub Al ab a, mala Prow. fiifzp. mąiąca dł. w. S* fz. 7. ZnSyduią fię w iey gruntach miedź i żelazo. Jeft częścią Bifkay i ma m. s. Wiktoryą.
AL AUT, ìub Al ut a , rz. T ur-ęyi Europ, wypływa z gór, które dzielą Multany od Siedmiogrodu, wpada w Dunay, o m. 12. od Wi-dyna.
ALA Y RAC, m. Fr. o m. a. od
Kar kationy.
S. A LB A~N, m. Fr. w Langwe-docyi, o m 6. na połn. od ii]en de. Jeft wieś Fr. tego im 2 tri. od K o-anny, ił. przez wody mineralne, iku-teczne na choroby zafkórne.
ALBANIA, Prow. Turcyi Europ. nad odnogą Wenecką , graniczy na.w. z Teffilią, i Macedonią, na połud. z Liwadya, na potu. z Bo-fnią i Dalmacyą. Òbfituié w wina przednie. Albańczykowie, fą rośli, mocni i odważni, żołnierze dobrzy. Turcy wielką z nich przeciw Grekom mieli pomoc, w czafie woyny z Mofltwą , r. 1774^ zakończoney, kto-, rych gdy na Greków dopuścili Turcy, ledwie w lat 4. po woynie wftrzy-mali ich od puftofzenia, i łirpięctwa, równie na Turków, iak na Greków frodzy. Powiękfzey części fą Scbiz-mąt. pochodzą od dawnych Scytów. SI. Skanderbeg tu fię opierał Tur-.kom , aje po śmierci iego r. 1467. familia iego ztąd wypędzona zoftała. Ma in» s- Durazzo/ob. Biaid-Àlbin.
ALBA N-O, m. z Bifk. w katrł-panii Rzymfkiey, nad iez. tegoż im. Bifknp Aibańfki ieft z liczby 6. Kardynałów Bifkupow luydaw. Albano ^ !wym pow. przedane ieft od Xcia pivelli Kamerze Papieflîiey r. 1647.
'?v'at ten naylepfże wydaie wina w Maiu Rzymflcim. Znaczriieyfi Pa-jiowie Włofcy tu naywięcey, winnic maią, i rofkofznych ogrodow. Fryderyk Barbarolla Cef. zruynował go tyl, ale poty m do ftanu fwega'po-
ALÒ	13
wrociło. Jeft od Rzymu na połud. m.
6. tyleż od Oftyi dł. 30.15. fz. 41.43.
Inne ieft tego im. m. w Kroi. Neapol. w Bazylikacie, ma tytuł X. i grunt urodzayny , miefzkane od Szlachty.
ALB A N O P O L . m. Albanii, ftoł. niegdyś tey ProwPnad rz. Dry-nąr o ni. 16. na w. od Aleffio.
S. A LB Ą N 1, m. i X. Angiel. w ¥lr. Herfortsliire, nazwane od S. Albana pi-.-rwfzćgo Męcz. W. Brytanią 'Obiera 2. Dep. na Pari, od Londynu na połn. m. 7. a 8. od Here-fordu.
ALBAZYN,V w Tartaryi wiel. nsd Aniurą, ni. 250. na-poiir. od Pekinu. Przez traktat r. 1689. u" ftąpione ieft Chińczykom od Moftïa-iow, którzy tu fortecę znieśli. *
A L B A R A Z Y N , Lobetum, o-bronne m. Hifzp. iedno z nayda-wtiieyfzvch , z B i fi-:, w Kr. Aragonii. Ztąd dobre płótna wychodzą. Od Tervelu m. 5. od Saragofly 30. od Madrytu 40..dî. 16. 12. lz. 4c. 3a'
ALBA, Alba - Pompeia, m. z Bifk. )v Monferracie, uftąpione traktatem r. 1631. Xciu Sabaudyi. Oy-czyzną ieft Innocentego I. Paja. Cet Pervinax urodził fię tu w poblifkiey wiofce Villa Martis. Od Turynu na połud. m. S.
ALBA-JULIA , lub Weissem h u r g , tak zwane m. od Julii matki Aureliufza Cef. który go odnowił, Rezyd. Bifk. i Çubernatora Siedmiogrodu. Ma Akad. fund. od Xcia Rakoczego. Od Temezwaru m. 23. na połn. od Belgradu m* 50. dł. 42. fz. 46, 30.
ALBA - REG A LIS , StuU IVeiffemburg, M. Węgier niż. nazwana Albą Krolewfką , iż była mieyfcem Koronacyi Kr. Węgier-ft ieb , rezyd. i grobu ich. Wzięta była od Solimana II. r. 1543. a od Geli er. Mèr Cœur woyfk Rudolfa Cef. t6ot. Balza Hazan odzyfl;ał i^pod Mahometem III. ale znowu woy-fkom Cef. poddać fię mufiała 'i 0SS-Twierdze Aiby zwalone zoftały r.
ALB
A L C
Ï702. o nr. 12. na połud. od Budy.
ALBE, lub A ps, m. Kr. w Lan-gwedocyi , refzta miafta dawnego Jllba He.lv iorum, albo Alba u gufici, m. 4. od Viviers.
A L B E N, góra w X. Karnioli, na ktorey m. tego im. 0 m. io. na połud. od Laubacbu. Zwana ieft także Monte-dei-Carfo. Znayduią Jię tu minery Merkuryufou.
ALBEK, m. Nietfl. z zamkiem W Szwabii, należy do m. Ulmy , m. 2. od niey.
ALBENGUA, Albingaunum, m. dawne i mocne w Rpłtey Genu-eńfkiey z Bilk. w r. T175. fpalone było od Pizanow, ale na nowo wybudowało fię lepiey. Za miaftem pełne fąokolicefadowoliwnych. Leży nad morzem w równinie wefo-ley, i dobrze uprawney, ale w powietrzu nie zdrowym, skąd przy-fłowie Wł. /libigna piana, fe fojje Jana, fi dimanderebbe Diana. Od Genuy m. 15.
ALBI, Alhiga, m.Fr.ftoìeczne
Êowiatu , w Langwedocyi wyż. z i*k. podniefonym na Ai'cy BifV. ri 1676. Miaro tli Çovcilium r. 1176. potępiło heretyków Albigenfow, o-kolice ma miłe. Jeft o a Tulozy na m. 15. od Paryża 140. dł. 19. 49. »z- 43- 55*
ALBI A, m. Sabaudyj w Pow. tegoż im. nad rz. Seraną. I
A L B IA C, m. Fr. w Akwitanii, w Powiecie Ruteneń&im ; tamże leży Albin m. Fr.
AL BINAI, m. Arabii fzczęśli-wey w Prow. Seger, nad rz. Prymą, która wpada w Ocean.
ALBIN O S, tak zowią Portug. Murzynów białych. Tych zbytnia białość przykrzeyfza ieft na wey-źrzenie niż czarhość Negryiczykow właściwych.
A L B1 S, Albius, flawne gór pa-fmo w Szwaycarach, które fą wyfo-kia, zaczynają fię przy Einfidlen, i dzielą kanton Zurychu od Kant. Zug.
A L B O N, zamek i wieś w Del-
finacie, na połud. Pow. Wienneft-
flciego.
ALB ON A, m. Iftryi Wenec-kiey, Oyczyzna FI. Miryka, nad golfem Carntro, m. 5. od Poli.
A L B U R G, lub A a l b u r g , m. s. Diec- tegoż im. w Jutlandyi połn. w Kr. Duńftim Jan I. Kroi JDuńflci tu umarł 1513. Nazwiiko ma od mnoftwa węgorzow, ktor2 fię tu po-ławiaią. Leży nad kanałem, o m. 4. od morza, \x. m. na połn. od Wiburga. dł. 27. fż. 57.
A L B R E D A, lkład, i dom kompanii kupieekiey Franc, nad Gambią w Afryce.
A L B R E ï, lub Labrit, Le-porcłum, m. Fr. w Gaikonii, ftoł. Pow. Al berteńfkiego, niegdyś Xftwo tytuł Para maiące r. 1558, przyłączone do Korony pod Henrykiem IV, dane w zamianę za Sedan i Rau-cei rt Xciu Bouillon od Ludwika XIV. r. 1651. Nazwiiko ma Łac. od mnogości w tytn Pow. zaiącow, Od Burdeeali na połud. m. 15.
A L B U F E IRA, Bal/a , m. nadm. Portug w Kroi. Algarwii, między Faro i Lagos.
ALB UQ U ER QUE, Albukier-ka, m. iXftwp Hifzp. w Eftrema-durze z zamkiem dobrym. Sukienne i płócienne warfztaty czynią ta znaczny odbyt. m. 5. od Portalegry, 9 od Aîkantary.
A L BUS E M A , wyfepka na morzu śrżodziemnym ku brzegom Kroi. Fezańikiego.
A L B U S S A C, m. Fr. o m. 4. od Tulles.
ALBUZINSKOI, ob. Alba-zyn.
ALCAZAR-DO-SAL , lub Alcacer, St.lacium, m. Portug. w Eftremadnrze z zamkiem bardzo mocnym; ztąd fol przedziwnie biała wychodzi. Jeft nad rz, Cadaon, od Śetubaiu na pcłud. nt. 9. od Lizbony 14. dł. 9. 41. fz. 3&- i 8.
ALCAŻAR-CEGUER , to ieft Pałać, mały, m. Afr. w Prow. Hasbat. Jakob Almanzor wyitawil
A L D
go w mieyfcu bardzo wygodnym, i pożytecznym, bliiko cieśniny Gibraltaru między Cęutą i Tangerem. Alfons Kroi Portug. opanował go byt r. «468. lecz potym odftąpili go Portugal. Murzynom, dł. 12. fz. 35.
A L C A Z A R-Q U l VI R, to ieft, Wielki Pałac, m. Afr. w Kr. Fezań-lkim, które nie było wprzód tylko Pałacem wybudowanym od Alman-zora IV. fi. ieft potyczką Sebaftya-na Kr. Portug. i Murzynów.
A L C A L Â-D E-G U A D AI R A, Hicnipa, m. Hifzp. w Andaluzyi, nad rz. Giiadairą o m. 2. na polud. od Sewilli.
AL CAL A-D E-HENAREZ, Comp-utum , Kompîut, M. piękne i wielkie Hifzp. Kaftylii ńowey z Akad. założoną od Kardyn. Xyme-nefa, i nadaną od niego bogatą biblioteką. Ma zamek zwany Àpa-lajjo; okolice miafta fą żyzne i miłe, i dobrze uprawne. Za Komplutem ieft źrzodło wody tak zdrowey i czy-ftey, iż Krolowie Hifzp. do niey fami tylko chcieli mieć prawo. Leży nad rz. Henarezą, m. 5. na w. od Madrytu, dł. 14. 30. fz. 37. ig*
AL CAL A-L A-REALE, m. Hifzp. w Andaluzyi , z Ił. Opac. Leży na górze, obfitnie w wina i owoce wyborne, olifko rz. Salado, o m. 11. na połn. od Gemali.
ALCAMO, m. Sycylii w Prow. di Mazara, om. 10. od Palermu.
ALCARAZ, m. Hifzp. w Kaftylii dawney , obronne zamkiem mocnym ; ft. dawnym kanałem ruro-wodnym, m. 55. na połud. ku w. od Madrytu.
ALCARRIA, ob. Algaria.
ALCOI, m. Hifzp. w Kr. W*-lencyi, o m. 3. na połud. ku z. od Ałikanty.
ALDBOROUGH, ifurium,m. Ang. w Hr. Suffolk, ludne,. i ofia-dłe naylepfzemi tu marynarzami i liifami okrętowemi. Obiera 2. Dep. na Pari. Jeft nad morzem, m. 24. od Londynu- Inne Atdborough, m. Ang. w X. Jorku, wyfyîa 2. Dep.
ALE	!{
na Pari. m. 35. od Londvnu.
ALDEMBURG, ob. Altem-
burg.
AL DEN AU, m. i Hr. Niem w
F.lekt. Kolotiflîim nad rz. Ahrą o nt. 5. na połud od Bcnny.
A L D E N H O V E N, m. i' grcd Niem. w X. Juliaceńfkim, na z. Ju-lichu.
ALEGRANZA, ob. Kanaryi-
fkie *vyi'py.
A L E G RETA, m. Portug. w Allenteio , nad rz. Kaią, o m. 12. na połn. od Elvas.
ALEMPARWA, m. pod pan. Mogołu, na brzegach Koromandelu,
0	m. oi od Pontifzery.
ALEN, lub A a l e n , Ola, m. dawne ÇeC. w Szwabii .nad rz. Ko-ciier-3, m. 7. od NTordfingi na połn.
ALENj m Niem. w Bifk. Mo-nafterlkim, nt. na połud. od Mona-fteru.
ALEN, rz. w X. Kalemberfkim, która łącząć fię^rz. Schulnią, wpada w Wefer.
ALENCON , Alenfon , JIlen~ tio, M. Fr. wielkie i piękne, z tyt. X. i Wielkorządztwo w Ńormandyi. W fąiiedztwie fądwie góry kamienne, z których zdatne do murowania kamieniełamią, gdzie i diaman-ty trafiaią fię, zwane Alenkoneń-ikie. Jeft Oyczyzną Piotra Alixa. Leży w gruncie żyżnym, o m. 25. na połud. od Rotomagu, if. od Mons, od Paryża m. 35. dł. 17. 45. fz. 48. 25. Inne ieft m. Fr. tego im. m. 4. od Montełimartu.
ALENTARYA. Prow. mała Mofkiewfka, w Eftonii nad odnogą Finlandzką. Narwa ieft w niey m. s.
A L E N T ŁIO, Prow. Portug. między Tagiem i Gwadyaną ; dla żyżności fwey zwana ieft fzpichle-rzerri Portugallii. Pełna ieft winnic, fadow, i zwierza. Ma wzdłuż m. 3 6.
1	prawie tyle wfzerż. Dzieli iię na 5. Pow. czyli Cornar cas, to ieft: Por~ tale gre, Elvas, EJlremos, Evora» i Bita.
ALENQUER, Alenkwera,m.
i6
ALE
ALE
Portug. w Eftremadurze, obronne,	Piçeneyfkicb, przy których to mia» -
i w około rfi;\iące wyborne winnice,	fto leży. Od Narbonny na poltrii, ku
Ma tytut Margr. i ieft dożywociem	t. m. 15.
Krolowy. Jeft na w.' Torres Ve dr as. ALEXANDRE! TA , albo
A L F. P, .M wielkie. Azyi, w Sy-	S k a n d e r u m , Alexandria ruiner,
ryi; wzięte było od Arabów 637. za	m. Az. w Syryi nad morzem śzrod--
HerąkJiufza Cef. cztery rodzaie tn	ziem. Blifkie bagna czynią tu po-
fą chfześcian, którzy ofobnych Biilc.	wietrze niezdrowe , przeto w cza-
i kościoły maią, z wolnością religii	fie gorącym przenofzą fięmiefzkań. .
fwyćh. Liczą tu 15. lub 16000. Scili-	cy", o m 4. r.tąd do wiofkiBąyland,
zmatykow , czyli Greków, 12000.	źaleconey wodami i owocami dobre-
Ormianow, 10000. Jakobitow, i Ma-	mi. Co tu dziwi obcych, ieft widzieć
ronitow , czyli Katol. właściwych,	gołębie w krótkim czafie przyno-
Alep zaś i przedmieścia maią ludzi	fzące tu lifty z Aîepu, i nazac; od.
nax250000. w Cef. Tureckim po	nofżące. Gołębi takowych rodzay;
Stambule i Kąirze pierwfzym ieft	ieft ofobliwfzy , i fi. w całey Azyi.
miaftem. Haridluie kamlotem, ba-	Jeft od Alepu na z. m. 28. dl. 36.
wełną , lkorami , wełną Turecką,	35. fz. 54.
popiołem, rodzenkami , piftacyą, ALEXANDRIA, lub "Skan-
kurdybanem, naywięcey galafem i	der y a , fi. M. pięi.rie i bogate w
łupiną żołędziową. Ztąd wywożąie- •	Egipcie, założone od Alexanc!ra W.
dwab Per/ki, zioła lekarlkie i far-	r. przed Xlem 332. Wiele ini u-
bierlkie, fenes, piorą ftrufie , bal-	traciło fwych ozdob, których fzcząt-
farn , materye wełniane Tiireckie ,	ki prozoftały, iako kolumny Pompe-
mufzliny, dyamenty Indyiïkie, kto-	iulza i 2. obelifkow ogromnych. Z
re to rzeczy z Tartaryi, Arabii, Per-	fi. latarni morłkiey Faros, liczoney
/fyi, i Indyi przychodzą. Tu Fr. Heli.	między 7. cudami świata, zbudo-
i Angl. maią fwych Konfulow. Rząd	waney od Ptolomeufza Filadelfa,
zależy od Bafzy Gubernatora całey	dla oświecenia okrętów nie ma
Prow. Gołębie znaiome Turkom do	tylkoftary zamek FaryHon. Znako-
nofzenła liftów'tu fię wycbowuią.	mici Euklides ,Didymus, Origenes,
Jeft o m. 28. na w. od Alexandrety,	ztąd byli rodem. Leży przy uyściu
od Damafzku m. 70. dł. 55. fz. 35.	odnogi zacbodniey Nilu , o nu 50. od
45.	Kairu,
A L E R H EIM, m. i grod Niem. ALF X A N D RI A, Alexandria,
w Szwabii, ti/. 4. na połud. Oettiii-	Alexandrie de-ìa-paille , Alexan-
gj., fi. potyczką tu ftoczonąr. 1645.	Aria Jhitieliorum, m. Wł. moche i
A L E R IA, m. z Biik. na wyfpie	znaczne, fioł. Powiatu w X. Medy-
Korfyce o 9. 'j». na w. od Corte.	olańfkim, z zamkiem poftawioiv. m
AL ESSANO, m. Xftwo , i	iv 1178. na honor Alexandre HI.
Bifk. w Kroi Neapol, w Pćw. O-	Pap. z Biik. nadanyin więlą Przy-
tranckim, o m. 7e od Otran/y. .	wileiami ; Xzę Eugeni dobył go
ALESSIO, Liffus, m. Albanii	był 1706. Potym wzięte było'od
W Turcyi Europ. 7. dobrym zamkiem	Franc. i74!)* a^e Przez traktat U-
i Bifk. Tu pochowany Skanderbërg.	trechtfki powrociło do Kroi. Sardy-
Jeft od Albanopolu tn. 16. na z. od	nii 1746. Jeft nad rz. Panaro, o m.
Antivari m. 10. dł. 37.15. fz.41.43.	ó.ftapołud. od Kafąlu, ^4* odGenuy.
ALETH, Metta , m. w Lan- ALEXANDROVV, m. Pol. w
gwedocyi niż. w Pow. 1 ulozy , z	Woi. Brucławjkim , mało ofailłe, tn,
Bilk. ił: cieplicami , i odrobinkami	6. od Bracławia, 16. od Umania. złota i frebra , które xnàyduia fię AL EX AN DRY A, m. Pol. w ;
W potokach. wypływających 3 gór	W°i« Wcłyńlkim nad Horyniem, » ' . , > ,	zruy-
ALS 1
-fliyrvowane, m. 3. od Kiewania-A LEZ, m. Bilk. w Sardynii. A L E Z Y A, ob._ Alais.
A L F E L D , m. z zamkiem w Niem. nad rz. Leiną , o m. 3. na połud. od Hildesheimu»
A L F E K, Opac. Bened. m. 4. ®d Strazburga.
ALEI DENA , A ufi de na , dawne m. Wł. w Kroi. Neapol- z tyt.
• Margr. fi.woyną Samnitow. m. 1 ?.. na połud. ku w- od Celano.
A L G A R I A, Prow. Hifzp. bardzo żyżna w Kaftylii nowey między Tagiem i Madrytem.
ALG AR W i A, lub A lg arsi a, małe Kroi. Portugalfki*, między Alenteio i Oceanem, długie na **>• 27. fz. g. Nazwifko Algarbii w Języku Maurów, znaczy krainę uro-dzayrią , iakoź obfituie w ligi, daktyle , migdały i oliwę, a naywię-cey w wina przednie. Rybolôftv/o mały im czyni dochod. Ma M. S. Faro. Alfons iii. za pomocą Se-lira Gnała woyfk Kaftyiii wypędził ztąd Maurów , którzy te Kroi. po-fiadali przez lat 180.
A L G E R , Al gen ami m , Kroi. Afr. graniczy na w. z Kroi. Tune-, na z. z Marokańlkim , na połud. nia górę Atlas, na połn. morze śrzdd-2iemne. Jeft naywiękfze z 6> Kro-leftw Barbaryi, powietrze umiarkowane, grunt po więkfzey części fu-°by, ale ku połn. urodzayny, doliny pełne drzew owocowych , które tu kwitną w Lutym , a doźrzewaią w Maiu, nigdzie przednie,yfze, iak tu melony letnie i zimowe fię nie rodzą, a macice winne tak grube ywaią , iż ie ledwie może obiąć człowiek, grona zaś na połtory fto» Py długie. Wiele tu ieft zwierząt ® 0 "iwfzego gatunku. Kroi. Alger-r^ądzi fię kfztałtem Rpltey pod P e^cyą Sułtana, ktorey dziś tyl-v oH11) Turkach zoftał. Tur-
ii
A-nVi1 *ządu wybił, czynią tu łom l'	tey ^P^eY
ALG

Deyem fię zowie. Bunt tylko w AI-gerze śmiercią bywa karany. Religii fą Mahomet, ięzyk Al^erfici ieft Dyalektu Arabfkiego , lubo wielu miefzanym z Franc, i Wł. mówią. Obywatele fą mocni i fiufzni, cery ogerzałey'; wielu rozboynictwem morikim fię bawi?,.. Dzieli fię to Kroi. na rożne Prowincye. ^ ALGER, M. S. Kroi. Alger-fkiego, po Lac. Rejcurimi, lub sfittici Cœfarea , budowane ieft w czworgran, na fchylku gory ku morzu fpadziftev, tak iż domy tym wy-żey ftoią, im dalfze fą od śrzodka. Dachy maią płafkie, i fiuźą im do przechadzki i na ogrody. Ulice mia-lta fą dafne dla uniknienia gorąco-ści liońca. Jeft tu 7. fortec , ìedna z nich naywyżey ftoiąca ieft pryn-ćypalną. Alger ieft ludny, i fi. rozboynictwem morikim. Sł. Barbarofsa zboya morfki opanował go r. 1516» Anglicy popalili Algierfkie okręty 1655. i 1670- Francuzi go fzturmo-wali 1688. Leży nad morzem, przeciw wyfpie Minorce. dł. 21. io. fz. 36. 49.
A LG E ZI RA , M. Hifzp. mocne'w Andaluzyi z portem, nad brzegiem cieśniny Gibraltaru. Po długim oblężeniu r. 1344. wzięte było od Maurów. Zowie fię takźa Gibraltarem ftarym. Od fortecy Gibraltaru w. 4. tylffż od Taryffy.
ALGHIER, Algara, M. piękne Sardynii w ftronie zachodnie/ z portem, i Bilk. Łowienie tn ko-ralow ieft bardzo korzyftne i ray-lepfze na morzu śrzodziemnym. Od Safiari na połud. m. 6.
ALGONKW lNI, Algonquins, Naród Amer. połn. w Kanadzie, między rz. Ondowaką, i iez. Ontario. Miefzkańcy fą dzicy, bląkaią-cy fię , ięzyk ich naybardziey ieit fzacowany w Amer. połn.
A L G 0 W, Almangovia, Aigea, Kraina Niem. w Szwabii, między rz. Lechą, Dunayem , iezioreni Konftancyeńfkim, i Tyrolem. Rz. IUer przędz.elą tę Prow. Miafta iey
ig	ALI
więkfze fą: Kempten, Meramingen &c.
ALG U EL, M. Afr. mocne, w Kroi. Marokańfkim w Prow. Hea. Leży na górze, na połud Safii. Należało -do Portug- ale mielżkańcy go poddali IMuivynom.
A L H AMA, Artigis , znaczne M. Hifzp. w Kr. Grenady, w gruncie żyznym i obfituiącym w wfzyft-kie wygody życia. Cieplice tu này-lepfze l'ą w caiey Hilzpanii. AlHa-rna feyła mieyfcem delicyi dla Maurów. Leży w nizinie, o m. 10; na połud. ku z. od Grenady. Są cieplice tego im. w Aragona , nad i»z. Xaloną, nu od Catatajud.
A L l C A Ń T A, lub A l o n i u m, Ali kanta, M. Hifzp. w Kroi. Wa-Ipncyi, bogate i mocne, ił. portem obronnym, winami, gruntu żyżno-ścią, rozmarynem oibbliwiżey wielkości, brvkimi tu fię znayduiącemi, i handlem. Franc. Angl i Hcllen-drzy tu maią fwych, Konfulow. Ja-kob I. Kroi. Arag. to mieyfce Maurom 1264. a flotta Ang. pod [anem Leakiem , wzięła go była Hifzpa-noih r. 1706. którą ci odzylkali 1708. Jeft nad morzem śrzodziem. o m. 30. na poìud. od Walencyi. dł. 17. 40. Iż. 33. 40.
A LIC A T A, Alikata, M. w Sycylii, lł dobremi winami i zbożem, r. 1543. było zburzone od Turków. Leży nad morzem nakfztałt wyfep-ki, m. 9. na połud. ku w. od Ger. genti. Biifiso Alikaty iell gora, zwana da:wnicy Etnomifs nions, na kto-rey był zamek Dœdation, gdzie Fa-larys tyran Agrygentu.trzymał miedzianego wołu, narzędzie fwychfro-gości.
A LIF A, m. Wł. w Kr. Neap. w Pow. Lawora, z Biik. zruynowa-ne, m. t;. od Kapuy.
ALIŚE, ob. S. Reine. '
ALIX, Kapituła Kanoniczelc Fi .mc. która wiele ponioiła w wieku îfctym, \ winna fv/e przywrócenie ii. Xieni Weroninie. Liczy Ka-Boniczek zacnego urodzenia «1» o
ALL
m. 5. od Lugdunu.
A LIX A N, m. Fr. w Delfinacie, m. i. od Romans.
ALKA, Talea, wyfpa mała na morzu Kafpiyfium , urodzayna , z ftrony Tabareftanu.
ALK A-N T ARA, Alcantara, 'N orba Cafarea, M. Hifzp. w treni adi; rz e , mocne, gniazdo kawalerów Alkantarikich. AlionslX. Kroi Kaftylii odebrawfzy ią Maurom oddał w ftraż Kawalerom Kalatraw-fkiin, a we dwa lata Kawalerom Al-kantarlkim, wprzód zwanym, Kawalerami Gru(żki. Alkantarę założył Tra j an Cel". Wzięta była od Hrabi deGalloway i Portugalczyków 1706, w èyniië roku odebrana przez Franc. Moft nad Tagiem ma wfpaniały. Jeft od Merydy na połn. o m. 18, od Sewilli o m. 50. dł. 11. 35. fz. 39. .20.
ALKEN, Alcken, m. Niem. z zamkiem i grodem w Elekt. Tre-wirłkim , nad Mozellą , m. a. od Kobleritza.
A L K H A U S E N, M. Niem. w Szwabii, m. 3. od Buchau; należy do W. Mrftrza Maltańfkiego.
ALKMAR, Alcmaer , M. dawne i piękne w Hollandyi połn. Częfto od Fryzonow puftofzone, r. 1573. wytrzymało oblężenie Hifzpa-now. Tu i w okolicy mafio i 1er Holi. nayleplzy robią. Ztąd nay-przecïnieyfze wychodzą tulipanów gatunki. Oyczyzną ieft Kornelego Bontekoe , ocl Amfterdamu m. 7. dl. ł2. 10. fz. 52. 23.
Inne mieyfca, n. p. Alkala, Alkazar, Sec. patrz Aicala, Aicazar, &c.
ALL ANCHES, m. Fr. w Ar-
wernii, w X. Merkierfkim, m. 7. na z. od Brioude.
ALLEGRE, lub Ale gra, m. Fr. w Arwernii, z tyt. Margr. Leży pod gorą, na ktorey itszioro przepaścifte. Od BrLeudy w. 6.
ńLLENDORF, m. Niem. w cyr.Renu wyż.i Land gra ftwip rlaffyi, ft* żupami folnemi, i 3." mollami ka-jaieunemi. Jeft nad rz. Werrąw mi*
ALM
fym położeniu, o m. '3. od ïCafTeln. Allendorf m. ieft o nu 3. od
ALLENIOIE, wieś v/ielka'Fr. z zanikiem w X. Montbeliard, o mnę od Bedfórtu.
A L L E R, rz. Niem. w Saxonii 5'?. zaczyna hę w X. Mardebur-
•	1 ' Przerzyna Lunebnr,:;, pod Zeli le^ fpławną, woa'cfa w We Lr.
A L L E R S BACH, Opac. Cy-iter. w Niem. m. y na z. cd Paflau.
.ALLerSBERG, ob. Heilf-
berg.
A L L 1<, R T O N", m. Ang. w Prow.
^orku , gdzie Dawid Kroi Szkocki
bitwę z Angl. przegrał. Obiera 2.
eP" na Pari. Od Yorku na połn. 'w. 10.
ALLEVA RD, lub Alla-
r- p°'.	w ^e^T7a.^łe*
1 jardą, w. 6, od Gracyanopolu.
A L LIE R, Baver ,-rz Fr. wpa* wLigerę ni.-ev Newers. ri»'. ^E, Op. Bened. Fr. w ' '^ont-1er rund, czyni ioooo. li. wrow.	J
ALLONNE, nazwifko kilku ; 1 r- mniey znacznych w wyfpie
*	iancuzkiev.
A L L U Y E, m. Fr. z tyt Margr.
3 • °d Chateaudun m ADA, Cut o brix, m. Hifzp. ia Mancha, o m. rs, na Potud. ku z. od Kala trawy. SI. mi-'■ctą merkuryufzu naybogatfzą i nayp.erwey odkrytą w Europie. XV è LM ANS PACH, m. Niem.
w Szwabii , między iez. Zell,iKoń-
aA°7e»i m> m' 2* °d Konftancyi. A L M A N Z A , m- Hifzp. w Ka-
Sll	' iL zwycięftwem Mar-
^•BenWck.nadMylcrfmGaN
iednvm^7\ Ktore?° tu w napifie W i dochowuie pamiątkę. Od
i6. ->l- Cf? "a P0'-111^* z- 2o. dł.
AL M F D Â54W p W LlTrm - ,ì A .fena, m. Port n g.
A	Tî "Sprzeciw Lizbony.
^ALMEDINa, M. Air.
W . ;0tV	Marokanfkim , leży
w PJÇkixey równinie między Aza-
A L P
*9
mor i Safią.
AL MEI D A, Almedia, M. Por-tug. w Prow. Tra-los- Montes, nad granicą Kroi. Legionu; łławne ro-fprawą woienną Hifzpanow z Portugal. r. r 66■?. »«• 4 od PinheliT.
Al M E RIA, P or tus magrtus, M. Hii'zp nadm. z Bilk. i Portem, m. 5. ed A dry, od Grena ! y m. 25.
A L M IS S A , Alminium, m. mo» cne w Dalmacyi , przy uyściu rz. Cetynv , m. 4. od Spalatro. '
A L'M 0 C HIK A N f E, Ahnou* chiquois, Narod Amer1, pcln. v/ K a* nid;- 'e, r,nefzkaiącv wzdłuż rz. Cho* vacouet, różniący fię od fąfiedzkich ięzykiem i, obyczaiami.
A L M U N E 'J A R, M. Hifzp. w Kroi. Grenady z portem przy m o* rzn śrzodziemnym, o m. 8. na połud. od Alhamy.
ALNA, Opac. Cyfter. w Bifk. Lecdyifkim, nad Sambrą, m. 2. od Charleroy. »
ALC S f A, M. w Hr. F'Iandryi nad rz. Dendrą, między Gandawem, i Bruxelb.; wzięte i zwalone z niu-row było od Francuzów podTuren-niufzem 1667.
ALOXA, wieś Fr. w Burgundy i , ił. winami, między Nu/h, i jBeaunÊ.
A L P E N , lub Alphkn , m. Niem. w Elekt. Kolońfkim , m. 3. od \\7efelu. Dawne podobno Albina Cajtra.
ALP ES, Alpy, wielkie pafmo wyfokich gor Europey/kich , kfore od dzieła ią Włochy ad Fr. i Niemiec. Rozciągają fię od granic Franc, trzy morzu śrzodziem. blifko Monaco, do odnogi Weneckiey , a w fwey rozciągłości rożne biorą nazwi/ka.
A L P E S Szwab/kie, Alpes Sua-vico?, ciąg gor rozległych, na granicach X. Wirtember/kiego na wfchod Neckeru , przy których lei y Kir-chefm, Antach, &t. '
ALPHEN, m. HolJ, nad Re-nem, między Leydą i Woerden, o !' torym mniemaią , iż ie'ft dawae Cajłra Ulptu,
aj
a»	A L S
ALT
ALPIRSBACH, Klafztor wielki-i Grod Xftwa Wirtemberlkiego,
0	m. 16. na połn. od Fryburga.
, A L P S T EIN, Àlpi-Saxum, Jll-jves Rhccticœ, Pafmo gor Szwaycar-ikich, które, dzielą Kanton Appen-zfell, od Toggenburga, Reintalu, i Baronii vSalkiey.
A L P U X A R RAS, wyfokie góry Hifzp, w Kroi. Granateufkim, przy brzegu morza śrzodziemnego , miefzkane dawnieyod Maurów, od tych zaludnione, i dobrze uprawiane, rodzą wina dobre i owoce wyborne.
A L S A C Y A, Jllface, Prow. Fr. graniczy na w. z Renem,na polud. z Szwaycaryą, i Burgundyą) na z. z Lotaryngią, na połn. z cyr. Renu. Kray gruntu na podziw urodzayne-go ; obfituie w zboża wfzelkie, wina, drzewa, len, tabakę,fegòminy
1	owoce. Alfacya wyż-' ma doi ta tek. frebra, ołowiu, miedzi, i wiele wod mineralnych. Ai do Otona I. nsle-żała ta Prow. do Francyi. Oto III. obróci! ią w Landgrafftwo, i odtąd należała do Domu Auftr. potym r. «648. traktatem Monafterfkim pc-wrociła do Francyi, i przyiądzona 5ey traktatem Ryświckim. Religia tu panuiąca ieft Katolicka, lecz i inne fą wolne. Jeżyk pofpolity ieft Niemiecki , znacznieyfi mówią i Francuskim.
ALSEN, Alfa , wyfpa Duńfka »a morzu Bałtyckim, bliiko Appen-rady , i Fleensburga. Nie ma nic znacznego prócz 2. Zamków Sun-derburg, i Nordburg.
ALSFELD, M. dawne Niem. z zamkiem , należy do X. Haffyi-Darmftadt, nad Schwałmą w Hai-fyi wyź, m. 4. od Marpurga. ob. Af-feld.
A LS LE BEN, ob. Alzleben.
A L S Z YV A N G E N, m. w Kur-landyi z zamkiem ftarym,i Ekonomią Xiążęcą. Od Goldyngi m. 3. i pol.
ALTAMURA, m. Bifkupie z lyt. Xftwa w Kroi. Neapol, w Pow>
Barfkim , m. 9. od Baru.
A L 1AIC H, dwa Opac. Bene<5. Niem. w Bawaryi, iedno o milę od Straubingi, drugie m. 7. od Pafsau.
ALTDORF, Opac. Bened. m. 3. od Strazburga. Dziad Roberta mocnego, z ktorego idzie Dom pa-nuiący we Fr. był Hrabia Altdorf-fliim. ob. Altorf.
ALTEA, m. nadm. Krolewfkie w Hifzp. m. 17. na połud. od Walen-cyi.
ALTEMBERG, Opac. Cyft. w Bifk. Kolońfkim.
ALIENA, lub Altona,M. Niem. w Saxonii niż nad Elbą naprzeciw Hamburga. Należy do Kr. Duńlkiego. Spalone było od Szwedów po potyczce pod Gadebufchetn, r. 1713. ale potym odnowione zollalo. dł. 27. 2 . fz. 54.
ALTENAU, M. Niem. w X. Grubènhagenlkim, m. 2. odGoslaru, należy do Elekt- Hannowerikiego-W okolicy znayduią fie krufzczefre-brne , miedziane i ołowiane. Inne M. tego im. ieft w Hr. Marchii.
ALTENBERG, m. Niem. w Mifnii, fł. minetą miedzianą, m. 4» od Drezna.
A L T E N B U R G, m. w Xft wie Siedmiogrodzkim, z zamkiem, o m. 7. od Alby Julii, na połud.
ALTENB U R G, Xftwo ,i M> dawne Niem. z zamkiem w Saxonii niż. i Mifnii, ft. mianą tu rozmową 1568. i 1569. Niegdyś było Cef. teraz należy do Xcia Saxe Gotha. Leży nàd Pieiflą m. g. na połud. od Lip-fka. dl. 30. 38- fz. 50. 59-
ALTE N BUR G, po Wegier-fku Owar* M. mocne w Węgra»h niż. w Hr. Prezburlkim , bliiko Du-naya , o m. 6. od Pręzburga.
ALTENBURG, wieś Szwaj-carfka nad Aarą, w Kant. Berneń-fkim, ił. rozwalinami dawn. Miafta Rzymfkiego Cajlrum Vindonienfe. Hrabiowie Altenburfcy idą z Hr. Habipurlkich, z-których pofzedłdom Auftryacki.
A L T E N B U R G, ob. Oldenburg,
ALT
AMA	*Ï
ALTENCELLA, niegdyś 0-pac. dziś dobra Margr. Mifnii, nal. do Elekt. Saikiego. Daią iię tu widzieć Mauzolea Margrabiów Mifnii. Biblioteka tuteyfza bogata w ftaro-żytności oddana ieft /ikademii Lip-fluey.
ALTENREIF, po Fr. Haute Rive, Opac. męzkie w Szwayca-rach w Kant. Fryburflkim 'nad Saną, o m. 15. na połud od Fryburga.
ALTENHEIM, wieś Niem. W Szwabii nad Renem , m. 3. od Strazburga , fl. potyczką Holien-drow z Francuzami, r. 1675.
ALTEUN, M. i zamek w Saxonii wyż. w Hr. Mansfeldzkim.
A L T E N S KI Pow. ob. Aunis.
A L T H E1 M , lub A l t h a m , ni. w Bawaryi, 0 m. 5. na w. od Braunau.
A L TI N , M. i Kroi. Azyatyckie w Tartaryi wielkiey , bliiko Oby,
100. na połud. ku w. od Tobol-flîoi.
ALTKIRCH, m. i grod Fr. w Alf;icyi, w Pow. Sundgowii. TuBi-fkup Bazyleyfki ma Officyała do rządu Diecezyi, m. 5. na z. od Bazylei.
ALTORF, M. Niem. w Fran-konii, fl. Biblioteką i Ak. fund. r. *.5?9« Ogród botaniczny i kabinet Anatomii, godzien tu ie'1 widzenia. Wależy do Domu Brandeburikiego,
4> od Norymbergi. dł 28* 53- fz.
49.
ALTORF, znaczne M. Szway-carfkie, ftoł. Kant. Ury, o pol mili od ieziora 4. Kantonow. Opalane ieft górami ledwie przebytemi, o m. 4. od Lucerny, 15. od Zurychu. Uka-zuią tu plac , na którym fławny Tell przymufzony był zrzucić ftrza-
iabłko z głowy Syna.
A L T R À N S T A D T, m. Niem. ^ Elekt. Safkirn. gdzie Schulem-berg Mai-fzafek woyfk Augufta II.
J °1. lokował oboz, i gdzie r. 1706. uczyniony był pokoy, między Auguftem II. ; Karolem Xli. Królem Szwedzkim. Od Lipflca m. 1,
i poŁ
ALTZEY, Jlltia, m. Niem. i
zamek w Palatynacie niż. ftoł. Pow. tego im. od Moguucyi m. 6.
ALUCEMAS, m. Afr. w Kroi. Marokańfkim . należy do Hifzp.
A L V A-D E-T ORMES, Alba, znaczne M. Hifzp. w Kroi. Legionu, z zamkiem i fortecą; nadana tyt. Xftwa 1469. od Henryka IV-Króla Kaftylii. Od Salamanki#». 5.
ALUTA, ob. Alaut.
A L Z F, I M, j4dòlzhe?m, M. Niem. w cyr. Renu niż. należy do Elektora Mogunckiego, od Moguncyi na połud. m. 8*	1 1
A L Z Y R A, m. Hifzp. *v położeniu miłym między dwoma odnogami rz. Xttcar, m. 6. od Walencyi.
A L Z O N N E, m, Fr. m. 3. od Carcaflbne.
ALZLEBEN, dawne m. Niem. z zamkiem nad Saalą , w Xftwie Magdeburfkim, m. 8. na połn. od Halli.
AMABLF-D E-RIO M, Opac. ■ Fr. w Diec. Klermontańfkiey, czyni 9000. liwrow.
AM A DA BAD, M. Az. wielkie , ftoł. Kroi. Guzaraty w Pań-ftwie Mogolikim, ludne ieft i han-dlowne. Jeft tu wielki fzpitał dla ptakuw i innych zwierząt chorych, które z wielkim ftaraniem miefz-kańoy tu leczą. Od Suratu na połn. m. 40. dl. 90. r5« fz. 23.
A M AD AN, piękne M. Az. w Perfyi, o m. go. na połn. ku w. od Bagdadu , tyleż ku z. od Ifpahanu » dł. 65. 25. fz. 35. 15.
AM AD Y A, M. handlowne A-zyi w Kurdyftanie,pod rządem Be-ya. Leży na górze, m. 30. na połn. od Mozulu.
AM AK, wyfpa Duńfka małym kanałem oddzielona od Zelandyi.
AMALFI, dawne M. Wł. w Kroi. Neapol, z Arcy-Bifk. r. 1135. fpuftofzyli go Pizanie , wynioftfzy ztąd Pandekty, zwane Pizanfkie a potym Florenckie. Amallianie prowadzący handel na wfchodzie, wy-
AMA
* A MB
ftawili w Jerozolimie przy grobie S. Kaplicę, pod'tyt, S. Jan»jalmużni-ka, która była początkiem Kawalerów S. Jana jerozolimfkiego. Przy-pifuią A utero wie iednemu tu obywatelowi Flavio Gioia wynalezienie koiripafu magnefowego w początku lągo wieku. Leży między dwoma fkałami, na które obciążonym bydlętom wedrzeć fię niepodobna. Zbożę dwa razy na tydzień fprowadzaią z Salerny , więc gdy morze w nawałnościach ieft, g!od cie-rpić m ulżą. Robią tu papier dobry i niektóre matery:?,' m. 7. na polud. od Nolit dl. 37. 7. fz. 40.3^.
AMA N l' K , m. Fr. w Lotaryngii, m. 2. od Nancy.
S. AMAND, M. Niderlandu, w Hr. Flandryi, z Opac. bogatym , i kościołem na podziw wielkim. Lti-dwik XJV. zdobywlzy go 1667. z całym Pow. przyląi zył do Fr. co u-twierdzil traktat Utrecht/ki. 31. w S. Amandzie fa wody mineralne, znane pod imieniem wod źrzodlade Bouillon., Od Duaku m. 5. od Paryża m. 50. dl. 21. Iz. 50. 27.
S. A '-i AN D , M. Fi', w Po w.. Burbońfkim, wyftawioner. 1410.113 obalinach Orwalu, o m. §. od Bourges. Inne m. Pr. tego im. w Aure-lianie m. 9 od Gieti.
S. AMAND-DF.-COLY, Op. Fr. w Akwitanii, m. 4. od Sarilaty. ob. BoiiTe. Irnîe tego im. Opac. Be-ned. w Rotomagu. Także S. Jim and, m. Fr. w Arwernji, m. 3. od Kler-montu. Prócz tych fą inne małe mia-fta Fr. tak zwane.
A M ATRI CE, m. WL w Kroi. Neapol, z tyt. Xftwa,«*. 6.napołn. ku z. od Akwili.
AMAZONOW, rzeka w A mer. połud. bierze początek z iezioraG^«-naco w Pemwii, i pod Sfa en , zaczyna bydź żeglowną, z trudnością jednak , dla fkał w pośrzod rzeki ftoiących, ofobjiwie w części nale-żącey do Hifzp. Przebieglfzy na 1100. mil Kraiu wpada dwoma korytami w Ocean. Kapitan Frane, dc
Orellana, pierwfzy przed fię wziął w pcdfętey podroży z rozkazu Kr. Hifzpańfkiego odkrycie uyścia tey rz. około r. *539 ale w lat piHym 10. umarł. Dzicy miefżkańcy kraiu tego w głąb fię 11: ryl i po uyrzenin Eu-ropevczykow. Po nad tą rz. wzdłui nie daią l:ę widzieć tylko miaftecz-ka Indyi/kje zgromadzone wyżey od M i ffv Quarzo w Hifzp. niżey od Portu galfkicli
A M A Z Y A, M. dawne w Tur-cyi Azyat. 'które bywa wydziałem braci uarfzych Sultana. Jeft ftoł. Prow. tegoż im. w ktorey naylepfze wina i owoce lię rodzą. SI. urodzeniem trabona i rezyd. Balzy- Leży nad rz. Kazaimachą, ni. 12. od Tokatu.
A M. BERG, M. piçlcne, ftoł. Pa-lat. wyż. z zamkiem wziętym od Cefarza r. 1703. nad r. . Wilfą tn. 12. na w. od Nocymbergi, 9. od Ra-tyzlìony. dì. 29. 30. fz. 49. z6.
A M B ER T, m. Fr. w Arwernii niż. ftoł., Pow. Liwradzkiego. Ma fabryki kamlcttn i papieru dobre, nu 7. na w. od fjjbire.
A MB E Z, m. Fr. nad zbiegiem Gìvrumny rzeki z Dordonią, m. 3. ocf Burdegali.
AMBiALET, m. Fr. w Dyec. Albenlkiey.
A M BI E R L E, m. Fr. o m. 15. od Lugdunu.
AMBLËNY, m. Fr. o m. 2. od SoilFons.
A M B L E T E U S E, Ambletuza, m. Fr. nadnr. w Pikardyi z fortecą mocną. Tu przylądował pq uyściu z Anglii Jakub II. r. 1688- Od Bolonii m. 3- dł'. 19. 20. fz. 5c. 50.
A M B OIN A, wyfpa Az. iedna z Molackich , z miaftem tego im. 0-fadzonym garnizonem. Odkryta ieft: ©d Portug. około 1515. wzięta od Holi. 1603. Obfituie w goździki do potraw używane.
A M B OIS E, òmbaci.a, M. Fr. ftoł. Pow. Turoneńfkiego niż. z zamkiem mocnym przez fwe położenie. Przyłączone ieft do Korony
A M E
AME	t g
Fr. r. 1276. Ludwik Xf. tu uftano-wii byi order S. Michała. Sł. ieft urodzeniem Karola Vili, i X. Cernire. Tu był uknoWany iîawny spinek Ambacyeńlki -przeciw Gwizyu-iżom. Leży nad zbiegiem Ligery i Mafly. m. 5. od Tours. dl. ig. 39. fz. Ą7. 24.
AM BO URN Al, lub Ambr o-n a i', 113. Ff. w Bugezyi, z Opac. czyniącym iococ. liwr. '
A M BRACIA-, m. dawne w E-pirze , nad odnogą tegoż dawniey im- ob. Arta.
AMBOTKN, m. Kurlandzkie w Pow. Piltynfkim, z zamkiem na górze, od Goldyngi w. 8*
A MBRE , 111. Fr. w Langwedo-c}'i wyż. z tyt. Margr. m. 6. na z. °d Caftres.
AMBRIERES, hi. Fr. o nu 3* od Mayenny.
S. A M Eł R OIS E, Opac. Fr m. 2* «d Bourges.
A M E D E D , góra w Afryce, ^tora dzieli Nigrycyą od pulzezy
AMELAND, wyfpa na Zuy-derzee leżąca, przy Fryzyi Hollen-derlkiey.	1
A M F. LIA, lub A jiERiA, M. dawne Wł. w Xftwie Spoletańfkim z Liik. Oyczyzna Sexia Rofcyufza obionioiiego od Cycerona, Leży na górze między rz. Tybrem i Nerą, 0 m- 8. od Śpoletu, ud Rzymu m.
A . 3°-fz- 42. 33. r AMELUNXHoRN, Opac. yuer. w Xftwie Wolffenbutel, bli-j Ol&ndorfu. Należy teraz do Pro-teltantow.	'
AM E N E B U R G, m. Niem. w ckiegó'" naleŹy d° Elekt* Mogun-
1. ^ S F OR r, yitnir sforti a, • znaczne Holi. w Prow. Utreclft-
n-inC'^KcV P°^°^eniU miłym ; grunta ma obfite w zboże i paftwiflea. Ka-tolicy tu Ave InaJą Cojlegium. Jeft a '	Wł. 5. od Utrechtu, od
i »eJv.a.muw* 1a.dt.a3 iz.sa. 14. AMERYKA* Emerita, Ame*
rìque, Świat nowy , Indye zachodnie, czwarta część Świata znàio--mego, podług oftatnich odkryciow oblana zewfząd morzem. Krzyfztof * Kólum^us Genuenc>.yk odkrył ią naypierwfzy 1492- który nayprzod do Wyfpy Guanachany , teraz S. Salwador zawinął , potym Kubę î inne wyfpy wynalazł. Ale iź Ameryk Wefpucyufz Florentczyk 1497. ląd fam pierwfzy odkrył, od niego ieft nazwaną. Hifzpani, Portug. i Ang;licy wynayduiąc refztę kraiow nieznaiomych , milliony wyrżnęli ludzi. Naylepfze płody ziemi wy-daie Ameryka , nieprzebraną moc ziol iekarikich, i owoców. Obfituie w cukier, kamienie ,drogie, krulz-ce, &c. Żywi naydziw-nieyfze natury potwory, motyle i mrówki tak wielkieiak wróble, ropuchy na 40. funtów każące, świnie równe wołom. Drzewa , owoce i zboża Eu-ropeyfkie przyjmuią fię tu fzczęśli-wie. Gdy kray ten znaleziono, za-.ftsno w nim narody rożnym kfztał-tern rządzące fię,' teraz podzielony ieft'na Prow. należące do .Monarchów Europ, rządzących tu przez fwych Guberaatorow, lub Vice-Re-yow. Amerykanie co do obyczaiow fą zdradliwi, zawzięci, zabobonni, maiącv zwyczay twarz rożnemi malować kolorami, ale to naywięcey dzicy, bo ofwoieni z Europeyczyka-nii pokazuią dowcip, rozum przenikliwy i fpofobny do wfzyftkiego. Zoftaiący pod pan. Anglików, Fran. Hifzp. Portugal. Holi. fą Katol. lub Dyflyd.enci, refzta fą po więkfzey części bałwochwalcy. Dzieli fię A-meryka, na połud. i potu. które rożne znowu zawieraią Prow. W połn. Mexyk, Kalifornia, Luizyana, Wirginia , Kanada , Ziemia nowa , i wyfp bardzo wiele. W połud. Ziemia Tega, Peru, Paragwaya, Chili, Ziemia Mageilańfka , Brezylia, i ^Cray Amazonow. W czafie gdyA« meryka zrzuci uciążliwe iarźmopa-nowania Europ, inny mieć iey pewnie będziemy podziaj. Rozciąg* '
*4
AMO
fię od poîurî. do połn. na m. 2420. ob. Stany Afńerykańfkie ziednoczo-11 e.
A MID A N, ob. Diarbekir.
AMIENS, Ambian, M. S. PU kardyi , dawne , piękne i wielkie, ma Bilk. i Ak. założoną r. 1750. Kościoł tu Katedr, ieft dziełem do-fkonaìey Architektury. Ambian przyłączone ieft do Korony Franc. 1185. wzięty był dla Hifzp. od Ferdyn. Teilie^o r. 1597. zdradą cfobliWfzą; a wkrótce odz'yfkany od Henryka IV. który tu wyftawił zamek, aKol-bert poHanowil fabryki rożne , w których tak w mieście , iako i za miaftem pracuie robotników więcey niż 3000c. Oyczyzna ieft Sylwiufza, Riola, Voitura, i Rohaultego. Leży nad Sommą, nu 10. od Abbewil-li, od Atrebatu .14. Amienfki, lub Ambianfki powiat ieft Franc, w Pi-kardyi, który przerzyna rz. Somma, oblìtuie w zboża, leguminy, len,, &c.
AMÏLLY, m. Fr. m. 2. od
Chartres.
A IVI ! R ANT, wyfpy Afrykań-flue bliflco Madafkary leżące, mało mièfzkane.
A M M E R S C H VIR , m. Fr. w Alfacyi, w Pow. Enficbeimfkim.
A M O L, M. Az. w Uzbeku , nad rz. Ciihon, nu 24. na z. od Bokary.
A M O N T, m. i gród Fr- w Fran-fzkońf.ie połn. przyłączone do Pow. Wezrlfkiego.
A M O R G O S, wyfpa na Archipelagu,'iedna z Cykladow, żyźna i obfita, iv wina , oliwę , i inne żywności. Miefzkańcy fą ludzcy po więkfzey części religii Greckiey. iNaylepfzą część iey Czercy pcfiada-ią, którzy tu bardzo bogaty Mona-fterz maią. W drugiey ftronie tey wyfpy iett Kaplica S. Jerzego , w ktorey znayduie fię fi. naczynie, które pewnych czafow fię napełnia lub wypróżnia, a do którego z Archipelagu, iak do wyroczni udaią fię. Drzewa ma mało. Jeft od Kan-dyi na poili. m. 11» Syułonides
A M S
tu fię urodził.
A M O U LIN S , m. Fr. w Ga-ikonii, m. 2. od Li/der-
S. AMOUR, m. Fr. m. 6. na wfchod od Turnus. Ztąd był rodem fł. Doktor Wilelm de-Saint~ Amour» A M P A Z A, mały kray Afr. na brzegu Zangwebarze. Kroi. Ampa-zańfkie hotduie Portug. Tegoż im. ma M. S.
AMPATROWIE, naród wyfpy Madagaskary , w krainie ży-źney, zarofley lalami, w których miciżkańcy ofiadli , rozboynictwo maią za chwałę rycerlką.
A M P U R 1A S, Amperioe, dawne M. Hifzp. w Katalonii, m. 4. od Rofes. Od niego ma nazwilko kraina niepłodna Ampurdąn.
A M P U R 1A S , M. fpuftofzate w Sardynii zEilk. przyłączonym do Kaftel-Aragoneikiego.
A M RAS, zamek bardzo obrori-ny w Hr. Tyrolu , w położeniu we* fołym , biiiko Infprnku , zbudowany od Arcy Xcia Ferdynanda. SI. olo-bliwościami wfzelkiego rodzaiu » znayduiącemi fię tu w Bibliotece » ozdobney portretami uczonych, dł. >29. 10. iż. 47.
AMSTERDAM, M. S. Hol-landyi, wielkie, bogate, handlowne, ludne, i obronne murem wyfokim. Moft nad rz. Amftelą przedziwney Architektury ieft dziełem. Zdobi go wfpaniała Giełda kupiecka , i Ra-tufz z ciofanego białego kamienia; także kanały ciągnione przez mia-fta murowane , obfadzone drzewem, na których moftow więcey niż 4000. liczą; dwie Synagogi, bogata dla Zydow Portug., druga uboga dla Niemieckich; Szpitalow 18. Port tuteyfzy ieft ieden z naywiękfzych w Europie, zawrzeć może 1000. o-krętow , ale przyftęp do niego zaiy-puie wielki piafek, zwany Pampus, K eligia tu pan. ieft Proteftantow. ale i innfe maią wolność. Rząd mia-fta fprawuie 30. Senatorow dożywotnich, i 13. Burmiftrzow, co lat 4. obieranych. Aiftfterdam ieft Oy«
ANC
j «zyzną Alarda, Rodganfa , Spinozy &c. Jeft rud rz. Amftelą', i iez. Ją. Od Londynu m. 70. od Paryża 95. od Kopenhagi 130. od Wiednia 225. od Rzymu 350. od Warfzawy 250. dł. 22. 39. fz. 50. 22.
A il S T E R Û A M , ieft wiele mieyfc tego im. w Indyach, między innem;, wyfpa na morzu połud. tn. 5. od Middelburga.
A M S T il U T E R ,pb. Anftruter.
A MIIR, rzeka, morze, i cieśnina Azyatycka tego nawilka w Tar-taryi w Ich. rz. wpada w m, orze Kam-fzatki.
AN A, M. Az. w Arabii puftey nad Eufratem , w gruncie miłym i urodzaynym. Zoftaie pod pan. E-mirow hołdowniczych Sułtanom. 0-by watele fą po więkfzey części her-fztaini rozboiow i łupieftwa. m. 50. na z. od Bagdadu.
AN AGNI, m. dawne Wł. w Kampanii Rzymfkiey z Bifk. m. yp od Paleftryni. Innocenty IH , Grzegorz IX, Alexander IV, Bonifacy Vili, ztąd by Ii rodem, z których 0-ftatni poroźniwfzy fię z Filioem pięknym Kr. F rane, tu b)t uwięzionym przez Wilel. Nogareta. dł. 30. 4t. fz. 4l; 45-
AN A TOLIA, ob. Nata iii. A N C A R A N O, m, Wł. w Marchii Ankonitańfldey, m. 2. od Alcoli.
ANCE, ol>. An fa.
A N C K NIS, Andenefmm , m. Fr. w Brytanii, m. 4. od Nantes. ^ AN C H IN, Aquifetn iïn m, Opac. Beried. W fîanonii Fr. na kępig rz. Skarpy, fund. r. ro7p. czyni 50000. liwr. Jeft o m 2. od Duaku.
ANCL am, A N C 0 3 E R &C.
°b. Anklam , Ankober &c.
A N C '■? E, lu b A l b s r t , m. F r. ^ Pikardyî z ty Ir. Margr. m. 5. od Ambìanu. Znayduią fię tu kamienie zdatne do budowli.
A M CTOVILLE, dwa fą m. rr. tego im. w Normandyi niż. ie-dno m. 5. od Coutanc», tirugie m. 3* od Baveux. ANCY-LE-FRANC, Amia-Toûi /.
AND
cwn, îr?» Fr. w Szampanii nad rz. Armanpon m. 4. od Tonnery. Zamek tu ieft wfpaniafy. Biiiko ielt inne m. Ancy-le-Serveitx.
A N C Y R A, ob. Angouri.
A N D A L U Z Y A, dawniey l^an* dalii;,5 , Prów. Hifzp. na m. too. wzdłuż, 60. wfzerż maiąca. Rz. G va-dalkwiwir dzieli ią na dwoie. Je,1 to kray nayźyżnieyfzy, nayboąatfzy, nayhandiownieyfzy i naywefelfzy w całym Kroi, Oblituie we w fzy (t ko , ofobiiwie konie , wina i zboża, przeto ftaynią, piwnicą i fzpichlerz^n całey Hifzp. (ię zowie. Sewilla ieft: w niey M. S.
ANDALUZYA nowa, Krài 1% Ameryki połud. w ziemi tęgie/. Brzegi iey pofiadaią Hifzpani.
ANDAMANS , wyfpa Indyi-lica. na odnodze BengalOiiey, ktorey miefzkańcy mieni fą za ludoiedz-cow.
AND ANCE, m. Fr. w Pow» Wiwareńfiiim, o m. 6. od Wienny. Unday.t, także m. Fr. biiiko Bidaf-foa, II. wódkami wybôrnemi.
AN DE G A W, ob. Angers.
A N D E L .Y, M. Fr. w Normandyi wyż. dzieli fię na więkfzy An-dely i m niey fzy. Znayduie fię ca źrzodło pod imieniem S. Klotyldy, do ktorego w dzień tey S. niezliczone mnoihvo ludu fię zbiega, dla uleczenia Vych chorob. Od Rotomaga m. 8. od Paryża 20.
, ANDEOL, ni. Fr. od Viviers ht. 2.
ANDERLECH, obronna forteca zaftaniaiąca Bruxe!Ię w Bra-bancyi Auftr.
APîDERN ACH, m. Niem. w Arey Bi(k. Kolonllcim, do ktorega należy. SI. ieft przegraną X>rola ły-fego Kr. Franc, zbitego od wlafiie;a fieftrzeńca r. 876. Od Bonny m. 6, dì. 25. fz. 50.
ANDES, lub Lis Cordïllerast wielkie pafmo gór naywyżfzych vf Atner. połud. od połnocy przez Poru, Cli:: 'i -do cieśniny Magellanftdey roz-. ciągnionych, obfitvch w złoto ,
D
*6	AND
ANE
tu nie tylko w "odrobinach, ale fztu-kami znacznemi znayduią- Na tych to górach rośnie.ttawne drzewo Quinquina, ktorego Kora ftała fię tak wielkich użytków w lekarftwie. Jeft wielkości wiśni. Tu także zbieraią balfam z drzew balfamowych Amerykanie , który ieft dziwnie ikute-czny na rany.
A N D L A U, m. Fr. w Alfacyi z zamkiem na górze, i Opac. tego im. Kanoniczek Świeckich , o m. 5. od Strazburga.
ANDORRE, m. Fr. które daîo nazwilko dolinie gór Pyreneylkich znaczney urodzaynością przy Tara-fkonie w Hr. de Folx.
ANDOWER, m. Ang. w Sut-hamptonii, które wyfyła z. Deput. na Pari. Od Londynu m. 20.
ANDOUlLLE.m. Fr. m. 2. od Lawalu.
A N D R A GI RI, M. Az. w śrzod-ku wyfpy Sumatry, ftcł. Kroi. tego im. należy do Hol. którzy tu wybudowali fortecę dla ubefpieczenia tu fwego panowania.
A N D R E, rz. Fr. zaczyna fię w Pow. Andegawlkim, wpąda w Lige-rę przy Nantes.
S. A N D R E , ob. Lavamund.
S. ANDRE, port handlowny w Hifzp. na Granicach Bilkayi, z Bi/k. SufFrag. o m. 20. na z. od Bilbao.
S. ANDRE, ieft wieie rrtfaft małych niczym nieznacznych, a ofo-bliwie Opactw we Francyi. tego im,
S. AND R E A, M. Niem. Auftr. wX. Karynthyi, nad rz. Lawantą, ni. 16. na w. od Klagenfurtu.
A N D R E À S B E R G, M. Niem. w blilkości Gi-ubéuhageny, m. 8. na pofud. od Goslaru. Tu fię znayduią minery.
A N D R E S Y, m. główne Baronii , Proboftwa, i Grodu tego im. w Wyfpie Franc. Winnice ma dobre. Jeft o milę od Trielu.
S. ANDREWS, Regi munda, S. Andrzeia , M. Szkocji poiudn. ftoł. Prow. Fify,zArcy Bille, i A* kad, zaicioną. r. mi. KwściwI tu
Katedr, ieft wfpaniały Gockiey Architektury, iwiękfzy nad S. Piotra w Rzymie, godzien podzlwienia, lubo nieco fpuftofzały. Obiera 2. Dep. na Pari. Od ECdimburga m. 15.0 milę od morza. dî. 15. 15. fz. 56. 30.
ANDR'A, Netium, M. WI. w Kroi. Neapol, w Pow. Barlkim, z Biik. i tyt. Xftwa. Leży w równinie, m. 2. od Barletty.
ANDRO, lub Andro s, wv-fpa i Miafto Turcyi Europ, iedna z Cykladow na Archipel. Obywatele fą nâywiçcey obrządkow Greckich, maią Biskupa i wiele Monafterow. Bogactwa tey wyfpy-zależą na ie-dwabiu do tkanych robot tylko zdatnym. Pola fą urodzayne , zarolłe pomarańczami, cytrynami, figami, granatami, morwami, i jujubami. Ieft na polu. Kandyi, blifko Negre-pontu. dl. 43. fz. 38-
ANDSUSZOW , m. między Smoleńlkiem i Mściftawiem , ft. traktatem tu r 1667. zawartym między Policą i Molkwą, którym zawie-fzenie wovny do lat ię. ieft umo-wione.
S. ANDRZEIA ziemia i kap na zachód wyfpy Madagalkary. Tegoż im. kap w ziemi Magellańlkiey w ftronie wfchodniey.
A N D U S E, m. Fr. w Diec. AI-teńlkiey , znacznie handlowne , z tyt. Baronii. Obywatele r. 1629. od Ludwika XIII. do poflufzeńftwa mocą byli przywiedzeni. O m. 2. od Alezyi.
ANDUXAR, Jlliłurgis, znaczne M. Hifzp. w Andaluzyi, obronne zamkiem , miefzkaniem wielu fzlachty zafzczycone. Obfituie w zboże, oliwę, miod i owoce. Oy-czyzną ieft Ferrona del-Cagno. Od Korduby na w. m. xo. dî. 14. 17. fz. 37- 45-
A Ń E MABOjM. Afr. na brzegu złotym Gwinei z portem. Tu Anglicy fortecę maią.
ÂNET, lub Ann et, wielki i piękny zamek wyfpy Franc, zbudowany od Henryka XI. dla Pyany
ANG
do Poitiers , Xżny Wa-lentyńikiey, a teraz dziedziczny Xcia de Pen-thievre; o m. 3. od Dreux.
ANGELES, ( la pnebla de J°s ) Jingv.lopolis, M. znaczne, handlowne i ludne w Ameryce poln. w Prow. Mexyku z Biik. W powietrzu ieft zdrowym, w gruncie żyznym .	"	y
ANGELO, (S.)S. Anioła, M. WÏ- mocne w Kroi. Neapol, w Kapitanacie, m. 2. od Monfredonii, pol mili od morza. Są dwa inne rniafta tego im. we Wlofzech. Jedno w Kr. Neap. z Bifk. od Bene-\ventu na w. m. 7. Drugie w X. Urbińfkim , m. 4. od Urbinu. Są także 2. zamki, ieden w Rzymie Ca-firum S. Angeli -, nie bardzo mocny, drugi w Malcie prawie niedobyty. AN GEN , m. w Auftryi niż. m.
od Wiednia.
ANGENNES, włość we Fr. °d ktorey wzięła imie Familia d'4n-8e,"ies, o m 5. od Chateauneuf. A N G E R B U R G, m. Prus Bran-"urlkich z zam. nad rz. Angera-P^> m. 16. od Królewca.
K A N G E R M A N L A N D, Prow. • ' ? i, Szwedzkiego iedna z połno-r'v£. Gran. na poln. z Laponią i .1°; lni\' na w. z golfem Botni-Chim 1 Medelpadyą, na z. z Jemtyią
i - emd,a% Jeft pełna lafow, fkał, g° , z których tu naywiekfza Skul hę zowie.	J
^GERM°ND, rn. w Mar-
111 Brandeb. nad Walfą,w. 12. od » zczeciną. Inne- m. takoż zwane e t w Xftwie Knrlandyi nad me-25-cd Nittawy. ^ GERN, m. w Kurlandyi w Uzne iukum^kim, ^aiące góry ze-
Andegaw, wielkie z Bilk 0Î'	Andegawlkiego,
'	1 Akademiami , iedna r.
inmf'wyzw°lonych i68.S-
konin	^ztu^' ieżdżenia na
komu załozeną. Jeft mi fcem s
dow- 1 Mennicy. Oyczyzna Bodina, Bennera, Launay, iVielU fl. lui
ANG
z7
Azi. Od Nantes m. 18. na potn. odi Tours na z. m. 22. dï. 17. 6. fz. 47. 28.
ANGER VILLE , m. Fr. m.
4. od Eftampes. Inne tegoż im. ieft w Normandy i ft. wielkiemi jarmarkami.
ANGHIERA, Jinglera, m. i Hr. Wł. w X. Medyolańikim, m. 12. na połn. od Medyolanu.
ANGLE, m. Fr. w Piktawii, z tyt. Baronii leżące na górze, o »/. 3. od S. Pons. Jeft góra takoż zwana w Arwernii, z ktorey wypływają źrzodła mineralne.
A N G L E S E Y , wyfpa Ang. Pro-wincyi Wallii, na morzu Irlandzkim, Diec. Bangorfkiey, z tyt. Hr. maiąca w około na m. 26. ziemi na 200000. łanów, uprawney i obfitey w paftwifka i zboża. Wyfyïa Dep. na Pari. Ma M. S. Bewmarifch.
A N G L E T, m. Fr. w Pow. Labour, o milę od Bayonny, zalecone przedniemi białemi winami.
♦A N G LIA, Kroi. zna czne w Europie, maiące dł. na /«. 110. fżer» 90. Zowie fię też Brytanią W-ile zawiera Anglią i Szkocyą , dawniey zwana Albion, Jeft na wyfpie , która na w. ma Nider-land, Niem. Danią, i Norwegią, na połn. Szkocyą, na z. Irlandyą oddzieloną kanałem S. Jerzego , na połd. kanał Angielfki. Dzieliło fię wprzód na 7. Króleftw, podEgber-tem złączone fą w iedną Koronę. Powietrze tu grube i mglifte, czę-ftey podlega odmianie , iż we 24. godzinach, niekiedy 4. pory roku przemiiaią. Zima przykra trwa nay-dłużey. Kray ten iednak ieft obfity we wfzyftko, paftwilka, zwierzyny i wełny naydelikatnieyfze. Wilków tylke, dzików, niedzwiedziow nie ma żadnych. Niedoftatek wina nad-gradza piwem dobrym, i jabłecznikiem, zwanym cydre. Wody mineralne, krufzce frebrne , ołowiane, i cynowe naylepfze , kopalnie ob-fzerne węgli ziemnych, których za-miaft drzewa, ktorego tu ieft mat®
O i]
8g	ANG
w piecacłi , kuźniach, hutach &c. używaią, ma powieîn bardzo miey-fcacb Anglia. Sł. fą konie i pfy An-eielfkie. Rolnictwo rozumiie, nay- • przednśeyfze rękodzieła Angl. i lignee! ich wielki w 4. częściach świata, zbogacałyby Kray ten nadmiernie, gdyby go nie ucięnueżały podatki, co'czyni drogość towarow i cdbyt ich mnieyfzy» Oftatnia woyna Angl. z ofadami Ameryk, i rofnące niezmiernie tego Kroi. długi wyniszczać go nie przeftaią. Anglicy fą dowcipu byftrego, w pożyciu fzcze-rzy.na wtrynię odważni, do wolności przywiązani, ale przytym mściwi, do okrucieńftwa fkłoimi i ponu-rowaci, wiele politykuiący, w pi-fmach rpoftępkach częfto niebaęzni. Rząd w Anglii Monarchiczny, i częścią Repnblikancki , ii Pat lament wiele wpływa do rządów. Dzieli fię Fari. na izbę wyżfzą i niźfzą, izba • wyż. ft.łada fię z 2. Arcy Bifk. 24. Bill". 16. Farow Szkockich , s41. Lordow Angiel. izba niż. li'lada fię 2 Kommunow, czyli 553.od Hrabftw, Miaft, Portów i Akademii Deputatów. Religia Kalwińfka. Język mie-fzany z Safkiego i Normandzkiego. Dzieli fię Anglia na 52. Hrabftw czyli Shires. Londyn ieft w niey M. S.
ANGLIA nowa, Prow. Ameryki poîn. między Kanadą i morzem, długa na m. 70. Podzielona ieft na 4. Prow. i<tore r. 1776. dla wybicia fię z pan. Angiel. wefzły w! związek ftanow zjednoczonych. To ieft nowy Hampshre, Mafiach 11-ft-t, wyfgą Rbodii, i Konnektykut. Poczęła bydź uczęfzczana od Ângl. 1606. pod" Jak obera I. lecz zupełnie «^dziedziczona byta i6j>o. Kray ludny i obfity. Boflon ieft M. S. Cudzoziemcy zyikowny tu maią handel. ob. Stany j$mer. zjednoczone. ' A N G L O N A', M. Neapol. wBa-zylikatfe, niegdyś z Bifk. teraz przyłączonym do Turfeńlkiego. Od Tur-tj m. 5.
"AN G L U RE, m. Fr. w Szam-
A N G
panii, m. 3: cd Sezanny.
A N GOLĄ, Kroi. Afr. w Kongo między rz Dluidefą , i Kaanzą. Kray ten rodzi pr«'fo', pomarańcze, daktyle, i inre owoce. Znayduią fię tu zwierza ofobliw fze , z tych zwane Kojas morru , wiele'ma po-dttbieńftwa do człeka. Angolanie fą gnuśni , tyle żon maiący , ile ich wyżywić mogą , iadaią pl e mięło, z luku ftrzelaią zręcznie. Kroi An-eolańfki miełzka na górze fkaliftey, iednym tylko wąwozem pj^yftę-pney. Portugal, naywiççey tu pofia-daią, i handel Negryiczyl;uw zakupywaniem, wywożąc- ich da Ameryki ztąd rocznie na 12000. , prowadzą znaczny. ZnaydUie fię tu wielu i Cbrześcian,którzy maią fwego Bifluifca.
A N G O T, Kroi. czyli Prow. Afr. w Alliifìynii.
A N G O U L F. M E , Engolìfvta, M. Fr. Stcł. Powiatu w X. Anreli-ańfkim z Bifk. Miało nayprzodtyt. Hr. a po tym Xftwa. Sł. ieft urodzeniem Balzaka, Rawaillaka i innych. Leży w śrzodku Pròw. na górze 0-toczoney fkaîarui > fn. 20. od Lemo-wiku, od Rupelli 25. dl. 17. 48- fz. 45. 39.
ANGO Y, Kroi. małe Afr. z M. S. tego im. przy uyściu rz. Zairy.
ANGKA, M. S. Wyipy Terce-ry, iedney z wyfp A z oro w, na tno-xzy. Afryk, z portem, fortecą i Bifk. Należy do Kroi. Portug.
A N G R IA S, ob. Ixetruk.
A N G UIE N, ob. Enguien.
ANGUILLA RA, m. Wł. w Stanie Papiezjkim , m. 6. na połn. od Rzymu. Inne ieft w Pow. Pade-wfkim nad rz. Adigą, od Rowigo m. 3.
A N G U ï L L A , v/yfpa Amer, ie-dna z Antylfkidi, ieftnieurodzayna należy do Anglików.
A N Q U i L L A S, ob. - Aiguilles.
A N G U R A , JUngnuri, zwana dawniey Jlncyru, M. Az. w Natoliî z Arcy Bifk. Greckim , znaczne ieft i'wą ftaroiytnośdą, i fî. zwyci^ftweaa
ANK
lamerlana, a uwięzieniem Baiaze-*a 1401. Zaiące tu i koty maią ferść długą, zdatną do przednieyfzych ma-teryi, Należy do Turków. Kilka zborow w Ancyrze mianych było. Od Pruzii 11a w. m. 75. od Carogro-du 85. dł. 50. 25. fz. 39. 30.
ANGUS, Anguzya, Prow.Szko-cyi połn. Obfituie w zboża i paftwi-^ka. Miefzkana ieft od Szlachty M. S. ieftForfar.
ANH ALT, XftwoNiem. w Sa-^onii wyż. między Xftwem Magde-hurfkim , Halberfztadzkim , Hr. Mansfeld t/kim, i Elekt. Safkim. Kray ten urodzayny w zboża i owoce, iablka ofobliwie wydaie przednie. 3Ma doftatkiem krufzcow, n.- ywięk-fzy odbyt ma z piw dobrych. . X. Anbaltyńfkie ieft dziedziczne familii tego im. idącey z domu Afkań-.fluego, iedney z nàyzacnieyfzych w Niem. i naymocnieyfzey, gdyby tą dziś pofiadała, co w wieku 12. Do iftèy należało Mar;,. Brandeburfkie 0<I 1152. do IJ22- X. Safkie od 1180. do 1422. X. Lawemburg w Saxonii niż. od 1422. do 1689. Dtmi ten podzielony ielł na 4. linie Def-fa.it, JBernbûrg, Koethen, \ Zerbjl, z którego ieft pan. Katarzyna II. lmper. Roffyifka, Xżna d'Anhalt-Zerbft. Anhalt zamek ieft fpufto-'
ały nad rz. Sefką.
tj H O L T, m. Holi. z zam. w Hr. Zuftanii, rezyd. Xżąt de Salm. fu. '3. od Emeryki.
A N H O U f, wyfepka na morzu Nrem. między Szwecyą i Danią, ieft mało ofiadła, należy do Duńczyków.
ANKLAM, M. mocne w Pomeranii Prufkiey, maiące wyborne
paftwifka, ód Szczecina na połn. w... I4.
ANKOBER, Kroi. Afr. na rz,ej?u złotym Gwinei przy rz. te-fcOz ,in. bardzo małe. Bofuman twier-' ' lz ^"koberanie nie znaią hiał-zcnl w, ale używanie niewiaft ieft pubhczne u nich.
ANKONA, Ancona , dawne i
AfJN
7n. M. Wł. w ftanie Papiezkim ,
fioł. Marchii Ankonitańfkiey z zam. i Bifk. Jeft hańdl. odbyt mu nay-więkfży czynią blichy wofkowe. Tu fię daie widzieć brama tryumfalna Traiana Cef. z marmuru białego. Gdzie dziś Marchia Ankonitańfka, dawniey były Prow. Picenùm, i w części Śamnium. Leży nad morzem, m. 20. od Urbinu, od Rzymu 47. dł. 31. 15. fz. 43- 36.
ANDANA, m. Fr. z Opac. w Die:. Montpellier.
ANI AGA , piękne m, i Mad kupiecki Ang. na brzegu Malabar-fkim , m. 20. od Kapu Komoryn.
ANJOU, Pow. Andegawfki, Xftwo i Prow. Fr. w1 kraiu miłym i żyżnym. ob. Angers. Tegoż im. ieft m. i zamek Fr. w Delfinacie, m. 5. od Wienny.
A N J O U A N , lub A n z u a N, wyfpa Afr. iedna ?. Komorfkicb. An-zuanie fą ludzcy pofpolicie , religii Mahome. Grunt ich rodzi zboża, i wyborne owoce. Leży na połn. Ma« dagafkary. Arabowie przychodni zo-wią ią Zoanią, ztąd od Furop. nazwana Anzuaną. Dia wygodnego ftanowifka , częfto okręty do Afr. płynące tu ląduią.
ANLESY, Hr. Fr. m. 5. od Nevers.
ANNABERG, m. znaczne w Saxonil wyż: na górze Scftneeberg,
5. na połucł. od Mifnii. O milę fą wfpaniate i dok re łaźnie Zofii E-łekt. Safkiey , zwane JVieftnbad, Jobsbad, &c.
A N N A M A B U, M. Afr. w Gw;~ nei, m. 3. od Fortecy la Mina. Kraina tii dziwnie wygodna ieft do bandii] z Nigrytami, którzy fukna, wódki, i inne towary Europ, nie fkąpo opłacaią złotem. Chcieli Frmc. tu 1749. i 17s 1. założyć kompanią kupiecką, i żądali Anamabuanie, ale Angl. zabiegli i obronną tu wyfta-wili fort. 1755. dokonaną.
A N N a Ń D , M. zamek , i rz. Szkocyi w Prow. Aunandalii, rha-iącey grunt źyiny.i gaie wefole. Oi
30	ANO
ANT
tego m. wzięło imie Margr. Wyfy-ïa 2. Dep. na Pari, o milę od cieśniny Solwayfkiey. dł. 14. fz. 55.
io.	z .	'
S. ANNA , wieś Czefka w cyr. Pilzeńfkim, w blifkości ktorey znay-duią fię frebrne kopalnie.
S. ANNY, nazwifko 3. wyfep Amer, na brzegu Brezylii, okryte fą lafami, i peine ptaków zwanych tu głupiemi, iż łatwo daiąfięłapać.
' S. ANNY, wyfpa, i port wyfpy Kap Breton. Port ieft obfzerny i w polo w ryb obfity.
ANNAPOLIS, ob. Port Royal.
ANNECY, Annezìum, M. Sa-fcaudyi w Pow. Geneweńfkim , z zamkjem nad iez. tego im. Rezy-dencya Bifk. odtąd, iak Geneweń-czykcwie ftawfzy fię Kalwiniftami wygnali Bifkupa fwego Piotra de la Bautne, r. 1535. o 7. m. na połud. «d Genewy, dî. s-?. 44. fz. 4c. e 3.
ANN ET, ob Anet.
ANNEZIN, ob. Bethune.
A N N 0 B 0 'N A, wyfpa Afr. tak nazwana, i ż od Portug. odkryta była dnia pierwfzego roku. Ma wiele mieyfc bardzo żyznych , rodzi pomarańcze ważące, nad 2. funty, zwierząt i ryb ma doftatkiem. Ńaywię-cey ią bogaci handel bawełny. Hot-duie Portug. Obywatele fą mocno przywiązani do religii Katol. Ofia-dła famemi prawie Murzynami. Leży przy brzegu Gwinei.
A N N O N A Y, m. Fr. w Pow. Wiwareńffcim, o 9. m. od Wienny. Oyczyzna Kardyn. Bertranda.
ANNOI, m. Fr. w górach Pro-wancyi, m. 3. od Glandewy.
ANNOPOL, m. Pol. w Woi. Wołyńfkirn , im. Xźąt Jabłonowskich , m. 5. od Zaffawia.
ANRËNBHRG, m. wX.Se-migallii z Ekonomią Xżęcą i zamkiem zruynowanym , nad rz. Aą. m. 3. od Nitawy.
A N O N A, forteca w X. Medvo-lańfkim, należy do X. Sabaudyi, wad Tanaro m. 5. od Kafalu.
A N S A, m. Fr. dawne w Ługduń-fkim, fł. zborami narodowerni, od Lugdnnu m. 4.
ANSA, Anfe, nazwifko, ktere fię daie odnodze morfkiey , czyli części morza wpływaiącey wkfztaît między dwie ziemie Sinus latior • daie fię też zatokom morfkim między dwa przylądki wpufzczonym, Sinus angujlior. Pofpolitfze ieft na-zwiïko: Odnoga, Golf, Bey, &c.
ANSLO, czyli Chrystiania, Anfeola Civita*, M. Norwegii w Pow. Aggerhus, Bifk. i Trybunałem Kraiowym. Spalone było r. 1567. odnowione zoftało odChry-ftyana IV. Kr. Duńfkiego, m. 12. na z. od Fryderykftadtu. dl. 27.34. fz. 5q. 24.
ANSPACH, czvli Olwspach, M. zamek i Margr. Ńięm. w Fran-konii, należy do Xcia Domu Bran-debur. linii Anfpach-Bareit. Miaftò ieft piękne. W pałacu Margrabim ieft ciekawy kabinet rożnych ofobli-wości. Robią tu dobrą porcellanę. Od Norymbergi in. 11. odj Bamber-gi 20.
ANSTRUTER,dwaM. Szko-cyi rozłączone rzeką w Prow. Fife, m. g. na potn. od Edimburga. Wy-fyłąią 2. Dep. na Pari. dł. 15. 10.
ANTA* RKTYCZNY, Antar-
iii eus, nazwifko Geogr. bieguna południowego, będącemu w punkcie przeciwnym biegunowi Arktyczne-mu. ob. Arktyczny.
A N T E Q U E R A, Antekwera, wiel. i piękne M. Hifzp. w Kroi. Grenady, ktorego część na wefoïey Jeży wzgorce. Obfituie w fol warzoną. Sì. tu blifko znayduie fię żrzodło wody bardzo fkuteczney. Od Malagi m. 12. dł. 13.40. fz. 36. 51-
ANTEQUERA, m. Biflkupie nowéy Hifzp. w Amer, w Prow. Gwaxace.
ANTHAKIA, ob. Antiochia.
AN THON, zamek i wieś Fr. w Delfinacie,* m, 5. od Lugdunu.
ANT
A N TIB E S, Antipolis , znaczne nadm. M. Fr. w Prowancyi z portem i zamkiem zwanym Kwadratową fortecą, iż ifeft ftawiany w czworościan , ktorego bok , czyni ćwierć mili. Grunt wydaie ewoce Wyborne. Oyczyzną ieft Tournele-go Teologa gadatliwego, m. 5. na z. °d Nicy. dł. 24. 48. fz. 43. 34-
AN TI KOST A, ob. Wniebowzięcia Wyfpę.
A N TI G N Y - L A - V f L L E , i Antigny-le-Chateau, fą Margr. Fr. W Burgundyi.
A N T1 G O A, wyfpa Amer. połn. Jedna z Antvlfkich , należy do Ângl. kkały na morzu, które ią otaczaią, czynią nieprzyftępną z brzegów. Obfituie w zwierzynę, i bydło, cukier, tabakę i imbier. Leży między Bar-uadą, Gwadalupą i Dezyderadą.
A N T 1 N, mieyice gtowne Mar-Si"- Franc, podniefionego na Xftwo z ty t. Parar. 1711. Jeft nad rz. Buczą. -y
ANTIOCHIA, lub Antaicia, aw. i znaczne M. Az. w Syryi, ktorey iako i całego wfchodu było toï. Ma Pati-yarchę; ale iuż mało plączącego. Założone było od Sè-euka Nikatora, i było rezyd. wielu ,e'« którym fwe winno ozdoby, a burych małe dziś pozoftafy znaki.
eidach Generał Kaiify Omarwy-rf .3 Arekom r. ćj8. Godefryd «oui! on r 1097! odzyfkał ią na A-a .ich, ale Sułtan Bnndekciary r. i " " f"'e^rał ią za przypulzczonym ztuunem, i cd wygraney Selima I. po ladaią ią Turcy.' Tu kilka zbo-row Katol. rnianych było. Oyczy-zną ieft S. Chryzoftoma, i iak nie-Ktorzy mniemaią S. Łukafza. Od j^lepu m połud. m. t'o. dł. 55. 10. -p". 3&- 2o. Są inne Miafta tego im.
n° w Frygii i na gran. Pizydyi,
ANT°Tdr?°gnL
A i\ i i o c h E T T A, Antiochia, p' 1lucyi Az. ,v Karamanii z Bifk.
anì'-t T DâP^ec'w wyfpy Cypru.
N II P A R o S', wyfpa na Ar-
«aprzeciyy wyfpy Paros, o
ANT
3*
m. t. Należy do Turków. W rzą.
dzie Duchownym zależy od Arcy Bifk. Grec. Naxeyfkiego. W tey wyfpie znayduią fię dziwne lochy podziemne , przez które dowodzą niektórzy wegetacyi kamieni. Same Familie Franc, i Weneckie ofiadły, idące z dawnych rozboynikow.
ANTIPODES, Przeciwnogi, zowią fię ci ludzie, którzy na przeciwnym nam końcu ofi kuli ziem-ney mielzkaią, i maią równą fzero-kość Geogr. ale naprzeciw, długość zaś różniącą fię 124. gradufami. Dni i nocy, lato i zimę maią opacznie. Aby więc wyznaczyć właściwe na kuli ziemney Antipodow mieyfce, imo. wziąść trzeba równą fzer. z ftrony bieguna przeciwnego. 2do. Dodać 180. grad. do iego długości, lub isźli liczba gradufow fzerokości pr/.ewyżfza 180. grad. odciąć tyleż potrzeba, a fumma wynikła gradufow pokaże Antipodow. Ze mamy Antipodow, rzecz nie wątpliwa, byli dawni, którzy przeczyli.
ANTIPOL, cb. Antibes.
A N T IV A RI, Antibar, M. mocne w Dalmacyi Tureckiey , nad Golfem Weneckim, naprzeciw Miafta Wł. Bari, zkąd ma nazwifko An-iivari. Ma Arcy Bifk. Prożno fię Weneci r. 1648- o odebranie Anty-baru Turkom poknfili. Jeft od Ra-guzy om. 18. na połud. dl. 36. 45. iz. 42.
S. ANTOINE, m. Fr. w Del-
finacie z ił. Opac. Kanonikow reguł. którzy r. 1777. do Kawalerów Maltańfkich przyłączeni fą. Od Ro-manfu m. 3. Tegoż im. ieft Opac. \y l aryżu.
S. ANTONIEGO Wyfpa Afr. jedna z wyfp Kapu zielonego, om. 6. od wyfpy S. Wincentego. Pełna ieft gor wyfokich, z których wypływa rzeczek wiele czyniących ziemię źyżną. Obfituie naywięcey w Indych. Ma tego im.. M. S. wśrzod famycb gór, i wiofek niewiele.
ANTONGIL, odnoga morfka M^dagalkary w Afr. od Portugal-
ANT
APE
czyka,który ią odkrył, tak nazwana, iedna z naybefpiecznieyfzych i nayleplżycli dla okrętow , i dla handlu.
S. ANTONIN, m. Fr. zalecone nayprzednieyfzemi we Fr. śliwkami, m. io. od Villefranche-
ANTRAIM, Antrina, Hr. Ir-landyi, lezące na połn. w Prow. Ul-fteryi. W kraiu dofyć urodzaynym Ma M. S. tego im. Od Dublina na połn. m. 36-
ANTRAIM, m. Fr. w' Bryta. nii, m. g. od Rennes.
ANTWERPIA, Envers, Ant-tvèrjjen , M. S. Margrabftwa tego im w Brabancyi Aulir, iedno niegdyś z naybogatfzych , z Biik. i fortecą dziwnie regularną i mocną. Antwerpia budowana ieft w kfztalt lęku , ktorego cięciwę czyni rz. na ktorey ma port piękny i wygodny. Po traktacie Monafterfkim , wiele mu Amfterdam z handlu uiął ; budowle publiczne, których tu ieft wię-ce.y nad 200. fą bardzo wfpaniałe, i Kościol Katedr, godzien podziwie-nia , a naywięcey Ratulż naypię-knieyfzy prawie w świecie. Ulice fą fzerokie i regularne. K. 1585. wzięte byio od Xcia Parmy;.po potyczce w Barn ailles i'. 170Ó. poddało lie Xciu Malborough. R. 1746. dobył go Kroi Fr., i znowu 1748* Auflryi wrocil. Tu zawarty byt traktat bar-rierowy między Hol. i Auftryą. SÎ. Ortełius, Dell'io, Bacarclles , i ił. malarze Hiali i Rubens ztąd byli rodem. Od Bruxelli na połn. m. 9, od Arnfterdamu 27. dł. 21. 50. fz. 51. 13-
ANTY l, SKIE wyfpy, Antilles , wyfpy Ąmer. poln. przed Golr fem Mexykanfkim. Fierwfzy ie Ko-lumbus odkrył 1492. Nie zpaią tu nigdy ari śniegu, ani lodu, ani zi mua, trzy tylko maią pory roku, wiofhę, lato i iefień, przez które drzewa zielenieją zawfze. Wina tu fię rodzą obficie, zboża tylko kwitną. Mielzliiine fą od Karaibów, od Franc, też Holi. i Anglików ofia-
dłych tu r. 1625. z wyfp tych więk-fżyęli ieft 28. i naylepfze'z,nich należą do Franc, lub Anglików.
ANTYZIODOR, obAuxene.
A N W E 1L L E R, m. Fr. w Al-facyi niż. m. 2. od Landau.
ÂNZEATYCKIÈ miafta, po Frań- Banfe, ieft towarzyftwo zie-dnoczonych miaft dla ubefpiecze-nia handlu fwego. Nazwilko ma początek z Niem. ięzyka Anfee, przy morzu , ii miafta nadmorikie ten czyniły związek. Hamburg nay-prźod i Lubeka r. 1241. fprzyrnie-rzyły fię razem, wiele miaft potym do ich przyltąpiło towarzyftwa , a r. 1500. związek ten ftabieć pocz.ąt, i dawny rząd Anzeatyczny nieu-trzymuie fię, iak między Lubeką, Humburgiem, i Bremą.
A N ZE R M A, M. i Pro w. A-mer. połud. w Popayapie. . Obfituie w krufzec złoty, leży nad rz. Koką.
AOSTA, lub A o u s t a , dawne M. i Xftwo we VVÎ. między Piemontem i Sabaudyą, dl. m. 12. z Bile. należy do Xcia Sabaudyi. SÎ. ieft pamiątkami ftaicżytnościRzyirifkiey i nrodzeniem S. Anzelma. Jeft w gruncie żyznym, obfitym w paftwi-fka i owoce,,rtad rz. Doryą, m. 20. na poln. od Turyna. dł. 25.,;. fz. 45- 38-
AOSTE, dwa im Fr. tegoż "i., w Dr-Ifinacie.
APALACHI A , Kroi. Ameryki poln. w Florydzie, podzielone na 6. Prow. z których każda ma fwych Rządzcow zawJfìych od Króla. Kray ieft gorzyfty, niziny ma urodzayne. Lud ieft poìero'wny , i -vfzyfték pra-M'ie Religii Chrześciańfkiey.
A P C H1E R, Baronia Fr. w Lan-gwedocyi, m. 7. od Mendy, zkąd ieden dawny dom Franc, wziął i-mie.
APCHON, ieft Baron. Fr. w Arwernii.
APENNIN, pafmo gór, które dzielą wzdłuż Włochy, i od A'l po W do Kr. Neap. ku połud. fię rozcią-gaią; ztąd naywięcey wod wypływa
A Q U
, które fię rozlewaią po Kraiu włofkirn.
apenr AD a, lub Apekro-&A> m. Duûfkie w X. Slezwickim y- zatnkiem. Kilkakroć zburzone by-Dugłas Gnał Szwedzki blifko Apenrady porażony był od Duńczyków '643* i 1644. Leży nad odnogą morza Bałtyckiego, m. 5. napoli. od Hadersleben. dł 27. (z. 55.4. A F P K N Z F. L, Abbati s Cella, 'Szwaycarfkie i Kanton 13(1 y • Wziął nazwi/ko od iednego domku, Który tu miał S.Gallus Opatwwie-. 7niym. Cały Kanton zamyka lię W iedney dolinie,- tak niepłodney, iz mie.i/Uaiicy po więkfzey części 2yją tylko mlekiem i ferem, i mie-11'■ 'H za h'd naygrubfzy w Szway-^fyi. Dzieli lię na 12. Pow. z kto-*ych 6. ieft Katol. a 6. Froteft. Od Zurychu tia w- >n. 16.
A P P L E B Y, AbatJaha, m. Awg. •A0: Weftmorląndii nad Edeną.
• ytyła Dep. 2. na Pari. Od Lon-aynu na poln. ku z. m. ^o.
A P R É M O N T , lub Aspre-m°nt, m. Fr. w Piktawii. Tegoż un. ieil Baronia w X. Baru z tyt. Wrabftwa.	\
^ PS, ob. Alba.
Fr ' ^P,a $uï'a j dawne M. ^ " 2' Bifk. w Prowancyi, nazwilko wys°dnago położenia. Szczy-}/ 11 r '*vieią znalcami ftarożytności KzymfW. Jeii nad rz. Kalaroną to- 7- od Arx. dł. ,6 6 fz a? co APPLI A, ob-Tmlia 43' 5
APURIMA, h,b A««,„,„,
p'- bardzo byftra Amer, po fu d', w "eruwii.
A Q jj A , Prow. Afr. w brzegu złotym Gwinei.
łv ^ ^ ^ EGRA, Alcwa, marz riW" w ^antuanfkim , nad
A O [?ą ' m- 3' od LNtiano. ^ ^ A , Aqua pendente , ob.
°h« Agwatulko. .4,	' Akwila , wielkie i
piÇMie rî. .vi. z zamkiem, i z Bific. 1. Aeapol. Przez trzęfienie zie-Tom L
ARA	3$
mi przypadłym tu r. 1703. nabitych 2400. a ranionych i 5oo.zoftatò. Le^-ży nad Pellcarą m. ją. od morza., od Neapolu na poîn. ku z m<. 4*3.
AQUILE I A , Akwileia , M. niegdyś naybogatiie, i nayhandlo-wiiieyfze weWłofzech, a teraz fpu-ftofzałe. Miało Patryarchę do r. 1751, w którym Benedykt XIV. zniofî tę godność, a poftauowil Ar-cy Bifi\. Udyńłkie, dla tey części Włoch, która nal. do Wenetow, a Gorytzkie w części należącey do Domu Atiftr. Od Attyli Kr Hu tino w r. 452. a 948. od Henryka Xcia Bawaryi dobyte było. Leży w Fow. Foroiulieńfkim, w. 9. na z. od Try-geftu , wd Wenecyi 23. dî. j 1. 5. fz, 4&- 55-
AQUINO, Akwin , M. Wł. z Biik. w Kr. Neapol, w ziemi Lawo-rze. Od Konrada Cef. zruynowane zoftało. Bifkup rezyduie w Ponte-corvo. Oyczyzną ieft Akwin Juwe-nalifa, Pefceniufza, i S. Torrafza. Od Gaietty m, 8. na połn. dł. 21. 23.
AQUITAINE, ob. Akwitania.
A R, ob^ Aar.
ARABIA, ieden z więkfzych Kra iow w A/.yi, ieft nakfztałt poł-wyfpy oblany morzem czerwonym, i odnogą Perfką. Dzielą ią na 3. części , Arabią opeczyftą , fzczęśliwą, i puftą j które liołduią Turkom, lub d'efpotycznym rządom fwych Serv* fow. imo. Arabia pufta, ieft niepłc-dna, dzieli lię na rożne Xftwa , nad ktoremi Arabfcy panuią Emirowie. Owiec i wielbłądów ma mnoftwo. 21io. Arabia opoczyftą, Gzyli P$-trea, od dawn. M. S. Petra nazwana, w ftronie połn. ieft mało miefz-kana dla. nieurodzayności; niegdyś tu Amonitow , Moabitow, i Idumey-czykow , było lìedlilko. stio. Arabi a fzczęśliwą , po Arab. Jemen zwana od fwey żyżności rządz na ieft od Seryfow, i Królików hołdowniczych Sułtanom. Wydaie Arabia drzewa kokufowe, bal fa m owe pulmowe, kaiię, aloes, mirrę, da-
34	ARA
ktyle, ryż ; ztąd pàrfumy, kadzidła, zioła lekarskie wychodzące bogacą tiandel, a nay więcey kafla i gurama. Konie i wielbłądy ĄraMkie fą po-wfzechnie fzacowane. Arabowie fą Religii Mahom. i wiele dobrych ma-ią przymiotow.
ARAD, forteca Węgierflca, w Hr. tego-im. flot. Bifk. Schizmaty-ckiego, m. 12. na poin. od Teme-zwaru. %
ARAFAT , lub H a r a f a t , gora o 4. czy 5. m. od Mekki w Arabii , gdzie Pielgrzymi Mahometanie fchodzą fię na modlitwy. Arabowie ią zowią Gebel-Arafat, a Turcy A-rafetagi- Tag■ Niektórzy Geogr. kładą ią niewłaściwie blifko Medyny, od ktorey ieft na m. iou.
A !\ AG O N 1 A,Kroi. i zn. Pro-wincva Hifzp. gran. z Frati. Nawar rą i Kaftylią. Powietrze ma czylla i zdrowe, i lubo rzek ią wiele przerzyna, zbywa iey iednak na wodzie zdatney do picfa. Okolice nadrzeczne wydaią wino, oliwę, zboże, len, i rożne owoce; dallża kraina jeft niepłodna, piafzczyfta, i fucha, obfituie iednak w fzaffran, i zupy folne. Ta Pro w. ma nazwiłko od rz. Aragonii pr ez nią ptynącey. Przyłączona ieft do Korony Hifzp. od Ferdynanda V. r. 1478. M. S. ieft Saragofia.
AR AK AN, czyli Kroi. Ara-kańfkie w Indyi Azyatyckiey , na z. obląne morzem , na poin. i w. gran. z Kr. Awańfkim, na pofud z odnogą Beńgalfką. Kray ieft ludny i żyżny prócz Prowincyi połn. Wy-dąie kokos. ryż, bawełnę, banabas, ï naywyśmienitfze owoce. Dwie tylko tu znaią pory roku , zimę od Kwietnia do Października, a refztę lato. Arakaniefą dumni i zabobonni. Niewiafty fą cery białey, ufzy długie , i nofzenie iak naywięcey pierścionków na palcach , ieft u nich w modzie. Umarłych ciała psią, lecz których nieftaie na drzewa tu bardzo drogie, rzucaią trupy w rzeki, i śmiertelnie chorych na brzegi
ARA
wytiofzą , aby ie woda zabrała; przeto kruków wielkich, i innych ptaków drapieżnych liczne fię tu żywi mnoftwo, które kupami na b/-'dlo nawet napadaią, i ie żywo po-żeraią Koni maią mało, ale" bawole w , wołow, i fłoni dodatkiem. A-rakan ieft M. S. w nim pałac Kro-lewfki będący , niezmierne boga-ttwa zawiera, o fobii wie dwa rubiny wielkie , iak iabłka. Kroi więc'A'ra-kań(ki pifze fię Królem (ionia białego, panem złotego pałacu,i dwóch zaufznic rubinowych &c. Rząd ieft ,nie ze wfzyftkim defpotycźny , a handel nie ma w tym kraiu zupełnego befpieczeńftwa. dl. 110. 30. fz. 20. 30.
ARAL, wielkie ie?ioro„Azyi, m. 60. naw. od im rza Kaipiyikiego, do ktorego Tataro wie zwrócili rzeki Gibon i Syllon , które wprzód wpadały w morze Kalp. dla uwolnienia lię od rozboynikow morikich, którzy temi rzekami z mòrza Kafp. 1 w głąb ich kraiu wpadali. Ale odmiana ta przecięta kommunikacyą Indyi z Europą przez morza Ka-fpiyikie i czarne.
A RAM O NT, m. Fr. w Lan-gwedocyi, mc 3. od Awenionu.
A R A N w Hifzp. dolina gor Py-reneyfkich, w ktorey bierze początek rz. Garumna.
ARAND A-D E-D U E R O, Rau-da, piękne i dofyć wielkie M. Hifzp, w Kaftylii ftarey nad rz. Duerą, m. 10. na z. od Ofmy. Inne m. Hifzp.' Aranda ieft w Kr. Aragonii, m. g. na potud. od Tara zony
A R A NIU E Z, Pałac Kr. Hifzp. w Kaftylii nowey nad Tagiem, piękny i wfpaniaiy od Madrytu y/. 10. na połud.
ARARAT, góra w Azyi wyfo-ka, pufta i fkalifta, w Prow. Armenii. Wierzch iey ieft niedoftępny i zawfze okryty śniegiem , a zatyni fatfzywie niektórzy mnjemaią , da-koby na nim był KlafZytor Mnichów. Ormianie twierdzą, iż na tey górze zaftano>yiła fię Arka Noego, co być
ARB
nie może, bo Ararat w Piśmie S. nie ieft góra, ale Kray , którym Armenią być wielu rozumie.
A R A S, lub A r a x a , rz. która Wypływa z granic Turcyi Az. Prze~ rzyna Armenią , i część Periyi i wpada w rz. Kurę.
ARASSI, M. nadm. handl. i ludne w Rzepltey Genueń&iey, o milę od Albingi.
•/ AR AlJ KO, forteca Ameryki połud. w Chili , nad źrzodłem rz. Tukabeli, Miefzkańcy tey okolicy fą mężnieyfi j łrożfi nad innych A-ttier. i nie raz przeciw Hifzp. buntowali fię.
A R A U Z Y A , lub Arauzy-
k a ń skie Xlt wo, ob. Oranee.
A R A W, Ar augia, M. Szway-carfkie w Agrowii nad Aąrą, dofyć wiel. i piękne; znaczne ieft Kościołem , fontana mi, i żyznością gruntu. Kantony Proteftanckie, tu fwe partykularne miewaią obrady, i tu z kantonami Katol zawarli pokoy. Miafto to ma wielkie przy-Wileié, a w Juryzdy: cyi zależy od
Berny. m. 3. od Arburga. dl. 25. 30. fz. 47. 25.
A R A W A, forteca Węgier wyż. w Hr. i nad rz. tego im. Od Kofzyc m- 29. na połn. ku z. •
ARBA, M. Rzpltey Weneckiey na wyfepce tego im. przy brzegach Dalmacyi, z Bifk.
A R B E R G , Arolaj n,>ons , m. Szwayc. w Kant. Bernenflsim , z zamkiem; leży nad Aarą na Kępie, *»• 4 od lierny.
A R B O G A , m. Szwedzkie w Sudermanii, m. Szwedzkich. 4. od Orebra.
ARBOIS, 111. Fr. w Hr.
gundyi, ft. dobremi
winami ,
na z. od Befanpon.
A R B O N , dawne M. Szwayc^ nad iez. K onftancyeiifkim w Tur-gowii, z zamkiem zbudowanym od Rzymian, gdzie S. Gallus umarł r. 640. Zoftaie pod Juryzdykcyą Bi-ikupa Konftancyeńfkiego. W czafie Woyny Szwaycarcwie trzymaią gar-
A R C
J
35
nizon. Katolicy , 1 Proteft. równą Religii maią wolność. Od Konftan» cyi m. 5.
A R B [J R G, m. Szwayc. W Kant. Berneńikini , mocne z położenia lwego na fkale obrerney twierdzami. Leży nad zhiegitm rz.'Wigery i Aary, od Soloturny m 5. dł. 25. 25. fz. 47. 10.
ARCHANIOŁ , Ar eh ari gel „ M. S. fwego wielkcrządztwa w Mo-ll<wie, z portem. Jeft ludne ; bandi, i wielkie lubo drewniane. Obiituie we wfzelkie potrzeby życia. Ryby, futra , len i inne towary łwe tanio tu zbywaią Mofkale. Handel Archanioł u , niegdy ś był znacznym , ale za powftaniem Petersburga zmniey-fzył fię. Pożar r. 1754. na 600. domów tu pochłonął. Leży nad Dzwi-ną blilkO'morza białego, dł. 5". 20. fz- 64. 34.
A R C H K S, wieś Fr. z tyt. Xftwa, Demu Kondeufzow, na połd. wzglç» dem Char levili e.
AR CHI DONA, m. Hifzp. w Andaluzyi, w. 12. od Kordub-;.
ARCHIPELAG, At chip eta-gffs, Mare JEgeum, część wielka morza śrzodziem. między Turcyą Europ, i Azyatycką. Należy częścią do Eur. częścią do Azyi od Wyfpy Rhodu do morza Marmory Wyfpy na Archipel, fą bardzo liczne, z tych niektóre, fą tylko łkały niemielzka-» ne, inne poczęści bezliidne. W woy-nie Porty z Mofkwą zakończoney r. T774. traktatem, fprzyianie Greków Mofkwie, dało powod Turkom ni« fzczenia wyfp ofiadlych Grekami. Defpotycźny rząd nie umie utrzymy-łub powiękfzać liczby pódda-Bur- nych. Nie zna tylko nifzczeć , co m. 9. mu fię opiera, aź fam włafną przemocą odabiony padnie ofiarą mo-cnieyfzemu. Liczą tu wyfp głou niey-fzych 45. Toż imie Archipelagu dane ieft wielom (kupionym wyłpom razem w Azyi i Ameryce.
AR CIS nad Albą, m. Fr. w Szampanii , fi. rękodziełem poń» ezcçb, m. 6, od Troyes.
Eij
36	A RD
ARCO, lub Arch, M. mocne z zamkiem, w Hr. Tyrolu; należy do domu Auftr. Jeft w dobrym położeniu nad rz. Sareą, m. 6. na z. od Trydentu, dì. 28. 25. fz 45. 52.
AK C O S, lt". ł Akch, An obri-gct, M. Hifzp. dobrze obronne z ty t. X. w Andaluzyi. Leży na fkale fpa-dziftey, m. 10 na pi in. od Cadrx.
ARCS , m. Fr. w Prowancyi z ty t- Margr.
A R C V , wieś Fr. w Burgundy i nad rz. Cure, lì. lochami podzie-HiBemi głębokiemi na 300. fążni, pei-uemi ciekawych dziwów przyrodzenia. Per mût r. 1670. zwiedzał ie z rozkazu dworu Franc, jeft W nich fontana i małe iez. W śrzodku pei-îio niedoperzow.
ARDACH , m. Bifk. w Irian-dyi, m. 3. od Longfortu.
A R D A R T, ob. Ardfeart.
ARDE BIL, wielkie i ił. M. Perlkie w Aderbiianie. Pamiętne grobem i rezyd. Krolow Perfkich, a naybardziey grobem Scliieka-Seli wodïa fekty Perfanow» do którego tu zewiząd zwykli pielgrzymować Perfowie. Od Tauris tn. jo. hm w.
A R D E N B 9 U R G , m. Fla n -dry i Holi. zruyriowane przez famy eh że Hollendrow, od Sluylu , m. g. dï. 21. fz. 51. 16.
A R D E N N A , la.s wielki nad ri. Mozą przy Charîemont we Fr. i Opac. tego im. w Normandyi.
ARDER , lub A r n r a , male Kroi. Afr. w Gwinei v łaściwey nad odnogą S. Tomalża. Kroi. tego ieft 3M. S. Ar dr a lub Azem , oprowadzone rzeką i grubym murem. Lud ;tu rozwiązły; bliźnięta nie uznawaną za piod prawego łoża. Nie maią Kościoiowj ani publicznych nabo-iieńftw » nie wierzą nieśmiertelności dufzy. Mielzkańcy Tą mocni 4 odważni i żyią długo , lubo powietrze ich Europeyczykom ieft niezdrowe. Olba ludzi tu naywięcey gubi. Rząd ieft abioiutny. Oblituie Kray ten w wino , fol , prole» owoc© jprxes suk cały trwaiące.
ARE
A R D F. S, lub Ardhes,M. Fr<
w Auwernii niż. główne Xftwa IHer~ cœur., w gruncie żyznym, m. 9. od Kl-ermontu
ARDFEART, lub ^rtfêarts m. niegdyś Bilkupie w Jrlandyi, w Hr. Kerreńikim, blifko morza. Wy-fyla 2. Dep. na Fari. m. 2. od KerrL
A R ï) R A , ab. Ader.
ARDt( E S , Ardre a , m. Fr. 0-bronne w Pikardyi niż. H. widzeniem fie tu między Ardrea i Grtines. Franalzkâ 1. Kr. F ran- i'Henryka Vili. Kr. Ang. r. T'520. Leżywśrzod bagnifk. m. 3. od Kaletw. dì. 19. 30. fz. 50. 35.	y-
ARtiKA , pert na brzegu zachodnim morza czerwonego., m. 22. od Suakwerny; ieft wielki i dobrze obwarowany. Ma przy wniyściu wy-fepkę na 200. kroków blifką.
A R E L A T A, pb. Arles.
ARŁMBERG.M. i Hr. Niem. w Weftfalii przyłączono do cyrk. Renu niż. z zamkiem , a nadane-tyt. Xftwa od MaXytnilianà li. Cef. dla Jana de Ligne, zwanego potym d' Aremberg. Leży nad Ah?ą, ta. 9» od Kolonii, dì. 24. 3^. fz. 50. 27.
A R E N S B E R G, M. i Hr. Niem. w cyr. Weftfalii z'zamkiem nad rz. Roerą. tn. 15. od Paderborny.
A R ENSBURG, M. nadm. ftoî. wyfpy Oezelii, na morzu Bałtyckim» nał. do Mofkwy, Ma Bifk. Luter» fkie.
A R E N S W A L D A, M. N iem.
W nowey Marchii Brandeburfkiey nad iez. Slawinem, m. 12. napołn. od Landsbergi..
A K. E Q U1P A » A rekwipa , lub Ariquipa, M. Ameryki połud. w Peru z Bifk. założonym od Frane. Pi-zarry imieniem Króla Hifzp. r. 1536. Miaft© wefoìe, w powietrzu naylep-fzym w Peru. Biizko Arekwipy ieft góra oghifta. Leży:nad ra. w gruncie żyżnym. Od Limy na połud 130.
A R E T ï N, ob. Arezzo.
A R E V A L O, m. Hifzp. w Ka ftylll ftarey, % tyt, Xftwa» w. 14. m.
ARG
ARI
5?
poîud. od Walladolidy.	ARGO, małe mieyfce w Moręi
AREZZO, Ar ety n, Aretium,	nad golfem Napoli, gdzie było da-
daw. M. Wl. z Biftc. w Pow. Floren-	wniey ił. M. Ar^os. Ma Arcy Bifk.
ckim; S. Donat liył tu pierwflsym	i zamek.
Bifk. Oyezyzną ieft Gwidona Benę-	ARGONA, Pow. Fr. między
dyktyna wynalezcy not głofowych ;	Mozą, Marną i Aifne.
nt re mi fa fol là z fylab pieruf ;ych	ARGOS T 0 L I, naylepfzy port
hymnu na Ja 1 S. Ztąd takżfe Al ber-	z fortecą na wyfpie Cefalonii, na-
got#, Petrarcha, Piotr Aretinus by-	przeciw Albanii. /
ii rodem. Od Sienny m. 11. dl. 29.	A R G O W1A, Pow. Szwaycar-
32. fz 43. 27.	fki nad Aai"ą, od ktorey ma imie5
ARGENS, Margr. Fr. w Pro-	zawiera cześć znaczną Kantonu
Waiicyi, m. 4. od Senez.	Berneńfkiego ; dawniey był więkfzy,
AKGENSON, włość we Fr.	i nfegdyś dziedziczny..Hr. Habfpur-
z tyt. Hr. w Pow Turoneńfltim.	ich. Miefzkańcy fą Proteftarici. ob.
ARGEjNTAC, m. Fr. w l'©w.	Freije Aemter.
Lemowieńfkim, m. 6. od Tulles.	ARGUłN, wyfpa Afr. mała, o
/A R G E N T A N, M. Fr. w Nor-	milę od brzegów zachodnich Nigry-
mandyi niż. z tyt Margr. i Wilkoń-	cvi, na ktorey ieft forteca tego ira.
tego. Prowadzi handel znaczny o-	od Alfonfa V. Króla Portug. 1461.
fobliwie w koronkach zwanych point	wyftawiona ; wzięta byìa od Holi.
de France ; leży na wzgórce wśrzod	1638. a'od Franc, pod wodzem Du-
l'owniny ur <dzayney. m. 5. od Seez.	cajfet odebrana. Holiendrom i przez
A R G E N T A U, zamek nad pi u-	traktat Nimegfki zoftała przy Frane,
ty w Niderla-ndzie między Maftrych-	tu, 12. od Kapu biaiego.
tem i Leodium.	ARG UN, M. Cef. Molkiewikie
A RGENTEUIL , m. Fr. ft.	nad rz. tegoż im. w Tartaryi przy
vielkiemi winnicami i kopalnią gy-	granicach Tartaryi Chińfkiey. Ma
Pfową. Tu u Bened. ukazuią fuknig	fzyby ołowiane i frebrne. W rz.
P-Jezufa. Jeft nad Sekwaną;//. 2. od	Argunia połowiaią fię niekietìy rtu-
*aryźa. Inne m. Fr. tegoż im. ieft.	biny i perły. Od Ąlbazynlkoy na
W Szampanii m. 3. od Noyers.	poiud. ku z. m. 36.
ARGENT ARIA, Argentier g	A R G Y L A, Arg/la, Prow. Szko-
wyiepka na Archipel, bl (ko Milo,	cyi z tyt. X. którą odnogi morfkie
«d i urkow zwana Kimolos. Imie	i ieziora przerzynaią. Zawierakra-
ma od fzyb frebrnych, okoł» kto-	inę Knapdail , żywi wiele bydła i
rycn iuż dziś me pracuią. Grunt tu	koz dzikich. Inerrara ieft M. S.
iiienrodzayny, vvod innych niema-	A R H U S, lub Akchusen, Archu-
ią prócz ftudzienney. Obywatele	zya, zn.IVL Duńfkie w Jutlandyi poïn.
fą Grecy. Obfituie ta wyfpa w glin-	ftoł. Diec. Arhuzkiey, z portem, i
kę tluftą i gębczaftą, zdatną do bie-	Bifk. fundowanym 1614. Poppo byî
lenia płócien , fzacowaną u dawnych	pierwfzym Bifk. Leży nad brzegiem
pod im. ferra cimale a, ©d teyże	morza Bałtyckiego , przy uyściu rz.
Wyfpy zwaney dawniey Cinioitts.	Gudy, otoczone polami żyżnemi,i
ie ma na niey iak iedna wieś , w	lafami pełnemi zwierzyny. Od Wi-
'eft Konful Francuzki.	bui'ga m. 11. dł. 27. 30. fz. 56. 30.
Y r GE N T.° N ' M" \ Hr* Fr» V	A R I A,N O, M. WŁ z Bifk. w
I 'j '^""yGeńlkim z zamkiem,ktory	Kroi. Neapo!. m. 6. od Benewentu.
,.", 5!^ ^>IV. zburzyf, a Xżę Aure-	Inne m. Wł. tega îm. w Pow. Fer-
/ : 00 ^torego należał , wziął	rarfkim , nu 3. od Adryi.
tliVT™ r* I775* m' 20, 0Ł^	A RICA, Aryka, port i M. nie-
ipioges. gI. 19. iCł 4Qt 2^:.	gdyś znaczne w Ameryce poiud. w
38	A R L
w Peru , a znifzczone trzęfieniem ziemi r. 1605. nie ieft tylko wiofką. Stanov'iflto tu okrętow fpokoyné nie ieft dla panuiących polud. wiatrów. Arykanie me zmiią defzczu , odbyt naywiękf,y im czyni pieprz Amerykańfki, którym tu zaroile fą pola , uprawne gnuiem ptaitwa zwanego gana, a którym zyikowny dla fieliie prowadzą handel , z całym Peru i daley. Pognoiona tym gnojem ziemia, za iedno ziarno wydaje 500. w każdym gatunku. Od Ata-kamy m. 90,
A R I Ę G E, rz. Fr. która płynie z gór Pyreneyfkich, i wpada w Ga-rumnę, nofząc z piaikiém odrobiny złote.
A RIK U R O WI E , Arieours , naro'd Anieryki połud. w Gruyanie przy rz. Amazonow. Laet twierdzi, iż żadnych tu nie maią znaków Religii. -
A RIP O, lub M a r y p o , forteca z portem , na wyfpie" Ce y łon przy uyściu Cerondy, należy do Holi. na wfchod tegoż portu, ieft hak na morzu , który fluży do połowu perei.
A R K A D Y A , Arcadia, m. Greckie w Morei, blifko golfu tego im. wXftwie Belwedere, m. 11. cd Na-warynu.
A R K A T A , Arcata ,. ftoł. m. Nabahii, czyli Xftwa hołdownicze-go wieł. Mogolowi , na w. Fondici] ery.
ARKTYCZNY, Ar B eus, zowie fię biegun i cyrkuł w globie •ziemnym poìnocn'y , z Greckiego Jîrlîos, co niedźwiedzia znaczy, iż pod iego konftellącyą zoftaie. Podobnież i kraie koło tego bieguna położone Arktyçznemi fię zowią, ale nam fą maić znaiome. Długo fzukano w północy połączenia na-fzych morzow z Jndyifkiemi wfcho-dńiemj, znaleziona ieft ta komrau-nikacya, ale na mało fię przyda, dla lodowatośd morza.
A R L ANT, cru Fr. nu 6. od Brioudë.
ARLES, Arekta, wielki® i da*
A R M
wne M. Fr. w Frowancyi z Arcy Biflc. i Akademią złożoną z 30. fzla-chty. ,Tu & zbór" przeciw Donaty-ftom był rniany. Oyczyzną ieft S. Ambrożego, Ferreina i Moliniera. Wino, oliwa, zboże, rolną tu obficie. Szczycifię Arelat wielą pamiątkami .ftarożytności, uayznaczniey-fze zaś z tych fą, amfiteatr, i obe-lifk odnowiony 1669. Od A/xmlz. m. 15.
A RLE, Anice, m. Fr. z Opac. W Po w Ruffyliońu.
ARLESHEM , piękne M. Szwaycaf/fk'ie w.Bifk. Bazyleyfkim, rezyd. Kanoników Diec. tey m. 2» od Bazylei.
ARLEUX , dawne m. Fr. z zamkiem , odebrane ad Franc, fprzy-mierzeńcom 1711. cd Cambrai m.
A R L O N, M. w Hr. Chiny, przy™ łączone do Xftwa Luxemburfkiego, należy do Domu Auftr. m. 4. od Lu-xemburga.
A R M A C H, M. niegdyś kwitnące i ftawne w Jrlandyi , ale dziś fpuftofząłe. Ma Arcy Bilk. który ieft Prymafęm Irlandyi; fławni S. Malachiafz , Ufleryus Arcy Biik. Armackiemibyli. Wyfyła 2. Deput, na Pari, jeft nad rz. Kaliną w gruncie naylepfzym na całą wyfpę. Od Dublina na połn. m. 28- dł. ict. 46. fz. 54.
ARMAGNAC, Pow. Armani-
acki we Fr. z tyt. Hr« w Wielko-rządztwie Akwitanii. Ma M. S-Auch, Òbfìtuie w wino, zboże, bandirne naywięcey lnem i wódkami. Przyłączony był, do Korony Fr. za Henryką IV- a część iego dana Hen-rykowi'Xciu Lotaryngii Hrabi Bar* court, od Ludwika XIV.
A RMEN IA, Kray wielki, Jeden z naypięknieyfzycfi i nayży-źnieyfzych w Azyi, między Georgią i Diarbekiem, który rzek kilka przerzyna, Jeft mniemanie , iż tu był Ray ziemfki. W żadnym Kroi. tyle , ani tak krwawych potyczek ftoczonych niebyło. Wielu nayprzcd
A RN
kray ten,miał Krolow partykularnych , którzy nifzcząc fię wzaiem, potnogli Turkom i Perfom do.podzielenia hę ich kraiern. Ormianie ią handlowni , trzeźwi, r.etelni, pracdwici i na podziw gofpodarni. Religii fą Chrześcłańfkiey , ale 0-brządkow fzczegòlnych. Ducho-Wieńftwo i h fklada fię z Patryar-chy , Arcy Bilk. Wertabietow, czyli Doktórów, Xięży Świeckich i Mnichów.
ARMENT TE R E , Armentaria, piękne M. Flandryi zdobyte od Franc, za Ludwika XiV. r. 1667. Leży nad rz Lifą, m. 3. od Lilii, dł. 20. 27. fz. 50. 40.
A R MI K O , M Turcyi Europ. Y Macedonii nad golfem tegoż im. na połnoc Negrepontu , ni. 12. od Larvffy.	;
ÀRMUYD EN, Amiuifada, M. Zelandyi na wyfpie Walchemie, iak port od morza zawalony zofłal, Utał© znaczne. Xżę Alby dobywfzy Arrnuydy zburzył iąt ale X. d' 0-range odebrawfzy , nowo ią umocnić dozwolił. Bogactwem tego m. %ziipy folne. Od Middelburga poł Miii Nal. do Roli.
A U N A U T, nazwifko , ktore,da-Turcy Albanii; ztąd Albańczy-kowie Arnautami też fą zwani.
ARN E B ERG, M. ftarey Mar-cińi Brandeburlkiey, nad Elbąmię-dzy 1 angermendą i Werben.
ARNEDO, M. z portem w Pe-lu\vii o poł mili od morza, m. 10. połn. od Limy.
A R N E T, Arncuj-le-dita, m. Fr. ^ Burgnndyi, fł. potyczką r. 1570. r'f ktoney Marfzałek Coffe od Gener. *°hgnz/ zbity był. m. 6. od Beatine* , ARNH^EIM, M. Holi. w Gel-';|1'piękne, ftoł. powiatu Welu-\\t '■ mievfce trybunału tey Prow. byt° od Ludwika XIV. r. 7-2. ąle potym we 2. lata odftą-P^ione. Od Nimegï m. 3. dl. %2. 35.
ARNO, rz. Wf. w Xftwie To-auu, wypływa z Aptnninu, pły»
ARO
39
nie przez Florencyą i Pizę . wpada
w morze.
ARNOLDSTEPN, Opactwo Niem. Bened. w Karyntii, m. 12. od Klagenfurtu.
A RN O N, rz. Fr. w Pow. Bitu-ryęeńflcim, w p ida w rz. Cher-Ar-noni, Op'.ic Fr. bogate w Metzu, czyni 20000., liwr.
ARNOULD, m. Fr. m. 7. od Chartres.
ARNSBURG, ob. Arensburg>
A R N S F O R T , m. Niem w Auftryi niż. nad Dunayem, nal. do Arcy Bilk. Saiizburfkiego.
ARNSHKIM.m. Niem. w Pa-latynacie Renu, m 3. od Kreutznach.
ARNSTADT, Ariftadittm,m. Niem. w Turyngii, nad- rz. G erą., Oyczyzną Ernefta , Tentzelinfza î Henr. Fafcha, m. 4. od Plrfortu.
ARN STEIN, m. Niem. w Frankonii z zamkiem w Bifk. Wurtz-burfkim, m. 14. od Wurtzburga.
A \l O A I S E, fi. Op. Fr, w Pikani y i fund. r. icgo. główne miey-fce Auguftynianow , m. 3. od Peron-ny.
A R OLS EN, m. Niem. w cyr. Renu wyż. rezyd- Xcia Waldeckie-go, m. 11. na połud. od Paderborny.
ARON', ob. Aaron.
A R O N D E L, ob. Arundel.
A R O Ń C H E S, Armiti, m. Por-tug. w Allentei, na gran. Eftrema-dury Hifzp. Wzięte było od Hifzp. r. 1661. i fpuftofzone 1664. ale vs krotce przez Hr. Schomberg odno-w-i»ne zoftało. Jeft nad rz. Cara„ tu. 2. od Portalegry. dł. 11. 14.
39-
A R O N E , Arona , M. Wî. z zamkiem , w X. Medyolanu , wPowł Anghierikim ; opanowane było od Cef. 1706. Zamek należy do Familii Boromeufzow, w którym fię S„ Karol urodził. Leży nad iez. Maggiore. Nal. do Kr. Sardynii, dł. 26» 5. fz. 45. 41.
ARO O LA, m. Mofk. nad rz. Okką, m. go. od Mofkwy.
AKOSBAY , M. Indyiikie w
49	A R R
części poîn. wylpy Madury , bliffco wyfoy jawy.
A ROSE N, ob. We fieras.
A R P A ! O N, ob. Chartres.
A R P A i O N , m. Fr. w Pow. Ruteńfkim z zamkiem dobrym z tyt. Xftwa. Ztąd wyfzedłfi. dom Fi'. Ar-paionow. m. 4. od Milhaud.
A R PIN O, M. WÎ. w Kroi. Neapol. w Pow. Laworze fi. pod imieniem Arpinum , w czafie Kzepltey Rzymfkiey, urodzeniem Maryufza i Cycerona. Od Akwinu \m. 3.
ARQÙA, Arkwa , M. Weneckie w Pow. Padewfkim, pamiętne grobem Petrarchy, m. 4. od Padwy.
ARQUES, Ar chi œ, m. Fr. fi. zwyciçftwem Henryka IV. r. 1589. Miało da wniey zamek i zbroiownią. tu. 2. od Diepp.y.
A R R A D K S, M. A fr. fi, cieplicami , w Kroi. Tunetańfkim, na trakcie z Gnletty do Tunetu.
ARRAN, lub A r r e n wyfpa, znaczna Szkocyi, z portem i tyt. Hr. z ftrony połud. Hrabftwa Argy-li. Leży w części morza peiney śle-dziow, ftokfifzow , i fzczukow. Rzeki tu rybtae lą w łofofie.
ARRAS, Atreba(a, wiel. i piękne M. Niderlandu , ftoł. Artezyi z Bifk. i Trybunatem kryminalnym. Od Ludwika XIII. wzięte było r. 3640. lubo miefzkańcy mieli go za niedobite, i w czafie oblężenia napi-fali na iedney bramie, iż pierwey fzczury kotów ziedzą, niż go Francuzi dobędą. Xżę Kondeufz r. 1654. trzymaiąc ftronę Hifzp. od oblegania go odfłąpić był prżymnfzony. Slawne tu bogactwy i Biblioteką ieft Ôpac. S. Wafla czyniące 4coco.Jiwr. Fortyfikacya miafta ieft po części Fana Vauban. Od Duaku m. '5. od Paryża 4 2. dl. 20. 26. fz. 50. 17.
ARRE VER'j , ob. Arvert-
A R R H U S E N , ob. Ari us.
A R R O A , Aroa , wy'fepka Duń-jka na morzu Bałtyckim, na poîud.
wyfpy Fi ci! i i.
A H R OIO-D E-S E R V A N, m.
A fi V
Hifzp. w Eftremadorze , m. 3, oti Merydy.	\
ÀRROU, rz. Fr. wypływa s blifka Arnetu, łączy fię z Ligerą.
ARS, m. wylpy de lie', rial, do Fr.
ARSCI-ÎOT, ob Aerfchot.
ART, fn znaczne w Kant. Schw.it z, nad i e/. Zug.
ARTA, M wielkie i dawne Tńr-cyi Eur. w Albanii z Arcy Bilk. Chrześcian tu więcey niż Mahonie-tanów. Handel ma znaczny. Leży nad golfem tego im. nu ag. od Lepanto.
A R T A G N A N, Hr- Fr. nad rz, Adùnr w Pow. Bigorreńfkim.
ARTANNES , m. Fr. z tyt» Baronii, m. 3. od Tours.
AR TEN AI, m. Fr. m. 4. od Aureliami.
A RTHE Z, m. Fr. w. 2. od 0r~ thez.
A R T E Ż Y A, Artois, Pro w. Fr. w Niderlandzie, z tyt. Hr. między Flandryą i Pikardyą, redna z.nay-lepfzych Prowincyi Fr. Handel iey zawifi na Inie, chmielu, wełnie, o-liwie i płótnach. Dzieli fię na kilka Pow. i policzona ieft między Stanami Korony Fr. Należała niegdyś do 17. ì'rtìwincyi Niderlàndu, ale gdy l udwik XI U. zdobył Atrebatę na Filippie IV. Kfolu Hifzp. cała Arte-zya poddała lię Francyi, r. 1640» pfocz Miaft: S. Pm er, i Aìre. Te nakoniec trakt. Nimfigfkim Francy! ufłąpione zo'sly r. 167g. potwierdzonym traktatami raftępuiącemi» a w feczegulności Utrechtfkim 1713. Podniefibna ta Prow. na Hr. od Fi» lipa Augufta była, a od Filipa pięknego na Xftwo z tyt. Para 1297» Brat drugi Krpla Fr. Karol Filip ieft Hrabią Artezyi odr. 1757. M. S» ieft Arras.
ARTONNA, dawne m. Fr. w Arwemii, od Gannatv m. 2»
A R T S , wyfepka Fr. na zatoc® morfluey Morbiham, m. 1. od Van«■ nés, w Brytanii mnieyfzey.
AR VA, Arwa, rz. Sabaudyi-, wpada
AR Z
Wpada pod Genew?, w Rodan.
A R. (JD V , m. Fr. m. 3. od Ole-ton.
A R V ERT, lub Ardverd,
polwyfpa Fr. przy uyściu rz. Seu-dry w Saritonii, rodzi drzewa rozliczne , zawfze zieienieiące fię ; ma m. tegoż im.
jA ii U A N S , lub A r o u e n s , jedna z wyfp leżących przy uyściu rzelv Amazonow, w Amer, połud, _ A R U Ił1 R E S, kartuz y a Fr. w
ec. Genewenfkiey, dawna i boga-
V	*l'nd. r. 1140. od Amadeufza II. ^ia Sabaudyi.
AR UNQ EL,lub Arondel, Angiei. w Hr. Suflex, nad r?. ^runą. z tyt. Hr. »r. 3. od Chicht-Wy-fyïa 2 Dep. na Pari. SI. fą Między uczonemi marmury Aron-nęllkie, t-ik nazwane, iż ad Hrabi Arondelfkiego z wyfpy-Paros by-'•y tu i pro wad zone. Marmury te wy-1'aż iią. Epoki, otì pan. Cekropfa Za-, lożyciela Kroi. Atet';fkiego do Ar-fhonta Diognetta j co czyni Ut 131S.
dziś fkia laią część marmurów Oxfordzkich. rił. 17. s. \z, 50. 50.
ARWA, ob. Arawa.
A R VV E R N I A , ob. Auvergne,
A R Z AMAS, M. Mofl<iewfkie, ®ad rz. Mohr za ręka, w Frow! Mor-^«yańlkiey, na trakcie z Mofkwy do Aftrakanr. 120. m. na połud. ku w. ®d Mofkwy, od Aftrakanu m. 200. iu Generał Dłuhoruki p«fkromił "Uńtniących fię Kozakow.
A R Z I LA, Arzylla, forteca da-^n» i piękne M. Ałr. nadtn. nad Jc.eanem, w Kroi. Fezańfkim, nal. ^ Kroi. Marokańfkiego. Alfons Portug. dobywfzy Àrzylli fztur-^•eni, dziedzica Tronu Fezańfkiego 2 lioftrą v/ziął w niewolę. Ten po-nr 111 r"łody Xiąźę dopiąwfzy Koro-
Y	r- 1508. z ïooooo. woyfka obiegł oU"Ce, odftąpić był przymtifzo-y > Kcorą fainj Portug. opuścili.
/if7i';v.o,n-k,iz- »• w-
ĄKZILLIeu K S, baronia Fr. W szampanii.
a r Z t N g a n » lłjb auzensan , lem /,
ASI
41
M Azyat. w Natolii nad Eufratem. Od Erzerum na połud m. 46.
ASAD-ASaD, lub Ased-A-bad, piękne M. Az.'w Perfyi, w Pro w. Irak-Agemi, m. 27. napołn. ku w. od Mofnłu.
S. A S A P A, M. Ang. Bifkupie nad KluydąwX. Wallii, m. 3. od Flenty.
ASAPS, m. Fr. w Pow. Bear»
neńfkim.
ASCENSYI, Afceitfionis Ins. ob. Wniebowftąpienia, wyfpa.
A S C H A, m Brabancyi Auftr. między BruxeIIą i Aloflą. Miefzkańcy Afcenfyanie fię zowią. .
ASCHAFFENBURG, /!fci-
■burgun, znaczne M. Niem. wFran-konii,niegdyś było Cef teraz należy do Arcy Biik. Moguńckiego, który tu ma zamek wipanialy. Jeftnad Menem, m, g. od Frankfortu > 12. od Moguncyi. dł. 26 35. fz. 50.
A S C H A U, ob. Rottenberg. ASCHERLE B E N , m. Niem. w Xftwie Anhalt, założone na ruinach Afkanii , zkąd pofzedł dom Xżąt Anhalt, którzy wprzód pifałi fię Hrabiami Alltanii. m. 8. naw. od Halberftadu.
A SCOLI, Afaditm, M. Wf. w Marchii Ankonitańfkiey z Bilk. Ov-czyzìia Mikołaia IV. Pap. - Ma dwa zamki, ieft na górze, po pod którą płynie rz. Fronto. Od Ankony na połud. m. 20. dł. 31. 23. fz. 42.^7.
A S CO L I-D E-S A T RIA N O, M. Kroi. Neapol, w Kapitanacie z Bilk. od Benewentu ni. 15. naw.fi. zwvciçftwem Fabrycyufza nad Fir-rem Królem Epiru.
A S F E L D, lenność Xftwa Bre-menfkiego, nadana odKrolòwyChry-ftyny Ovcu Generala Asfelda.
ASHBURTON, m. Ang. w Hr Dewonii, wyfyja 2. Deput. na Pari. m. 9. od i xcefteru.
ASINA ^ I A, A/ynara, wyfepka blifka brzegu zachodnieg) Sardynii, m. 7. od Safi'ari. Blifko tey wyfpy r. 1409. Genue ń c z yk o w i e przegrali bitwę nioriką z A rag oh-
42
ASS
ast
czykatriî.
AS KE A TON, m. Trlandyi w Hr. Limerick. Wyfyła Dep. na Pari. tu. 6. od Limericku.
ASNA, piękne m. Egiptu wyż. rad Nilem. Miefzkańcy fą bogaci, prowadzą handel bydłem i zbożem. Fozoftaią tu iefźcze znaki godnych podziwienia bu'dowli,i grobow Pogan fki ch.
A S N OIS , Baronia Fr. w X. Aureliańlkim, m. 2. od" Clumecy.
ASOLA, m. Weneckie w Pow. Brefciańfkim , blilko rz. Chiezy z Opac. m. 8- od Kremony.
ASOLO, Azul, M. Wł. ludne w Pow. Trewizanfkim nad źrzodłem rz. Mufon, m. 4. od Ballano.
ASPE KG, ob. HohenAfperg.
A S P E R O S A, Abdera> M. Tur-cyi Europ, w Romanii nad Archipel. z Bifk. Greckim , i z portem , m. 9. odNikopolu. dł. 4t. 50. fz. 40. 53.
A S P R E S , m. Fr. iedno w Normandy!, drugie w Delfinacie. m. 4. od Gap.
ASSANKALA, Sfiancate', M. mocne w Armenii nad rz. Araxą. Ma cieplice dobre i uczęfzczane, m. 9. na połn. odErzerum.
ASSANCHIF, M.AzyiwDy-arbeku nad Tygrem,od Dyarbeki-ru m. 16.
A S S A T, Baronia Fr. w Pow-Bearneńlkim, m. 2. od Pan.
A S S E M, ob. Arder.
ASSEN IPOL ANIE, Atfen-nrpoZi, narod Amer. poln. w Luizia-nie, dziki iefzcze po części.
A S S E N S A, M. Duńfkie nadm. na wyfpie Fionii z portem. Tu fta-waią płynący z Xftwa Slezwickiego do Kopenhagi. Od Odenfeew*. 7.
ASSIGNIES, Margr. Fr. w Artezyi.
ASSISIO , Affyz, M. Bilk. w Xftwie Spoletti. Wybudowane ieft na fchyłku wyfokiey góry. Oyczy-zna S. Klary, i S. Frańcifz&a, któremu tu gmach wy fok i, na trzy wielkie piątra ieft ftawiony. Od Spolo-
tu na połn. m. 8. dł. 3c. 12. fz. 43.4
A S S O M P T1 O N, Affumptio , ob. Wniebowzięcia, wyfpa iMiafto.
ASSONNA, m. Fr. w Pikta-wii, w. 6. od Niorty.
AS T AB AT, M. piękne Az. w Armenii, o m. 1. od Aratxy. Jeft w gruncie dobrym 1" obfitym w wina wyborne. W okolicy Aftabaty rośnie korzeń zwany ronas , rozciągający fię po ziemi, iak lukrecya,a.który ffuży do farbowania materyi w wyfokim kolorze czerwonym. Wiele go ztąd bardzo fprzedaią do Per-fyi i fndyi, Od Nachiwanu na połud. m. 5.
/ÏSTARAC, lub Est ar ac, mały Pow. Fr. w Galkonii z tyt. Hr. ludny i urodzayny. M.S.ieft Miranda.
ASTER, m. Fr. z tyt. Wjlkon-tego w Pow. Bigorreńlkim.
ASTERABAT, lub Astra-bat, wielkieM.PerfkiewProw. tegoż im. która ieft dawną Hirkanią, nad rz. i blilko golfu Afterabackie-go, przy końcu połud. morza Ka-fpiyfkiego.
A S TI, AJla, piękne i dawne M. i Hr. WÎ. w Piemoncie, z zamkiem, i Bilk. Wzięte było od Franc. 1703. ale 170^. odebrane od Xcia S&bau-dyi, i powtórnie od Franc. 1745. a nakoniec od Króla Sardynii 1746. zdobyte było Leży nad Tanarą, o m. 5. od Alby. dł. 25. 50. fz. 44. 50.
A ST 1ER, m. Fr. z Opac. m, 4. od Periguçux.
A S T O R G A , Afturica , dawne M. Hifzp. w Kroi. Legionu z Bilk. Jeft dobrze ufortyfikowane fztuką i z natury. Leży na równinie welo-tey nad rz. Tuettą obfitą w delikatne pftrągi. Od Legionu na połud. m. iOr dł. 12. fz. 41. 20.
ASTRACHAN, lub Astrakan, Kroi. Tartaryi Azyatyckiey pod pan. RofTyilkim. Kray ten zawiera niektóre miafta nad Wołgą, refzta fą ftepy rościągaiące fię aż do morza Kafpiylkiego, z których foli doftatkiem zbierają. Zbieranie iey
ata
wprzód Obywatele mieli wolne, ałe ^ak ią Dwor Moikiewlki fobie przy-włafzczył, drogo fol tu opłacać mu-fzą, naywiękfzy z ryb: lubo tu bardzo tanich, odbyt maią. Grunt tu z fiebie żyżny, dla fuchości, iż tu żadne nie padaią defzcze, mało co rodzi, melony iednak równie przednie, wydaie iak w Perfyi. Wołga fu ym wylewem, tak iako Nil fpra-wuie żyzność Krain nadbrzeżnych. Wody w całym kraiu, prócz rzecznych, fą Itone, przeto fame prawie brzegi rzek fą ofiadłe. Hordy iednak Tatarów po głębokich fą nawet rozległe ftepach.
A S T R A C H A N, lub A s t r a-k a n , M. S. Kroi. tego im. w Tartaryi na kępie Wołgi nowo wybudowane blilko dawnego Aftrakanu. Domy icâ wfzyftkie, prócz Katedr, i niektórych Cerkwi, drewniane, przeto częftym ieft podległe pożarom. W r. 1767. ogień tyfiąc tu domo w pochłonął. Opalany ieft Aftrakan murem i palifadami, ofiadły Molka-latrii,Angl. Franc. Sic. którzy tu znaczny handel morzem Kafpiyfkim prowadzą z Perfyą. Car Iwan Ba-zylowicz r. 1554. opanował to M. 5li* Tatarach Nagayfkich odniefio-J1ytn zwycięftwem. W r. 167c. Sten-^'ji'aczyn herfzt rokoiżu, wziął go był zdradą, ale wkrótce buntu przypłacił śmiercią. Od morza o ni. 20. flł, 67. fz. 46. 22.
A S T U R I A , Afturya , Prow. Hifz. z tyt. Xftwa między Bilkaią i *-egiońem , długa na m. 48- fzpr. 18. Dzieli (ię na Alłuryą Owiedańlką i ^ntyllańfką, zwane od miaft fwych. 1 a Prow. pełna ieft lafow i gór. Wi-' "a tu przednie i konie. Znayduią l!? w Afìuryi minery złote , lazuro-^•.chryzokoll, &c. Obywatele fą , ' "i' fzczerzy i pracowici. Szlach-rj-r luiryiika nayzacnieylza ieft w
łiiizpanii Pienvorodni Synowie "**•***«* x^t>mi A.
1 ^ A, Atacama, M. A-iieiyiu połud. w Peru, Tegoż im. fą
A T H
4S
blilko ftepy rozległe , j pafmo gór dzielących Peru od Chili. Mrozy tu niekiedy tak bywaią tęgie, iż ludzie w domach marzną.
ATAKAM E S, Atacames, Gubernia w Peru zawifla od Audien-r cyi Quitto, ciągnie fię po nad brzegiem morza połud. pod Gwaiakwilę. Od r. 174T. zaludniać fię poczęło, przez kommunikacyą morza połud. w Quitto z rz. Emeraudą.
ATALAY A, m. Portug. w E-ftremadurze, na wzgórce z fortecą dobrą, m. 2. od Tomary.
ATANAK, ob. Aifnay-łe-Duc.
ATICNA, m. WÏ. w Kr. Neapol. z tyt. X. w. 9. na połn. od Po-licaftro.
A T E N Y, ob. Atyna.
A TH, M. piękne i mocne w Hr. Hannonii Auftr. Od Franc, wzięte było r. 1697. i 1707. ale tymże wkrótce odebrane od fprzymierzonych zo-ftało, r. 1707. Od Mons*». 5. dł. 31-30. fz. 50. 35.
ATH.BOY, m. Irlandyi w Hr. EJl-JWeath, wyfyła Dep. na Pari.». 3. od Trimu.
ATHEA, m. 1. od Craon, A-THIS, w Ńormandyi, m. 5. od Vira, fąm. Franc.
ATHENREY, Athenria, m. Irlandyi, w Hr. Galloway, mało lu-■ dne, wyfyła Dep. na Pari. m. 4. od Galloway.
A T H E R.D E A, m. Irlandyi w Hr. Luth , wyfyła Dep. na Pari. m. 3. od Luthii.
ATHLONA, kanton Irlandyi, w Hr. Roikomen, niegdyś Bilk. a zamkiem i moftem pięknym nad Shannoną. Wyfyła Dep. na Parł. Ieft fioł. Hrabftwa IVeJì-Meath. Od Dublina na w. tu. 25. od Ardachy na połud. m. 9. dł. 9. 30. fz. 53. 20.
A T H O L, Âtholia, Kanton Szko-cyi połn. w Hr. Perth, zalany prawie ieziorairii. Ma M. S. Blair.
ATHOS, Monte Santo, Agios Oros, wyfoka góra Grecyi w Macedonii na połwyfpie Archipelagu,która przy zachodzie fiońc^- .-aż naLe-
Fij
44
ATT
ronos wyfpę cień rzuca; miefzkana ieft od Mnichów Greckich, ktor/y m niey 2a, Kia fz toro w maiąa pu-ftyń 40. w tych zaś na 600c. Mnichów fię mieści, którzy haracz Forcie płacą, żyią oftro . i tylko z pracy .rąk- Zrzuceni od Turków Bi (kupi Greccy tu cdfyłani bywaią, i ztąd Mnichy brane na Bi/k. bywaią.
ATLANTY CKI Ocean, zo-*wie fię morze między Afryką i Ameryką y. a warte.
ATLAS', Pafmo gór wyfokich *w A'fr., które dzielą Barbai yą od Bi-ledulgerydu, rozciągaiąc fię od w. do z- W wielu mieyfcach ieft iiie-jcniefzkany z przyczyny oftrości zimna. Gdzie ieft powietrze umiarkowane , tam Afrykanie pędzą fwe trzody. Wierzch ieft zawfze okryty Śniegiem , gdzie niegdzie zboże z pod śniegu rośnie1, i iak topnieć zaczyna., klofy fię ukazuią. Ryżu tu zbieraią doftatkiem. Jeft to naydawni eyfza góra w Afryce. Od niey, iż mniemano dawniey, że ł\Tiebo ca-îe na Atlafie fię wfpiera, nazywamy dzifiay .zbiór kart Geograficznych, .Atlafem.
A T O K, M, S. Prowincvi tego im. w Azyi w lianach Mogolfkicłr, nad zbiegiem rzek Nilao i Indu.
A I R l', BATA, ob. A n as.
A T RI, Adria, m. W), w Kr. Ne-. ap. w Abruzzo, z tyt. X. Nal. do domu Akwawiwow, ma Bifk. Leży na górze fkaliftey , m. 4. od Teramo. dî. 31. 38. iż. 42.45.
A T T A L E N S , wieś, zamek i Pow. Szwayc. w Kant. Fryburg-Ikim, m. 2. od Fryburga.
ATT A N C O U R T , m. Fr. zar leeone wodańii mineralnemi, w, 3.
od ofc'nville. ' v
ATTENDORF, lub Ottf.rn-Pokf, M. w cyr.'Saxonii niż blizko uyścia Elby, jnieylce gdzie fię zgromadzała słany Pow.. Hadeifkiego,
A T T E R D O RF, m. w Xftwie WefUalii nad rz Bichą, m. 1.0, od Arcnsbf rgi. Ztąd marmury dobre wychodzą. W r, 174*, prawie cale
AVA
fpalijo fię.
ATTIGNI, A ttiniak, Attìnia* C74m, m. Fr. w Szampanii. mieyfęo dawne, pamiętne zborami, 1 bawieniem fię tu niektórych Krolow Fr, Chilperyk Kroi, tu innari, a Ludwik łagodnym zwany za zabicie brata, tu mieyfce fobie po'kuty obrał. Od Remów na połn. ku w. m. y. dî. 22» 17. fz. 49. 30.
ATTI N G A, kray w Azyi blizko Kapu Komorynu , w którym Królowa rządzi, i nie idzie za mąż , ale męzki trzyma Saray, Korona tu idzie po famey tylko kądzieli.
A T T IS HOLZ, lub Atiswald, 11. mieyfce w Szwajcarach wodami mineralnemi o poîmili od Soloturny.
A T Y N A, lub Setvna, A te-ny, Athence, M. Grecyi, fi. i ftaro-żytne, pamiętna dawniey Rzeplta, Óyczyzna tylu mędrców i wodzow. Dziś ledwie z rozwalili o iego prze-fzłey wielkości wnieść można. Liczy iefzcze mieizkańcow po więk-fzey części Gre ow na 16000. ma Arcy Bilk. zawili e od Patryarchy Carogrodzkiego. Margr. Bonifacîùfz zdobył był Ateny.na Grekach, i do r. iîs2. w rękach Franc, z o ft a wały, aż ci w czafie 15. Nietżporow Sycy-liyfkięh ztąd od Aragończykow wypędzeni zollali. Z pod pan. Aragończykow przefzły w dom Akciaielow; z tycb Xciu Vili, wydarî ie Malió-metll. r. 1455. Opanowane Ateny od Wenetowr. 1464. były w ich ręku do r. 168". gdy wzięte od Turków, pod ich zoftały i a rz mera. Ateń-c^)'kowie fą dorodni, ale chytrzy i zyfku chciwi. Handlują iedwabiem, •lnem , wołkiem i oliwą. Leżą Ateny w Liwadyi, m. 40. na połn. ku w. od Mizytry, od Laryffy 53. dł. 41.
55- 38.
A V A , ob. Awa.
AVALON, m. Fr. w Burguti-dyi, znaczne handlem, w Pow. Se-murreńfkim. Po 3. miefiącach oblężenia wzięte było r. 1007. od Roberta Kv- Fr. Ma zamek mocny, leży \y gruncie dobrym , obfituje w
AU B
wina. Od Antyziodoru na poîud. nu
10. od Dijon m. 20 Jeft także Pro w. tej o im. w Amer. połn. na wyfpie ziemi nowev , Terre neuve.
AVALÓN, wieś i zamek Fr.
6. od Grenobli.
A VAUGOUR, Baronia Fr. w Brytanii, m. 2. od Gwrncamp.
A V A U X-L A-VIL L E, m. Fr. 2 tvt. Hr. m. 5. od Remów. AUB, m. Niem. wFrankonii z Grodem , w Bifk. Wurtzbifrfkim.
A U B A G N E, Albini a, m. Fr. 'w Prowancyi, gdzie kilkakroć fta-ny Prowancyi zgromadzone były. Od Toulon m. 8.
A IJ B AIS, Margr. Fr. m. 4. od Nifnres.
AUBE, Alba, rz. Fr. która płynie przez Szampanią i łączy lię z Sekwaną i Marcilły.
A U B E N A S, o m. 6. od Viviers.
A U B E N T O N, w PikarJyi, o VPl' 4. od Veriiins.
A U B E T E R R E, w Pow Engo-hzmeńlkim z Opac.
A U BIG N E , w X. Andegaw-l^ihijZkąd bierze nazwifko pewna ari|ili;' Fr. fą małe m. Franc.
AUBIGNY, Albiniak, m. Fr. ^ ^atnkiem i tyt. X. dziedzictwo ie-. lieg° Anglika , od Bourges na połn.
Są inne m. we Fr. tegoż im.
s< AUBIN, lub S. Albin , Pow. j-attiek , i wieś w Szwaycarach do > Fryburg, między ieziorem i,J.0r^t i Neufcbatel.
A u BI N- D U-C O R MIE R. Cor-7tt'»s, M. Fr. w Brytanii, wyfta-I'0l!e r. 1222. od Xcia Mauklera.
• Wygraną W i ikon tego Tremouil-r ' Ilad X. Aureliańlkim odniefioną ża	Rennes m. 4. od Pary-
?'V dł. 16 15. fz, 48. ig.
Ande^^ ^^' ®Pac* A^ina w le inip1;.'6 ' czYni 20000. !iwr. Wie-cznvcîl w,rieyfc iefl "itzym niezna-
A Pon r* te§° im-M <-■ NA, •Albana, piękne "7 tna ^ C"vv ^arjt- Berneńftim nad ^°ZJn3'-0 M,s 1 oc' ,ez- Gen'évv-
•0 . Kupione nayprzod od Ta-
A VE
45
wemiora woiażera, i przedane Margrabi de Quefae, a od Bernenczy-kow nakoniec r. irci, odkupione było. Od Lauzanny /». 4. dł. 23. 57. fz. 48 30.
A U B U S S O N, ributto , m. Fr. w Marchii z tvt. VVifkontego , któremu fi. dom Jubuffon, winien fwe na-zwilko. Oddalony od tey familii z dawnych czafow, Ludwik XIV. u-ftąpił go z okolicą Xciu Feuilladtv w zamianę za Saint Cyr. Rękodzieła tu założone meblow,czynią go ludnym i handl. Od Bourganeuj m. 7. od Evaux 9.
A U C H, Azt gufi a A afe or um, M. Fr. ftot. Armaniaku, z Wielkorządz-twem , słowne całey Galkonii. Ma Arcy Bifk. maiąoego tytuł Prymafa Akwitanii, i do tego wielkie dochody, ktoręgo tu Katedra dziwnie ieft wfpaniała. , W Kapitule mieści 5. Ksnonikow Świeckich , z tych ie-dnym ieft fam Kroi Fr. iakoHr. Ar-maniaku. Leży na górze, od Toulou-fy na z. m, \ 1 dł. 18- 20. fz. 43. 38-
A U D A, A fax, rz. Fr. płynie z gór Pyreneyfkich przez Langwedo-cyą niż. i wpada do morza śrzod-ziemnego blilko Narbor.ny.
AV KIN, wieś w Niderlandzie, o m. 2. od Roshefort w X. Luxem-burfkim , gdzie Francuzi porazili Hifzp. r. 163,5.
AVF.IRO, Lavava, Averium, M. Portug. z tyt. Xftwa i portem dobrym. Óyczyzna Aryufza Barbof-fy, m. 2. od Oceanu, 13. od Porto, dł. q. 30. fz. 40. 30.
AVEL1N, BaroniaFr. m.z. od Lilii.
A V F L L I N O, Abellinum , A-wellin, M. VVł. w Kr. Neapol, z Bifk. W r. 1694. trzęfieniem ziemi zruy-nowane zoftało. Od Benewentu nu 5. dł. 32. 33. fz. 40. 53. i
A V E N A Y, m. Fr. z Opac. Czyniącym 25000. liyvr. om. 1. od £-ptrna?f.
AVENCHA, lub Avanîhe, Aven'ium, piękne M. Szwayc. i Pow. Kantonu Berneńfkiegp , dawniey zmązns i ftoł. całey Szv/aycaryi,
ą6	à U g
A V I
ale dziś fpuftofzałe. Wiele tu «tisi-	foli białey i w około buyne paftwi»
kow ftaroźytności Rzymfkiey d'aie	fka, na których liczne trzody bydia
fię widzieć. Pierwfi Biik. Laużańfcy	Zśfwfze fię palą.
tu mieli rezyd. Leży o połmili od	A U G O S T O D U N, ob. Autum,
iez. Morat, od Fryburga, m. 2. dL	AUGUSTO W, Fol. M. piękne i
34. 37. fz. 46. 50.	dofyć mocne wWoiewodztwie Podia-
A V E NIE R E S, m. Fr. blifko	ikim, z Stwem. Wyfta wionę od Zy-
Ławalu. Inne tego im w*. 3. od Bel-	gmunta Augnila Kroi. Pol. od kto-
łey. .	rego ma nazwiiko. Leży nad iez.
A VERBACH,m. Niem, w Pa-	od Bielika na poln. m. 1 fc. od War-
îatynacie wyż. Bawaryi, m. 12. 11a	fzawy m. 4c. dì. 41.37. fz. 53. 25.
poïud. ku w. od Norymberg!.	AUGSBURG, ob. Ausburg.
A V E U N O, Awern, Jezioro Wł.	A U G S T, Augujìa Rauracorum,
W Kr., Neapol, blifko Puzzali, da-	daw. M. fioł. niegdyś Raurakow,
wniey zaraźliwe, dziś dobre mai.i-	gdzie Manucyufz Plankus Rzymfką
ce wody, i które niegdyś łączyło	pod Auguftem wprowadził ofadę,
fię z iez. Luirinum, i miai port wy-	teraz tylko Wieś, m. 2. od Bazylei,
godny, zniefiony bez znaku trzęfie-	Paią fię tu widzieć rozwaliny Am-
liiem ziemi r. 1508.	fiteatru, i niektóre li arożytno.ści pa-
AUERSBERG, Auer/zperg,	miątki wydobywane bywają. Wieś
M. i Hr. Niem. v Karnio|i,w.	należy do Domu Aulir. a okolica
ria poïud. od Laubachu.	iey nad rz.Lrgetzą do Bazylei. Angu-
AUERSBURG, zamek mocny	fia od Attyli zruvnowaną zoftała, a
w Bawaryi na górze, m. 3. od Kuf-	Bilkupi ztąd do Bazylei fwą Kate-
lteinu-	drę przenieśli, która zatym powięk-
A VE RS A, m. Kr. Neapol, z	fzać fię poczęła.
Bilk. w ir.iłey równinie; Oyczyzna	A U G U S T B U R G, zamek wfpa-
Tozzego. Od Kapuy m. 3. tyleż od	nialy w Mifnii , w Pow. Ertzbur-
Ne&polu. dî. 35. 50. fz. 41.	ikim > nad rz. Tfzopą , na granicy
A V Ę S, Avium, ob. Ptaków wy-	Voigtland.
fpa.	S. AUGUSTYN, forteca A-
AVESNES, m. Fr. obronne	mer. poln. na brzegu wfchodnim
v/ Hannonii, którego twierdze Mar-	Florydy; należała doHif?p. aletra-
fzałek Vauban odnowił. Uftąpione	ktatem pokoiu r. 1763. uftąpiona
było Francyi r. 1659. od Maubeuge	ieft Anglikom. Tego im. ieft Kap w
m. 3. od Cambray m. ló.	Brezylii. Tegoż im. ieft Opac- S.
A V E S N K S - L E S - N O N AI-	Maura zakon u, we F r. czyni 7500.
NES, Opac. Fr. w Artezyi, blifko	liwr. przy Limoges, inne ieft przy
Atrebaty, fund. r. 1128' dla Mni-	Terouane.
Iżek , czyni 12000. liwr-	AVIGNON, Awenion , Ave*
AVESNE-LE-COMTE', m.	ni o, piękne i wie). M. Fr. fioł. fta-
Fr. w Artezyi, m. 4. od Atrebaty.	nu, tegoż im. należącego do Bifku-
A UF E A Y, m. Fr. m. 4. od Ar-	pow Rzymfkich kupionego przez guey. ^JKlemenfa VI. r. 1348. od Joanny
A U F N A U, lub U f n a u, kępa	Kroiowy Nawarry i Hrabiny Pro-
ieziora Zurychu , nai. do Opac. Pu-	wanckiey ,''a ?ooco. dukatów. Przez
ftelniczego S. Maryi. Sł. Poeta Fran-	lat 62. aż do Grzegorza XI. tu Pa-
końfki Ulryk tie Buttem tu umaiłr.	pieżcmieli rezyd. Syxt VI. pofta-
1523..	no wił Aweniońfkie Arcy Bi iii. r.
AUGE, Al già, mały Pow. Fr.	1475. Wprzód zaś Bonifacy VIII.
z tyt. Wikontego, Obfituie w zboże,	założył tu Akademią r. 1303. Zdo-
len, i iablka. Ku morzu ma zupy	bią Awenien p rzepy fz ne kościciy.
A U N
AUR	47
Jeft nad Rodanem, m 5. od Qran-
gt, od Aix m. 16. dł. 22. 28. iz. 43.
57-	✓
A VIL A, A wiła , Abula, dawne i mocne M. Hifzp. w ftarey Kaftylii z Bifk. i Akad. Rękodzieła fukien-ne ma przednie. Leży w okolicy wefołey opafaney górami okrytemi drzewem owocowym i winnicami. Oyczyzną ieft S. Terefly i Gonza-lefa. Od Salamanki?». 16. napołud. dł. 13. 22. fz. 40.35. Tego im. ieft m. Amer, w Peru.
AVILES, m. Hifzp. w Aftu-ryi, nal. do Kroi. Legionu, ieft od Owiedo na połud. ku z. o m. 10.
AVIS, Avtfium, Awiz, m. Por-tug. w Alentei, na górze z zamkiem, blifko rz. Awizy. Ztąd kawalerowie Awizańfty wzięli fwoie riazwifko,uftanowieni od Dom Al-fonia Henryka I. Kr. Portug. Od E-ftremozy na z. m. 7.
S. AU L AIRE, Margr. Fr. m. 5. na z. od Chaalons.
A U L A Y E, om. 8* od Angule-my ;
A U L O N Z A, m. 4. od Tulles ; A U L P S, od Frejus m. 8. fą m.
Franc.
A U M A L E, albo Albemarte , Albamaita, M. i Hr. Fr. w Nor-mandyi wyż. podniefione na Xftwo Paroftwo od Henryka II. dla Gwi-zyufza. Ma Opac. czyniące 5000. liwr. Sarże Albemartflde fą fzaco-wane. Leży na gran. Pikardyi, od Rotomagu m. 14. od Ambianu m. 10. dł. ig. 20. fz. 49 50.
A U M O N T, m. Fr. i Wł. ztyt. Xftwa Paroftwa , nadanym mu r. 1665. Ieft w Szampanii tn. 2. od Iroyes.
^ AUMONE, Opac. Fr. tn. 6. od Blezy, czyni 4500. liwr.
AIJNAY, m. Fr. w Pikławii, •». 8- od Nionzy. Inne tego im. z Opac. Cyfter. czyniącym 70C0. liwr. V Normandyi, m. 5. od Bay eux.
AUNEAU.m. Fr. z zamkiem "arym, m. 4. od Karnutu, pamiętne Przegraną Reitrow zbitych od X.
Gwizyufza pod Henrykiem III.
A UNIS, Alteńfki Pow. mała Prow. Fr- między Piktawiąi Santoni,!. Tea kray, lufe.o fuchy, wina i zboża wydaie daftatkiem. Drzewa ma mało, ale wiele iezior flonych , z których tu wyborną fol wyciągać umieią. Ze ieft nad morzem, i ma porty, przeto ieft handlowny i bo-gaty.
A V7 O GE,piękny zamek Fr. w Prow. Lugduńlkiey na trakcie Pary z k,'m , dziedziczny Xiąźąt Iv ciot, których ieft rezydencyą.
AVON, Awona, fą j. rzeczki tego im. w Anglii, iedna pod Bath, i Briftol, druga podSalisbury, trzecia pod Warwik płynie.
AURACH, Aiirak, Auracum, m. Niem. z zamkiem dobrym, zwykła rezvd. Xiąźąt młodfzych domu Wirtemberfkiego. Leży o m. 10. na z. od Ulmy, a 6. od Tubingi. dł. 2 j. 4. fz. 48. 25.
AURACH-HERZOG , lub H e » z o g aur ac h, m. Niem. vr Frankonii w Bilk. Bamberfkim, od Norymbergi m. 6. na połn.
A V R A N C H E S, Abrincœ, dawne M. Fr. w Normandyi wyż. z Bìflt. które Huet zafzczycił. Forty-fikacye miafta od Angl. r. 1203. zwalone były, ale z czafem odnowione zoftały. Jabłeczniki Arauzeńlkie f% naylepfze w Normandyi. Powiat A-rauzeńlki rozciąga na tn. 10. M. leży nad rz. Seą, poł mili od morza, od Morrain na z. m. 8. dł. 17. 16. fz. 48. 41.
A U R A Y, Auraicum , Auraik, M. Fr. i port w Brytanii niż. nad golfem Morbian. Pamiętne ieft potyczką r. 1364. na ktorey Gelklin byl uwięziony. Ód Vannes na z. m. 4. od Paryża 106. od Rennes napołud. 23. dł. 14. 40. fz. 47. 44.
AURE, dolina we Fr. którą przerzyna rz. Nefta , a z ktorey wycinaią drzew wiele do budowli okrętew Krolewfkich.
AURELIA, AureUańflute Xftwe* cii, Orleans.
4S	A O S
A U S
/ AURENGABAD,wiel. M.In-	AUSCH, ob. Auch.
• dyifkie, ftoł. Prow. Balagaty w Pati-	A U S S H A, m. Styryi wyż. zna*
ftwie Mogolfkim Jeft bandi, i ludne	czne fzybami îolnemi.
W gruncie żyżnym.	A U S S 1 G, Auftr a, piękne i we-
AURiCK, M. Niem. w Oftfry1-	fole M. Kroi. w Czechach w cyr.
zyi w cyr. Weftfalii z zamkiem do-	L eut meritz. Tu Mifniyczykowie od
brym. Leży na równinie okrążoney	Huflyt'ow r. 1426. porażeni byli. Od
latem pełnym zwierzyny. Od Kmb-	Leutmerycza m. 4.
deny m. 5. od Oldenburg* 8- dl. 25	A U SS ON, m. Fr. od i'. Fto*
fz. 53 28.	r enfin m. ą.
-A U RIG N Y, wyfepka na brze-	A U S T E R LJ C Z, albo Slaw-
gacb Normand i blifko Contentiti,	kow, porządne M. Morawii, o 10.
należy do Anglików.	m. na połud. od Briiny.
A OR ł L L A C, Auryllak, zna-	AUSÎRYA, Oejleïreich po Niem, czne M. Fr. i ludne z Opac. w Ar-	Autriche poFr. Prowincva Nietnië-wernii wyż. Oyczyzna wielu znako-	cka, między Czechami, Węgrami, mitych ludzi Gerbert Papież pod	^tyryą i Bawaryą. Rz. Enfa wpa-im. Sylweflra II. r. 9Q9. Fortet,Ai-	daiąca w Dunay dzieli ią.na wyż. i brol , Noailles Marfzałek i Kardy-	niż. Wideń ieft iey M. S. i rezyd. nał tu fię rodzili. Od Tulles na po-	Cefarzow domu Auftr. Ta Pro win-lud. ku w. m. u. od Paryża/». 100.	cya żywnością gruntu,zdrowym pódl. 20. 3. fz. 44. 55	wietrzem, obfitością i miłym polo-»
AURILLY, m. Fr. w Norman-	żeniem celuieinne w Niem. Wina,
dyi w yż. ftol. Margr. Daią lię tu w i-	zboża, i owocow ma doftatek. Sza-
dzieć r.zwaliny' zamku wielkiego.	frati tu rośnie lepiży nad Indyifki.
A US B U R G , Aufzpurg. Augu-	Auftryacy (ą dowcipni, obycayni,
Jla Vindelicoi um, M. Niem. wiel-	kochaiący fię w naukach, i ręko-
kie, dawne i Ifcnożytne, ftol. cyr.	dziełach, i fą dobrzy woiownicy.
Szwabii i Łiifk. Augizburlkiego. W	Nie trzeba miefzać iey z cyr. Auftr.
okolicy ma piękne równiny pełne	który zawiera Arcy X. Auflryi, Xiç-
paftuifk i la Iow. Rząd' miada ieft	ftwa Styryi, Karynthii, Karnioli, i
tak debry, iż może być m ane za	Hr. Tyrolu; ani z Pańftwami domu
nayporządnieyfte w świecie. Jeft	Atiftr. Dom ten zwał fię Habsbur-
Cef wolne. Pałac Bifkupi ielł pię-	fkim, z ktorego pierwfzym Cef. Ru-
kny, w ktonm tu ułożone bytowy-	dolf będąc, zdobywfzy Auftryą,na
znat ie wiary Lutra r. 7 530. zwane	Ottokarze Królu Czefkim , nowe
Conf'ff'o Augtiftana. Kościoły i Ra-	dom iego wziął nazwifko. Maxymi-
tufz ; od • <> fą widzenia. Turenniufz	lian Cef. żeniąc fię z Maryą Xię-
r. 1646. oblegał go bezfl utecznie.	żniczką Brabancyi, Filip z Joanną
Sławna liga r. j687. w której' fię	KrólewnąHifzp. Neap. i Indyi zna-
wiele potencyi Europ, przeciw Fran.	czniedrm ten wzmocnili, ale na
oświadczyło, tu była zaw arta. Wr.	nayw yżfzy potęgi ftopień wzniod fię
1703. dobyty byt od Franc. Aufz-	w Karolu V. który Hifzp. Nider-
purg", ale wkrótce po potyczce Hoch-	land, część Włoch i Burgundya po-
ftadzkiey oddany zoftał. Handel ie-	fiadał. Pom Auft. na bracie 1 fvnie
go iuż wiele zmnieyfzony odtąd, iati	Karola V. tia a. linie podzielony żo-
w Hollandvi kwitnąć począł, zna-	ftał. Filip 11.'fyn głowa linii Hifz-
cznyiednak ma z rożnych galante-	pańfkiey zakończonej' na Karolu >1.
ryi, i frebrnycb rękodzieł odbyt.	Kr. Hif/.p. Ferdynand br: t (darz
Leży między Werdacbem i Lechem	głowa lini' Niem. zakończoney na
od Munichu m. 12. od Norynibergi	Karolu VI. oycu Maryi Terefly,
91- 45. dl. 28. aS- Iż. 48. *4»	żeny Frańeilaka 1. Cef. a matki Jozefa
1
A U V
łefa TI. panuiącego , który z ofca Letaryńczyka formuie nową linię domu Auftr. Z familii Auftr: było Cet". 16. i Kro lo w Hifzp. 6. Auiirya zafzczycona ieft tyt. Arcy Xflwa , i wielkietwi Przywilejami w Kzefzy Nieiii.
AUSTRAL NE z'emie, zowią fię kraie południowe, czyli pod E-kwatorem leżące, w których naytę-żey dopieka iiońce.'
U T E U l L, Hr. Fr. tv. 6. na z. ed- Paryża. Inne tego im. rn. 2. od Beauvais.
A UT MÌE, i A U TH ION, fą rz. Fr. iedna w Artezyi wpada w Ocean, m. 3. od T'ontrewl, druga o m. i. od Andegawu, łączy fię z Li-gerą.
A U T H O N, m. Fr. od Saintes tu. 4. Tegoż im. w Aurelii rn. 3. od MontmiraiL
A U T R E Y, Opac. Augudyniań-fide w Lotaryngii.
A U T U N , Anguflodun, Augu-ftodmmm, dawne M. Fr. z Bi/k w X. Burgutuiyi. Nie ieft iuż dziś tak znaczne jak dawniey było przed zburzeniem iego. od Saracenow w r. 73°. Daią fię tu widzieć ielżcze niektóre piękne Aarożytndści pamiątki", rozwaliny Kościolow Janu-fa t Cybeli. Kościoł S. Marcina godzien ieft widzenia. Bifknp Augu-ftoduaeńfki ieft lYezefetn Stanów Burgundzkich , i używa Pallium. Od Dijon na połud. tu. 19. od Paryża 65.
AU 1 Z, m. Kurlandyi w Stwie Tukumfkim, i Paratia, od Nitawy m. 6.
AUVERGNE, Arwernia, lub Alwernia, Prow. Fr.wLugduńikim. Miała niegdyś fwych Xiążąt; przyłączona był<; do Korony Fr. r 12 to. od niey rużnym w letniość pufzczo-na, aż dodała (ię domowi Burbońskiemu, z których oftatni X Arwe-ni: podpadi kentifkacie, r. 1531. Arwernia wróciła iię do korony. Ta Prow. wolow, fere w, i innych żywności, doltarcza oblicie Paryżowi łom I.
a w a	4^
i Lugdunowi. Obywatele fą pracowici. Zv,,d rocznie na ro. lub 12. ty-fięty robotników do Hilżp. i innych kraiow wychodzi. Sidonius, Awit, Paflcal, i Kancl. Franc. Hôpital tu fię rodzili.
A U V l L L A K , m. Fr. w Ga-ffconii m. 5. od Agen ; Oyczyzn* Kontenfona Teologa.
A 'J X E !< R E, Antyziodor, An-fijjioiioruiu, M. Fr. i Hr. w Burgun-' dyi z Bifk. R. 1669. Antyziodo-reńfkie przyłączone było do Stanów Burgundzkich. Karol V. k-upił go od Jana t halons r. 1^70. a trakal-tem Atrebackim ufłąpioue było Cięciom Burgundyi r. 1435. Ludwik Xl. nowo go przyłączył do korony Franc. 1477. Oyczyzną ieft Gilberta, Klerka, Wala i Boeuf, Od Sens m. 13. od Paryża 40. dł. 21. 14. fz. 47- 47-
A U X OIS, Pcw Semurfki ; Fagas AUfi enfi s, ieft Pow. Fr. w Burgundyi, ktorego M. S. Semur.
A U X O N NE, AuJJontu, rn. Fr. obronne w Xftwie Burgundzkim z tyt. ;lr. jc;ft nad Saoną, na ktorey mâ moft. 1'roźno go oblegał po traktacie Madryckim Hr. Launoy dla Karola V. Przyłączone ieft do Stanów Burgundzkich r. 1639. Gd Di-jon na w. m. 7. od Paryża 74. dł. 23. 3. fz. 47. 11.
A U X Y-L E-C I-I A T F, A U , m. i Baronia Fr. w Pikardyi, m. 3. od Bouletis.	'
AUZAGUREL, ob. Zeila.
A U Z A N C E, m. Ijr. w Ar w erti 1" i, w. 4, od Evaux.
A U Z A T, m. Fr. w Arwernii, m. 3. od IJJoire.	*
AU Z ON, lub Aux on, Alfo-na, m. Fr. w Arwernii, m. 3. od Brioude.
A W , Au , włości Bawaryi w Niem. nad Abenftą, m. 7. na z. od Lamlshuta.
A W A , Arifabium, Kroi. w A-zyi nad rz. tego im. przy golfie bengalfkirn. Nie trzeba go mieiżaó z rozlegteuii Pańltwami Kroi. tego.
$a	À Y A
M. ftol. Awa ieft wielkie i ludne.
Domy fą drewniane, ale wyfokie, ulice pod fznur ciągnione , i obfa-dzone drzewem. Pałac Krolewlki jeft opalany murem, złocony z wierzchu i wewnątrz. Awanie temiz prawami co Japończykowie fię rządzą, ale ani wfpauiałości, ani obyczay-ności ich nie maią, fą iedńak ludzcy.
AWA, Kroi. w Japonii z M. S. tego im. na wytpie iedney między Siphon, i Bongo. Inne Kroi. tegoż im. ieft na wyfpie Niphon.
A W E N T Y N, ob. Abensperg.
AWLKN, Mena-, m. Niem. w cyr. Szwabii, ieft Cef. nad rz. Ko-cnerą, *». 5. od Heidenheim.
AX, m. Fr. m. 4. od Turafeon, pamiętne wodami mineralnemi.
AXEL LA, m. Flandryi Holi. wzięte r. 1586. od Xcia Maurycego d'Orange, od Hifzp. uftąpione Holi. r. 164B. opanowane nakoniec ®d Franc. 1747. Leży między bagnami, o m. 5. na połn. od Gandawy. oL 31. 24. fz- 51. 17.
AXIMA, mały kray Afr. na brzegu złotym Gwinei. Nigryiczy-kowie, którzy ią pęfiadaią handluią z Hallandyą.
AXIS i termin Geografii, zowie fię oś, czyli linia od iednego punktu globu ziemnego do drugiego przez fam śrzodek ziemi poprowadzona, około ktorey, dla zrozumienia obrotu ziemi, wyobrażamy fobie obraca! ący fi ę glob ziemny. Dwa końce ©fi zowią iiępoli czyli bieguny.
AXUMA, niegdyś wielkie i piękne M. Abiffynii i ftoł. całego Fańftwa, dziś tylko wieś. Wielkość iego dawna z famych gruzów poznać fię daie. Leży w okolicy urc-dzayney i wefołey, o m. 50. od morza czerw. dł. 54. fz. 14. 30.
A Y, lub Ai, Ageiurn, m. Fr. w Szampanii, fi. winem przednim, o milę od Epernaf.
AYAMONTA, nadm. M. Hifzp. W Andaluzyi z dobrym zamkiem zbudowanym na filale. Ztąd wiele »aytko>y biorą łiilzpani cle Indy i
A Z M
zachodnich. Jeft przy uyściu Gwa~ dyany m. 6. od Ta wiry, od Cadix m. 32.
A YEN, m. Fr. w Pow. Lemowi-ceńfkim x tyt. Xftwa , o m.. 1. od Lunęli. Tuż Aymar que, m. Fr.
A Y U K l N1, nazwifko liordy Ta-tarlkiey w Asyi, ma twego Hana.
A Y U T H A N , rz. w Amer, pefti. Wpada w Ocean fpokoyny.
AZA M O R ; Azaamurum , m. nadm. Afr. w Kroi. Marykańfkim w Pro w. Dukv/eli; maio znaczne po zburzeniu iego od Portugal. 1513. Od Salii lia poîn. ku w. m. 40.
AZA Y-L E-R 1 D E A U, Azyak, Afiacum , m. Fr. Za Karola VI. opanowali go byli Burguńczykowie, ale od Delfina Fr. r. 1413. odzyflta-ne było. Leży nad Indrą, 5. od Tours.
AZ A Y, m. Fr. w Piktawii. Są inne mieyfca we Fr. mniey znaczne.
A Z E M , Afem, łub Acham, Kroi. Az. w części półn. Stanów Kroi. A-wańfkiego. Jeft w gruncie wiedzie bardzo żyznym , .obfitym w fzv.by złote , frebrne , ołowiane , w rudę żelazną , która nal. do Króla , i wiele farb drogich. Azemczykowie fą dorodni, bałwochwalcy, i wielo-żenni. Mięfo pfie nayiinaczniey ie-dzą. KeinmerufieftM. S. ob. Ardra.
AZENAY, m. Fr. w Piktąwii.
AZILAN, m. Fr. w Langwe-docyi.
AZÎNCOURT, lub Agin-court, wieś Fr. w Artezyi , fł. zwycięftwem Anglików , odniefio-nym nad Franc, r. 1415. m. 3. od Hedinu.
A Z M E R, M. Indyi w Pańftwie Mogollkim, ftoł. Pr o w. fwey , z zamkiem dziwnie mocnym, w którym fam Cef. Mogołu rezyd". częfto. A-zmeranie fą nieobyczayni i bezczelni. Drogi tukamienifte, przeto woły podkowywać zwykli, i tych wielu tak do ieźdźeniauźywaią iak my koni. Nie wielka część tey Prow. iefturodzayna,handel iey naywięk-
fcy w fale trze. dî, 93, fz, 35,30.
AZY
AZO, lub Az 00, M. Az. w In-
iyi na gran. Kr. Azemlkiego, nad rz. Lakwią.
A Z O F, lub Azak, M. Turcyi Az. przy uyściu rz. Donu, w Tar-taryi mnieyfzey. Piotr W. opanowa-wfzy Azof 1695. umocnił go dofyć, ale r. 171 j. mufiaï go uftąpić Turkom , którzy ie oddali Kozakom A-zowfkim. Traktatem w r. 1/39. for-tyfikacye Azofu zburzone były, a przez inny w r. 17^4. Mofkwie A-zof oddany ieft. dł. 58. fz. 47. ig.
A Z O R E S, lub Açokfs, Ac-cipitrum infułcs, wyfpy iaftrzębie, w Afr. blizko m. 200. na z. od Lizbony, nazwifko maią od wielkiego tu mnoftwa idftrzębiow. Odkryte fą wieku i5go. od Gonzalofelh• Należą do Portug. Obfituią w winnice, zboża, bydło, drzewa*owocowe i paftele. Liczą tych wyfp 9. Angra na wyfpie Tercerze ieft M. S. wlży-ftkich.
A Z Y A, ie'dna z 4. części świata, a druga w porządku, lubo nayprzod ®d ludzi miefzkana, oddzielona od Europy morźem śrzodz., Archipelagiem, morzem czarnym, Donem, 1 Lzwiną; od Afr. morzem czerwo-nyni> i między morzem Suez, zin-nych ftron oblana Oceanem. Nowe odkrycia daiąwidzieć, ii niema pouczenia lądem, iako zawfze razu-«iiano, z Ameryką. Znacznieyize-A-Z'P części fą; Arabia, Turcya Azy-atycka, Perfya, Indya, Syberya, Tartarya, Chiny, Japonia, Krof. A-wańikie, Siamfkie. Wyfpy, Ceylan, ùondzkie, Moluckie, Celebes, Fi-pińfkie, Maldywfkie. Religie pa-®uiące w Azyi fą ; Chrześ. Maho-jnet. j Pogańika ; dwie oftatnienay-izc^rn!ey rozciągaią. Języki cH I?.116 *4: Arabfki, Perlki, Gre-Inrki ; ' Japoiifki, Tatarfki, Mo-fwev A abar&i- 1)13 rozległości ir?? r°żnego doznawa powie-wza. Ubfituiew to wfzyftko, cokol-
"à C.0 wy?°d życia, nawet i zbyt-uzyc może, w kamienie drogie,
menty, perły, rubiny, nayrzad-
B AC
ga
fze ziofa, naydelikatnieyfze Wonności, fzyby złote , frebrne , i inne wfzelkie krufzce, zwierza nieznaio-me Europ, lwy, tygryfy, wielbłądy, floniej fobole, małpy rożnych pollaci. Rząd w Azyi wfcędzie pra,« wie ieft defpotyczny.
B.
R
^ A,m. Afr. w Gwinei, w KroL Ardrańfltim, Hollendrzy tu fwoy maią magazyn.
BAAR , m. Fr. w Aifacyi, m. 5. od Strazburga.
S- BABEL, m. Fr. w Arwer-nii, m. 3. od JJJoire.
B A B EL-M AN DEL, cieśnin* morlka łącząca morze czerwone ż Oceanem, między iednąwyfepką i górą tego im. Nazwana z Arabikie-go Bab-al-mandab, co znaczy bra« ma żałobna, ii Arabowie brali za tych żałobę , którzy fię na tę cieśninę niebefpieczną pufzczali.
BABIA Gora, iedna z Karpackich, ale wyźfza nad inne w Woiew. Kra-kowfkim. Jeft płodna w krufzce, drzewa, zioła ofobliwfze, fłuźące do lekarftw , i wody mineralne. Na Wierzchu iey ma być iezioro.
BABICE, m. w ziemi Sano-ckiey, pod pan. Auftr. w położeniu gorzyftym ale wefołym, od Przemyśla m. 4, Tegoż im. fą m. Polfkiew Sendomirfldm i Mińlkim.
BABIMOST, m. Pol. i Stwo nie Grodowe w Poznańfkim.
BAB IN, wieś w Woiew. Lubel-Ikim, pamiętna Rpltą Babińlką, kt<5^ rą pod pan. Zygmunta Augufła r. 1560. żartobliwy fzlachcic nazwii ikiem Pfzczonka wymyślił, kn popra?»-wie przez uczciwe żarty obyczaiow* Miała ta Rzplta Miniftrow 1 Urzędników obieranych podług wykro» czenia czyiego w pofiedzeniu publik cznym. To zgromadzenie po śmierci Siarofty Pfzczonki, iKafzowlkiegc»* który w niey był Kanci. uftało.
BA CA RAT, m. Fr. w Lota* lyagii, w, 4. ed Lunewilli.
Gij
s*	BAD
B A F
BACH, oh. Batba.
B A C HIA N, iedna z wyfp Mo-Itickiih wAzyi, grunt ma jsyżny, należy de Holi. którzy tu maią fwą. fortecę.
BACHAR ACH, lub Back a-r ach, m. N iem. w W oi. Renu nii. niegdyś Cef. fl. winami dobremi. Jeft nad Renem, m.j.na z. od Mogun-cyi. dì. 25. 15. fz. 49. 57.
BA C HM U T, M. Mofkrewfltie, jnocne , i nowe zbudowane przeciw Tatarom w wiełkorządtwie Wo-jronieckim ; nad rz. Doneczem, od r. 1736. rezydencya Hana Donfkie-go. Od Azofu m. 50. na ppîn.
BACI ES ER AY, lub Bacha-seray, M- S. połwyfpy Krymei w Tartaryi mnieyfzey , rezyd. Hana TaÇarfkiego , który tu ma Pałac Architektury Chińfkiey, ktorego część r. 1736. lpalili Mofkale. Od Caro-grodu ku polu. m. 70. dl. 52. 30. Iz. 45* 30.' ,
B A C I L L Y, m, Fr. w Norman-dvi, m. 1. od rfvranches.
BACQUEVILI^E» m. Fr. Jt. odAndeîy.
B A D A ] O Z, F culaio cium , M. Hifzp. mocne, wiel. i ludne, fłot. E-ftremadury, z Biik. zamkiem i mo-ftem zbudowanym iefzcze od Rzymian nad Gwadyaną. Nad nim r. 3661. porażeni byli Portugal- Od Dom-Juana Auftr. Badaioz ieft w położeniu korzyftnym. Portugalczy-kowie r. 1658- daremnie gc oblegali. Jeft w gruncie żyżnym i obfitym xv paftwifka. Od Elous m. 5. dt. u.
*7- ,?8-'35>
B A D E Ń, lub Bada, Thermœ inferiores, piękne [V]. Niern. w cyr. Szwabii, w Margr. tego im. z zamkiem , w którym Xźę ma rezyd. Bada zalecona ieft dobrocią gruntu, i łaźniami, od których ma. Nicm. nazwifko. Leży biizko Renu,»*- 8. aa pctud. od Strazburga, tv. 12. od Spiry. Margr. Badeńfkie gran. z Bilk. Spireńfkim, z X. Wirtember-iflkim, i Furftemberfkim » na połud. « Brizgawią, na z, z Renem»
BADFN, lub Bada, Thermœ
fupertores, Jhjuœ Heîvttiœ, dawne i piękne M. Szwaycarfkie, iiawne cieplicami, Seymami Kantonów, i traktatem między Franc, i Cef. r. 1714. tu uczynionym. Bada zdobyta była od Szwayc. 1415. na Fryderyku Xuu Au r. ktorey Kantony Berny i Zurychu w czafie woien domowych r. 1712. uczynili fię Panami , zoftawuiąc Katolikom wolność Religii. Leży nad rz. lirnatą, m. 4. od Zurychu, 12. od Bazylei, dî. 25. 35. fz. 47. 27. Na łąka cli Ba-deńfkich wykopuią z ziemi koftki kamienne do gry, w których fię kochali Rzymianie, i {prowadzali ie z wyfpy Samos; znać iż tu ich mieć muneli magazyn, które w zburzeniu mieyfca rozwaliny ziemią pokryły.
BA DEN, czyli Bada, Thermœ jiu/iriacœ, m. Niem. w Arcy X. Auftryackim, ftawne zdrowemî cieplicami, do których z Wiednia i innych uczęfzczaią okolic. Jeft nad rz. Schwachatą, m. 6. na poiud. od Wiednia, 5. od Neuftadtu. dL 34. SO. fz. 47. 5 s;.
BADEŃWFILI ER , m. Niem. w Bryzgawii, nal. do Margr. Badeńflśiego, m. 4. od Bazylei.
B A D O N V I L LIE R S, m. Fr. w Lotaryngii, m 6. od Lunewilli.
B AK Z A , Biatia, Viti a, piękne i wiel. M. Hifzp. w Andaluzyi, z fundowaną Akademią od JanaAwi-ii; wydarte było Maurom od Ferdynanda Katol. Oyczyzna (i. Ciako-niego, nad rz. Gwadalkwiwif, m. 6. na poîn. od Givadìx. dt. 14. 58-fz. 37. 4«,. Inne tego im. ieft M. A-mer. w Prow. Los Quixos, w Peru zbudowane od Gellarmity z Avsios r. 15 50- Leży na w. Quitto.
B A FF A, m. na wyfpie Cyprus, zbudowane na ròzwalinach dawnego Faphos, z fortecą. Jeft Kap, i wyfepka tegoż im. niedaleko teg® miafta.
B A F FIN A, lub Baffinska od-înoûa, &a$ìnsbayu > Sinus Raffini*
B AG
BAI	SI
ieft w krain leżącym pod Arktykiem,	BAGNOLE S, wieś Fr. ft. wo«
odnoga morfka wielka odkryta od	dami miner, flcutecznemi przeciw a-
Wilelma Raffina Anglica.	poplexyi i rhurrjatyzmom, m. 3. od
BAGDAD, M Az. na brzegu	Domfrontu.
wfcbodnim rz Tygrys, wyftawione	B A G K O'I. S, m Fr. wLangwe-
od Kalify Abugiafara Almanzora r.	docyi niż. w którym ieft plac we-
Xtu!'a 7Ô2. ]elł wiel. i dolyć handl.	foly maiacy w śrzodku wytryikaią-
lubo źie budowane, imało ludne,	ce źrzodta. Leży nad rz. Cezą,
Fabryka Kurdytianu ieft tu znaczna,	tocząca z piafkśem odrobiny złota.
Mury tu fą z ce<;ły. Karmelici i Ne-	Jeft m Fr. tego im. od Mendy o m.
ftoryanie maią fwe kościoły. Ku	2., maiące wody mineralne, ktor®
końcu r. 163 S - dobyli go Turcy ftra-	wzbudzaią apetyt i uiatwiaią tran-
ciwfzy 40000. 1 dzi. Nie trzeba go	fpiracyą. Ieft inne w Pow. Lugduó-
rniefzać z Babylonem , który byt nad	Ikim 7. zamkiem.
Eufratem.. Od Baffiry na potn. ku	BAHAMA, wyfpa Ameryki
z. m. ico. od Moffulu na potud. m.	połn. iedna z Lukaylkich, dtuga
60. dł. 63. 13. fz. 33. 15.	13. fz. m. 8. należy do Angl. Od
B A G E M D E R , Prow. Abifly-	niey maią nazwiiko byftry kanat Ba-
nii g.'irzyfta , i bogata w kruizec	hamfki między Florydą i Lukay-
złoty.	fkiemi.ibak pi'afzczyfty na morzu nat
BAGNAGAR. lub Ederabad,	poîn. wyfpy Kuby. Przez kanał Baczyli Golkonda , M. Az. w Pań-	hamfki przechodzą okręty Hifzp. ftwie Mogołu , ftolica Kroi. Gol-	płynąc do Hawany.
kondzkiego; ieft dofyć wielkie, bu-	BAHRDAMBEA, ob. Dam-
downe,i niemiefzkane tylko od za-	bea.
"cnieyfzych obywatelow. Pofpolfiwo	BAHRF.IN, lub Bahrayn»
ì kupcv miefzkaia na przedmieściu	Prow. Arabfka nad golfem Perlkim,
Erengabad, dłuźfzym nad m'I?» O-	z wyfepką tego im. flawną poto-
rangzeb podbił byt to M. z całym	w< m peret. 1 a Prow. obfituie w dr>
Kroi. Lefy blifto rz. Nerwy, w. 60.	ktyle i wina wyborne, grunt ma
na 2. od Ńlazulipatanu. dł. 96. fz.	żyżny. Fl-Katyfieft M. S. hołduie
30.	Kroi. Perfkiemu.
BAGNALUC,ob. Banialuk.	B A H U S, M. S. Prow. Szwedz-'
^ BAGNAR A, m. wt. nadm. w	1 iey tego im. mocne z zamkiem.
Kr. Neapol, z tyt. Xftwa, m. 7.11a	Zbudowane ieft r. 13oq. od Hakina
foin, od Regio.	IV. Króla Norwegii. Duńczykowi?
BĄGiNA RFA, Balneum Fe-	uftąpili go Szwedom 1*. 1658- trakt.
gis, m. Wf. z Biflc. w Pow. Orwie-	Rofchildzkim, i prożno go po tym
tańfkim , {i. urodzeniem S. Bona-	1678. odzyfkać (tarali fię. Leży na
Wentury, nu 5. od Witerbu.	opoce oblaney rz. Gotbelbą. OdGo-
B A. G NER ES, nr. Fr. zaleco-	themhurga m. 4sod Kongeli m. 3.
ne wodami mineralnemi, m. 3. od	od Kopenhagi nt. 60. dł. 29. 2dt fz.
Tarby, Tegoż im. ieft m. Fr. ro-	57. fi 2.
^nie liawne zdrowemi wodami, m.	BAIA, byto dawne M. WT.
5* od S. Bertranda.	Kroi. Neapol." blifko Paztoli, zkto-
f BAGNF.UX, wieś daM'na wy-	reąo niepozoftały, tylko rozwaliny
Py^Fr. pottory mili od Paryża, nay-	Kościotow, i gruzy roikofznycb pa-
ef'7e rr^aiąca wina w tey okolicy,	łacow Rzymfkich; ma iefzcze za-
gdzie wiele ieft ogrodow i domow	mek, który broni wniyścia iednego
dla użycia wieyfkich rozrywek u-	z naylepfzych portow na morzu
częl2czan«od miefzkaiącycb w Sto-	śrzodziemnym.
"CY'	BA1GORAY, dolina Nawarry
14 " bak
BAL
snii. we Fr.
BAIKAL, wiel. iez. Mofkiew-f«cie w Syberyi, długie m. 60. fz. 6. W trakcie do Chin przebyć go trzeba. Pełne Jeft ryb, naywięcey iefiotrow, fzczupakow i pfow mor-Ikich. Wodę ma ftodką. Wielka rz. Angara ztąd wypływa.
BAILLEULK czyli Belle, m. Fr. w Hr^ Flandryi w. 3. od Y-t>ry. Inne m. Fr. tego im. ieft w v3cw. Andegawikim, ft. urodzeniem Renata Szopina. Od Fleche m. 2. Jeft inne w Normandyi, zkąd pofzli Bailowie Krolowie Szkoccy w 14. ■wieku. Jeft Pow. także w Artezyi V/ Hr. «S'. Pot. który dat imie za-cney familii Fr. wygafley.
B A IN D T, Opac. Niem. w Szwabii przy Rawensburgu. Xieni ma tyt. Xiężny Pańftwa Niem.
BAI O CE N SKI Pow. ob. Bef-fin.
BAINS, forteca w Ruiïyllonie, ttt. 3. od Bellegardy. Znayduią fu wody miner. Tegoż im. ieft m. Ang. tn, 50. od Londynu.
BAIONNA , M. Fr. mocne, liand. i bogate , z Bifk. i fort. w wielkorządztwie Akwitanii, ktore-go fortyfikacye dziełem fą F. Vau-ian. wniyście tu do portu ieft trudne , ale ftanowifko befpieczne. Szynki Baionfkie fą zalecone. Mia-ilo ieft w zaftawie arędney , ma £rod i mennicę. Od Dax m. 12..od
Pampelony m. 17. dï. 16. g. fz. 43. 39.
B AIO N N A, M. nadm. I-Iifzp. W Gallicyi z portem wygodnym , w gruncie żyznym, nad brzegiem morza bardzo rybnym m. 24. na polud. cd Kompoftelli. <ił. 9. fz. 41. 54.
B A ISE, rz. Fr. w Gafkenii początek bierze w Neboztfan, i łączy fię z Garumną przy diquillon. Inna rz. tego im. ieft w Burgundyi.
B AIX A S, m. Fr. w Pow. Ruf-fyllońffcim, m. 2. od Perpinianu.
B A K A N, wiel. i piękne M. A-atyatyckie w Indyach, w Kr. Awań,-&iia.
BAKAR, lub B a c a r , Kraina bogata i żyina w ftanach Mogohł nad Gangefem, w ktorey Bekaner ieft M. S.
B A K O W, M. Welofkie na gran. Multali, i Siedmiogrodu nad rz. Ja» łonicą, w którym Klemens VIII. po-ftanowił Bifk. r. 1405.11» które podawać Kroi Poliki, a fprawować ia Dominikanie i Frańcifzkanie maią prawo. Od Targowiska na poln. ku w. ni. iS«
BAKU, Bacon, lub Backu, mocne M. Perikie w Shirwanie zwane też Albanopolem , lub Albaną. Wz.'çte ieft od Mofkalow r. 1725. i przez traktat r. 173J. przy nich fię zoftało. Jeft handl. i położone na fkale blifko morza Kafpiyłkie^o, o m. 45. od Derbentu. W okolicy tego M. znayduią fię źrzodła, z których oley Ikalny , czyli petroleum zbieraią. Służy do światła i poko-ftow.
BALAGATA, Balagwata , Prow. Pańftwa Mogol/kiego w Azyi» Jhirengabarl ieft iey M. S.
BALAGNE, ob.Balania.
BALAGUER, Bellegarium » M. Hifzp. w Katalonii z zamkiem i moftem nad rz. Segrą. r. 1645. dobyli go Franc, a 1650. odzylkali Hifzpanie. Leży pod górą fpadziftą, m. 5. od Lerydy, 16. od Tarragony» dl. 18. 28. fz. 41. 38.
B A L A M B,U A N, lub Pałam-buan, mocne i handl. M. na brzegu wfchodnim wyfpy Jawy, w Pòw. tegoż im. ktorego ieft M. S.
BALANIA, mała Prow. wyfpy Kórfyki, w ktorey ieft M. S. Coìvi.
BALA RU C, m. Fr. w Langwe» docyi niż. Ił. cieplicami zdrowerm na paraliż, i rumatyzm. Od Fronti-gnan m. 1.
BALATON, iezioro Węgie? niż. dì. na m. 6. fzerokie tn. 2. 2 niego wypływa rz. Sarwifia.
BALBASTRO, M. Hifzp. w Kroi. Aragonii z Bilk. leży nad rz, Vtro,m. 17. na połn.odSaragoiTy*
BAL
B A M	gì
BALBEK, Heliopolis, dawne M. Az. w Syryi , opafane murem dobrym, które zawiera dotnd piękne ftarożytności pamiątki. Od Damafz-ku na połn. m. 15. f
B A L D l VIA, port naylepfzy i mieyfce główne Prow. Chili w Â-mer. połudn. Należy do Hifzp. ieft między xz- Kailakalą i del- F otręt o, przy uyściu ich.
B A L E, ob. Bazylea.
B A L E A R. N E , Opac. Cyfter. w Burgundyi, czyni 6000. liwr. m. 4. od Salins.
B A L.K A K S KIE wyfpy, Bale a-res, ieft 4. wyfp. na morzu śrzodz. Majorka, Minorka , Iwika, i For-m en tera, należą do Hifzp. prócz Minorici' Angielikiey. Miefzkańcy tych wyfp dawniey ftawni byli pro-carze. ob. wyfpy ofobno.
BALI, Balya , M. S. wyfpy i Kroi. tego im. w Azyi. Wyfpa ieft bardzo ludna. Obfituie w ryż i wfzel-kie owoce. Miefzkańcy fą czarni i bitni. Kroi rzadko fię daie widzieć, i nikomu złota z ziemi w fwym Kroi. wydobywać nie pozwala. Są bałwochwalcy, trupy palą na ftofach, i wraz z niemi żony, które naybar-dziey kochali. Leży wyfpa na wfchod Jawy, ma w około m. 14.
BALI, lub Dan kali, Kroi. AbitTynii w Afr. które opanowali Gallowie. Żadnych tu miaft , ani wfie nie ma. Rz. główna ieft Ha-ivach.'ï.
B A LIN C O U R T, m. i zamek Fr. m. 2■ od Pontoife.
13 ALKA, Baik, dawniev Bae-łra , wiel. i fławne M. Uzbekań-^ie w Azyi. Wzięte było od Mo-golanow r. 122t. Tamerlan potym '369. zdobył ią był na Huffanie, Lzbekanowie nakoniec ftali fię iey -ranami. Domy tu naywięcey fą murowane, Pałac Hana ieft z famego marni urn. Obfituie w iedwab, z ktorego piękne tu tkaią materye. Od i;kary na połud. m. 60. dl 85. £z.
ballanvilljiers, ba,
ronią Fr. m. 6. od Paryia.
BALLENSTAD'T, m. i Hr. Niem. w X. Anhalteńlkim, m. 2. od Kwedlinburga.
BALLINEKIL, M. Irlandyi, wyfyła 2. Dep. 11a Pari. m. 18. na, połn. ku z. od Dublina.
BALLINROAB.m. Irlandyf, ftot. Hrab. Mayonfkiego , wyfyła Dep. na Pari. m. 15. od Kyli.
BALLISHANN.ON , m. Ir-landyi w Hr. Dunnagal , wyfyia Dep. na Pari. m. 4. od Dunnagali.
BALLON, o w. 3, od Rupelli.
BALLOTS, w X. "Andegaw-fkim m. 2. od Craon. '
B A L M O N D, o m. 4. od Beau* jeu, fą małe m. Fr.
B A L N A L U, m. Irlandyi, wyfyła Dep. na Pari. m. 2. od Long-fortu.	-
BALON, m. Fr. z tyt.Margr. m. 4. od Mans.
BALOWA, M. Azyatyckie w Indoftyftanie, w Kroi. Dekan.
BALTIMORA, m. Irlandyi, wyfyła 2. Dep. na Pari. Jeft nad od--iiogą tego im. m. 13. na połud. ku z. od Korek.
BAŁTYCKIE morze, zowi© fię wielka odnoga między Niemcami i Poifką, ftyka fię z Danią, Szwe-cyą, Botnią, Finlandyą , Inflantami, Kurlandyą, częścią Polfki i Pru-fami. Łączy z morzem Duńfkim przez cieśninę Duńfką, Belty wielki i mały. Wniyścia prawo na morze Bałtyckie ma Dania, i wybierania cła, od wchodzących lub wy-, chodzących okrętow.
BALUKLAWA, lab jambolf Port dobry i m. w Kry mei nad morzem czarnym, gdzie ieft fabryka o-krętow dla Sułtana Tur. m. 16. od Krymu.	r -
B A L W A, m. Niem. w X. Weft-falfkim, m. 3. od Arensbergi.
BALZAC, m. Fr. o m. 1. od Jłngouleme.
BAMBA,iedna naybogatfza r 6. Prow. Kroi. Kongańlkiego. Z.nay-duie fię tu doftatek iîoni tak ogr«aa-
gè	ban
ban
tìych , iż zęby niektórych na 200. funtów ważą. M. S. ieft tegoż im. Rządź ca tey Prow. ieft naymocniey-fzy z holdownikow Kongańfkich. Miefzkańcy fą woienni , Religii Chrześciańfkiey.
BAMBERGA, Gravionarium, wielkie 1 fîawne M. Frankouii Niem. przedtym Cef. teraz Bifk. Leży nad zbiegiem Menu i Rednicy. BHknp Bamberfki ieft tu udzielnym, i Pre-zefem (łanów Frankońfkich. Przez Przywiley Henryka U. zwany F'dy-ktem iedwabney nici S. Kunegun-dy oddaią* hołd. Bifkupowi Bam^er-fkiemu, Kroi Czefki Podcżafzy wielki Bamberfki za Pragę, Plektcr Salki Marfzałek za Wittemberg, Elektor Buwarfki Stolnik za Auersbach, Brandebtrfki Elektor Podkcmtrzy Bamberfki za Ku dry n. Bifki-p B;m-berfki ma glos na Seymie Kzeizy •Niem. pofiada w Karynthii niektóre Powiaty, które fą »rod pan. Au-ftryaclim. Dochody iego fą bard; o znaczne. BifkupfWo rozciąga hę wzdłuż na w. 32. wiżerż 16 1 oddani iego wyięci fą we Fr. od prawa Aubaine r. 1773. Bamberga od Ratyzbony ieft o w. 30. od Wurz-burga m. 16. dt. 28. 40. Iż. 50.
BAMBEKG, m. (zefl ie pod górą leżące. Tu r. 1109. traktat u-czyniony na Zakończenie woyny między Henrykiem IV. Cef. i Lcle-flawem 111. Xciem Polfcim. Od.Ko-joigfgratzu tn. ii. od Głatzu m- 12.
BAMBÙ, lub B a m u u k , K roi. Nigrvcyi w Afr między k rai a m i Galani ,"Kaflon, Kantu, 1 Kombregu-<dą, otaczaią go zewfząd góry obfi-ie w złoto.
B A M F A , M. i Hr. Szkccyi poln. nvyfyla Dcp- na Pari, ieft nad uy-iciem Dowemy, m. 40. na poinoc <ad Fdymburga.
BAN ARA, lub Ben ar es, piękne i fîawne M- Pańftwa M ogółu ■w Azyi. które zdobią Kościoły Pogan. ' Handel tu wiodą znaczny. Miefzkańcy maią wielkie naboźeń-iï\V« do woay Gangelowey poświg-
coney od wielkiego i eh Kapłana, a którą duchowni drogo im przedaią, piią ią na końcu iedzenia , tok iako my zwykliśmy nayleplze trunki, i u Bramowie nayflawnieyfżą mieć nia-ią w lndyach fzkolf. dl. 101. 30. Iz. 26. 20.
BAN, nazwifko Węgierfkie rządz-cow niektórych w Węgrzech Prow. zwanych Bannatami. 'Jak Bannat Temezwarfki zowie fię Prow. kto-rey M S. Ttmezwàr.
BANBURY, iii. Ang. w miłym położeniu nad rz. Chernelą, czyni członek Parlamentu, tn. 4. od Ox-fortU.
BANC, ob. Hak morfki.
B A N C A , Banka, wyfpa Indyi-f a między Sumatrą i Borneo. Ma M. S. tego im- Holi. wyftawili tu fortecę, dla upewnienia tey wyfpy lobie.
BANCALIS , Bankalis, M. znaczne na wyfpie Sumatrze, w Kroi, Achemfkim. Holler.drzy prowadzą tu wielki handel. Leży z ftrony cieśniny Malakki.
B A K D A, fi ed M wyfp ieft w A-zyi, tak zwane od iedney nayzna-cziueylzey m. t'. od ti e ram v. Holi. maią na nich fwe zaniki, i prowadza handel zyfkcwny , których nay-lepfzą część pofudają. Z tych to nam m yfp przychodzi kwiat i gałki mulzkatowe, które tu tylko Szczególnie rolną. Trzęfieniom częftym ziemi fą podległe. Miefzkańcy Ią bitni. Powietrze maią niezdrowe ob. N era.
BAND F R-A B A S S Y, lub Go-mkdn, M. nadm. Perfide w Prow. Kermanii, z fanów ifl iem dla okrę-tow wielkim i befpiecznym. Brzeg ten ieft nayii. i mieylce nayhandl. W Perivi, v. którym żywności u fzyft-kie ią- bardzo unie , ale powietrze nayniezdrowfze, ofobliwie od Kwietnia do Wr;'.eśuia. Wiatry zimne z ciepłem na przemian panuią. Portugal, r. 1612. opanowali Oyli Bander, ale r. 1Ó14. A bas W. Krol-Per-iki za pomocą Anglików ztąd ich
wyp?-
B A Ń
BAR	5f
wypędził. Leży ń&łł golfem Ormu-fkim. dl. 75. (z. 27.
BAND KR-KOMGO, nadm. m. Perfkie w Prow. Farfiftan, 1 ad golfem Penfkim, handel iego ieft nikczemny.
B A N D O, ob. Azmer.
BANDON-BRIDGE, m. Ir-landyi , wyfyła Dep. na Part. m. 6. od Corcke.
B A N G 0 R, m. Ang. w Xftwie Wallii w Hr. Karnawańfkim ?. Bilk. © tn. 1. od Beaumaris nad cieśniną Menayfką. dł. 13. 4. Iz. 53. 14.
BANGOR, m. Irlandyi tn. 9. na połn. od Downy. Tego im. ieft m. na wy fpie Belle fjle.
BANIALUK, wiel. i mocne S. Bofnii wr T.urcyi Hi u rop. rezyci. Be-glerbeya. Leży na gran. Dalmacyi blizko rz. Setyny m. 12. na połtid. od SpaJatto. 20. m. od Jayczy. dł. 35. 20. fz. 44. 20.
BANIANIE, Sekta Jndyiflïa idąca z tych, do których przychodził Pythagoras czerpać. Filozofią, dzielą fię na pokolenia; tych za-cnieyfzych ieft 83- zowią ie Karta-711'• Wftrzymuią fię od mię fa i ryb, •naią fzpitale dla zwierząt. W dro-®Ze nic nie mawiaią, ale tylko na ttngi fwe pekazuią potrzeby. Ro» fprofzeni fą powfzechnie, tak iak u r.as zycizj f i {j0 wfzelkich intereflow używani bywaią, iż każdy z prze-dnieyfzych Indyaninowma Baniana.
BANNKS, m. Fr. m. 7. od Fleeht. Inne tego im. w Pow. Wiwareńfkim, *w. 3. od Aveianup
B A N K O K, fortaca w Kroi. Si-amfkim w Azyi. Dla handlu ieft wagi wielkiey. Francuzi ztąd r. 1616. Wypędzeni byli od Siamczykow, Ieft o tn, y, ocj morza, t6. od Juthii.
" A N o A, m. Irlandyi, wyfyła eJ?" ną Pari. ni. 6. od Wexfortu.
A NT A M, M- naymocfiieyfze na Wyfpie. fto^. Kroi. tego im. 2 poi tern i zamkiem obronnym. Na j" W^ft^1 fif dzieli, z ktorvch w ie-• 1^niln!efz aii^ chińczykowie. Kroi ielt Mahometanin , j piiuja prze-Tom /,	r
ftrzega porządku w mieście i handlu. Miefzkańcy fą wlelożenni, w 8-lub 9. latach dzieci fwe żenią. Wfzy-fcy chodzą bofo. Kobiety fą udatne, i maią iakoby Kroloy/ę, wybraną 2 familii panuiącey , do rozfądzenia fpraw niewieścich. Handluią ńay-więcey pieprzem , w czvm nayle» piey tu zyfku-ią Hollendrzy.
BANZA, ob. Salwador.
B A P A U M E , Bapalma , mocne M. Fr. w Artezyi. Fortyfikacye iego lą dziełem P. willi i po części Waubana. Wzięli Bapalmę Fr. r. 164t. i przy nich traktatem Pyre-nèyikim zoftała. Leży w gruncie fuchym., m. 5. od Atrebatu. dł. 20. 30. fz. so. 6.
3 A Q U E VIL L E, m. Fr. o w, 3. od Argues.
B A R, m. Fr. i Włości, m. z. oci Gra.Ty. Inne ieft o ut. 1. od Tulli.
B ÂR, Xftwo Barfkie we Fr. mię-dzj Lotaryngią i Szampanią. Dora Lotaryńfki trzymał go lennym prawem od Fr. która go obięła traktatem Pyreneyfkim, ale go potym od-d;:lt domowi Lotaryńikiemu traktatem Ryświckim. Nakoniec przez traktat r. 1736. dane było Stanifta-wowi Lefzczyńfkiemu Kr. Polfkie-mu w dożywode, po ktorego śmierci r. T766. wróciła fię do Korony Fr.
B AK-LE-DUC, Bar Xiążęcy, M. S. Xftwa Barfkiego w wielko-* rządztwie Nancy, wyftawione od Fryderyka I. Xcia Lotaryngii r. 951. z zamkiem i ogrodem. Dzieli fię na niżfzy i wyż. Wiua Barfkie f^ przednie, nie uftępuią w delikatności fmaku Szampańfkim. Oyczyzna Bellhoma. Od Li gnu tn. 3. od Tout na z. 12. tn. dl. 23. fz. 48. 35. • BAR nad Albą, Bar fur Aubsr dawne M. Fr. w Szampanii , ftot. Pow. Wallageńfkiego, zalecone do-bremi winami. Oyczyzna Poety Bur-bona, m. 8. od $oinvilU , ^2. od Paryża.
BAR nad Sekwaną , Bar fur Seine, m. Fr. z tyt. Hr. w Xftwi® Burgund^i f yr îeïc im. należy
5s
bar
B Ą R
doXżąt Anręliańfkich. Jeftm. iąfte, ktorego Deputati ikładaią Stany Bnrgundzkie. Oyczyzna F. Vignïer, nu 6, od Troyes,
BAR, M. Pol. w Woiew Podolskim , z forteczką i Stwem niegro-dovpym, mafzkoły. Stawne ieft kon-federatcyą tego im. Dobyte było od Mofkalowr. 1771. m. 12. od Kamieńca Podoi.
BARABA, wielkieiezioro Az. \v Syberyi, pełne foli tęgiey, którą tu rąbią iak lody.
B AR AB1N SANIE , naród Tartaryi w części połud. Syberyi nad ieziorem, który płaci daninę Carom Mofkiewfkim. Naród woien-riy i batwochwallki. Barabitifkoy ieft M. S. Od Tobollka na połud ieft o «. 120.
BARAGOA, m. Amer, nawy-fpie Kuba, ma port na brzegu poł-nòcnym tey wyfpy. BARANCA-DE-MALAMBO, M. Amer, w Prow. S. Marty w Ziemi tęgiey z Bifk. i portem, mieyfce handlu znacznego, m. 30. na połn. ku w. od Kartageny.
BAR ANI W AR, m. Węgier-fkie w Hr. tego im. Wzięte Turkom od Cef. Niem. r. 1684- między Budą i Belgradem nad rz. Graffo. tn. 6. od E fleku. dł. 36. 20. fz. 46.
BARANÓW, m. w Woiew. Krakcwfkim pod pan. Auftr. w cyr. Pilznińlkim, w Pow. Leżayfkim, o-iiadłe ieft rzemieślnikami, ozdobne pałacem Biik. Krakowfkich, i dofyć porządne. Leży nad Wilią, od Sandomierza tn. 3. i pol.
BARATON, dolina żyżna w Pow. Fr.. Bearneńlkim.
B A R B A D A, Barbata, Wyfpa Amer, iedna z Antylfkich, długa m. 10. fzerolu 5. Tu liaywiękfze fą 0-Jady Anglików , które maią na-wy-fpach Antylfkich. Uzbroić może Bar-bada 10000. woyfka. jefturodzayna, ofobliwie w trzciny cukrowe obfita. Drzewa tu Tą zawfze zielone. Rz. luigi! ma wodę, po ktorey pływa tłuitosć, J;torą obficie do lamp zbie-
raią, i palą ialcoliwę. Znayduie fię tu gątunek mufzek , których fkrzy-dła iafno fię świecą w nocy. Można mówić, iż ta wyfpa ob ii tu i e w wfzyftko, prócz wody,,o którą tu dobrą ciężko. .Anglicy fprowadzali do Barbady na 40000. Nigryiczy-kow, odkryli ią pod pan. Jąkoba I. Bridgetown ieft M. S.
BA RB ANTAN A, m. Fr. o tn. 2. od Awenionu.
S. BARBARY, .S'. Barbe, M. Amer, w Mexyku w Audiencyi Gua-dalaiara, w Pow. nowey Bilkai, znaczne lzybami frebrnemi. Należy do Hifzp. Francuzi bezfkuteczni® o niego fię kufili.
BARBAR YA, wielki Kray A-fryki, zawarty Oceanem Atlant, morzem śrzodziemnym, Eg-ptemi Ni-grycyą. Rozciąga fię wzdłuż znacznie , wlzerż nierowno. Barba-rzyńczykowie fą woienni, przywiązani do bogachv, i dowcipni. Nie-wiafty fą fkromne. Barbarya, ogul-nie ku brzegom,obfituie wwfzelkie zboża i owoce wyborne, wielość por-tow ułatwia ich handel. Zakupuią ztąd piorą ftrufie, indych, złoto w profzkach, miedź, mofiądz, wolk, korale , i wiele koni, które tu fą przednie. Rzeki powiękfzey części wypływaią z Góry Atlas, i fą bło-tnifie. Kray wewnątrz ieft prawif pufty. Zawiera Barbarya Kroi. Try-politańfkie, Tunetańfkie, Algerfkie, Fezańfkie , Marokańfkie, Tafilet i pufzczę Sarę. ob. ie w fzczegolno-ści.
B A R B A S T R A , m. wyfepki Noirmoutiers.
BARBATO, m. Hifzp. w An-daluzyi przy uyściu rzeki tego im. która mu port czyni, od Cadix m. g.
BARBAZAN, m» Fr. w Pow. Bigorreńlkim, maiąee wody mineralne.
BARBEAUX , Opac. Cyfter. we Fr. tn. 2. od Meluny, czyni 20000. liwrow-, fund. r. 1143.
BARBECIN, czyli Kroi. Bar-becyńfkie yy Afr. naprzeciw Kapu
bak
Zielonego. Damy zwykły fię tu ranić i rozdzierać gębę , aby miały fzerfzą, bo to tu maią 7a piękność.
B A R B EN, m. Fr. z włościami, tn. 4. od j3tx.
BARBERINO, m. Wł. wTo-fkanii, w Pow. Florenckim nad rz. Siewą, m. 7. tia połn. od Florencyi. Ztąd nazwifko ma iedna familia Wł.
BARBERY, Opac. Cyfter. we Fr. tn. 3. od Caen, fund. 1170.
BARBECI, nazwifko miefz-kańcow wielu dolin Piemanckich, Lucerny , Angrony , Peruzyi, i S. Ma rcina, których Barbetami zowią.
B A R B E ZIE U X, m. Fr. z tyt. Ma rgr. i fabryką płócien, tn. 15.ua połn. od Burdegali. SI. zdroiem mineralnym.
BAR BON NEL, m. Fr. w Szampanii tn. 2. od Sezanny.
BARBO RA, m. nadm. w Afr. w Kroi. Adelfkim, nad cieśniną Ba-tel-Mandel. Jeft wyfpa tego im. zwana także biondi na morzu czerwonym , na z. odnogi Barborfkiey. Obywatele fą czarni, żywią liczne trzody.
B A RB UD A, wyfpa Amer, ie-r'?l z Antylfkich, tn. 15. na połn. ^ Antygoy. Jeft ludna. Należy do Anglików. Wydaie indych, tabakę, 1 rożne owoce.
B A R b U ZIN S K 01, M. Mo-ikiewfkie w Azyi na brzegu wfcho-dnim ieziora Baikal, gdzie rz. Bar-huzigga wpada w iez. o m. 500. na w. od Tobolfkoy.
B A R B V, m. i Hr. Niem. w Sa-Xonii wyż. nad Elbą, m. 5. od Magdeburga.
Barcellona , ba rcino,
wielkie, mocne i boiate M. Hifzp. .^- Katalonii z portem, zamkiem, 1 'ik. ktorego w wieku 3dm Bifku-pem byt s. Teodozy. Fabryka Kiii-mow , i płócien farbowanych, czyni znaczny m	0fjbyt. Za A-
tau ta, który tu był zabity, wzięli
rcellonę Gotowie, którym zaś ią
wydarli Maurowie. Hr. Marfin uczyni fię îey Panem r. 16^9. aler. 165».
bar
59
po oblężeniu T5. Miefięcy odzyflcali ią Hifzpami. Znowu r. 1697. opanowali ią byli Francuzi, i nazad ią Hifzpanom wrócili traktaterp Ry-świckim. Arev X. a potym Karol VI. i Milord Peterborough , dobyli Barcełlony po 3. tygodniach oblężenia r. 1705. z woyfkiem nic-liczniey-fzym nad garnizon miafta. Filip V". r. 1706. z dobrą Artylleryą i licznym woyflviem ią obiegł, ale jan Leake przymufiłgodo odftąpienia. R. 1714. od Franc, i Hifzp. zoftata wzięta. Oyczyzną ieft Albanelego, i Gwal-befa. Od Taragony tn. 18. od Madrytu w. 100. dł. 19. 50. fz. 41. 26.
BARCELLONE , m. Fr. w Pow. Armaniackim, i inne w Del-finacie, tn. 4. od Valence.
BARCELLONETT A, Barci Ilona , m. Fr. w Delfinacie, ftof. Doliny tego im. zbudowane ieft r. 123. od Berangera Hrabi Prcwan-ckiego rodem z Barcełlony. Amede-ufz X. Sabaudyi opanował ią r. I388-traktatem Utrechtfkim uftąpioneieft Francyi. Od Embrunu tn. 4. dï. 34. 23. fz. 44. 26.
B A R C E L O R , M. Indyifkie. na. brzegu Malabar, w Azyi w Kroi. Kanarlkim z portem. Ryż i pieprz wielki tu czynią odbyt. Portugal.1 mieli tu fwe zamki, z których od Obywatelow fą wypędzeni. Leży między Goą i Mangalor, hołduie Hol-lendrom.
BARCE LOS, m. Portug. w Prow. Entre Minko & Douro, z tyt. X. nad rz. Suryllą m. 6. od Bragi.
BARCKSHIRE, Barcfieria Prow. Ang. na pofud. Oxfortu, wy-' fyła 2. Dep. na Pari, ieft żyzna i zawiera łanów ziemi 527000. Powietrze ma zdrowe. Reading ieft M. S.
BARDA, wyfpa przy brzegu Malabarfkim blifko Qoy w- Azyi. Jeft ludna, obfituie w drzewa koko-we, należy do Portug.
BARDEWICK, M. niegdyi znaczne w Saxonii niż. Od Henry» Hij
6o
bar
bar
La Lwa X. Safkiego dobyte i zruy-nowane zoftałb Jeft nad rz. Ilme-nau, m. 7. od Hamburga.
BAR OI, M. Wł. i zamek w X. Farmeńfkim, rezyd. Xżąt Doryow, nad rz. Cano. m. io. na połudL od Parmy.
BARDONACHE, wieś, i mieyfce główne doliny tego im. w DelSnacie we Fr. uftąpioney Kroi Sardynfkiemu r. 1760.
BAR DO U, źrzodło mineralne blizko m. Burbonu we Fr.
BARD O UE, Opac. JFr. fund. r. 1134. czyni 8000. liwr. m. 3. od duch.
BARDT, Bar dum, m. Niern. togate i obronne w X. Pomeranii, z zamkiem i z portem zbudowanym r. 1179. Jeft Blizko moi-za Bałtyckiego, nal. do Szwecyi, m. 3. od Stral-zunda. dł. 31. fz. 54. 23.
BARE, Valleteria, wieś Fr. w Podgorzu Pyreney/kim , m. 3. od Hagneres, fl. cieplicami i wodą mineralną, niemiefzkana. tylko w lecie , obfita w paftwifka i trzody.
B A R EIT H, lub Bareuth, m. Niem. w Frankopii w Margr. Kulmbackim, ma Gymnafium, naL do Xcia idącego z domu Brandebur-ikiego, który fię pifze Xiąźęciem i Margrabią Barek. Od Kulmbachu tn. 6.
BARENFLEUR, Baroflw Zîum, M. Fr. w Normandyi zruyno-wane od Edwarda Kr. Angiel. 1346. i port iego zafypaiiy zoftał. Leży nad brzegiem rybnym , m. 5. od Cherburga.
B A R ENTON, m. Fr. m. 3. od JDomfrontu.
BARGE Rs ONT, m. Fr. Oy-czyzna Morerego, m. 3, od Dragai-gtian.
BARGENY, Btrigonium, M. Szkoçytpoïud. ftoî. Prow. Karrick , vi. 30. ii;i pold. od Edymburga.
1 w I, Bar, M. i Xftwo Wt. w ipol. z Arcy Bifk. Miafto mue nad Golfem Wene-" którym port miało, niin go
xepfuH Weneci. Jeft o m. g. od Traili na w. m. 4. od Bitonto, 50. od Neapolu, Xftwo Barfkie i Roffań-fkie fpadalo na Bonę Krolową Poł-fkç zonę Zygmunta I.z domu Sfor-cyufzovv.
B ARI, Prow- Kroi. Neapol, w Apulii, obfituie w oliwę i migdały.
BARI AC, rn. Fr. z ty t. Baronii , m. 6. od Ures.
B A R IO L S, m. Fr. dofyć ludne w Prowancyi, ma prawo deputowania na ziazd lianów, m. 3. od <&, Maximïn.
BARKA, Barce, wielka Kraina Afr. niepłodna i prawie pufta, na w. Kroieftwa Trypolitanikiego, nal. do Turków. Niemiefekana ieft tylko ód Arabów.
B à R K A N, m. Wggierfkie,czyli przedmieście Strygonia, fi. dwom?, wygranemi Chrześcian nad Turkami, iednym r. 1664. drugim r. 1683..
BARKLEY, m. Ang'iel. z tyt. Hr. w Prow. Glocefter , m. 5. od Bryftolu wad rz. Sawerną.
B A U K O W, m. Polfkie w Wci. Podolfkim.
BARLAIMONT, Hr.wHau-nonii, nad Sambrą, r.i. 2. od M aube nge,
BAR LES, włości'Fr. w Pro-wancyi z wodami mineralnemi, m. 5. od Digne.
B A R L E T T A, Barolum, piękne i mocne M. Wt. w Kroi. Neapol. iedno z tych, które fię zawią czterema zamkami Włofkiemi. Leży nad Golfem Weneckim, m. 10. od Bari. dł, 34, 2. fz. 41. 30.
BARLOVENTO, wyfpy mniey-ize Antylfkie w Amer. poln. dzielą fię na Barlovento i Sotovento, nazwane od Hifzp. ii iedne płynąc pod wiatr, drugie z wiatrem płynąc odkryli. Pofkdane fą one częścią od Holi. Franc. Duńcz. Hifzpaiiow i Anglików, częścią od właściwych miefzkańcow. Na tych to wyfpach flawny ptafzek kolibry godzien po-dziwienia i opifu w Hiftoryi natu-ralney dla fwey cudney piękności
bar
BAR
61
ed Europeyczykow pierwłzy r*z ieft poftrzeżony. ob. Antylfkie.
BARMSTADT, m. i Hr. w Saxonii niż. m. 4. od Gliickftadtu.
BARNARD, Opac. Fr. fekula-ryzowane w Delfinacie.
B ARNAWE L D , Barnmeldi Infuła, wyłpa Ameryki połud. w cieśninie Magellańfkiey na połud. Ziemi ogniftey wynaleziona od Holi. r. 1616. i dc nich należy. Inna ieft tego im. blizko Japonii.
B ARN E VILLE , m. Fr . w Normandyi m. 5. od Valogne; inne tamże nr. 3. od Eotomagu.
BARNIM, wyżfzy i niż. fą dwa cyr. Brandeburfkie , w pierwfzym ieft Oderberg, w drugim Berlin.
BARNSTABLE , Bamajła-jpula, m. Ang. w Dewonshire, nad, rz. Tawą,z portem wczelzczanym, i pięknym moftem. Wyfyîa 2. Deput. na Pari, m. 10. od Exceller, dł. 13. 42. fz. 5t. 10.
B A R O C H A , M. Kroleftwa Gu-zaraty w Azyi nad rz. Nerdabąiła-^vną ofobliwfzym wody przymiotem 2datney do przedniego bielenia płócien. Ubfituie w pawie i kamienie aŁ'hstki. Anglicy tu maią fwe fort.
BARONIE, kraina Fr. w Delfinacie tak zwana , iż zawiera dwie febfżerne Baronie Meutllon, i Mon-taubun.
BARRA, wyfpa małaHebrydz-fea W Szkocyi, na m. 2. długa. Miefz-kańcy fą Katol. Tegoż im. ieft Kroi. małe w Nigrvcyi.
B A R R AUX, fort Fr. w Delfi-nacier wyftawiona od Karola Emanuela Xcia Sabaudyi r. 1597. v,zięta od Ledifguiera r. 1598- o m.
®d Gracyanopolu.
, Barre, m. Fr. w. 6. od Men-oy* Line ieft Margr. Fr. w Pow An-dega^fkim.
B A R e , termin Franc. Geograficzny, i źeglariki, znaczy bro-dawinę, l^aki czyli fkały ukryte w snorzu, które zawadzaią wniyście «1 o portu okrętom, iż ie przebyć nie moina, tylko podczas wezbra-
morza.
B A R R F M E , m. Fr. w Pro-
wancyi, i dolina , vi- 1. od Senezy.
BARRY ERO W E miafta w Niderlandzie Auftr. zowią fię, w których przez traktat r. 17T5. Barry eroWy , pozwolone Hoìlendrom trzymać fwe załogi dla obrony .granic Kraiu fwego od Franc, le zaś fą Namur, Ypra, Fuma, Tornak, Warneton, Menili, zamek Knok i Ruremunda. Załogi te przez rozporządzenie Jozefa II. Cef. r. T78T. przy nieopieraniu fię Hollendrow wyprowadzone fą z nich, z Namurw r. 1782. dopiero wyprowadzone były.
BA RS AC, m. Fr. w Akwita-liii, tn. 2. od Langon.
BARSZCZOWO, m. Pol. w Woiew. Podclfliim , znaczne znay-duiącemi fię tu blizko lochami pod-, ziemnemi, w których daią fię widzieć fzyby alabafirowe, i marmurowe. Nie miały dotąd ciekawego badacza, ktoryb) ich ciągu dochodził, od Kamieńca m. 6.
BARTENSTEIN, M. Pru-flcie nad rz. Alią z zamkiem, ieft wielkie i wiedzie fpor o pierwlzeń-ftwo z Królewcem. Leży w Pow. Bartonii, m. to. od Królewca.
S. BARTŁOM1EIA wyfpa mała Amer, iedna 2 Antylfkicii, ma W około m. g. Jeft z portem. Franc, tu fwe maią ofady od r. 1648. Leży na połud. wyfpy S. Marcina, ob. Noyon.
BARUTH, M. dawne Ture-ckie w'Syryi. Jeft tu KościotKatoL . w.ręku Greków Neftoryanow. To M. nie ieft iuż 'tak znaczne, iak niegdyś. Jeft nad brzegiem morza, w gruncie wefolym i źyżnym. m. 8« od Seydy
B A R U T H, M. Niem. w Elekt. Safkim , między Wittembergiem i Berlinem.
BARWJCK, lub Berwick, M. Ang. dofyć obronne i ludne w Nortumberlandyi przy uyściu rz. Tv.edy, «r. 33. na poln. od Yorku.
«a	BAS
B AS
BARYSZ, m. w cyr. Lwow-	50. 53.
fkim, dyftrykcie Halickim pod pan.	BASSEMPOY, m. Fr. tu. 6.
Auftr. Od Tizmienicy m. 6.	od Daxy.
B A R Z E L L E , Opac. Cyfter.	B A S SIG N A N A, /ugujla Ba~
we Fr. czyni 3000. liwr. m. 2. od	tienorum , wielka wieś Wł. w X.
Valence.	Medyolańfkim, nad zbiegiem rzek
BAS, wyfepka Franc, przy brze-	Padu i Tanaru ; (1. potyczką tu zwie-
gacli Brytanii, naprzeciw S. Pol de	dzioną r. 1745.-
Leon.	BASS1GNY, Bctffiniacus tc-
BASI LICATA, Bazylikata ,	ger, żyżny Pow. Franc, w Szampa-
Lucania, Prow. Wł. w Kro!. Nea- •	nii, obfkuie w drzewa; ktorego M. '
pol. między Kapitanatą i Kalabryą.	S. ieft Chaumont.
Obfitnie w zboże, oliwę, v/ino, fza-	BASSOMPIERE, włości Xię-
fran, bawełnę i miod. Cirenza ieft	ftwa Barfkiego weFr. które dały i-
iey M. S.	mie fi. domowi de Baffompiere.
BASKIRYA, Kraina Tataryi	Leżą między Thionwillą, i Longwi.
Mofkiewlkiey na gran. Kroi. Kazań-	B A S S O R A , lub Rałsora,
fkiego. Gdy Baikirowie r. 1735.	Toredon , M. Az. wielkie, niźey
zbuntowali fię, Carowa Mofk. kilka	zbiegu Eufratu z Tygrem, w Irak
tu fortec dla utrzymania ich w bo-	Arabii. Zbudowane za rozkazem
iaźni wyftawić kazała.	Omara Kalify III. r. 636. Od roku
BASQUES, Balkowie, zowią	1668. Turcy ftali fię iey panami,
fię PodgorzaniePyreneyfcy, częścią	W r. 1775. opanowali ią Perfowie,
we Francyi, częścią w Hifzp.anii, to	i odtąd ftała fię kupą gruzów i roz-
ieftmiefzkańcyPowiatowSulańfkie-	walin,znifzczona woynąi choroba-
go, Nawarryi Labour. Bayonna ieft	mi, z przyczyny niezdrowego po-
ich M. S. Więkfza część ichwHifz.	wietrzą dla przyległych bagnilk.
ob. Bifkaia.	Miefzkańcy prowadzą handel zna-
B A S R A C H, ob. BafTora.	czny. Zyią Sardelami fuchemi, fza-
BASSA , wyfepka Szkocyi przy	rańczami, i daktylami tu obfitemi.
wniyściu Golfu Edymburfkiego z	Baffora wydała wielu uczonych Au-
fortecą na fkale niedoftępney, a mia-	torow Arabikich, między innemi A-
ną tu za niedobytą. Obfituie w gęfi	bunawafa. Defzcz tu w zimie le-
morfkie.	dwie kiedy, a w lecie nigdy nie
B A SS AC, m. Fr. z Opac. Be-	pada. Leży od Golfu Perikiego o m^
ned. czyniącym 2500. liwr. nad rz.	3. od Bagdadu o m. 100. około, na
Charentą, m. 6. od Saintes.	połud. ku w. dł. 66. fz. 30. 20.,
BA SSANO, Baffanum , M.	BASTIA, m. Turcyi Europ.
Weneckie m. 6. od Wicenzy,nad	nadm. w Albanii, naprzeciw wyfpy
rz. Brentą w gruncie żyznym w wi-	Korfti, przy uyściu rz. Cala-nu.
na delikatne. Oyczyzna Jakoba Du	BASTIE, m. Fr. m. 2. od Gap.
l'ont, i Alda Mamuyufza. Inneieft	BASTiDA-DE-CLARENOS, m..
ed Baffano, w którym Dolabella	Fr. w Nawarze niż. m. 2. od Ba»
Konful, zbił Tofkańczykow, ieltto	yonny.
zaś w kampanii Rzymfkiey , o w. 1.	BASTIA, Mantinnm , M. S. ed Tybru, na z. ed Orty.	wyfpy Korfyki, z Bifk. portem,, i BASSE A, Bajforum Oppidum,	mocną fortecą. Anglicy-i zbuntowani. w Flandryi Fr. na gran. Arte-	ni Korfarze zdobyli ią byli r. 1745. zyi, ft. wielą wytrzymanemi oblę-	wkrótce odebrali ią Genueńczyko-źeniami. Hifzpani r. t66g. uftąpili	wie. Potym ufiąpiona była Franc, go Francyi traktatem Akwizgran-	Jeft na brzegu wfebodnim m. 3. od fkim. m. 3, od Lilii. dł. 2c. 30. fz.	S. Fiorenzo, 40. od Genuy. di,27»
bat
12. fz. A.Z. 35.
BASTIMENTOS. małewy-
fepki blilko ziemi tęgiey w Amer, połud. przy uyściu odnogi Nombre de D/os, z dobrym portem. Na ie-dneyz nich znayduie fię źrzódło do picia wody ofobliwey. Kray ieft o-fiadły od Indyanów, Hiizp. Depen-duią od Portobello.
B A S T1 L L A, zamek Fr. w Paryżu, zbudowany od Karola V. r. 1369. obrocony na więzienie publiczne.
BASTION Franc.'ieft plac 0-bronny w Afr. na brzegach Barbary i, w Kro. Algerfkim , lł. połowem koralow; z koni, zboża, miedzi, ■ cyny, i wołku znaczny ma w handlu odbyt. Zdobyli go Franc, r. 1561.
BASTONIAK.Iub Basto-6N1ACK, Bajłtonia, m. w X. Luxemburfkim , m. 8- od Luxem-biirga. Należy do domu Auftr.
BASVILLE , BaJJÌvillct, M. Amer, z wygodnym portem w Martynice blifko Fort Royal, ieft tego im. we Fr. zamek, m. 8. od Paryża , «al. do P. de Lamoignon ,m. 2. od Arpaiony.
BATA, M. Afr. ftoł. prowinyi tego im. w Kroi. Kongańfkim, le-zy w gruncie urodzaynym.
B A T A N S , Opac. Fr. Frańci-fekanow, fund. 1226. czyni 10000. liwr. w Befanęon.
B A T A WIA, Batavia, piękne, tyiel. i mocne M. na wyfpie Jawa, ^ kr. Bantańfkim z zamkiem dobrym ; Hollendrzy tu fą Panami, ^yftawioną ieft od nich tam, giizie tyła dawniey Jakarta r. 1619. bu-Q°w le nia piękne, i handel prowadzi bardzo wielki. Znayduią fię tu kupcy Pańftw niemal wfzyftkich, naywięcey ją zbogacaią Chińczyko-wie. Stolicą ieft kompanii Indyi-iKiey Hollendrow, i icii towarów Kładem. Mieyfcem ieft rady gene-^alney i rządu ofad Holi. wlndyach.
ywnosci tu bardzo drogie, dl. 143. ao. lz, połud. 69.
BAÎ

BATEMBURG, Batavodu-
rum, dawne M. Holi. w X. Gel-dryi, z tyt. Baronii nad rz. Mozą. m. 3. od Nimegi.
B A T H, Butonia, M. i Bifk. Anjiel. w Somerfetshire, ft. cieplicami i fabryką fakien. Oyczyzna Jana Hales. wyfyła 2. Dep. naparL nt. 3 od Bryftoiu. m. 30. na z.od Lon. dł. 15. fz. 51. 20.
B A T H A, czyli Bachia , Balgia, M. 1 Hr. Węgierlkie . miało niegdyś fwego Biik. Wzięte ieft od Ces. Ń. r. i6h6 Jeft nad brzegiem zachód. Dunaiu, «/. 5. od zbiegu iego z Drawą, od Koloczy na połud. m. f, dł. 37. fz. 46. 40.
B ATAMONSTER , Ba-thienf* Monajlerium, klafztor Ba-thienfki, i"ft M. Węgierlkie, oddzielone od • ithy Dunaiem.
B A T1 E, Hr. Fr. w X. Domfkim, m. 4. od Trtvoux.
BATIE d'Arvillars, Margr.Fr. w Delfinacie, m. 7. od Gracyano-polu na pól. ku w.
BATIKALA, lubBatikala, małe Kroi. Indyifkie na brzegu Ma-labarłkim, na półn. Kroi. Kanar-Ikiego, hołduie Kroi. Onorfkiemu, ma M. S. tego im. Hollendrzy pozbawili tu handlu Portug.
BATIKALO, lub Ma t i c a lo, M. i Kroi. w części wfchodniey wyfpy Ceylan, z portem przy uyściu rz. tego im. maiącty obfzerne kępy. Hollendrzy wypędziwfzy Portu, naylepfzą tu część pofiadaią.
BATOGH1NA, nazwifko części wyfpy Gilolo.
BATOR, m. Węgierlkie w cyr. za Tyfzańlkim , zkąd wzięła imie familia Batorych, z ktorey Stefan I. był Królem Polfkim , Jędrzey zaś naftepcą Kromera Bifk. Warmińikie-go i Kardynałem.
BATÓW, m. Pol. w Woie. Po-dolikim iî. klę/ką Marc. Kalinow-ikiego Hetmana Poln. Kor. z całym woylkiem r. 1652. porażonego tu od Chmielnickiego herJzta buntów kozackieh.
bau
baw
B A T U R Y N, m. Pol. w Woie. JCiiowlkim pod pan. Roflyifkim, nad rz. Defzną, m. 20. od Czerniecho-
BATTAVI, Narod. Niem. da-wniey ofiadły tani, gdzie Niderland.
B A T T L A, in. Ang. w Hr. Suf-fex, fl. potyczką między Hat;okłem Królem Ang. i Wilelmem Xciern Normandyi r. 1066. nt. 14. na pofd. od Kantorbery.
BATUSABER,. M Azyatyc. W części połd. połwyfpy Malaki.
B A U B R A Y, m. Fr. w Normandyi, m. t. od Couches.
BAUDRICOURT, Margr. Fr. w Lotaryngii. Inne ieft o >•«. s. od ufouinville w Artezyi.
B A V E Y , lub B a v a y , Baga-am , dawne m. Fr. w Harmonii, niegdyś wielkie, dziś wi > m, 2. od M»ubeuge.
BAUGE, lub B e a u g é, Bat-giacum, m. Fr. z zamkiem wy-fta wionę od Ful kona Nery wieku Xlgo, w pow. Andegawfkim m. 4. od Flèche. (1. potyczką w. r. 1421.
BAUGE, Balgium, m. Fr. w Brefcyi, z tyt. Margr w gruncie żyznym , m. 2. où Macon. ,
B A U G E N C1, Bal gentili cum, M. Fr. w X. AureliaMum z tvt. Hr. m. 4. od Aureliami , z Opa. fund. r. noc. czyniącym 3Óco.liwr. Tu dwa Concilia r 1x04. i 1152. miane były. Handluie winami, wódką, farżą &c.
BA U G ER AIS, Opac. FrCy-fter. czyni 2800. liwr. fund. r. H73. od Loches m. 2. ,
Ba U GY, m. Fr. w pow- Bi-luryceńlkim, od Bourges m. 4..
B A U L L E, m. Fr. w Aurelii, mt. 1. od Baugenci.
S. B A U M E , S. Balma, lochy podziemne w Prowancyi weFr. między Marfylią i Tulonem* Mniemaią, ii. tu S Magdalena umarła.
BAUM i:. , d'. Hojiun, m. Fr. i Xftwo 2 ty t. Fara w Delfinacie, m. 2. od Romans.
BA UMK-LES-MOINES,
ieft Opac. Fr. czyni 1300c. Iiwf. w Diec. Befancon.
BAUME - LES - NO NES B alma. m. Fr. w Burgundyi m. 54 od Befanpon, z Opac. ktorego zakonnicy czynią wy wod fzlacheftwa»
BATJSK, B u s K, łub B o w s jt, M. Kurlandyi na -gran. Litwy. Gu-ftaw Adolf Kr. Szwedzki r. 1695» potym r. 1705. po krWawey potyczce z Szwedami opanowali ie Molka-Ił Leży nad zbiegiem Memli i Mufzy. Biifko na Ikale ielt zamek fpulło-fzaly Baujkemburg. m. 6. od Nita-tawy, dl. 42. 14. fz. 56. 30.
BAUTAGNE, Margr. Fr. w Burguudyi m. 3. od Toumus.
B A U T Z E N, lub B u d i s s e m Budzyń, BudylTyna, M. Niem. w Luzacyi wyż. z mocnym zamkiem, niegdyś Cefi dziś nal. do Elektora Saxonii 11, traktatem r. 1018» między Bolelîawem I. Kr. Pol. i Henrykiem II. Cef. Oyczyzna Jana Ottona , nad rz. Sprą m. 12. na w. od Drezna, od Gorlica (). od Pragi 26. od Warfzawy tu. Pol. 7&.dL 32. 72. fz. 5t. 10.
BAUX, ni. Fr. w Prowancyi m. 3. od Arelaty, które dało na* zwilko znaczney familii Franc.
B A W AR Y A, Bavaria, ( po Niem. Bay er n, po Frane. Baviere, znaczna Praw. Niem. z tyt. X. między Szwabią i Auftryą , ma wzdłuż w. 50. wfzerz 35. Powietrze zdrowe, grunt obfity wzboia, paftwilka i wina, kray iednak ieifc ubogi dla małego handlu. Dzieli fię na Bawaryą wyż. i niż. Po śmierci oftatiliego Elektora Maxymiliana Jozefa r. 1777. Dom Auftr. który miał pretetifye do Bawaryi niżfzey zagarnął ią przez umowę z Elektorem Woiewodą Renu r. 1778* 3go Stycznia. Xftwo Bawarlkie od r. 1625. zafzczycato fię godnością Elektorlką. ale ta teraz przyłączona ielt do Elektora Reńfkiego , który i Xftwo oddziedziczył. Nie trzeba miefzać Bawaryi, ktorey M. S„ Munich, z Woiew. Bawarlkim, które
BA2
ïe czyni część Nortgawii, i maM. S. Ambergę, ani z Cyr. Bawar-îkim, który ieft daleko obfzerniey-fzy. Elektor Bawarlki ma dochodu 13. miliionow Reńfkich, i ma w żołdzie około 1500c. woyfka.Bawar-czykowie fą wyięci we Fr. od niemożności pofiadaniapo fwych zmarłych w tym Kroi. r. 1767. Cyrkuł Bawarlki zawiera Palatynat wyż., Arcybiflt. Saltzburlkie, Biik. Frei-fingeńłkie, Paflawlkie, i Ratysboń-fkie , i Xftwo Neuburlkie. M. S. ieft Munich.
BAY, Margr. Fr. w Burgundyi m. 4. od Gray.
B AI A R D, zamek Fr. w Del-finacie, m. », i poł od Allevart,
B A 'l E , ob. Bey.
B A Y E U X, Baj oce , M- Fr. znaczne w Normandyi z Biik. bogatym , ftot. powiatu BeiTyńli'.ego., Kośćioł Katedr, ieft tu dziwnie piękny. Miefzkańcy fą pracowici, i do handlu (pofubni. Leży m. 2. od morza, m. 7. od Caen.
BAY ON, m. Fr. w Lotaryngii, 5 od Nancy.
B A Y O N N A, ob. Baionna.
B A Y S, m. Fr. w pow. Wiwa-feńikim nad Rodanem, m. 4. na poln. od Viviers.
BAZA, Butjłi, m. Hifzp. da-wniey bardzo obronne, w Kr. Grenady m. 6. od Guadix.
B A Z A I M , Bacaim , Bace-Mum, piękne M. Kroi. Wifapur-ftiego, w A - y i, z portem dobrym ńa brzegu Ci mc an. Za Jana Kr. Portug. r. 1533. wzięte było od Nunona , i Akunin . Zaraza powietrza wiele tu ludzi wygubia. "°ł^uie Portugal, ni. 8. na połd. °d Bombainy.
j^AZAS, fafatce, m. Fr. w pa konii z Biflt. dawnym, ftoł. Po\y. \VaG:feuikiego po Fr. Baza-dots , nieufodzaynego i zaroflego W krzaki , ]e^y na ficaie , m.
na połn. od Condon, od Ga-nim^y m 3. dł. i7. 2Q. (z. 44. 20.
B A ^ I E G E S, m. Fr* w Lan»
loin I.
BEA
és
gwedocyl wyż. m.Ą. od Touloly4
B A Z O G E S, nazwiiko dwoch m. Fr. wPiktawii.
BAZOUGES, mniey znaczne m. Fr. w pow. Andegawfkim, i Ce-nomańfkim.'
B AZYLE A, Bale, Bafilea „ wielkie ludne, bogate i naypiękniey-fze M. Szwayc. w Kantonie Bazy-» leyfkim, w porządku gtijm, rozciągłym na w. 12.z Biik. i Akademią fund. od Piufa II. r. 1459. Mie-fzkańcy przyięci do przywiieiow Kantonu r. 1501. Jan Lfkólampa-diuiż wnioft tu Luteranizmr. 1519, i wypędzeni miefzkańcy i Bifkup. przenieśli fię do Porentr». Ren dzieli Bazyleę,na2. miafta złączona wfpaniałym moftem. W Bazylei ieft zwyczay ofobliwy wybiiać godziną w przód przed godziną właściwą. Rząd miafta ieft Demokratyczny» i fziachty nie cierpią, ofiadła mufl przyjmować inieyikie prawa. Katon Bazyieyfiti miefzać nie trzeba z Biik. Bazyieyfkim, które ieft małą Prow. Niem. w Renie wyż. a które Bifk. ieft Xciern Pańftwa Niem. i niepo-fiada nad 2. miafta Porentru i Del-mont. Bazylea ił. ieft iefzcze handlem, i żyznością, także mianym tu zborem r. X432. i urodzeniem Amerbacba, Bernouillego , i Hol-bena. Ud Strazburga m. 22. od Genewy 50. od Paryża 100. od Wiednia 160. dł. 25. 15. fz. 4^. 55.
BAZYLIA, m. Poi.' w Woi. Wołyńlkim, od Konftantynowa w/. 9, na w.
B AZYLI GRÓD, M. w Tar-taryi Mofkiewflwiey nad Wołgą, gdzie lię z nią łączy Sura , m. 12. od Mofkwy IVI. S.
B E AIO U S, ob. Borneo.
B A Y G N E, ob. Baigne.
BEARN, Benearnia,Prow.Fi*, z tyt. Xttwa, między Nawarrą, Ga-Ikonią właściwą, i Bigorrą. Kra/ ten niemaiący długości na l 16. a fz. m. 12. liczył miefzkańcow r« 1695» 198080. Obfituie w rujy żelazne» ołowiane, i nu e di i nia ra*
66
BEA
bea
wniny źyźne i zafadzone winnicami. Benearnczykowie fą mocni trzeźwi i pracowici, po kilka ty il ç-cy wychoci/.i ich ztąd na rob. tę do Hilzp- M.S. ieft Pau, Ta Prow. przyłączona ieft do Korony Franc, poci Henrykiem IV.
S. BEA T , m. F. nad Garumną, w po w. Comminges, maiące domy ftawiane z marmuru, w który oba-" tuią okolice, m. 2. od S. Bertranda.
BEAU CAIRE, Belloquadra m. Fr- w Langwedocyi niż. ii. iar-markami, ieft nad Rodanem, m.$. od Awenionu, 4 od Arelaty. W Akwitanii ieft Baronia,tego im.
BEAUCE. Belfia, Pro w. Fr. między wyfpą Franc. i X. Aureliań-fkim ; dla otabliwfzey żyzności gruntu zwana ieft izpiclilerzem Paryża. Niema żadnych prawie ni łąk , ni wód, itni winnic. Chat ti es iett Mi.
BEAUCAMPS, m. Fr. m. 6. od Abbewilli. Inne ieft o m. 1. od Au mâle.
B E A U C I-I A M P S, Margr. Fr. w Prowancyi ni. a. od Tarafkony.
BE AUD E D ÙI T, m. Fr. m. 6. od Ambiami.
BEAUFREMONT, Baronia Fr. w Lotaryngii m. 2. od Neufcha~ tuau.
B F. A u F o r T , Bello/ordìa , ni. Fr. w Andegawikim z zamkiem. H andini e naywięcey zbożem. Oy-czyzna Jak. Girouji. m. 6. od Ande-gawy.
B E A U F ORT, Xftwo. Fr. w Szampanii, teraz zwane Montmorency„ m. 7. od Troyes. Jeli: Baronia Fr. tego im. w Artezyi m. 4. ' od Atïrebatv".
x B E A u f O r T , m. Sabaudyi do i - ć mocne, m, 5. od Moujliers.
B i:. A U J li U , Bellu s ocus, piękne m. Fr. z zanikiem, fi. ftaro-żytnością. Gniazdo zacney fahiilii Franc, de Brauieu. m. 3. od Sao-rty. m. 5. od Macon. Są włości Fr. tego im. w pow. feituryceńfkim. iiEAUJOLOIS, ï'ovy.ijelłio-
ceńfki Franc. wX.I^ugdui'ifkim przy Burgundyi , iedna z naydawniey-fzych Bar. Frati, nal. do Xa. Aurs-liańfkiego. Ville fr anJie ieft M. s. zaizczyca fię wielkiemi przyw'ileia-mi.
BEAULIEU, Bellus lo cu s, nazwilko wiciu m. Fr. i Opaftw ; iedno z tych nu a. od Clermont czyni 15000. liwr. Inne w Mans, czyni 7700. liwr. inne Cyfter. o m. 3. od Langres czyni 3500. liwr. Refzta niizym nie fą znaczne.
BEAUMNOIR, czyli Bou-hier, Margi1. Fr. w Xftwie Burgundyi, m. 3. od Diion.
BEAUMARCHAIS, m. Fr. m. 8- od Auch.
BEA UM ARIS, lub Beau-mari s h. M. Ang. ftoL wylpy An-glezy z portem, obudowane'od Edwarda 1. ktory go umocnił dobrym zamkiem. WyfyłaDep. na Parł. jeft nad Cieśniną Menayfką, vi. 2. od Bangory. dl. 13.4. fz.'53. 20.
BE AUMES, Baronia Fr. m. 4. od Awenionu.
BEAU M ONT, Bellomontiiim, m. Hannonii Aulir, między Sam-brą i Mozą z tytułem. Hr. VVilelm III. Kroi. Ang. dobywlzy go r. iógi. zburzył tu for. Przez traktat r 1769. woyfka Franc, i towary idące z Pań-ftwa Fr. do innych iego dzierżaw niftią wolne przeyście przez moft w Beaumant. Jeft od Maubeuge o m, 4. cił. 21. 51* fz. 50. 12.
BEAUMÒNT, le Roger, m. Fr. w Normandyi z tyt Hr. , noli imie fundatora RogeryufzaHr. Bel-lomonckiego , od Barcour m. 2. Inne Beaumnnt jur 0;Je, ieft m. Fr. z tyt. Hr. m. 8» od Paryża. R. J400. jbuftolzone było od Burguń-czykow. Także Beaumont le biconi' té, m. Fr. o m. 6. od Alencon , nadane tyt. Xftvva od Francifzkal.
BEAUMONT, M. Fr. w Langwedocyi nad rz Ginoną,M. 2. od iey uyścia w Garumnę. jeftm.Fr-tegoż im. z Opac. Bend. w Arwer-jiii, m. 1. od Clermont. Inne w
BEA
Langwed. nu 4. od Toulofy.
BEAUMONT, m. F r. w Pow. Perigord, m. 4. od Berger ai z tyt. Hr. Wiele innych ieft mieyfc we Fr. tego im.
B E A U N E, Belna, piękne M. Fr. w X. Burgundyi, fł. winami i fzpitałem fund. od Mikełaia Pollina Kancl. Xcia Burgundyi Filippa dobrego. Henryk IV. zepfuł tu zamek mocr.y wyftawiony od Ludwika XI!. Leży w kraiu wefołym i żyznym. «?. 10. od Dijon. dł. 22. 20. fz. 47. 2.
B E A U P O R T, nazwifko odnogi morlkiey w Afr. na połud. brzegu Kafreryi między przylądkiem do brey nadziei i rz. Do infante. Jeft tego im. Opac. Fr. w Brytanii czyni 8000. liwr.
BEAUPRE, nazwifko kilkp 0-partw Fr. i Baronii iedney Franc, bhfko çjfoinville.
B E Â U P R E A U, m. Fr. w An-degawfkim niegdyś z tyt. X. Para, Kt- 5. od Jlnctnis. Bp,AUREGARD,fą małe m. w Delfinacie, w Arwernii^ i ie-dno w X. Domblkim, ktorego da-Wniey było M.S.
B E A U V A1S, Bellovacum, M. ^•"• znaczne w wyfpie Fr. ftoł. Pow. «eliowaceńlkiego, ktorego Bifkup 1?" Hr. i Xciem Parem. Chor w atedrze ieft nayprzednieyfzey Ar^ "tektury dziełem. X. Burgundyi egał go bezfkutecznie z 8000c. °y -a r. 1472. Niewiafty na ten ?';S Pod Wodzą Joanny Hachetet ? -Y tu m?ftwa dowod. Handel w P otnacłi i materyach wełnianych Znaczny. Fabryka meblow, 'l!c_hy wyborne nie mnieyfzy im odbyt. Oyczyzną ieft wielu
Vicr.UUZ'5 iaK0 ^errriantâ , Dubos, g^acourt. Od Ambianu na połud.
'BFattt9' fe"49* 26. 1 w Ar H ^U, m. Fr. z Margr.
w Andegawfkim.
BEAUVOIR, m. Fr. w Nor-anayi , n?. 2. 0d Lions. I inne w 1i awii z tyt: Margr. naprzeciw bou moutier. Tegoż im. Opac. Fr.
B E D
6?
w Pow. Bituryceńfkim fund.r. T234. m. 3. od Bouręes.
BEBASSAR, M. Natolii bli-Iko Angury, gdzie kozymaią fierść długą i cienką zdatną do robienia kamlotow.
BEC.m. Fr. z Opac. czyniącym 6cco. liwr. w Normandyi, »«. y. od Hotomaeu.
B e C T) E LIE R R E, Margr. Fr-w Brytanii, ktorego mieyfcem gło. wnym ieft Treambert.
BECHER EL, M. Fr. w Brytanii, w. 5. od Rennes. Ztąd wiele wychodzi nici kręconych.
B E C H IN, Bechinum , M. i cyr. CzefUi. Generał Buquoi dobył go byłr. 1619. i fpalił. »/. 5. od Taboru.
BECK EM, m. Niem. w Bilk. Monafterlkim przy źizodle rz. VVei-ny, m 8» od Soefty.
BED ARIEUX, lub Bec d'A-rietix, m. Fr. w Langwedocyi, nad rz. Orbą. m, 8. od Beziers.
BEDASOWIE, Bedas, Naród wyfpy Ceylan w Azyi, ofiadły w lefie wielkim , blilko morza > którzy fa biali, i fprawni ftrzelcy z łuku. Do mięfa dodaią miodu, i kładą ie w drzewa wydrążone, które potym zatykaią kołkiem , zoftawu-ią tak i przez rok, potym biorą i iedzą. W fwych lafacb wielkie maią pfzczoł mnollwo. Nie maią miaft ari wfi, ale częfto fwe odmieniaią miefzkania.
BEDER , Bathana , mocne i znaczne M. Az. w Pańftwie Mogo-łu , fteł. Talinganow, tu. 37. od Gol-kendy na połn., od Aurengabady na połud. 60.
BEDFORDSHIRE , mała Prow. Angiel. obfita w zboże, pa-ftwilka, maiąca. gruntu na óoooco. łanów ; wyfyła 2. Dep, na Pari. M. S. ieft Bedfort.
B f" D F ORT, Laffodunum, M. Angiel. w Prow. tego iin.z tyt. Xię-ftwa. Lfcźy o m. 9. na poiud. od Kambrydgi, od Londynu m. 15. dî. 17. fz. *52. %.
BEDIS-VELEZ, M. Afr. z
Iij .
B Ê F
bel
portem dobrym w Prow- Eryf, w Kroi. Fezańfkim, naprzeciw Per-tnon de velez.
BEDOUIN, M. Fr. w Hr. We-
• jneflyófkim , w, 3. od Carpentras.
BE D O W 1 N , m. Ang. w Wilt-shire, wyfyła 2. Dep. na Pari.
B E D U1 N O WIE , Beduini, ïodzay Aratiowmięfzkaiących w (lepach pod namiotami, niepodległych żadnym Emirom, ani Szeikóm ich JMamieftnikom. Xż.ę naywięcey mający między niemi powagi miefzka w pufzezy między górą Synai i Mekką. Turcy płacą mu daninę, aby nie napadowa! Karawanów pielgrzymuią-cych do Mekki. Beduinowie fą w Svryi, Paledynie, Egipcie, i innych Kraiach Azyi i Afryki. Rei ich i.eft Maliom. Mimo tego iednak z Cbrze-ścianami ludzko fię obchodzą. Przychodniów przyimuią grzecznie, bez ■wyciągania czego od nich. Są z przyrodzenia poważni i fkromni, aiie śmieią fię prawie nigdy, mówią jnało, obmow nie cierpią, żyią rajeni w iedności, lecz gdyby który iednego z nich zabił, zerwana ieft T nim, i z całym zaboycy potom-ilwem na zawfze przyiaźń. Broda ieft w wielkiey u nich wadze, nie mafz więkfzey tu ochydy nad iey ogolenie. Nie.marą ani Patronów, ani Sędziów. Emir , lub na kogo naypierwfżego napadną rozfądza .ich porożnienia i fpraw^. Trzymają ker,i i niewolnikow wiele. O fwą genealogią trcfkliwi nie fą, a!e pil-jri w wybadywaniu fię pochodzenia Jwych koń. Trzy fą ich gatunki, izlachta , miefzczanie i gbury. Nie uźywaią lekarzow, ani aptek- Lud Seft fochy» mocny, i niefpracowa-xiy. Niewiafty białe i urodne.
B E DU E R , Margr. Fr. w (guerci.
BEER ALSTÓN, m. Ang. w ï)ewon»hire, wyfyła 2. Dep. na Pari.
B EFORI, in. Fr. ftoł. Sund-&®wii z zamkiem dobrym. Dom A u fil", traktatem Weftfalfkim uftą-piì ;jo pr. r. 1648. m. 3. od Mont-Wîîa'fd ? tu, u> na. z. cd Bazylei, dL
24. 32- h. 47- 38-
B E GI A, lub 0 e g g 1 a , M. Afr, w Kroi. Tunetańfkim z zamkiem* Grunt iego ieft żyzny w zboże. Leży na fpadku góry, m. 25. od Tunetu.
B r J '•* , Pax frutta, M. Pdrtug. dpfyć wielkie i mocne w Alientefo z Bifk. i z tyt. Xftwa , nad ieziorem tego im. obfitym w ryby delikatne, z ktorego zwykli poznawać przy-fzlą iiotę, przed którą dstie lię w ni ui ftyfzeć buk nak Iz tait ryku. Od 1 ory m. 13. na pohid. od Lizbony m. 25. dł. 10. 10. Iz. 37. 5?.
B E1 C H L1N ÇrE N , m. i Hr. Niern. w Turyngii, w çyr. Saxonii wyż. m. 7. na połn. od Wiemaru.
BEINE, Margr. Fr. m. 3. od Bignè.
B E IRA, Prow. Portug. między Efrremadurą i Tralos-monfes, obfita w zboże i wfzelkie owoce, w ktorey M. S. Konimbryka.
B E KIA, B equi u, wylpa Amer, iedna z Antylfkich, mająca w około na nu 12. z portem dobrym. Nie ma wody do picia, i nie ieft uczę-fzczana tylko od Karaibów z wyfpy S. Wincentego do łowienia tu ryb, lub uprawy fwych ogrod.ow przypływających. Retila ieft jadowitego gadu.
BE K S A NG1L, Bit by ni a, P ro w. Natolii w Azyi między morzem czarnym, Marmorą , i Archipelagiem.
BELA, lub B r a ł a , m. \v Stwie Spifkim na gran. Węgierfkiey , mie-fzkane od Lutrów, ludzi gofpodar-nych, pożarami znifzczone. Leży w miłey równinie nad rz. Popradem, m. Pol. 1,5, od Krakowa.
BEL CAS TEL, m. Fr. m. 4, od Ville Franche.
B E L C A S T R O , m. Wł. w Kr, Neapol, z Bifk. w Kalabryi, leży nad gorą, m. 3. od morza, 4. od. Ś. Seweryna.
BELCHAMP, Op. Fr. w Lotaryngii, w. 2, od Lunewille.
B E L C HIT A , .Balia, m. Hifzp, W Kroi. Aragonii, nad rz. Almoną»
bel
bel	69
zyr, m. 8. na połud. od Saragofiy.
BEL îj M, M. i Pałac rofkofzny Króla Portug. m. '2. od Lizbony. Jeft także Belem, m. Amer, w Bre-zylii z Bifk. nai. do Portugal. . ' B V L E S M E, m. Fr. dawne, m. 4. od Mćrtagne.
BEL ESTAT, m- Fr. w Hr. de Foix, fi. zrzodïem tu blifkim , ktore 3 s. razy wytryfka, i tyież razy niknie we 24. godzinach równym wymiarem czaiu, w. 4. od 31irepoix.
BE LFAST, piękne M. Irlan-dyi x(r Hr. Antrymeńfkim, z portem i zamkiem dobrym. Handlrile znacznie. Wyfyła 2. Dep. na Pari.
B E L GIU M , nazvvifko nadmor-ikiego krain wzdłuż między Niem. i Francyą, zawiera Niderland i Hol-landyą. ob. Niderland.
BELGRAD, Jlba Graca, wiel. i fi. M. Turcyi Europ. ftoł. Ser-wii z Bifk. i z zamkiem dobrym. Handel tu kwitnie znacznie. Wzięte było od Solimana II. r. 1521.po-tym doftało fię Cef. Niem. Znowu r. 1660. odzyfkali ie Turcy, i pofia-danie im iego traktatem Karlowi-ckim potwierdzone było r. 169p. Xźę Eugeni odebrał był Belgradr. 1717. poraziwfzy Turków, ale r. 1739. od-«jany im był pod kondycyą, aby îortyfikacye zburzyli, co i wykonali- Leży nad zbiegiem Dunayu i Sawy, m. 65. na połud. od Budy, m. 106. od Wiednia, dł. 38.30. fz. 45.
BELGRAD, m. Turcyi Europ. W Romanii nad Bosforem Trackim, w?. 8- od Konftantyncpola.
BELGRADO, M. Wł. w Pow. Eorojulieńfliim, nal. do Wenetow. Jeft między Udyną i Konkordyą.
BELIOCENSKI, Pow.'ob. Bcaujolois.
J^ELLABRE, m. Fr. w Bitu-łyceńfltim Pow. z tyt. Margr. zna-CZI,!etJ"''ą żelazną, iv..3. od Blanc.
"ELLA-MORESiCOl-LE.
jVi ^ Leporia.
B E L L E-A IG U E, Bella Aqua, - pac, Fr. Cyfter. fund, r. ^137. czy-
2500» liwr. m. 4. od Fbtevil»
Belle branche, Belle coynbe, Belle efoile, Belle fontaine, fą Opac» we Fr. mało znaczne.
B E L L E F O U RIE R E, włości Fr. w Artezvi, m. 2. od Lens.
BELLE'G ARDE, m. Fr. nad Saoną wprzód zwane Scure, nim r. 1620. nadane było tyt. Xftwa Para dla P. Bellegarde. Jeft m. 6. od Chalons. Tego im- inne m. Fr. ieft w Arwermi, m. 5. od Ev*ux.
BELLEGARDE, Plac mocny Frane, w Rufiìlìonie na gran. Katalonii. Wzięty był od Hifzp. r. 1674. ale Marfzalek Śchomberg wkrctce go odzyfkał. Po traktacie Nimeg-fkim r. 1É79. umocHił go Ludwik XIV-
B E L L E-IS L E, Colonefus, wy-fpa Fr. m- 6. od brzegu Brytanii Franc, długa na m. 6. fzerokam. 2. Należała do Familii P. Bouquet, który ią zamienił u Króla na Hr. Gi-zors. Obronna ieft garnizonem Fr. Pałac Krolewfti ieft nayznaczniey-fzym tu inieyfcem. Ma zupy folne, i ziemię żyżną. Anglicy opanow*li ią r. 1761. ale traktatem Paryz-kim wrocona ieft Francyi r. 1763.
B E L L E. L A I , Belle perche Belle rive, Belleval, Bellevaux, fą nazwifka Opaftw Francuzkich.
BELLE NAVE w Arwernii, Bell ero eh e i Belleville w Pow. Be-lioceńlkim, oftatnie z Opac. czyniącym 3500. liwr. fą m. Franc.
B E L LJE Y, lub Bellay, m. Fr. z Bilk. Uftąpione ieft Francyi r. j 601. od Karola Emanuela Xcia Sa-baudyi. Leży blifko Rodanu, m. 7. od Chambery.
BELLINZONA, Billitionum, M. Wł. w Xftwie Medyolai'fkîm, ftoł. Pow. fwego, m. d. od Jeziora Maggiore. Należy do Szwaycarow.
BELLOWACENSK1 Powiat, ob. Beauvais.
BELL O Y, Baronia Fr. m. 4. od Compierne.
BELLUNO, pięknem. Wł. s Bifk. w Stanach Weneckich. Jeft do-fyć ludne. Oyczyzna Pierryufza i
7»	beł
ben
Bolzanìego, m. 7. od Feltri, df. 29.
45. fz. 46. 9.
B E L O Z E R O, ob. Biela Ozerò.
B I* LI , nazwifk© dwoc.h cieśnin morfkich w Danii, z którychiedna mnieyfzym, druga więkfzym Keltem fię zowie. Niemi fię łączy morze Bałtyckie z Niemieckim. Pier-wfzy ieft między wyfpa Ffonią i See-lardyą, drugi między Fionią i Jut-landyą.
BELTURBET, tn. Irlandyiw Hr. Kawan. Wyfyła Dep. na Pari, w. 3. cd Kawan^.
B E L T ZIG, m. Niem. w Elekt. Safkim, m. o. od Wittembtrgi.
B E LVV EDERA, His, M. znaczne Grecyi, ftoł. Pro w. tego irn. na brzegu zachodnim Morei. Kraina nayżyżnieyfza i naybogatfza w tey połwyfpie. Miafło ieft w położeniu miłym ; m. 7. na połn. od Chiarenza, tyleż na połud. od Patras. Je/ł tegoż im. zamek w Kroi. Neapol, m. 10. od Cs fiati o.
BELWEDE R , mieyfce blizkie Warfzawy fł. fabryką farfurową, w położeniu wefofym.
BEŁZ, M. Woiew. i Stwo Grodowe , teraz pod pan. Aulir. Wprzód dzieliło fię na Pow. Bełfki, Bufiti, Grabo\yiecki, Horodelfki i Luba-czew/ki. Teraz cyrkuł Bełlki zawiera 3. dyftrykty, czyli Pow. Zamov-fki, T omafzowfki, i Sokal fiu'. Ma za herb gryfia złotego w polu czerwonym. S en a foro w i urzędników ma iak inne Woiewodztwa. Woiew. Beî-<kìe od Władyfława jagieîîa uftą-pione było Xiążętom Mazowieckim, po których familii wygaśnięciu r. 146). Kazimierz IV. przyłączył go do Korony, r. 1773. przelało pod pan. Auftr. Kray ten oblany Bugiem i Wieprzem, ieft żyżny, bogaty w odkryte nowo na wielu miey-fcachminery, i zupy folne. Ma gdzie niegdzie ziemię ohracaiącą drzewa w kamień. Obywatele fąpolerowni, fzczerzy i ludzcy. Betż od Lwowa ieft o m. g. od Krakowa 40. od Zamościa 9. dî. 42, 44. fz. 50.30.
BELZUNCE, zamek i Baronia Fr. w Nawarze niż.
E E ŁZY Ć E , m. w Woiew. Lube 1 lis i m , fpuftofzałe, ofiadłe handlu-iącemi tu żydami, od Krakowa m. 30. od Lublina m. 3.
BÉNAVARR1, M. Hifzp. w Kroi. Aragońlkim z zanikiem na granicy Katalonii nu 7. od Balba-ftro.
B E N A U G F. S, Hr. Fr. w Pów. Burdegali, ktorego M. S. Cadillac.
E1 Ë N A V1 N T A, Àvitium , m. Hifzp. w Kroi. Legionu z ty t. Xftwa, nad rz. Elą,»». 12. od Zamory.
B E NDA R MA R S E N , lub Be-niarmasskn , M. iKi'ol. na wyfpie Borneo , z portem dobrym , w Àzyi.
B ĘN I) E R , lub Tekin , m. Tii'cyi Europ, w Bell'araldi nad Nieft rem, m, 54. na połud od Bra-cławia; rezyd. Bafzy , dawne fchrd-nienien; fie tu Karola Xli. Kr. Szwedzkiego po prżegraney pod Pułtawą. Opanowany od Mofkalow ieft Render r. 1770.
B EKDZy N, ob. Będzyn,
BENE, lub Bema, M. WŁ w Xfìu ie Piemontu z ty t. Hr. m. 3. od Quei afco, 2. od 'iofcctno.
^ S. B E N E DETTO, M. Wł. w X. Mantuańfkim , m. 2. od S echi a, 14. od Mirandoli.
B E N E S 11 E F, lub Benisuaida, Hermopolis, M. Egiplkie w Afr. zalecone lnem przednim, i konopiami, nad Nilem , m. 20. na połud. od Kairu.
BENEVENTO, Benewent, piękne , wielkie i bogate M. Wł. ale mało ludne w Kr. Neapol, ftolica Xftwa tego im. z Arcy Bilk.fund. r. 969. Totyla dobył go i zruynowaï r. 545. Na równinie Benewenfu Karol Xźę Andegawlki a Kroi Neapol, poraził i trupem położył wfpołzapa-śnika o Koronę Mainfreda r. 1266. Wiele Benewent. trzęfieniem ziemi zruynowany zoftał, ofobliwie ^1703. Sł. grammatyk Orbilius, Grzegorz VIII. Rofredo, i Odofredi Lvii rodem ztąd. Należy Benewent żfwym
ben
ber
7*
Xftwem do Papieża. Ieft w gruncie lirodzaynym. w położeniu wefotym m. 5. od Awelliny. 48. od Rzymu, dł. 33. 27. fz. 41. 6.
B E N E V F. M T, m. Fr. w Marchii, m. 5. od G w er ety, i Ouatì. czyniące ioooo. liwr. przyłączoner. 1695. do Bifk. Kwebec kiego. BEN E Z U E L A, ob Vene-
. z u k l a.
BEN F EL D, nv Fr. w Alfa-cyi nad litą, od Lotarynczykow r. 1592- a od Szwedówr. /632. wzięte było. Twierdze iego przez traktat Weftfallk.i zniefione* fą. m. 5. od Stra burga.
B E N G A LA , Kroi. w Itidyach nad golfem Bsngallkim , które Ganges przerzyna.Miefzkane ieft od bałwochwalców i Mahometanom. Nie-wiafty fą udatne i ftroyne, ale bez-wftydne. Obfituie kray w iedwab, bawełnę, cukier, indych, pieprz, imbier, zboże &c: M. S. ieft Da-ka. Anglicy fą Panami tego krain. -
B E N G U E L A, Kivi Afr. z AL S. tego im. które fi-j też zowie S. Filipa, w (Ironie zacliodniey Afryki między Kroi. Angolańlkim i Jagą. Naylepiżą iego część poiiadaią 1'or-tugalcrykowie.
BENHElM, fort. Fr. wAlfa-cyi, m. 2. od bortlonis.
BENIaRAX, Bunobara, dawne i zn. M. Atr. w Kroi. Alger-flcim, w kraiu obfitym w zboże, miod, i paftwifka, m. 15. na potd. °d Oranu.
B E N ł N , piękne i wiel. M. S. Eroi, B- niiifkiego w Afr. rozciągłego na mil {50.'n ad Golfem Gwi-^eyikim , czyli S. Tomafza. Kroi "eninfki ieft mocny, uzbroić może ^°yfka 100000. w krótkim czafie.
'eP°kazuie lię< ludowi tylko raz na rok, i na tenczaszabiiaiąna ho-nor iego ;]ub niewolnikow.
'y ."'Tera, część dworfkich idzie za nim do grobu, i chowaią z nim ii^nie i fprzęty iego. Zabiiaiąteż •Juzi wielu dla iego na innym świe-c'>- aiiyftencyi. Wfzyfcy fą niewol-
nikami Króla, i nolzą piętna na znak tego. Mgfzczyźni nienjfząfu-kien, tylko które i:n od Króla fą dane , niewiafty aż dotąd fą bez o-dzieni?., poki go od m iżow nie ma-ią. Przeto vielu tu, oboiey płci nago po uiicach c iodzą. Po śmierci Króla 7. dni maią uroczyfte, w których około iego tańcuią grobu. Nigryi.-.zyko.vie lądz ie, iż Bog będąc dobrym, nie potrzebuie czci, czynią ofiary diabłu, aby go ułagodzić; czczą bałwany. Kray ten zaroiły ieft rożnym drzewem i wod pełny, obfituie w pieprz, bawełrte, krufzce, i zwierza. Owce tu maią fzerść zamiaft wełny. Holi. naywię-kfzy w tym Kroi. prowadzą handel. Beijin M. S. ieft nad rz. Formozą m, 45. na połn. ku w. od Ouvere, dł. 26. fz. 7. 40.
BENISSONS - DIEU, Op. Fr. fund. r. 113s. nu 3. od Roan-ny..
S. BENOIST, m. Fr. z Op.
Bensd. fond. r. 623. czyniącym 14000. liwr. nad Ligerą o m. i. od Sully. Tegoż im. Op. w Lotaryngii, inne w Szampanii, i w pow. Bicu-ryceńfkim.
B E N S H EI M, m. Niem. w Die. Mogunckiey m. 4. od Worms.
BEN i HEM, m. Niem. i f-Ir. z zara, w A'eftfalii, ma udzielneg» Pana, na z. od Ofnabruku m. 15.
BENTIVOGLIO, m. i zamek WŁ w pow. Bolońfkim, które dało nazwiikofamiliiBentiwogliow. tu. 4. od Bolonii.
B E R A R , Berarium , Praw. Pańftwa Mogoi/kiego w Azyi blizko Kroi. Bengalfkiego. Jedna z nayob-fitfzych w Indyi w zboże, ryż, o-woce, i mak, z ktorego robią opium. Trzciny cukrowe tu fame bez pracy Iudzkiey fię rozmnażaią. Sehapur ieft M. S.
BERA UN, Berona, M. Kroi. i Cyr. CzefKi. Wtym mieście ftanąl pokoy względem religii r. 1435. u-lożony na zborze Bazyleyfkim. Jeffe nad Mizą m. 5. od Pragi. Cyrkuł
/
BER
ber
ten ieft pełen lafow i zwierzyny > I zowie fiç też Podwerdzkim.
B E R BIC E, Rzeka Amer, w ziemi tęgiey , która wpada w morze połnocne. Wtym kraiu niemafz inney nad tę rzekę, ktorey brzegi zarolłe fą krzakiem bawełnianey krzewiny , i rośliną zwaną Orel-liana, około ktorey, iak koło in-dychn fię chodzi, i tegoż ieft użycia. Holi. tu maią fwe ofady.
BERCHTOLSGADEN, m.
i Proboftwo udzielne w Arcyb. Saltz-burfkim zawarte. -Ztąd na całą o-kolicę foli wychodzi dodatkiem. Leży nad Ahą, m. 4. od Saltzbur-ga. Dł. 30. 4c. fz. 47. 30.
BERCKEIM, m. F. w Alfa-cyi, m. 1. od Sheleftadt.
BERKSHIRE , eb B a r k-shire.
BERDOA, pufzcza wielka w Barbaryi, w Kroi. Trypolitańfkim, w ktorey lud bawi fię rozboiami.
BERDOA, M. Armenii Per-fldeyw Azyi. Powietrze ma zdrowe, bydła,ofobliwie muto w, żywi bardzo wiele. Jeft w gruncie żyznym, m. 4. od rz. Kury, m. 25. od Erywanu. dł. 65. 30. fz. 4/.
BERDYCZÓW, M. Pol. w Woi. Kiiowfkim , z zamkiem do-fyć obronnym, w którym kiafztor Karmelitów bogaty z obrazu cudownego. Od Dubna m. pol. 26.
BERBEROWIE, lub Bre-berowie, Breberts > naród A-fryki miefzkaiący pod namiotami nakfztałt Arabów w rożnych krainach Barbaryi, na połd. Kroleftw Trypolitańikiego i TunetańJkiego. Ich bogaftwa zależą na bydle, ofo-bliwie na licznych trzodach kóz. Jeft lud woienny , z fzlacheftwa chełpliwy, utrzymującyfwe pochodzenie z S'abeyczyków, którzy tu z Arabii Jzczęśliwey przędli z Królem fwym Melek-lfrykiem , który podług niektórych dat imie Afryce, nie którzy miefzkaią po miaftach , ale pogardzeni od tych, którzy niiefisksuą po ltepach.
B E H G, Ducatus Monfenjîs „ Xftwo Bergeńfkie , vv Niem. nad brzegiem wfchodnim Renu w Cyn. Weftfalii ; kray pełny gor i lafow, miefzkańcy lą łiandiowr.i. Duflel-dorp ieft iego M. S. Należy do Elei VVoiewody Reń/kiego. Jeft Hr. tego im. w Zutfanii Prowincyi Holi. na gran. Kliwii.
BEGAMASK, Bergamafco$ Pro w. Wî. w Pańftwie Weneckim* graniczy ż Brefcianą, Walteliną i Xftwem Medyolanu. Kray ieft bardzo ludr^y. Obywatele fą dowcipni i-przemyślni w handlu żelaza , 0-biciow , bydła, marmuru i kamieni* Język Bergamafkanów ieft naygrub-fzy we Włolżech.
B E R G A M A, Bergomum, wiel* ludne i mocne M. Wl. ftoł. Berga-mafku w Kpltey Weneckiey , z Bifk. i zamkiem. Wkatedrze daiefię widzieć grób Gnała Bardom. Coglione. który pierwfzy armaty na pole do boiu wyprowadził. Miefzkańcy podlegli fą wolom wifząrym pod gardłem. Albani, Ałberyk Rolfiati, Piotr Mafieufz z Bergamy byli rodem. m. 10. od Medyolanti, 15. od Kremony. dł. 27. 8. 'fz. 45. 42.
BER ES TEC Z KO, m. Pol. w Woi. Wołyńfkim, dofyć handl. i ofiadłe. Sł. główną porażką Chmiel •> nickiago, mającego z fobą> iak pi-fzą, kozaków i fatarowna 300000» zbitego od Polakow pod Janem Ka-zim. r. 7650. Jeft dotrm Zamoy-fkich. Poddani zafzczycaią fię wolnością, mało znaną pbddańftwu Polfkiemu. Jeft od Dubną m. 6. od Łucka m. 7.
BER EZYNA,. rz. w Woi. Witebikim, wypływa z pod Dyp-fzyc, i w pada w Dniepr, w pow. Rzeczyckim.
BERGAS, Ber gula , M. Tur-cvi Europ, w Romanii z Arcy Bilk. Greckim. Jeft nad Larylfą, m. 13» od Adryanópola.
BEłi GB IETEN, m. Fr. w Alfacyi, m. 3. od Strazburga.
ËEftG£N, Berga, piękne I da-
ber
dawne M. Norwegii , ftoî. Prow.
Bergenhus, i caley Norwegii, z zanikiem mocnym, z Bifk. Luter-Ikim, i portem głębokim. Prcwa-dzi handel wielki rybami fuchemi, futrem drogim i drzewami mufzto-Wemi. Cały kray prawie zboża nie rodzi , fprowacizaią go zkąd it;ąd, a fprzed iwania go na prowincyą fami Berganie maią prawo, od Dront-heim m. 9;. oJ Kopeni.agi 120. dł. 23. 1 s fz. 60. 11.
B È K Ci E N , m. Pomeranii, ftoł. wyfpy Riigen , należy do S z .vecyi, m. 5. od Stralftinda.
B t. R G E N , M. Niem. wSaxonii, m. 3 vod Datinebęrgi. Tegoż im. m. Niem. w X. Julucei'.lkim międzyju-lichem i Kolonią.
B E R G E N , O pac. Protcftan-ckie , bliiko Magdeburga* zkąd kon-kov.;ata religii r. 1579- wyfzta.
B !• RGEN , ii. mie)Ice blifko Frank tur. nad Menem, gdzie Franc. Hannoweranovv zbili r. 1759.
B R G E N H U S, Bergenliuzya, Pro V.Norwegii, między morzem, i Agg«rhn/yą, bogata w rudv żelazne.
H E .< G E R A C, Berger a cum, bo-gate, bandi, i mocne M. Fr. w Pow: Perygord: w cza fie woyny o Religią Ludwik Xlii. dobywizy Berże-raku oburzył twierdze iego r. 1621. Leży nad bordonią, m. .5. od Perigli F u x.
B E R Ç - O P - Z O O M , Bergce *d Zomaw, M. Brabancyi Holi. w M««rgr. tegu ini. Jeft małe ale piękne, i tak murem, iako i dla bagnu v go otaczających i Ino z na -niocnieylzycb. Xżę P; .'.y r. t5H1 -a Mar'Ài*. Spinola r. 10.-2. oble;;a',i/ f go bezlkuteczniê : Spi ola fłracil tu 109 >0. ludzi. Fr. I Gna!.r i Lowetjdal dobyli t/turmem iiergop-Zuniy r>	Należy Elektora
Jaiatyna , twierdze ty! Ją ioli Oyczyzną iell-Zneryuiz • Boxhorn . Od Aiiwrpii m. 6. od Bre.-dy nu d'.	ęy. ,
B E K ti - S a ! N T - V OX, ■ 2 P'V' :'ym Opac. w 1 aijdryi, lom /.
BER
73
ufortyfikowane przez P. Vauban. Wzięte od Xcia Parmy r. 15^7. było Hoilendrom, mimo ich dzielnego odporu , temu zaś od X ia Au-reliaiiJkiego r. 1640. ieft odebrane. W r. 1651. poddało fię Hifzpan,om , ale ie r. 1658. odzyikalTu>-enniu:z, i traktatem Pyreneyfkim zoftało li§ przy Fra'x. Jeft nad rz. Kaima, m, 2. oj Dunkierki. Fortece Laoin Szwaycaifka, i Francìfzka, ni» zt^I daley nad milę. BEKGSTRASS , Pow. z tey ftrony Renu , rozciągły od Landgrawftwa Darmftadt , do Hc-i ielbergj . Należy do Elekt. Mogunckiego. i Palatyna Renu.
BtnuZABtRN, Bergce ad Tabefnas, m. Niem. w XJtwie Dwóch -Moftow». tn. 3. od Landau.
B E R L A S , m. Fr. w Langwe-doevi, tn z. od Caftres.
B E R L 1 N, Bero/iwa//, wiel. piękne, i mocne M. Niem. ftoî. Elekt. BrandeburJkiego, rezyd. Kro. Pru-ikiego. Zdobią go paląc wfpaniały, w którym biblioteka wielka z kabinetem pełnym ofobliwości rożnych imedaliow. Akademia, O b 1er wato ry u m , gmachy publiczne, i przepytana zbrojownia.Religia, pan. Lute :fka, ale inne maią wolrtpść Au-ftryacy r. 1757. a Mofkaie r. 1760. wyciągnęli ztąd znaczne podatki. Leży nad Sprą , która w pada w Elbę, nt. to. od Brandeburga, od Wittembergi, 120. od Wiednia , dl. 3/. 7. fz. 52 * 3f-
BERLIN EC, in. Pol. w Woi.
Podoł&im od Szarego grodu »/. }* B i*; 'i L 1 P S, Hr. Niern^ w Haf«
fyi nad rz. Werą.
. B RMUDY, Bermudes, wy-foy Am t. poln. o »/. 200. od brze-ow Karoliny. Tak fą nazwane od ; .ma Bermuda, który ie r. 1527. 1 tkrył. Od fpro ; n lzenia iwych tu i kd r. 1Ò12. Anglicy i.-lobie przy-fzczyli , i trzymaią dotąd. Kra-10^. farze liczą iu na 10ojo.
«:
74
ber
.ber
dłych Anglików: iakoż ich ofądy tu fą naywiękfze. JM. S. ieft S. Jerzego na wylpie iedney z frzednich tego im. Nayobfzernieyfza z nich ieit Bermuda. Powietrze tu umiarkowane i zdrowe. Rośliny wfzelkie Europ, dobrze fię przyimuią. Zbie-raią tu z pola na rok dwa razy. 'Miefzkańey przeftaiąc na płodach fwey ziemi, mało fię bawią handlem , który tu zawili na tabace, pomarańczach nadzwykłey wielkości, i drzewach do budowli. Do wieku i7go choroby tu były rzadkie, odmiana iakaś powietrza uczyniła ie teraz częftfzetni.
^ Ìl R N , Berna, wiel. i piękne M Szwaycarlkie ftoL Kantonu Ber-neńfkiego, założone od Berchtolda V. r. ligi. kośćioł, fzkoly fiawne i bogata Biblioteka go zdobią. W Bernie ieft 12. towaiżyftw, które opactwami zowią, 4. więkfze i g. mnit-yfzych , w iednym z tych każdy obywatel bez różnicy ftanu za-pilany być powinien, inaczey wyż-fzych godności fpodziewać fię nie może, każda z tych kompanii ma fwego kapitana,zwanegoIżefnaftni-kiem, bo 4. opaftwa, marą ich po dwóch , a mnieyfze 8. po iednemu, co czyni ich 16. W tym mieście za-wfze fą chowane niedźwiedzie, na pamiątkę, iż ich założyciel , tamy', gdzie Berna, upolował, niedźwiedzia. Obywatele fą h an dl. Religii proteftanckiey, iako i kanton cały. Berna oyczyzną ieft Morelego. Leży nad rz. Aarą vi. 7. od Fryburga , 2C. od Zurychu, 30. od Genewy, dł. 25. 10. fz. 47.
BERNENSKI, Kanton,z 13. Kantonow Szwaycarlkich ietl drugi i naywifkfzy; wzdłuż ma nt. 60. wfzerz 50. Rząd iego polega na wielkiey i małey radzie. Dzieli fię na część Romaneńfką , w ktorey po Franc, i Niemiecką, gdzie po Igieni. mówią.
S'. BERNARDA, Opac w Niderlandzie, m. 2. od'Antwerpii. Tegoż im. Opac, we Fr. roiła od
Bayonny. Są i inne.
S. BERNA R O A, gcra wy foli a w Szwaycarach 1 Sabaudyi, między Walezyą, i doliną Aofłą ; na wierzchu iey, który zawiże okryty ieit śniegem , którędy fie ciągnie trakt Szwaycarlki i Wielki , ieft wielki klafztor, w którym zakonnicy przyimuią ludzko.i bez płacy wfzelkich podrożnych bez różnicy religii.
BERN A W, m. Niem. w Ele. Brandeburłkim m. 6. od Berlina*
B E R N A Y, m. Fr. w Norman-dyi wyż. z tyt. Hr. i Opac. Bened, fund. 1013. które czyni 16000. liwr. ieft handlowne o m. 12. od Rotoma gu.
BERNBURG, piękne M.Nie. w Saxonii wyż. w Xftwie Anhałt, nad rz. Salą, m. 6. od Deflau.
B KUNCA ST EL, m. Niem. w Elekt. Trewirlkim , z zamkiem wyfławionym r. '1277. Ił. dobremi winami, ieft nad Mozellą między Irarbach i IVeldenz.
B E RNCOURÏ, Baronia w Lotaryngii nu 3. od Toni.
B E R N E U 1 L, Wikomt Fr. m.
2. od Compiegne.
BERN W A L D, m. Pol. w X..
Oświecimikim , pod pan. Auftr. i Stwo Niegrodowe.
13 E R R E, Berrà, m. Fr. w Pro-wancyi, z tyt. Baronii, nu 5. od dix. Xźę Sabaudyi opanował ią r. 1591 ale traktatem W erwińlkim wrócił ią Francyi. Jeft blilko bagno t«-go im.
B E R R I, Biłuriges, pow. Bitu-ryceńlki, Prow. Fr. z tyt- Xftwa, między po\V. Bleżeńlkim, Gatyneń-fkim i Piktawią. Grunt ieft żvżny w £boże, len, konapie, owoce, i gdzie niegdzie wino. Dzieli fię na wyźfzy i niżfzy; rządzona nayprzo.d ta prow. była od Iwych Hr. potym Wikomtow , nakoniec przedana Filipowi I. r. iioo. i od jana Króla Fr. podniecona na tyt. Xftwa, zwykła iść w dział Królewiczów Frauc. Polepfzenia ftasu zubożoney
ber
bet
75
tey Prow. złym rządem, uftawa Parlamentu r. 1778* obmyśliła fpofob, i zaradziła nifzczeniu iey od wielu Kommiffarzow. Bourges ieft M. S.
B E R S E L L O, lub Bresello , Brixelium,, M. Wł. dobrze obronne W X. Modeńfkim. Xżę Eugeni r. 1702. dobył go, r- 1703. znowu Fran. aler. 1707- wvproźnit,nr od nich zollalo. Leży blifkóz'. i?gu Padu z l.in-zą, nu 4. od Parmy, 3. od Gwaftal-1' » 6. od Reggio , 11. od Modeny, ic. od Kremonv. dl 28. fz. 44- 55.
BER S U I R E, Berfuira, m Fr. W Piktawii niż- m. 5. od 'Ikonar s, 3. od Mauleon.
BER TA COURT, Opac. Zakonnic, fund. r. 1095. we Fr. m 3. od Ambiati!'.
B E R T E T-D F.-G O R Z B, Mar-grab., Fr. m. 5. od Macon.
B E R T H E N O U S, Berthevin, Bertignat w Arwernii fą nikczemne m. Fr.
B E R T H O L S D O R F, m. Niem. w I uzacyi wvż. w. 2. od Labau, gniazdo braci Morawlkich , którzy tu w bliffcości zbudowali Herrnhut, ob. to nazwilko.	»
s; B E R T i N, Opac. Fr. Bened. W Saint-,Omer, czyni 100000. liwr.
BER Tl NORO, Bertinorium, M. Wł. w Romanii z zamkiem i Bilk. Suffr. m. 6. od Rawenny, 56. od Rzymu. dł. 29. 39 fz. 44. 8*
S. BERTRAND, Convena, M. Fr. w Akwitanii ftoł. Hr. Coni-minge s, z Bilk. który fię pifze Bi-fkdpem Konweneńlkim, a ieft Sufr. Arcy Bilk. Auguftańfldego. Leży nad Garumną m. 17. od Augufty, 10. od Tarby, 175. od Paryża, dl
18. 8- f*. 43- 3-
B E R W A L T, ml î^iem. w no-Wey Marchii Brandeburlkiey, m. 2. od Damy; leży nad iez- i fl. ieft traktatem uczynionvm między Fran-cyą, ^zwecyą, i Proteliantami Nie-Biieckiemi na poparcie woyny lat 30. r. 1631.
B E R WIC K, ob. Barwick. SJeaZJETO, Barsetfim, m. i
Opac. w X. Parmeńlkim, m. 9. od Parmy na połud.
BESANCON, Vefontio, Bezan-fon , dawne, piękne i wielkie M. Fr. IŁol. Hr. Burgundyi , z zamkiem. Ma Arcy Bilk. który fię pifzeXciem /m-perii. Ma Akad. l'niverfitaiem, fą-dy główne, i fzpital wfpaniały. Chu-1 ftka od petu Cli ryli u fa Pana, wiele tu ludzi dwa razy na rok ściąga. Ludwik X V. r. 1674. dobył go. Oyczyzną ieft Kardyirtła Granvelle, Bcifiaida, Dunoda , Chifleta, Boi-fota. Od Dijon m. io* od l!aryża 83. cd Genewy 26. dł. 23. 44. Iz. 47- 13*
B E SIG H1T M , m. Niem. vr Szwabii w X. Wiitemberfkim, 1». 10. na połn. od Stnttgar iy.
B E S C O N, )». q. od Âr.degawy»
B E S 5 A N, m. 1. od ń gdy, fą m. Fr.
BEŚSARABIA, czyli Budź 1 a c k , mały Kray Turęyi między Multana ni, Dunayem, morzem czarnym i Tartaryą, miefzkany od Tatarów niepodległych, którzy z bydła, roli, i rozboiu żyią. 'W Religii i obyczaiach podobni fą do Tatarów Krymfkich. Na wpadnienie woylk obcych w Kray fwoy, uciekają na gory nieprzebyte. Miafto ich główne ieft Bender.
B E S S E, BelTenay, Beflìers, f% małe m. Fr.
BESSIN, Pow. Baioceńfki we Fr. w Norniandyi niż. bliiko morza. Dzieli fię na wyż i niż. Znayduią fię w nim ksmienie łupalne do murowania zdatne. M. S. ieft Bayeux.
B E T A N COS, Betamos, Bri-gantinum Flavium , M. Hifzp. W Gallicyi nad rz. Mandeo, m. 13. pa połn. od Kompoftelli. dì. 9. 40. £z«
43BETĘLFAQUI, lub Betel-saki , m. Az. w Arabii fzczęśliwey, m. 10. około od morza czerwonego, w gruncie bardzo obfitym w kawf naywziętfzą w całey Turcy i. Jeft o tn. 37. na pełn. od Meki. BETHLEEM, w Paleftyniefe, kii
7*	BEf
b ę d
Urodzeniem Cfiryftufa Pana ; nie ieft więcey dziś iak ni afa wiofką. Leży na w z go ree w. 2. od Jeruzalem.
B L'. THLE F M , Przedmieście Vf Clamée;/, z tytułem Bifkupftwa, na które nominine Xzqde Xevers.
B E T H U N E „ Rethunia , M. Fr. w Hr. Artezyi z zamkiem i twierdzami dzieła i'. Vauban. Gallon d' Orleans wziął go byt r. 1645. odebrali go {przymierzeni r. 1710. ale traktatem Utrechtfkim oddane było Francyi. Leży na fksdem- 3. od Mre% %. od S, Omer, 48. od Paryża, dl. ■3.0. i 8- fz. 50. 3 r.
B E T L1 K, mocne M. S. Knrdy-ilanu w Azyi z zamkiem. Bey tref zielnym tu ieft Panem. Nad rz. Behdekafti, m. 60. od Dia. miru. ig. od Van.
BET S CHA U, m. Cze/kie w cyr. Egerikrm, fi. minerami, m. 10. na w. od E gry.
. B E T U W EInb B e t a u, Sa-iavi>, Kraina Holi. w XftwieGcl-dryi między Renem i Leck. Ziemia tu źawlze- wilgotna, a defzcze czynią go częfto Kraiern nieprzebytym. Dzieli ilę na Betuwią wyż Izą i niżfzą.
BE U, m. Fr. z tv t, Hr. m. 2, od Houdan.
B E V ELAND, wyfpa Holi. w Zeelandu". Rz. Skaida dzieli ią na ■dwie części zwane Zuid-Èeveland, ,i Kort- Beve!and.
B E W D L E Y, m. An g. w Pro w. rW«rcefter,- na; twane z Angiel/kie-fego , co znaczy mile mieyfce, od fwo go położenia nad Sawerną. Wyfy-ifa 2- Dtp. na Pari. ni. 5. od Worce-Iter, 31. od Londynu, di. 15. 10. iż.
lx'h twer GEN, m. Niem". w
«tyr. Welïi'alii , m. g. na połn. od ) M un ił er.
b E v e R L e Y , Vetuana, m. singiel, w Pro w York, m. 55. na połn. od Londynu. Oyczyzna Fishe-ra Bifk. Rocheftedkiego zabitego od Henryka Vili. Wyfyła 2. Dep. na fari- df 17. fz. 53. 4g:
li ii W E RN p m. w X. Brun-
fzwickim nad Weferą, z zamkiem,
m. 4. od Korwejiu.
ME W E k U N G E N, m. Niera, w Diec. Padernbondfcićy, o m. 9. na w. od Paderbomy.
B E U i L, m. Fr. m. 5. od Tours» i Opa.c. Fr. m. 3. od Limages, Cy-fterfow, czym 11 oc. liwr.
B E U R E Y , Włości Fr. w Lotaryngii m, 3. od Baru Xiążęcego.
BLU T H E N, Bud y ila 11 iż iż a , M. i dzierżawa w Szląfku niżfzym nad rz. Odrą w. 4. od Głogowa.
B E U T ii E N, wyźlży, M. i włości w Szląiku wyż. w Xii" je OpaWf Ikim. Jeft U. traktatem między Kazimierzem iV. Kr. Polfkim , i Pb-diebradem Jerzym Kr. Czefkim r. 1460.
BEUZEVILLE , m. Fr. 2
Hr. w Normandyi, nu 2. od Causatali.
B E Y, Baia, nazwifko Geograficzne znaczy odnogę mordką małą, z tą różnicą od wielkiey odnogi, że Bey przy wniyściu ieft dalby , czyli fzyię ma\vązką, a daley wpływając i rozlewaiąc % między brzegami, ftaie fię oblżeraieyiżym ; i w takich mieyfcach naybefpieczniey zawiiaią okręty.
B t. Z V , ob. Baife.
B E Z1E H S, Riterrà , Bi ferree, piękne i dawne M. Fr. z Bifk* powiatem, i tyt. Wikontego w Lan-gwedocyi niż. Welbłe iego położenie było powodem niektórym mówienia, iż gdyby Bog na ziemi mie-fzkać chciał, tnie fz kał by w Biterze: Si Deus in terris, vellet habit are Bîterris. Na co żartobliwy ufzczypli-wie dodał: »? iterum crucìfigeretuv. Grunt iego żyzny obiituie, w zboże, oliwę , wino wyborne. Oyczyzną ieft Barbeyraka , Boikagera, Fonta-niera , Màirana. Od morza ieft om. 3.'od Narbony nu 5. od Paryża 157. di. 20. 52. i"z. 43. 20. 1
BĘDZIN, lub Bend z y n , m. Poi. w Woiew. Krakowfkim i Stwo niegrodowe, na granicy Szląfkiey, pamiętne KomuuJfTy ą Pacyfikacyi us
B I A
bid	ft
między Ben tli en i Bendzyneni nc-zy-
rioney r. 1584. między Rudolfem II. Cet. Niem. i Arcy Xciem Maxymi-lianem « i c-iły-m domem A11 (ir. z drugiey zaś tuouy między Zygmi n-t, m ili. i Kzeplrą Fol. w ktorey t. nzal<vi Maxymilian zrzekł fię na za w (ze pretenfyi do Tronu Pol-Ik'iego. Od Krakowa w. 1:.
B I A F ń R , M. S. Kroi..tego im. W Nigrycyi, nad rz. los Cama^ones, btifko golfu Tomafza. Biafaro-wie tak; e ieft naród Afrykańfki na brzegach Gwinei naprzeciw wyfpy Bilagos.
Bi AGRASSO, wieś Xftwa Medy ola ńil- iego nad rz Ti cine! la , *n. 4. od Medyolanu,2. od Vigevano.. Wtym mieyfcu -Franc, pierz-cha^ mufieli r. 1524-, w ktorey ich Ucieczce ii. Bayard poległ.
Blr\ŁA, m. Polft ie w Brześciu Litewfkim, z fzkołami i pięknym P'dacem Xżąt Radziwiłłów, od Brześcia w. 6.
BIAŁA, rz. w Woiew. Kra-kowfkjm, płynie pod Sandecz, Tu-^how, wpada yv Dunayec niedaleko Tarnowa. Tegoż im. rz. w Fodla-fi':im wpada w Narwę.
_ BlAŁA, m. w Xftwie Oświe-cimlkitn na granicy Szląikiey bliiko Bilitz.
BI ALA CER KIE W, m. Pol.
W Woiew. Kiiovikim, znaczne Tatar® w klęfką r. ;6^6. Ma Staroftę bez iuryzdykcvi, od Kiioyva»». 16.
BlALÂKLAWA, ob. Bała-kiawa.
BI A LOG ROD, lub BiAłło-
<» R o D , Jlker man, y^rpis Moncu-firum, M. mocne Beflarabii nad morzem i ieziorem Widowo, m. 4. od ®yścia Dnieftrti, od Oczakowa m.
Opanowane było od Mclka-iow r. /770. i wrocone Tatarom r. *774* Stolicą ieft Tatarów Budzia-ekieb, obronne garnizonem Tureckim. dł. 49.20. fz. 46. 24. Jeft inne m. tegoż im. w Beffarabii.
BIA Ł O G R O D , m. Pol. w Woiew. Wileńfkim, m. 3. *d Lidy.
BT A LV KAMIEŃ, m.Pol. w
ziemi Lwowlkiey, teraz pod pan. Auftr. w dyftrykcie Brodzkim od Złoczowa m. 2.
B1AŁYST0K,M. Pol. w Woiew. Podlafkim, iedno z nayporzą-dnieyfzych miaft Polflcich , które zdobią pałac kofztowny, ogrody ro-fkofzne, i wiele pięknych domow dla rozrywki, rwane Werfalem Fodla-fit im. .Sł. długą chorobą Augufta II. Kr. Pol., nadnifzczone pożarem r. 1753. Jeft demu Branickich. m. ag. od Warfzau y.
B l A N A, M. Az. w ftanach Mogol u , fi. Ałybornym tu indychem»-m. 20. od A gry. *
B1A R T, ni. Fr. w. 2. od Bayonny.
B I B ł< N , ob. Frdetia.
B I B E R A C H, Biberak, Bibrn-chum, M. Niem. wolne i Cefarfkie w Szwabii. Naywiękfzy tu prowadzą handel barchanem. Oyczyzną ieft fi. B: andmulera. IViiefzkaiicy u-ftawą i'arl. niogą we Fr. ebeymo-wać dziedzictwa od r. 1775- Leży w nizinie btiyney, nad rz. Rufs, i pobokiem Biber, m 3. od Bucham-.
B 1 B U R G , m. o nt. 2. od Landshut w Bawaryi, zowią go też Wils» bin giem, iż ieft nad rz. Wilfą. Niektórzy maią go za dawne Biba». cum Ptclomeufza.
BICE T R E, zamek o m. 1. od Paryża, gdzie fóalonych , niemych, włóczęgów, i wydziedziczonych za«* mykaią. Nazwiflśo ma od pewnego Biikupa Winchefterikiego.
BICHE, ob. Bitche.
BICOCQUA, o milę od Me-dyolanu, pamiętne mieyfce porażeniem Lautreka r. 1521.
B 1D A C H E, Bidajfia, m. Fr. w Nawarze niż. z zamkiem , w. 5. od Bayonny. Dziedzictwo domu Gram* mentow.
BIDASSOA , Fedaffus , rz. która dzieli Hifzp. od Franc, wypływa z gór Pyreneyłkich, wpada w morze między Andayą i Fonta-rabią. Hifzpani biorą cło od Franc» iadących do Hiftp. , a Frane, sé
BIE
B I G
Hifzp. z drugiey ftrony rzeki przybywających do Francyi. Ta rz. czyni wyfpę des raifans,[\. zawartym tu pokoirm r. 1659.
B I D O U Z E, Baronia Fr. tn. 4. od J <irby. Tegoż im. ieft rz. w Nawarze.
B I F. C H O W, m. Pol. w Woiew. Kaliflim, z Ksfzte łanią. Zdobi go Kla{'2tor Filipinów. Jeft na polii. Gniezna.
B1 K CZ, Becìa, m. Pol. w t\To-ïew. Krakowfkim , dziś pod pan. Auftr. w dyftrykcieltrofeńfkim. Ma fwoy powiat , grod i urzędników. Obwiedzione ieft flary m num-m. W gruntach Bieckich znayduie fię miedź i koperwas. Miefzkańry z wody rzeki Raby, fol warzą, a z piany rzeczney i arkę zbierak;; Tu fiolica katów." Jeft nad rz. Rabą., od Krakowa m. 13. od Sandomierza 14. di'. 38. 53. Iz. 49. 50. Oy-ezyzną ieft Kromera.
B IE L A, M. Aragcn/kie nad rz. Bie!ą, m. 14. od SaragofTy.
BIELA, Ebellanum , M. Rof-fyifkie, ftoł. Prow. tego im. nad rz. Cpfzą, m. 50. od Mofìkwy.
B1ELA-OZERO, lub B.ÎE-(tzERo, M. i Xftwo Mofkiewfkie nad iez. tego im. przy uyściu rz. Konfy, m. 135. od Archaniotu. dl. 56. 40. fz. 58. 55-
B1E L A, M. Czefkie w cyr. Bo-lefławftim.
BIELA, Gaumellum , m. Wł. w "X. Piemonckim, ftoł. powiatu fwego, nad rz. Cerva, m. g. od Wercelli, 5. od Iwry.
BIELANY,1 bor Krolewfki,i Kh'fztor Kamedułow, 0 polmili od Warfzawy, założony od Wladyfìa-ws IV. dla dopełnienia ślubu uczynionego na woynie Mofkiewfkiey, a zbogacony od Jana Kazimierza.
BIELAWY, m. Pol. w Woiew. Łęczyckim nad rz. Bzurą.
BIELICA, m. Pol. w Woiew. Wileńfkim w Pow. Lidzkim nad rz. Niemnem, m. 58- od Warfzawy.
BIELSK, i/L S. Ziemi Biel-
fkiey w Woiew. Podlafkim , drewniane, ofiadłe naywięcey żydami tu kupczącemi. Jeft nad Granicą Brześua Litt. Ziemia Bi elfi; a Sey-mikiiie w Brańlku , obiera 2. Po-iiow i i. Dcp. Dzieli fię na Pow. Brańfki, Tykocińfki i Surazki. Ma fwych Urzędników , Staroftwo , i Leśnictwo, które idzie za Przy w i-leietr:. Od Warfzawy m. 24.
BIELSK, m. Pol. w Woiew. Płockim, mało ofiaałe, w gruncie dobrym.
B 1 E L S K, czyli B1 ł i t z , m. Szląfkie pograniczna, przy którym wilia bierze za nim fwoy początek. Jeft od Krakowa m. to.
BIEN N A, M. Szwayc. nad iez. tego im. Bifkup Bazylei ma tu fwe niektóre prawa. Prez\dent miafta it-ft głową rady naywyżfzey. Keligia pan. Proteft. Sprzymierzona ieft 2 Kant. Berny, Solotnrny, i Fryburga. Jeft o tn. 1. odNidau, tn. 7. od Berny, 5. od Soloturny, 7. od Fryburga, dł. 24. 44. fz. 47. ti.
BIERE, ufpaniały zamek Fr. nt. 1. od Semuru.
B IK R V LIE T, Bierfet, Bir~ fielum, Forteca Flandryi Holi. gdzie Wilelm Beukelins pierwfzy wyna-lezca folenia śledzi w beczkach , u-marł r. 1397. w r* ï377- vv^ tu 'Ç* zalanych zoftało. Od Axeli m. 4. od Ekluzy 5. od Ifendik m. t.
BIESZCZADY , ob. Karpackie gory.
B1ET1GHEIM , mocne M. Niem. w Szwabii w X. Wirtember-ikim , w Krainie zaleconey zdrowym powietrzem , winem, 1" owocami dcbremi nt. 8« od Stutgardy.
BIEULLES,m. i Hr. Fr m. 4. od Montauban.
BIE V R E, rz. wpudaiąca w Paryżu w Sekwanę.
B1EZUN, m. Pol, w Woiew. Płockim, ofiadłe naywięcey żyda« mi, iako inne m. Pol. nikczemne.
BIGEN, M. Az. ftoł. małego Kroi. tego im. w Japonii na pcłwy-» fpie Niphon.
B I Ł
BIP	79
B T G O R R E, Pow. Bi?gorreńfki
We Fr. z tyt- Hr. między Armania-kiem i Cominges, dzieli na Bigor-rę gorzyftą, równą, i Ruftaoią. farba ieft M. S.
BIH A C Z , M. obronne Krea-cyi Tureckie/ na kępie rz. Unny, m zb. od Karlftadtu, x8. ed Segny.
B 1L A Z A 1, m. Fr. w Piktawii. Ma wody mineralne tkuteczne na •choroby zafkorue.
BI L B A O, Flavio briga, wiel. piękne i bogate M. Hilzp. ftoł. Bi-ikai , z portem uczęfzczanym. Zalecone zdrowym powietrzem, żyznością gruntu, handlem, i pięknym położeniem. Założone bvlood Dom Diego Lopez de Haro. Leży blitko morza in. 20. od S. Sebeftyana, 75. î)d Madrytu, di. 14. 30. fz. 43. 53-
BI L B E S H E I M, Opac. Mni-fzek Bened. we Fr. m. 2. od Ha-guenan , fund. r. 1131.
BIL E D U L G E RID , czyli lcray Daktylów, zwany .dla wielkiey tu ich oblitośfi, którego owocu wię-kfzey c?ęści Barbaryi doftarcza. Jeft częścią południową Kroi. Tu-netańikiego w Afr. wzdłuż ma na tn. 60. tyleż wfzerz. Tufera, ieft M.
' BI L G 0 R A Y, m. Pol. w Woi. Bełzkim ofiadłe rzemieślnikami, od Roz wado wh m. 7.
BILLEFELD , Bifeldia, m. Niem. w Cyr. Weftfalfkim m. 12. od Qftiabruku.
B l LI N A, m. Czefkie nt. 4. od Leutrneryczu, przy górze ft, przez 2ioła lekarlkie, krufzce rożne i wody mineralne, ktor.e piią ci, co łaźni uźywaią w Teplicach.
B I L L O N , B'iioneagus , M. w Arwernii z kapitułą kanoników. nt. g. od Clerwnt. Tego im. Opac. Fr. Bernard: czyni 1603. liw. m. 2. od Bezanfonu.
B l L L Y, nt. 2. od Gannaty, i inne ° rfi 2" 0<^ ^^at*tecy fą matem. Fr.
BILOHROD, M. Mofkiewfkie, «oł. VVi«ikurząd2twa Bialogcadz-
kiego, ieft na w. Kiiowa « od nie*
goż nt., 56.
B ILS EN, Eelifia, m. Nider-landu Auftr. w Bifk. Leodyifkiiu, nadrz. Demerą,»». 3. od Maftrych-tu. Jeft tu ft. Opac. Kanoniczek, których Xieni ieft Xiężną pantbva Niem. i niemoże iść za mąż, lubo inne w tym zgromadzeniu mogą.
BIMELIPATAN, giełda Holi. na brzegach Koroman lela w Azyi, tn. 4. od Wifigapatanu.
B l M I N \ , B'm>nia , wyfepka Ameryki połudn. iedna z Lukay-fkich , bliłko kanału Bahamy, rozciągła na m. 6. zaroiła lafami ,mie-fzkana od ludzi dzikich. Dla wiela morlkich około niey haków , nio łatwo ieft przyftępna; położenie ma wefołe.
B I N A R O S, m. Hifzp. w Kroi. ' Walencyl, ft. dobremi winami. Jeft przy morzu, nt. 12. od Tortozy.
B I N .C H E , Bintaim, M. Han-nonii Auftr. wzięte było od Ludwika XIV. r. 1667. od Mons m. 4. tyleż od Charlerny.
B I ND O N , Brndoniutn , m. Ang. w Dorcefter, blifko rz. Fromy, z tyt. Hr. m. 3. od Dorceftru.
B IN G A S Y , M. nadm. w Kroi. Trypolitańfkim w Afr. w Prow# Barce, tn. 56.ua z. od Derny.
BINGEN, dawne i piąkne MT. Niem. w Arcybilk. Mogunckim, m. 10. napołd. od Koblentzu- Opanowali go byli Franc, r. 1644. dł. 35. 18. fz. 50.
B I N G L E Y, Baronia Angl. w Prow. Yorku, m. 50. na połd. od Londynu.
B 1 N T A N, wyfpa Indyi wfcho-dnich w Azyi leży na połd. połwy-fpy Malakki.
BIORNEBURG, lub Bior-» no , M. Szwedzkie w Finlandyî połd. nad rz. Kumą, blizko iey uyścia do golfu Botniekiego, od Abo tn. 30- na połn.
BIOLE, Hr. Fr. w pow. Qatr*
%IPONTYNSKIE,
go
BIS
BIS
(sfo.Zwiybrttik.	BISGARA, albo Peskara „
B IR, Birtha, m. Turcyî Azya-	M. Afr. w Kroi. Algierikim , w
tyckiey w Dyarbeku z zamkiem re-	Prow. Labez. Znayduie lię tu ga-
zyd. Gubernatora, jeft w krain ob-	du mnoftv/o.
fitym w wfzelkie potrzeby do ży-	B l S C H O F S H EI N , m. Nie.
eia, nad Eufratem, w. 20. na'poln.	w Bi lit. Wurtz^urlkim, m. 14. od
od Alepu, 14. od Urfy, dl. 55. 36.	\V urtzburga.
fz. 36. 10.	B ISCHOFSH KIM,M.Niern.
BIRAN, m. Fr. z tyt. Margr.	ArcyB. Mogunckiego, nad rz. Tau-
tn. 3. od A a ch.	berą. Oyczyzna Jana Schifcharfla
B l R K E N F E L D, M. i Prow.	m- 8- na zacb. Wurtzbilrg u
Niem w Cyr. Renu wyż. blifko	B l C H O F S- W E K O A , Epi~
Nawy, m 8- od Traw irti 19. od	/copi infuła, M. Niem. w Mifnii w
Moguncyi.	kSaxonii wyż. •m. 5. od Drezna.
BIRMINGHAM , m. Ang.	Wzięte było od Szwedów r. 1639.
w Prowinc. War wiek, znaczne	i 1641.
handlem żelaza, i piękną dni kar-	BI S C FI O F S - Z E L L, F.pi-
nią. Jeft od Londynu na potu. o m.	fcopi celłu, piękne M. Szwaycar.
27. dl 16. fz. 52.3s-	w Turgawii z zamkiem, gdziernie-
BIRON, m. i zamek Fr.■ w A-	fzk* namieftnik w duchownych co
kwitanii między Bergerac i Cahors,	do katolików rządach Bilkupa Kon-
nadane tyt. Xftwa r. 1723.	ftancye> ikiego , i ma polowe iego
BI K V1 ES G A , Vitrovefca, m.	dccliodow. Mielzkaficy tą wolni, i
Hifzp. W Kaftylii dawney , ftoł.	maią Iwą radę naywyżfzą. Religia
pow. Burewy, m. 6. od Bugos na	Froteftaneka wfzczęta tu ieft f. 1529.
poln. '	Zląd Bibliander, Zulnger, Janlung,
BIRZE, m. Pol. w Xftwie	Scherb, i Goldaft fą rodem. Jefl
Zmudzkim , ftol. pow. Birżeniau-	nad 1 !iutą , od S. Galla tn. 3. od
łkiegó; fl. widzeniem Gę tu i u m o-	Konfrancyi 5. iii. 26. 13. fz.47.33.
wą fekretną Augnila II. Kr, Pol.	B1S G H V I E L E R , m. Fr. w
z Piotrem W. Carem Mofk. prze-	Alfaćyi m. 4. od Strazbuïga.
ciw Karolowi XII. Kr. Szwedzkie-	B i S I GLI A , Fiąilicc, M.WL
mu, który tw wkrótce, po ich od-	w Kr. Neapol, dofyć ludne z Bilk.
ieździe z woyfkiem nadciągnął, od	Snl-r. i-ft w ziemi Barfkiey bli-
Poniewieźa na poln. m. Litt. 10.	zko Golfu Weneckiego m. 3- od
BISACCIA, piękne M. Wio.	Tranu
w pryncypacie Neapol, z Bilk. m.b.	BISERTA, nadm. M. Afr. W
od Ariano , 6. od Coma.	Kroi. Tunetańlkim nad morzeni
B ISA GOS, Bizagozy, Wyfpy	frzodziemnym. W lęk Iza część mie-
Afr. blizko brzegu Gwinei. Liczą	fzkańcow rozboieni fiębawi, ««.15.
ich 14. Są urodzavne , obfituią w	na pol. ku ?.. od 1 nrictu.
wino , oliwę , palmy , pieprz podłu-	B 1 S H O P ' S.- C A S F L F, , E-
gowaty » ryż , i wyborne owoce,	pi/copi cajlrum, m. Angiel. w
Mielzkańcy fą rośli i odważni. Ka-	Prow. Sclirop. do I3ilk. Herfordz-
źda wylpa ma iwego królika, ale	kiego; wyfyla 2. Dep. na Fari. Jeft
ci panuiącemu w Formozie, która	nad rz. Ony. m. 2. od Montgomery,
left naywiękfząz nich, holdoią. Fer •	40. od. Londynu.
dynand de Po Portugal, pierwfzyie	B1SIGNAN O > Bifinianum >
z Furop.eyczykow poftrzegl.	Befinia , piękne M Wl. w lir. Nea-
B l S A N T A G A N , piękne m.	pol. w Kalabryi , z fortecą dobrą
Azyatyckie w Kroi. Kambovfkim,	z Bilk. fuffr. Roflańfkicgo. /^tąd
yf indoltunie, \y kraiu źyżnyi».	iedna familia \Yl. de S. Severino *
noli
B I S
nofi tyt. Xftwa. Leży na gorze blî-
fko rz. Boccona, od Cofenza m. 7. od RoHa.no m. 6. od Neapolu 33. dl 34. 10. fz. 39. 37.
B 1S K A ï A , Bifcarja , Cant vibrici, Prow. nadm. w Hif'zp. między Afturyą , Kaftylią i Nawarrą. Jeft w kiztalt figury ferca. Kray ten wydaie w wielu mieyfcach dofyć zboża, a wfzędzie mnoftwo iablek, cytryn, i pomarańczy. Morze doftar-C7.a tey Pro-.v. ryb obficie, i wyrzuca na brzeg konchy. Ma też drzewa do-ftatek zdatnego do budowli okrętow, rudy także żelazne i ołowiane. Bi-ikayczykowie fą naylepfi w Hifzp. żeglarze , marynarze, i żołnierze. Są żywi, obyczayni 'i grzeczni. Językiem mówią ofobliwfzym, niema-iącym podobieńftwa do innych w Europie. Ta Prow. dzieli fię na rożne Powiaty zwane Merindudes. Bilbao feft M. S.
B l S K A Y A nowa, Prow. Ameryki poln. w Mexyku. Parai ieft nrìaftem iey glov/nym. Znayduiąiię y mieyfcach niektórych fzyby fre-brne, rz. Las Najjas przerzyna iey część więkfżą. Nie ieft dobrze olia-Należy do Hifzpanow.
BISKUPIEC, Bi/chofsburg,
w X. Warmińlkim, w Pow. See-burfkim.
B l S N AGAR, wiel. i ludne M. xndyifkie w Azyi, ftol. Kroleftwa tegoż im. zwanego też Kroi. Karna-, tenfkim, Narfyngaulkim, lub Chan-degry. Jeft od Golkondy o m. 415. od ^°ndicliery m. 75.
B ( S S E A U X » wyfpa Afr. na rzeSu Gwinei, ma w okoîo m. 40. . ,e!zkana ieft od Negreyczykow ży-Hcych vv batwochwalftwie. Liczą u Kroleftw 9. z ktcrych iedno ieft
«em innych. Tron ieft Elekcyo-J.» ïiy. Europeyczykowie' ugefzcza-^ tu 'dU handlu.
i ISS Y, m. w Burgnndyi, nal. do domu de Thiard.
H,b r1 S r h? R F E L D, m. Niem. w
1penf!dm'' ni'h^y Faderbor-^ełn i Korweyem.
lem /.
B I T
si
BISTRYCZ, Biflrieia, piękne i mocne M. w X. Siedmiogrodzkim, ftol. Hr. tegoż im. nad xi. Byflry-czą m. 17. na poln. od Kolofwani.
BISMARK, m. Prulkie w Wo-iew. Pomorfkim znifzrzone pożarami , zoftaie pod pan. Prufkim.
BISZ f Y N E K, lub B 1 s t e i n, M. Prulkie w X. WarmińfkLm, zbudowane r. 1325. Wzięte było od Krzyżaków r. 1455. pogorzab r.
1589-
B1 T B U R G, Bed.y, m. w Xftwie Luxemburlkim, m. 11. od Luxem-burga, 7. od Treviru.
BIT OH E, lub Biche, Bidi-feum , m. Fr. w Lotaryngii , ftoł. Hrabftwa tego im. Ludwik X V. o-panowalgo i umocnił, ale też twierdze przez traktat Ryświcki zwalone zoftaly, i M. oddane Xciu Lotaryngii r. 1698. Po przyłączeniu Bi-dylka do Korony ufortyfikowane było powtornie. tu. 14. na polnoc od Strazburga, 15. od Sari011 is. Leży pod gorą blifko rz., Schwolby. dŁ *5. 14. fz. 49. 5.
B l T E T T O, Biteftum, m. Wf. w Kroi. Neapol, w ziemi Barikiey, m. 4. od Bari.
BITO, Bitum, małe Kroi. Afr. w Nigrycyi na polud. rz. Niger. Mièfzkaûcow-ma bogatych.
BITHA1NE, Betania, Opac» Fr. fund. r. T133. w Diec. Bezan-fońfkiey. między Louxeuii i Vefoul, , czyni 4.500. liwr.
BI T O NT O, Budruntunis piękne M. WI.<z Bifk. w Kroi. Neapol. Hifzpani pod Xciem Montemar tu blilko r. 1734. wygrali potyczkę, która ich uczyniła Panami Neapolu. Jeft w piękney równinie, m. 3. od Golfu Weneckiego, rn. 4. od Bari. dl. 34. 22. fi. 4T. 13.
BI T T E R F E L D, m. Niem. w
Sr. Saxonii wyż. w Mifnii między
illą i Wittembergiem.
81T E R R E N S KI, powiat w® Fr. ob. Beziers.
BI TURYCENSKI powiat w» Fr. ob. Berry.
Sa
bla
bla
BIV 0 N A, Hipponhitn , Vivo,	mai'oznacznfe.
M. Sycylii w Prow- Val-di-Mezar a,	B L ANCKENBERG , Blan-leży na górze, ma ty t. Xftwa, m.	coter ga, m. -Nièm. w Xftwie Berlo. na polud. od. Palériny. Tegoż	geńlkim, nadSiegą, om. 5. od Bollini. ieft m. WŁ w Kalabryi, m. 6.	ny; Jeft tego im. port w Ffandryi od Sqnillace.	Hołl. *«. 3. na połn. od Bruges.
B IZ Û, m; Afr. w Barbaryi w	B LAN CK E N BU8 G wiel.
Kroi. Marokaiifkim. Jeft w gruncie	m. Niem i Hr. z zamkiem w Sta-
obfitym w zboże, wino, oliwę, tlgi	nach do.nu Brunfzwickiego, m, 3.
i orzechy. Miefzkańcy fą uiaiętni.	od Haiberltsdtu.
BLAÌA, ob. Blaya.	BL AND EQUE, Qpac.Fr. w
B L AIN OIL L E, m. Fr. w Nor-	Artezyi, m. 1. od S. Omer.
rnandyi m. 3. od Rotomagu. 'I egoź	BLANGY, m. Fr. jm.(3. od Li-
im. inne ieft w Lotaryngii z tyt.	fieux ; i Opąę. tu.. 3. od Hefdin.
Margr. tu. 2. od Liine'willi.	B L A IM K A, Bianca, wyfpa ofia-
BLAIR, m. i Xftwo Szkocyi,	dla w Amer, na poîn. wyfpy Malgo-
w Prow. Atholii , ił. potyczką r.	rzaty, bli/ko ziemi tęgiey. Ma mno-
1689. na ktorey Wikomt Dundepo-	żołwiow i iafzczurek indyi-
legi. Jeft nad rz. Garry, m. 9. 11a	ikich.
poiud. od Puth , 29. od Edymburga.	BLANKENHEIM, m. za-S. B L AI S E, S. Błażeya, Opac. . mek, i Hr. Niem. m. 12. od Julia-
Bened. w Bryfgowii w lefie czar-	ku. , .r-
nym,fund. r. 945. nad rz. Albą na	BLANZAC, Blamidçum, m.
poiud. Fryburga.	Fr. m. 5. od Angulemy.*
BLA IS E, rz. maia .we Fr. wpa-	B L A R, zamek Szkocki w Atho-
da w Emę o tu. 1. od. Çrmx. Tegoż	lii iiad Garry.
im. inwa rz. wpada w Marnę, m. z.	BLARU, Margr. Fr. nt. 4. od
od Vitriole-François.	Mante .
B LAI SOIS, Blezeńfki Pow.	BŁ A S Z Kl, m. w Woiew» Sie-
we Fr. z tyt. Krabitwa. Blois ieft	radzkim fpuftofzaïe.
M. S.	BLAUBEUREN, Ârœ Fla-
BLAISON,m. Fr. z tyt. Ba-	vico, m. Szwablkie w X. Wirtember-
ronii, w Pow. Saumur.	ikim, pu. 4. od Ulmy.
B L AIS Y, Hr. Fr. m. 4. od Di-	BLAVKT, ob. Fort Louis,
jon. z	B L À Y A, lub Blaia, Blavia,
B LAM O NT,' Alb us mon s, m.	dawne i mocne M. Fr. z dobrą for-
Lotaryngii z tyt. Hr. m. 5. 11apolu.	teca w Akwitânii. Port Blay uczę-
od Lunewilli. Są włości Franc, te-	fzczany ieft od obcych. Płynące 0-
go im. w Burgundyi.	kręty do Burdegali, tu fwe armaty
, BLANC, Oblincmn, m. i Margr.	i zbroie fkładać powinny. Od Fro-
Fr. z zamkiem nad rz. Çreuft, zna-	teftantow r. 1568. dobyte było, i
czne dobremi winami. Jeft w Pow.	zruynowane. Jeft od Burdegali m.
Bituryceńfkim, tu. 12. od Poitiers,	7. 20, od Angulemy. dl. ló. 53. fz.
70. od Paryża, 25. od Bourges, di.	45. 6.
jS. 43. fz. 46. 38.	BLECHINGL AI, m. Ang. vt
% S. BLANC AT, m. Fr. i Ka-	Prow. Surrey , wyfyła 2. Dep. na
fziclania w GaPtîonii, fu. 5. od S.	Pari.
Gaudens.	BLED ZIE IO W, Opac. Pol-BLANCHE, Opac. Fr. w Noir- ikie Cyfter. w Woiew. Poznańfkim, ' «tout itr s, i inne tego im.1 w Mortin. kollacyi Krolewfkiey, nad rz. Obrą.
BLANCHE-COURONNE, BLEJNHEIM'., wieś Niera. i Blanchelaude, lą takie Opac. Fr. blizko Hochftadtu, ob. Hochftadt,
bob
i Wcodftok.
B L E KIN G L Ą , mała Prow. Szwecyi pofijdniowey między Sma-f landyą, i Skanią nad morzem Bałtyckim.
B LEN AC, Margr. Fr. w. 2.od Marennes.
BLERANCOURT, m. Fr. z zamkiem dobrym, m. 4. cdSwef-fyonu.
BLĘRE, w Tu roni i, B tergi e s w Pikardyi , Biesie w- Arwernii y Btefntau w^Xftwie Aureliańfkim fą m. Fr.
BLE ZEN SKI, Pow. obBlay-
fois.
BLESSINGTOWN, m. Ir-
Jandyi w Hrab. H ieklon, m. 7. nà połd. od Dublina. Wyfyła Dep. na pari.
BLETTERANS, m. Fr. w'
Burgundyi nad Seyllą m. 2. od Lons-le- Saunier. v BLOCKZIL, Bloczilia, mocne M. Rzpltey Holi. w Prow. Obe-ryflelii z fortecą, ieft przy uyściu rz. Aa w Zuyderzee, gdzie ma port dobry m. 3. od Steenwick, dl. *3. 30. fz. 152. 44.
. BLOIS, Blefce, Bleza, dawne 1 piękne M. Fr. w Prow. Aureliań-ft'ey, ftoł. fwego pow. z Bifk.fund.r. 1697.vvfpaniałym zamkiem , w którym. zabity był Xżę Henryk Gwi. zyuiż. Tu Krolowa Pol. Sobiefka umarła r. 1716. Zdobią Blezę fontanny , budowle i moft wfpaniały. Handel prowadzi znaczny. Leży nad Ligerą w miłyn? położeniu , 1.3- od Aurelianu, od Paryża 40. dł. 18.5Q. fz. 47, 35.
. B L O N D R AUR Y, w Delfina-C!e ' Btot- le-rocher, i Biot l' Eglift w Arwemnii fą m. Franc.
BŁONIE, m. Polfkie i powiat w ^ienii Warfzawfkiev , ma Stę. ^Iiegrodowego, ». pol. 4. od War-doznania, m. i?.
J O B E N H A U S E N, m. Niem. w weterawii o m. 1. od Frankfor-tu nad Menem. Nal. do Hr. Hano-nu.
B 0 C	83
BOB IO, lub Bobbio, Bobium, M. Wł. w Xftwie Medyolańłkim z Bifk. i Opac, fund. od S. Kolomba-na , ma tytuł Hr. Należy do Sardynii. Jeft nad rz.Trebią w. 12.o.d Genui, od Placencyi S-od Padwy 10. od Tor-tony 9. dl. 27. fz. 44. 48.
B O BIO, lub B o h i o , rz. nay-więk )'za w Prow. Amer. Chili. Wy-plyw u 7. gór Kordyliers, i wpada w morze blizko Koncepcyi.
BO.BR, tb. Pol. w Woi. Witeb-fl-Jm pod pan. Rofs. od Waifzawy w. lot. od Smoleńfka 34.
BOBROWNIKI, m. Pol. w Ziemi Fobrzyńfkiey, z Stwem.grod. Tu łklad Archiwum Ziemi. Jeftpa-miętne porażką Krzyżaków r. 1326. za Władyflawa Jagełła.
BOBRUYSK, m. Pol. w Woi. Mińflum, nad Bobryą, od Roha-czowa m. 16.
BOCA GE, mała kraina Franc, w Normandyi niż. ktorey Vite ieft M. S.
B O C C A -D I-L U P O, ob. Ther-
mopile.
BOCHERVILLE, m. Fr. w
Normandyi m. 2 od Rotomagu z Opac. Bened. które czyni 13000. liwr.
BOCERVILLE, w ieś Fr. w
Lotaryngii znaczna Kartuzyą piękną.
B O C K I, m. Pol. w Woi. Pod-
lafKim dcfyć ofiadłe, od Bielika w. 3-
B O CI NO, Budno, m. Wł. w Kroi. Neapol, nad zbiegiem rzek Selo i Negro tn. 6. od Conza. BOCHARA, ob. Bohar. BOCHNIA, M. w Woi. Kra-koM fkim , teraz pod panowaniem Auftr. w Cyrkule wielickim, pow. Wiśnickim, fiawnezupami folneini. Przed odkryciem tu folir. 1251. za Boleffcwa wftydiiwego Bochnia była wieiką. Szyby te folne ciągną fię wzdłuż daleko, tak iż o m. 5. z Wielickiemi zupami maią mieć kom-munikacyą. Głębokie fą gdzie nie-» gdzie na Ukci 600. Sol tu prze» Lij
84	b o g
n o i
dnieyfza feft od Wielickîey. Nad rąbaniem iey około iooo. ludzi nie-ufłannie pracuie, którą pakują w beczki , i tak do Polfki , Gallicyi ,» Węgier , Szląfka, Czech, &c. fprze-daią. Dochod niezmierny z nich idzie teraz na Jfcarb Cefarfki, Zofia-ią pod dyrekcya zup Wielickich. Pfocz fofi, w gruntach Bocheńfkich znaydnie fię też Alabafter, od Kra-kWa ni. 5. od V/iednia 63. od Wârfzawy 45.
BOC KO LI, m/Niem.w Weft-falii w Bifkupftwie Mtiufterfkim nad Aa m. 6. od Wefel.
BOD F, n H a U S E N, Baro. Niem. w Hafïyi» m. 7. od Kaflelu , nad Wertzą.
BODMÀN, lub Bodmin, Vp-' Uba, m. Ang. w Hr. Kornnwàllii niegdyś Bifkupie z tyt. Hr. Wyfyła 2. Dep. na Parł. m. 67. n» poîd. od Londynu.
B 0 D W A R wielki, m. Niem. nad rzeczką tegoż im. w Xftwie W irtemberikim, fi. winanv.
B OEIL, Baronia Fr. w Nawarze niż.
B O E N, Boenium , m. Fr. leśne w podgórzu, przy rz. Lignon,»*. 5. od Ruan, zalecone dobremi papierniami.
BOERKOE, ob Abi,a 1.
BO G , rz. Polffca bierze fwoy początek w Podolu, płynie pod Winnicę , Braeław , Koniecpol i wpada z.Dnieftrem w morze czarne:
, BOGDANIE, Bogd ani, wiel. Naród Tartaryi Azyatyckiey na północ Chin kray dziedziczą obfzerny i ludny. Chołduią Chińczykom-ale ich fą nieprzyiacjelami głownemi. Ich handel zależy na futrach fobo-lich, i litach czarnych. Zowią hę też Niukami.
B O G S U N D , Boge/undrn , m. Szwedzkie w Oftrogothii, fi. potyczką między Szwedami i Duńczykami r. i5io. od Gothenburganaw. ftu 28.
BOGLIO , lub Beuic , Bolë-*m , m. i Hr. w Xli wie Sabaudyi
nad rz. Tvneaw. 3. od Gtundevn.
B O G iJ S Ł A W , Bopitdaviti s m. Pol. w Woi. Kiiov/fkim z Stwera niegrod. od Białeycerkwi w, 6..
B O H E MI A, o'o. Czechy.
B O H E R1E S, Opac. Fr. Ćyftef. fund. iiĄi. czyni 14000. liwr. o mi- ' lę od Guife.
BOIADOR, Kap. w A fryce w Barbaryi, tak nazwany od hizego Tagntz Portug. który pierwfzy do niego zawinął r. 1433. z rozkazu Dom Henryka Infanta.
B O IA N O Bôviannm, m. Wł. w Krol.Neap.wHr. Molifeufkim zBiik, leży pod gorą Apenninem, w. 15. na połn. od Benewentu , od ^Neapolu 18. di. 32. 8- fz. 14- 30.
BOlANOWO.m. Pol. w Woi. Poznańfkim. Ofiadłe wiciu fukien-nikami.
BOIGNY, wieś Fr. m. x. od Orleanu, mieyfce główne Lazary-ftow we Fr.
B01NA,rz. Irlar.wLeinfter ft.prze-graną Jakuba Ił. rr 169c. na kto-rey Marfzałek Schomberg był zabity.
B O I N E B u R G, m. i Hr. Niem. w Haflfyi niż. na z. EyfenakU.
B O I N IC Z, M. Węgierikie w Hrabftwie Zolnoch , fi. cieplicami* i dodatkiem fzafranu , który hę tu rodzi, dł. 36. 40. fz. 48. 4"».
BOIS-AUBRY, w Diec. Tu-roneńfkiey, i Bois-grosland, o iw. 3. f;d Sables, fa Opac. Franc.
BOIS-COMMUN, Comme* rmnum, M. Fr. z zamkiem wPow. Gatyneńfkirn, m. 5. od Moni ar gis.
BOI S-LE-DUC , lub Bol-d u K , po niem. Herzogenbufch , Sylva Ihtfis, piękne, wiel. i mocne M. Brabancyi Hol. z wielo ior-tecami. Nayznacznieyfze z tych fą Hekel , Izabella, i S. Antoniego. Moftow tu liczą więcey nad iso. Xiążę Arauzykańflci wziął go byt na Hifzp. r. 1629. Bifkup i Ducho-wieńflwo uciekło hę do Hifzpanii-Jeft tu iednakdofyć katolikow,którzy religii prywatnfey maią wolność. Bolduk załóżmy był r. 1183*
bok
bol
25
Godefrvda Xcia Brabancyi wśrzod lafu, zkąd ma nazwilko Bois-te duc czvli las Xiążęcy. Oyczyzna ieft Agilens. l eży nad rz. .Don.mel iAą, między bagnami, m. 9. od Bredy, ». od Antwerpii, ig. od Am-fterdijmii. dł. 2z. *6. fz, 51. 45. BOI S-LE-COMTE,ob.Mi-
try.
BOISSF, m. i Opac. Fr. Be-ned. m. 4. od Angulemy czyni 3000. liwr.
B OIS S E S 0 N -M A R VI E L, m. Fr. w. 5. od Aurelraku.
BOISSlFRS, Opac-Fr. w Ande-gawii, czyni 2400. liwr.
BOIS Y, Magr. Fr. m. 2. od Et any.
B 01 T K 0 N, m. Fr. w Ncrman-dyi, m. 2. od Seez.
B01TZEMBURG , ob Bot-zemburg.
BOK AMALA, lub Bukewa-ï-a , M. S. Prow. tegoż im. w Afr. kray ieft mitfzkany od Jagów , którzy fkupuią zęby floniowe od Bal-ke-Bakków fwych fąfadow i hoł-do\\ nikow Kr.R1akokańflśi«go,i han-dluij) ni mi z Gwineyczykami.
B O K A R , Bochara , lub Bu-JJakva, dawniey Tribiffra, wiel.
Tartarvi w kraiu Uzbeku , fto-"ca Kroleftwa tego im. Gmachy tu publiczne fą wfpaniałe. Wzięte b)ło od GengliiłkliaHa r. 12ÌC. a °d Tamerlana potym r. 1370. U-zbekoM'ie nakonie'c ftali f.ę iego Panami r. 149g. Gdy cudzoziemcy zieclney tu rzeczki piią wodę, która przez Miafło płynie, wyra-lłaią im brodawki w goleniu na nogach długie na łokieć, które wlekąc fię po ziemi przepęknąć fię frnifzą, a zatym wdaie fię gangre-î1* nieuleczona. Perfowie i Mvfka-handel tu prowadzą. Władza Króla ograniczona ieft powagą ^ uf tego. Awicenna urodził fię w À1-fenie wiofce tego kraiu. Leży Bo-kar n^d rz. iedną, ktor^ wpada w Gihon. Od Samarkandii m. 40. od Aniolu 24. dì. (jo. fji. 39. ao»
B O L B E L, m. Fr. m. 4. od Cau-debet, fpuftoizało pożarem r. 1765. bogate dawniey było fabryką no-źow, forbotow , fkor, i wełnianych materyi. Odnawiać fię iednak poczyna.
BOLBONNA,Op.Fr. Cyfter.
w Hr. de Foix, czyni 900c. liwr.
B OI F M B PR G , m. Niem. w Xftv ie Meklemburlkim nad Golfem morza Bałtyckiego, m. 4. od Wił-maru.
B 0 L E M O W, m. Pol. w ziemi Sochaczewikiey, z Stv em Niegrod.
BOLESLAU, Boleflaw cyjr-kuł Bolefla\xfl<i, czyli powiat w Czechsch , który graniczy z Szlą-fkiem i Luzacyą oddzielony, gorami ?,3aM.S. Boleflaw czyli Bunlzlau.
BOLESŁAW , czvli B u n-t z l a u, Boleslavia M. Szląlkie na trakcie Warfaaw fkim do Drezna. Oyczyzną fi. Opitiufza. Jeft nad rz. Bober. m. 7. na połn. o<J Łignicy, cd Drezna m. Pol. 20. od Warfza-wy nr. Pol. 66.dł. 35. sg.fz.^i. 12.
BOLESŁAWIEC, m. Poh w zjemi Wieluńfldey nad rz. Profną, ma fte. Niegrcd. m. 2. od Wielunia.
BOLKO WIC Z, m. Szląłkie w Xllwie Giogowfkim m. 7. od Gla~ gau, dł. 33. 50. fz. 51. 37. ' BOLLECHARD, m.Fr.w.4. od Rotomagu.
BOLLE WEI LLERT,Mar. Fr. w Alfacvi m. 4. od Kolmaru.
BOLOGNA, Bononia, Bolo~ via , daw . wiel. bogate i piękne M. Wł. drugie w rzędzie w ftanie Fapiezkim , fioł. powiatu Bonoń-fkiego z Arcybifk. i Akad. nayft-we Włofzech. Budowle bardzo ma wfpaniałe i piękne , tak przez Architekturę dofkonałą, ganki prze-dniege guftu , iako i przez wyborne malowania, w czym Bonończyko-wie celuią wfzyftkich. Zależy od rządu Papieżow , którzy tu maią. fwegonamieftnika. Nabyta była ed Mikołaia Pap.r. 1278. przez poddanie fię iey wîafne. Nauki tu zawfze kwitnęły. Handel ma znaczny. Mië-
bom
bon
fzkancy fą ludzcy i obyczayni mi-	należy do Anglii od r. 1662. wkto-
tośnicy obcych, ofobliwie Fraac.	rym uftąpili im go Portugal. Ma for«
których przeymuią mody i'zwycza-	tecę i Gubernatora. Rodzi fię tu
ie. Miafto ieft ludne, ulice ma pro-	wiele drzewa Kokufowego , które
ile. W śrzodku ieft wieia /tfmeli	miefzkaócorn znaczny czyni od-
zwana, miana we Wt. za naywię-	byt. Powietrze ieft niezdrowe. Bat-
kfzą, wy foka ftop 376. fabryki ma-	wochwalcy i katolicy zrownąwol-
teryi jedwabnych ma dobre. W po-	nością fwe fprawuią obrządki. Na-
rządku naywiękfzycb Miaft Wio-	zwif! o ma od Buon-B ty > czyli do-
ffcich Bononia zowie iiç tłujlą dla	'brey odnogi morfkiey, na ktorey port
żyzności gruntu. Oyczyznąieft Be-	tu ieft wygodny .bardzo. 'Jeft o m.\j.
nedykta XIV. Jakobina, • eandra,	od Bacaim, 16. od ClKauli, dl. 9c.
Albertego, Akkurfa , Aldrowanda,	30. fż. 19.
Achilliniego, Tómafża Pizańfkiego	BOMBON, Prow. Ameryki
&c. Od Modeny m. 9. od Ferrary	połd. w Peru, w Audyencyi Li-
10. ou Rawenny 15. od Horencyi	mańlkiey, gdzie rz. Amazonowma
19. od Rzymu 7©. dł. 28. 52. fz.	fwoy początek. Kray ieft urodzay-
44-	ny bardzo.
BOLONEZ , Pow. Bonońfki	' B O M M F. L, Borirmeli a, piękne
ve Wt. zawarty ieft granicami Fer-	M. Holi. w Xftwie Geldryi, o m.3.
r»ry, Rcmanii, Florencyi, iXftwa	od Bois-le-Duc nad rz. Wahała na
,Modeny. M. S. w nim Bologna.	kępie tego im. r. 1672. wzięte i zruy-
BOLONIA, Franc, ob. Bou-	nowane było od Franc, potym od
logne.	nicbźe odftąpione. dł. 22. 45. fz.51.
BOLSENA, Votfinfttm , m.	B O N A Ć, Mar gr. Fr. o milę od
WI. w Kampanii Rzymfkiey nad	Foix.
îez. tetî,o im. w. 3. od Orwietty.	BONAIRE, Bonufàer, Wy-
BOŁSZAYA-ZEMLA , to	fpa Amer, blifko brzegu,połn. ziemi
ieft więkfza ziemia , kray nazwany	tęg.iey, na połd. wyfpy Kurazao. Ma
od Mofkalow , i wynaleziony od	nazw ilko od zdrowego tu powietrza,
nich r. 1733. jjrzez Xcia Cheîafchi	Należy do Ho 11. którzy tu maią fwe-
dziedzica wyfepki między brzegiem	go Gubernatora. Óbfituie w farny i
Syberyi i to więkfza ziemią,' który	iol. dt. 34. 20. fz. t2. to.
po tym odkryciu -wzięty byt. od Mo-	BONANDREÂ , Apolonia ,,
fkalow w niewolę. Dla nieznośne-	M. i port Afr- ria brzegu zacho-
%o tu zimna malo ieft miefzkana.	dnim Kroi- Barki.
Leży przy uyściu rz. Kolimy, pod	BONAVENTURA , Odno-
65. grad. długości.	ga morfka , port, i forteca w Ąme-
BOLWERT , Bolverda , lub	rycs wPopayanie. Powietrze tu ieft
Bolswert, m. Fryzyi, o m. 3. od	tzdrówe, m. 36. na w. od Kali.
Slooten.	dt. 303. ao. fz. 3. 20.
BOLTON, zamek Angiél. z	B O N A VIS T a , Wyfpa morza
tyt. Xftwa w Prow. Yorku nad rz.	Atlantyckiego , jedna naybardziey
Trvwela, m. ço. od Londynu.	pofuuiçta ku w. z ^wyfp Kapu Zie
bolzano , lub Botzen,	lonego; tak nazwana od Portugal.
Bocenum, wiel. i piękne M. Niem.	iż pierwfzą ieft, którą ci odkryli,
w Hr. Tyrolu , nad rz. Eyfach o	Długa ieft na mil §. fzeroka 5. da-
m. 7. od Bryxen , dt. 28» 46. fz.	wniey naylepfzą była z wyfp Cap
46. 42.	Verd. Óbfituie teraz w bawełnę i
BOMBA IM, lob Bombai ,	liczne trzody koz. Na' wyfpie tey
M. Azyatyckie w Indyach na wy-	fądwadlaokrętow ftanowifta. Nay-
fpie tego im. blizko rz. Kunkanow.	Iepfze zowis lię llanowilkiem Aft"
bon
bon	8?
gjellkim, Portugallkie nie ieft tak dobre.
, BONCONVENTO , Bonus Conventus > m. Wł. w Pow. Śien-neńikim, od Sienny m. 4. Henryka VIII. Cef. śmiercią ieft pamiętne.
BONÈFF, Opac. Fr. /». 4. od Namur.
B O N E L L E S, m. Fr. m. 2. od
Dourdein.
BONFAY, Opac. w Lotaryngii m. 3. od Oarnay.
BONIFACIO, Bonifacium, M. na wyfpie Korfyce w podgorzu blizkim Sardynii. v ]eft ludne: ì dobrze obronne. Tu będąc zbitym od Genueńczyków Alfons V. Kroi A-ragońfki odftąpić od oblężenia byt przymufzony r. 1420. Od Ajaccio na. polud. rn. 15. dł. 26. 47. fz. 41. 25. Tu blifko znayduiąca fię cieśnina ìnorika ma nazwilko Boca-di-Bonifacio.
BONAE Spti promontoriam, ob. dobrey nadziei Kip.
BO N LI EU, Opac. Fr. Cyfter. W Marchii nad rz. Tardą, czyni 2000. liwr. m. 4. od Aubuffpn. jeft inne Opac. tychże i tego im. nu 2. od Burdegali, i czyni 3500. tiwrow. Tegoż im. Opac. Fr. m. 2. od Mont-pelier.
BONN, Bonna, mocne i dawne M. Niem. rezyd. Elektora Koloń-flęiego. Dobyte od Montekukulle-go r. i 673 wzięte potym od Franc, a po upartym długim oblężeniu 0-debrane od Elekt. Brandeburlkie-§0 byîo r. 1689* Gdy fię oświadczyli Kolończykowie na ftronrę Fr. Marlborough wziął mocą Bonnę r. 17°3- Pałac ts Elektorfld i ogrody f-^ bardzo wfpaniałe. Jelt nad Renem, nt. 4. od Kolonii, 24. od Mo-guncyi, 0(^ juliaku 7. od Trewiru 26. dł. 24. 4c. fz. 50. 44
BONNA, M. nadm. Afrykań-lkie w Barbaryi w Kroi. Algerikim z portem dobrym, założone ieft o milę od dawney Hippony. Zowie fię też Balet-ei- Unied, czyli Pałac Juiubowy j dla mnogości drzew iuiu-
bovvych w koło miafta. Karol V. o-
panował był Bonnę r. 15J5. aleią wkrótce odebrali Turcy , i nowo u-mociiili. Jeft o ttfc 50. na z. od Tune-tu, 30. od Konftantyny. dl. 25. 28* fz. 37.
BONNE , m. Sabaudyi w X.
Genewenflïim , o milę od Annecium.
BONNECOMBE, Opac. Fr. Cy ller. czyni 14000. liwr. m. 3. od Rodez.
BONNE-ESPERANCE, w Hannonii.
BONNEFONT, na z. Miafta
Nifors.
BONNEFONTAINE, w Diec. Remeńfkiey , m. r. od Aubonton.
BONNESS AIGNES, w. 2. od Vantadon.r, fą Opac. Fr. niczym nieznaczne*
BONNE-ESPERANCE, C CAP ) ob. Dobrey nadziei Kap.
BONN EST ABLE, m. Fr. w Pow. Cenomańlkim , handel ma wielki na zboże , m, 5. od Belerny.
S. BONNET, m. Fr. w Pow. Forez, ft. dobrą fa'bryką noźycow, w. 3. od Montbrifon. Inne iaft m. 7. od Villefranche.
BONNEVAL,Hr.Fr.^. 6 od Limoges , które dato imie familii, z ktorey byt ft. Hr. Bonneval, potym umarły w Turczeclu
BONNEVAL, Bona vallis, m. Fr. z Opąc. Zak. S. Ben. fund. r. 841. czyniące 4500. liwr. Jeft nad Ligerą »u 3. od Chateaudun „ m. 7. od Chartres. Jeft tego im. Opac. Cyfter. w Diec. Rodezkiey , czyni 12000. liwr. m. 3. od Aubrac.
BONN E VAUX , o m. 2. od Poitiers, i inne o m. 5. od W ienny » fą Opac. Fr.
BONNEVILLE, m. iSabau-dyi w Pow. Fatiffignij, nad Arwą* m. 5. od Annecium.
BONNEVILLE, m. nad iez„ Bieneńfkim w lilk. Bazylei pod protekcyą Kant. Berneń(kiego.
BONKEUIL , m. Fr. M' Pi-kardyi, m. 1. od Breteuil. BOŃNY, m. Fr. nad Liberą.
9%	B O R
bor
m. 2. od Briarv.
BCNON LA ob. Bologna.
B O N P O R T, Opac. Fr. Cyfter. «?. 3. od Rotomagu, fund. r. 1190. czyni igooo. Hwr.
BONK EPOS, m. 3. od Pon-sivy, inne o m. 1. od A walony.
BONS, w Belley, fą Opac. Fr.
BOP FIN G EN, Bosfinga, m. Niern. Cef. i woine w Szwabii nad Egrą, m. 4. na z. od Nordlingi,
B O P P A R T , Bodobriga, m. Niera, w cyr. Renu niż. niegdyś Cef. teraz przyłączone do Ełektdr-ftwa Trewirlkiego r. 1494. Jeftpod górą m. 3. od Koblentz , od Naiïku 5. dł. 25. 10. fz, jo. 19.
BORCH LOEŃ, ob. Lois.
BORCKELO, Borkeloa, płac mocny Niderlandu Holi. w Hr. Zut-tanii nad rz. Borkelą, m. 4. odZut-fen.
RORCZOWSK,m. Pol. w Wo-iew- Podolikim, pod pan. Auftr. od Kamieńcł m. 5.
BORD, M. Fr. w Pow. Lemo-wiceńlkim , m. io. od Tulles.
BORD E-AU-CHATEAU, Baronia Fr. m. 3. od Chalons.
B O R D E A U X, ob. BourJeaux.
BOREMLA, lub Bosemeł, m. Pol. w Woiew. Wołyńlkim, wfpa-niałym Pałacem nowowyftawionym ozdobne. Od Warfzawy m. Pol. 35. od Berefteczka m. 2.
BORGO, Borgjis, M. .Szwedzkie nad golfem Finlandzkim, w Prow. Nylandyi, m. £. od Helfing-fortu. dl. 44. fz. 60. 34.
BORGOFORTE, m. WÎ. w Xftwie Mantnańfkim nad Padem. m. 4. od Mantuy. dl sS. 17. fz. 45. 3.
B O R G O-S A N-D O MIN O, Fi-dtntia, M- Wl. w Xftwie ParmerN flrim, m. g. na połud. od Placencyi z Bifk. poftanowionym od Kiemen-fa VITI. r. 1607. Oyczyzną ieft Be-ned. Bachiniego. dł. 27. 30. fz. 41. 53-
BORGO-DI-SAN-SE POL-CRO, Biturgia, M. Wł. w Xftwie Toikajifkim, w Pow. Florenckim z
Bifk. poftanowionym od Leona X. r. 1515. Jeft od Urbinu m. 9. od Arezzo 5. dł. 29. 50. fz. 43. 35.
BO Ul A, Belfmum , m. Hifzp. w Kroi. Aragonii, m. 5. od Tara-zony. Inne tego im. ieft w Amer, w Peru w Audyencyi Quitto, o nu 50. od Kuenży , które ieft rniey-lcern głównym Miffyi Hifzpanow w Kraiu Mai/nas nad rzeką Amazo-now ma'iacą tu blifko kataraktę.
B O R I*Q U E N A , Borykwèna , wyfpa Ameryki połn. blifko Porte Rico. Angl. uczynili fiv iey Panami, ale fą wypędzeni ztąd od Hifzp. Luno ieft urodzayna i wefoła, ieft iednak nieludna. Powietrze i wody zdrowe, przy tym ptaftwa i zwierzyny ma ranoftwo. Obfituie w figi Ińdyifkie. Twierdzą Pilarze, iż Hifz-pani boiącfięaby nie mieli mocnych fąfiadow, zaiudniać ie\y nie chcą.
BORKOLM, M. S. wyfpy Mo-lkieivfkiey Oelandyi z zamkiem 0-brunnym.
BO RM TO, Bormium, piękne i ludne M, w Kraiu Gryzonow z Hrafc-itwem. Sprzymierzone ieft Szway-carv.ni. Tu Rzeplta Gryzonow trzyma fwego Gubernatora zwanego Po-dejła, do rządu, i do zafiadywania na radach i fądach tu naywyżfzycK Jeft nad zbiegiem Addy i Ifolaccyi, m. 7. od Tirano, 17. od Kur. dl. 27. 45. fz. 45. 26.
BORNEO, Btnœ fortuna, wyfpa Azyatycka, iedna z 3. wielkich wyfp Sondzkich. Dom Jerzy Mene-fez Portugalczyk odkrył ią r. 1521. obfituie w owoce i rożnego rodzaiti zwierza rożne od nafzych, ofobli-wie w małpy i ryż, który tu ieft naylepfzym w Azyi. Brzegi iey mie-fzkane fą od Murzynów, zwanych Matais, ob. to flowo, w śrzodku ciż ofiedli, zowią fię tu Beajtus. Ci fą rośli, udami, i zabobonni. Nie maią żon więcey iak iedną. Cudzp-łoftwo śmiercią karzą. Alo Malezo-wie, uciemięźaią ich tyle ile mogą bezkarnie. Handluią kawą, wołkiem , pieprzem, ryżem Drzew na
B 0 S
fia. okręty zdatnych pełne fą lafy.
Ma wokoło na m. 60o.
BORNEO, M. S. wyfpy tego
im. wielkie, handl. i ludne; port "la dobry. Stawiane ieft na wielkich palach ku brzegowi północnemu wyfpy, dł. 129. 50. fz. 4. 50.
BORŃHOL M, Bor in gra, wy-Ipa morza Bałtyckiego Duńfka , na połd. ku w. Prow. Schonen. M. S. ^ niey ieft Sandewick.
BO RN O, lub Burku , Bor~ , wielkie Kroi. Atr. w części ^•'fch od niey Nigrycy i. Rz. Niger przerzyna go, i kryiąc fię w ziemi, z in-11 ey daley wypływa ftrouy. Obfituie ^liczne trzody, profo i bawełnę. Kroi ieft bardzo bogaty. Dapperpi-Ize iż obywatele Ją bez żadnych praw i Teligli, że żony i dzieci ma-wfpoltie. M. S. ieft Borno iedno w całym kraiu , inne mieyfca >iie fą tylko wiofek kilka , i gory Przepaści (te.
BORNSTED, m. Niem. w nr. Mansfeld.
BORO WICA, lub Borowicz, w Woi. Kiiowikfm , gdńe l", *6j8. Kozacy przymufzeni byli p° °Ukow wydać Generała fwego raiuuka. Leży nad Dnieprem.
BORUBR1DGA , Ifttrium , SSi. Angiei^ w Prow. Yorku m. 60. na połn. od Londynu. Wyfyła 2. Dep. na Parł. dł. 16, 5-fz. 54.
S O W, m. Pol. w Woi. Witebfkim, nad rz. Berezyną. B O ł\ Z he o 1 N , m. Pol. w Woi. endoniirlkim , grunta ma bogate vr fzyby mineralne, ule dotąd pra-nietykaae, nal. do Bifk". Kra-
Senrt •" LeŹy P°d	gorą od
R °ni,rza m- 9-
chod° w' M- nadm; W części za-. . vfardyim z zamkiem, z por-f'7'n, i Bi/k. ieft dawne; le-f/ r rzi tego im. na połn. ku z. ^	, od Orifłagni m.
25- Iz- 40. i 9-
BO S CA U D O N , i Bofhami, H Opac. Fr.	'y»
BOSCO, lub Boschi, Mt' Tom /.
B O S
89
fia Sylva , M. WI. w X. Medyo* lańfkim. Oyczyzną Piufa V. Jeft nad rz. Orbą m. 2. od Alexandrvi.
BOSFOR , Tracki . Bofpho-rus Thraeicus, kanał Konftantyno-połitańlki. Jeft cieśnina, przez które morzę Marmora łączy fię z czar» nym , naywiękfzey izerokości ma połmili. Carogrod, budowle Tureckie , pałace Stttanow 1 Ba i z o w zdobią iego brzegi. Dzieii Azyą od Europy. Okrętom częfto bywa nie-befpieczny.
B O S Ń A - S ER A Y, ob Seraio.
BOSNIA, Prow. Turcy i Euro. nazwana od rz. Bofny, która przez nią płynie Mahomet 11. wydarł ią był Hofpodarewi Bośniackiemu Stefanowi, i żywo go z fkory złupid kazał. Dawniey czyniła Prowincyw Węgierlką. Dzieli lię na wyifzą i niżfzą. Leży między Sklawonią , Albanią, Serwią, i Kroacyą. Rządzi nią Begłerbey Turecki , który rezyd. w Banialuka M. S- Bośnii Jeft tu Biikup Lac. i miefzka w Dio-kowarze mieście Sklawonii.
BOSPHORUS, nazwiiko Greckie cieśnin morfkich.
BOSSE-, m. Fr. w Pow. We-. xyóflum, 2. od Chaumont.
B O S 1 G N E S , m. Angiel, w Kornuwailii, wylyta 2. Deput. na Pari.
BOSSU, piękny zamek z tvt. Hr. w Hannonii, biiiko S. Gnillain.
BO ST, wielkie piękne, i bardzo mocne M. Perfyi, ltol. Prow. Sablelłan. Zamek ma nayobronniey-fzy w tym Kroi. Leży nad inomc-dą, na połn. Kandaharu.
BOSTON , Bojlonium , wiel. piękne i mocne M. Ameryki połn. ltol. nowey Anglii , z portem dobrym, z ktorego więcey n-*d 300. okrętow naładowanych do Europy i do Ameryki corocznie wychodzi. Domy prywatne i publiczne fą tu wfpaniałe. Ma Akad. i Drukarnię. Jeft naypięknieyftą ofadą Angieifli^ w Amer. Leży nad brzegiem irsa« rza, m. od nowey Kambrvdgi $ m "
B O U
bou"
dî. 306. fz. 42.
BOSTON, Boji oni um, M. An-, giellkie w Prow. Linkolu, w. 35. na poln. od Londynu. SI wieżą, która tu naypięknieyfzą ieft w Anglii, wyfyîa 2. Dep. na Fari. Jeft handl. z przyczyny wygodnego portu , leży nad rz. Witbaną , przy Golfie Boftońfkim, dl. 17. 22. fz. 52* 53-
BOSFORTi m. Angiel. w Pró. Leycefter, fl. ieft potyczką między Rychardem II. i Henrykiem VII. która założyła koniec wojnom, i walkom dwóch wielkich domow, Yorku i Lankaftru Xiążąt. Jeft od Leycefter m. 4.
B O ï H M A U , Kr. Niem. w X. Zeli', nad rz. Renza m. 7. od Zeli.
BOÏHN I fi , znaczna Prow. Szwedzka nad Golfem tegoż im. który ią na 2. części dzieli, Botnią wfchodnią czyli Kaiauię, i Botnią zachodnią. Brzegi odnogi Botnickiey fą dobrze oliadle.
BOT ZEN, oh Bolzano.
BOTZ E N B U R G, piękne M. Kicm. w Xftwie Meklemburfkim z zamkiem nad Elbą, przez którą płynąca ftatki tu clo płacą.
BO VA, Bowa, m. Wł. z Biflc. w Kroi. Neapol, w Kalabryi , bli-iko Appennini!, iti. 8-od Re;>io.
B O U C H A G E , Baronia Er. w Delfinacie , n\- 5. od Belleyes, inna tego im. ielt w Piktawii.
BOU C tì A .1N , ttuci inriim, M. mocne w Hannonii Er. (loi. krainy Oftervant, założone od PepinaKróla. Skalda rz. go przedziela , Xżę Aureliańlki r. 1676. dobył go był, r- 1711. opanowali go fprzymle-rzeńcy , ale r. naftępuiącego odebrał go Marfzalek Vìi!ars. Jeft o 3. od Kameraku , od Duaku 4. dł, 20. i;;-!- Ì2. 50. 17.
B O Ù C H AR D, kępa Fr. i m.
il. urodzeniem Arinrz. Duchefne,m. 7. od Tours.
BOUCET , Opac. Fr. w Ar-wernij, i tegoż im. Mnrgr. Fr. pod imienitfin du Quefne m« 3, odJEUm-
pes.
BOUDRY, m. i kaiżtel. w X.
Neufchatel , ni. 2. od Ne uf chat eL BOUFFLEKS, niegdyś Cagni , m. Fr. z ty t. Xftwa i zamkiem, przed którym ieft wfpaniafa ftatua Ludwika Xl Vi m. 3. od Beliowskul B O V E S, in Fr. z ty t. Margr. m. 2. od Ambiami.
B O U l L L i\ S, Opac. Fr. Cyfter. m. 2. od Letlome, czyni 2Ą00. i i w.
BOUILLE, m. Fr. nad Sekwaną m. 3. od R( tornagli.
B O U IL L U N, Bullio, piękne M. Fr. w Xftwie tego im. w Lu-xcmburgu, z zamkiem Mocnp o-bronnym... Ztąd Gcdefryd Bouillon wziął nazwilko po matce fwoiey. Francuzi opanowali gor. 1676. i Ludwik XIV. oddał go familij,Xżąt Buillońfkich. jeft od Sedan u m. 4. od Luxeinburga nu 15. na z. dł. 22. 55. fz. 49. 45.
B O UI N , wyfepka Fr. na brzegu. Piktawii niż. kanałem tylko oddzielona od niey. Jeft wkiztalt troy-konta. Ma mjaft# tego im. Miefzkań-cy nie płacą podatkow.
BOVIN ES, i/b Bouyines. BOVI N 0 , Bovimtm , M. Wi. w Kroi. Neapol, w Kapitanacie z Biflç. m. 1 2. na poln. od Benewentu. BOULAY, m. Fr. w Lotaryn -
BOULAYE, Margr. Fr. w
Burgundy;'.
BOU LBON , Hr. Fr. w Pro-
wancyi.
BOULENCOURT, Opte. Cyfter. m. 10. od Troyes.
BOULE N E , hi. Fr. w Hr. Weneffyńfkim.
B O U L ET ERANES, m. Fr. w pow. Ruffylońlkim niczym nie fą pamiętne.
BOULOGNE, Bolonia, wiol. pięlc. M.Fr.w Pikardyi ftoł. pow. Bo-lońlkiego , leżącego w części połn. Pikardyi rozciągłego na m. 12. przyłączonego do korony Franc, pod Ludwikiem Xl. Handel iego zależy na węglach kopalnych, ima-
B O U
bou
śle. Bolonia ma port i Bilk. Oyczy-zną ieft X. Qui gii. Leży przy uy-ściu rz. Jany. m. 9. na z. od S. Omer, od Lilii 32 od Atrebaty2o. od Paryża 55. dl. 19. 16. fz. 50. 4.1- Jeft tego im. Baronia Fr. w Pow. • Wiwarenlkim, 1 las z wiolką m. 2. od Paryża.
BOULON , Boulouere , Bou-per fą m. Fr. nieznaczne.
BOU QUE NON, ob. Saar-Bockenheim.
BOURBON, wyfpa, ob. Ma-
^ B OU R BON-LANCY, Borb»-
niitm-Jhifelmum, M. Fr. w Xftwie Burgundyi, ił. zamkiem i cieplicami wod mineralnych. Łaźnie wielkie fą tn pokładane marmurem, dzieła, iak wielu mniema Rzymian ielżcze. Od Autodunu na połud. m. I- od Paryża 69. dl. 21. 26. fz. 46.
37.
BOUR BON-L'-ARCHAMBAUD,
czyli Bouki;on-les-bains , Burbo-•drtfiembaldi , Burbon , m. Fr. w Pow. Burbońfkim , ił. łaźniami. Wo-Jy tu tak fą ciepłe, iż "palca w nich ,e2 oparzenia wytrzymać nie nio-z tymwfzyftkim ani iaio w nią Wl"zucone nie twardtiieie, ani zioła me miękną. V/ziçta woda ze źrzc-dia zaraz na ogień , nie prędzey wrec zaczyna, iak i nayzimnieyfza. Jeft od Nevers na połud m. 10. od Paryża 65.
BOURBONNE-LES-BAINS, m. rr, w Szampanii lł. cieplicami,»/. 7- od Langres, 10. od Chaumont.
BOURBONNOIS, Pow. Fr. "fowincyi Lugduńfliiey. Obfituiew ^•ooże, owoce, drzewa, paflwifka , zwierzynę i wino. Nadany tvt. Xię-ÎVfa ^aroftwa r. 1329. od' Filipa « a e'yufza Kr. Fr. dla Ludwika >yn« Rcberta, który był naymłod-Jzyrn fynetii Ludwika S. Ten Xżę ih wik miąt fynow Piotra i Jakoba, o a an, ten ieft, oci ktorego pocho-czi dom panuiący weFrancyi, Hifz-pann 1 ]\eapolu. BOURBOURQ, Brcbttrgus,
Burburg, m. Flandryi, opanowane zollalo od Franc, r. 1657. i im przy-fąd zon e pokojem Pyreneyfkim, mocą ktorego twierdze iego były zburzone. Jeft tu zgromadzenie dam zakon: godnie tylko urodzonych. Leży nad kanałem do Dunkierki prowadzonym , poł mili od Gravelines, od Dunkierki 4. dł. 19. 50. fz. 50. 55.
B O U R D E A U X, Bur di gala, Burdegala, dawne, wiel. piękne, bogate i iedno z celnych Miaft Fr. ftoi. Akwitanii i powiatu tego im. ArcyBifk. Burdegalfki, pifze fięPry-mafem Akwitańfkim. Ma także A-kademie umiejętności i fztuk wyzwolonych, Parlament założony od Ludwika XI. wielkorządztwo, grod, mennicę, Amiralftwo. trzy fortece i port ieden z naylepfzych we Fr. Nayznacznieyfzą fortecą iefl zamek zwany Trompette, ufortyfikowany od P. Vauban. Handel Burdegali zależy po więkfzey części na winach zwanych Grave i Petiud. Pier-wfzy gatunek ieft nayprzednieyfzy. Nazwane zaś fą podług rożności gruntu , na którym rofną. Coro-cKnie byw aią tu dwa wielkie i wolne jarmarki. Leży nad Garumną, od Rupelii m. 35. od Paryża 130. od Bazzas 14. dł. 16. 55. fz. 44.
ej	^
BOURDELLE, m. 3. od Fe*
ri gueux.
BOURG, w Normandyi.
BOURG-ARGENTAL, w
Pow. Forez.
BOURG-L'AULT, w Pikardyi nad Oceanem.
BOURGDOlSANS.w. 7. od Gracyanopolu , fą m. Fr. niczym nie znaczne.
B O U R G, w Brefcyi, Tamnum Buigos, M. Fr. ftoł. Brefcyi, miało Bilk. do r. 1536. Faber, X. Fau~ gelus i Far et tu fię rodzili, ni. 8» od Nacon, od Belley 15. od Pary-za 9^»
BOURG-L'ABBE, ob. S. LoŁ B O U R G-L A R TIE R , m. Fr. W Arw*rnii nu 9. od ClermonU mij
B OU
box
BOURG, nad Garumną m. Fr. w Po w. Burdegalfkim z portem, nu 4. od Burdegali.
' BOURGACHARD, Bur gum .Achardi, m. Fr wNormandyi, m. 6 od Rotomagu. Było zgromadzenie we Fr. zakonne Kanonikow re-p.uU od tego m. zwanych, ale ci od ArcvBìfk. Rotomagfkiego r. 1768. zniefieni zofłali.
BOUR G A N E U F, Bur gus no-vus , M■ Fr. w Marchii nadrz.Tau-rion, rezyd. wielkiego Przeora Mai -tan (kiego Arweńfk;ego ięzyka. Daje lię tu widzieć wieża zbudowana od Zyzyma brata Bajazeta, m. 6. od Lemowiku , od Paryża go.
BOURGES, Bituryga, Bitwi-gir, dawne, wie!, i piękne M. Fr. ale maio ludne ftoł. Pow. Bitury-ceńfkiego z ArcyBifk. i Akad. prawa , fund, cd Ludwika XI. r. ij.66. Obywatele nie wiele handłuią. Du-chowieńftwo tu ieft liczne. Urzędnicy mieyfcy maią prawo Szlachectwa od Ludwika XI. który fię tu urodził, nadane. Koscioł Katedr, ieft wfpaniały w guście Gockim. Oy-czyzną ieft Burdalego i Dechamp. w, ij. na połn. od Nevers, 50. od Paryża. jeftwfamym śrzodkuFran-cyi. dî. 50. fz. 47, 4.
BOUR GE T, m. Sabaudyi nad jez. tego im. który wpływa w Rodan , m. 6. od Cbambery.
BOURGN E U F, m. Fr. z portem natym w Brytanii, m. y. od Nantes. Inne ieft o nu 2. od Ru-nełli,
BOURGOGNE, Burgnndya, Pro w. Fr. z tyt Xftwa Para, roz-iągfe wzdłuż m. 45. wfzerz 30. jeft między Pow. Burbońikim , Lug-duńflkim , Niwerneńfkim, i Szampanią. Wydaie obficie zboże, owoce, a fzczegolniey wina. Kie trzeba tey Pro w, mi efzać z wielkorządz-tweai Bnrgundyi. Ta Prow. dawana była na opatrzenie braci młod-fzych Króla Franc.
BOURGOGNE» Hr. ob, Fran-die»cotnt4
BOURGOIN, m, Fr. w Dei^ finacie.
BOURG EN, w. 5. od Laval.
B O U R G T H E R O U D E, nu 5. od Rotomagu.
B O U R G U E IL, fą mate m. Fr. niczym nieznaczne.
B O URM O N T, Simonis mons, m. i grod Fr. m. 4- od Neuf cha» teau.
B O U K N A Z E L, Margr. Fr. w Pow. Belloioceńfkim.
BOURNET, Op. Fr. czyni 400q. liwr. m. 5. od Angulemy.
B O U R N E Ń VIL L E, wieś w Pikardyi z tyt. Xftwa.
BOURN E V I L L E, m. w Norman dvi.
B O U R N E Z E A U, m. w Pikta-wii.
B U U R NIQ U E L, m. w Pow. Kahorikim.
B O U S S A C, m. z zamkiem na fkale w Pow Bituryceńfkim.
B O U S S A G N E S, m. w Lar<-gwedoeyi.
BOUSSILLE, m. w Ande-gawfkim Pow. nie maią nic znakomitego.
BOUTONNA, rz, Fr. w TJi-ktawii, wpada w Charente.
B OU VI NE S, lub PoNT-à-B o u v i n e s, Bowiny, wieś w Flan-drvi, nr. 3. od Lilii, fiawne wygraną" Filipa Augnila Kr. Franc, nad Ottonem Cef. r. 1214.
BOWSK, ob. Baufk.
B O U XIE R E S, O pac. Fr. Ka-noniczck, m, 1. od Nancy.
B O U X V E i L L E R, m. Fr, w Aìlàcyi m. 2. od Sawerny.
B {) U Z A N N E, rz. Fr. wpada w Kreuzę przy Argentón.
B O U Z E Y , z if mia z tyt. Hr. w Lotaryngii.
B O U ZONO IL L E, Opa c. w Lotaryngii, m. 3. od Sarlouis.
B O X T E H U D A , lub B u x t k: hi; da, dawne M. Anzeatyckif Niem. w cyr. Saxonii niż. nad potokiem EJÌ, który wpływa w Elbe» w. 5, od Hamburga,'17. od 8re
DRA
Kiy. Należy do Duńczyków, którzy ią zdobyli na Szwedach.
3 0XTEL, m. Brabancyi Holi. z a. ftanowifkami dla okrętow, nt. 2> od Bo?s-le-duc.
B O Y A V A L , wieś w Artezyi niedaleko S. Pol, w ktorey ieftftu-dnia głęboka ftop 120. która niekiedy n ie ma nic wody, a czafem wy--(ewa wierzchem i potok czyni; obfitość ta nie pochodzi z defzczow, «łle tvlko gdy wiatr poînocny wieie.
BOYLE, ziemia w Hrabftwie Rofkommon, w lrlandyi, która dała imie iedney familii, nu 6. od Ro-^kotnmo«ny.
B O Y Ń E S, m. Fr. w Aureliań-*kim, m. 2. od Pitivrers.
B OZ O L O, m. z zamkiem i po-^iat w X. Mantuańfkim, graniczy 2 Kremoneńfkim, 6. od Mantuy.
BOZOULS, m. Fr. m. 4. od Rodez.
brabançon, wieś ?. zam-
feîem i tyt. Xftwa w Hannonii m. 1. °d Reaumont.
BRABANCYA, Br ebani, r«chbantum, v/iel. Prow. Nider-aRdu z tyt. Xftwa graniczy z Bifk. -°dyifkjm, zGeldryą, Hrablhvem - artujr ,'Hannoniąi Flandryą. Dzie-1 na Auftryacką ku połud. w a torey M, Bruxella , i Holłen-•jeriką ltll pof,,, w ktorey Breda, tiergopzoom, Bois-le-duc, Tą miafta Manufaktury koronkowe, zpaierowe i kamlotowe wfiawiaią iay ten i bogacą. Więkfze rzeki . " abancyi fą Efkalda , Dyla, Rupel, "V eiîlel, Netiîa, i Sekwana, ob. Ni-
«erland.
BRACCIANO, Bracennum t i 'Ç^ne M. Wf. w Kampanii Rzym-'K'ey ż tyt. Xftwa Familii Urfinow, a iez. Bracciano, o 6. m. i pol od r^D11;dł- 29- 45. rz. 42. 4: . u, . ŁAW, Br er cl avi a, M. ' 0jew. Polfltie. Przyłączone by-ia?em do Korony z Woiew. Ru-flm: Graniczy z Tatarami, Mnlta-j'a,T.1z Woiew. Podolftim , Wo-iim i Kii»M'fliim. Grunta ma na
bar
93
podziw żyzne, i w krnfzec gdzie niegdzie obfite. Herb iego Xiężyc niepełny w krzyżu. Mundur: kontu fz iafno fzafirowy, wyłogi ponfo-we, żupan biały. Dzieli fię na Pow. Braciawfki , Winnicki , i Zwino-grodzki. Ma Woiewodę i Kaf?tela-na. Seymikuie w Winnicy, obiera 6. Pofłow i 2. Deput. Ma fwych pogranicznych Sędziów , którzy zachodzące kłótnie między Obywatelami i Tatarami, z Kommiftarzami Tatarlkiemi rozfądzaią. Bracław leży nad Bugiem, założony od Ale-xandra Kr. Pol. przeciw napaściom Tatarów r. 1497. Jeft Stwo niegr«d. V/zięty był od Turków r. 1672. ale we 3. lata odebrany zoftal. Od Kamieńca Podoi, m, Pol. 29. dł. 47. 15. fz. 4$ 49.
BRADFORT, kraina Angiel. w Prow Shrop, z tyt. Hr.
B R A G A , Braca, Brague, wiel. i piękne M. Portugal, ftoł. Prow. Entre Mihho & Duro, z Arcy Bifk. maiącym dochodu rocznego 40000. dukatów , do ktorego to miafto nal. z włościami intratnemi. Nayfi. z Arcy Bifkupow Bragańfkich byłBar-tłomiey z Martyrow. Zborow Kościelnych kilka tu mianych było. Od Kompoftelli m. 35. od Lizbony 66. dł. 9. 30. fz. 41. 30.
BRAGAWZA , Bragancya , Braganct, Brigantia, znaczne M. Portugal, z zamkiem , ftoł. Xftwa Braganckiego , w Prow. Tralos-r,tontes. JantII. Xźę Bragancyi zo-ftał Królem Portug. r. 1640. pod imieniem Jana IV. Tron fpadał na potomftwo. Odtąd to Xiçftwo należy do familii panuiącey. Tera-źnieyfza Marya Francifzka Izabella Krolowa Portugal, ieft z domu Braganckiego. Leży przy gran. Gal-licyi m. 13. od Mirandy, 36. od Bra-gi. dł. Ti. 20. fz. 41. 47.
B R A G E A C, Opac. Fr. m. b. ®d Aurylliaku.
B R A G N Y, Margr. Fr. w Bur gundyi, m. 5. od Nuits. BRAH1Ł0W, M. Wołofkie
<54	bar
nad Dunayem przy uyściu Serety, m. io. na połn. od Syliftryi Mo-jfkale opanowali go r 1770.
B R ÂI D-A L B AIN , czyli Albania, Prow. pośn. Szkocyi, między Argylą, Atholią , i Straterną. Miefzkańcy fą woienni i dziwnie ofzczedni. Od tego krain Synowie familii Krolewlkiey w Szkocji brali tytuł Xiążąt Albanii.
BRAIN, m. Fr. w Andega-wfkim.
BRAINE, Brennacum, m. Fr. z tyt. Hr i Opac. czyniąeym 7000. liwr m. 4» od Swefìyónu.
B R A 1 N E L'A I. L E U, Uroni-um, m. Brabancyi Auftr. iv. 3. od Halli, 5. od Bruxelli.
^ BRAINE - LE - COMTE, Brenna Corniti s, m.Hannonii Auftr. Od Bruxelli m. 6. od Mous. 5.
B R A K E L, Brachetta, m. Niem. w Welìfalii niegdyś Cef. m. 5. od Faderborny.
B R A K L E Y , M. Angiel. w Prow. Northampton, ma nazwifko 7. Angiel. od wielości tu rofnącey
Eaproci. Wy l'y fa 2 Dep. na Pari, od
ondynu na poln. m. 2,0.
BRAK ON, forteca Franc, w Franfzkbńcie, blizko Salins, zbudowana od Ludwik» XIV.
BRAMOWIE, B, "amas, Naród Azyatycki wgłąb Kroi. Awań-ikiego, i Pegwańfkiego ofiadły.
BRAMPËR , m. Angiel. w Prow. Sufiêx, obiera 2. Deput. na Parł.
B R A M P U R, wiel. M. Azyatycki e w Pańftwie Mogołu, ftol. Kroi. Kandyshańikiego z zamkiem , w którym pałac Krolewlki. Naród ieft Bałwochwalfki. Handluią nay-więcey materyami bawelnianemi. Brampur leży nad rz. Tapetą.
BRANCA, Branka, czyli wy-fpa bsala, wyfpa mala na Oceanie Atlantyckim, iedna z wyfp Kapu zielonego , na z. wyfpy S. Miko-łaia. ]eft to ikała wyfoka i fpadzi-fta, bez wody jfłodkiey i miefzkań-cow. Nsi tey iednev z wyfp tych
bar
znayduie fię ofobliwe zwierze Guari a , podobne do iaficzurki.
B R A N C A S , wieś Fr. z tyt. Xiçftwa w Prowancyi.
BRANCHS, m. Fr. nu 2. od Turony.
BRANCOURT, m. Fr. m. 4. od Laony.
B K A N CIO N, wieś Fr. m. 2. Tours , zkąd imie dawney lami-li i we Fr.
BRANDEBURG, Brandt-bur gum, wiel. i dawne M. Niem. w Saxon i i wyż. w frzedniey Marchii Brandeburlkiey. Miało fwego Bifk, ale odmiana Religii Katol. go znio-fia. jeft liandlowne. Leży nad Ha-wlem , m. 10. na z. od Berlina, od Magdeburga. 16. od W ittembergi 15. dî. 30. 45. fz. 52. 32.
BRANDEBURG nowy, znaczne M. Niem. w cyr. Saxqnii niż. w Xthvie Mekłembutlkinl, wi. 8- od Waren, 16. od Szczecina.
BRANDEBURG, M. dofyć wiel. Króla Prufluego, z zamkiem pięknym, przy brzegach Frifchaf-fa a uiściu Pregia , m. 5. od Królewca, 32. od Gdańfka, w Pru-iiech w cyr. Natangii. dl. 38. 50.
Z BR A N D E B U K S KIE Elek-torftwo , czyli Marchia, ieft znaczny Kray Niem. między Pomeranią , Meklemburgiem , Pol/ką i Szląfldem. Dzieli fię na 5. części: jllt Marek , czyli ftarą Marchią, Miftel Marek , 4'rzeduią , Neue Marek , nową , Pregnitz , i U ker Marek. Prow. ta częlro odmieniała Panów. Mulavit Dominos Marchia, Jeep e Juos. Uftąpiona nakoniec była, r. 1417. Fryderykowi Burgrabie-mu Norymberfkiemu z domu Ho» hen Zollem, który go dzifiay polia-da w Fryderyku II. Królu Piulkim z niego pochodzącym. Dwor ieft Kalwińfki, miefzkańcy naywięcey fą Lutrzy, Katolicy też fą cierpie-ni. Nietrzeba miefzać Elektorftwa z Pańftwami Elektora Brandebur. który nadto poliada Pomeranią»
B R A
B R A
jCftwa Magdeburg , Kliwią , îlal-berftadt , Minden , i Newfzatel , Hrąbftwa Marchii, Rawensberg, Lin-gen, Teklenburg, i Murikie, przy-tym Szląfk i O iryzyą.
B R A N D E I S, Ńm. Czefkie z zamkiem , w cyr. Kaurzymlkim , flad Elbą m. 5. od Pragi, od War-fzawy y2.
B R À N G E S , wieś Fr. i Hr. m, 5, od Chatons. Branles, Magr. Fr, w Hr. WenclTynikim.
BRAN T O M E, m. Fr. z Opac. Bened. czyniącym 3Ó00. liwr. m. .4- od F eri gueux.
BRAŃSK, m. i ziemia Poî. w Woi. Podlafkim mieyfce fądow i feymikow ziemikich, od Warfzawy lia w. nu 2t.
B8ASS.AC,Margr.Fr. wPow. Kahorflcim .
BR ASLAW, Brastavia , M. Pol. i powiat w Woi- Wileńfkim. Ma Stwo. grodowe, fwych Urzędników i Marfzalka dożywotniego, left-tu Opac. obrządku Greckiego, i zamek ftary fypany. Leży nad ie-ziorem, m. 20. na pofn. od Wilna.
BRASSOW, Krohjladt , Corona, mocne M. w Xft wie Siedmiogrodzkim, z tyt. Hr. nad rz. Bur-czelą, m. 20. od Targowiska na poln. tyleż na w. od Hermanftadtu.
BRAVA, Brawa, czyli S. Jana, iedna z wyfp Kapu zielonego W Afr. miefzkana od Portugal, lta-Wna winami przedniemu Ziemia jeft gorzyfta , obfituie w pfzenicę fu re cką , melony wodnilbe, patany, dynie, konie, ofly, świnie, i fiile-trę. Brzegi fą polowne w ryby. Ma Wiele ftanowilk dla okrętów, nay-leplze z tych ieft zwane Fuerno. ( BRAVA, Brawa, M, Afr. na brzegu Aiail, z portem dofyć dobrym. Czyni mafy lian Republi-kancki niepodległy, pod protckcyą iednak Portugalczyków, m. 35. od Magadoxo.
BRAUNAU, Braunodiinum, Niem. w Sawaryi nad rzt Inną 9* od Paffau.
BRAUNF Eî_S , M. Niem. w Hr. Solms, m. 2. od Wetzlaru.
BR AUNSBERG, ou. Bruas-berga.
B R AU X, n:. Fr. w Szampanii m. 2. od Ckarleville.
BR A Y, nad Sekwaną, m. Fr. w Szampanii-, i Baronia z ty t. Para. Inne ieft nad Somma w Pikardyi. Tt;.;0i im. ieft kraina Fr. w Norman ! .i wyż. między Wexynem ï
B R A Z Y LI A , lub Brezvlia . Brazylia , kray wielki Ameryki połud'11. z tyt. Xftwa przywlalzczo-nym dla naftępcow Tronu Portugal, odkryty ieft od Dom. Pedro Alvarez itabral Portugalczyka r. >500. 2ą. Kwietnia , który dat iey imie zrazu S. Krzyża, iż na znak iuż fwego niby krain, dokąd tegoż cza-fu Hifzpańi przybyli, wetknął krzyż w ziemię. Graniczy na w. i poïn. z morzem, na z. z Amazonami, na pofd. z Paragwaią. Prow. ta ieft nayobfitfzym źrzodlem boga S w Portugalii. Wody ma dobre, powietrze lubo ciepłe, zdrowe iednak, i ziemię żyżną. Cukru wydaie na podziw wiele, który tu ieft nayprze-dirieyfzy, bydła ma mnoftwo, zaro-ftektfy drzewem btezyliowym, ftu-żącym do fai by czerwoney, kobay-bą, z ktoreąo naylepfzy wyciągaią balfam, i Ippekakuaną używanym bardzo do lekarftw. Daie fie tu widzieć mały ptafzek cudney piękności, głofu lîowiczego, wielkości iak mucha, zwany Kolibry. Znayduiefię tu wiele małp, papugow, i innych nam nieznanych zwierzów i roślin , doftatek krufzcow złotych, i frebr-nych, dyamentow, tak wiele , iź Krolowie Portugl. boiąc fię, abynie ftaniaty, zakazali ich fzukania, u-ftanowiwfzy fzczupłą kompanią , ktoreyby tylko było wolne ich fzu-kanie. Wfkarbcu Króla Portng. ieft znaleziony tu dyament ważący 162^ karatów, ceniony 224. millionow funtów fzterlingow. Odkryto tu 4ty gatunek rubinów i topazio w, kray
96
ti R E
B R E
ieft miefzkany od Portugal, i wiel-kiey liczby ludu im niepodległego, który ieft dzikim, i chodzi po części Mago , ieft mocny i maio znający chorob. Lubią fie ftroić w piorą, które fobie obwiązuią koto !kroni, aiaią święta , i-a których wielkie czynią wefołości, ofobliwie nim ieść maią iakiego niewolnika. Jedzenie z chwytanego nieprzyjaciela, ofobliwie Portugalczyka, maią za naywię-kfzy heroizm, i czynią to z obrządkami tak dzikiemi , iż ledwie fą podobne do wiary. Dzieli % Brazylia na 15. kapitanii, z których 8-dokoronv, rel'zta do prywatnych panów Portugal, należy , podlegle rządom iednego Vicereya. M. S. Brazylii ieft S. Salwador.
B RE AU TE, in. Fr. z tvt. Mar. w Normaudyi.
B R E BI CE S, ob Berbice.
BR EBIN CE , rz. Fr. w X. Burgundy! wpada w Ligere.
B K E C H1N , Brechmim , Ivi. Szkocyi poin. w Anguzyi , dawne handlem bydła, i łofiow, i wygraną tu odniefioną od Szkotow nad Duńczykami, wyfyła Dep. na Pari. m. 16. na poîn. od Edymburga, 7. od S. Andrzeia, dî. 15.20. fz. <5<^47.
BRECKNOCK , Breehinta, Pjtow. Angiel, w X Wallii, zawiera około 600000. łanów gruntu. Obfituie w zboże , bydło , ryby, i v/ydry. Wyfyła t. Dep. na Pari. Breeknock ieftM. S. prowadzi handel naywiękfzy wełną. Miefzka-ne było niegdyś od Rzymian. Jeft mieyfcem fądow, wylyia 1. Dep. na Pari, m. 45. od Londynu , 10. od Herfordu na z. dł. 14. 2. fz. 52. 8-
BREDA, Breda, p'içknei mocne M. Brabancyi Holi. ftoł. Baronii tego im. farne bagna i wody czynią go obronnym mimo twierdzy dobrych. Katolików znayduie fię tu więcey niż Proteft. r' 1577. garnizon poddał Bredę ftanom Holi. r. zaś 1581. KlaucLyufz Barlaimont edzyfkai ią za pomocą Barona Fié-
zyna , który tu był więźniem. Znowu r. 1590. Xżę Maurycy zdobył ią na Kifzpauach , spinola uczynił lif iey panem r. 162.5. ale r. 1637. Xżę Arauzykańfki odebrawfzy ią przywrócił Hollendrom. Leży w równinieżyżney i miley , od Bonie-Buc , na z. r,;. 9. od Antwerpii io. ed Amfterdamu 14. dł. 22. 2c. IŻ. 51. 3q.
ii R E D ERODA, włości Hol-landyi poin. o m. 1. od Harlemu.
B R K DON, m. Fr. w Arwernii.
B R E F ORF, M. mocne Holi. wHr. Zutfanii, m. 2. od Groli.
BREGANCO N, Briganćonia, mocny zamek Fr. w Prowancyi na fkale i na wylepce brzegu morza śrzódziemnego, między Toulon i Tropez.
B ii E G E N T Z , Bregeńtium, M. i Jbir. Niem. w Tyrolu, do domu Aulir. nal.( Jeft nad iez. Kon-ftancyenfkim , /;/. 7. od Appenzell.
BRE.HAL; m. 4. od C out an-ces. Brehemont, o m. 5. od Turony,(ą m. Franc. -
B R E M A , wiel. ludne, i mocne M. Niem ftoł. Xiiwa Bremeńlkiego w Saxonii niż. z ArcyBiik. fefcula-ryzowanym przez traktat Weflfal-fki r. 1648. i oddany pod tyt. Xftwa Szwedom, w których ręku było do r. 1712. w którym opąnowali go Duńczyk o wie. Ci znowu uftąpili go r. 1715. Elektorowi Hannower-lkiemu , i Szwecya przymufzona była podpifać to uftąpienie w traktacie Sztokholmfkim. Xftwo więc Bremeńlkie nal. dziś do Elektora Hannower. Ale Brema M. ieft wolne , Cef. i AnzeatyeZne, Katedra lama, która podlegała niegdyś ArcyBiik. oddana ieft Elektorowi » handel tu ieft wielki. Oyczyzną ieft Eggelinga, m. 9» na z. od Ol* demburga, 36. od Brunfzwiku,28* od Luneburga , dł. 26 20. fz. 53. io»
BREMEGARTEN, Bremo-gar tum, Bremgarta, piękne, bogate , i dofyć wieî. M. Szwayc. W powiecie fïeyeii Aempter między k?n-
BRE
Katttonem Zurychu i Berny. Handel ing0 ofobliwie na papierze za-lezy. Wprowadzony tu był Kalwi-Jrizin, lecz r. 1532. powrociła Religia Kutol. Ieft Oyczyzną Bullin-gt-jra; m. 4. od Zurychu, 2. od Ba-, dy. dł. 25. 55. fz. 47. so.
8 R h", M E R F 1>R D, Bremefur» da, m. Niem. w cyr. Saxonii niż. ^ X. Bremeńlkim, m. 13. od Bremy.
BU EN DOLA, m. Weneckie w Prow» Winçentynie, zalecone zdrowym powietrzem.
BRENNA, mała Kraina Fr. ftńędzy Po w. Turoneńlkim, Bitury-ceńikitn , i Piktawia. Meziere ieft M. S.
B R E N T A, rz. w Pańftwie VVe-nRr-kim , wpada w Golf Wenecki Przy Tarencie.
B R E S C O N, forteca na iedney v;y:"pie morza śrzodziemn. naprzeciw Agdy o milę od tego miafta.
BRESCIA, Brefj'e , Brixia, flaWne, wiel. ludne, piękne i mo-cne jyj Wł. ftoł. Brefcyany, z for-LCïV i Bilk. r« 1517. .Francifzek I. PL2ymu ił Xcia Medyolańfluego do ^ dania iey Wenetom. R. 17Ć9. J^Çneniem ziemi była fkołataria. 1 on ognifta piękna ztąd wychodzi, osciol Katedr, zamek, zbroiownia, zwana Pallada, zdobią mia-o. OycZyzn^ je^. Kapreola, Leży W,1®un'nie miley nad Garzą, m. 11.
W ^niu • 15- od Mantuy, 38. od Wenecyi. 2, .Qi	^
BRESCIANA, Brifcantts, lub Bnxianus agir, Prow. Wł.
zepltay Weneckiey, między Gry-zonami, Weronezą , Mantuańlkim -"■ftwem i Bergamalkiem. Obfituie w Wino, żelazo i zboże. M. S. ieft »refcia,
n 1j eSLAU, ob. Wrocław. «• ' ^LE, m. Fr. w Lugduń-n, m. ą, 0cj Lugdtinu. Jeftmię-
mariH°^ami* ,^e§° j"5- EZ- w Nor-1 ( yi m pada vv morze przy Tre-port.	x J
0 ,B R F; S S E ' Brefjia , Prow. Fr. od r. 1601. z tyt. Hr. między Bur-Tom /.
B RI
<9?
gundyą » Franfzkontem, 1 SabSu-dyą. Ta Prow. ma fwe ftany ofo** bne. M. S Bourg.
B R ESSI E U X» m, Fr. w Del-finacie m. 6. od Gracyanopolu.
BREST, B rivâtes, M. Fr. w Brytanii niż. z zamkiem na fkal» fpadziftey ku morzu, i z portem Jednym z naypięknieyfzych, i tliły be* śpiecznieyfzych we Fr. przy wiel-kiey odnodze morlkiey, ktorey Zatoka obiąć może 500. okrętow wojennych , ale wniyseie ma trudne i ciafne. Ludwik XIV. wyftawil tu zbroiownią. Próżno Anglicy port ten kufili lię opanować r. 1694. Jeft o tu. 12. na polud. od Morìaix, od Rennes 48. od Paryża 129. dł. 13. i'z. 48. 22.
BRETAGNE, ob. Bi'ytania.
B R E TEN, m. Niem. w Szwa' bii, oyczyzną Melanchtona* tn. 4 od Filipsburga.
B R E T E UIL, Britoliuni, m. Fi'< w Normaudyi, z tyt. Hr. dawne ieft handlem żelaza , m. 26. na z. od Paryż i. Inne m. tegevim. o ni. 6. od Ambiami > ma Opactwo czyniące io4»oo. liwr.
B R E TIG N Y, wieś wyfpy Fr. o ui. t. od Mont-1' ker i t Inna o tn. 2. od Karnutu Jławne traktatem poko-iu między Francyąi Anglią r. 1360.
BRETONCELLES,^ s.od Mortagne.
Brèves , m. 2. od Clamecy , fą m. Fr.
BRETZENHEIM, Hr. Pau-ftwa Niem. w Elektorftwie Koloń-tkim.
BREUIL-BENÒIST , i BrtuiU Herbaud, fą Opac. Fr.
BREY, m. Niem. W Bifk. Le-odyilkim, m. 6. od Maftrychtu. '
B k E Z E, m. i Margr. Fr*. «*. 2. od Saumur.
B R E Z Y LI A , ob. Brazylia.
BRIANCON, Brigantia, dawne M. Fr. w Delfitiacie i Powiat. Ma zamek mocny na Ikale. Lesdy-gierowie opanowali go byli r. 1599. ii. ieft manną, którą tu obficie
n
gg	fIRI
raią na liściach modrzewowych. Od Embrunu nu 7. na potn. dl. 24. 20. fz. 44. 46.
B RIA R A , Z> * {vadurum, m. Fr. w Pow. Gatyneńfkim nad Ligerą, fi. .kanałem łączącym Ligere z Sekwaną maiącym od tego miaftana-zwiiko. Jeft od Aureliami m. 14.11a połud. ed Paryża 35.
BUI AS, Hr. Fr. w Artezyi, tn. 1. od S. Pol.
BRIATESTA ,m. 5. od Alby.
Br ice , m. 5, od Paryża fą m. Franc.
S. BRICE , m. Fr. z Margr. łiandlowne na wina, ni. 2. od Au-tyzyodoru.
B RIC Q U E B E C, m. Fr. w Normandyi niż. vr. 3. od Walony.
BRIDGE N O R T H , m. An-giel. w Prow. Si.rop, wyfyìa Dep. «a Pari. Jeft nad rz. Sawerną, nad którą ma moft piękny, 0 40. na połn. od Londynu.
B RID G E T O W N, M., Amer, w Barbadzie zwane miaftem s. Michała. Jeft piękne, ludne, handip-wne, obronne'i bogate. JWiefzkań-cy fą obyczayni, i w wfżelkim gatunku znayduia lie tu rzemieślnicy.
B R11") G E WATEK, m. Ań-gięl. w Prow. Somnierfet, z tyt. Xftwa , w y l'y la 2. Dçp. na Pari, jeft o m. 40. na z. od Londynu.
B RID LIN G E N, ob. Burlington.
BRIDFORT , m. Angiel. w Prow. Povfet, vvytvïa 2. Deput. 11a Pari- Ztąd naylepize wychodzą liny okrętowe, 40. aa po id. od Londynu.
' BRI A, Bi'/enfki Pow. we Fr. między Sz;:n.pani^ i wyipą Franc, do tych ?.. Prowincyî wieikorządz-twa należący przez potowe.
BRIE, in. Fr. ;;;. 3. od Angu-leray.
BR I E- C O M T E-ROBERT, m.Fr. nazwane od założyciela twego Roberta Królewicza Franc. Hrabi cl* Dr.eux.
BRI LG; ob. Brzeg.
B li l
BRI E L A , Brille , ui. nadm. Hoîl. ftoL wyfpy Woorny. Sławne urodzèiiieni Admirała Tromp. Wi-lelm de la Mark opanował .ą r. 1572. To zdobycie rzuciło lunda-ment kzephey. jeft przy uyściu rz. Mozy, m. 5. od Rotterdamu, dł. 21. 31. iż. 51. <3.
Bk! V. 1\ N E, Br eona, m. Fr. w Szampanii blifko rz. Alby, dzieli hę na dwa miafta. Tego im. ieft Hr. Er. m. 6. od La-ony, od kto-rejro bierze imię dawna familia Fr.
B RIE s Ń O N, lub B r 1 o n o n , ni. Fr. w Szampanii, nad rz. Ar-mancon.
BRI EUX, Briconìum, M. Fr. W Brytami, wyż. z Bifk. i portem dobrym. Oyczyzna Duarena. jeft w gruncie żyżnyin, w zboże i owoce, połmiii od morza, od Rennes na połn. m. 20.
BRI E Y", m. Fr. w Lotaryngii.
BRIE Z EN', pięune M. Niem. w Marchii śrzemiiey Brandebur-Ikiey, i;t. od Witcembergi.
B RIG Ń AIS, PrifciniacMn, m. Fr. y.i■ z. od LuąJunu , ił. potyczką r. 136®. ńa ktorey poległ ja-kob Burbon Hr. Marchii.
BRIGNOl-ES, bt tuoni a, M. Fr. w Prowancyi, ii. uoDremi śliwkami, Oyczyzna Paroiieiai le Brun. Leży mięclzy gorami w miłym położeniu. Od I ouionu na połn. tn. 6.
BRIGUEIL, m. Fr. m. 3. od .Montmoiiilony.
B R1H U E G A , 111. ''Hifzp. w Kaftyiii nowey nad rz. 1 anuyą, m-13. na w. od Madrytu.
B RI L L A C, m. F r. w Pikta-wii.
BRINDISI, Brunduzyum, Brun-dufivm, Brrudes, dawne i znaczne M. Wł. w Kr. Neapol, w Pow. Lek-ceńfkim , forteca i port , którego czę^ć zruynowali Wenetowie. Sia-wne śmiercią Wirgiliuiża, a Oyciiy-znąPakuwiufza. Leży nad mor/cin w. 13. na w. od Tarentu, dł. 35* 40. fz. 40. 52.
ER IN In, Mruna, M. ^owiie ł .1
B R I
mocne w Morawii- Jeft dofyiî wiel-i budowne. Tu ziazd ft;:now miany bywał na przemian z Olo-^nuńcem. Spilberg zamek, który Ie,ft 11a wzgorce za mialiem , fluży, za obronę. Kroi Prulki r. 1742. £0 oblegał. Leży tli (ko rz. Swaty 1,1 • 10. od Znaymu, 20. od Wiednia, m' Pol. od Krakowa 42. dł. 24.43.
B R O
99
fz.
49.
BRIONNE, Brionia, m. Fr. W Normandyi, z ty t- Hr. nad Rillą, 7. od Rotomagu.
B R IO R D , Hr. Fr. m. 4. od Belley.
B a IOUDE, Br iv as, M. Fr. ^ Arwernii niż. Dwa fą malìa tego im. o poł milę od fiebie,iedno z "ich dawne, maiące moft wielki na 'edney arkadzie architektury prze-j'ziwney; drugie nowe z kapitułą kanon, którzy fami tylko fą fzia-îjhta , i pifzą Jię Hrabiami, jeft od liToire nr. 6. od Paryża go. £* R I O U, w Piktawii.
" R IO U Z E, w Normandyi, fą m. Fr.
BRIQUE R, m.w Piemoncie, m. '• od Pignerol.
^ BHISACH-VIEUX, Brifa-cus n>ons, Bryfak dawny, M. Niem. niegdyś Bryzgowii i Cefar/kie.
j p Y ^omn Auftr. wzięte było od rranc. r.-ié^g* i 1703. Jeft nad Kenem , na(^ którym moft tu ieft pieliti na łyżwach. Twierdze iego ją zwalone, tn. 12. od Strazburga, od Bazylei, dł. 25. 28. fe. 48-B RIS A C H - LE -N EUF, ^ryfak nowy, piękne M. Fr. w Alfacyi zbudowane z rozkazu Ludwika XIV. na przeciw Bryfak u da-wnego, umocnione twierdzami od •nia Vauban, połmiii od Renu, ï2" ^ Strazburga.
. IS G A U, Bryzgowia, Brif-?ovm ' kray Niem. w Cyr. Szwa-n nad brzegiem wfchodnłm Renu, ory go dzieli od Alfacyi. Jeft ie-?'r ancw dziedzicznych do-1 A u Itr. który nayznacznieyfzą îey pofiada. Wyżfza należy
do domu Badeńflciego. M. S. Frey-burg.
B R IS S A C, Bracum Saccutn, M. Fr w Aiidegawfkim p®w. ztyt. Xftwa , ft. potyczką tu (toczoną blifko r. XC67- między Godefrydem, Barbu i Fulkonem Rechinem bratem fwyni. Od Andegawu m. 4. jnne ie(i tego im. w Langwedocyi.
S. BR ISSO N, m. Fr. i pier-wfza Baronia w pow. Bituryceń-łkini, ił. wytrzymanym mężnie oblężeniem pod Ludwikiem grubym. Należy do domu Seliwierow , dla których nadane ieft tyt. Margr. r. 1653.
BRISTOL, Briflolhtm, M. An-gjelfkie w Sommerfetsliire, wiel. ludne, piękne, bandi, i naybogatfze po Londynie, z portem, tytułem Hr. i Bifk. ił. jarmarkami, wodami mineralnemi, i kościołem, w którym dzwon naywiękfzy ieft w ca-iey Anglii. Wyfyła 2. Dep. na Parł. ieft nad rz. Awanic. od Glo-cefter. 32. na z. od Londynu dł.15. fz. 51. 27.
BRISTOL, m. Ameryki połn. w Barbadzie, bardzo ludne i bandi, obronne dwoma fortecami, należy do Anglików'.
B R1VE-L A-GAILLARDE, Briva-Curretia, piękne M. Fr. w pow. Lemowicefifkim. Zdbbią go budowle, ma fądy, ieft w miłey i żyżney równinie m. 4. od Tulles, 116. od Paryża.
B R1V E S AC, w LimoAvicen-fkim, Br ix, w Normandyi m. 2. od Walony fą m. Franc, ob. Bruick.
BRI X EŃ , piękne M. Niem. w Tyrolu z Biflu gmachy publiczne tu fą wfpaniałe. Fuikup ieft Panem, aje pod prorekcyą ftrabiow Tyrol-Ikich. Leży w gruncie obfitym w przednie wina, m. 6. na w. od Tyrolu , 16. odTrydentu, dł. 29. 25. fz. 46. 36.
BROC, m. Fr. w Arwernii, w. 1. od Ifoire.
•BROD-DEUTSCH, i Boe: mifih, Brod. Niemiecki i Czefki, kij
io©	ERO
BRU
fą dwa miafta w Czechach, pier-wfze w Cyr. Czaflawfkim nad Sa-zawą, które związkowi opanowali r. 1742. drugie ieft w ,Cyr. Kau-rzymfkim.
B R O D'U N G A RIS C H, Brod. Węgieriki, M. Morawikie, w Cyr. Hradyshkim, zalecone wodami mineralnemu t/u3. od Hradyshu.
BRODERA , lubBaouDERA, M» Azyatyckie w Pańftwie Mogołu, rai, do Kroi, Gu-zaraty fl. dobremi płótnami, Jndychem, i laką farbą.
BRODT, lub Brod, Broda, mieyfęe mocne w Węgrzech, wHr. Poliegeńlkiin nad Sawą w Sklawo-nii, fi, zwycięztwem odniefionym nad Turkami r. 1688. od Pofegi'm. g, od Gradyjfki 1 1. ài. 36. fz. 4;,-. 15.
BRODNICA, Strafzburg,, m. i Pqw, ziemi Michałowfkiey pod pan, Prufkim fl. traktatem między Kazimierzem Kr. Pol, i Ludwikiem Xciem Bawaryi ; pamiętne także przegraną tu Szwedów z Koniec-polfkim, Jeft nad rz. Drwęcą od Torunia na w. m. 9,
BRODY, M. Pol. w Woi. Wo-ły nikim. teraz pod pan. Auftr, ieft ftoł, dyftryktu Brodzkiego w cyr, LwowfMm. Od Koniecpolfluego ka-fztslananfertyfikowane, zamiefzka-we od mhoftwa żydów, których tu na 40000. liczono, ich handlami tì'dwnes Jeft familii Potockich , od Lwowa *»• Pol. 13. od Dubna 7.
BRON, QNieder i Ober~) Bron wyżfzy i niifzy, dwa miafta iedno przy drugim, w Hr. Linangi,w Alfacyi njź. m. 4, od Hagttewau. Należy do Hrabiów de Lin an g t , i Xiażąt Hokenloe.
BRONCHORST, Hr. Niem. m. 1. od Zutfanii nad rz. Iffelą.
BRON NO, M. w X. Medyo-lańlkim, gdzie r. 1703. Cefarfęy porazili Franc, m. 4. od Pawii.
li R O N PRES, m, Fr, w Bref-fyi, fl, grobem Fi li berta Xcia Sa-l>audyi, i iego familii,	•
B R O U A G E , piękne i mocne M. Fr, w po w Santoneńfkw) z por-
tem. Zupy folne tu fą nayznaczniey» fze we Franc, a które wielki czy» nią odbyt. Od Rupellifw. 6. od Paryża 108.
BROUSSE, w Arwernii.
Brne-des-Gngnoles, tn, 14. od Burd ega Ii.
• Bruch, w pow. Agineńfkim.
Brudges, w Bearnie fą m. Fr.
BR IJ CK, lub Brugo, M. Szwaycarflrie wArgowh, w ktorey ieft trzecim miaftem wolnym nad rz. Aarą z moftem pi|knym. Jeft tu Collegium. , w którym wielka biblioteka ieft publiczna t/t, 5. od Arawii,
B R U G E S , Braga , Brugœ , wiel. i piękne M. Flandryi. Auftr. z Biflk. Wśrzod wielkiego rynku znayduie fię gmach publiczny zwany fzkołą Bogardow , fund. r. 1411. gdzie okofo 130. dzieci fierot edu-kuie hę darmo. Wiele ztąd uczonych , wielu Bifkupow , Opatów, i fl. ludzi wyfzło. W tym to mieście Filip dobry Xźę Burgundyi pofta-nowił r. 1^30. Order złotego Runa. Holi. fzturmowali Brugę r. 1704. ï poddała fię związkowym r. 1706. odzylkali ią Francuzi r. 1,708. znowu tu związkowi welzli 1709. Ï74?; takoi zdobyli ią Franc, oyczyzną ieft Jana Brugeńfkiego, który wynalązł fpofob malowania pod oley. Jeft nad kanałem, w równinie, m 3. od morza, i od Oftendy, 10. od Gaiadawy, od Antwerpii na z. 14. dł. 20. 47. fż> 51. xi'. 30".
BRUNETO, lub Brlgneto, Brunetum » M. \Vł. w Rzpltey Gę-jnueńfkiey z Biik. leży pod Apenni-nem, tn. 15. od Genuy.
B R U G UI E R E, m. Fr. nu i-od Cafires.
B R U 1 C K , lub B r v x , m-Krolewfltie Czelkie w cyr.- Zatzen-fliim , vi. 20. na połn. od Pragi.
B R U M P T, m. Fr. w Alfacyi. w> 3, cd Strazburga
BRUNA, ob Brinn.
BRUN CHA ME L, m, F. w Laęaeńfkim pow-
BRU
BRY	io*
BRUNETTE .«forteca przy
S\izie, która zaflania.
BRUNSWICK, Brunfzwik , JBruncpolis, wiel, i mocne M. w cyr. Saxonii niż. ftoł. Xftwa Brun-fzwickiego, niegdyś wolne , Cef. i Anzeatyczne, ale wzięte r. 1671. od Rudolfa Augufta Xcia Brunfzwi-ckiego, zollato im podległe, którzy tu dla utrzymania fwey zwierzchności wyftawili fortece. Francuzi dobyli go r. 1758* a w r. 1761.oblegali go bezfitutecznie, Sł. i wiel. tu bywają iarmarki. Oyczyzną ieft Konrada Rytterhuyfa."Leży nad.rz. Ocker. *■n 22. na z. od Magdeburga , od Hal* berfztadtu 13. dì. 28. 15. fz. 52. 15.
BRUNS WIC KI dom, iednym ieft z naywjękfzych w Europie, ma tenże fam początek, co i Dom Xżąt ftlodeńlkich, to ieft z domu /szo d' Eft. Dziś fię dzieli na s.linic, Xźęcą czyli Xźąt. Brunfzwickich, maiących przydomek Volfenbuttel, i Elektoralną , czyli Xiąźąt Hannewerfkich 3 Luneburlkich , pofiadaiących Tron ^nglii. Brunfwickiego domu palila miefzać nie trzeba, z Xftwem "l'UniVickim., które hę daley roz-^gaią zamykaiąc nadto Xftwa • e'lei'iflîie, Luneburfkie , Lawem-£lu"ftie, Bremeńfkie &c:pofiadane £ dziś po więkfzey części od Króla . ^'ek Same Xftwo Brunfwickie, 3e".fay Niem. graniczy na połn. ?»■ j em Luneburg, na w. 7. X. ï'jagdeburg, Halberfztadt, Anhalt, »ia pofd. 2 Turyngia i Haflyą, na
2. z X. Mindeńfkim?
BR UN Z B E R G A, Brunsberg, Lib Braunsberg, M. Prufkie, ftoł. *^iik. Warminfkiego, założone r. 1260 °d Anzelma Bifl<. Warm. obmuro-\vane> dofyć handl. ma fzkoły. Le-nad haffem przy uyściu rz. Paf-^'«dElbìqga m. %.
P^UlCH, rz. Alfacyi wpada VV D ^?J..P°d Strasburgiem.
BRUSQUE, m. Fr. z tyt.
JlT-rf- od ^bres,
> R UX E L La, Bruxitlce, nay-pięknieyfze i naybcgatfzeM. S. Bra-
baneyi, i całego Niderlatidu Auftr. publiczne tu gmachy fą wfpaniałe , handel wielki, fabryki materyi dobre. Ma fwą radę wielką, i miey-fcem ieft kilku trybunałów. Marfza-łek Vi ller o/f dobywał go r. 1695. odftąpili iev Franc, r. 1706. Elektor Bawar/ki r, T70S. oblegał go bez fluitku ; wzięte od Frane.,zollalo 1746. Aiquillon , Quefnoy , Vander Weide, i Wefal ztąd byli rodem. W położeniu ieft; dobrym nad kanałem, który ią o tn. 9. łączy z Antwerpią, m. 59. od Paryża, 65. od Londynu, dł. 21. 56. fz. 50. 5t-
BRUIERES, m. Fr.Lotaryngii, tn. 9. od Lunewilli , wielki ma odbyt ze zboża. Inne tego im. ieft w Langwedocyi, znaczne wodami iriineralnemi.
BRUYL, m. Niem. m. 2. od Kolonii, gdzie w fwym pięknym zamku częfto rezyduie ElektorKo-lońlki.
BRY, m. Fr. nt. a. od Antyzio-doru.
BRYTANIA wielka, Brita-nia, la grande Bretagne , nazwi-fko wyfpy na Oceanie , która zawiera Kroi. Anglii i Szkocyi. Nie-trzeba ią mielzać z wyfpami. Bry-tańlkiemi, które fą częścią Monarchii wielkiej' Brytanii iako i Irian* dyą , Sorlińlkie wyfpy » Orkady &c.
BRYTANIA mnieyfza , Bretania, Bretagne, Prow. Fr- nadoi. długa na m. 60. fz. 45. graniczy z Normandyą i Piktawią- Dzieli fię na wyżfzą i niżfzą: ma 9. Bift. powietrze wniey umiarkowane , laiy obfzerne , handel wielki dla położenia fwego nad morzem. Przyłączone ieft do korony Frane, za F ran-cifzka I. r. 1532. Rennes , îefrM.S.
BRYTANIA nowa, kra y i pól-wyfpa Amer. poîn. między Akadyą Kanadą, i nowym Yorkiem * możt mieć długości w. 80. Pan. Lille inie-fzknńcow tego krain zewie maiem* Eilumami. Nal. do Angl.
s©i	B 8 Z
IS U C
BRZEG, B, i eg, Brtga % morce i vf-?>Tn? M. Szląflne,ftoł. Prow. teg-> im. rwi 0'rą z Akademią i Szkotam? , .m. ">• ort Wrocławia » o*i
Ovmr:' 6. db 35, 10. fe. 50. 40.
B R Z KG , trmvn Orograficzny, czvli n^zvr'Sco f.7' Ine Krajów nad-jnórfluch. ZtpĄ Abex, Aîsn, Zan-g\vebłr p'x. brzegami razywnmy.
B R Z K S GI E Kniawfkie, M. i W cip w. ;e. Mlai'o r.i>?dyś fwvch X;ążąt. Krzyzacv opanowali znaczną .częić P'go. Wfajiyfiw jagi: "'0 odzyikav fay ^0 od ricb, oddzielił go od Woiew. -nowrociaw-Ikiego, które z nim nia imię Kw-
i*«r. Kra y t en bnrdzo > v;Vny, obfituie yy zboże i 1 yby. biande! Wi-flą prowadzi z Toruniem, i G..1 Janikiem. Ma w herbie pol crfa bia->°;o i pol lwa czarnego. Ma Bifk. Wojewodę i Kafztel. Dzi-nli be na 5. Pow. Radzieiovdki , iSrzefki K'.ìi. Kruświcki, Kowaliki , Przedecki, tyleż Staroftw grodowych* Sr>ynu-kuic z Woiew. InowrocLnvfkbn w Radjrîeiowie ; wyfyła 4. Pollow r<a Sevin, i Depnt. 2.11a Tryb. "fulidi: r tego Woiew. ieft kontufz "a-ïiatovy, źrpan i wyłogi Karmasy-Bcwe. Br? ść ieft M. małe, obwiedzieni •nvnrpnj, ił. trajitatçm r. T4J5. Tniedży W-ïadvffawpm i Krzyżakami «czynionym. I.fiy •■yśęzojd bagnęw. Od Warfzaxvy na z. vu 20. dl. 37. ic. fź. 52. ?«.
B R Z Ec" C I E ï •fe- fnV-, M. Pol. i W o i- "0(b"<'V0 . z G kftn, «tfsti. r Wl''»w. Podi:;'kim, .Mowo-grcJ^kim, WchrikUn i ;ś:m. Ma z;« herb rojoń błękitna w polu «ae-twonym. Dzieli -bj ra t. Pow. Erzeikii Pińflri, które Seymi-ln. :î. ofebno, i c!>?era'\ co ». Po-jfłc'-.' , j' D?p. Ma Wojewodę i ""ir fegoWoîew. kón«
\z ' oyv wvtogr p_mar:?ntowe, ." j: . i v biały. Brzeście M. zdobi Katect;*» BWm.pa Grec, t •••ey/bem ieft box rr.ikć w i Sądów ♦ dotyć bandi. 'I iìv r-id .Bekiem, nu 54. od War-. łzawy. «Î. 41. j*. ib. ja. 10.
B R Z E Z A N Y, M. w Woiew. Ru/kim, teraz pod pan. Auftr. w cyr. Lyowfkim, fl-pl. dyftryktn Brze-zańikiego, defyć ludne, z zamkiem obroimym. Tu r. 1698. obozowało woyfko Pol. o m. 10. na połn. od Lxvowa.
BRZEZINY , m. Pol. i Po-
»at w Woiew. Łęczyckim, z Ka-iztdaoią. Od Rawy m. 5.
B U À, Bubtfd, wyfpa golfu We-«lorkie^o , blijHco rniafła Trau , z "którym przèz moft be łączy. Zowie fuj tei wvipa kuropatw, iź tu ich mriobwo- be znayduié.
B U A N'E S, n. Fr. w Gafkonii.
BU A R C OS, m. Portugal, bii-fkn morza, m 9. od Koimbryki.
BU B, m. Cz elide w cyr. Bole-fławftim , z zamkiem, m. 20. na połn- od Pragi.
BUCH, na z .vifko małey krainy Franc, w Gafkonii, m. 12. od Bur-df.ęrrili.
BU CHAN, Pow. Szkocki w Hr. Aberdeńikim, rozciągły wzdłuż na m. 19. Ztąd wycnodzi wiele wełny delikatney, i barfztyńu żoltego, który tu oh licie na brzegach zbiera ią.
3 U C H A U, Buchovhim, M, wolne Cdi w Szwabii nad ieJ. Federz** ni. 9. od Ulrny, 13. na połud. od Tubingi. Odr. 1775 mielżkańcy mają prawo dziedziczenia we Francyi r>o zmarłych Krewnych. Jeft tu 0-pae. Kanoniczek, które iść mogą za mąż, prócz Xieni, ta zaś ma głos na Seymach Rzeizy Niem. ęł. 27. 20. i /'. 4'i*
B U C H A U, Kray Niem. w cyr-Renu wyż. Zawiera wielkie Opac. Fuldeńfkie,
B U C H O R E S T , ob. Bukcreft.
B U C H O R N, M. Niem. wolne i Ceb w Szwabii nad iez. Konftąn-cyeńfkim, m. 5. od Lindawy.
B U C H Y, m. Fr. m. 5. ob Ro-tomagu.
tìUCILLY», Onac. w Pikardyi* BUC Y-L E-U O N G, m. Fr- m-i, ed Sweflyonu.
BUD
BUCKINGHAM, lub Bu kwô-
KAm, Prow, Angiel. w Diee. Linkoht-fKiey , zawiera około 44100. łanów. Wyfyła 2. Depnt. na Pari, i ty'«oż M. S. te^o im. które raa tytuł Xftwa. Chlsb, wól/ i wełna Biikingbamlka łzacowane l\ w całey Anglii. Leży nad rz. Onfe, m. 15. na po In. kaa. °d Londynu, di. 10. 33. iż. iji. 57.
B U C Z A C Z, M. Poi. w Woiew. Podolfkim, pod pan. Auft. od Lwowa m. Pol. 25.
BUCZNiO W, rn. Pol. i Stwo niegrod. w ziemi iiaiickiey.
BUDA, czyli offłn, Budzyń, ■Aquincum , M. S. Węgier niż. m (,.t-Wniey i CŁiego Kroi. z zamkiem dobrym. Gmachy publiczne, i piękne Kościoły zdobiły ią, ale te pożarami fą prawie znifzczone. Stalicąieft; Łiiłkupłtw Katal. i Shizmatyckiego. Położenie iey ieft miłe. ' Grunt w o-kolicy pełny winnic, które wyb or-ne wydaią wina. Znayduią fie tu ^rzodta wody tak ciepiey, iż wkfot-^e. włożone w nią iaia , twardnieją, Uibo ryby żywe w niey plywaią. So-bman II. r. 1526. dobył Budy, o-aebrat ią Arcy Xżę Auftr. Ferdynand r. tegoż. Znowu Soliman r. T5~9* ją był opanował i oddat janowi Zapoii Woiewodzie Siedmio-grodzkieniu, po ktorego śmierci r. *543- Poftanowiï ta Bafzę. Po ii.il-kakroć potym prożno była oblegana do r. 1686. w którym Xżę Lotaryngii wydarł i4 Turkom, L odtąd nal. do Domu Auftr. irzy ił. traktaty tu zawarii polacy. R. 13Ć9. Kazinjierz Kroi Poliki z Ludwikiem Kr. Węg. wiżedłtu w związek prze-ciw Karolowi IV. Cef. r. 1492. fta-'u traktat między Albrycbtem y* Pol. i Władyiławem Kr. Wę-^•ei." ' ^ze^kbn bratem iego. Nako-p j" ■r,',1 r>°?' tu Zygmunt I. Kroi ' 1 y'{adyflaxv Kroi Węg. i Cze-tvi wzaiemną przeci w Turkom przy-rzeKh fouie pom0v:. Jeft nad Duna-iem m. 42. na porud- od Wieu.ia, 29. ou t reizouiga, 42. od Koizyc , od lionilantynopoh. db- 36.
BUG
ÏOS
45. ft. 47. 20,
B U D E C Z i Budyna, Tą ra. Cze-ixie v cyr. Rakone^.am, na połn. Pragi.
BUDO a, lub But, ja , M. nadm. mcciii w Dahnacyt z Bile. Suffir. Antybarikiego, nul. uo ',/enetow. Solimàn Balza Siiutary obiagat go bezikutecznió r. i6jj6. ]eii o tn. 6. od AV ,ivari, o. Rngu : / >1.
B U D W T, i S S, m. bïiem. w Czechach nad Moldawą 29. od Pragi , 33. od Wiednia, W czafie xvoyr.y r. 1741. po kilLiliroć vi zięte było.
BUDZI A Cii , griazdo Tatarów Buuziac^ic;: w Bodurabii, oiia-dlyciJ ubodzy iataiaiiii Dobruckie-mi napvlad. i Gt-zakowikiemi nad inolzeai ,. Iicldinącycii Turkom , i podlegiych Ha .owi Avemu. Tego im. tamże ni.afteczko i„n bliiko Bia-łogrou,. nad Dniedrera.
B u J Y S S Y N, tib. Bautzc-n.
B U E K O 3-Â IR C S, albo Ciu-
DAD LA ïfilNlOAO , BortilS Ùêr, Fa-HUtn San&Jùuee ïrhiiixtis, piękne ni. Ameryki poïud. iaifzpa/iikie itoł. Prow. zxvaney Rio de i'a Fuira, w Paragway.Ettropéyt zykowie prowa-uzą tu handel wieiki. łnjie ina od zdrowego powietrza. Wynawioné ieft r. 1535. od Piotra Mendozy , i potym od niegoż porzucone. Cti beza de Faja, zaprowadził tu nową cladf r. 1542. i zaniechał go znowu. Odnowiome dopiero zollalo r. 1582. blieiżkane ieft od Hiiżp. i Indy a-noxv.
BUEN-RETIRO, ieft rolko-fzny pałac Króla Hiiżp. bliiko Mądrym.
BUFFON, mala włość Fr. bli-fko Montbaru w Burgunayi.
BUG, rz. w Polizcze, ma początek w Rnfi czerwoney , płynie pod Sokal, Wi'odav ę,BrzfeicieLit. Drohiczyn, a pod Z&ki'óczymem i^czy lię z Vv'ifîa. ~
B U G E Y, Bàgezva , Bsttgrftœ , Prow. Fr. między Sattabdyą, Bre-ftyą, i D&lSnatem, ais. wzdłuż" pa.
J04	BUK
mil 16. uftąpiona Francyi traktatem Lugduńfkim r. 1601. z Breffyą, i pow. Gex w zamianę za Margr. Sa-luceńfltie. Belley iett M. S.
BUGIA, M. mocne i ludne, w Kroi. Algierfkim w Afr. ftoł. Pro-wincyi tego im. ma ftanowilko dla okrętow wygodne. Algerczykowie zdobyli go na Hifzpanacb po prze-graney Karola V. Jeft nad morzem, m. 30. na w. od Algieru dl. 22. 15. fz. 36. 34.
BUGNEN, w Bearnie; Bu-go m. 5. od Bri gueux, Buis w Delfiuacie, m.5. od Vaìfsn, fąm.Fr.
B U L A M , wyfpa Afr. blizko brzegów Gwinei, na w. wyfpy Bi-fagos, ziemię ma źyżną, koni i krow mnoftwo. Maio ieft miefzkan'i.
B U K A RI A wielka , Buch mięt, czyli kray Uzbekow, Jeft «bfzer-na Prow. Azyi w Tartaryi, między kraiem Kalmukow, Turkefta-nem, Tybetem , Perfyą i morzem Kafpyilkim, ieft to część ńayludniąy-fza i naylepiey uprawnaTartaryi wiel Obfituie w lafy i piękna paftwifka. Tatarowie tu efiodli fąpolerowr.iey-fi i mężnieyfi nad innych. Mleko bydlęce, i mięfą końfkie Ba nay-fmaczuieyfze mnią potrawy. ^ie-wiafty nie uftępuią w odwadze Mę-fzczyznom, i wraz częftokroć z mężami na woynę idą. Uzbekowie z Perłami częfte prowadzą woyny , i ftaią fię im ftrafznemi. Kray ten zawiera Kroi. Balkańlkie , Bo-karfkie , Samarkand zkie i Turko-manią, ob. te Artykuły.
B U K A R Y A , mała , ob. Kaz-gar, czvli Kagkar. > BU KARY, M. Morlakii nad Golfem Carnero , gdzie Karol VI. port wyftawił, i zrobić drogę kazał dla przeprowadzenia ztad bydła do Włoch.
BUKAR1ZA, m. Dalmacyi.
BUK OR, M. Azyatyckie w Involtarne, ftoł. Prow. tego im. na kępie oblaney rz. Indem.
BU KO U E ST, Bucherella , wiel. i mocne M. Woîoikie, nadrz.
B U N
Fmbrowicą, rezydenc. Hefpodarâ Wsłofltiego i ArcyBiflc. m. 16. od Targowifka. Czercy w wielkim kla-fztorze maia tu drukarnią.
BUKOWINA, m. nad gran. Pol. Wołofkie , i ztąd obfzerna pufzcza maiąca nazwisko, pamiętna potyczką między Polfkim i Tureckim wóyfkiem r. i6g6. Jeft blizko Dnieftru od Kamieńca Podoi, na z. m. 7.
BULGARYA, wielka, Prow. Az. w Tartaryi Molkiewfkiey , między Kroi Kazańlkim, Bafkiryą, i Aftrâkaufkim Kroi. w górach tey Prow. znayduią fię fzyby kryfzta-łowe, i rudy żelazne. M. S. ieft Bułgar , leży blizko Wołgi.
BULGARYA mnieyfza, Prow. Turcyi Europ, między Dunaiem a morzem czarnym. Krołowie Bui-garfcy, byli niegdyś udzielni, mie-fzkali w Nikopolu. Teraz należy do Turków, zawoiowana od Baiazeta około r. 1370- Religia tu panuie Schizm. Grecka. M. S. ieft Zofia. B U L L p G N E V1 L L E, Hr. Fr. w Xftvvie1 Barlkim w Lotaryngii » m. 10. od Nancy.
BULLES, m. Fr. m. 4. od Bel-lowaku, fi. lnem przednim, kto-rego doftarcza do fabryki płócien zwanych pol Hollenderlkiemi,
BULLENBROOK*, m. An-giel. z tyt Hrabftwa w Prow. Lin-kolnlkiey , mieyfce urodzenia fie Henryka IV. Króla Ang. m. 34. na połn. od Londynu.
BULLOS, czyli Bull, m. Szwayc. w Kant. Fryburfkim , i ftwo. Oyczyzna Francifzka Geino-zy.
BULLO U, Baronia Fr. m. 5. od Karnutu.
Bulhi, m. Fr. w.Normandyi m. t. od Neuchałel.
B U N G O, Kroi. Bunganfkie » iedno z naywięklzych w Japonii n» wyfpie Xi ni o , ktorego M. S. ie>* Lunatj, Franc. Cywan Kroi Bu»1" gańlki przyiąwfzy wiarę katoJ. wy* fytał pofelftwo io Grzegorza XIII-
BUR
Papieża r. 7582.
& U m Z L A U , lub Buntzel,
Boleiła A' M. S. Cyr. Boleliawikie-go w Czechach i^d Elbą m. 1.2. na połn. od Pragi. Stary Bolellaw ztąd ieft o ni. 6. Tu Boleiław Kroi zabił S. Wactawa brata fwego. ob, Boleflaw.
B U Q U O 1 > m. Fr. w Artezyi z tyt. Hrabftwa.
B U R B O N , Burbońlki dom. ob. Bourbon.
B U C K H A U S E N, M. Niem. W Bawaryi niż. nad rz. J-altzą, m. Ii. od Salit bar ;a , 29. od Munichu.
BURD E G ALA, ob. Bour-deaux.
BURE N , Bura, M. Holi. w Geluryi z tyt. Hr. w. fc. od Nimegi.
B LI R t! Ń , m. Szwayc. w Kant. Berneńikim, z zamkit m nad rz. A arą.
B O R E N, m. Niem. Bifk. m.6. od Paderbony nad rz. Almą.
B U R F O K T, dawne M. Angl. W Hr. Ox!orJzkim, z tyt Hr. nad rz. Wii! iruichą. «, 20. na poin. od Londynu.
B U R G A U, Burgovia , Margr. M. i zamek Niem. w Szwabii Autt. *n. 6. od Atilzpurga, 7. od Ujmy.
BU R G I) O R F , lub Bkutud , piękne M. Szwaycar. w Kant. Ber-ńenłkim , z zamkiem. Leiy na Wzgorce, m. 4. od Berny.
B U R G E L, ni. Niem. w Mifnii, M, 2. ed Jeny. Ma uawnv klafztor.
B U R G L IT Z , zamek Kro le-wfki w Czechach w cyr. Rakone-ckim, ieft na górze na z. Pragi, w którym dawiiiey ftrzeżono więźniów znacznieylżych.
B U R G O S, wiel. i bogate M. Hifzp. ftof. Kaftylii dawnéy z bogatym ArcyBiiki założonym r. 1574 Zdobią g0 gmachy publiczne, fontanny , place rofkoi'zne do prze-cha /.ki, rynki wfpaniałe. Jeft po-częsci na górze , cześfcia nad rz. JHancon, m. 2Ć> 0j	0(i
Maca y tu 47. aî. u, 20, fz, Ą2, go.
B U R G R A B i A, Burgrabftwoi
B U T	165
JBurgravìalu's , znaczyło dawhiey urząd rządcy miaft, lub 2«mkowj znacznieyfze były Magdeburikis , Norvnibćr/kie,&c: ob.Landgrafftwo.
B U R G U N DIA , Xitwo. ób. Bou rgogtie.
BURGUNDYA, Hrab, oh, Franche Comté.
B U R IC K, Burunsutn, M.Nieiru w Xftwie Kliwii, nakdo Króla Pru-Ikiego. Francuzi r. 1672. zburzyli iego twierdze, łi. ieft wybraną woylk Otona W. Cef. nad Lo ta l'y ń-czykami. Jeft w miłym położeniu nad Renem. m. 7. od Kliwii, iji od Kolonii.
BURLATS , m. Fr W Lan* gwedocyi m. 1. od Cajires,
BURLINGTON, lub Bbvu-lington, m. Angiel. nadm. w Prow< Yorku z tyt. Xftwa. fl. Boyh tu fifjj urodził.
BURRO, wielka Wyfpa w A-zyi między Amboiną i Celebes, ii U R S A , ob. Prufa. i ; RY, Baronia Fr. tu. 2.od Bieży. B U •> S A N G, w Lotaryngii przy p<czątku rz. Mozelli, 11. mieyfce wodami minerai, ikuteczûemi na dłubie choroby.
BUSK , buf cum, ni. ziemia i ftwot w Woi. Bełz pod pan. Aulir, za', ieft w cyr.Lwowfkim, poWiBrzezańlkirtij czyni częśź dochodow Cefarlliich , od Lwowa w*. 7. od Diibn'j 13; B U S S E T, Hr. Fr. w Ar.wér'nif» BUSSE TO, m. \V'l. w Xftwie Placencyi, m. t. od Padu.
B U S SI E R E, wi<?ś Fr. i Opac. m. 5. od Dijon. Tegoż im- ią we Fr. Opac. w pow. Bitnryceńlkira Cyfter. czyniące 40CO. Inirr m. 4. od Montlucon. Także m, Fr. m. t. od Lemowiku. 1 Margr. m. 4. od Mcntargis*
B U S S Y, bażwilko inieyfć kilka We Fr. mniey znacznych.
BUSTA, ob. Botta Butów, ob«
BytOsW.
B U T H A, lub Buta, wyfpat Szkocyi, która z wyfpą Arraii czyni Hti tîutenlkie. Zyżna iefty^źfe»?
9
so6
BYS
ża i paftwifka, a bogata ofobliwie połowem śledzi. Mniemanie ieft, iż dom Sztuartow zt:-d pofzedł. Zamek Buteńłki ieft o m. i. od Buth-fay, i wyiyla wfpoł z Kaitnelfą £>ep. na Pari.
B U T RIN T O, M. nadm. w Albanii, nad. Golfem tego im. z Biik. 3 dofyć dobrym portem. Należy do Wenetow m. 12. od Chimery.
B U T Z A W , Ebodorum, m. w Xftwie Meklemburikim, na trakcie z Szwerynu do Roftoku.
BUTZBACH, M. Weterawii w Xftwie Darmfztadzkim m. 5. od Wetziary.
BIJXTON, wieś Angięl. w Derbyshirze na gran,Chefteru fi. wodami mineralnemi.
BUS ANCOIS, m. 9. od If-fouduuu.
Butanctj w Szampanii.
Buzet, w Langwedocyi nt. 4. od Toulofy.
Buzy-Angt], tu. 4. od Bellowa-ku fą m. Fr. niczym nieznaczne.
BUZAY, Opac. Cyfter. we Fr. w. 4. od Nantes, czyni3000. liwr.
BYDGOSZCZ, Bromberg » m» i Pcw. w Woi. Inowrocławikiin z kafztela.nią. Mieyfce niegdyś trybunału WiełkieyPolfkiey 11a przemian z Poznaniem , i ikiad foli Krolewfkiey. SL Traktatem między Janem Kazimierzem Królem Foifium i Fryderykiem Elektorem Brandeburlkim, r. \ Teraz pod pan. Prufkim. Leży nad rz. Brdą. m. %. od Torunia.
BY CHOW, m. Litswlkie w Wpi. Mśctfiawfkim nad Dnieprem, pod pan. Roffyilkim nu 13. od Mohylewa.
BYCZYNA, m. Szlązkie, da-wr.:ey Katedra Biik. Wrocławikie. fi. zwyciçftvVem odniéfionym tu przez Ztimoyikiego Hetmana Pol. nad Maxymiiianem Arcy Xciem Aulir, bratem Rudolfa Cefarza r. 15 f>7-
B Y" S T R Z Y C A, m. Litewikie z Staroftwem Ni egro do wy m vy Woi.
CAB
Wileńfkim, m. 5. i pol od Wiłn*» Tegoż im. rz. w Woi. Lubeiikinn
BYTÓW, lub Butów, M. i powiat w Prufiech , ktere Zygmunt i. z paw, Lemburikim, dai w liciti Jerzemu i Barnimowi Xiążętonl Pomorikim fioftrzeńcom fwoim, 1 icb potomkom r. 1526. Teźpowiaty po zgafiey familii Xiążąt Pomorskich za Jana Kazimierza przez pn-Eîa Bydgowfkie oddane fą w len-ność Elektorom Brandeburfivim r. 1657. ieft dofyć oiiadîe, od GJaû-fka m, 16.
BYTOM, toż co Beutlien.
B Y T Y N, m. Litewfkie w Woi. Nowogrodzkim, nia klafztor Bazylianów.
B Y Z A N TIU M , m. niegdyś nad Bosforem Trackim, teraz Ca-rogrod.
BZU RA, rz. w Woi. Rawikim, płynie ped Łowicz, wpada w Wifię przy Wyfzogrodzi?.
C.
Których weyfc nie znai/dziifz pod literą C- patrz pod literą K. zwlafzcza Afrykańfkich , Azjatyckich, Poljkich, Niemieckich, Mw fkiewjklch mitjfc nazwifka.
A B E C, A-D E V ID E, Sego*
brya, m. Portug. w Alentei z zanikiem obronnym, m. 5. od Porto-JMegro, 8- od Eftremos, dì. 10. 48. iż- 39.	/
CABO-BLANCO, ob. Kap Biały.
CA BO- CORSO, Kap na brzegu złotym Gwinei w Afr# ze wfią tego im. w ktcrey ieft forteca Angielika naywiękfza i naypię-knieyfza po fortecy delà Mina. jeft inny Kap tego im." w Brezylii w Prow. Siara , i inny znowu na wyfpie Korfyce dawniey zwany Sa-erutti V rohioritoriniu.
CAJBO URD, m. Fr. w Nor-
C A D
C A G	109
•nandyi, m; 4. od Kadomu,ft. wie-	rego kupcy zewfząd zawiiaią, z a.
«ością owi<«r i królików.	mocnemi zamkami, i Biik. Kościot
CABRA, Aegabm, m. Hifzp.'	Katedr, ma bardzo piękny. Wfzy-
V' Andaiqzyi, m. ic. od Korduby,	likre okręty Hifzp. do Ameryki z
«b. Kabra.	Kadix riifzaią; ztąd corocznie flotta
CABRIERES, m. Fr. w Hr.	do Amer, wychodzi, i naładowana
WeReffyńlkini, o m. 3. od Cavati-	bogactwy tu powraca. Nie mafz
Inn. Miefzkańcy iego za Dekretem	miafta w Eur. bandlownieyfzego, f
Parlamentu Prowancyi w pień byli	gdzieby licznieyfze były pieniądze.
Wycięci pod pozorem religii r. 1545.	Zbudowane było od Feniyczykow,
CA CACA, ob. Kazaza.	Anglicy zdobyli go i złupili r. 1596.
CA CERES, Cacerœ, m. Hifzp.	w r. zaś 1-02. od fił morikich An-
Hftremadnrze, blifko ktorego r.	giel. i Hollend. bezfkutecznie było
1706. woyika fprzymierzone pora-	oblegane. Karol. V. umieraiąc zle-
2iły tylną ftraż P Berwick. Jeft	cił był Filipowi II. aby tych 3. mieyfc
«ad rz. Sabrorą, m. 9. od Alkanta-	naybardziey bronił, Flefiyngi w Ni-
ry 11a polubi. 14. odPlacencyi.	derlandzie, Gulety w Afr. Kadyxu
CACKRFCS-DE-CAMERINHA,	w Hifzp. Leży na małey wyfpie m.
Vcscerœ, m. wyfpy Lucon, w Azyi	g. od Medyny Sydońikiey, ig. od
2	Biik. SufTr. należy do Hifzp.	Gibraltaru, 26. od Sewilli, dł. 12. CaCHEO, m. Afrykańikie w	fz. 36. 31.
^igrycyi nad rz. S. Dominika, ual. CADORE , lub Pieva-di-Ca-
•j0 Portugal, którzy tu maią trzy	dork, Plebis Cadorinœ Caftrnm r
^rtece. Handel/tu ieft wielki na	Kadorym, M. Weneckie wPow.Fo-
Wo% f i niev/oìnikow.	roiulieńiltim , znakomite urodze-
CACORLA,Kakorla,M.Hifzp.	niem Tytiana ił. maiarza; nad rz.
V"v Andaluzyi między 2. górami, o	Piawą, o m. 8. od Belluny. '*'• 2. od źrzodła GwadalKwiv/iry, CAD O Ul N, Cadunium, Opac.
J8- od Grenady.	Fr. Cyfter. tu. 6. od Sarlaty, czy-
' AD ALEN, m. Fr. m. 4. od	ni 3600. liwr.
CA EN, Cadomus, Kàdom, pię-
CAJ)ęe, liga Kadeńika, czyli	kne i znakomite M. Fr. ftoł. Nor-
Oomu Bożego, nazwiiko drugiego	mandyi niż. ma LJniv. fund. od Ka-
,w; Gryzonów, który zawiera 11.	rola VIII. Akademią nauk wyzwo-
^ ielkich towarzyftw, z tych Koir-	lonych. Piotr Van «non, Malherbe,
® '•c ft pryncypalne.	S ar r afin, Huet, Fur ni er, Milord
^ ^ N A C, ob. Capdenac,	Bollinbroke, DcAechamps, ztad by-
CADENET, ni. Fr. w Pro-	li rodem. Jeft mieyfcem Sądów î
V'Hncyi z ftarym zamkiem, m. 5.	wielkorządztwa Powiatowego. Le-
c /?żx.	ży w wielkiey dolinie , między 2.
3	CADEQUTE , Caćtackerium ,	łąkami, m. 26. od Rotomagu, 51. t oory port Hifzp. w Katalonii z	od Paryża, dł. 17. 18. fz. 49. 11. ^ olką j 2. od Rozy. CAGLI, Callium, m. Wł. w
-A DE ROUSSE, m. P'r. m.	Xftwie Urbińfkińi, pod Apenninem,
• od Orange.	m g. od Urbinu.
V a ^ ^ L A C, Catelli a cum, m. CAGLIARI, Cali ar i s, Kalara,
£* v/ ^kwitanii, blifko Garumny,	M. S. Sardynii, z Arcy Biik. Pry-
"V; m La«S°n.	"	mafem Sardynii i Korfyki, Akad.
. % . .. .♦ Radyx , Gades, pię-	zamkiem, i portem dobrym ozdo-
i.e, wielkie, ftawne, mocne i nay-	bione. Wzięte było od związkowych
j •	w Andaluzyi, z	r. 1708. Jeft nad morzem w części
j-vrtesn dziwnie wygodnym, do kto-	połud. wyfpy. a*, to. na poLa. «d
Óij
ÏP8	CA I
CAL
Palermy, m. 80. na połud ku z. od Rzymu. dl. 27. 7. fz. 39, 20.
GAGNES, włości Fr. w Pro-wancyi, m, x. od Nicy , i zamek piękny, ob. Cannes.
CAGNOTTE, O pac. Bened. we Fr, m, 10. od Dax, czyni 2000. liwr.
ÇAGNY, ob. Roufflers.
ÇA HO RS, Divona Caclurci, Kadurk » snaczne M.'Fr. w Pow. Que rei, z Bifk. Suffr. Albeńlkiego. Ma Ąkad, fund. r. 1332. Vice-Co-Wes i Ceffaku ieft hpldownikiem Bifkgpa, i fzczegółnieyfzyjn fpofo-b.eiifi od,biera od niego tę lenn ość. Przed objęciem poflefTyi Ceflaku po-Wjnięn oczekiwać przy bramie mia-Ąa Biskupa z odkrytą głową, be,z Tplafzcza, z iedną nogą ca£ą gołą w pantoflu 3 i gdy ten zbliża fię, mufa na którym Bifkup fiedzi, powinien za uzdzieniczką, w tymże u-biorzp do palaci! larnego prowadzić, i fied?ącemn u ftołu takoż Iłużyć. W nadgrodę fwych przykrości ma muła, i (Vebro*ftołowe Bi<k. które ■wynofić maią na 3900. liwr. Henryk ÏV. r. 15^0. dobył go fztur-mem, i natenczas pierwfzy to raz użyto Patardow, w dobywania 0-bronoycb placów. Oyczyzną iełs Klemenfa Marota , i Jana XXII. Pap, Zalecony ieft Kadnrk winami dobremi. W położeniu ieft wygodnym nad Lothą. m. 20. od Albi,
25,	od Tulofy, 41, od Burdegali, s30. od Paryża, dì. io- 6. fz. 44.
26.
C AH U-S AC , 171. Fr. w Lan-
gwedocyi, m. 4. od Albi.
CAIA, ob. Alegretta.
CAJ ETE, ob Gayeta,
C AIA R Ć, ivi. Fr. nad rz. Lo-lh\rm. 3. od Figeaku.
C A IA Z Z O , Calatiti M. w Kroi. Neapol. z Bifk. Suffr. Kapu-ańfkiego, m. 3. od Kapuy, 9. od Neapolu na poîn. ku w.
C \ JCOS, wyfpy Ameryki, na polii, względem wyfpy S. Dominika, nnie maią od iedney celniey-
fzey.
CAIENNE, ob. Kayenna,
Ç AI M AN,ob. Kajman.
C A 1 L L Y, m. Fr w Normandy! podniefione na Margr. m. 4. od Ro-tornagli.
C A I X, m. Fr. w Pikardyi. m. 5. od Ambiami.
C À L A B RI A , ob, Kalabrya.
CALA li O KRA, Calaguris, M. Hifzp. w kaftylii dawneyzBtfk, Oyczyzną Ił. Kwintyliana; leży w Krain źyżnym, n'a w z górę e, którą fię rozciąga do rz. Ebry. m od Burgos, 25. od Saragofiy. dl. 15. 48. fz. 42. 12.
CALAIS, Calefium , Kalet, bardzo obronne M. Fr. w Pikardyi niż. z Cytadellą i portem bardzo wygodnym. Edward 111. Kroi An-giel. r. 1347. przymufił mielzkań-ców głodem do poddania fię. Xżę Gwizyufz r. 1558. zdobył go na Anglikach, Arcy Xżę Albert r. 1596. pod fwą był moc Kalet zagarnął. Związkowi fzturmowali go prożno r. 1696. Traktatem Werwińfkim przywrocony zoftal Kalet Francyi. Ztąd walny ieft trakt morfki i nay-krotfzy do Anglii. Dwa razy na tydzień z Kaletu w czaiła pekoiti wychodzą baty pocztowe do Douvres» i tyleż razy z Douvres przychodzą. Jeft nad morzem, w. 10. o<i Dunkierki, io. od AbSewilli , &t. od Paryża, 7. od Douvres, 32. od Lon-> dyr/u. dî. 19. 30. fz. 50. 57. Forteca zwana Nteulay, ftuży Kaleto-wi za obronę. Cieśnina Kaletańfka zwana Pus de Calais, ieft częścią naywężlżą golfu zwanego la Man• che.
S. CALAIS, Cariteli oppidum, m. i Baronia Fr z Opac. Bened. czyniącym 4500. liwr. m. 6. od Ftn~ dome.
CALAMO, Calamiti*, Cl ar o s, wyfpa na Archipelagu z (trony A-i. zyr, na pol ud. wyfpy Lero, hołdu-ie Turkom.
(' AL A T AIU D , B Ubili s nova, wiek i daiyć piękne M. Hifzp. W
CAL
^ra^onii. Dawna Bilbilis oyczyzną Marcyalila ieft w blifkości zwana teraz, i3aubola, lub Bubiera. Kala-taiud ieft ^oyczyzną Wawrzyńca ^1-acyana. Leży nad zbiegiem Xa-°ny, i Xyloki w nizinie urodzayney, 15. o i Saragoffy, 14. od Tarako-1!y dł. 16. 10. fz. 41. 22.
CALATRAVA, O return, Ka-traw a, piękne M. Hifzp. w Ka-Jylii nowey , gniazcio kawalerów Kalatrawfkich uftanowionydi r. J158- od Don Sanchefa I!. Króla Kaftylii. ]eft w równinie bIifko rz. Gwadvany. Obfituie w wina, zbo-Zi , zwierzynę, i liczne trzody, nu 5- od Ciudad-Real , 6. od Alma-Sry, 20. od Toledu. dl. 14. 20. fz. 39^ 8-
CAL AU, Calb, Calcar, ob. pod literą K.
CALCINATO, mały plac we P '• w Brelcyi, pamiętny zwyciężeni Xcia de Vendôme, nad woy-m Cefarfkim r. 1706. jeft blilko hiezy , m. 4. od Brefcyi.
p CA LE RS , "Opac. Cyfter. we r- czyni 3500. liwr. fund. r. 1148. U' Jr% od li;eux.
Q C A L E T U R E , forteca wyfpy j-P • a.n PrzY nyściu rz. tego im. w ęrau»e miłey zwaney Champ de la anelie, na brzegu morza. Hollen-^'zy opanowali ią r. 1615. ale po-^ p Pl'zymufzeni odftąpić iey.
-■ A L L A o, Callttum, znaczne mocne M. Ameryki poîndn. w Pg-z portem, w którym ftanowilko «nane ieft za naywiękfze , naybe-P'ecznieyfze, i naypiekmeyfze na ™°rzu południowym. Kroi Hifzp. ;zynią tu garnizon i Gubernatora, _v ory z ofob pierwfzey rangi, i do 5- (at wyznaczony bywa. Prócz cy-fzc" o',,P°mara"CZ0W' inne drzewa i-ralf, TÌli?yfzeS° gat«nku w tym
blifko r or'?, ieft"dof>^ .^ndl. leży r.. or^a w. 2. od Limv. Trzę-
vr '! "m ^,IS^ r* 1746. mocno nad-piute zoftało.
^LLAS, m. p,.. w Frowan-y w. 2, od Draguignain,
CAM
ïoç
CALLE, C la ) ofada Franc, w Kr. Algerlkim, niedaleko od Ba-ftyonn Franc.
C A L L1 A N , m. Fr. w Pro-
wancyi, m. 4. od Draguignain.
CÂLO 1ER, ob. Kalogeri.
C A L NID E , m. Fr. m. 4. od Bergerac.
CALVI, Culvium, m. Wł. w Kroi. Neapol, w ziemi Laworze z Bifk. Suffr. Kapua. m. 3. od Kapuy.
CALVI, lub C a l v e s x, Lìtus Cœfiœ, M. wyfpy Korfyki na górze fkalifrey, nad golfam tego im.zpor-tem , i fortecą dobrą. BilkupSagoń-jkî tu rezyduie. m. 13. od Baftyi, od Ai^zzo 16. dł. 26. 35. fz. 42. 30.
CALVISSON.m. Fr. wLan-gwedocyi, w. 3. od Nifme.
C A L Z A D A , Calci da, m. Hifzp. w Kaftylii dawney ktorego Bille, złączone zoftaio z Kalahorlkim. Jeft nad rz. Laglerą, m. 16. od Ka!a-horry.
CAMALDOLI, Kameduł, wieś w Tofkanii, m. 10., na w. od Flo-rencyi , Ił. naypryncypalnieyfzym KlafztoremMnichów Kamedulfkich, położona w dolinie góry Apenninu.
CA MAR ET, m. Fr. w Brytanii niż. nad Beyem, m. 3. od Breft. Pamiętne, iż tu r. 1694. wyfiedli Anglicy, i ftraciii ï 200. ludzi.
CAMARGUE, Comari a, wy-fepkaFr. nayżyżnieyfza w Prowan-cyi przy uyściu Rodanu. Jeft to ra-czey zgromadzenie wielu kęp odłączonych kanałami.
CÂM ARINES, ob. pod lit. K.
CAMBERNON, m. Fr. w Normandyi, m. i. od Coutances.
CAMBONES, m. Fr. w Lan-gwedoevi, m. 3. od Cajłres.
CAMBRAI, Cameracum, Ka-merak, piękne, wiel. i bardzo mocne M. z Pow. fwym w Niderlan-dzie , z Arcy Bilk. zafzczyconyr* tyt. Xcia, z Cytadellą obronną, i fortecą. Było niegdyś Cef. ale teraz należy doFraiic. którzy go na Hifzp. zdobyli r. 1677. i Przy których zoftało fię trakt. Nimegikim. Jeft n*d
TUO
CAM
C A N
rz. Skaldą , która go przerzyna, m. <). od Atrebaty, 6. od Duaku, iz. od Mons, 41. od Paryża, dî. 20. 53. fz. 50. 10.
CaMBRESIS, Kameraceńfki powiat, ielt Prow. Franc, w Nider-landzie rozciągła na m. 10. między Harmonią , Pikardyą , i Artezyą. Kray ieft urodzayny i bardzo ludny. Miefzkańcy fą pracowici, rze-źwi, i fpofobni do nauk. Handel ich viti, zależynazboźu , owcach, płótnach , kttire pn.edaią do Fr. Hifzp. i Indyi, i wełnie delikatney. Cambrai ieft M. S.
t A M B R O N , Opac. Cyfter- w Harmonii, nu 3. od Mons.
CAMERINO , Camerinum , Kanieryn , M. \Vł. w Stanie Pa-piezkim z Bifk. Jeft dawne i rlofyć ludne, mocne z położenia famego na górze i nad rz. Chiento, m. ic. od Spoletu, 16. od Ankony. dł. 30. 36. fz. 43. 6.
G A M I N H A, mocne M. Portug. W Prow. Entre Douro & Minko, roaiące tytuî Xftvva, m. ic. od Bra-gi. dł. 9. 5. fz. 41'. 44.
CAMPAGNA, Campania , Kampania, M. Wł. w Kroi. Neapol. w Pryncypacie z Bifk. Suffr. Arcy Bifk. Conzan: r/t 6. od Coriza, 7. od Salerny.
CAMPAGNA DI ROMA, ob. Kampania Rzymfka.
C A M PAGNE, m. Fr. w Pcw. Ar.i.Aniackim, m. 3. od Eaufe.
CAMPAN , Campani, m. i łTiieyfce główne doliny Franc, w Bigor^eńflom, Pow. 1. od Ba-gne/es.
CAMPECHE, lub S. Francisco, M. Hifzpanii nowey na pół wyfpie Yukatan , nad brzegiem w fcli od nim Beyu Kampeche, z 0-bromią armatami fortecą Nie ieft à z •> tak bogate i bandi, iak przed-tym. Było niegdyś mieyfcem nay-wainieyfzegolianślu na drzewa far-bierfkie zwane ztąd u Franc, bois de Campeche , chociaż nie tu, a!e ztąd o m. iz. jTię rodzą. Wzięte by-
ło od Anglików r. 1659. Wolonta-ryufze Anglicy i Francuzi zdobyli go i. 167g. Rozboynicy Morfcy z wyfpy S. Dominika opanowali go r. 16^5. fpalili, i zburzyli Cytadellę. Jeft w ziemi, która owoce, ptaki, i zwierza wydaie ofobliwlie w fwym Kraiu dł. 28?. fz- 19.
CAMPKT, wieś Franc, podniecona na Margr. blifko Mont-de-Mar* fav.
CAMPIANO,ob. Compiano. , CAMPINE, Campitila, Kraina Niderlandu w części Hollender-fkiey i Bilkupftwa Leodyifiuego.
C A M P LI, lub Campoli , Cam-plum, Kampol., m. Wł. w Kroi. Neapol, nu i. od Tarento, w Abruzzi. Liiflc. Kampolfkie przyłączone ieft do Ortońfkiego.
CAMP O-M AI O R, m. Portug. w Alentei z zamkiem, nu 3. ocfcEl-vas, io. od Portalegry, 40. od Lizbony.
C A M P O-S A N T O , w Xftwio Spoletańfkim, i blizlco Modeńfttiego, na Inwey ftronie rz. Panary , ił. mieyfce potyczką między woyfkiem Hifzp. i Aulir, r. 1743-
C A M P R E D O Ń, M. Hifzp.-w Katalonii w Podgorzu Pyreneyfkim, tn. 10. od Puicerdy. Fr. r. 1691. zruynowali iego twierdze.
CANADA, Canal, obacz pod lit. K.
CANAPLES, m. Fr. w Pi-kardyi z tyt. Margr. m. 4. od Ara-bianu.
C A N A V E Z, ob. Jvrée.
C A N C A L L E, m. Fr. w Brytanii wyż. na brzegu morza z ftaoowi-iki-:;n î'.t okrętów. Znaczne ieft obfitością iefiotrow, iż Kankaifkie iefiotry pofzły w przyfiowie u Franc. Anglicy r. 1758- zawinęli tu bez-fkutecznie, m. 3. od S. Malo, 79. od Paryża.
CANCHE, Canòa, rz. Fr. V " Artezyi, zaczyna być żeglowną od Momreuil , wpada w morze przy Eftapli.	,
CANCHY, m. Fr. m. 3.
CAN
Atbewjlli.
CAN DE, m. i Bar. Fr. m. 6.
od Andegaxy.
C A N D E, Condatt, m. Fr. w Turońlkim pow. nad zbiegiem Li-gery i Wienny, pamiętne śmiercią S. Marana , m. z. od Saumur.
C A N D E, wieś Fr. blifko Lou-^un zalecona wodami mineralnemi ftutecznemi nazatwardzenie żołądka CANDE1L, Opac. Cyft. we Fr.w.4. °d Albi, czyni 26oo.liwr.fund.r.r 152 C A N DIA, wieś w Medyolań-Jkim, m. 5. od Wercelli, 1. od Padu , oyczyzna Alexandra V. Pap. °b. Kandya.
CANEE, Canelle, ob. pod IC. CAN ET, m. Fr. biiiko morza, 2. od Perpinianu. Inne w Lan-gvvedocyi m. ą. od Lodewy.
CANATO, Cane funt, Kanet, U' Wł. w Xftwie Man tu ań ik i m. "rzięte było od woyłk Cef. r. 1701. odebrane im było przez Franc, 1702 zno\vu odzyflcane od woyik Cefar-kicli a potym, od Francuzkich 1705. J®ft to dawne Bebriacum , gdzie Witelliufz zbił Ottona, i gdzie fam byt zbity od woyfk Wefpezyan?. Jeft o m. <5. od Mantuy, 7. od Kre-niony, nad Oglią, dł. 27. 55. fz.42.31.
' ^ N 1S Y, m. Fr. wNorra. po-d u i e fio ne na Margr. m> 2. od S. Lo.
S. C A N N A T, Cajlrum de S. tannato, m. Fr. w Prowancyi,m. î- odLambefku.
^ ^[ N P,, Canna, wiofka we
•	1. w Kroi. Neapclitańikim blifko Ł,nty, \r ziemi Bar/kiey, w kto-
rey to Anniba l poraził Rzymian, w. 3> od Barletty.
CANNES, Canoœ, m. Fr. w
•	°wancyii, nad morzem frzodziem. • pouem i zamkiem, m. 4. odGraf-*y ob. Caunei.	*
r7hiò%/es' ob. Karaiby, j	. N,' wieś Fr. w Norman-
y miet.zy Seezą Troarną. Wtey to wfi uftanowiony ieft feft ludzi cnotliwych, na którym roku każdego zwyczay ieft godzien naśladowania wizech aarodow uwięczać
CAP	m
tych albo oycow, albo matki, albo też dzieci, które w przeciągu roku z iakim dobroczynnym, a iawnym czynem popifali fię. X. le Monnief wydał opilanie tego feftu r. 1777. w Paryżu.
C A N O S A, Kanoza, m. Biiku-pie w Kroi. Neapol, w ziemi Bar-ikiey, ale inż niema więcey Bilku-pa, lecz prubofzcza tylko udziel-nega. Trzçfieniem ziemi r. 1694. zruynowane ieft.
C A N O U R G U E , m. Fr. m. 5.
na z. od Mendy.
CANTAL, wiel. i wyfoka gora Fr. w Arwernii, blizko Aurylia-ku i S. Flour. Zawfze prawie o-krvta śniegiem. Mieyfce na niéy zwane le plomb de Cantal Wyźfze ieft 993. prętów nad libellę morza. CANTAZARO, ob.Kantazaro. CANTECROIX, Xftwo w Brabancyi Auftr. z miaftem małym tego im. m. 2. od Antwerpii.
CANTELEU, wieś Fr. z zam-kie.n, pięknym, w. i.od Rotomagu.
Cantimpre , Opac. Auguft. w Kameraku.
Canton, ob. Quanton.
CANY, m. i Margr. Fr. w Nor-mandyi nad Durdaną m, 2. od S. Valerif.
C A O R L O, Cap rui ce, Caorie,
wyfepka Golfu Weneckiego , na brzegu Forojulieńikiego pow. Powietrze ma niezdrowe. J°ft M. tamże tego im. z Bifk. Śufr. Weneckiego.
C A O U R S, m. Wł. w Piemon-
tańikim Xftwie, pod górą na kto-rey wyftawiona ieit forteca m.ą. odi Pignerol.
CAP, ob. Kap.
Cap-Breton, ob. Isle Royale. C A P-B R E T O N, m. Fr. m. 3. od Bayonny. Miefzkańcy fą dobrzy że» glarze, a grunt icb piafzczyfly wy-daie obficie wina.
CAPO, CABO, ob. imiona fzcze-gulne Kapow.
CAPACCIO, lub Capace, Caviti aqueum , m. Wì» W KroL
ît*	cap
CAR
Neapol, z Bifk. Sufr. ;v. i. oci morza, g. od Salerny.
CAPDENAC, dawne m. Fr. w pow- Quercj , ieft na Ikale có-łaney rz. Lolą. Znakomite ieft wiernością fwą ku Krolom, iż nigdy niechcialo % poddać Anglikom, od Figeac, m. 2.
C A P ELŁ E, (la) Captila, m. Fr. w Pikardyi. Wzięte było od Hifzpanow r. 1636. a od Kardynała Waletty odebrane naftępuiącego r. ieft o tu. 5. ort Guife. Tegoż im. ieft Opac. m. 3. od Tulofy.
C A P E N D U , G ani s Sufpe.nfus, m. Fr. w Langwediocyi m. 3. od Karkaflonny.
C A P ES'T A H, Caput Stagni, m. Fr. w Langv/edocyi, m.4. od Nar. bonny.
CAPITA NAT A, Kapitanst, Prow. WL w Kro!. Neapol, przy golfie Weneckim, graniczy z Hr. Molifeńikim, Pryiicypatem , Bazy-likatą i ziemią Barfką. Ma dobi e pu-ftwiika, zboże wyduie obficie, ale drzew prawie nic. Lucerà delii Pagani , ieft M. S. Góra Ciargan , czyli S. Anioła rozlega fie po więkfzey części tey Frowincyi.
CAPO -d'- ISTRIA , Caput Iflricc, znaczne M, Iflryi nad Golfem Trieftańlkim z Bifk. Weneci r. 932. zdobyli gofzturmem, wydarli go im Genueńczykowie. r. 1380. ale potym odzyikali go Weneci, i od r. 147g. zoftaie przy nich. Powietrze ma zdrowe i umiarkowane, fol, i wino, naywiękfzy tu czynią odbyt, od Tryeltu m. 3. dl. 31. 35. fz. 45. 43.
CAPUA, Kapua , fi. M. w Kroi. Neapol, w ziemi Laworze z Arcy Bifk. założonym r. 968. od Jank XIII. Pap.-ieft o m. 2. od dawney Kapuy, która iui nie ieft tylko wielką zwaną S. Maryi, gdzie daią fię Widzieć iefzcze piękne fzczątki gmachów publicznych. Nowa Kapua wyftawiona ielì od Xiążąt Lombard-zkich nad rz.. Wulturną, m. 6. na
poln. od Neapolu, io. od Bens-wc«;tu, 38- od Rzymu, dl. 31. 55» fz. 41. 7.
CAPRAIA , lub C a p r e a , Wyfpa Wl. na morzu Tolkańlkim, na poîn. Korfyki do ktorey i należy. Jeft dofyć ludna, ma male miafto i zamek dla obrony. Geriueńczy-kowie wydarli ią r. 1507. Jakobowi cle Maro , który iey był Panem, a od tych Korfykanom doftała fię r. 1767. ma w około bli :ko w. 6.
CAPRI, lub Capre a, wyfpa morza frzódziemuego w Kroi. Nea-politauflvim naprzeciw Sorentu, pamiętna fchronieniem fię tu Tyberyu-fza. Przyftęp do niey ieft trudny. Ma wielkie mnoftwo przepiórek, z których Bilkupma znaczny dochod, a przeto nazywany Przepiórek Bi-Jkupuhi ; długa ieft rn. 2. fzeroka 3. ćwierci. M. S. w niey ieft Capri z Bifk. i zamkiem dobrym ftrzężonym od miefzkańcow, od Neapc* lii na potd. m. g. dł. 31. 41. Iż. 40. 35*
C A P SI R , mała kraina w Hr. Ruffylońfkim we Frane vi.
CAP Ul, lub Capul , Capula, Kapul, wyfpa iedna z Filipińikich, niaiąca obwodu na m. 3. ieft wefo-ła i urodzayna.
C A R AC A S , lub Caracos, S. e/ago de Laon, Karaka,anaczne M. Ameryki połudn. w Ziemi regiey, w Prow. Wenezueli, na pofn. Gu-yany. Jeft bogate, i położone w równinie obfitey w liczne trzody i drzewo Ijokufowe wydaiące orzechy, z których naylepfzą na świecie tu robią czokolatę. Powietrze! ma zdrowe. Francuzi r. 1679. złu-pili Karakę. dł. 312. fz. 9. 40.
CA RA M AN, Margr. Fr. w Diec. Aleteńfkiey.
C A R A M A N T A, Karamanta, M. i Prow. Ameryki połudn. rozciąga fię wzdłuż rz. Cauca między nową Grenadą, powiatem Karthal-geny , Popayanem i Panamą; Znay-duie fię w niey wiele potoków, które obywatelom dzikim dofiarczaią
CAR
CAR
foli białey i bardzo dohrey. Jeft to dolina otoczona wyfokiemi gorami.
C A R ANGU K S, Karangowie» naród Amery ki połudn. w Peru , od ktorego wz.ąi nazwiikó wielki i ko-fztowny paîac, którego fię rozważny widzieć daią , m. 30. od Quito prawie pod Ekwatoreml
L A R A i-i A, ob Mafia.
C A A V A C A , lub Santa C:u/z di Caravaca, Karawaka m. Hużpańlkie vv Kroi. Murcyi, od ktorego nazwany ieft pewny rodzay Łrz żow tu robionych, m. 8- na pólnt od Hu fkary.
C A R A V A i i G I O , m. Wł. w Medyolańlkim, pamiętne pot. r. I446. i urodzeniem iiawnego Malarza tego im. m. 4. od Kremony.
C A R C A D O, w*eś Fr. w Brytanii. podnieliona na Hr. m. 1. od Vannes.
C A c A S S O N E , Car ca Jo , Karkaflona daw. i zn. M. Fr. w Lan-gwedocyi niż. z Biik. Ludwik VIÌL Kroi F rane, zdobył ią na Albigen-fach, a Raymond Trincavel uftą-pil z wfzelkiemi prawami S. Ludwikowi. Rz. Aude, dzieli ią na górną i dolną. Górna Karkaflona łna zamek mocny i kościoł Katedralny, dolna ieft wkfztalt czworo-granu. i porządna. Jeft iednym z hogatfzych miaft, dla licznych tu fabryk rożnego gatunku fukien. Od Narbonny m. 12. od Tulozy 19. od Paryża i 60. dł. 20. fz. 43. 10.
C A R C E S, m. Fr. z iyt. Hr, w JProwancyi, m. 3. od Brignoles.
CAHijkîLLAC , m. Fr. z tyt. Ma rgr. m. 2. od Figeac.
Q A R D O N E , Car dona & A-ihanajia , Kardona, piękne i mocne M. Hifzp.
w Katalonii z tyt. Xltwa 1 zamkiem dobrym. Znavduie fię tu blizko góra nieprzebrana w foli, im więcey iey ztąd wybierają, tym więcey doftarcza. Ta zaś rożna, czerwona, biaia* zielona, in-karnat , &c. ale ią opîukawfzy , Wiżyftkie traci kolory. Niemalż nic pięknieyfzego , iak widzieć tę gó-lom U
rę> gdy ią fłoneczne oświećaią pro-« mienie. Okolica pełna ieft winnic, které przednie wydaią wina. Tudzież fołhy nadzwyczayjiey tu ro-fną wielkości. Karloaa (lui na wzgorce, blizko rz. Cardonero, m. 15. od Tarragony na polnoc, od Barcelony 15. dł. 19. 10. fz. 40 424
CARENCE, wieś Fr. z tyt. Margr. m. 2. od Atrebaty.
CAR K N TAN, Carentoniunt, m. Fr. w Normandyi niż. z dawnym zamkiem, w. 3. od morza od Konftancyi.
C AR F A G M A N E, ob. Caftel Nuovo de carfagnane.
CARIA T I, Karyan Cari aman t ni. WL w Kroi. Neapolitańfkim w Kalabryi z Bifk. Suftr. Ma tytuł Xftwa, i zowie fię Cariati [rechia « dla różnicy od Cariati nuova >• kt^-re ieft o trzy ćwierci mili zt;.jd nad Golfem Tarentu, m. 10. od S. Sa-vtrina, 9. od Roltano.
CARlGNAN , Carinianum, Karynian, m. WL wPiemontkim z tyt. Xftwa , w ziemi tegoż im. bardzo urodzayney , i miłey , oblitey w paltwiika. OJ Franc, r 154^ wzięte było po potyczce Ceryfpl-fkiev , i twierdze ie^o, prócz zamku îednak, zburzone były. Znowu r. 1691. zdobyte , i odebrane było. Leży nad'Padem, m. 3. od Turynu, 6. od Pignercli, 2. odKarma-gnoli , cił. 25. 20. fz* 44. 45. obé Yvoi.
CARINOLA,- Forum Claudiit Calenum, m w Kroi. Neapol. Z Biik. S u tîr. Kapuańfkiego. Powietrze ieft nie bardzo zdrowe. Leży blizko góry M-tffico , m. 6. od Kapuy, it. od Neapolu.
C A R i I ' O U S , Caribes , ob, pod literą K.
C A R I S T O, Cariftus, Kar . ft, m. w części wfchodniey wyfpy Ńe-grepont , z Biik. blizko Kapul Loro.
CARL AT, m. Fr. w Arwer-» nii, w Pow. Car lad e z, z tyf Hr* m. z. od Auryllaku. Tego im. ni«
314	C A R
CAR'
Fr. w Łangwedocyi wyż. w. 4. od
Mirępoix.
C A R LAT, Cartilatum, Kar-łat, m. Fr. w Hr. Fotx, między Pamters i Ri eux, fi. urodzeniem Piotra Bay lego.
CARMAGNOLA , Carmagnole , Carmaniohs, Karmaniola, M. Wl. w Piemonckim, z tyt. Hr. i dobrą cytadellą. jeil bandi» Vv zię-te było od Pana Catinai r. 1691 i tegoż r. odebrane od Xcia Eugeni-uf;a. Oyczyzną ieft Francifzka Kar-manioli. Leży w pow. żyżnyrn , obfitym w zboża", jen , iedwab, bliz-l<o Padu, m. 5. od Turynu, 7. od Pignerol., d!. 25. 20. Iż. 44. 43.
C A R M A 1 N G, Lar m animi, m. Fr. z ty t. Hr. m. 6. ,od Tu łozy.
Carmen, Margr. Fr. w Brytanii, m. t. od S. Pol de Leon.
C A R M O N E , Carino, Ka rrho-na, dawne M.Hifzpańfkie w Andalu-zyi. Brama tu Sewiilka, ieft nay-więkfzą fztuką flarożjtności w całey Hnżpanii. Leży w gruncie uro-dzaynym, m. 6. na w. od Sewilli.
CA RM U NS, m. w Hr, Gory-ckim w Auitr. na górze blizko rz. Indry.
C A R N E". I L L E, m. Fr. w Nor-
mandyi m. 5. od Falezy.
GA K NER O, Carnarius, na-zwifko części Golfu Weneckiego od brzegu zachodniego Iftryi, do wyfpy Groffy i brzegów Morlakii rozciągaiącey fię.
C A R N F T , • m. Fr. w Normandy i, m. 4. od Avranches,
C A R N O E T, Opac. Cyfter. we Fr. czyni 3000. liwr. m. 12. od Qurmper.
CAROGROD,ob. Konftanty-
nopol.
Ò A R O U G E S, m. Fr. w Nor-
mandyi, m. 5. od /Jlençon.
CARRENTRAS > Carpento-r l'rte, M. S. Hrabftvva iVeneflyn-ikiego , z Bilk. fądami, i Synagogą żyd. Jeft nad rz. Auzonią pod górą Ventoux, o ni. 5. od Awe-lńouu, 5. od Orange, 146. od Pary-
ża, dl. 22. 42. fz. 44.
CARPÌ, Cor pum, M. Wl. W Xftwie Modeijflîim, z dobrym zamkiem, i tyt. Xftwa. Ma Praia ta ża-dnethu nie podległego Bifk. odftą-pione było ed Franc, r. 1703. i znowu od tychże odebrane r. 1705. Xżę Eugeni opanował go r. 1706. ieft o m. ,.od Modeny , 5. od Keg-gio, 5. od Mirandoli.
CARPI, m. WŁ w pow. We* ronezkim, iławne wygraną Xcia Eugeniufza nad Francuzami, r. 1701. Leży nad Adygą , należy do We-netow.
CARPIO, m. Hifzp. w Anda-luzyj, z tyt. Margr. nad rz. Gwa-dalkwiwir, tu. ś. od Kord u by.
C A R R A V E1R A, Karaweyra, M. ArcyBiik. «Schizm, w Turcyi Europeyikiey w Macedonii. Zowie fię też Bo&r Cajloro. Jeft to dawna Beroa.
CARTAMA, Cartamiłarum, m. Hifzp. w Kroi- Grenady, leiy pod górą m. 3. od M lagi,
CART H A G E N A, Carthago nova, Kartagena , M. Hifzp. obronne, nadm. w Kroi. Murcyi,ftol. powiatu tegoż im. z Biik. Wyftawionę było od Azdrubala. Port Kar-tageńlki naylepfzym ieft w całey Hifzp. i iednym z nayznaczniey-fzych w Europie, co dato przyczynę mówienia fiawnemu Doryi, iż 3« tylko znał porty befpieczne. Mie-fiąc Czerwiec, i Lipiec, i Kartage-nę. Jan Leak wziął go był dia Ar-cy Xcia Auftr. potym Cefi Karola VI. r. 1706. ale Xżę Bérwick cdzy-fkał go wkrótce. Leży nad odnogą Kartageńfką w. xx. od Murcyi, dl. 17. 6. fz. 37. 36.
CARTHAGENA , Kartagena, wiel. piekne, i obronne M. A-meryki poîudn. ftol. Prow. tego im. w ziemi tęgiey. Założone ieft około 1*. 1562. z Bi/k. i 3. fortecami. Boccacliica, S. Krzyża, i S. Łazarza. Port Kartageny miany ieft za naylepfzy w całey Ameryce. Handel tu ielt bardzo wielki, ofobliwie
CAS
perty , co go iednym z nay-hogatfzych miaft w Amer, czy-ni- W Karta genie łkladaią wfzelkie dochody Króla Hifzp. z Grenady 110-Wey, i całey ziemi tęgiey. Wzięta hyła od Augi. r. 1585. Francuzi teżr. 1607. zn-aczny ztąd plon unieśli. Amiral Wemon SiefFlotty A11-giel. r. 1742. obiegł ią był, ale był przymufzony do odftąpienia wfzy-ttkich fwych utraciwfzy ludzi. Le-zy nad morzem , w mieyfcu bardzo Wygodnym , i korzyftnym. dł. 302. io. fz. 10. 26. Wielkorządztwo Kartageny gran. z Audyeticyą S. Fe, morzem połnocnym, i golfem Da-ryeńJkim. Kray ieft gorzyfty i pe-len zwierzy dzikich.
CARTHAGO, znajzne M. A-meryki poîn. w Mexyku w Praw. Cojlarica. Ma Biflï. i Gubernatora "ifzp. Jeft bardzo bogate i iiandlo-^ne.
CARTHAGO, czyli nowa Kar-f^gena , M. Amer, w Audyencyi àanta Fe w ziemi tegiey, m. 6, od rz. Lt*uca.
CARY, 0b. Macredin.
ASA L F , Kazał, B ondi coma-M. S. Xftwa Monsferratu we gjrt".	i mocne, z cytadellą, i
założonym r. 1474. od Syxta j Wygraną Hrabi Harcaurt fjV liizp. r. 1640. Xżę Mantuań-ińs	g° Krolowi Franc, r.
-l ', ale r. 1605. wrocone mu byîo, vaie e będąc od związkowych, po zburzeniu od nichźe twierdzy. Zno-u go byli odzyflîali , i odnowili lûi'tvhl;acye Francuzi, lecz r. 1706. pr° Sa^yfifti fię iego panem.
o ym iefzcze odebrane było od Sardu!-/- 1^5' i nakoniec od Kr. Tinn,- .le^° r* I?4^* w Maiu opa-
dne mocą. Jeft nad Padem,
oianu °d0	• '4- M.dy-
fz. 45.7 od Genuy- dî-2Ć- 4.
„iCA^LmAGGIORE , Ka-IIJ więkfzy, m. Wł. w X. Medy-ganft'm nad Padem , w. g. od demony, 6. od Parmy.
CAS	irj
C A S C A E S, M. Portugal, przy uyśdu Tagu w morze, gdzie zgro« madzaią fię okręty, maiące płyną» do Indyi. Ma obronną Cytadellę i dobre (łanowifke dla okrętow , tu» 5. od Lizbony.
CAS E-D i E U, Opac. Premonftr. fund. r. iT 35. czyni 6000. liwr. m 2. od Piai/ance.
CASERTA, m. Wł. w ziemi Laworze z tyt. Xftwa i Bi/k. SufFr. Jeft pod górą Kafertą, tn. 3. odKa-puy, 5. od Neapolu.
C A S L O N A, Kazlona, Cafłuto, m. Hifzp. w Andaluzyi blifko rz. Gwadalkwiwir, niegdyś Bilkupie.
CASSAGNETES,m. Fr. «z. 3. od Rodez. •
C A S S AIN O U S E, m. Fr. w Arwernii, m. 6. od Aureliaku.
CASSAMANCE, KalTaman-ka, rz. w A fr. m. 30. na połud. od Gambii , ktorey ieft odnogą ; ieft żeglowną w części Afryki, gdzie wolny ieft Fruncuzom handel. Przez nią przebrać fię mogą do Gambii, przez tę zaś do rz. Niger, ktorey Gambia czyni koryto, i tak maią ułatwiony handel z Senegalią.
C A S S A N, Kaffan, m. Afr. w Nigrycyi nad Gambią.
CAŚSANO , Cajfannm, Caf-fan, m. Wî. z zamkiem mocnym nad Addą w Medyolańfkim Xftwie» in. 6. od Medyolanu , 10. od Kremy. SI. fzwankiem , który tu odniolî Xżę Eugeniulż od Xcia Vendôme r. 1705.
CASSANO, albo Cossano, m. WI. w Kroi. Neapol, w Kala-bryi z Rifle, m. 2. od Tarentu , 7. od Rollano.
CASSEL, ob. Kafleî.
C A S S E N E UI L, Cajfinogitum, m. Fr. m. 2. od Villeneuve.
CASSIS, m. Fr. z portem, nt. 3. od Marfeilli.
S. CAST, wieś Franc, w Brytanii nad Oceancm, m. 5. od S. Malo na z. gdzie r. 1758. przyłądowa-li Anglicy, i byli porażeni.
C A S T A N E T, m. Fr. w Lan-Pij
iï6	C A S
gwedocyi, m. 2. od Tulozy.
CAST E L A M A R E M. Wl. •w Kroi. Neapol, w Pryncypacie, z Bi/Ił. i portem dobrym ,'w. 2. od Sorento. 6. od Neapolu. Jeft M, tegoż im. na brzegu między Capaccio i Policajl o ; i 3cie w Sycylii w Pcw. di Nazara, o m. 12. na potud. ku Z, od Palermy.
CASTEL-ARAGON E Z E,
Cc'fleîlum Sragonenfe, Kafłel, mocne M. Wî. w Sardynii z liiik. Snfir. Sa flar. i portem dobrym, nr. 8- od Safian.
CASTE L-B A L D O, mały plac W Pow. Weronezkim we Wî. nad /tdyga, w/. 6. od Rottilo.
CA S TEL-B O L O G N ESE , Caflrum Bononienfe , m. Wł. w IW; Boncń/kim , m. 3. od Faer.zv.
CASTEL- E RANCO, Ca-Jìrum album , M. Portugal, z Biik. fioł. Powiatu, \v Prew. Beyrze, nad rz. Lyrą, m. 14. na poln. ku z. od Alka ri tar v.
CASTE L-CO R N, lub Cha-t e a u-c o k n , w Pow. Trentyń-ikim zamek.
C A S T E L-0 V O , forteca piękna w Neapolu.
CAST E L-D E-VID E, plac doły ć obronny Portugal, w Alentei, w. 3. od Porta legry na poln.
CASTEL-DURANTE, ob. Urban ea.
CASTEL - FOLLÏT , plac Hifzp. w Katalonii obronny na górze nicprzyftçpney, m. 7. na połud. od Kàmpredonv.
C A S T E L- F R A N C O, m. Wî. w Pow. Bonóńfkim, m. 6. od Bo-nonii, blifkó rz, Sechia, zafioniony fortecą Urbinu,
CASTEL - GANDOLEE, Jtrx (jandujphi, plac obronny we Wî. w Statiie Papiezkim, z zamkiem , nad ieziorem tegoż im. m. 4, od Rzymu.
C A S T E L - G E L O U X , Ca-Jìrubi Gel o fum , m. Fr. w Pow. Wazateńlkim, dofyć i.nndi. itt. 5. vâiNcraku, jeft legoi im, m, w Hr.
CAS
1
Armaniackim, m, 3. od Aucîi. eh* Kafel!,
CASTEL L A N E, Cajlełlona » ■ m. Fr. u Prowancyi, ni. 3. od Se-nezy nad rz. Werdurą, w gruncie żyżnym i miłym. Ma prawo deputowania na ziazdy ftanow.
CASTELL AN ETTE , Caftan? a , m. Wî. w Kroi. Neapol, w ziemi Lekce. z ty t. XUwa , i Bifk, Sufir. Jeft nad'rz. Talvo, m. b. od Tarentu.
C A S T E L L A Z Z O , G mv radium , mały plac we Wî. w Xftw ;e Medyolańfkim, pamiętny walną rozprawą woiomią Hrabi Staremberg z Francuzami, r. 17C4. m. 1. o'd A-lexandryi , 4. od Tortony , 4. od Jìcqui.
C A S TE L L E T, zamek w Hr, Weneììyfifkim z ty t. Margr. m. z. od Apty.
CASTF.LLAN, lub Castil-łon, m. Ej 1 Bp. w Katalonii, m. 2. od Rcfes.
CAST E L L U Z Z O, nazwilko kilku miaft małych we Wî. w Kroi, Neapol.
CASTFLMORON, m. Fr. w Langwedocyi , m. 3. cd Toulofy. Tegoż im. m.Fr. w Pow.Agiueńfkim» nr. 3. od Klèraku; i inne o m. 7. od Bafas.
CASTELNAUDARY, Ca-Jlrum novum JJrii, znaczne M. Fr. ftoî. Powiatu ; fi. porażką woyilt buntowniczych pod wodzem Gaftonem Xciem Aureliańłkim r 1632. Xżę Mont mor emy tu byî khwytany. Jeft na wzgórce hliiko kanalii w gruncie w zboża żyznym, vu. 6.od Karkaii'c.iy, 13. od Tuiozy, 157. od Paryża, dl. 19. 3S. iż. 43. 19.
CASTELNAU-DE - BARBAR P N S, m. Fr, w Hr. Aftara-ckim , m. 3. od Auch.
CAS f b LN A U D E-B R A S-S A C, m. Fr. ni. 3. od Cttfires.
CASTELNAU-DÉ-BON; EONS, m. Fr- m. 1. od Albi. Tegoż ieft ii vi. ni. w Pow. Kahorikim nad zbiegiem rz. Cery z Pordoną»'
CAS
**' 3* od Figear, zwane de Br eie-
1 i inne d' Ejl ref efon, m. 4. od Tuiozy.
ASTELN AU - DE - M A-
G N O A C, m. Fr. ftoî. 4. dolin, 6. od Mauleony.
C A S T E L N A U-D E-M 0 N T-^IKAIL, m. Fr. w Pow. Albi-Sfiiikini , m. 5. od Albi _ C A s T E LN A U - D E - M O N-* A R T • p. R , rn. Fr. .między rz. ^-utą , i Bargaloną, m. 5. od Ka-^ urlui.
C A S T E L - N O V O , Cafłrum , Kaftel nowy , m. mocne ^almacyi z zamkiem wybawionym *".;'37ì. od Tuandeona Króla Bo-fnii. Wzięte było od Hifzp. r. 1538. odebrane ud Paberofly 153Q. \\'e-netowie uczynili fię iego Panami r. 3,^87. i odtąd do nich należy. Le-zy nad golfem Cattat o, m. 4. od
aftaro. dî. ^6. 20. fz. 42. 2^. t CASTEL-NOVO DE-C/1 R-J A G N A N E, m. Wî. w Modeń-jk'm Xli wie z dobrą fortecą , po ■"teinie Gtafinianum , od Parmy »«. 3
ÇASTEL-S. JO ANNE, Ka-
S. Jana, piękne m. Wi, w Xię-itwiePia
cencyi z zamkiem, w kra-lu obfitym w rvi, m. 4. od Placen-cyi.	J n
"CASTEL-S ACR AT, m. Fr. m-3- od Agenny.
p r T E L-S A R R A SIN S, m.
Monti ^ anSWed°cyi wyż- nr. 3. od
CASIELVIEL, m. Fr. nad
rz. Tarna.
CA S T Ì G LIO N E-D F, L- S TI-yRE, Cajłilio Hiver or um, Ka-iv1 stywer, obronne m. WC w X. ^ntuańlkim z zamkiem. Wzięte y o od fprzymier. r. 1701. Tu Fran-Cl'^ i" 17°6. porazili woyłka Cef.
CaMlo„T,LLO-N' " ob-
n A S T LL L O N, Kafty Ilon , Ca-p 10 ' r"' Akwiianii, w' Pow.
eugoid , pamiętne zwycieztw-em *ranc. nad Angl. r, i451. nad rz.
CAS
117
Dordoną, m. 10. od Burdegali. dj. 17. 43. fz. 44. 52.
CASTILLON, m. Pr. m. 3.
od Liziers. Inne m. tego im. nad Garonną, niżey Burdegali nr. 12.
CASTILLON ES, m. Fr. w Pow. Agineńfkim, nt. 5. od Bergerac.
CASTRES, Cajìra , Kaftra, znaczne M. Fr. w Langwedocyi wyż. z Bilk. SufFr. Albeńfkiego założonym r. 1316. Deodat Opat de Lagni byî tu pierwfzym Biik. Obywatele przyiąwfzy Religią Proteft. ułożyli u f;ebie kt'ztaît rządu Rze-pltey , i umocnili miafto , ale r. 1629. część ich będąc zwyciężona od Ludwika XII', przymuizeni byli do poddania fię, i zrzucenia twier* dzy. Jędr/.ey Dacier, Alex. Morus, i Boyer ztąd byli rodem. Od Albi m. 8- na połud. od Tuiozy 14. od Parvża 14X. dł 19. 55. fz. 37. 10.
C'A S T R 1 E S, m. Fr. w Lan-gwedocyi z tyt. Margr. m. 2. od Montpellier.
CASTRO, Cajlrimonwm, Ka~ ftro , M. S. Xftwa Kaftreńfldeg® we Wî. w Stanie Papiezkim. Innocenty X. zburzył go r. 1647. i przenioft ztąd Bifk. do Aijua pendent*. Byîo bli/ko rz. Opady, tn. 4. od morza, ic. od Orwiety, 22. od Rzymu. Xftwo Kaftreńlkie leży nad morzem środziem. między Pow. Orwietańfkim, i Tcfltanią. Obfituie w o^rccei zboża. Należało do Xię-cia Parmv, na którym zdobył go r. 1641. Urban VIII. Pap. a utrzymali Nafiępcy, mimo oporu Wła-ścicielow, do r. 1738- w którym u-ftąpione zupełnie zoflało Papieżom przez traktat Wideńfłci dnia i^* Liflopada.
CASTRO, m. nadm. i Biiku-pje we Wî- w Kroi. Neapol, w Pow. Otranty. Od Turków r. 1537* mocno znifzczone zoftało. Oyczyzną ieft Pawîa de Cajiro , o nr. 3. od Otranty, 3. i poî od Alefiano.
CASTRO, ni. mocne Ameryki pol ud. w Chili, Stolica wy'fpv Chi-
lis	C A T
C A U
łoi 7. portem. W-içte ieft od Holi. r/1643.
CASTRO-CALTALDO, lub Castaldo , m. Wł. w Xftwie Tofkanii, Pow. Sienneńfkim, fl. u-redzeniem Jana Bocace.
C A S T R O-D E-U R DI A L E S, Caflvum Ur di al cc, m. Hifzp. w Bi-ikay nad Oceanem , z zamkiem i portem , m. 4. na z. od Bilbao.
CASTRO-MARINO, Ca-Jłrum marinimim. Portu g. 'w Al-garwii, ieft bardzo obronne, i prawie przy uyściu Gwadyany , ni. 24. od Lagos, 24. od Sewill,'. dt. 10. 27. fz. 37 6.
CAST R O - N O V O , Cajłrwn novum, M. Wł. w Sycylii, w Pow. di Mazara, na wzgórce przy źrzo-dle rz. Platany, dl. 3 t. 30. fz. 37. 40.
C A S T R 0-V E R R E Y N A, M. Ameryki połudn. w Peru, znaczne fzyfcami frebrnenji, obfitością tabaki dobrey i zdrowym powietrzem, m. 60. na polnd- ku w. od Limy. dl. 305. fz. połud. 13.
CATANA , Katana, Catino,, wiel. dawne, bogate i fl. M. w Sycylii, pod górą Etną nad golfem tegoż im. wy ita wionę od Naxy'enow r. przed Ń. Clirift. 718* Ma Bifk. Cale miafto zburzone było trzęfie-niern ziemi r. 1693. odnowione po-tvm i znmiefzkane zollato dla żyzności gruntu w zboże, wyborne wino i owoce. Oyczyzną ieft Mi-kołaia Fudefehi, m. 13. od Syra-ki;zy, 21. od Meffyny. dl. 32. 54. fz. 37. 30.
CATANZARO, Cantarium, Kantarya . M. Wł. w Kroi. Neapol. ftof. Kalabryi , bardzo ludne z Bifk. Jeft rezyd. ordynar. Gubernatora Prow. Leży na górze, m. ą. od Betcaflro. dl. 34. 35. fz. 38- 58.
C À T A R A G O U Ï, forteca no-wey Francyi w Amer, nad rz. S. Wawrzenca przy zaczęciu iez. On-\ far io, zbudowana dla trzymania w boiaźni lrokweńczykow, ieft w we-folym położeniu.
CATEAU - CAMBRESIS,
Cajłrum Cameracenfe , m. Fr. w Pow. Kameraceńfkim. Zdobi go zamek wfpaniaty. Jeft ofiadte, i pamiętne traktatem tu pod pi tany m r. T559. między Henrykiem II. Kr. Franc, i Filipem II- Kr Hifzp. Wy-ięte ieft od podatkow, m. 5. od Kameralni. dt. zì. to. fz. 50. 3.
C A T E L A R, m. Fr. w Ruffy-lońfkim, m. 2. od Vitlef ranche.
C A T E L E T, Cajîelletum, Ka-telet,m. Fr. w Pikardyi. Od Hifzp. r. 1557. zdobyte było, i potymkil-kakroć wzięte i odebrane ieft. Od Kameraku m. 4.
S. C ATHERINE , m. Fr. w Ageneńfkim Pow. 1" Opac. Augtifty-liianek tego im. w Aptcie , ob. S. Katarzyny.
CATH U S, m. Fr. 1n. t. od Ka-durku, i inne m. 9. na połn. od Figeac.
CATTARO, Cathara , Katara , obronne m. w Dalmacyi z do-brvm zam. i Bifk Suffr. Bar/kiego. Nal. do Wenetow, i ieft nad golfem tegoż im. m. 4. od Skwtary f 11. na w. od Raguzy. dl. 36. 33. fz. 42. 25.
C A V A IL L O N, Cabeîlio, m. I" r. w Hr. Weneffyńflcim, 2 feifk. Suffi*. A wen ion. Jeft nad rz. Durance, W gruncie urodzaynym i wefołym, w. 5. od Awenionu, 9. od Arelaty. dl. 22. 52. fz 43. 52.
C A V A L LIÉ R E, m. Fr. m. 2. od Milhaud.
C A U D E B E G, Kalidobek, Cet-lidobecûm, M. Fr. bogate i ludne, fiok Pow. Kaleteńfkiego. Jeft bardzo bandì. Leży pod górą, blifko Sekwany, m. 7. od Rotomagu, 55. od Paryża, ti. na w. od Havre.
CAÙDECOSTE, m. Fr. m. 3. od Agen, m. 1. od Garcnny.
C A U D 1E Z , Coderia , m. Fr. w Langwedocyi, ni. 4. od Aletu.
CAVEYRAC, m. Fr. z pięknym zamkiem , m. 2. od Nifmes.
CAVITA, Kawita, M. na wy-fpie Manilli iedney z Filipińfkicb »
C A Y
' zamkiem dobrym i portem , bli-Zko ktorego ieft fabryka okrętów. Jeft o m. 4. od Manilli.
CAULINCOURT, wieś Fr. 2 tyt. Margr. m. 2. od S. Quentin.
C A U MO N T, m. Fr. nad Ga-r°nną, naprzeciw Marmandy. Jeft wiele miafteczek i wfi tego im. w A-kwifanii.
C A U N A R D , m. Fr. w Gaikowi i m. 6. na w. od Daxy.
C A U N E, m. Fr. m. 7. od Ka-itry.
^A UNES, lub Cannes, m. Fr. z Opac. Bened. czyniącym 3000. liwr. ÌH' 8 na z. od Narbonny.
CAUPENNE, m. Fr. w Ga-'konii m. 4. od Daxy.
. C A U R Z Y M , dawne, znaczne, Î Wolne M. Czefkie ftol. pow. tego ^ między Elbą i Moldawą,w. 8-°d Pragi. Bogaci ten pow. wielki P<j!ow Sumów.
C A U S S A DE, m. Fr. znaczne °olitością tertulïlow i (zafranu ut. S- fia poln. ku w. odMontuban. ; 'y AUX, Kaletenfkipowi.it, Ca-etenfis Ager , we Fr. w Prow. Nor-n'andyi, zamyka 10 miaft, 30. Zam-w i około óoo. parafii, lubo długi !e, tylko m. ig. a (żer. 10. Jeft w >2uit troykąta. Obfituie w zbo-ze ' 'egumini , konopie , wełnę , i °^'°ce. Ma zwyczay Jzczegulny, 1 3 ktorego fìarlì otrzymuią wizy- •
1	\o piawie,co młodfzycli przymula Izukać fzczęścia za oyczyzwą. -^iou domowy tak maią przedni,
2	kury tłufte, Kaleteńfkiemi zwać 1cu zi zwykli. Obiituie także w
® ) by i zwierzynę. Caudebec ieft M.
CAUX, m. Fr. tu. 2. od Karkaf-lony.
^ X AMALCA, Kaxamalka, fcr,!. :?ery Połl!dn- w Peru, ftof. " Ł^° !-m- obfuuie w paftwifka, o , ryz, i rożne krufzce. Ka-xamalkame fą łagodni, uczciwi, rnl?WClpn'" 0 M- 3c. od morza
cTvïux "r4'vlz' p°ludn- a-A i E U Cadocum , m. Fr.
CEL
119
W Pikardyi, m. 2. od S. Valeri],
Caijlar ,'m. rr. w Langwedocyi m. 5. od Lodewy.
CAYLUS, m Fr. w Gafkonii, m. g. na pol'ti. od Mantuban.
CAZÂU30N, m. Fr. w Ar-maniackim pow. m. 2. od Eauft. St. Kazaubon nie był ztąd ròdem. ale z Bordeaux w Delfirìacie-
CAZERERËS, m. Fr. m. 3. od Ri eux.
Caz;llac, Baronia Fr. m. 4. od Brivvy.
Ceauce , m. Fr. w Hr. Cenomań-fk im, m. z- wd Domfrontu.
Ce a x , m. Fr. w Arwernii m. 5. od Brioudy.
C E D O G N A , Laquedonia , M. Wł. w Kroi. Neapol, z Bifku^. Suffr. Ronzati, w i-eł zruynowane, pod górą Appenninem , m. 5. od Melfy dt. ^3. X. fz. 4r. 5.
C E FAL O N1A , Cepfialonia , znaczna wylpa Grecyi, na potd-Albanii, a na potn. i w. M o rei. Obfituie w oliwę, wino czerwone, MufżkateJ przedni, rodzynki w gatunku równe Korynckim. Leży pod Klimatem gorącym. Przeto tu drzewa i w zimie kwitną. Należy do Wenetow od r. 144g M. S. ieft Ce» faloni3, maiące Bifk. dt. 38» 20. fz. 38- 3°*
CEFALU, lub CsFALEDi, Ct phaledis, M. w Sycylii w Prow. di Demona, z zamkiem , portem, i Bifk. m. 14. od Meiïyny.
C E1 L A N, Ceylan , Celtinum, wiel, Wyfpa'w Azyi okoto 100.mil długa, a więcey nad 50. fzeroka. Jeft w kfztaît grufzki. Wogólności kray ieft górzyfty powietrze ma zdrowe, doliny żyżne. Obfituie w zwierza i trzody wfzelkiego rodza-iu, pro'cz owiec, w ptaftwo nam Europ, nieznane, węże bardzo ia-dowite, matpy, mrówki, które wiele czynią tu fzkody, kość flo-niową, kamienie drogie , i lłonie , które fą powfzechnie naybardziey fzacowane, roźnt korzenie farbier-fkie, imbier, kardymonią, ziotale-
J20
C E I
CEL
karflrie , i ryżu naywięcey, ktcry pofpolitym Ceylapczykow ieft pokarmem. Naypożytecznieyfzym produktem Ctylanu, ieft cynamon, którym tu całe iafy zarofie fięznay-duią. Między ofobliwfzemi tu drzewami ieft Tcdlipot, ktorego liście tak lą wielkie, że iedno 75. lub 20. ludzi okryć i zafionić przed defz-czem może. Woiazerowie i żołnierze 2 fuchych tych liści robiąmtmio-ty. Holi. pofiadaią wfzyftkie prawie Ceylanu brzegi. Srzodek kraiu ieft pod pan. Kroia Kaddeyfkiego. Sami Bedafowiefą niepodlegli. Wy-fpiarze fię zowią Cyngulami, fą dorodni , i piękney talii. Szlubu ceremonia ieft 11 nieb bardzo proita. Pan młodv bierze ieden koniec płótna, którym opafuie lwe biodra, pafii zaś młoda trzvma za drugi koniec płótna, potym kropią im wodą'e;ło-wy i po całym ciele. Poty trwa związek małżeńftwa , poki zgoda. Pierwfza noc po fzlubieieft dis męża , druga dla brata męża , i tak wciąż aż do fzoftego graduili. Dzieci równe należą do braci, iak do męża ; familye różnią fię fzczegnlne-mi znakami, iako to, iedni nofzą kaft;.ny, drudzy z plecami gołemi, inni z pieriiami chodzą odkrytemi. i /. d. Wfzyfcy Clirześc. fąlzlachtą. Syn w teyże zoftaiekondycyi 1 pro-feflyi, co i oyciec. Maią także niewolników, ićfl torodz.-iy żebraków, 2a\vfze *iufzących o wyżebranym tylko żyć chlebie. Stan ich ieft wzgardzony , chodzą kupami od mieylca do mieyfca żebrząc. Mówią', że fą zdawna na tękaręfkaza-ni, że będąc niegdyś ttrzelcami Krclewfkienii , zamialt zwierzyny dali K rolo w i mięfo ludzkie . Cyngulanie fą bałwochwalcami. Wierzą w Roga Stwórcę, czczą ie-dnak innych mnieyfzych Bogow, czy ii cienie ludzi poczciwych , iako i czartów, których maią za przyczyny cborob, i cienie ludzi złośliwych. Także maią Boga Puddon, który zbawia duize, i zftsjpilna zie-
mię, kłaniaią fię planetom. Są lì nich i kapłani, wierzą w zma*-» twychwftanie ciał. Obcowanie nie-wifcfty z mniey godnieyfzym m.ęfz-czyzną, karzą śmiercią. Znayciuio fię w Ceylanie rodzay ofobliw/zy paiąkow. Samica nofi pod brzi. chem dwa iaia pełne nafion młodych paiąkow, te wykluwfzy fię zagryzuią iwą matkę, Ceylanie wmawiaiąw dzieci, iż na drugim świecie, będąc tu niopoliuiżne, flaną fię paią-kanii, i będą od włatfnego pożarci płodu. Ob.Kandy Kaneìlar.Le Grand hi/l: ivjjpif Ceijlan.
C E i R E S T E, Cœfarifta , m. Fr. w Ptowancyi m. 3. od Apty-CEK OR A, lub Czezoka» M. w Mulianach pamiętne przegraną Polakow z Turkami r. 1619. jeft nad zbiegiem i rutku i Sefcyf.
CEI, À NO, Celanutn , m. Wł. w Kroi. Neapol, w Abruzzo , z tvt-• Hr. około poi mi i i od iez. tego im.
C E L E B K S , Sm da rum , wy"" fpa Azyatycka pa morzu lndyilkim pod Ekwatorem, na połd. Filipiti-ikich, między Borneo, i Moluckie-miwyfpami zwana, inaczey ieft Ma-* kaftr. Długa blizko m. 150. izer. 90. Zawiera dwa Kroi. Celebes na pnin. ktorego M. S. tego im. i Ma* kafììrfivie na połd- Obfituie w ryż» owoce, drzewo palmowe, które wy* • daie kokos, i w bvciło. Powietrze iéft umiarkowane, obywatele niegdyś bałwochwalcy i lu oiedzi, teraz fą Mahometanie, ob. MakaHai". Holi, maią tu fwe zamki i'dzierżawcy.
CELLE, Opac. Fr. w Szampanii blizko Troyes, czyni 7000. li wrv CELL, ob. Zeli. Altenzell, Ma* rien Zeli.
C L L L E F R O UIN, m. Fr. w pow. Angulemikim nad Somma, »»• 1. od ChaJ]ensuit, z opac. Auguft' C F L L E S - S. H IL A1 R h, O* pac.Fr. blizko Poitiers, czyni 2000» liwr. inne o m. io. od Poitiers połd. czyni 6soo. liwr. ob. Selles. C E L ^ , wieś z tyt. Hr. m. 3. od ton-
C E R
Contai neh le au.
CEN EDA, Acedam , Ceniła , dawne M. Wł. dofyć/ludne w Marchii Trewizańikiey, w Pańftwie Weneckim z Biflfc. Suffr. m. 8. od Tre-Vizy, 4. od Belhiny.
CEN LS, Cenowie , lub Sonore, liczny naród Luiziany w A-*nér. połn. ofiadły blizko zrzodła. ł"z- tego im. Ma wielkie ftada koni.
C E NI S, góra która czyni część A! pow, i dzieli Margr. Suzeńfkie, Moryenny, ob. Mont Cenis.
C E R A M, lub Ckiram , Ce-iedna z wyfp Moluekich, Tniędzy nowa Gwineą, wyfpą Am-koiną i Bandą w Az. wzdłuż ma w. 56. wfz erz 16. i obfituie w rożne korzenie część iey op,anonawa ieft od "'U* którzy tu maią fortecę i ikład jf^gryiczykow część inna nai.do Kri. * evnaty. Miefzkańcy fą Mahome-lanie. Holiendrzy wygubiaią tu ^'i'zyftkie gwoździki.
tore Ce ram wydaie. . CERCAMP, Opac. Cvfter. w ptezyi, fund. r. 114c. czyni 15000.
C Ë.3
tit
: 14c. czyni 15c 2. od Donrluns.
ft cE RCANCEAU, Opac. Cy-. w pow. Gatyne/iikim, fund.
czyni 2000» liwr. ni. 2. od ^\emo;ltrs^
j ','(k R D A NIA, Cerdagne, . ^°'v* w podgorzu Pyreneylkim, n zawiera Hifep. część Fr. "liizpanfkiey M. S. Puuctrda, b rancuzkiey Mont- Louis. , CERËNCES, m. Fr. '«• 3. od ^Qutaiices.
C E R E N S, m. Fr. w pow. Ce-"omańikim, m. 4. od Mans.
"j'* E N Z A, Achtrontia, Ce-reneya, m. w Kalabryi z Biik. 5vZnw'ż°,uym do Karyackiego. Le-C p m"*!" ' m' 4* °d S. Sev er ina.
R E T, Certtum, Seret , M. 1. w pow Ruffyjlonfkim. Zdobi go moft przepyfzny ^ j£dney arkadzie.
-ULr' r 6oVzi2c!,ali fi? kommilfa-rzeHifzp, 1 Franc, dla ułożenia gra-!.'uiyc,i ^vvoch Kroleftw. Jeft bliz-0 Tet)L' 5» na połd. ku z. od I,
Perpenianu, dł. 20. 21. fż. 42.231 CERFROY, gtowne mieyfca Mathurynow, w X. Walezyflsim » m. 1. od Ftrtê-Milon.
CERIGNOLA, Ceryniola, ni. to. od Manfredonii, 2. od Ofaaty, Apullii w Kroi. Neapol, gdzivî Franc, r. 1503. byli porażeni.
CE RIGO, Cyt fier a, wy 1 pa na Archipelagu na połd. Morei, na połn. ku w. wyfpy Kandyi , niegdyś ft. pod im. Cythery, z M. S. tegoż im. Obfituie wzaiące, lyno-garlice, przepiórki,, i nayle^fze fi»-koły. Wenerę i Helenę ztąd bydż rodem autorowie mniemaią. Należy do Wenetow.
CERILLY, m.Fr. m.y. od Moulins-, C E k 1N ES, Cer air,ti a, M. wy-* fpy Cypru, z dobrym zamkiem, portem i z Biik. Greckimi
C E R i S i E R, m. Fr. w Szampa* nii, tn. 3. od Sens.
CER ISOLES, Ceryzolj Ce-> rifotcv, wieś w X. Piemonckim , namiętna wygraną Fr. nad Hilzp. 14. Kwietn. r. 1S44. po^Francifzkiem I. Jeft o tn. 3. od Alby, 2. na w. od Karmanicli»
CERISY, mFr,wNormandyii z Opac. Bensd- czyniącym ióooo. liwr. m. 4. od Bayeux; tamże m.Fr< tego im. vt. 3. od Coutance na w.
C E R N A Y, m. Fr. w Szampanii , r,i. 8- ua w. od Remy.
S. Cs min, m. Fr. w pow. Ru-teńikim m. 6. od Wabry.
Cernij, m. 3. na w. od EfianlpeSi CERTALDO, ob. Caftro-Caltaldo. C E R V E R A, Secerrjv, m. i wieL winnica Hifzp. w Katalonii z Akad. fund. 1*. 1717. jeft nad małą rz. te-, go im. m. 9. na połn. ku z. od far-ragony. dł. tg. 44* fz. 4t. 23.
CERVIA, Cerwia , Pincoile , dawne i bogate M. Wł. w Romanii* ź Bifk. Suffr. Ra weneńflciego, naci Golfem Weneckim. Powietrze ma nie bardzo zdrowe, dł. 30. Iz. 44* ić. ta. 4. od Rawenny.
C E S E, Ceza rz. F . w Laugvve. docyi, nieiie z wodą odrobinki zło-
Q
CHA
C H A
ta, wpada w Rodanblizko Orange.
C E S E N A , Cœfccna, Ce zer a, piękne i mocne M. \Vf. w Komami z Bifk. jeit nad rz. Savio , m. 6. na w. od Rawenny, 6. od Rimini. Oyczyzna Kardyn. Francifzka Albizzi, i Pitifa-Vl. Pap. '
C E S S E N O N, m. Fr. m. 3. od Beziers.
CETON, m. Fr. wNormandyi tn. 2. od Nogent-le Rotron.
CETT E, Cetta , port Fr. ina-czey zwany Port S. Louis, gdzie fię zaczyna kanał Langwedocyi między Montpellier i Agdą.
C E V A , Cebu , obronny plac , i Margr. we Wt. wX. Fiemonckim, nad Tanarą, z dobrą fortecą, m. 3. od Mondowy , 7. na z. od Sa-wony.
CÉVENNES, ob. Sevennes.
CEUTA, Septa, M. Barbaryi w Kroi. Fezańfkim w Afr. z wygodnym portem i Bilk. Jan KrolPor-tugallki zdobył go na Maurach r. 14!5, po rewòlucyi Portug. r. 1640. należy do Hilzp. uftąpione im traktatem Lizbońfkimr. 1663. r. 1697. wytrzymało natarczywe oblę-ienie przeciw Maurom, ieft nad cieśniną mor-iką na przeciw Gibraltaru, dl. 17. só.fz. 35- 36-
- C E Y R A S, m. Fr. nu 3. od Lode w y.
Cezy, m. Fr. m. 5. na poîn. od Anryzyodoru.
Change , Opuc. Fr. w Mi aux , czyni 5500. liwr.
Chaatis, ob. Ciiailly.
C H A A L O N S , lub Chat, on s, nad Manią, Cataîonum , Szalon, wiel. M. Fr. w .Szampanii- Ma Bifk. luory ieft drugim w porządku Hr. i Parów duchownych. Zdobi go pa-îac tiozorcy miafta. Jeft mieyfcem głównym wielkorządżtwa Szampanii. Zawiera 12. Elekcyi. Ablan-court, Blondes Minilter, Marc. Aka-kiav, Aubcrtin, ztąd byli rodem Fabryka fitkien grubych i rafy nay-więklzy czyni mti odbyt, l.eiv v.' pięknych łąkach nad rz. Manią /«.
16. od Werdunu , od Rernow *». xo. napoli!, ku w. od Paryża 36. dl 22. 2. I/.. 48- 5~-
C H A B A NO IS, m. F r. z ty t. Xftwa w pow. An'fulemfkim, ■». s-od Roche Chou art.
CHABËUIL, m. Fr. w Del-finacie m. 3. od Walencyi.
C H A B L A I S, Caballicus Ager, Szablańiki pow. w Sabaudyi z tyt-' Xfrwa. Leży między ieziorem Ge-newikim, i Rpltą i Walezyą. 'Ilio-non ieft M. S.
CHABLIS, Cabełis, Kabelia, m. Fr. na gran. Szampanii m. 4. na w. od Antyzyodoru , (i prze-dnierni winami bialemi. Wzięte było od Kalwiniiłow r. 1598.
CHA B R1 S , Corobriœ, ;n. Fr. w X. Orleańfkim, m. j. odRonio-rantynu.
CHADER , znaczna wyfpa A-zyi , oblana Tygrem i Eufratem, ni-żey icli zbiegu z fubą.
Ś. CHAFFkE, Opac. Fr. tn. 4. od Puy , czyni 10000. liwr.
CHaGŃY , m. Fr. m. 3. ol Chalons w Burgutidyi.
C H A H AIG N E S , i ChcAllan, m. Fr. w pow. Cenomańfkini. ' CHAH A RE, ob. Sbahare,
C H AI LE V E ï T E, w Santoni i, m. 2. od Marennes.
Chaìlloité, w Normandyi tn. i« od Seez.
Chaingy, w Aurellii, m. 2. od Orleanu , fą m. Fr. nikczemne.
C H A IL L Y, Caroli locus, Opac. Cyfter. fund. r. 1136. czyni 3Ó000. liwr. *n. 2. od Senlis.
CHAIS E-D I E U , Cafa Dei, m Fr. w Arwernii, z Opac. Beli ed. czyniącym 16000. liwr. m. 5» od Bn'oiìdy.
C H ALA B R E, m. Fr. nad rz. Lei'S , m. 3. na pold. od Mirepoix.
C H A L A D E, Opac. Fr. Cyfter. czyni 5500. liwr. m• 2. od S« Menehoult.
CHA LAIS, m. Fr. w Santo-idi, i t v t. Xftwa m. 4. na z. 0^ Aubeterry.
CHA
CHALCEDON, lub Kałcb-®°n, M. Bitynii, przy wńiyściu po-*ud. Bosforu Trackiego, gdzie mia-ny ieft zbor Kościelny przeciw Eu-tychefowi wśrzod wieku 15.
C H A L A N C O N , ni. Fr. w Langwedocyi, m. 4. od Walencyi.
CHAL1GNY, m. Fr. z tyt. Hr. w Lotaryngii, w. 2. od Nancy.
C H A L L ł N , ni. Fr. m. 7. na z• od Andegawy.
^HALCZ, m. Pol. w Woiew. " j i n fk i m , mało ofiadłe.
CHALONS nad Saoną , Ca-à'Hoxum, dawne M. Fr. w Burgundi, z Cytadellą i Bifk. w Którym P'erwfzym był Donacyanus w wie-lątym. Jeft nad Saoną w. 16. na pedud. od Dijon, 26. od Lugdunu, ?o. od Paryża, ob. Chaulons.
CHALONNE, Calor.na, Ka-01111a, m. Fr. m. 3. na połud. ku • od Anclegawy nad Ligerą, blizko sdzie rz. Layon w nią wpada, na Hzeciw kępy także zwaney Cha-Znayduią fie tu blizko ko-Painie węgielne. Grunt Kallonny ydaie dobre wina białe.
v ^ A L O S S E , Pow. mały Fr. *<*fkonii. Dax ieft M. S. p,. .A LUS, Cajłra Lncii , m. fle-' ' Zarne^ w Pow. Lemowiceń-ŁiLT ' z ty*' ^r- walnym iarmar-n konie na S. Jerzy, w. 6. r m'Ì Ń/rku 7" cc^ Lemowikn. P u . Ki', ob. Scbamakia. 1 ?5,MALIERES, m.Fr.i». rui^n'"' v/ Arwernii.
CHA MA Ran DE, wieś Fr.
*	Szampanii z tyt. Hr. m. 1. od ^nctumont*
WanV C; H A M A S ' m- Fr- w Pl-o-ft " J1' 3- na połud. od Salony,
•	r thrLerni oHwami.	3
I 5.' czy li Cham, Cha-ftol Rr ur ïe,n- w Bawaryi niż.
?vTs£f,v1wl im- w re^»-5 , ngfkiey , tn. ,4. cd Ra-
yzbony na pof». 1<U Po śmier. c« oftatn,eg° Elekt. Bawar, dcm
dl° m0C S°r fwą zagarn^ r. V7«. dŁ 30. 3o. fz. 49. a4.
CHA
123
CHA M BE RET, m. Franc, w Lemcwiceńikim, nr. 6. od Tulles.
CHA M BERTI N , ob Gevrey.
CHA M BER Y„, Ćamberiacum, Szambery, znaczne i dobrze ofiadłe M. S. Sabaudyi z zamkiem. Stolica rządu Xftwa Sawoyfkiego. Nie będąc ufortyfikowane, bywało częfto od nieprzyiacioł dobyte , i oddawane. Oyczyżną ieft Xiçdza Saint Reala, P. Vaugelas, i podług niektórych X. Chales , m. 16. na połud. od Genewy, xi. od Greno-bli, 18- od Lugdunu, 35. od Turynu, 90. od Paryża, dl. 23. 30. fz. 45- 35-
C H A M B L Y , forteca nowey Francyi w Amer, naprzeciw małego iez. uczynionego od rz. Soreli z ftrony Montrealu.
CHA ML Y , m. Fr, m. ï. od
Beaumont.	>
CH AMBON, m. Fr. w krainie zwaney Combrailles na gran. Arwernii, ttt. 4. od Mont luco Inne tego im. z Opac. Bened. czyniącym 2500. liwr. ieft o m. 3. od Thouars.
CHAMBONAS, m. Fr. z tyt. Margr. tn. 9. od Ufez.
CHA MBONij , Opac. Cyfier. we Fr. nr. 11. na z. od Viviers, czyni 8500." liwr.
CHA M BOR, Camborium, zamek Krolewfki we Fi", m. 4. na w. od Blezy. Jeft to naypięknieyfza budowla Gocka we Francyi.
CHA M BOSE w Belloioceń-fliim , w. 3. od Villefranche.
Chamboulive, w Lemowiceńfkim, ttt. 6. na połn. od Brywy.
Ch&mboy, w Normandyi , m. 3. na w. od Argentanu.
tthambrais , tamże , tn. 2. od Bernay.
Cham deniers, ?. tyt. Margr. w Pi-ktawii, tn. 4. od Niorty, fą m. Fr. niczym nieznaczne.
C H A M B R E, ( Ja ) m. Sabaudyi w Hrab. Moryeńfkim , nad rz.p Arką z tyt. Margr.
S. C H A M O N D, Oppidum S. Annemundi, m. Fr. w Pcw. Lug-
Qìj
Ï34	CHA
diuifkirn , z zamkiem mocnym.
C H A M P A G N A T, m. Fr. th.
S- od Manriac.
C H A M P A G N E, Szampania , Campania, znaczna Prow. Franc, «ïk'olo 65. vi. dJi;ga, 45. fzçroka. Graniczy z Hr. Hannonii, Luxem-bur;-i cm , Lotaryngią, Burgundyą i \VyIpą Francuzką. Więkfze rz. ma Sektoartę, Mozę i Manię. Handel iey zależy na winach przednich, zbożu, płótnach , matervsch wełnianych, bydle, a naywięcey ow-ęach. Część tey Prow. zwana ieft Champagne ponili en/e, z przyczyny* iż ieft w mitey równinie, która nie wydaie tylko owies, żyto, irrykę. Leży między Sezanną i W itry. Szampania miaia niegdyś Hrabiów udzielnych do r. 1574. w tic rym Henryk III. zwany otyły, 35% tir. Szampanii , 1 Kroi Na-V'.jïïy nie-zofiav.'iî tylko iennę cor-k{ Joannę de Navarre, poślubioną filipowi pięknemu Kr. Fr. itawnio-i-a do Korony Franc, tę Prow. Dzieli f.ę na wyż. i niż. 'Troyes ieft M. S« Proźno Chalons i -Reims Itero prym wiedli. Zawiera 8- Pow. y, }.torycb pierw- v ieft Szampania właściwa. Çzajtipaiiczyltowie fą mili, fzczerzy, obyczayni, pracowici 5 n.ęźni,' Lul)o ini nie przypifnią dowcipu , wiele iednak ludzi fl, % ucxo'nycb wydala,
v C U 'A M P A G N E, Opac. Fr. Cy, J5.fr. w Pow. Cenomańlkim, czyni 4f,cc. liwr. Tegoż im. m. Fr. tu. 2, od Lyęon, i inne w- 5. od- Confol-2evs.
C H A M PI) IE U > w. 1. od Mont*
bri fon.
ihantyeaitx , nu 3. od Melunu, il urodzeniem W i lei m a de Cham*
y taux.
Çhapipeixy. w. Arwernii, m. 4, od Ivlérmontu.
Champ entiers, m. 2, od Anguîe-mv , i'ą m. Franc.
C H A M PI G N Y , Catî-piniacvm, fi,. Fr* w Turoni i, tu. 1. ed. lii eh t-]iiu , iàore miaio piękny zamek, %
CHA
ktorego nîe pozcftaîo tj lieo pałac i kaplica.
_ C H A M P L A IN -, wiel. itz. w Kanadzie , które wpada w rz. S. Wa wrzeń ca.
C HAMPLATREUX, zamek w W y (nie Franc, m. 1. od Lu farcîtes.
CHAMP LIT TE, m. Fr. ?//. 4. od Gray.
C H A M P R O N, dzierżawa Fr. w Burgundyi, m. 2. od Chyrlieru
C H A M P S, dawny zamek w Lo-tarvrgii, m. 1. od Eruyeres.
C fi A M t' T E R C1E R, wieś Fr, nu 1. od Digne, Oyczyzua Gaf-1'er da.
C H A M S A U R , mala Kraina Fr. w Delfìnacie.
CHAMFTOCEAUX , Cejìrunt Ce/fum, m. Fr. w Pcw. Andcgawjfkim m. 13. ra z. oci Andegawy z zamkiem nad Ligerą, m. 7. wyżey Nantes. > C H A M P T O C E, m. Fr. tamże nad Ligerą, m. 4, od Andegawy.
CHAN CELA DE , m. Fr/z Opac. ni„ 1. od F eri gueux celne mieyfce kengreeaevi tegoż im.
C H A N C H A , bogate i 711. M. w Afr. w Egipcie , nu 2. cd Kairu, przy wniyściu w pufzczę, która prowadzi do góry Synay przez rozległą krainę pełną famych drzew pai-m owych.
C É A N C H E U , Ckangçhemn , Kanteii, wiel. i piękne M. Chińflue W Prow. Fokienie, ft. przez fwoy moft, i nieuftanneiàrmarki nawfzei-kie towary Chińikie, i cudzoziemskie. dl. 131. 29. fz. 24. 42.
CHANDÈRNAGOR , lub Cbangakok , M. Iijdyifkie ftol. krain tego im. w Kroi. Bengaiflum przy uyściu Gange fu niżey Ougly. Należy do iedney BaKvócluvalni piękney i bogatey. Kompania Frar.c. w Indyi ma tu fldad kupiecki, który opanowali byli Anglicy r. 1757- i wrócili nazad r. 1763»
CHANGE, 'i Changy , fą Fr. w Korin, i 'Pow. C<nomańfkim<
Chimi er s, wSfciHçniij m. 5. 11 ^
CHA
w. od Blay.
CHANNSI, lub Xansy , Prow. północna w Kr. Chińfkim, bardzo żyżna, i naypierwey ofiadïa °d Chińczyków. Obfituie w zboże, bydło, ryżu ma malo, ale bardzo wiele prefa. Obywatele fą ludzcy i grzeczni, niewiafty piękne i urodne. Zawiera 5. miaft celnych, z tych każde ma wiele innych mnieyfzych pod fwą dependencyą. Ma blizko 5. ttńllionow ludzi. X. Martini twierdzi, iź znayduiąfię tu fludnie, ma-iące zamiaft wody ogień , który ^iefzkańcom do gotowania iadìa fiuży.
CHANNTON, lub Quang-t o n g , Kwanton , Prow. nadm. i poìnscna Cbińfka, oblana morzem, I rzekami. Obfituie w ryż, profo, 3?czrnień i owoce. Drobiu, zwierzymy, i ryb tak wiele, iż prawiedar-1)10 ich doftać można. Z drzew zbie-raią tn kofmaciznę iedwabną, kto-re zoftawuią na drzewach gąfienice, uibo te nie fą robaczki iedwabne. śliwki też w wielkiey tu fię rodzą obfitości, i znaczny czynią odbyt, ktoi-ç oby\vTa tei e fufzą, i niemi han-Zawiewa ta Prow. 7- millio-"°w ludzi, których maią za nay-mniey niaiących rozumu z Chiń-czykow wfzyftkich , ale którzy fą '^Ir'ielj, pracowici, i wielcy zïodzie-3e' 5* w tèy Prow. ieft miaft gîo-wnych, z tycj1	1Tia p0(j f0.
bą wiele innych.
O N A T, dwa m. Fr. w
Arwernii, m. 2. na połud. od Kler-^ontu, maiące wody mineralne.
CHANP1NG, góra Chińlka w ,row* Chanton, z M. tegoż im. kto-|'ego niezodaty tylko gruzy. To m.
°T?yczyzną fì. Konfucvufza. 1u,HaNTONAY, m.'Fr. w Pi-
r li' m' Cl^ Fontenay. r ,H(aNT F. L-L E-CHATEL, ., :'n m, Fr. w Pow, Burboń-mìì rud rz. Boule, m. -ą. od S. Pour-fatn. dî. -- - -
CHA
125
rM , Jt°' 35* fz. 46. ic. • , , T E i. O U, zamek wfpa-niaiy blizko Amboizy zbudowany
od Xiçiniczki z Urfinow, i ozdobio* ny od Xcia Choifeul, do ktorego domu należy.
CHANTEMERLE, Opac. Fr. m. 3. od Sezanny , fund. r. 1180» ktor^ . 1690. podpadło fuppreflyi.
CHANTILLY, Chianti liacum, m. Fr. m. 9. na połn. od Paryża,
2.	od Senlis na z. Jeft tu zamek wfpanialy, i las piękny; należy do domu Kondeufzow.
CHANTRIGNE, m. Fr, m.
3.	na poïn. od Mayenny. CHAOURCE, Châorcium, ni.
Fr, w Szampanii, nu 3. na z. od. Baru nad Sekwaną, przy źrzodle rz. Armancyi. SI. uczony Edmund Richer urodził fię w iego okolicy.
CHAPELLE, Kapella, Opac. Fr. Premonftr, czyni 2000. liwr. m.
4.	od Baru nad rz. /fuèe na polnoc. CHAPELLE-AGNON , m.
Fr. w Arwernii, m. 2. od Amberty.
CHAPELLE - D'A NG 1 L-LON, m. Fr. w Pow- Bitumeń-fkim, m. 7. na połn. od Bituryki.
CHAPELLE-LA - REINE» m. Fr. z tyt. Margr. m. 2. cd Ne-muru.
CHĄRCAS, (los) Charka, Char ca, Prow. Ameryki poîudn. w Peru nad morzem połud- Nie trzeba ią mie-fzać z Audyencyą tegoż im. Jeft to naybcgatfza w świecie Prow. w krufzce, i minery, których ma bardzo wiele. Plata ieft M. S.
CHAKCE, wieś Fr. w Prowan-cyi z tyt. Margr. nu 6. od Die.
CHARENTE , Car anionu s , Karenta, rz. Fr. krora bierze początek w Lemówiceńlkim, płynie przez Pow. Angulemfki, Santonią, i wpada w Ocean blifko wyfpy 0-lerony. Jeft żeglowną, do Roclie-fort, i okretv tu zachodzić mogą.
CHARENTENAY , m. Fr. r,u 3. od Antyziodoru.
C H AREN TON, Carontonus, m. Fr. m: 2. na w. od Paryża, pamiętne zborem Proteftantow znic-f cnym tu r. 1685- Inne ieft w Pow. Burbcńfliim z Opac. tn. 2. od S.
ia6	CHA
CHA
Amanda.
CHARITE, Car ił as , M. Fr. w Xfhvie Niwerneiìflsim nad Lige-rą, z bogatym Przeorftwém Bened. fund. r. 700. czyniącym 20000. liwr. Zdobi go moft piękny kamienny, tn. 5. od Nevtrs, ii. od Bituryki. dł. 20. 40. fz. 47. g. Tegoż ieft im. Opac. Cyfter. m. 6. na pcìn. od Bezanęon, czyni 12000. liwr. Jeft inne Opac. m. 2. od Tannerv.
CHAR L F M ONT, Carolo-mont ut m , K'a ri mont, mecne M. Ir-landyi, i celne w Hr. Armachfkim. jeft z tyt, Wikontu , wyfyła Dep, na Pari. W r. 1690. poddało f:ę Wileltnowi Krolcwi. Nad rz. Blak-VVater, o m. 1. od Dunganony, od Armachu na poin. 2. dî. ic. 40. fz. 54. 20.
CH A R L E M O N T, piękne M. Niderlandu w Hr. Namurfkim. Zbudowane ieft na wzgórce od Karola V. i nftąpione Francyi traktatem Nimegikim r. 1679. ■' cd nich ufortyfikowane podług fztuki P. Vau-ban. Leży nad Mozą, m. 10. na po-łud. ku z. od Namuru, &. od l\o-tro'tf. dł. 22. 24. fz. so. 5.
CHARLÉROY , Caroloregi-nm, małe, lecz bardzo obronne m. Niderlandu Auffrr. w Hr. Namurfkim. Wyftawione ieft od Hifzp. r. 1666. i nazwane imieniem Karola II. Porzucone potym od nichże ria zbliżenie fię Francuzów r. 1667. i im. oddane było r. ï66g. Odebrane było od Hifzp. r. 167g. i znowu dobyte od Franc, r. 1693. i wroccne było Hifzp. r. 1697. Ńakoniec traktatem Utrechtfkim uftąpione ieft Cefarzowi. Wzięte ieft od Franc. r. 1746. Ma. fortece dobrą i Cyta-dellę. Jeft nad iv. Sambrą, i Pieto-ną, m. na z. od Namuru , {5. na w. ed Mons. dì. 24. 14. fz. 50. 20.
CHARL F/S-T O W N, Carolo-polis, Katolopol, nazwifko 2.oiiaft Angiel. w Amer, iedno w K arolinie, drugie w Barbadzie. PierWfze ieft uad rz. Ashley, dobrze budcwne,
i ma port nieco od miafta.
S. C H A R L E S, forteca Amer, w Nowey Francyi , nad iez. Miri?/f/c,
CH A R LE V AL, m. Fr. m. 4.
na. w. od Rotómagu.
CHA RLE VILLE, m. Trìan-dyi w Hr. Korkeńfkim, wyfyła Dep. na Pari
C H A R L E V I L L E, Car otopolis, Karolopol, bardzo piękne M. Fr. w Szampanii, w Pow. Reteleń-fkim, zbudowane r. 1606. od Karola Gonzagi Xcia Niwerneńfkiego» Ulice ma ciągnione pod fznur, budowle równe, piękne, pod dachówką kamienną , i rynek wfpaniały. W pośrzodku ieft fontana rofko-fzna. Nal. Karolopol do Xiążąt Kon-deufzow, i wolny ieft od wfzeJkicli podatkow. Oyczy/.ną ieftXdza Longuet ne, Jijfr nad Mozą, blizko Me-ziers , nie oddzielone tylko moftem, o w. 4. od Sedanu na pcłn. ku z. 52. od Paryża, dî. 22. i£. fz. 49. 50.
C H A R L1E U , Carns locus , M. Fr. blizko Ligery , m. 4. na połn. od Roanny z Przeorftwem Kluniackim czyniącym 15000. liwr. Tegoż im. ieft Opac. w Franfzkoń-cie, które czyni socoe. liwr. tn. 6. od Wezulu.
CHA KI. O TT E M B U R G, zamek o m. 2. od Berlina, Króla Pruf.
CHARLY, m. Fr. m. 2. na z. od CI: ateau-Thierry.
C II ARMES, ad Carpino s, m. w Lotaryngii nad MozeJlą z bardza pięknym moftem , m. 3. na w. cci Mire court. 6. na połud. od Nancy. Jeft także Opac. Fr. m. ć. na pclud. od Soiftbn.
CHARNE-ERNEE, ob. Er-née.
CHARNïZAY, m. Fr. z tyt. Msrgr. m. 4. od Loches.
CHARNY, wieś Fr. z tyt. Hr, m. 2. od Viteaitec.
CHAROL L E S, Quadrige! tee, Szarolla, m. Fr. ftcî. Pow. Szarol-leńfkiego, maiącego tyt. Hr. i należy
CHA
CHA	izf
*îo Kondeufzow, długiego na»/. 12. fz. 7. po Franc. Charolois, w X. Burgundyi, nad rz. Rekoncyą.
CHARON, m. Fr. w pow. Al-teulkim nad morzem, z Opac. Cyfter.
3. na połn. od Rupelli. ^ C H A R O S T , Caroptiinm , m. «r» w Bituryceńfkim podniefione na. tytuł Xftwa Para, r. 1690. dla Ludwika de Bet'i Hite , ieft nad A.r~ Roną m. 5. na potd. ku z. od Bituryki, 3. od ITodunu.
CH'AROUX, Carrofum , m. Fr. w pow. Burbońfkim z dwoma pa« ofiarni m. 3. odGamaty. Tegoż im. ieft ni. Fr. w Piktawii blizko rz. Charenty z Opac. Bened. przyłączonym do kollegiaty Bryoudzkiey r. 1760. czyniącym 6000. iiwr. od Si-vraïf, m. 1. na w.
C H A K P fc Y, m. Fr. w Delfi-"acie, >n. 4. od Walencyi.
CHAR TRE , m. Fr. z tyt. Margr. m. 3. na v/. od Chat e an-du Lffir.
C H A R T R E S, Carnute s, Au-tricum, Karnut, dawne i znaczne W. Fr. flot. powiatu , nadane tyt. -ptwa r. 152^ z Biik. ko.ścioł tu fj^atedr. ieft z naypięknieyfzych. dzwonnica ofobliwie godna podzielenia, iż dzwonnica Karnuteńfka, Sklepienie Ambiańfliie, chor Bello-Wacenfki, i facyata Remtka pofzły W przyflowie. Kownie przedziwney piękności ieft ftatua na wielkim ołtarzu nayśw. Panny rzeźby P. Coh-toz* w śrzod wieku 13 poftawiona. w Ikarbcu kościoła znayduie flę fiońce złote pod baldachimem zło-, które podczas. ceremonii 4. Baronów Angiel. nofić zwykło. Han-uluie naywięcey zbożem. Jeft oy-pZ7.fn^ Fihpa Defportes, Regniera,
Uiuietia, i 'Nikoli. Leży w grun-cie zyinytjj nacj gurął m% Ifi< na
P° d.^ ku z. ocj Paryża, od Orleanu
1S* n u 5a fz- 48- 26.
r> u l R TREUS.E-GRA N-
Aartuzyawielka w Delfinacie "j' ?" na ku w. od Grenobli, gdzie Generał Kartuzyanow prze-
miefïkuie.
CHARTREUVE, Opac. Fr. Premonftr. czyni 3530. Iiwr. tn. 4. na połd. ku w. od Sweftyonu.
C H A S A G NE, Opac. Fr. Cyfter. w Breffyi, czyni 4500. łiwr. od Lugdunu na polu. m. 6. Tegoż im. wieś w Burgundyi /«. 3. na połd. ku z. ol Belny zalecone dobremi winami.
CHASSELET , Cajfeletum , KafLlet, m. Fr. w Hr. Namur, nad rz. Sambrą, nt. 1. od Carleroy.
CHASSELAY , m. Fr. nad Saoną, m. 2. od Lngdunu.
C H AS S E N E Ul L, m. Fr. w Angulemfkim pow. m. 2. od Roche-faucault.
CHASSIE RS, m. 2. od Viviers.
C H A S S I R 0 N, wieża z latarnią morfką na końcu poInocnym wyfpy dt Re, która ma 2. ognifka, dla różnicy od wieży Korduańfkiey.
CHASTANS, m. Fr. w Piktawii , m. 2. od Beauvoir.
CHASTEAU-LA-V ALIERE , m. Fr. w Andegawikrtn pow. z zamkiem dawnym, m. 7. naw. od Beau-g»-
C H A S T R E S, ob Chartres.
CHATEAU-BRIANT, Ca* Jlrum Erientii, m. Fr. w Brytanii na gran. Xftwa Andegawfkiego z zamkiem dawnym m. 8. na połd. od Rennes.
CHATEAU - CHINON , Cajirum Caninum, m. Fr. nad Yon-ną w pow. Niwerneńfkim, znaczna fabryką wielką fukien, m. 12. na w. od Nevers.
CHA ł'E AU-DAUPHtN, o-
bronny zamek na gran. Piemon-ckiey w Margr. Saluceńfkim, uftą-piotiy Xciii Sabaudyi przez traktat Utrechtfki. Od woylka złożonego z Hifzp. i Franc, r. 1744. dobyty i wzięty byt. Jeft o sn. 12. od Brian-fon, od Embrunu 11. naw.
CHAT EAU DOUBLE , r». Fr. w Prowancyi, m. 2. od Dra-guignan.
Ï2§	C A T
C H À
CHATEAU-DU-LOIR , Ca-
ftrvtm Lidi, ni. Pr. w po w. Ceno-ïnanfkim fî. Siedmioletnim oblężeniem , ktore wytrzymało przeciw Herbsr. Eveillechien, Hrabi Ceno-manu. Jeft nad Ligerą , tu. 9. od Mans, 39. od Paryża. dł.i8-fz.47.
CHATEA U-D UN, Cajłello-Dunum, Kaftęl-Dun dawne M. Fr. ftol. pow. Duneńfkiego z Opac. Augii ftyn. czyniącym 3000. liwr. Mie-lzkańcy mieni .fą za bardzo przenikliwego dowcipu ludzi, iż pofzlo u Franc, w przyflowie: 11 efl de Cfiat tau- D un, il entend à demi. mot. Lambert Likors , Auguft Coflê , i Timol. Cheminais ztąd byli rodem. KafteiDun ieft budowny porządnie, ulice ma pod fzniir, rynek obfzer-ny, zamek i kaplica budowane fą od ii. Hrabi de Danois, w ikarbcu kościoła ieft krzyż zloty z drogiemi kamieniami, i z prawdziwą cząftką krzyża S. i naczynie fzklane xWane Karol W- iż iemu miało bydź dane w darze od Aarona Kroi. Per-fkiego. Leży m. na wzgorce nad Ligerą, m. 12. od Blezy, 10. od Aurelianu, 29. od Paryża dl. 19. lz.
4CcîîATEAU-FORT,m. i.od
Chevreufe.
CHATEAU-GAY, m. Fr. w Arwernii m. 1. od Riom.,1
CHATEAU-G O N TÏE R, Ca-Jïru.ti Gonterii-, m. Fr. z zamkiem w pow. Andegawfkim nad Mayenną. Ma wody mineralne, w. 9. na poln. ku z. od AndegawyT'57. od Paryża, dl. 16. 54. iż. 47. 47.
C H A ï E AIJ-I O U X, forteca w Franfzkoncie blizko Pontarliery.
CHATEAU-1'ABBAYE, 0-pac. Prenaonftr. czyniące 25000. liwr. m. a. od Tournay.
CHATEAU - LANDOM, Cajìruni Nantonis, Kaftel Land011, m. Fr. w pow. Gatyneiiikim na górze z Opac. Aguftyn. fund. w wieku 6tym , czyniącym 1500. lfwr. m. 2. od Nemuru, ac. 11a połd. od Paryża.	,
CHATEAU-LIŃ , m. Fr. Brytanii, m. 6. na poln. od Kim-pery. Tu w rz. Ausonie wiele po-ławiaią Sumów. CHATEAU-MEILLAND,
Cajłrum- Mediolani> Kaftel Medyo-lańlki M. Fr. w pow. Bituryceń-ikim, m. 3. na w. od Châtre. Ma kollegiatę i dąwny zamek zbudowany, iak mówią, od Juliufza Cezara.
C H A T EAU-NE U F, Caftrurii novum, Kaftel nowy. nazwifko wielu miaft małych Franc, iedne ieft w Angulernfkim pow. nad Charentą m. 4. od Angulemy a w. 2. od Janiaku, iedne ieft w Bitu-ryceńfkim m. 7. na pold. od Bourges. Inn® nad rz. Sartą z tyt. Baronii , m. 4. na poln od Andegaw- » Także o m. 5. na w. od Orleanu nad Ligerą, "ktore r, 1770. nadane ieft tyt. Xii w a pod im. Uritlicre. ïnne m. 3. od Belley. Inne m. 4. od Karnutu.
CHATEA U-P OIN S A T, m* Fr. m. g. od Lemówiktì.
CHA T E A U-P O R TIE N; Ca* Jirunt Portianunt, m. Fr. w Szampanii w krainie Reteleńfkiey z zamkiem zbudowanym na ikale maiąca tytnł Xftwa odr. t$67 nadany od Karola IX. od Retheli na z. m. ;• dl. 21- 58. fz. 49. 35.
CH ÀTEAU-RENARD, Ca-Jlrum Rai nar di, m. Fr. w pow. Ga-tyneńlkim, m. 3. na w. od Montar-gis. Handluie fukńem na mundury żolnierikie , i'fzàfranem, dł. 20.18» fz. 48.
CHATEA U-R E N A U D, Ca-
Jlrum Renaldi, m. Fr. w Turonii z tyt. Margr. m. 4. od Amboizy „ 35. od Paryża, tegoż im. m. Fr. w. 4. na poln. ku z. od Sedanu, mą-iące tytuł Xftwa, i inne m. 6. od Aff-gulemy na poln. nad rz. Charentą» dl. 18- 26. iż. 47. 22.
C H A T EAU-ROUX, Caflrum Radulfi , m. Fr. w pow. Bitury-ceńlkim, nadane tyt. Xftwa Parą-ftwa dla Henjryka de Bourbon Xci» Kon-
CHA
K-ondeufza. Ale gdy go Ludwik XV. od Hr. Kiermonckiego kupił, r- 1736. uftanowił tu fądy Krole-wfkie r, 1740. Zdobią go kościoły, zamek, i fabryka fukienna. Jeft w P!ękn,ey i rozlegtey równinie nad j'2* indrą-, m. 7. na połd. ku z. od Woudeny, od Bituryki 13. od Argento» 6. od Paryża 58- dł. 19. 22.
46. 4.5" tegoż im. m. Fr. w ^eliin&cie m. i. od Embrunu.
C ht A T E A U-S A L l N S , m. |r. w Lotaryngii m. 5. napołn. od *^*ncy, iî. zupami tblnemi.
CHATEAU - THIERRY , Cafìrum Tkeodnrici, M. Fr. w Szampanii, z tyt. Xftwa Paroftwa nadanym mu od Karola IX. r. 1566. z 2amkiem dofyć pięknym zbudowanym na wyniefionym mieyfcu. Oy-Czyzną ieft Jana de la Fontaine, n. ^Joety. Leży nad Marną w. 15. na P°łd. ku z. od Remów, 19. od Pa-ryża. dł. 21. 8- fz. 49. 12.
CHATEA U-V1 L L A I N, Ca-firum VilL\num , m. Fr, w Szampanii nad i'z. j'uiin, m. 6. na w.
Langres. Podniefioiie było na Xftw0 iyaroftwo r. 1703. dla Hr. * ldo/ańfkiego. Zdobi go zamek. dł. 32> 34. fz. 48- tegoż im. inne ieft m. wÛellinacie , m 7. 11a w. od Wi-enny.
C H A T F,L, lub Chate, Ca-fiellum in Vofago, m. w Lotaryn-S'i nad Mozeilą m. 3. na polii, od Mireconrt,
C H A T EIG N E R A Y E , m.
Fr. m, 4. na poln. od Fontenay.
C H A T E L- A l L L 0 N, Cajìrum -Àli oni s, dawne M. Fr. nadm. w Antonii m. x. od Rupelli, znifz-cZone zewlzyftkim.
CH A T E L -L H A [ ON, Ca-l*J^unt ■ Carnonis, m. Fr. z Opac. «mit.- dc Bened. w Franfzkońcie, łn' f* °d Lons-le Saunier.
CHATEL-GUYON, wieś *|r- m. t» od Rioin , zalecona wo-ami mineralnemi laxuiącemi.
CHATELAR, m. Fr. zruy-°\?ane w Xftwie Dombikim , m.
Tom £,
CHA	xsf
5. od Trévoux.
t H A T E L D 0 N, m. Fr. w Burb»ń!kim pow. m. 5. napold. od Moulins, ma wody mineralne ie-karikie.
CHATELKT, m. Fr. w Lotaryngii m 2 od. Nette fiat eau , i żarnik, zkąd bierze fwe nazwisko familia we Franc.
CHAT E L E T, tegoż im. m. Fr. w. 2. od Melunu,
CHATKLLERAUT, Ca-fi rum Herald/, m. Fr» w Piktawii wyftawione w wieku iiftym, nadane tyt. Xftwa 1'aroftwa r. 1,15. miefzkańcy fą dowcipni i fp lobni do handiu. jeft w gruncie żyżnytn nad rz, Wieńną , po ktorey prze-cliodzi fię pr^ez moll piękny, m.j. na poin. ku w. od Poitiers, 14. od Turony , 67. od Paryża, dł. 19. 13 4" fz. 46. 33*. 36".
CHATELUS, m. Fr. w Marchii m. 3. od Guereti, inne m. 2. od Bourganeuf. Tegoż im. wieś Fr. z tyt. Hr. m. %. od Awaiony.
Ć H A T I G N A N , znaczne M. Indyilkie w Azyi, w Kroi. Bengal-fkini.
C H A T 1 L L 0 N, Cajlellio, Ka-fteiion na?.w,ifko wielu miaft Fr. znacznieyfze fą Chat;Ilon, u' Xltwie Dombikim , oyczyzna Samuela Gui-chenon, m. 4. na z. od Bourg, Inne z Opac. yn■ 5. na połn. od Weruu-nu. Inne ieft o m. 2. od Romans. Także nad indrą w miiym położeniu m. 4. na połd. ku w. od Loches. Nad Ligerą w Bituryceńikim pow. m. 1. od Briary, 4. od Gien.
CH ATILLON - bUR - LOING, KaftellioR nad Loiną, m. Fr. pod« niefione na Xftwo pod im. de Boute-ville, w pow. Gatynenfkim, w dolinie wefołey, m. 4. na połd. ku w. od Monfargis , dł. 20. 30. fz. 47.
5°CHATILLON-SUR- MARNE , Kafteliion nad Marną, w Szampanii , m. 3. na z. od Kpernay , ft. dawnoscią pofiadaiących go Panowi, i urodź. Urbana II. Pap. dł. 21.3»,
ï3o	CHA
Iż. 44- 8-
CHATU LON - SUR - SETNE ,
Kaftellion nad Sekwaną, w Bur-gundyi, które przedziela na 2. m. rz. Sekwana,iedno fię zowie Chau-mont, drugie Bourg, m. 10. na z. od Langres ix. od Dijon. Ma Opac. Auguft. df. 22. 8- fz. 47- 45-
CHATRE, Cajlra, K a dra, m. Fr. w pow Bituryceńfkim , w gruncie bardzo urodzaynym , handel znaczny prowadzi bydłem m. 11. na pold. ku z. od Bituryki dł. 19. 36. fz. 46. 35.
CHATRES, lub Arpayon, m. Fr. w dolinie bardzo miłeyw;. r. od Montlhery. jeft tego im. Opac. Fr. m. i. od Koniaku, i inne m. 7. na w. od Peri gueux, czynią po T300. liwr.
CHATT AM, wieś Angiel. w Prow. Kent, między Rocheftr , i Kantuaryą, znaczne dwoma Magazynami okrętów Krolewlkicb. Ufortyfikowane ieft od Angl. lì. Mini-fter Angiel. Pitt. byt Hr. de Chat-tam.
CHAVAGNAC , Margr. Fr. W Arwemii , m. 1. od Mulraty.
CH AV AIGNES, m. Fr. m. 7. na z. od Mauleon.
CHAVAN A Y, ra. Fr. o m. ï. od Condri eu.
CHAUDEBOURG , blizko Thionwilli wody mineralne ikute-czne przeciw zatwardzeniom.
CHAUDES-A1GN ES , m. Fr. w Arwernii, maiące wody mineralne, m. 5. od Flour.
CHAUDRON, m. Fr. w An-degawlkim pow. r,u 6. od Andega-wy.
CHA VE Z, lub Chi a we z, Jìquce Flavia , obronny plac Por-tugalfki naycelnieyfzy wProw. Tra-lof-mentes. Jeft pod gorą, m. 15. na z. od Braganzy dl. 10 34.fz.41. 45-
CHAUL, Carnai*, M. mocne w Indyi na brzegu Malabarlkim w Prow. Błagana, w Kroi. Wizapur-feim, z portem bardzo befpiecznym
CHA
i dobrą Cytadellą. Jeft bardzo bandì* naywięcey 11a iedwab piękny. OJ Portugal* r. 1507. wzięte byto ijdo nich należy, m. 6. na pold. od Bom-baymu. Jeft inne M. tegoż im. blizko pierwfzego równie mocne, i nal-do właściwych miefzkańcow kraiu, ieft o m. 2. od morza, df. go. 20. fz. x8- 30.
CHAULNE, Calniacum, Kalii i ak , m. Fr. w Pikardyi, z tyt. Xię-ftwa Paroliwa nadanym r. 1621. i przywróconym r. 1710. Są tu walne co miefiąc na bydło wfzelkie iar-marki, od Peronny na połd. ku z. m. 3. dł. 20. 30. fz. 49. 45.
CHAUME, ob Nicolas.
CH AU M ES , Calomcc, m. Fr. m. 5. na pold. ku w. od Paryża , m. 1. od Roiay z Opac. Bened. które czyni 6000. liwr. Jeft inne Opac. Fr. tego im. w Brytanii czyniące 20G0. liwr. blizko Machecoul.
CHAU M ON T, Calvus mons, Łyfa góra, m. Fr. w Szampanii, ftoł. pow. Bajfigni, miefzkańcy fą obyczayni i ludzcy. Odprawiała fię tu niegdyś corocznie ceremonia, zwana la Diablerie , w ktorey reprezentowano pamiątkę S. Jana , gdzie Aktorowie przybrani po dia-belfiui udawali wzięcie Heroda do pieklą, leży blizko Marny , o m. 7. od §foinvil"le na połd. 12. od Troyes, dï. 22. 46. fz. 48. 6.
C H A U M O N T , m. Fr. w pow. Wexynikim , m. 1. od Magny , inne ieft w Sabaudyi na wzgorce vu 7. na połd. ku z. od Genewy., Także w kraiu Luxemburlkim m. i* od Baftogny, tegoż im. Opac. Fr. ni. 2. od Chateau - Portieri, czyni 8000. liwr.
CHAUMOUZAY, m. Fr. w Lotaryngii z Opac. Kanon. Reguł, przefzlo i-. 1777. do Bilk. Dieńikie-go, m. 5. na połn. ku z. od Rs-mirenłontu.
Ci-IAUMUSSAY , m. Fr. w Turonii, m. 5. od Loches na pold»
C H A U N AI , Cahmcum , ni. Fr. w PikUwii» w. z. od Sivrai»
CHE
CHAUNI, Caini acum, m. Fr. w Pikardyi, m. 2. na w. od Noyo-ny- Oyczyzna fi. Witafla.
CH A Û S E Y, wyfpa Fr. na Oceanie między brzegami Normandyi i Brytanii.
CHA US S IN, m. Fr. w Bur-gundyi, z tyt. Margr. należy do donni Kondeufzow, m. 4. na polud. °d Doli.
CHAUVIGNY, m. Fr. w Pi-ktawii nad Wienną, m. 6. na w. od Poitiers.
C H A U X, w Pow. Angulemfldm, 2. od Baigne.
Chaylar, m. 5. na z. od Tour-flou.
Chazellieres , m. 5. na w. od Montbrife, fą m. Fr.
CHĘCINY, M. Pol. i Pow. w Woiew. Sendomirfkim, z Stwem, znaczne fzybami marmuru , ołowiu, i łrebra po części w górach tu znay-duiącemi fię. Zamek ma położony fla ficaie. Od Krakowa m. 15. CHEERY, Opac Fr. Cyfter. 6. na połn. od Klermontu, czy-6000. liwr.
C H E K O , lub K e c i o , znaczne M. Azyatyckie, ftot. Kroi. Ton-kwifilkiego, leży nad rz. Songkoi, 40. wyżey iey uyścia. Pałac Krolewlki ieft tu bardzo wfpanialy.
30. fz. 22.
r, C,H K XIA N G , Prow. nadm. Chiń(ka,na w. Pekinu, fi. fwą żyznością , w miłym pofoTeniu, bogac-twy, i nafiadłością miefzkańcow, których liczą tu do 4525000. Znaydn-''f tu lafy morwowe, w których żywi fię wiele robaczkow iedwa-bnyrh. Miefzkańcy nie daią rość rzewom, ale mîode tylko rozkrze-wiaiĄ latorośle, ponieważ doświadczenie nauczyło ich, iż robaczki, ^tore 2 młodych drzew morwowych
?y,lą gejami, delikatnieyfzy fnuią ledwab W tey Prow. ierf
riït'j nWiele innych.
rjr	Chełma, M. PoL w
01. Ruikim ftoł. ziemi, z Bifit. Łac. Greckun, Stwem grod. i fzkoia-
rC H E
*3ï
mi. Ma Kafztel. i Sądy zìemlkie. Ziemia Cheîmfka na 2. Pow. fię dzieli, Chelmlki i Krafnoftawlki, o-biera 2. Pofiow. i Dep. Część iey r. 1773. do kordonu Auftr. ieft odłączona, to ieft Stwo Roftockie, î Rubiefzowikie; Diecezyi część wielka pod toż pati, przefzła. Munduc tey ziemi ieft kontufz zielony, ob* fzlegiczarne, żupan fiomianegokol. Herb ieft niedźwiedź biały między dwoma drzewami w polu zielonym. Grunta ma żyźne, i pełne w wielu mieyfcach kredy. Gdzie niegdzia tey fil wlafności, iż drzewo obracają w kamień. Miafto ieft na wzgór-ce, od Warfzawy na połd. m Pol. 33. od Lublina 9. od Włodzimierza 15. df. 41. 42. fz. 5t. 10. *
CHEŁMNO, Culma , M. S. Woiew. Chełmińlkiego, r. 1775. traktatem podziału oderwanego od Pol-Iki, dziś pod pan. ieft prulkim. Przyłączone było do Korony razem z innemi Prufami, i od Kazimierza. JagellończykaIV.r.i454Gubernium na Woi. podniefione, które zawiera w fobie Ziemię Michałowlką, Pow. Grudziądzki, Chełmińlki, Tor-ciiilki, Kowalewfki; wyfylało wprzód 2. pofiow. Teraz ma fwego Bilk. który rządzi i Pomezańfką Diec. Woiewodę Kafztelana, Urzędników Ziemfkich i Grodzkich. Chełmna ieft nad Wifią założone podług Stryikowfkiego r. 1239. było niegdyś Anzeatycznym , teraz Bilku-pie. Od miewanych tu naywyżfzych Sądów Prulkich Prawo Chełmiń-Ikie ma fwoie nazwi/ko. Od Warfzawy w;. 36. od Torunia m. 6. dî. 36. 45. fz. 53. 4-
CHEŁMŻA, po Niem. Culm» fee, m. Prufkie, o m. 1. od Chełmna , znaczne Katedrą Bi/k. Chel-mińfidego, który rezyduie w Lubawie. Miafto te r- 1251. ieft zalo-zone.
CHELSEY, na z. Londyno,
gdzie ogrod ieft lekarlki, i fzpital w zamku dla inwalidów.
CHELY-DAPCHER, m.Fr.
Kij
13*	CHE
C W E
m. 3. od Mendy.
CH EM A ZE, m, Fr. m. 2. od
Chmteau- Gantier.
CHEMELLEFORT, m. Angiel. w Prow. Eflèx nad rz. Chel-warą, m s. na. poîn. ku w. od Londynu. Tu miane bywaią Sądy ł'ro-wincvalne,
C H E M ! L L E , Camillacuw, Kąmiliak » m. Fr. w Andegawfkim Pow, nad rz. Iromą z ty t. Hrabftwa i Kollegiatą, m od Beaupreau,
C H E M i N O N, m. i Opaci, Fr. Cyfter. czyniące liwr. gooo. Ovczy-zną Richeleta » m. 4. na w, od Vitry.,
CHE M NI TZ, m. Czefkie w cyr. Leurmaryckim, które znaczny prowadzi handel fzkîami , fztucznie tu wyrzynanemi. Inne ieft w Margr. Mifnii, o *», 12. na połud. ku z. od Drezna,
CHENELAYE, Margr. Fr. w Brytanii, m. 3. od Doli.
CHE NONCE A U , m. Fr; z bardzo pięknym zamkiem, zbudowanym od Katarzyny de f/Jtdicis, a który doftai fię P. Dupin. Nieieft on iefzcze dokończony, ale z wy-ftawioney wielkiey części , można poznać, iak miał być wfpaniały, o »i. 2. na połud. ku w. od Amboify.
CHER, Car us, rz. Fr. która wypływa z Al wernii, płynie przez Pow. Eurbońflki, i Bituryceńfki, łączy fię między Tours i Saumur z Ligerą, mało ieft żeglowną.
CHER A.C, m. Fr. w Santonii, w. 2. od Sdinttnu.
CHER A S C O, lub Quekasque, Cîar afcum, Kler alk, obronne i znaczne M, Wł. fioł, Krainy tegoż im. z debrą( ytadellą, należy do X. Sabaudyi przez traktat Kambrezki r. 1559. Tu r. 1631. podpifany "był traktat. Leży na wzgórce przy zbiegu rz. Stury, i ï'anaro , m. 9. na połd. ku w. od Turynu, ip. od Pigne-roli, 7. od toni. dł, 25, 30, fz, 44, 35-
CHERBOURG, Cwfaris bar-guf, §«fb»r$, M, Fr, jiadni. w
Normandyi z portem , i Opac. Au-»
gultyn. które czyi!i ćooo. iiwr 0& woyfk Filipa pięknego i', i złu-pione było. Sł,- ieii potyczką mor-iką ftoczoną tu blifko r. 1692. Znowu od Angl. r. 1758. fpuftolżone zollalo. jeft o m5. n.i połn. od Coûtantes', 77. od Paryża, dł. 16. 3» fz. 49. 38-
S. C H F. R O N , Opac.. Auguft-blizko Karnutu, czyni 2500. Iiwr.
C H E R O M à C , w Pi!'tawii, nu 6. na połud, od Confallws.
Cheroi), w Pow. Gatvnenfkim, m. 4. na. w. od Ne m urn, fąm. Er,
C H E R S O, lub Cherzo, Ctefpa, M. i wyfpa Golfu Weneckiego bii-fkù Kroacyi, nal. do Wenetow. Pa-wietize ma dobre, i kpa y lubo kamienicy , żywi liczne trzody , obfi-tuie w wino, oliwę, i miod przedni. dł. 32. 15. fz. 45. g. >
C H E R S ON E S li S , ieft termin Grecki Geograf, znaczy klin ziemi między 2 morza wpufzczorty. Znacznieyfze fą Tracki, gdzie dziś Gallipoli, Cymbryiftd, gdzie blifko Lubeka , Tauricki, gdzie Kafla &c.
C H ER V E S , m. Fr. w T uroni i, r/i. 7. od Richelieu na połud ku z. Inne o jw,4S. na w. od Angulemy.
(HE S 11 1 R E , Cajlr/snfis Co-milatus , Prow. Angiel. nadn:. około 72c.cc. łanów , ktora pol la 2. Dep. na Pari. ObLti ie \\ fol i pa-ltwi/ka. Che (ter ieft M. S.
C H E S S Y, wieś Fr. z ty t. Hr, i pięknym zara. nr. 1. od Lagny.
C H E S T t. K, M. Marylandu w Amer, połn na brzegu wfchodnini pdnogi Chefapeak.
( H ES APE AK, golf morflii w Amer. połn. rozciągaiący fwą zatokę wzdłuż w Prow. Maryland, wliawiony kilką potyczkami mor-fkiemi i podaniem fię Generała Corn-wallis Sprzymier. Francuzom i A-merykanom w czafie woyny tera-źnieyfzey między Anglią i Ameryką. Dla okrętów ma befpieczne ftanowifko.
CHESTER, Coirla, mocne*
C H I
CHI	ijf
i znaczne M. Angiel. ftoî. Gheshiry, 7- dobrym zamkiem , z tyt. Hr. i BiĄ. Handel ma wielki. Ztąd ru-&aią okręty do Irlandyi, i tu Edgar .Safow wieść fię kazał w bacie 8 Kroiom Brytanii i Szkocyi od ^' ścioła S. J :na ;?o fwego Pałacu , Pr-'ymufzonym robić wiofiami. Wy-%îa 2. Dep. na Pari. Jeft o m 50. "a połn. ku z. od Londynu, dł 14. 29. fz. -3. is.
CHFSTERFIELD, Che flet -/ida, M. Angiel. w Derbvshirze z tyt. Hr m. 8. na potn od Darby, 55. od Londynu, di. >b. 6. ù.. 53. 12.
€H F VF RN Y, m. Fr. z tvt. Hr.. znaczne Ikład m foli, Sądami, i pięknym zamkiem , m. 3. od Blezy.
C H E V R E S, Cervia, m, Fr. w Santonii, m 7. od Angulemy na w.
CHE VIRE, m. Fr. w. 2. od
£auge.
CHEVREUSE , Caprufium, m. Wyfpy Franc, nad rz. (wettą z tyt. Xflwa Paroftwa. Ma dawny zamek na blizkiey górze, w. 3. na polud. od Werfalu.
CHEVIERES, Włości z tyt. Marg. w Delfinacie , m. 1. od S. Martellina.
CHEUX, m. Normandyi, m. g. od Caen.
CHEZAL-BENOIT , Opac. Bened. czyrJ 6000. Jiwr. »». 3. od Ifodunu.
CHEZER Y, M. i dolina, które Xźę Sabaudyi uftrpuiąc Brefcyi Francyi r. 1601. warował fobie, dla woinego przeyścia do Franfz-kontu. Zoftało przy Franc, przez traktat uczyniony z Kr. Sardynii r. 1760. o m. 5. na połn. ed Font-Grezin.
C H E Z Y, m. Fr. w Diec. Swef-
fyoneńfitiey z Opac. Zakonu S.Benedykta, czyniącym 6oco. Iiwr. nad Marną, w- 1. od Chateau Thierry.
C HI A M E Z Z A N, Prow nadm. w Amer. połn. w Mexyku. Grunt ma bardzo urodzayny. Obfituie w
fzyby frebrne, miody i wofki. Miefz-
kańcy fą pięknego wzroftu i bitni. Niegdyś byli ludoiedzcy , ale z* wprowadzeniem Keligii Chrzęść, z Ofadą Hifzp. r. 1554. przez Dorti Fì'ancifzka ds Y Bavia odmienili dzi' ie obyczaie. S. Sebaflyan ieft M. S.
t. H i A P A, Prow. Mexykaftfka w Amer, z dwoma M. tegoż im. Obfituie w robaczki fzkarlatowe, drob , bvdîo , zwierzynę , owoce» mii d &c. Handel ztąd Hifzp wiel« zy/ku przynofh Powietrze ma gorące
CHT APA-DE-LOS-INDI.
OS, wiel. i bogate M. w Prow» Chiapa, o m.-iz. od poprzedzaiącagc, jedno z navznaczn. miaft Amer. Wiele w nim iniefzka fzlachty. Mie-fzkańcy kochaią. fię w tańcach i rozrywkach. Nazwifkoma od wielo tu ofiadfych Indyanow , którzy płacą, haracz Kroi. Hifzp. dł. 284» fz* 15* 6»
CHI APA-EL-REAL . M. S. Prow. Cbiapy w Mexyku. MaBifk. Suffr Mexykaulkiego ,• i Gubernatora. Handel pryncypalny iego zależy « na cukrze, bawełnie, i kakao, dl. *284. 50. fz. 16. 20.
C H l À R E N Z A , ob. Clarence.
CHIARI, m. Wł. o m. 5. na z. od Brefcyi blizko Ogtio, ił. wygraną Niemców odniefioną iaad Franc.
" CHIAROMONTE , Clara-nions, M. Wł. w Sycylii w Prow. di Noto, na górze o w,.xi. na z. od Syrakuzy. dł. 32. 25. fz. 37- 5-
CHIAVARI, m. w Rzepltey GenueńłV.iey, znaczne iarmarkami, m. i", na w. od Genny.
C HI A V E N N A , Clavenna, Klawenna wiel. i piękne M. Szway-carfkie w Kraiu Gryzonow, w Hr« i o m. 2. od iez. tego im. Jeft bardzo bandi, ofobliwie w winach i o-wocach przednich. Zdobią go Pałac Gubernatora i Kościoły. Obywatele fą Rei. Katol. m. 14. na połud. od Koiry, fclifko iez. Komo. dl. aj. 4. fz. 46. Ij.
*.14
C H I
CHI
CHICHESTER , Cieejłeria , M. Angiel. ftoł. Prow. Suffex z Bifk. przeniefionym tu z Suffex za Wilelma zwycięzcy. Ma tyt. Hr. i wyfyła 2. Dep. na Pari. Kościoł Katedr. ieft przepyfzny. Raki tuteyfze fą bardzo zalecone. Jeft o m. 20. na połud. ku w. od Londynu, od morza 4. dl. x6. 55. fz. 50. 50.
C H1 E L E T A, obronny plac w Turcyi Europ, w Morei. Wzięty był od Wenetow r. 1685. a'e odebrany potym od Turków z całąMo-reą zoftal. Jeft o pótmili od Golfu Koron fk i ego. dl. 4c. 6. fz. 26. 50.
C H I E M S E E , C ti/e mu s, ai bo Chi enti Jim, iezioro Niem. w Bawa-ryi wyż. Tuż ieft M. tego im. z Bifk. fund. r. 1215. o 10. nu na z. od Salisburga.
C H l E TI, Teatcza, Teata, M. V/r. w Kroi. Neapol, w Abruzzo, z Arcy Bifk. fund. od Klemenfa VII. Pap. S. Kaietan założył tu zakon ztąd nazwany Teatynow. Jeft na górze blizko rz. Pefkary, m. é. na połn. ku z. od Anzamo, dł. 31. 48. fz. 42. 22.
S. CHIGNAN, S. Ani ani Oppidum, m. Fr. m. 5. na polud. od S. Pons, rezyd. Bilk. z Opac. Zakon. S. Benedykta , które czyni 4500. liwr.
CHI HI RI, Sequira, Sekwira, wiel. M. Arabii fzczęśliwey, nadm. w Kroi. Hadramurfkim nad Oceanem z portem głównym w tym Kroi. Miefzkańcy Mahometanie fą ludzcy, izczerzy i fkromni. Maią fobie za lionor, gdy córki ich fpołkuią z cudzoziemcami . Handel prowadzą znaczny, dl. 67. fz. 14. 20.
CHILI, Cile, wielki KrayiKrol. W Ameryce poludn. rozległe wzdł.uż morza poîudn. m. 300. fzerokie m. 35 lub 20. w Prow. tylko Chikuy-cie fzerfze ieft. Można go dzielić na 3. części, na Bifk. S. Jago, Im-peryalfkie,i Cuyo. Chili odkryta była r. J525. przéz P. Diego Alma-gra ; ieft Kray żyźny i łatwy do uprawy , wifkfża część ieft miefz-
kana od Indyanow, którzy nie maią ani miaft ani wfi, tylko profte chaty. Wadą ich ieft piiańftwo i chęć wielu zon mienia; żyią pod rządem głow familii, zwanych Kacykami. Są urodziwi, cery żołta-wey, przez którą fię czerwoność przebiia, fą woienni, i zręczni ieżdz-ce na koniach, które naywięcey z Europy fprowadzaią, i wiele ich trzymaią ftada. Końfkie mięfo ieść zwykli. Obfituie Chili w drzewa, owoce, pfzenic<f: Turecką, bydła, a naywięcey krufzce i metalle wfzel-kiego rodzaiu. Część tego Kraiu wielka należy do Hifzp. od niepodległych Amerykanów napaflowa-nych. S., Jago ieft M. S.
C HI L O E, Chiłoa , Wyfpa A-mer. polud. na brzegu Chileńffcim, długa około m. 50 fzer. 7. Znay-duie fię wiele burfztynu fzarego. Celne iey M- ieft Cajłro.
C HIL L Y, wieś Fr. m. 4. od Paryża z pięknym zamkiem.
C HIM A I, Ci m a cum, m. Nider-landu w Hannonii Franc, z tyt. Xiç-ftwa. Jeft nad Blanche 4. 11a z. od Marienburga, 4. na poin. od i?o-croi. dł. ai. 57. fz. 50. 30.
CHIMERA, dawna forteca Tu-recka w Aibanii, ftoł. Pow. tego im. który zawiera ciąg gór, których miefzkańcy zwani Cymeryotami, fą powiękfzey części rozboynicy morfey. Miaftoieft na fkale nad morzem , to. 6. od wyfpy Korfn , 15» od Walony, dł. 37. 43. fz. 40. 10.
C Ii INAI, Chinetf , lub Ciney , M. i Hr. w Bifk. Leodyifkim, m. 3, od Dinanty, 6. od Namuru na połud. ku w. Uftąpione było Francyi r. ifiSi.i oddane r. 1697.
CHIN CA, Chinka, wiel. i ft. dolina w Peru, w Prow. Limańfkiey. Winnice tu udaią fię bardzo feczę-śliwie. Znayduią fię także minery żywego frebra, i owiec wiele.
CHINCHIAN, Chinchianmn, Chinkian , M. Chińfkie , bardzo bandi, w Prow. Nakińfkiey, ozdobione przepyfznemi bałwochwalnia-
C H I
CHI	135
Ini, î wieżą całą z żelaza. Lekarze tuteyfi mieni fą za naybiegleyizych ty Kroi. Chińfkim. Grunta iego peł-ne fą drzew wiśniowych. Jeft inne M. tego im. w Prow- junnanie. dł. *3?. fz. 30. 56.
CHINY, Sina, naydaw. i nay-i^dnieyfze Cef. Azyi,na w. oblane Morzem , na połn. oddzielone od Tartaryi murem długim nu 400. na 2- ma góry i pufzcze, na polud. 0-cean, Kroi. Tonkwin, Kochinchi-n'ą , i Laoańfkie. Rozlegle ieft tyzdtuż m. 750. wfzsri 50c. Kowni-»y tu wfzyftkie fą zaorane i wpłafk zkopane , aby łatwiey zkrapiane być mogły. Góry rznięte w gradufy aby łatwiey zarowno wfzedzie depcze ią oblewać mogły, i te albo % uprawne albo drzewami zarolłe. Po wielu mieyfcach obfituią Chiny ty rudy żelazne, miedziane , cyno-tye, fzyby złote, frebrne 1 merku-ryufzu. Naymnieyfzy kawałek zie-dobrze tu ieft ofzczędzany , iż niema gruntu żadnego tak małego, któryby właścicielowi pożytku nie czynił. Zboża , leguminy wf elkie, ryżu ofobliwie., i zioł lekarfkich Naywięcey rodzi. Owoce i drzewa niektóre fzczegolne w tym kraiu. Jako to drzewo The, z ktorego li-sciow mamy ziele zwane herbata, zaś z iednege drzewa zbieraią troiaką , naypierwfza zbierana w Marcu zoftaie w Kraiu, i zowie Hę Cefarfką, i ieft naylepfzą , drugie poźniey zbierane zbogacaią iclrhan-, i fą podleyfzc: drzewo to zawfze Zielenieje, wyfokie ieft naywięcey ltoP 8. Drzewo Tfichit w gorąca wielkie wydaie z fiebie fok tlufty,
*	ktorego Chińczykowie znaiomy iUr°pie pokoft robią. Drzewo łoio-tye Ou-kieon-mu rodzi owoc, który ty twardey fkorupce okrytey mchem
oiową mafię wewnątrz zawiera, 'torey Chińczykowie do światła u-2ywaią.^ Drzewa The-li-mtt , dla Wardpsci żelazney prawie, Pela.
*	u » iż na nim łaficzki Ikładaią ob-*cie plaftry miodu. Trzcina Bam-
bou, z ktorey papier robić , i pleć naydelikatnieyfze kofzyczki, krze-fła &c. Chińczykowie zwykli, i inne podobne rośliny godne tu fą podziw ienia. Cały Kray pełen ieft rzek, i dla ułatwienia handlu rznięty kanałami. Naywiçkfzy ieft kanaï Krolewlki, który rożne łączy rzeki i kanały, i nim od iednego końca do drugiego Chiny przebyć można. Chińczykowie cery fą oliwkowey. Być wylokim, otyłym, czcła fVero-kiego, oczow małych i wklęfiych, nofa krotkiego , ufzow obwifłycli, brody dlugiey, i włofow czarnych, •naywiękfzą ieft u nich pięknością. Niewiafty 11a pozor fą tylko lkrom-ne, wychodzą z domu rzadko, ale to dla trudności im polpolitey chodzenia. W młodości krępuią im nogi, aby były cienkie, przez co flaią nieużytemi. Kochaią fię Ckińczyko-wie naybardziey w rolnictwie, handlu, żeglarftwie i naukach; w domach łwych nie fą tak zbytkuiący iak Europ, ale zewnątrz fą okazalfu Druk , fztychowanie na drzewie, proch doftrzelania, użytek kompa-fu dawno im fą znaiome. Chiny więtey liczą miefzkańcow niż fama Europa. Rządzone fą od Cefa-rza, który ma prawo wyznaczenia Naftępcy. I lubo ieft abfolutnv, fta-wia fię iednak oycem Narodu fwe-go. Każdy Mandaryn ma moc o-lłrzegania go o iego wady biletem liftownym. Nie ma żadnego Pań-ftwa , ktoreby dlużey trwało nad Chińfkie. Zgadzaią fię wielu świadectwa. iż 4000. lat ftoi. A hifto-rya Chińfka daley lefzcze iego za-fiąga początku 22. familii pr^efzło, które z fiebie Cefarzow23Ó. iuź dały. Oftatnia fam. panuiąca ieft Tàr-tarow , która pofiada Tron od r. 1640. Cef. ieft głową ich Religii baïwocbwalflu'ey. On ma prawo Kanonizowania wflawionych ofobli-wfzemi cnotami. Chińczykowie, ile wyżywić, tyle żon mieć mogą. Pifrno ich hieroglificzne, każda 0-fobno figura oznacza rzecz ofobną,
Ï36	CHI
CHI
I pewny wyraz. Dzielą fię Chiny na 16. wiel. Prow- to ieit Pekinią, Oanfi , Xenfi , Chanton , Honanę, Suchuenę , Huguaug , Kiangfi, Nan-kinią, Cliekianę, Fokienę, Kwanton, Kwangfi.Jutmanę, Kweychau, i kray Leaotun. 1 ekin ieft M. S.
C HI N G T U , Chingfunt, M. Chinfkie handl. i znaczne yv Prow. Suchuenie. Dale fię tu widzieć wfpaniały kościol Kanzungi Króla Choańfkiego , wynalezcy podług Chińczyków wyrabiania iedwabiu, i fpofobu chodzenia okoïo roba-czkow ied wabnych.d. 130.47.fz2j. jo
CHINGULA1S , czyli C*n-sul ani e 1 ob. Ceylan.
CHINGIANG , M. Chińfkie, ieft iedno z 15. celnych miaft w Prow. Hukwangfi.
C H 1 N K A N, M. Chińfkie główne w Prow. Kwangfi.
CHINON, Caino , dawne M. Fr. w Tnronii, pamiętne śmiercią Henryka U. Króla Angl.rezyd. Karola VII. Kroi. Franc, i urodze-zit-m Mathuryna de Neure, lì. Rabelais w Deviniere o m. 1. ztąd u-rodził fię nt, 4. na potn. od Ryfze-lii, 9. od Turony, 60. od Paryża, dl. 17. 47. fz. 47. 12.
CHINGT1NG, M. Chińfkie iedno z celnych w Prow- Pekin, ieft wielkie , dobrze o(iadie,i 32. miaft W fwym pow. zawiera.
CHINY, znaczne m. i Hr. w Xfhvie Luxemburgu Auftr. nad rz. Seinoyą nt, 8. na w. od Sedany dł. 23. x'fz. 4g. 38-
CHI O S, ob. Scio.
CHIOURLIK, Turulîus , dawne M. Turcyi Europ, w Roma-nii z Bifk. Greckim, ieft nad rz. tego im. o m, ac. na z. od Konftan-tynopola, 25. naw.od Adryanopo-la, dî. 45. 22. fz. 41. 18.
C H I O Z Z A, lub ChioggiA) Foffa Claudia, dawne i piękne M. Wl. w Pańftwie Weneckim na ma-ïey wyfpie blizko Laguny , z Bifk. Suffr. Weneckiego z portem obronnym Cy «delią, i z Podeftatem, ieft
0	m, 6. ria połd. od Wenecyî, 9. ni»
w. ed Padwy, di. 29. 5$. fz. 4 .17* CHIPPEH A N , m. Angl. w Wiltshire, nad rz. AWoną, wyfyła 2. Dep. na Pari» m. 39. na z. od Londynu dl. 15. 3ii. fz. 51. 25.
CHIP PING-WYKOM B.m. Angiel. w Prow. Buckingham,wy" fyła 2. Dep. na Pari.
C H I Q UIT O S , Chikwitowie» Naród Ameryki połd. w Gubernii de Santa Cruz delà Sierra, m i od
1	wofk naywifkfzym fą i ego bogactwem. Pilarze twierdzą, ii wfcza-fie choroi) zaraźliwych zsbiiaiąktórą niewiaftę , w uprzedzeniu tym będąc, że kobiety fą wfzyftkiego złego na świecie przyczyną. Są wo-ienni, nie czuli na powaby płcibia-ley, i zabobonni. Zony odmieniają# ile razy fię im podoba. Nufì'o «' ha-wez pierwfzy wfzidł r. 1557.00 ich krain, i przymufił do płacenia daniny Kroi. Hifzp. Lecz potym krwawe prowadzili z Hifżp. woynydor. 1690. w ktcrym część ich przyięła religią katol.
CHIRAC, w Langwedocyi ; Chirat, o nt. 1. od Chabanois Chi-rens, o m. 4. na poïn. od Grenoblî fą m. Franc.
C H I R V A N\ ob. Shirwan.
C H i T O R , Chitorium , ił., M* Azyatyckie w Pańftwie Mogołu , w Prow. tego im. Już nie ieft dziś tak znaczne iak było dswniey, di. 94. fz. 23
CHI VAS, lub Chivasso, Chi-wassa , Clatrmjium, mocne M. Wî-w Xftwie Piemcńfkim; wzięte było r. 1659. Tomafza Xcia Sa-baudyi, odebrane od Franc, tegoż r. i potym zdobyte 170g. odzy-fkali go związkowi r. 170&. w tak wygodnym położeniu ieit nad Padem, iż kto fię ftaie iego panem# ma nie iako klucz, do kram Tu-ryńfkiego, Kawaneńfkiego. Wercel-leńikiego, Lombardy!, i Monsfei-ratn , o m. 5. na poin. ku w. od Turynu, o 3. i pól odWeruy, dî. ZU-
CH Q
C HIU S Y, Clufnim, Kiuza, m, Wł. w Xftwie Tolkańfkim,nad rz. Chiava, m. 9. na poin. ku z. od Orwietty z Bifk. Suflfr. Sienneńfkie-ieft mało ludne z przyczyny niezdrowego tu powietrza dł. 29. 30. fz. 4J.
C H 1 U T A Y , Cotieum , Chyu-*aya, znaczne M. Turcyi Azyaty-ckiey, ftoł. Natolii wlaściwey i re-2ydencya Beglerbeya, ieft nad rz. Churzaką, która fię łączy z San-garą, 30. na połd. od Burfydl. 22. fz. 39. 42.
C HIZ E, m* Fr. w Piktawii, m. S' od Niorty.
CH LU MEC Z, m. Czefkie w cyr. Konifgratzkim , znaczne liczne-îiii w tym pow. przedniemi hutami fzklannemi. Od Kćinizgratzu na 2. m. 4.
CHNIM , m. dofyć mocne w Bofnii, r.i. 6. na połd. od Baniału-nal. do Wenetow. CHMIELNIK, m. Pol. w Woi. Podolfkim, nad rz. Bogiem, 'Conftantynowa nt. 3. CHOCIM, M. w Multanach na pograniczu Polikim nad rz. Dnie-«rem, fl. dwoma ofobliwie zwycię-ftwami Polaków odniefionemi nad Turkami, iędnym r. 1621. drugim r< 1633. i śmiercią wielkiego boha-tyra Chodkiewicza Hetmana W.Lit. r. 1621. wzięte było od Mofkalow po wyiściu z niego garnizonu Tureckiego 1769. od Kamieńca Podoi. tn. Pol. 3. od Lwowa 35. od War-Izawy 92. dł. 44. so. fz. 48. 50.
CHOCIM IERZ, m. Pol. w Woi. Ru/kim , teraz pod pan. Auftr. W gruncie żyznym, od Stanifiawo-wa m. 5. od Sniatyna ?. , CHOCZ, m. Pol. w Woi. Ka-Itfkim.
CHOISEUIL, Cafeolum, m. rr. w Szampanii, m. 5. na połti. ku w. od Langres. Od niego wziął nazwifko znaczny dom we Fr. de Choifeuil, ob. Polifi.
CHOISY, nad Sekwaną, pa-tac rofkofzny Króla Franc, m. 3. Tom /.
C K O
*37
wyżey Psryża.
CriOIS Y-BELLEG ARDE , m. 4. na z. od Montargis, ieft m. Fr. z tyt. Margr.
C HOL ET, m. Fr. w pow. An-degawfkim, nad rz. Moin», m. 9. od Andegawy na połd. z tyt. Baronii i pięknym zamkiem, Dało imie znaczi'.ey familii Franc, de Cholet, m. 70. od Paryża.
C H O M E L I S, m. Fr. w Ar-wernii tu. 4. od Puy.
CHOMSK, m. Pol. w Wol. Brzefkim Litt. w pow. Pińfkim, nad rz. Jafiołdą, od Pińfka w. 9.
C H O N A D , Cenadium , m. i Hr. Węgierfkie o m. 10. na połn. cd Te-mezwaru z Bifk. Suffr. nad rz. Ma-roczą.
CHOOQUES,Opac. Fr.wAr-
tezyi, nr. r. od Betuny.
CHORETNiK, m. Pol. w Woi. Sendomirfkim nikczemne.
CHOROS TO W, m. Po!, w Woi. Podolfkim ped pan. zaś Auftr. w cyr. Halickim w Dyftrykcie Za-lefzczyckim , ofiadłe dofyć, od U-fiatyna m. Pol. 4. na potn od Kamieńca Podolfkiego 9.
C H O R G E S , Caturygcc , m. Fr. w Delfinacie, fpalone byîo od Xcia Sabaudyi r. 1692. ieft o m. 4. na z. od Embrunu.
C H O T Z E M 1 C Z, blizko Flby rz. w cyr. Caurzymfkim. Tu woy-fka Auftr. wygrały na Krol. Pru-fkirn potyczkę r. 1757.
CHOUAQUEN, Haukwena, forteca Amer nad iez. Ontario w Kanadzie, wzięta była od Fr. r. 1756.
CH O U G, lub S h o g l a , M. dofyć wielkie Azyatyckie w Syryi nad Orontą z bardzo pięknym karawanem, czyli Aufteryą, gdzie wfzy-fcy podróżni, bez żadney różnicy przyimcwani i żywieni fą darmo. Jeit na trakcie z Alepu do Seydy.
CHOUZE, m. Fr. nad Ligerą, nt. 4. na w. od Saumur , inne m. 6. od Turony.
J C H O Y N IC E, C/ionick, m. \f
138	C H R
C I B
Woi. Pomor. pod pan. Prufkim z kościołem luterfkim, pamiętne w woynie Krzyżackiey z Polakami, dofyć handl. ieft nad rz. Brdą m. s. na połn. od Tucholi.
CH R1S.T-CH A RCH, m.An-giel. w prow. Hantshire nad rz. A-woną o m. i. od morza, 29. na połd. ku z. ód Londynu. Wyfyfa 2. Dep. na Pari. dl. 15. 45. fz. 50. 46.
S. CHRIST, blizko Peronny wé Fr. mieyfce zalecone wodami mineralnemi tychże włafności co Forźeńfkie.
CHRISTIAN - ERLANG, ob. Krlang.
CHRISTIANIA, ob. Anflo.
CHRIST1 ANOPEL , Chri-Jłianopotis, Chryflyanopol, mocne M. Szwedzkie ftot. Blekingii, z do-,/ brym portem nad morzem Bałtyckim. Nazwifko fwe wzięło od Chryftyana IV. Króla Dunlkiego fwego fund. traktatem Rolchildzk-im uftąpione było Szwecyi r.1'658. m. 10. na poid. ku z. od Kaimaru dł. 34. 12. fz. 56. 20. ob. Kryftvnopôl.
C H RIS TI A N S BU R G, Kry -ftyansburg, forteca Afr. w Gwinei na brzegu złotym, blizko Akary, nal. do Duńczyków. Od Negrey-czykow r. j65^. opanowana była, a!e potym wrocona Duńczykom zollala.
CH RISTIA NSTADT, Chri-
jhanoftadium, Kryflyanft^d , m. Szwedzkie w Sclicnii, założone r. 1600. od Chryftyana IV. Króla Duń-fkiego i jaftąpione było Szwedom traktatem Rofc'ildzkim, r. 1658* wzięte było od Duńezykcwr. 1678. i znowu odebrane od Szwedów r. 1680. od Kopenhagi na połn. ku w. tu. 2c. dî. 32. 5.fz. 56. 5. PortKry-ftyanltadzki ieft o m. 4.
CH RISTIA NSTADT , m. Niem. w Luzacyi, nad rz. Dobera. C H R IS TI AN A, M.niegdyś (loi. nowego Jerfey w Amer. połn. za czafu pan. tu Szwedów, teraz Elisabeth.
CHRISÏINAUX , ob. Kili-
flinowie.
S. CHJSTOPHORI, ins. ob. S. Krzyiztofa W.
S. CHRISTOPHE, m. Fr. wTuronii.z tyt. Baronii m. 7. na połn. od Turony ; tegoż im. m. Fr. w Aurelii m. 4. od Romorantynu na połd.
CH ROBES Z, dawny zamek Poliki w Woi. Sendomirikim , w pow. Wiślickim.	1
CHRODYM, M. Czelkie w cyr. i nad tz. tegoż im. m, 12. na w. od Caurzymu. P< ddało fię było HufTy-tom r. 14.21. znaczne ieft węglane-mi zupami.
C H A U N G K1N G , wiek i piękne M. Chińikie w Prow. Snci.nenie nad zbiegiem dwcch rzek rybnych, obfitych w oftrzygi.
CHUSÏSTAN, lub Kurzy-stan, dawniey Sufiatm., Prowin. Perlka w Azyi między Tarfą i Baf-1'orą. Powietrze tu gorące , zkąd 0-woce fą dobre i ranne, iako i zboża, ©fobiiwie trzciny cukrowe. Jeft w piękney równinie , Soufter ieft M. S.
CIA LIS, Cialium, Kroi. Cia-lifTikie w Azyi, w Tartaryi wolney, gr2n. na poln. z Kroi. Eluth, na w. z ftepami piafzczyftemi, na pełd. z Kroi, TybetŁ ńdkim, na z. z Turkie-fianem , od ktorego go oddziela góra Inians. Ma M. S. tegoż im. doive handl. w gruncie bardzo uro-dzayrtyrn.
CI A M P A , Kroi. Cyampańikie v/ Azyi,' w Indyach, od w- i połd. oblane morzem wfchodnim, na połn. ma Koclrincbinę , a na, z Kroi. Kamboylkie, ku połd. kray pełny ieft Jalow i ftepow, dla wielości ty-gryibw i ftoniow dzikich, nie bardzo befpieczny, niezdrowe ma powietrze przez 6. ofobliwie miefięcy gorąca panuiącego. Grunt tu pia-fzczyfty, a wody po więkfzey części fą fkkodliwe. Znayduie iię tu wiele chrześcian , a tych bardzo gorliwych w Religii fwey.
CI BOL A, Pro\y. nowego JMe-
C I N
xyku vv Ameryce miefzkana ieft od nidzi dzikich; cbfituie w pfzenicę iurecką, fmołę, fol, niedźwiedzie, lwY » tygryfy, &c. i fzczegulny ro-dzay baranów bardzo wielkich, dł. 2f,6. fz.3s.
C IE C H A N O W, M. Pol. i zie-jnia w Woi. Mazowieckim z Kafzte-lanią mniey. i Stwem grod. Leży V/ Równinie między błotami, od Put-t,Jfka m. 3, ziemia Ciechanowfka dzieli Iię na 3. pow. Ciechanowlki, •>°chocińfki, i Prafznyiki, który o-ttatni pow. i ziem. Ćiechun. maią |)vych urzędników. Wyfyłaią 2.P0-iłow.
CIECHANOWICE, m.PoI. y Woi. Podlafkim miewa znaczne 'armarki, od Bielika na z- m. 7.
CI C L U T., Cyklut , forteca w Dalmacyi, zdsbyta na Turkach od Wenetow r. 1694. Jeft o m. 2. od j^arenzy. 16. od Raguzy dł. 35.58-43» 25,
CI KO KO, ob. Kicefui.
ClLLEY, lub CiLiA, Cylya, dawne M. i Hr. Niem. w Styryi wyi. między Sawą i Drawą, na po-gran. Karynthii i Karnioli. M. Cylley rz. Saaną tu.10. na półn.ku w.od Laubachu, dł. 33. 20. fz. 46. 28.
CIMBEBAS, lub Klembe-fcANiK, naród Afr. wKafreryi ofia-dły nad morzem na z. w Kroi. Ma-tamańflcim.
CIMKOWICE, m.PoIwXie-«wie Sfuckim, w Woi. Nowogrodzkim, Xżąt Radziwiłłów od Nieświeża na poïd. m. 4.
CIN A L O A , Cynaloa , Prow. nowey Hifzp. w Amer. połn. nad luorzem Kalifornii, powietrze ma niezdrowe, obfituie w owoce , le-guminy, i wełnę; właściwi mieszkańcy kraiu fąflufzni i mężni. M.
i,e^Cinaloa, lub S. Jago.
■ i . ^ N , Cinanum , Cynan, wielkie i ludne M. Chińfkie , nay-pierw z celnych miaft wChanto-nii w gruncie bagniftym. dl. 134. 50. fz. 37.
C i N Q M A R S , m. Fr. m. 4. od
C I T	J39
Turony.
CINTAGABELLE, m. Fr.
m. 6. od Mirepoix.
CIO T A T, Civitas, Ciota ta. M. Fr. nadm. w Prowancyi, handl. o~ fiadîe, i znacne przedaiemi winami mufzkatowemi. Jeft tu blizko klafztor Serwitow, w których obmurowaniu znayduie fię źrzodlo, doznaiące fluxum i rtfluxum mor-fkiego , czyli regularnego dwa razy w 12. godzin wzniefienia fię i o padnienia wody. Jeft od Tulonu na z. m. 8. od Marfellii 5. dł. 23. 15. fz. 43. 16.
S. CIR, S. Cyricus, S« Cyra, wieś Fr. o m. 1. od Werfalu, fla.-wna wfpaniałym i pożytecznym kol-legium fund. od Ludwika XIV. i dokonanym r. t 6g6. dla edukacyi 250. panien fzlachetnych , wywód czyniących fzlacheftwa przez 4. fto-pnie z oyca, i niemogących tu fię mieścić przed rokiem 7. ani wniyść po r. i2ftym, ani zoftawać dłużey iak do r. 2ogo wieku fwego. Zakonnice zatrudniaiące fię ich edu-kucyą , czynią ślub 4ty uczenia panien. Jeft m. Fr. tego im. m. i.od Lugdunn, inne nt. 4. od Mortairi.
S. CIR A N , S. Sìgirannus , m. Fr. nad rz. Klezą z fl. Opac. Bened. m. 5. na połn. od Du Blanc.
CIRCE S TER, lub Cirf.nce-ster , CoRiNiUM , m. Angl. w Prow. Gloceftershire, wyfyła 2. Dep. na Par!, i ieft nad Schurną, m. 4. od Glocefteru , 24. od Londynu , dl.
15. 47- (z- 3T. 24-
CI R E N Z A, lub Acer en za, jfcherontia, M. ArcyBifk. w Kroi. Neapol, nad Brandano , w podgórzu Apenninuw*. 14. na w. od Kon-zy, 20. od Baru, tn. 5. na połd. ku w. od Wenozy, dl. 33. 40. fz. 40. 48.
CIT ADELLA, tfamna, Cy-tadella, mocne M. S« wyfpyMinor-ki z portem, należało do Anglików, odebrane razem z całą wyfpą od fprzymierz. Hifzp. i Franc, na imie Kroi. Hifzp, r. 178** i£ft °.
14°	C I U
Cl Z
n* połn. ku z. od Portu Mafoon. dr. ai. 48. fz. 39- 58.
CI T E A U X , Ct/Jłercinm , Cy-fterfia, fi. Opac. Fr. w Burgundyi , mieyfce główne Zakon. Cyfter. 0-zdob'ione przepyfznym ich Klefzto-rem i Kościołem, fund. r. IC9S. Leży między biotami, w. 2. od Kuits.
C l T T' A-D E-L A-PIE V E , Ci-vit as plebis, M. WI. w Pow. Peru-zańfkim, z Bifk, założonymi* îôox. m■ 2. na w. od Chmfu
CITTA- DI-CASTELLO , Ttfer mim, M. i Hr. WI. w Umbryi z Bifk. depeuduiącym tylko od Pap. Jeft dofyć obronne i ludne. Leży nad Tybrem, w. xi. na polud. ku w. od Urbitiu, 10. od Peruzy,40. od Rzvniu. dî. 2C). 44. fz. 43. 2$.
CITTA-NUOVA, m. WI. nadm. w Iftryi'z Bifk. SuflV. Udyń-ikiego, należy do Wenetaw, ni. 24. na w. od Wenecyi.
CIRCUMCISIONIS terra, tem de la Circoncifion, ieft to kray odkryty r. 1739. iwfzego Stycznia przez P. Loziera Bouvet, wydanego od Kompanii Franc, w lndyach do poznania Kraiow na polud. A-fryki leżących. Poftrzegt pod grad. 54. fżerokości polud. a 28* grad. i minut 30. dług. Kap, który od dnia wynalezienia iego nazwał, dla wiatrów przeciwnych, dla zapchanych lodami brzegów wyfieść on na Jąd nie mogi. He mogi go iednak uwa-żyć, poftrzegt go być gorzyftym, i przerzynanym rzekami wieikiemi. ZA a fię być zaś ten ląd Auftralny tenże fam, co dawniey r. 1503. od Kapitana de Gonnevitle byt odkryty, który go opifuie żyznym, ofiarnym, rządzonym od małych Królów, obfitym, i mieftkaiicowludzkich maiącym , położenia mu pewnego naznaczyć nie można.
Cl UDA D - DE - LAS -PALMAS , Cìvitas P a Im arum , M. S. wyfpy Kanaryi z Bifk. od r. 1485- z dobrym portem i fortecą, dì. 3. fz. 28.
C1UL-AD-DE-LOS-REYES, Ci-vif as Régis, M. Amer, w ziemi tę-
gîey w Prow. S. Marthy , blilkff źrzodla rz. Ceza r Poni pa tao.
CIUDAD-REAL, Phillipopo-lis, M. Hifzp. w nowey KaftyLii, ftoł. Prow. Manclia, znaczne nay-lepfzą tu wyprawą ikor na rękawiczki. Jeft o m, i. od Gwadyany, 5. od Kalatrawy, 3.6. na polud. ed Madrytu, dl. 14. to. fz. 39. 2.
C1UDAD-RODR IGO, Miro-briga, Roderykopol, mocne, i zn. M. Hifzp. w Kroi. Legiońfkim z Bifk. Wzięte było od Portugal, i ich związkowych r. 1706. w 4. dniach , a odebrane im od Hifzp. r. 1707. Jeft w okolicy urodzayney nad rz. Agwadą, w/. 46. na z. od Madryfu, 16. od Salamanki, dt. 11. 54. fz. 40. 3i'.
CIUNCHEU, wiel. i bogate M. Chińfkie, dziefiąte z miaft celnych w Prow. Fokienie, blifko morza nad golfem. ~dt. 134. 40. fz. .25.
CI VID AD-D1-FRIULI, Forum fifulii, Friula, dawne M. Wî. w Pow. Foroiulieńfkim w Pańftwie Weneckim, znaczne ofiadłą tu fzla-chtą, dawnością fwą. Jeft obronne nad rz. Natyzoną m. 3. na poln. ku w. od Udynu , od Akwilei 8. dl. 31. fz.'46. 15.
CIVITA - CAS TEL A NA , Faltfcœ, Falifka , m. WI. Bifk. w Patrymonium S. Piotra blifko Ty-bru, tn. 7. wvżey Rzymu.
CIVITA-DUCALE, ob. Pinna.
CIVITA-VECCHIA, Cen-
tum Celt ce, Civita- Fe kia , m. WI. nadm. w Patrimonium S. Piotra, ufortyfikowane od Urbana VIII. z portem dobrym i zbrojownią, w kto-rey pofpolicie chowane bywaią galery Papiezkie. Powietrze tu ieft niezdrowe. Od Rzymu m. 14. od Ca-Jlro tyleż. dl. 29. 17. fz. 42. 5.
CI VRAC, m. Fr. z tyt. Hr. »»= 3. od' Liburny na w. Civrai, ob. Sivrai.
C1 Z E, dolina Nawarry niż. kto-rey mieyfcem głównym ieft S. 3"*#» Fii de port.
C L A
CLE	*4*
C L AIN, Klena, rz. Fr. w Pikta-wii, wpada w Wicnnę, od Chatel-leraut o m. 1. wyżey.
CLAIR, Fammi S. Clari ad Eptam, Kiera, m. Fr. w Pow. We-xyń(kirn, fi. pielgrzymkami czytiio-nemi tu z nabożeńftwa. W tym m. traktat r. 945. między Rychardem L Xciem Normandyi, i Ludwikiem IV. Kr. Franc, był podpifany. Jeft nad Fptą, tn. 3. od Gifors , 2. od Magny, 12. od Rotomagu.
C L' A I R A , m. 2. od Perpinia-nu. Claire , m. 4. od Rotomagu, fą m. Fr.
S. CLAIRE , S. Klary , wy-%ka na morzu południowym , o *»' 25. od Kapu białego, blifko odnogi morfkiey Gwayakwili. Jeft figury człowieka umarłego przyfr-panego ziemią.
Tegoż im. wyfpa w Afr. ieft ie-dną z Kanaryifkich ; leży między Lancerottą, i Allegranzą, i nie ieft tylko fkalą wielką.
S. CLAIRE, nazwifko kilku Opactw we Fr. Claire- Fontaine, O-Pac. Fr. Auguftyn. tn. 2. od Dour-dany, czyni 3000. liwr. Inne ieft o nt' 5. na połn. od Wefouli, czyni 5000. liwr.
CLAIR FAIX, Opac. Fr. Cy-"er* ni. 4. od Ambianu , czyni 4000. liwr.
CLAIRLIEU, Opac. Fr. Ber-nar. fund.r. 115\.m. 2. od Nancy.
CLAIRMONT, Opac. Fr. m. 3* od Lawali, czyni 8000. liwr.
C L A M E CI, Climicìacum, Kla-mefa, m. Fr. w Pow. Niwerneń-lkim. Betlem Przedmieście tego m. 'us. tyt. Bifk. Roger de Files byî ztąd rodem. Jeft nad zbiegiem Beu-wrony, j Yonny, m. 7. na polud. od Antyziodoru, 45. od Paryża, dl. 21.
"'</Zr?7' 27'
yLAR, m. Fr. w Armania-Ku niz. m. 3. 0£j Leictoure.
CL A RE, otf. pod lit. K. CL AR ENZA, lub Chiaren-za , Clarentia, Klarenza, M. niegdyś znaczne i ftoî. Xftwa tegoż
im. które ieft dawną Elidą, na brzegu zachodnim Morei, dzifiay prawie zruynewana. dl. 39. 10. fz. 37. 55. ob. Baftida.
CLARENCE, m. Angiel. z tyt. Xftv/a nad Sturą w Hrabftwie Suffolk.
C L A V A S , Opac. Cyfter. we Fr. m. 4. od Annonay.
S. CLAUDE, S. Claudius, S. Klaudyufz, piękne M. Fr. wFranfz-końcie z Bifk. fund. r. 1742. od Benedykta XIV. Mellet Fargues byt tu pierwfzym Bifk. St. Opac. tu-teyfze fekularyzowane zoftało , zakonnicy uczynieni Kanonikami no-fżą medalle złote, i czynią wywód fzlachectwa. Nabdźeńftwo do ciała S. Kladyufza wielu tu ściąga ludzi. Leży nad rz. Liloną, m. 6. na z. od Genewy, 23. od Bezanęon. dl. 23, 35. fz. 46. 20. Tegoż im. ieft m. Fr. tn. 2. od Blezy.
CLAYE.w. 3. od Meaux. Cle-cy, w. 6. od Vite. S. Clement, m.
2.	od Tulli, fą m. Fr.
S. CLEMENTE, Klemenia , M. Hifep. w Prow. Mancha, fiawna fwą wiernością dla Kroia Filipa V. który iey dat tytuł : Nayfzlache-tmeyfzego , J]rcy-Krohwjkiego , i naywiernieyfzego mi*Jła.
CLEMONT, m. Fr. w Szam-
Îanii, m. 5. na połn. od Langry. nne ieft o 5. tn. od Gieny.
CLERAC,lub Clairac, C'a-viacum, Klerak, M. Fr. nad Lotą. Kościół Parafialny ma tyt. Opac. ktorego dochody 12000. liwr. oddal Kościołowi S. Jana Laterańfkiego w Rzymie Henryk IV- Klerak ieft ludny i bogaty dla~ handlu , który wielki prowadzi tabaką , winem i gorzałką. Od Ageny na potn. ku z. ttt, 3. dt. 18. 8- fz. 44. 2g.
CLERMONT, w Argonnii, Claromontiutn, Klermont, m. Fr. z tyt. Kr. w Pow. Werduńfkim, o w.
3.	od S. Menefioult, 51. od Paryża. dt. 22. 44. fz. 49. 46. Tegoż im. mi. Fr. z zamkiem i tyt. Hr. ieft w Langwedocyi niż. tn. 3. od
CLE
C L U
Lodewy.
CLERMONT, M. i Hr. wy-fpy Franc, m. 6. od Bellewaku, 15. od Paryża., dł. 20. 4. fz. 49. 22. Inne m. i Baronia Fr. tego im. ieft w Delfinaęie, w. 5. na poln. od Grenobli. Ztąd Hrabiowie de Cler-mont- Totmere biorą fwe nazwiiko. CLERMONT-FERR AND ,
jdnguflonom etum , J!iv er ni Cl ar u s mons, znaczne, bogate, i kjdne M. Fr. ftcł. Arwernii , z Bifk. którego Katedra, gmachy publiczne, i piace do przechadzki fą bardzo piękne. Jeft mieyfcem Sądów. Daie fię tu widzieć moft naturalny zrobiony o<] wytrylkuiącey wody z źrzodła maiącey moc petryfikacyi. Zalecony ieft także Klermorit wodami minerał. Filip A u gufi1 przyłączył go do Korony r. 1212. Tu minile było Cońcilimn za Urbana II. r. IC95. na którym pierwfza Krucya-ta uchwalona ftanęła. Sawaron, Audigier; Jan Bonefons, Pafchal, Dcmat ztąd byli rodem, m. 22 na poi ud. cd Mouliny, 31. od Lugdu-1111, 88- cd Paryża, dì. 20. 45. fz. 45. 46.
C L E R M O N T - D E S S O U S,
o w. 4. od Ageny. Clermont-Gal-lerattde, o vi. 3. od Flecbe. Cler-nìant-Lodeve, między Łodewą i Pe-zenas , fą małe m. Franc.
C L E R V A L , Claravallis, Kla-rawalla , m. Fr. z zamkiem w Franfzkońcie; nal. do Domu Wir-temberfkiego, polis d<a go Hr. Mont-belliard. Dependuie od Korony Fr. o m. 2. od Baume-les-Dames. Jefl: inne m. tamże zwane Clervaux, m. 2. od Orge! ety.
CLERVAUX, Claravallis , Kiarawalla, iedno z naypiękniey-fzych i nayfî. Opactw. Fr. ieft w Szampanii o w. 2 od Baru, w dolinie opafaney lalami i górami. Mieyfcem ieft głównym Cyfterfow idących za uftawą S. Bernarda, którą im. dał r. 1115. Tu fię daie widzieć fi. owa wanna S. Bernarda zawieraiąca goo. beczek. Blizko
tego Opac, uformowało fię tniaftecz-ko. Jeft tegoż im. Opac. Panien Cy-fter. w Metzu.
C L E R Y, m. F., fi. obrazem cudownym Nayświętfzey Panny , trt. 3. od Orleanu.
CLER Y-CREQUI, m. Fr. m. 1. od Peronny.
C LIC H 1, Clipiacum, m. Fr. o m. 1. od Paryża. Tu miany był zbór Bi/k. Fr. r. 1636.
C L 1 M A , Klima, ieft termin Geograficzny, znaczy przeciąg ziemi zawarty między dwoma cyrkułami rownolegfemi Ekwatorowi. Takowe Klimata biorąc ie od Ekwato-ra do cyrkułów polarnych z obuch ftron iedne od drugich maią dnie dłużfze półgodziną, n. p. Jeźii Klima pierwize między Ekwatorem i cyrkułem wyźey* lub niżey leżącym ma dzień godzin 12. zaczynający fię drugi mieć będzie dnia 12. godzin i poi. I tak inne Klimata po-ftępuiąc coraz daleyku cyrk. polarnym różnić fię będą połgodziną dnia, a zatym i nocy. Takich zas Klimatów zwanych godzinnemi ieft 24. od Fkwatora do cyrk. polarnego połnocnego, i drugie 24. od Ekw. (Jo cyrk. polar, poîudn.z dru-giey ftrony. z cyrkułów polarnych ku biegunom zaś dni Klimatów Mie-fiącera fię różnią, i ieft ich po. 6. tak, że oftatnie Klimata maią dzień uftawiczny 6. Miefięcy trwśiący. Po-fpolicie zaś przez Klima rozumie fię rożność Krain, czyli co do powietrza , czyli co do włafności 'l^e~ mi lub miefzkańccw.
CLIN CHAMPS , m. Fr. W Normandyi, nt. 2. od Caa.
C LIS S A, Klilia , forteca w JDał-roacyi Weneckiey wielkiey M'agì» zdobyta od Wenetow na Turkach była r. 16^4. Jeft o ni. 3. na poło-od Spalatro, 12. od Sebeniki. df-
35- fr- 44*	T_..r
C LIS S O N, • Cłijfonium , KhP fon, m. Fr. nad Seurą, m. 5. Nantes.
CLOIS, w. Fr. w Diec.
C O E
COI
zeńflciey, m. 2. od Kafteldunu.
S. CLOUD, Novigentum , S. Clodoaldus, S. Klodoald, m. Fr. m.
na z. 0d Paryża nad brzegiem Sekwany. Znaczne ieft zamkiem Wspaniałym , który Ludwik XIV* nabył od F rane, de Gond.j pierwfz. •^rcy Bi (lì. Paryzkiego dia Filipa Xcia Aureliańikiego twego brata, który go na przepyfzny obrocił Pa-*ac» i jeden z nay p i ę k u i ey fzych w Kuro. Kalkady tu olbbliwie godne fą
ÈÇdziwienia. Włość nal. do Arcy ìflv. Paryzkiego, które nadane tyt. Xftwa Parotiwa było r. 1674. dla Francifz. Harlaif, Arcy Bifk. Pa-ryzkiego. dł. 19. 52. fz. 50. 37.
CLUNI, Cluniacum, Kluniak, M. Fr. w Burgundyi i fi. Opac. Be-ned. 45000. liwr. czyniące. Tu po-^ug świadectwa Dzieiopifow Pol. Kazimierz fyn Mieczylîawa II. r. *309. Mnichem zoftał, ktorego 11-^°'nionego od ślubów zakonnych Pr2ez Benedykta XI. Polacy na ■« ron wezwali. Leży nad rz. Grofną, 1H' 4« od Maçon, 15. od Lugdunu, ?°- od Paryża.
9 L U S A , Klnza, m. Wł. w Xię-łwie Sabaudyi, fioł. Pow. Fofiyń-Kiego nad Arwą, m. 9. od Genewy, S- od Annecy, r6- od Szambery.
C L U Y S-D E S S U S , m. 2. od Aigurandy. Cluys- Deffous , m. 4. od rgentony, m> pr. vv p0\v. Bi-turycenikim.
C O A R A Z E, Baronia Franc, w
"ow. Bearneûikinj, m. 4. od Pau.
C O C H E R E L, wieś F r. w Normandyi, m. 3. naw. od Ebroiki, fi.
ypmą tu Giefklina odniefioną naa Królem Nawarry r. X3Ó4.
ODOGNO, Cotoneum, Koto-„ Wł* w Xftwie Medyolań-'ni, Pow. Lodezańfkim ku zbie-gov/i rzek Addy i Padu. Tu r. 1746. " .ryacy z placu fpędzeni byli.
tSNON, Ćoetmis, Koetna, z. t'iati, wpada w morze przy Pon-torlome.	r
14^ ?ET ^ ® ^ C N , lenność de aubtrt, w Brytanii mui«yizey,
która daie nazwifko iednemu zacnemu Domowi Franc.
C O E U V R E, m. Fr. o m. 3. na z. od Ssvefiyonu z tyt. Xftwa Paro (lwa
COGNAC, Coni acum, Koniak, M. Fr. w Pow. Anguleinikim , z zamkiem pamiętnym przez urodzenie w nim Francifzka I. Prożno r-1651. od Xcia Kondeufza było oblegane. Wódki tu fą przednie. Jeft w gruncie miłym, i obfitym w wina, nad rz. Chareiutą, tm j. na z. od Anguleiny, 2. od Janiaku. Tegoż im. m. Fr. w Piktawii.
C O G N I, Iconium, Konia, wiel. i dawne M. w Turcyi Az. w Kara-manii , rezyd. Beglerbeya. Jeft vv piękney równinie i iyżney. Obfitu-ie w zboża , leguminy, owoce i bydło. Owce tu znayriuią fię tak wielkie , iż ogony ich do 30. funtów ważą. Od Satalii ni. 60. na w. dî. 51. 30. fz. 37. 56.
COGORE I TO,lub Coguret-to , Kaguretta , wieś we Wł. nadni. w Rzepicie Genueńfkiey z małym portem, od Genuy na za. m. 10. fi. ieft urodzeniem Kryfztofa Kolomba, który wynalazł Amerykę r. 1492.
COIGNY, wieś Fr. w Normandyi z tyt. Xftwa , o tu. 2. od Carentan.
COIN C'Y, m. Fr. m. 2. od Château - Thierry.
COI M B R A, Conimbrica, Ko-nimbryka, piękne, fi. i wiel. M. Por-tug. ftol. Prow. Beiry z Bifk i fi. Akademią fund. od Dyonizego Króla; zdobią go Katedra wfpaniala i roikofzne fontanny. Sł. Pifarze de Diego, Paiva , Jlndrada, i Thotn* Correa, ztąd byli rodem. W położeniu ieft miłym, obfitym w winnice , ogrody oliwne , owoce. Leży na wzgóree nad brzegiem rz. Mon-degi, która go na dwie części dzieli. Od Bragi m. 35. od Porto 24. od Lizbony 36. dł. 9. 48. fz. 40. ic.
COIRE, Curia Rhœtorum, po Niem. IChur, Kur, wiel. i piękne M. Szwaycarfkie , ftoł. Kraiu Gry-
144	COL
COL
zonow z Bi/k. bardzo dawnym, którego Bifkup ma prawo bicia monety, i ieft Xciem Imperii. Dzieli fię na 2. części , mnieyize ieft Katol. drugie Proteft. Kcûra ma. fwoy rząd ©fobny i prawa' fzczegolne. Rada fktada fię z ofob 70. z ktorey 15. Senatorow bywa. Leży w równinie między górami obfitey w zwierzynę, i zarolłey winnicami, o ćwierć mili od Renu, 22. od Konftancyi, 21. od Zurychu., dî. 27. g. fz. 46. 50.
COISLIN, wieś Fr. w Brytanii z tyt. Xftwa , m. 2. od Font-Chateau.
COL, termin Fr. Geogr. fą to wąwozy między gorami, przez które trakty iię ciągną. Znacznieyfze fą Col d' Agnelle, przechod z Fr. do Włoch, który prowadzi z Gwilletrydo Château - Dauphin. Col - d' Argentiere , przechod z Fr. do Włoch między Margr. Saluceńfkim , i Hr. Niceń-fkim. Col-de-Limon, trakt przez Alpy prowadzi z Sofpelli, do Coni. Col-de-Tende, przechod przez Alpy między Piemontem i'Hr. Niceń-Jkim, nazwaney od góry leżącey w Hr. Niceńfkim.
C O LIM A, Kolima, wiel. i bogate M. Amer. potu. w Mexyku, ftoł. Pow. tego im- bardzo wefolego i urodzaynego. df. 270. 33. fz. ig.
30.
CO LIGURE, Caucołiberis, 11-iiberis, Illibera, dawne i mocne M. Fr. w Pow. Ruftyllońfkim w podgo-rzu Pyreneyfkim z małym portem, m. 4. od Perpinianu, 2. od Elny. df. 20'. 45. fz. 42. 31.' 45."
COLLE, Collis , m. Wł. w Xię-ftwie Tofkańfkim w Pow. Flor. z Bifk. SufFr. Florenc. m. 4. na poln. ku z. od Sienny, 10. od Florencyi. dł. 28. 45. fz. 43. 24.
C O LIG N Y, m. Fr. z tyt. Hr. w Brefcyi, m. 5. na poln. od Bourgu.
COLMAR, Collumbaria, Kol-mar , znaczne M. Fr. w Alfacyi wyż. ktorey ieft M. S. Było niegdyś Cef. Mieyfcem ieft rządu nay-wyź. i Rady Alfackiey, nadane ieft
pięknemi Przywileiami. Lu trzy ma" ią tu wolność fwey Religii; ieft bli-zko rz. Uli, m. 2. od Brifachu, 9. od Bazylei, 14. od Strazburga, 97. od Paryża, dł.'25. fz. 48-
COI. M A R S , Collis Martis , Kollmarya , m. Fr. w Prowancyi» maiące prawo deputowania na ziazd Stanów. Leży przy Alpach, m. g. od Glandawy, 8. od Digne, dl. 24. 30. fz. 44. 17.
C O L M E N A R, m. Hifzp. w Ka-ftyliidawney, m. 1®. na połn. ku w. od Placencyi.
COLOCHINA, dawneM. Mo-rei nad Golfem Kolochińfkim, 20. na połud. ku w. od Mizytry, 4 od Cerygo.
S. COLOMBE, S. Columba , S. Kolomba, m. Fr. nad Rodanem, na przeciw Wienny. Tegoż im. ieft Opac. Fr. zakonu S. Benedykta blizke m. Sens, czyniące Ó500. liwr. Także la. Colombe , Opac. Cyfter. fund. r. 1146. m. 2. od Tremouilli.
COLOMBO, Colombum , {Colomba, piękne i mocne M. na brzegu zachodnim wyfpy Ceylanu w A-zyi z dobrą Cytadellą i trzema fortecami. Po długim oblężeniu wydarli go Hollendrzy Portug. r. 1656. i tu rezyduie Gubornator Holi. df. 98. fz- 7.
COLOMMIERS, Columbarice, M. Fr. w gruncie urodzaynym i tłuftym, m. 13. na w. od Paryża» 4. od M eaux.
COLON GES, Opac. Fr. w» a. od Gray.
COLONNA, Kolumna, m. Wł-w Kampanii Rzymfkiey, które dało nazwiiko fi. familii Kolumnow, od Rzymu m. 6.
C O L O R N O, Colurnium, Ko-lurna, M. Wł. wXftwie Parmy, 0-zdobione pałacem dla rozrywkiXi?" eia Parmeńfkiego. Jeft to iedno 2 mieyfc nayrofkofznieyfzych we przez położenia wefołość, piękność ogrodow , i obfitość wfzyftkiego zalecone. Leży blizko Padu, m. 3. oc-Parmy. dt. 27. 50. fz. ^4. 54*
C OM
COLO U R I, Salamis, Kolnra, Wylpa i wieś Grecyi w Golfie En-ë'eufkiin. Ma około m. 25. o wj. 5. 0r- Aten. Na!, do Turków»
C O M A C H i O, Coni acuì a, Ko-^akiajm. Wł. witanie Papiezkim, pow. Ferrarfkim z Bifk. znaczne z"patni folnemi. Wzięte było od ^cylk Ccf.ir. r 1708- ale potym Ka-r°i VI. wrócił go Benedyktowi Xlii. Powietrze tu panuie niezdrowe, pipeto nie ieft prawie miefzkane tylko od rybaków. Leży między ba-S'-ami zwanemi Valli-di-Comacchio, 0 ni- 8- lia potn. od Rawenny, u. od Ferrary dł. 29. 42. fz. 44. 40. COMA Y AGA, ob. Valladolid. C O M BELONUOE , Opac.
Fręmonftr. czyni 2000. liwr. m. °d . Likier. •
. C AMBR AILLE, mała\kra-:n* Fr. ktorey mieyfcem głównym F-vaux.
^ O M B R O N D E, Opidum Can-'dabrenje, m. Fr. z tyt. Margr. w r\veni.i m. 3. od Gannaty.
O M O , towum, Koma , M. Wł. ,,lu' "e i mocne w Xltwio Medyolań-![" 1 ftoł.. pow. z Bifk. ieft o poł-nnli od dawnego Comuni. Zdobyte Vlo od Cef. r. 1706. ieft oyczyzną la Jowiufza , i Innocentego Xl. L,ezV "ad ieziorem tego im. o nr. 11. °d Berçsmy^ n. od Medyolanu na P"în. dt 26. 02. fz. 4-. Ir,
CO M 1 NES , Co minium , za-T*e; ' **'■• f*r- w Flandrvi nad rz'. Lls> które należało do Filipa de Co-, o m. 3 na p^lu. od Lilii. CO M MI Q UI F.' «ES, m. Fr. tn,\ ^ na połr.. od OJóny.
) ?>ì M E îj C Y, Commerciacum, o m mer fa, piękne M. Fr. wXftwie 11 '"n z tyt. ^Xftwa i wfpaniatym aniMGni wyftnwionym od Franc. Tip t""1Kardyn. de Retz , w cza-u lego bawienia. Karol Xżę o aiyngjj kupif g0 teą0 Kardynała uziedziftwem dlaXcia de Va«-demont. Ludwik XIV. uftąpit go z ^ wem razem Xciu Leopoldowi r. ■'Ipwfocila do korony Fr. z Tvm Ł
C O M
145
Lotaryngią, ieft nad Mozą m. $> od
Tculi na z. od Baru Xiąięcego m. 6. na w. od Paryża 60. dł. zA. 15. fz. 4S- 4^
C O M MIN G E S , Convenez , Konwenneńłki, pow we Fr. z tyt. Hr. z fądami, i Bifk. Dany byt Kro-lowi Frane, od Małgorzaty dziedziczki Hrabftwa tego zmarłey r. 1443. ma długości m blifko 18- fzer. 6. leży między Gafkonią, Katalonią i Langwedocyą. Handel tego pow. zależy na, więcey na bydle, mtilach, ti zbożu. S. Bertrand łeft M. S.*
. C O M O R 1 jS.' , Komoryn , Kap w Indy i , w części naybar .ziey po-funioney ku morzu połwyfpy ln-dyilkiey, ku południowi Malabaru, o m. 4c. prawie na z. od wyfpy Ceylanu.
Ć O M O R R E, Komorflde wyfpy w Afryce, między Zangwebaaą, i Madegafkarą. Naywięklza z nich ieft Komora, ale nie urodzay.i,i, i Angafia. Rządzone fą od maiycli Xiążąt pogan , lub Mahoinetanow, którzy i'ą bołdowniczemi Portugal, miefzkańcy handluią na fwe pro-du'.ta z Portugal, w Mozambicer Bydła maią podobne do Europey-Ikich, dł. 60. Iz. 12. »
COMPA N S, wieś Fr. z tyt. Hr. m. 3. od Meaux.
C O M P E Y R E, m. Fr. nad Tar-ną ut. 1. od Milhaud.
C O M PIE G N E, Compendi urn, Kompiegna, M. wyfpy Franc, z pięknym zamkiem, w którym cęfto rezyd. Krolowie Franc.Zborów kośc. 5. tu mianych było. ilawna pod i-mieniem Pucelle d' Orleans, tu w niewolę od. Angl. wzięta była r. 3430. Tu Kardyn. Richelieu zawarł związkowy traktat z Holi. r. 1624. Oyczyzną ieft Piotra d'Ailly, i Hie-ron. Hangefta. Zbudowane byìo od Karola łyfego, ieft blizko lafti zawierającego około 29000 morgo w, bardzo wefolego i wygodnego do polowania m. 5. na poła. od No-yony, 8. na z. od Sweflyoiiu, 12. od Bellowaku, 18. od Paryża dł.
t46 CON	CON
ag. 41. fz. 49. 24.	îeft nad małą rz. wyżey Portô-Beî*
COMPOST ELLA , Brigan-	lo.
*f«m, Kompoftella, fl. M. Hifzpań.	CONCEZE, m. Fr. w po^
ftot. Kroi.Galicyi, z ArcyBifk. fun-	Lemowiceńfkim, m. 7. ed Briwy-
dowaner. 1120. i Akademią, w ka-	CONCHES, Conchcc, Koncha»
pitule tuteyfzey ieft Kardynałów	m. Fr. w Normandyi z tyt. Hr.
Kapłanów 7. przez naśladowanie	i Opac. Bened. fund. r. 1050. czy-
kościota Rzymlkiego. Rynki i gma-	niącym 13000. liwr. handel prowa-
chy publiczne, kościoły, a ofobli-	dzi- znaczny, ieft o m. 4. na połd. ku
wie Metropolitańfki, fa bardzo wfpa-	z od Evreux, 13. odRotomagu , df<
niałe. Pofpolftwo od. dawna mnie-	ig. 26. fz. 48- 57*
ma, że ciaîo S. Jakoba Ap. tam	CONCORDIA, Konkordya,
fpoczywa, przeto wielka dotąd ze-	m. Wł. z tyt. Hr. wXftwie Miran-
wfząd liczba chrześcianftwa fię gro-	doli. Oblegane było od wielkiego
madzi. Wzięte i fpalone było przez	Przeora Franc, r. 1704. ieft nad rz.
Almanzora Xiąźęcia Arablkiego.	Sacchią, om. 2. na z. od Mirandoli-
Ztąd zakon żołnierfki S. Jakoba z	Oyczyzna Rufina dł.28. 34- fz*
Kompoftelli wziął fwoy początek.	44. 52.
Leży na kępie uczynioney od rz.	CONCORDIA, m. Wł. zruy-
Tambry i Uili, w równinie miłey. m.	nowane z Biik. o m. 12. na z. od
35. od Bragi, 55. .od Legionu, 101	Akwilei. Bifkup tuteyfzy {*ezyduie
od Lizbony, 110. od Madrytu, dł.	w blizkim mieście Porto-Gruaro, dł.
g. 28- fz- 42. 34-	30. 30. fz. 44. 5*-
COM P O S T E LL A, nowa M.	CONCRESAUT, Coneurcal-
newey Hifzpanifw Ameryce połn.	tum, m. Fr. w pow. Bituryceńfkini,
w Prow.Xalifco, zbudowane od Nu-	m. 5. od Briary.
nona Guzmana r. 1531. ieft o w.33.	CONDAT , m. Fi', m. 4. od
na z. od Gwadalaxary.	Muraty.
C O M P R EIG N A C , o m. 4.	C O N D E , Condatt , Kondea ,
na z. od Milhaud.	M. Fr. Niderlandu w Hannonii, 2
C O M P S , nad Nartabrą m. 3.	zamkiem , i z tyt. Xftwa , ieft to
od Kaftellany, fą m. Franc.	iedno z obronnieyfzych miaft, kto-
COMTE, Contitntus, ob. Hrab-	rego twierdze fą dziełem kawalera
fìwo» '	de Ville. Wzięte było od Franc, r.
CONCARNAU, Concameum,	1676. i otrzymali go traktatem Nifi. Fr. w Brytanii z portem izam-	meglkim , r. 1678. Leży blizko zbie-kiem dobrym, m. 4. od Quimper.	gu rzek Skaldy i Hainy, 5-naZ.
CON CEP ÏION , Concepito,	od Mous, 5. ł poł od Tournai, 5T.
Koncepcya, M. Amer. połd. w Chi-	od Paryża, dł. 21. 15. fz. 50. 26.
lii, założone r. 1550. od Piotra	Od tego rniafta wzięła nazwifko fa-
Baldivìa , podbiciela kraiu tego.	milia Kondeufzow.
Ma Bifk. i port obfzerny i piękny.	CONDE - SUR,- NERAU»
Od Indyanow po kilkakroć zdoby-	Kondea nad Nerallą, m.Fr. wNor-
te i fpuftofzone było. Obywatele fą	mandyi, znaczne handlem. Jeft nad
«rodni, mocni, i grzeczni, ale gnu-	rz. Nerallą, m. 8. na połd. od Caent
śni, ieft miafto nad morzem, w	50. na z. od Paryża.
gruncie dobrym, w kraiu obfitym	CONDE-' SUR -ITHON#
w zboża i wina wyborne, dł. 304.	lub Con de l' eveque, m. Fr-
27. fz. 36. 32.	w Normandyi m. 5. na połd. ku z-
CONCEPTION, m. nowey	od Ebroiki. Jeft wiele innych
Hifzpa»ii w Ameryce połn. depen-	tnieyfcwe Fr. tegoż im. które zna-
d«ie od Audyezicyi G^atymallkiey,	czy zbieg, czyli złączenie fif dwóch
CON
rzek.
CONDEON, m. Fr. tu. 10.
°d Saintes.
C O N D O M, Condomium, Kon-doni, m, Fr. w Galkonii, ftoł. pow. im. z Biik. założonym od Jana r. 1349. dla niedoftatku han-ieft ubogie. Wzięte było i fpu-«ofzone od P. Montgomery wodza *7uteftantow r. 1569. Kondom wi-fwe założenie dawnemu kla-Iztorowizniefionemu r. 1549. Sci-P'on Dupleìx ztąd był rodem m. 3. °d Naraku. 30. od Burdegali. dł. 18. fz. ą4.
CON DRIEU, Condrìacum , Kondryak, piękne m. Fr. w pow. Lugduńikim , zalecone dobremi Wittami, jefl: blizko Rodanu, m 3-na połd. ku z. odWienny, 14. odVVa-iencyi, od Lugdunu dł. 22. a8«
fz. 415.
CONFLANS , mały pow. Konflanlki w Hr. RoufTyllońfkim, którego ieft M. S. Ville-franche.
CONFLANS, m. Wł. w pow. "Jarentezkim w Sabaudyi, ma tyt. Margr. *». 6. od Montiery nad lfe-rą.
CONFLANS , Confluent e s , r"- Fr. w Lotaryngii, na pograniczu Franfzkontu , m. 5. na z, od Metzu. Jeft tego im. nad zbiegiem Marny i Sekwany, wieś ozdobna pałacem ArcyBifk. Paryfzkiego. CONFLUENT, Confluens, toż co zeyście fię razem dwóch rz. W iedno koryto.
CONFOLENS , Confitentes, Fr. nad rz. Wienną na pogran. Marchii i Piktawii, m. 10. od Le-'iiowiki, ii. od Angulemy.
CONI, C»K«/w/,Konia,M.WL bardzo obronne w Xftwie Piemon-^kim z dobrą cytadellą. Poddało fię ^raucuzom r. 1641. i znowu od nich oblegane było ale r. 1691. r. 1706. pd niego odftąpić byli przymufzeni, lako i r. 1744. w oftatnim razie (toczona była potyczka, ieft nad zbie-jgiem Gefìy i Stury, m. it. na połd. od iurynu, js,. od Pigneroli, 13, od
CON	147
Finali dł. 25. 20. fz. 44. 23.
C O NIM B RIA , ob. Koimhra.
C O N LI E, Konlia, m. Fr. miey-fce główne Margr. Lawardyńfkiego, zalecone walnemi co tydzień targami m. 4. na połn. ku z. od Mans. W tymże na w. położeniu Cornerai m. Fr.
C O N Q U E T, Conquejïus, Kon« kiet, piękne i bogate nadm. m- Fr. w Brytanii niż. w Kornuwalii z dobrym portem, i wygodnym ftanowi-fkiem dla okrętow, o m. 5. na z. od Brefty.
CONGUES, m. Fr. m. 5. na połn. od Rhodefy z Opac. Sekuła-ryzowanym czyniącym 10000. liwr.
CONSERANS, lub Couse-11 ans, Conffordni, mały pow.Kon-forańfki we Fr. w Gafkonii , między Hr. Foix, i Konweneńfkim, z Bilk. który po zruynowaniu l. onfo-rany przez Bernarda Hrabiego Kon-* weneńfkiego rezyd. w S. Lizier.
S. CONSTANCE, nazwifko ftrony iedney przylądku dobrey nadziei, ftawney wybornemi winami. Ob. Konftancya.
C ONSTÀNTIN A, Konfłaą-tyna , m. Hifzp. w Andaluzyi z zamkiem na górze, o w. 17. od Kordu-by.
CONTINENS, termin tac. Geograficzny, znaczy Ląd, czyli więkfzą rozległość ziemi , żadnym morzem nieprzerwaney ani rozłą-czoney. Dzielą Geografowie pofpo-licie ziemię na dwa lądy Jlary,\nowif. Stary zawiera Europę, Azvą,iA-frykę, nowy tylko Amerykę, która ieźli fię , îak niektórzy mniemają, łączy z Azyą, ieden-ląd tylko byłby prawdziwy.
CON TY, Conteium , Konteia, m. Fr. w Pikardyiwyż. z tyt.
ftwa, który nofi z tąd familia Xźąt de Konty będących drugą Linią domu Kondeufzow. Jeft nad Seilą, m, 4. od Ambi^nu, 25. na połn. od Paryża, dł. 19, 34. fz. 49. 54.
CONVERSANO, Luptrfa-tium, Kcnwerlàna, M. WÎ. w Ersi Tij
COR
COR
Neapol, w ziemi Barfkiey, leży mięiizy górami, o m 4. od Golfu Weneckiego, 6. od Baru, dl. 34-<50. fż. 41. 10.
CO N Z A , Ctnfa, lub Cempfa, Konza , dawne m. Wł. w Kroi. jNeapol. w Pryncypacie z Arcy Bifk. Jeft nad rz Oflantą, m. 12. od Be--newentu, 21. na w. od Neapolu, 13. od Salerny , dł. 32. 55. Iz. 40. 50.
C O Q UI M B O, lub la Serena, Kokwimba., m. Ameryki polud. bli-zko rzeki tegoż im. w Chili, wy-ftawioneod Piotra Valdivia r. 1544. Miefzkańcy fą dobrzy, ludzcy," i 0-byczayni. Kray obfituie w owoce, krufzcę, i metale rożne. "Pola fą zawfzezielone, defzcz tu pada rzadko.Od Anglików pokilkakroć zlupio-ne było, df. 306. 34. fz. 29. 54.
C 0 R ti K I L , Corbolium, Kor-belia, m. Fr. nad Sekwaną, która ią na 2. n:iafta dzieli , zawiera 4. parafie, Xżę Burgundyi proźno 14 oblegał, r. 141g. Kalwiniści też cd oblężenia ztąd odftąpić przymu-fzeni byli, ale od Xcia Parmy r. 1590. dobyte było. Jtft o 7. tn. na pold. od Paryża, 3. od Melunu dł. cc- 6. fz. 48. 38.
CORBE NY, Korbeny, m.Fr. między Laoną i Reims, o m. 5. od nieb. Znaczne ieft relikwiami S. Markowa, do których lud fię tu zbiega, d!a uzdrowienia vvolów pod gardłem .wyroiłych , i Krolowie Fr. po koronącyi to mieyfce odwiedzać zwykli, r. 776. był tu pałac Kroi.
C O R B I E, Corbeia, Korbeia , m. Fr. w Pikardyi z fi. Opac. Be-ned. czyniącym 6500a liwr. wzięte było od Hifżp. r. 1636. ale. Ludwik Xlii. odebrał go r. tegoż Ludwik XIV. zrzucić go jeazaÏ r. 1673. Jeft nad Sommą *«.4. naw. od Am-bianu, 30. od Paryża di. 20. 10. fz. 49. 54.
COR BIERES, dolina Fr. w JUngwedocyi, pamiętna, iż tu Fr. w wieku ofinyin w pień Sarace-kwW Wycieli. Jeft z Arony Aietu,
CORBIGNY , Corbtniacmtf , Korbiniak, m. Fr. w pow. Niwer-neńfkim , z Opac. Bened. które czyni 7000. liwr. m. 5. od Clameci.
COR BON , m. Fr. ni. 2. od Morta gne.
COK DES, m. Fr. nad rz. Ce-roną , liczy goo. dymów, tn. 4. od Alby; inne tego im. m. 9. od Tou-lofy.
CORDILI ER ES, ob. Andes.
COKDOUA N . fi. wieża Kor-duańfka z latarnią morfką weFr.przy nyściu Garumny. Wieża ta Architektury ieft przedziwney ; odnowioną była od Ludwika XIV. r. 1665. dla oświecenia okretow, i obwarowania , aby p\e wpadały 11a piafki s które fą przy uyściu Garomny o >». 22 od Burdegali.
CORDOVA, Cordotte, Corduba, Korduba , dawne wielkie i mocne M-Hifzp. w Andaluzyi z Bifk. ozdobione wielkiemi i pięknemi gmachami publicznemi, wzięte było r. 170. Hegiry od Abderama Generała Maurów. Ferdynand Kroi odebrał go niewiernym w wieku i3ftym. Jeft w gruncie źyżnym, iw okclicypef-ney fadowcytrynowycii , pomarańczowych , i winnic przednich. Ztąd naylepfze konie Hifzpr.ńAtie wychodzą. Oyczyzną ieft obydwoch Seneków, Lukana, Jana Sepulwedy» Ferdynanda z Korduby, Lud w. Gongory, i Kardyn. Toleta. Leży nad Gwadąlkwiwirą m. 28. od Sewilli, 34. od Malagi, 70. od Madrytu, dl. n.48. fz. 37. 42.
CORDOVA, nowa Korduba , M. Amer. połd. w Paragway , 2 Bifk. ktorego ieft rezyd. o m. 70» od S. Jago.
COR FOU, Corinthus, ob. pod literą K.
CORI, Caria, m. W*, w Kart-panii Rzymfkiey, in. 4. na pold. od Paleftryny.
C O R IA , Coritm , Korya ,' m* Hifzp. w Kroi. Legionu z Bifk. ieft nad rz. Alaganą tn. 10. od Placko* cyi, i o. od Alkantwy.
COR
COR
C O R M F.-R O Y A L, m. Fr. w San»
tonii » o m. 3. od Saintes.
CORMEILLES, m. Fr. w "°!"mandyi z Opac. R- ned. czynią-cyiri 12000. liwr. Jeft nad l'z. Kalo-Ti 4 • m. 3. od Li lieux.
. COR £ H Y , Cor meri a cum , Korrneryak, tn.Fr. w Turoniiwpo-J^ejiiu miłym nad Indrą, m. 3. od y'rony, z" Opac. które czyni 4000. l'Wr. Oyczyzną Joach Pęriona.
CORM ICy , w Szampanii, m.
°'l Reims. Cormotnin, tn. 3. od
Lo. Corné, w. 3. od' Andegn-*y. Cornei ! 'an , ni. i. od Aire, fą •iikc?emne tri- Fr.
CORNET, forteca wyfpy Çer-n,3^y, należy do Anglików.
COR N ETO, Co rrtuetum, Kor-^e.t« m. Wł. w Patrimonium S. Pio-<r;1 z Bifk. depertduiącym od Pa-P'eza. Jeft nad Martą, o m. 1. od I,!,orza , 8. od Witérbu, 15. na połn. Rzvmu.
CORNEVILLE, Opac. Fr. czyni 6000. liwr. w Nor-'iiitndyi, m. 2. od Pontaudemery.
~ O R TSj \\7 A L L , Cornovaille , ^°'~nubi, Kornuwallia, Pro w Aa-pe. ' radm. m.iiąca <v około tu. 50. •' -anow zremi 960000 wyfyła 2.
na Parł. Doliny t°y Pro w. ofrhtuią vv zboże i pafVwifka; g6ry y KruTzce cynowe i miedziane, w zwierzynę rożną a ofobliwie Be-a»y. ^ll laywiękfzy ieft w Angl. r'a Saidyny połow. Obywatele fą ,ri°cni i odważni. Egbert Kroi An-S'el. pierwfzy;tę podbił Prow. r.
2." Lancefton ieft iey M. S.
CORNOVAILLES, Corifa-P'tiini, Cor nit G allier, Kraina Fr. v Brytanii , która zawiera Diec. ^■Wimperfką.
<l„rl°RNUS'ra-Fr-",1-odKa-
C O R O G N E, Coruna, Coruni-ufr '. run^» bogate i mocne M. ■ '-?■ n-ydm. w Galicvi, z zamkiem L'*,ni bardzo obfzernym, obronnym dwoma Cytadel la m i. Dsie fię
^ i.iZieć wieża ftara zbudowa-
na od Rzymian. Koruna ieft ns matey poîwvfpie, m. 6. od Betan-zos, 15. od Kompoftelli. dL 9. so. fz. 43. 20.
C O R O N, Corona, Korona. dawne i mocne M. Morei, nad Golfem Korońfkim, w Prow. Belwederze. Leon feteran, rozboynik mor-fki Gcnueńfki dobvî go r. T204. i t- roż r. pedu,do fię Wenetom. r. 149!^. wzięte było od Bajazeta fi. a odzyfkane od Xcia Doryi r. J ^33-Z' owu gdy powrociłopc l moc Turków, zdobył go Franci fz. Morofini r. i6g^. i potym go odebrali Turcy. Jeft o m. 6. od Modony na połn. k:i w. od Mifitry 15. dl. 39. 40. fz* 36- 55-
CORPS, m. Fr. w Delfinacie, o tn. 9-^od Grenobli.
C O R R E GIO, Corregiutn, piękne i wefołe m. Wł. ftoï. Xftwa tegoż im. należącego do Xcià Mo-dei'ilkiègo, ozdobione pięknym zamki- m. Poddało fię Xciu Eugeniufzo-wi r. 1706. Oyczyzną ieft i', malarza Antoniego z Corregium, »/. 4. n połn. ku z. od Modeny , 3. od P.fgio. df. 2!?. cc. fz. 44- 45
CÔRREZE, m. Fr. w Lemo-wiceńfkim, tn, 3. od loulli.
CORSICA, ob. Korfyka.
C O R S F, m. Fr.'nad Ligerą, m. 3. od Andejawy,
CORTA, Ceneftum, Ceneft, M. Wł. na wyfpie Korlyce z Kollegi-um , i mocnym zamkiem w śrzod-ku Wyfpy. Jeft rezyd. Bifk. Aleryi-fkiego, o m. ii. na połud. ku z■ od Bafty.i, 10. i>d Calvi, dl. 26. 55. fz. 42. 12.
CORTONA, dawne M. Wł. w Xftwie Tofkańfkim w Pow. Florenckim z Bifk. i ił. Akad. Oyczyzną Piotra Beretyna, ft. malarza. Jeft na górze, om. 13. na połud. ku w. od Sienny, S', od Peruzyi. dl. 19. 37-fz. 43. t8-
CORVO, wyfpa Krucza, iedna. z Azorow naybardziey ku połnocy leżąca. Ma m. 3. w około; ieft z zamkiem dobrym i z portem, na
15©	COU
połn. wyfpy de Flores.
COS, wyfpa. ob. Stanchio.
COSENZA, Conferitia , Kofen-za, znaczne M. Wł. z zamkiem dobrym i Arcy Bifk. ftoł. Kalabryi dalfzey w Kroi. Neapolitańikim. Oyczyzna Jana Grawiny. Jeft w równinie źyżney nad rz. Gratą, m. 4. •d 'morza, 12. na polud. ku z. od Rodano , 60. od Neapolu. dL 34. 10. fz. 39. 23.
COSN AC,'m. Fr. w Santonii Bad Ga onną, m. 7. od Saintes.
COSN K, Condate, m. Fr. nad Ligerą, m. 6. na polud. od Gieny.
COS S AN A, Coffa, ob. Caf-fan».
COSSE, m. Fr. w Pow. Ande-gawfkim , tn. 4. na polud. od Lavali.
COSTARICCA, Ora divts, Brzeg bogaty, Prow. Ameryki pot-uocney w nowey Hifzp. dependuie od Auéiencyi Gwatymalikiey. Ziemia ieft uboga i nieptodna , ale w bydła, obfituie wielkie i opafie. Car-thago ieft tey Prow. M. S.
COSTE , termin Geograf. Fr. po Łac. Littus, po Pol. Brzeg, zo-wią fię tak podnadm. Prowincye, eb. ie pod dodanemi fobie fzczegol-liemi nazwilkami.
CO ST E-R O TIE, nazwilko nadane brzegowi Prow. Delfinatuwy-źey Walencyj i Thainy, gdzie dobre zbieraią wina.
COTENTIN, Pow. Konftan-eyeńfki w Normandyi niź. nad morzem Brytańfkim, obfity w paftwi-flca, trzody liczne i konie wyborne. Obywatele fą dowcipni, roftropni i pracowici. Coutances ieft NT. S.
COTIGNAC, Kotyniak, m. Fr. W Prewancyi, zalecone dobre-mi konfiturami, m. 2. od Barioli.
COUBERT, wieś Fr. z tyt. Hr. m. 6. od Paryża.
OOUCY, Codìcìacum , in. Fr. w Pow. Lacńfkim , Ił ruiną z»m-feu zbudowanego od dawnych Panów dt CcMctf, odnowionym i po-więkiżonym od Ludwika Xci* Att*
CO U
1
rpliańfkiego brata Karola VI. Króla Fr. Ma fądy, leśnictwo i fkład foli-* zwane ieft takie Coucij-le~Chatel % o ni. 5. od Laony na z. od Swek fyonu 3.
CO U HE, m. Fr. w Piktawii» m. 7. od Poitiers.
COULANGES - LES - VINEUSE, Colonia: Vinofœ, m. Fr. m. 3. na poîud. od Antyziodoru fi. dobremi winami, Coulanges, nad Yonną ieft 0 m. 2. od Ćlamecy. Coulans, m. Fr. z tyt. Baronii i Z zanikiem, o m. 3. od Mans. Cou~ lomb, Opac. Bened. m. 4. od Kar-nuty, czyni ïiooo liw.
COULONCHE, w Normandyi , m. 3. od Domfrontu. Coulon-ges, w Piktawii, m. 4. od Fonte-nay. Coulons, w Pew. Bituryceń-Ikim, nu 3. od Gieny. Courbeville, m. 3. od Lawaii, fą male m. Franc»
CO VOL O, Kowolo , znaczna forteca w Hr. Tyrolu, która prze-cliodu broni z Niemiec do Włoch. Jeft wielkiey wagi. Artyllerya, żywności i żołnierze wciągani być dó tey fort. zwykli za pcmocą pewney machiny.
COURBIERES, Włość maî* W Prowancyi . m. 2. od Manofki.
COURBONS, wieś Fr z tyt. Margr. m. 1. od Digne, i Cour cif » z tyt. Margr. m. %. od Pithiviers.
COURDIEU , Opac. Fr. Cy-fter, m. 5. od Orleanu, czyni 5000. liwr.
COUR GIS, m. 2. od Antyziodoru, Courte, tn. 6. od Thouars> Courntonteral, tn. 2. od Montpellier. Cournillon, tn. 5. od Nyons. Coutfan, m. 1. od Narbonny. Cour-fon, tn. 5. od Rupelli. Inne w Bur-gundyi z tyt. Hr. tn. 4. od Antyziodoru. Court anav aux, w Pow. Ce-nomańlkim z tyt. Margr. tn. 5. od Venderne, fą nikczemne m. Fr.
COURTENAY, CurtiniacuW, m. wyfpy Fr. w Pow. Gatyneńfkim» fi. przez fwych dziedziców» tn. 6. od Sens , 24. ed Paryża, dl. a©* 45. fz. 48. î.
C O Y
C R E	15»
COURTESON, m. Fr.wXiç-
"Wie Aruuzykańlkim, ni. 1. od O-tange. Oyczyzna Sauryna.
cOURTISON,m. Fr. w Szampanii, nt. 2. cd Chalons.
. C O U R T O M E R, m. Fr.zzam-i tyt. Margr. w Normandyi, m• 2. od Seezy.
^.COURTRÀY , Corłuriacum, Korturyak, dawne M. i Kafztel. w Plandryi Auftr. Ludwik XIV. zdo-byî go i zruynowal r. 1683- Je^ ^ad rz. Lis, m. 4. od Lilii na poln.
w. od Paryża 56. dl. sq. 5 g. fz. St- 51.
COUR VILLE, m. 3. od Kar-nuty. Courfana, z Baronią w Lotaryngii , m. 3. na w. od Baru. Cour-feux, m. 4. na z. od Lugdunu , fą ^ Franc.
C O U S S E Y, wieś z tyt. Hr. m. *' °d Neuchateau. -COUTANCES , Confiant i a , ^ouftaneya , dawne i znaczne M. w Normandyi ftoï. Powiatu, z ozdobne Kościołami , ofobli-^le Katedrą wfpaniatą. Jeft blizko 1?"rza» *n. 5. od S. Lo, 16. od.
9. od A\tranches, 71. odPa-ryza. (jf. I2i fz> 2%> j0<"
^OUTERNE, m. Fr. w Nor-tnandyi, m. 3. od Domfrontu.
-COUTHENAS, wieś Fr. m. a. od Montbellard , fi. źrzodłami y ^°ney , i górą kamienia łu-palnego.	^
ÇOUTRAS, Contrat e, m. Fr.
ad rz. Dordogną, m. 4. na potn. u w. od Liburny , pamiętne wy-
Henryka IV- r. 1587. C O U T U R E, Opac. Bened. w liw!CeZyi Mańfkiey » czyni 15000.
COUTURELLE, wieś w Ariens' Z MarSr- m' 3* 0(* Dour-
«,Cr0l!IERT0IRADE' m-Ff-
*»• 5- od Milau.
ił ^ Y ^ ^ ^ E S, zamek w Xię-ftwie Barnim we Fr. m. 2. od Baru.
j > „Ą C, Hifzp. w Diec. O-wicdanlkiey, il. wianym tu zborem
Kościel. r. 1050.
CR ANS AC, wieś Fr. m. 6. na połn. ku z. od Rliodezy. Sł. wodami mineralnemi ikutecznemi na zatwardzenia.
C R A O N, zamek i Xftwo w Lotaryngii, m. 1. od Lunewilu, przed-tym zwane Haden vilters.
CRAONNE, m. Fr. w. 4. od Laony.
CRAPONNE.m. Fr. w Ar-wernii, »». 5. od Puy. Toż ieft nazwilko kanału rz. Durancyi, który fiuży do uprawy roi Powiatu Crau.
C R A T O, Krata, m. Portug w Eftremadurze z zamkiem, niegdyś było Przeorftwo Maltańlkie , ale teraz przyłączone ieft do Korony, w. 4. na z. ed Portalegry.
CRAU, Pow. Kraweńfki w Prowancyi między Rodanem , i Stawem Berry, w gruncie kamieniftym. Tegoż im. rz. weFr. wpada w morze śrzodziemne przy Agdzie.
C R A V A N, Crevenum, Kra wa-na, m. Fr. w Burgundyi nad zbiegiem rz. Kury z Yonną. SI. ieft (toczoną bitwą między Franc, i Anglikami r. 1423. Jeft w gruncie żyznym, i w wina obfitym. Od Antyziodoru, m. 4. od Awalony 5. od Paryża 35. dl. 21. 15. fz. 47. 42.
CREANCES, m. Fr. w Normandyi, m■ 3. od Coutances.
C RE ANGE, Marg. udzielne» zawarte w Lotaryngii, o 7. m. na w. od Metzu.
CRECI, Creciacumin Pont iv o , Krefy , dawny Pałac Kroi. Fr. w Pikardyi, fi. zwiedzioną tu potyczką Anglików z Franc, pod Filipem Walezyufzem r. 1346. Jeft o m. 4. od Abbewilli, 12. od Ambianu, 40.njfc połn. od Paryża. Tegoż im. m .tn. 3» odMeaux, inne o m. 2. od Sweffyonu, także nad rz. Serrą, m. 3. od Laony-
C R EIL, Creolium , m. wyfpy Franc, o tn. 2. od Senlis , 12. n* połn. od Paryża. dL 20. 8- fz. 49.13.
CREME, Crema, Krema , mocne m. Wł. w Pańftwie Weneckim, fìol. Pow. Kremaiku z Bi/k. zalo-
J$Z
C R 5
CRO
ionym r. 1579. N xieiy do Wendtów od r. 142s- jett nad rz. Seryą. m. ?. rjay poln. od Placencyi, 8* od Kre-mony, 10. od Breicyi, 9 od Medyola-jiu. dt. 27. 25. fz. 45. 25.
C K EM 1 E U, Kremiak , m. Fr. w Delfinacie, o w. 1. od Rhodanu , 6. od Lngdunu
CREMONA, [Cremona, znaczne, dawne i obronne M. Wî. w Xftwie Medyolańflum, ftoł. Pou . tegoż im. z zamkiem dobrym i Bifk. Xźę Eugeni prożno fię o zdobycie iego na Franc, pokufil, Mur (z a tka iednak Franc, de Filleroif z pośrzcd Fortecy zabrat w niewolę , r. 1702. a przez kapitiiiacyą r. 1707. i Miafto. Oyczyzną ieft Bieron. Widy. Leży w równinie bardzo miłey nad Fa-dem, o m. 12. na. poln. ku z. cd Parmy, 6. od Placencyi, 11. od Brefcyi, 15. ed Mantuy, 11. od Me-dyolanu- dt 27. 30. fz. 45. g. Kre-moneńlki Powiat położony ieft między Xftwem Parmeńikim , Manai-ańikim, Brefcyaną, Kremafkiem, i Łodezaną w Xftwie Medyolańfkim. Zyżny ieft w wina i owoce. Nal. do Domu Auftr.
GRES CENTINO, Crefcenti-mim, Krefcentyna, m. Wt. w Xftwie Piemonckini nad Padem. Wzięte było od Franc, r. 1704. i odebrane od związkowych 1706. Jeft o tn. 8* •od Turynu, 7. na polud. ku z. od Kazali.
C R E S P Y , Crifpitiacttm , m. Wyfpy Franc, ftoł. Po\y. Walezyi-łkiego , z fądami. Jeft o m. 5. na polud. od Compiegne, 13. od Paryża. Tegoż im. ni. 2. od Laony. Cre-' [pin, f/t. 2. od Coude; także blizko Sweffyonu, fą Opac. Franc,
CREST.m. Fr. w A rwernii b!iz-ko Alliery,». 4. od Klermontu. Tegoż im. w Delfinacie nad rz. Dro-mą, m. 6. od Walencyi. Takie 0-pac. Fr. Cyfter. czyniące 9000. liwr. tn. 6. na poln. od Langres.
CRETA, ob. Kandya. CREVECOEUR, Krewekier, fort. Niderlandu w Hollandyi nad
Mozą, o pchory mili od Bois-lś* Duc. Wziętji ieft od Franc. r. »672« _ C R E V i:; C O E U R , .m. Fr. w ,Pow. Kambrezkim nad Skaldą. Jeft blizko mielca tego, gdzie byto da-wniey f7' nciacus, (f.-wygraną Karola Martella r. 717 Tegoż im. m. Fr. w Pow. Bellowiceńlkitn, zalecone dobrą fabryką materyi. Ma tytuï Margr.
CREUILLY, m. Fr. m. 2. na W. od Bayeux.
CR E U. > E, Crofct, Kreza, rz. dofyć znaczna we Fr. wypływa z Marchii, i tączy fię z rz. Wienną.
C RIE L, w Normandyi, o m. 2. od Eu. Criquet ot, tamże m. 3 od Fekampy. Crog, m. 4. na połud. od Aufance, fą małe m. Franc.
C R OISIC, Port morfki w Brytanii, o m. 3. na poln. od uyścia Ligęzy , 102. od Paryża.
Ć R OIX- S. - L E U F R O Y , m. Fr. w Normandyi , z tvt. Baronii Opac. Bened. ktpre ezyni 9000* liwr. m. 2. od Ebroiki.
S AINTE-CROIX, nazwiiko wielu Opactw we Fr. w Quimper-lay Bened. czyni 8000. liwr. W Burdegali czyni 15090. liwr. &ć. ob. Heiligen-Kreutz, Santa Cruz.
S. CROIX, S an'fiii Crux, S. Krzyża wyfpa w Amer. poln. ie-dna z AntyKkich. Wzdłuż ma mil 22. wfzerż więcey nad 4. lub $• Grunt tu ieft dobry, i bardzo fpofo*" bny. Przerzyna go wielka lic«dia rzek. W niektórych porach roku. panuie tu powietrze niezdrowe, dla wielkich płafzczyzn. Znayduią (ię na tey wyfpie 3. porty dobre. Francuzi pofiądaiący ią przedali Duńczykom , którzy wyftawionym zamkiem ubefpieczyli r. 1735.
S. CROIX, m. Fr. w Alfacyi, m. 5. od Enfisheim.
CROI X-D E-R OCHEFORTj m. 4. od .Andegawy. Crolles, m. 4-od Grenobli. Cromont w Pikardyi tn. 3. od Abbewilli fą liche m. Fr«
CRO TONA, Croto, Krotona» dawne M. \Vï. w Kroi. Ńeapoi, łiad Goi-
C U E
Golfem Tarenckim z Bifk. i Cyta-^e'lą. Sł. Milon Krotoneńczyk ztąd był rodem, od S. Seweryny na potd. m-5 dL 35. fz. 39.
C R O T O Y, m. i forteca Fr. w Pikardyi nad uyściem Sommy . twierdze iego zn.iefione były. m. 5> od Abbewilli, dl. 19. 20. lz.50. J5-
CROUPIERE, w Arwernii
^3d Dorą m. 2. od Thiers Crouif, "HzkoX Fertè-Milon. Crouzille , o ^ 7. od Lemowik^ Cronzet, o m. 4- na polu. ku z. odRoanny, fąm. E rane.
CRUSSOI, zamek Fr. w pow. Wiwareńfkim o m. 3. od Tournony, 0;:' ktorego znaczna familia Franc. Jvzięla nazwifko. Crrtf/j, m. Fr. w Mngwetjocyi m. 3. od S. Pons. Vt'uzij, o m. 3. od Tonnery. ClJBA, Kuba, wiel. wyfpa A-palnocney przy wniyściu do Mexykaiilkiego, długa około 25o. (zer. 35. Odkryta była od pzyfztofa {Colomba, r. 1494. obri-l"e w kuropatwy, fynogarlice,pa-PUS', krufzce niegełzie zîote, tabikę 1 cukier. Kray ieft górzyfty i nieu-l0"2ayny. Należy do Hifzp. od kto-ryc.i ieft zamiefzkany, właściwych ° y^atelow niemafz iuż prawie żadnych. Angl; r. 1760. opanowali yli część Kuby, ale wrócili ią traktatem Werfalfkim , r. 1763. Hamana jeft w niey M. S.
CUBLaŃC, m. Fr. wpoW. Łemowjceńfkim m. 4. od Briwy. m. Fr. wLangwed. m. 4. od
,,5'^ CE, zamek Fr. z tvt.Margr. Wizko Rènnes
V.C.UD'N O W , M. Pol. w Wof.
o ynficim. w dzieiach Pol. pamię-ne, ^vv'ycięztwem woylk Polflcicii P°U	Potockim i Jerzym Lu-
omnikim Hetmanami Kor. odnie-lonym nad Mofkwą, gdzie nieprzyjaciela na 36000. padł,o. Jeft od Du-
"A	Berdyczowa4.
C Ui', N Z A , Concha , Kuenza, ai.Hifzp w Kaftylii nowey, ftoł. Tom /.
CUR
i5S
pow. Sferry z Bifk. Alfons IX. zdobył ią na Maurach. Wzięte było od My lord a Peterborugha, aleorfXcia Be' wiek mimo żwawego odporu 0-debrane zoftało. Tu fię rodzili Ludy,'ik Molina , i Alwarez Ąlbornor. Jeft nad rz. Xukarą, m. 32. na w. od Toiedu, 31. od Madrytu, oł. 15. 56. fz. 40. 10. Tegoż im. ieft M. w Amer. połd. w Peru, &-tn. 6. na połd. od Kwito.
C UI L L E, o m. 7. na poln. ku z. od Chateau - Gontier. Cuizeaux , w Diec. Lugduńlkiey m. 10. od Chaions. Culant, o m. 5. na w. od Karnuty, fą m. Franc.
CULHAT, m. Fr. w Arwernii nad Ailierą, o m. 4. na.w. od Rioni y.
C LIM AN A, Kumana , M. A-meryki połd. w ziemi tęgiey, ftof. Prow. tegoż im. ktorey brzegi odkryte były od Alfonfa z Ojedy iA-méryka Wefpucyufza 1499. Nal. do Hifzp. dł. 314. fz. 9. 46.
CUM1 E R E S, m. F r. nad Marną, zalecone winami o m. 1. od E-pernay. ,
C U P E R TI N O, Kopertyn, m. Wł. w Kroi. Neapol w ziemi O-tranckiey, o m. 3 od Nardo. Oyczyzną S. Józefa z Kopertynu.
CURE, Chora, Kura, rz. Fr. która w Krawanty mieście łączy fi? z Yonną.
CURSOLARES, wyfpy Kur-folary w Grecyi oblane odnogą Le-pańtiką, ieft ich 5. fą małe nielu-dne i niemal opufzczone. Dawniey zwane były Echinadcs , pamiętne fą zwycięztwem odniefionym od Jana Auftryaka na Turkach, r. 157t.
C U R V A T, m. Fr. w Langu - -docyi o m. 5. od Alby. Curzaij, z tyt. Margr. o m, 5. od Poitiers.
C U R Z O L A , Cor cifra Ni gra, Kurzola, wyfpa Golfu Weneckiego przy brzegach Dalmacyi, długa o-koło vì. z małym m. tegoż im. i z Bifk. Suffr. Raguzańłkiego. Należy do Wenetow>dI. 34. 50. fz. 43. 6.
M
154	CZA
CZE
CUS S AC, w Piktawii, o m. 2. od Rochęchouart, i Cujfet, w pow. Burbońfkim z ff. Opac. Mni-fzek om. 7. na pulii, od Roanny, fą m. Franc.
CUVES, m. Fr.-w Normandyi o m. 4. od Avranches. Cavilli/, w Pikardyi, o m. 3. od Montidiery. Cuxac , m. Fr. w Langwedocyi o tn. 2. od Narbonny.
CU Y O, òb. Chiguitos.
CYKLADY, Cifclades , fą to wyfpy naÀrchypelagu, tak w rz.t.i lezące , iż koło czynią; zkąd nviia Greckie nazwifko, od, itowa znaczącego Kolo. Są na połnoc Kan-dyi, w śrzodku ich ieft Wy i pa Delos. Zoftaią pod pan. Turków.
CYPR, Cy prus, wielka wyfpa w Azyi na morzu śrzodziemtiym, niegdyś zawierała7. Kroleftw;długo w rękach Perfow, Egipcyanow, na koniec w mocy zoftawała Sira-cenow,którym odRychardal. Króla Angiël. wczaiie krucyat, r.i 189-wydarta była , potym doft.da Jię Weuetom , r. 1458- na tych zaś r. 1571. zdobył Selim II. Cęiarz Turecki. Obfitnie w wfzelkie potrzeby i wygody, iż bez innych kraiow obeyść fię m#>że. Wydaie wina przednie, cukier, owoce &c. Kurdybanu baròzo wiele wychodzi. Nikozya ieft M. S.
S. CYPR [ EN, m. Fr. o m. 4. od Sarlaty, tegoż ieft im. Opac. w Poitiers.
S. C Y P., ob. Cir.
CYTHERA, ob. Cerigo.
CZACK A-T H U R N , plac obronny w Styryi niż. na pograniczu Węgier, oblegany ad Węgrzynów bnntowniczyeh, r. 1704. Leży między r ?.. Muerą, i Drawą. Wina Czakaturfkie fą bardzo zalecone, nt. 16. ba pold. k;i w. cd Gratzu, 40. od Wiednia dł. 34. 4. fz. 46. 24.
C Z A C Z A N I E , m. Pol. w Woi. Bracławfkim dolyć znaczne, od Bercac! na połd. m. 2.
CZAR N A WCZYCE , . m. Pol. w Woi. Brzeikim Litt. znaczne
pałacem, i pięknym ogrodem Xźąt Radziwiłłów, o m. 3. od Brześcia» 24. od Warfzawy.
CZARNKÓW, m. Pol. w Woi-Poznańfkim nad rz.Noteczem,o rn. 1. od Santoka.
CZARNOBYL, m. Pol. w Woi. Kiiowfkim, dofyć znaczne, domu Chodkiewiczom, ieft nad rz. Prypecią przy uyściu rz. Ufzy, od Kiiowa na oołir m. Pol. 36.
CZA RN O K O Z I E N ICE , rn. Pol. w Woi Podollkim, bogate znayduiącym fię w gruntach fwych alabaftrem i marmurem , od Kamieńcu na z. m. Pol. 3.
CZART KO W, małe m. Pol-w Woi. Podoi, od Trembowli na połd. m. 3.
C Z A R T O R Y S K , m. Pol. z zamkiem , w Woi. Wołyńfkim, niegdyś Xftwo, od ktorego podobno wielka famiłiaXżątCza-toryfkicb ma nazifico, ieft nad rz. Sterem, od Łucka na połn. r.i. 11.
CZAS ŁAW, Czaslavia, rn. Czeikie ftoł. cyr. tego im. li. grobem Janîi Zyfki, i wygraną tu Króla Prufltiego odniefioną nad Anftr. r. 1742. dnia 17. Maia, ieft nad rz. Krudernką o nt. 17. na połd. ku w. od Pragi, df. 33. xg. fz. 46. 24.
CZAUSY, m. Pol. w Woi. Mściftawfkim, między Czaufami i Szyfzowem za Zygmonta I. r, 1514. Mofkale na głowę porażeni byli.
C Z A S N 1 K 1, m. Pol. w Woi. Połockim , pamiętne wygraną woyfk Litew/kich nad Mofkalami r. 1564. odniefioną w ftoczoney potyczce tu w poblilkości na połach Iwańfkicb. Jeft nad Ula l*z. od Uly miafta n* połd. m. 3. od Połocka 10.
CZCHÓW, m. i* pow. w Woi. Krakowlkim z fądami ziemfkiemi» z kafztelanią i ftaroftwem niegro-dowym. Teraz pod pan. Auft. W pow. Wiśnickim, ieft nad Dunay-cem m. 2. od Wiśnicy, 3. od Krakowa.
CZEÇRYN, m. Pol. w Woi. Kiiowfliim nad rz. Tafminą, mal»
CZE
c^adfe, ieft Stwo niegrod.
C Z E C H Y , Bohemi a , Kroî. Europeylkie , gran. na pot. z Mifnią 1 Luzacyą.na w. z Szląfkiem i Mo-l^w'ą> na pełd. z Auftryą, na z. z Bawaryą , Jeft wkfztałt figury 0-Jfainey; ma długości m. 80. fzer.
kray ieft bardzo żyżny, obfity w 2°oźe, fzafran i chmiel, z ktore-£° robione tu wyborne piwa wielki :tri czynią odbyt Znayduią fię mi-npry lrebrne, cynowe, i ołowiane, C2ęfto i dyamenty, iako nayw ięcey kamieni drogich. Ma liczne trzody "ydła , i gęfi wiele , których pie-j"2a obcym przedaie. Czechowie, fą :j,|fzni, urodni, i dowcipni. Język 1ch pochodzi z Słowieńfkiego. Reli-S'a panuie katolicka. Rz. Moldawa Przedzieia Czechy na wfchodnie i zachodnie. Te fię zaś dzielą na cyrkułów, cz.yli małych Prow. raga ieft M. S. Niepotrzeba mie-2aC Czech z Prowincyami im przyziemi, które fą Moravia , Luza-i Szląłk. Przez długi czas mia-10 to Kroi. włafnych Krolow , z kto-rych Wacław był razem Królem Pol. P° śmierci Ludwika II. Króla Cze-Ieg°. Tron ten r. 1526. przefzedł 0 domu Auftryackiego , z ktorego e'dynand I. Cef. miał za fobą Annę noftrę Ludwika II. Potomność Ferdynanda I. pofiadała go do"r.
w którym po Macieiu Cef. gdy Korona Cefar. fpadła 11a drugą in.ią familii Auftr. Czechy ofiarowały tron Fryderykowi Elekt. Reń-jKiemu, co wfzczęło woynę Jat 30. ^trzymał fię dom Auftr. do Karola VI. r. 1740. oftatniego z tey fami-J,1" P° którym obiąt Karol Albert iiekt. Bawarfki , który lubo był \ P'erany od Franc.yi, dom iednak ,u 'r'.naTr°n Cze/ki powrocił, i . ychczas«do niego należy; odmie-liony rząd przynioft to w korzyści Kro . CzefluWu, iż chłopftwo z ° r vc-Vniewoli.
*it- iii-	' rn' w Woi.
Witeblkim, ieft nad rz. Ula.
CZEREMISSY, ieft Naród
CZĘ
*55
Tatarów ofiadłycb na połn. Wolgji w Mofkwie, którzy fą wfzyfcy prawie poganie.
CZERKAS S Y , m. Pol. Woi. Kiiowfkim , na pograniczu Mofkwy z Stwem i zamkiem. Jeft; nad rz. Dnieprem, dł. 50. 40. Çz. 49.
CZERNIECHO W, M. S. w Woiewodz: Cz^uiiechowflîiego, które podbite za Zygmonta III. przyłączone do Korony z* Władytfawa IV. było, a za Jana Kazimierza wrociło fię pod pan. Mofkiewfkie, tytuł fię tylko przy Polfzcze zoftat. Herb iego ieft Orzeł o dwóch gło-wac! , dzieli fię na powiat Czernie-chowfki i Nowogrodzki, ma \Voie-wodę Kafztelana i Stwo grod. tegoż im. Seymikuie teraz w Wł°dzimie-rzu, obiera 4. Poiłow, 2. Dep. ii. Kommiflarza. Miafto ieft dofyć o-bronne, leży nad rz. Defzną, od Kiiowa na połn. m. Pol. 25. dł. 59. 58. fz. 51. 20.
C Z E R N I O W C E , m. Pol. w Woi Podclfkim dofyć znaczne nad rz. Czeremofą, od Sniatynam. Pol. na w. 3.
CZERSK, m. Pol. w Woi. Mazowieckim , ftoł. fwey ziemi, niegdyś obronne, dziś zruyncwane, było ftolicą Xżąt Mazowieckich. Ziemia Czerfka zawiera 4. pow. Czerfki, Groiecki, Warecki, i Gar-wolińfki ; ma Kafztelana więkfze-go, Staroftę, i fądy ziem/kie. Sey-mikuie w Czerfku, obiera 2.Poftow i 2. Deput. Czerfk ieft nad Wiftą oa Warfzawy m. 5. dł. 39. 28- fz. 5'- 5^-
CZERWIEŃSK, Opac. Kanon. reguł. S. Auguftyna w ziemi
W i fz c g ro d z k i ey-
CZERWONOGROD, m. i Pow. w Woi. Podolfkim z ftwem Niegrodowym.
CZĘSTOCHOWA, albo J a-s n a Gora, Clarus mon s y M. Pol. w Woi.Krakowlkim, mieyfcewfta-wione cudami Maryi Panny , kto-rey tu kościol ieft bardzo bogaty 1
Uij
156 'CYR
DAG
wfpaniały,fund. z KlafztoremPaulinów od Bolelława Xcia Opołfi-ie-go r. 1389- R. 1655. attakowali Szwedzi fortecę Częftochowlką, ale z klęfką odftąpić mufieli. Na utrzymanie tey fortecy wyznaczyła Rplća Stwa Brzeznickie, Kłobuckie , i Lvbcwiec. utwierdziła zaś îe Kon-ftytucya Seymur. 1764. i nakazała aby Kommendant^ey fortecy był Szlacbcić i Katoliky i zdawał fpra-wę Kommiflyi Woylkowey o iey Hanie corocznie. Jeft nad rz. Wartą od Krakowa o m. 20. dł. 36. 50. fz. 50. 4$.
CZŁUCHÓW, m. i Pow. w Woi. Pornorfkim , 7 Stwem teraz, pod pan.tPruikim. Jeft nad rz. Brdą.
CZ ON GRAD, m. i Hrabftwo Węgier niż. o m. g. na poła odSe-gedynu, nad zbiegiem Cifly i Kereiy.
CZORSTKO W, m. w Woi. Podel/kim , ieft nad rz. pod pan. Aulir, w dyftrykcie zalefzczyckim, od Trębowli na połud. m. 4.
C Z O R S Z T Y N, m. Pol. w Woi. Krakowfkim z Stwem,ieft nad Du-nayctm.
ĆZUCZ,m. Pol. w Woi. Seti-d#mirfkim , teraz pod pan. Auftr. w cyr. Wiślickim dofyć bandi, w gruncie żyznym, om. 2. od Kz.e-fzdwa , od Lwowa 23.
C Z Y R K. A S S Y A , C tre et w , wielki Kray Azy i między Donem i Wołgą, o nu 10. od morza Kafpiy-fkiego, między Daghelianem, Min-grelią i morzem czarnym. Mielż-kańcy fą po więkfzey części niepodlegli i bawiący fię rozboiem. Han-dluią miodem, wofidem, mydłem i ikorami. Religia ich ieft Mahonhe-tańfka miefzana z Cbrześciańmą. Niewiafty fą piękne i urodne. Część tego Kraiu nal. do Molkwy, w kto-rey M. S. ieft Terki.
CZYRNITZ,, m. i iezioro w Xftwie Karnioli, o m. 6. na połud. Ru w. od Laubathu , w którym woda wyfycha na wiofnę , tak iż w nim fiano na lato- zbierać iriieifc-•kaiky zwykli, toż ńa iefień napet-
nia fię wodą, i mnoftwo ryb łowiącym doftarcza.
D.
A B O, ob. Dacbfperg.
DĄBROWICA, ob. Dubro-
wica.
D A B U L, Bunga , Babulutn » wiel. M. Az. w Kroi. Wiza^urfkim, przy odnodze Kamtoyftiey , nad rz. ipłav, ńą. Almeyda Generał Portugalski dobył go i zęuynowal r. 15®Q-Nie ieft tak znakomite, iak pized-tym. Handel iego zawilł na pieprzu i foli, leży m. 2. od morza, Jeft to miafto Jndyiikie Anglicy maią tu fwoie fiedlifka. dł. 91. fz. i8- \
D A C H S P E R G, Dasburg, czyli Dabo , m. niż. Alfacyi z obr. zaïn-kieńi przy rz. Sarze, o 3. m. od Sa-werny.
DACHSTEIN, m. niż. Alfacyi, o milę od Molzbeimu, należy do Bilk. Strafzbiirglkiego. dł. asso. fz. 4g. 35.
DA.DI W AN, równina Azya-tycka w Perfyr, m. 5. maiąca obwodu, w Farfyftanie, zaroiła ieft pomarańczami, granatami , cytrynami; przez śrzodek iey płynie rz. bardzo rybna. Augi, i Holi. będący w m. Ormus, natey równinie, iak© na mieyfcu dziwnie rofkofznym 1 zdrowym, zwykli przepędzać lato. Leży między M. Scbiras i Larą, 0 5. lub 6. m. od pierwfzego.
D A F A R, czy li D o r a r , M. Az. w Arabii fzczęśliwey, nad Oceanem , przy odnodze tegoż im. dł-71. fz. 16. 30.
DAG H E S T A N, Bmgkejiam*, Prow. Az. gran. na w. z morzeni Kafpiylkim r.a połn. z Cyrkaflartii » na połud. z Schirwanem. Miefzkań-cy iey lą Tatarowie, lud zboiecki i dziki, wizy iey Religii Mahometań-ftiey, każde miafto ma fwego Rządz-cę, który nazywa fię Myrfas, tych zaś wteyflkich fzef albo pryncypał nazywa iiç Sthtmhal » i od nieb
DAL
°hieranym bywa. Zoftaią pod pro-J^kcyą Perfow. M. S. tey Prow. ieft Terki.
D A G H O, Bagolici, Dago, wy-*Pa morza Bałtyckiego przy brzegu 'nflant. między odnogą Finlandzką Ì. Rizką, nal. do Szwed, ma figurę ^roykąta. dł. ao. fz.' 5Ç.
D A G N O , Thermidava, M. Tur-cyi Kur. w Albanii, ftoł. Pow. Dn-*agini. Jeft nadrz. Dryną.m. 6. od ^-kutacy. dł. 37. 23. fz. 42.
DAKA, Faropanifus, M. Ind. ^ Kroi. Bengallkim nad Gangefem, Zllakomite handlem. Angl. i Holi. fiiaią tu wfpaniałe i wygodne fwe P°'ïiiefzkania. dł. 106. 45. fz. 24.
Da LAKA, czvli D A L H A K a , ^'yfpa na morzu czerwonym, 25 .tu. "^uga, 12. fzeroka, naprzeciw brzegu Ab ex, grunta ma żyzne, i zna-^°mite ieft wielkim pereł połowem, lednego Rządzcę, który ieft Re-Abiffyńlkiey. Miefzkańcy po ^Vl|kfzey części czarniawi, fą odw*-^n*> biegli korfarze, i głowni Ma-oinetanow nieprzyjaciele. Wyfpa a otoczona ieft wielką liczbą po-f '/icytzycb wyfep, ma iedno M. S. e/ące naprzeciw Abiflynii. dł. 58.
30. do	fz. 20< !6. 15.
p P A L E K A R LIA, Dalecarlia, ,'°n' ^ZWedzka, tak nazwana od rz. Dalekarli, przy ktorey ieft po-ozona; błifka Norwegii. Dzieli fię 3. części, długa m. 4c. fzeroka ?o. obntuie w krufzce żelazne i cy-11 o we. Dalekarliyczykowie fą pra-jo^ici, i dziko odważni. Do nich to *Jufiaw Waza z więzienia Duńlkie-uuiknąwfzy, udał fię. Prowin-ta fame tylko ma wfie i m. mię-Fa^il ^torern' nayznakomitfze ieft
p P A LEM, m. Niderlandu, ftoï. Vlat» tegoż im. nad rz. Barwiną, • 2. od Leodium, 6. od Limburga.
VÂ'l3^6;,50' 4°-
1 . » I row. Szwedzka M'za-rokL r7 hii' m- 3°* fze-D A L K EIT H, m. Szkocyi nad
DAM	SSf
rz. F.blką z tyt. Xftwa , m. 2. od Edymburga, 112. od Londynu, dì. 14. 35. fz. 56. ÏO.
D'A L M A C Y A , Dalmatici ? Prow. Eur. 112. m. długa, 23. fzeroka, gran. na połn. 7. Bofnią, na z. i połud. z odnogą Wenecką, na w. z Śerwią. Dzieli fię na Dalma-cyą Wenecką, ktorey M. S. Salpe-tro, Raęuzańfką, ktorey M. S. Ka-euza, i Turecką, ktorey M. S. Her-zegowina. Nayznacznieyfzą część pofiadaią Wenetowie.
DAM, Damma, Dammum , 0-bronne M. Fia n dry i Auftr. Oyczy-zna flawnego Jakoba Peryzoniego. Leży blilko morza, m. 2. od Eklu-zy. dł. 20. 50. fz. 51. 14.
DAM, Damma, Damnona, m. Groningi nad rz. Damfterą, »*. 5. cd Groningi, o milę od morza. dł. 24. 23.' fz. 53. 36.
DAM, m. Niem. w Pomeranii, nal. do Kr. Prufkiego nad rz. Odrą, o m. 1. od Szczeczyna. dł. 32. 40. Iz. 53. 4.
D AM ,Dama, czyli Tham, m. Niem. w cyr. wyż. Saxonii, w Xię. ftwie Kwerfurt, niedaleko od Granicy Luzacyi,w. 13. od Wittember-ga/
DAMAN, Dammnitnt, M. nad-morfkie Indyi przy wniyściu odnogi Kamboyfldey. Rzeka tegoż im. dzieli go na 2. części, z których ie-dna nazywa fię nowy Daman, druga ftary Daman , część pierwfza mocnym Portugal, garnizonem ofo-dzona, ma piękne i wlpaniałe budowle, druga bardzo licho ieft zabudowana. Między dwiema temi miaftami ieft Port obronną wzmocniony fortecą. Marcin Alfons Sufa dobył M. tego r. 1535. Mogol wielki o dobycie iego kilkakroć fię ku-fił, lecz zawfze bezlkutecznie. Leży o m. 20. od Suraty, go. od Goa. dł. 90. 10. Iz. 2t. 5.
D A M A K, LeontopoUs , M. ft. znaczne w Arabii fzczęśliwey. dł. 67. fz. 16.
DAMAS, Bamafctts, Dainaliek,
DAM
DAN
Pawne i dawne w Azyi M. S. Syryi.	uopi, zboża , drzewa, a na to miaft
Przedtym było ftoł. Kroi. tegoż im.	przywożą'fol, wino, gorzałkę, pa-
Omar Kalif naftępca Mahometa, z	pier, kitayki &c. Nie trzeba miafta
całą Fenicyą pod fwoie zagarną» go	tego, brać za Pelufmm, ktore-go po-
panowanie. Sultan Selim., r. 1516.	• łożenie według Strabona było wca-
wydarł tomiafto Mamelukom, i do-	le inne. Leży o m. 40. od Kairu,
tąd przy Turkach zoftaie. Balza	• 50. od Alexandryi. dl. 50. fz. 31.
Tur. ma w nim fwoią* rezydencyą ,	DA M MARTIN," Dominium
**awne ieft fabryką jedwabnych a-	Martini., m. Wyfpy Fr. m. 7. od
damafzkow, którą tam wynalezio-	Paryża.
no, tudzież fabryką ilawną fzabel	DAMA RIE, m. Fr. o milę od
i nożow. Ma Arcy Biflc. Grec, nal,	Karńuty.
do Metropolyi Antyocheńfkiey, li-	DAMPIERS, wieś Fr. nr. 3.
czy wielu Katolików, i Zydow. Le-	od S. £Jean d'yJngeltj, zkąd wzif-
zy nad rz. Baradi w Kraiu nayob-	îa imie dawna familia wygalła r.
fitfzymSyryi, o 45. m. od Jerozoli-	*603. inna tegoż im. wieś, m. 6. od
JT-y» 45- Antyochii. dł. 54. 53.	Dijon, dała imie familii Franc. Hra-
33»	biow Flandryi.
D A M A Z A N, m. Fr. w Pow.	DAMV1LLE, Da»,villa , m.
Wazatenfkim, tu. 6. od Ageny.	Fr. w Normandyi, nadane ty t. Xię-
DAMBEA, Prow. Afr.w Abif-	ftwa r. 1610. nad rz. Itoną, m. 4.
fynii przy ieziorze tegoż im. blizko	na połud. Ebroiki.
Nilu, Kray żyzny i wielą oblany	D A M VI L LIE lì S, DamvitU-
rzekami. ^	riittn, Damwillera, rn. Fr. w Xiç-
D A MERY, Dameracum , m.	ftwie Luxembur/kim, ufortyfikowa-
Fr. w .Szampanii nad rz. Marną,	ne było od Karola V. r. 1528- Zdo-
fîawne dobrym winem.	byli go Franc, pod Henrykiem II. i
DAMI.RAUC0U8 , m. Fr.	Ludwikiem XIII. r. 1637. ufrąpione
tK. 2. od Foix.	nakoniec zollalo Francyi Traktatem
} DAMG AU TEN, M. Niem. w	Pyreneylkim , i twierdze iego znie-
Pomeranii z zamkiem. Szwedzi o-	fione r. 1673. Lfży na górze , w
panowali go r. 1630. a Cef. r. 1637.	Kraiu bagniftym, o m. 12. napołud.
Jęcz 163S- po wrócili go Szwedom,	ku z. od Luxemburga, ć. od Wer-
Leźy nad rz. Rekmtzą, m. 7. od	dunu , ił. od Thionwilli. uł. .23.
StraJfundu. dl. . 0. 45. Iż. 54. 2®.	g. fz. 49. 22.
DAMIANO, Sar.Siis Dami a-	D A N D A , Dctnda, , znaczne,
nus, m. VVf. w Montferacie, m. 3.	piękne i handlowne M. w Krol. De-
od Alby. Marfzałek Bryfak bronił	kańfkim, od Goa , na poln. m. 9*
fię tu przez 3. miefiące r. 1553. i	di. 88- 50. fz. ig. 20.
przymnfìi woyfko Cefarffcie do od-	D A N DA, rz. bardzo rybna Afr.
ftąpienia od miafta , które potym	w Kongo , znayduie fię tu wiele
zruynowane zollalo.	krokodylowi
D A MIET A, dawne i fł. M. Afr.	DANIA, Danemarch, Dania,
w Egipcie, ma port bardzo wygo-	Krol. Europeyfkie , gran. na w. z
dny i Bifkup. S. Ludwik dobył	morzem Bałtyckim, na z. i połn*
go był r. 1149. w krotce potym z	z Oceanem, napołud.z Niemcami»
ziemią zrównane zoftało, o milę zaś	Dzieli fię na ftan lądowy, który za-
od tego mieyica nową Damietę wy-	wiera Jutlandyą, i morlki, te.n «a»
ftawioń®. Okolice M,afta iedne z	myka wyfpy. Ze zaś Kroi. to ieft
Tuyurodzaynieyfzych , czynią go	naydawnieyfze ze' trzech Kroleft^
naybcgatfzym po Kairze. Wywożą	poînocnych , przeto Kroi Duńlki
.at^d C»d «oziemcy wiele îoiu , ko-	ma pierwlkeńftwo przed Szwecyą*
DA 0
Kray to bogaty, ludny, handlowny i żyzny. Miefzkańcy iego dobrzy Ppfpolicie żołnierze , wfzyfcy Reli-£'! Luterlkiey. Rząd Krol. ftał fię dziedzicznym i wielowtadnym , z Wùlnego i Aryftokratycznego od r. I66o. Teraz panuiąca w Danii fa-to'lia ieft Xiążąt Holfztyńlkich na yldemburgu, maiących fwe dzierżawy vv Niemczech. Między infze-toi I ańftwami Europ. Duńcźykowie P°fiadaią także niektóre Ofady w Ameryce. M. S. Kopenhaga. Do r*-l"ol. tego należy iefzcze Norwegia \ Islandya między Grad. dt. 25. 25. 1 3o. fz. 54. i 57. 30.
GANIAŁA, bogate, ludne i "andlowne M. w Afr. ftol. Nubii "ad Nilem, m. ćo. na poln. od Sen-Haru. dł. 51. 10. fz. 15; ft.
DANGEAU, w. 6. na pclud. °d Karnuty, i Dangu w Norman-dyi? *n 1. od Gizorv nad Efetą, fą to. Fr.
DANIEL, C Eau de ) lub wo-Alezyiikie , blizko tego m. w Langwedocyi fą wody mineralne, uuueezne na bole żątądka.
D A NIL O WI C E, m. Pol. w Woiew. Wileńflrim, od Wilna na vv- ku poln. m. 27.
^ DANKALIA , Dancalum , Krol. Dunkallkie w Afr. w Abilfynii na 2cieśniny Babelmandellkiey, Kray talv prawie niepłodny.
DÀNN, wieś w Lotaryngii, nt. I* od Phaltzburga zalecona woda-mineralnemi , zwanemi bonne J°ntaine ^ pomocnemi na krwi ply-
DANNEBERG, albo Dan-1®Nberg, Danorum mons, M. f^'eto. iw cyr. niż Saxonii, ftoî. Hr. eS°ż im. należącego do Elekt. Han-no\ver(\t;eg0- Leży nad rz. Jetzą, ^ledaleko Elby, o 16. m. od Lune-urga, 3o> 0£j Brunświku. dł. 29. 20- '2* 53- i8> Powiat Danneberiki Zawiera 77. wfi.
DANTZIG, ob. Gdańlk.
D A N U b I U S, ob. Dunay. DAOULAS, ob. Doulas.
DAR
159
D AR 3 Y, albo Derby, Barbici , M. S. Prow. Angl. Darby-shire, ma tyt. Hr. bogate, handlowne j ludne; budowle publiczne ma dziwfiie wfpaniałe. Wyfyła 2. Dep. na Pari. Leży nad rz. Derwanłą, na ktorey oiękny kamienny mcft tu znayduie fię, m. 30. od Londynu." dł. 16. 10. fz. 52. 34. ob. Derby-shire.
DARDA, forteca wyż. Węgier, zbudowana od Turków r. iógó. a wzięta od woylk Cef. 1687. Prz/ których zoftala fię. Leży nad rz. Drawą, m. 2. na połud. od Baraui-waru. dł. 36. 45. fz. 45. 45.
D ARDANELLE, Dardanelles, dwa dawne i mocne zamki Tureckie, ieden w Romanii, drugi w Natolii, leżące ze dwóch ftron kanału przedtym zwanego Hellefpon-tem , właściwie zaś cieśniną czyli kanatem Dardanelikim, który czyni kommunikacyą Archipelagu z Propontydą, czyli morzem zwanym Marmora. Oba te zamki wyftawil Mahomet II. które nazwać można kluczami Konfiantynopolu, od kto-rego na m. 65. fą odlegte. Znaydu-ią fię tam iefzcze dwa nowe zamki Dardanelle przy uyściu cieśniny tey wyftawione od Mahometa IV. r. 1659. dla zaftawienia fię naiaz-dom Weneckim. Odległość iednego od drugiego prawie ieft na połtory mili. Znayduią fię prócz tego dwie małe Dardanelle w Grecyi przy cieśninie łączącey odnogę Patraiką z odnoga Lepanttką.
DARE L-H AMARA, Prifciana , dawne M. Afr. w Krol. Fezań-fkim wyltawione od Rzymian, handel iego zawili na oliwie i zbożu. Leży na górze pelney lwow. dł. 9. fz. 34. 20.
DÀ RH A, albo Dr as , wiel. Prow. i rz. Afr. w Krol. Marokań-Ikim. Obfituie w miod i wyśmienite daktele.
D A RIE NS K A cieśnina, albo Panama , ieft przefmyk łączący Amerykę poliid. z potnoeną, blizko
ite	D A V
<
D A V
teso przefmyku znayduie fi? rz. i ©dnoga tegoż irn.
DARMOUTH, albo Der-m ut h, m. AngieL w Pro w. De-vonshire, z ty t. Xftwa i portem o-bronnym. Tu Xżę Arauzykańfki przylądował był i wyfiadt zwoyfkiem r. 1688. wyfyła 2. Dep. na Pari, o mt. 55. od Londynu, 9. od Exce-fter, dł. 14. 2. fz. 50. 16.
DARMSTADT , Dannjła-dium,,.M, Niem. z zamk. obr. wCyr. niż.Renuftoł. Lândgrafoftwa Haflyi-Damfztadt. Woyfka Cef. pod kom-mendą Hr. de Buron, wzięty go by-ïy przez attak, r. 1546. leży nad rz. tegoż im. o m. 6. od Frankfortu/, 7. od Moguncyi 8« od Wormacyi, dt.
, 26. 15. fz. 49. 50.
DARNETAL, m. Fr. blizko Rotomagu.
DARNEY, rn. Fr.w Lotaryngii m. 8. na z. od Remircmontu.
D ASŚ EL, m. Hr. i grod. dziś fię nazywa Hundefmck, ob. Hun-defruck.
D ASSEN-EYLAND , czyli w^fpa koz dzikich , iedna ze 3. wyfp leżących na potn. Kapu do-brey nadziei; bierze fwe nazwifko od wielości koz dzikich tufięznay-duiących, które przywiezione tu od Spilberga r. tóot. mocno fię rozmnożyły. Owce tu tak fą wielkie iż ogon iedney ważv do 19.funtów.
DAUGIE LISZKI, m. Pol. w Woi. Wileńikim, z Stwem.
D A U H N, albo T h a u m , m. Niem. z zamkiem w Cyr. wyż. Renu o w. 5. na potd. od Symmereny. Lubo nie ieftHrabftwem, w nim a-toli rezyduiący Hrabia, tytułuie fię Hrabią de Dauhn.
D A U H N, Daun , m. w Elek. Trewir/kim z grodem. Leży pod gorą o fw, t r. od Koblentza. Mi&fto i zamek Dauirfki wyfzedł z domu Hrabiów tegoż im. którzy przywiązawszy fię do domu Aulir, ofiedliw kraiach domu tego dziedzicznych, i DAVID, Mtnevia , Dawid m. Augi, w Hr. Pembrock, z Bifku-
pftwem przedtym bardzo znaczna teraz podupadło,leży blizko morza
0	5. m. na potn. ku z. od Pembro-ku , dt. 12. 22. fz. 52. 5.
S. DAVID, forteca Indyi wfch« przy brzegach Koromandelu , na!, do kompanii Angiel. indyi wfcb. wielce ieft dla nich wygodne, ini® małych korzyści źrzodlem, leży o 5. m. na połd.od Pondicheri. P. de Lille fortecę tę zburzył byt r. 1758-za co Angl. mfzcząc fię zruynowali Pondicheri, dt. 97. 30. fz. ti. 30.
DAWIDÓW, m. Pol. wWoi. Brzefkim Litt.na wyfpie rz. Hory-nia.
DAVIS, przefmyk Dawizańfki, ieft cieśnina morfka miedzy wyfją S.Jakuba i zachodnią ftroną Groer-łandyi , tak nazwana od Jana Davis Anglika, który ią odkrył r. ; 585. ludzie dzicy w tych okolicach mie-fzkańcy, lą filni odważni, żyiąpo-fpolicie lat fto z okładem, żywią fi? zdobyczą łowieftwa i połowu. Nie-wiafty twarz fwoią umyślnie ranią» a potym blizny czarnym zapufzcZaią kolorem, co u nich naywiękfzą ieft pożyczaney piękności okrafą. Ciź ludzie obieraią fobie rządców, kto-rzyby niemi władali, i na zgromadzeniach ich prezydowali. Miefzka-ią pod namiotami, które podługu-podobania z mieyfca na mieyfee przenofzą , nayfmakowitfzym dla nich napoiem, ieft krew z zabitych" zwierząt wytłoczona. W miefiącach Grudniu i Styczniu'maią noc nieprzerwaną, miefiące zaś Czerwiec
1	Lipiec ich lato fktadaią, podczas ktorego maią dzień żadną nocą nieprzerwany, powietrze pogodne miłe i dofyć ciepłe. Wfztucegwiazdar-fkiey fą arcy biegli, do marynarki dziwnie fpofobni i zręczni, ofobli-wie na małych batach, iz. 64. to.
D A U M A , Damna, M. i Kroi» Duamfkie Afr. w Nigrycyi, kray dziwnie bogaty, dl. 34. fz, 8-
DAVOS, albo T a f a a s, £> a-Wos , zgromadzenie GryzonoW » pierwfze w Lidze trzeciey. Lub© ta
D E G
DEL	i6i
fca Prow. ieft obfzerna, iednç tylko
iednak parafią zwaną S. Jana z Dawas, o m. 6. na w. od Iioiry , gdzie obrady fwe Liga ta miewa., kray ten ieft bardzo ludny ; naywię-Cey obfituiè wryby » krufzce frebrne, Miedziane i ołowiane.
D A U P HI N , ob. Fort Dauphin.
DAUPHINE, ob. Delfinat» D A U P H 1 N E, d' Auvergne, ma* '&1 kraina Fr. w Arwernii, wzdłuż rz• Aliiery, celnieyfzym iey miey-Tceiîi ieft Vaudables.
D A X, albo A c q s , /Ignœ Tar-vçlficœ, Daxa, M. Fr. w Gafkonii, «awne fwemi łaźniami, Saraceni oburzyli go r. 9x0. Karol VII. zdobył go na Anglikach r. 1461. od tego czafu przy Franc. Zoftaie, le-?y nad rz. Adurą o 12. m. od Ba-l0«ny, 30. od Burdegali 60. od Pa-r/2a, dł- 16. 35'. 5". Iz, 43. 42. ob. A>c.
P Ę BIC A, m. Pol.wWoi. Sendo-^'fflcim, teraz pod pan. Auftr. w •jyr. Pilznińfkim, blizko rz. Wiflo-niało ofiadłe, od Sędzifzowa m. 3- o,j Rzefzowa 6.
Dębowiec, m. p0i. w Woi. ■K-Fakowfkim z Stwenj, pod Pan. "uftr, w cyr. Pilzninfkim ; dawniey Wyznaczone było od Hpzltey na u-tr^y^anie fortecy Częftochowfkiey, T~'ecza ieft daley nad m. 2. D ii B R E T Z E N, Debrecinum, {Jebreczyn , M. niż. Węgier, flot. «r. Bibarlfciego, r.	od Tur-
ów wzięte, ale tegoż r. od wcfyfk -ei. odebrane zoftato , 1 g. od To-<aui 18. od wielkiego Waradynu
35n°u oB,U(ly ' dr- 38-46. fz. 47» 30. p, ^ C î S E , Deceda, dawne M.
l- w Pow. Niwerneńfkim, ft. uro-, J^eniem Gwidona , Cogoli* , ieft poïT° gery > m- 8» od Nevers na
aJuv' J	, Dywa, rz. An-
_ vu ». wpada w morze Irlandzkie.
t sz& im-	«•
•L L G NIZ L U, piękue i wiel. łom /.
M. Turcyi Azyat. w Natolii , o ni. 60. na w. ku potd. od Smirny, leży blizko ruin dawney Laodycei Fry-giyfkiey, wmieyfcu żyżnym i wie-lą rzekami oblanym.
D EIN S E , m, Flandryi Auftr. nad rz. Lis, ta. 3. na połd.odGan-davv. z. od Courir atu, dł. 21. xi. fz. 51. 59.
D E K A N, Decanum, Kroi. De-kań kie, czyli Subabia w Indyach , uformowane z. krain podbitych od Aurengzeba, w półwyspie Gangefu na poiu. Mogołu, "ktor«go znaczną czyni Prow. Prawincye tego Kroi. fk la da ty niegt iyś Kro i. Goi; : on Izkie, Wizapurfkie,' i Nariyngańikia. ,Na-babowie , czyli rządcy powiatowi, nie obowiązani fą tylko do leniio-ści Subabotti, ten zaś ieft hołdo-wnikiem Mogolfkim. A w fwych wzaiemnych powinnościach utrzymywani lą boiaźnią. Handel iego zależy na pieprzu, materyach baweł-hianVcii i jedwabnych. Aureugabad ieft M. S.
DE K E NDORF, m. Niem. w niż Sawaryi >«• 8- naw. od Strau-bingi, blizko Dunaiu. Szwedzi opanowali go r. 164^. a Auftryacy r. n-42. nal. do domu Auftr. mocą traktatu r. 1 ^78* po śmierci oleati; iego Eiekt.' Bawarfkitgo, dt. 30. 40. fz. 48. 46.
DELVAR, rz. Amer. połn. która oddziela Penfylwanią od nowego Jerfey. Daie nazwifko iedney Prow. rozciągaiącey fię od Filadei-' fii, aż do uyścia teyże rz. Prov» in-cya ta graniczy na w. z tą famą rz. na z. z Marylandem na połn. z Penfylwanią, na pol i, z morzem, ieft ona ieaną z 13. ftanow ziednoczo-nych. ob. Stany ziednoczoue. Pen-fylwania.
DELBRUCK, m. Biik. Pa-derbornfkiego, o na z. odPa-derbrony.
D ii L E BIO, Dalebium, Dele-bia, m. znaczne, i iedynailezgromadzenie de la Seguadra de Mor-, begno, w Wateiinie, blizko fortec?
W
DEL
DEL
Fuentes. W okolicy Dalebii iefł O-pac. Aqiia Fredda, i blizko Dalebii kaplica poci tyt, Maryi Fauny , wyftawions, na tym placu, na którym Filip Marya odnioll lławne zwy-cięftwo na Wenetach, r. 1432. i
1434-
DELEMONT, ob. Delfperg.
DELFINA T , Dauphine, po Franc. Delphinatus, Prow.Fr.gra.na z. z Rodanem, na połn. z taż rz. i Sabaudyą, na połd. z Prowancyą na w. z Alpami. Bierze nazwifko od Gwidona IV.lir. Aboneńfkiego, któremu na chrzcie dane byto imie Delfina. Humbert D 1 fin widząc fię bezdzietnym , wfzyftkich fwoich włości odftąpił Filipowi/ Synowi Króla Filippa Walezyufza r. 1343. pod tym warunkiem , aby imie iego i herb przyiął, od tego, czafu Kro-lowie Fr zaczęli dawać na'yftàrfzym fynom fwoim dziedzicom tronu tytuł Delfina. Kray w niektórych tylko mieyfcach żyzny , cbiituie w zbofe , wino , oliwę , cyprys , ieri wab , żelazo , i miedź &c. iedna znaczna część tey Prow. nic prawie nie rodzi, co miefzkańcow iey przymufza , iż dla wyżywienia Twego i opłacenia podatkow w pobliż-fzych Prow. do ròbot naymuią fię. Znacznieylze Delfinatu rzeki fą : Ren, .Durattce, Ifere i Drom. Gre-nobia IVI S. Delfinat czynił niegdyś ftan Pańftwa do r. 1628-
D E L F T, Delphi, piękne i wi^l. M. Hollandyi połd. trzecie m iey ('c e trzyma wrzędzie tych, które maią prawo deputowania ; ma Arfenaf dobrze opatrzony i grob Stathude-row. Początek fwoy winno Godfry-dowi garbatemu Xciii niż. Lotaryngii, który tu wybudował, fortecę r. 3071. r. 1536. całe prawie w perzynę obrocone zoftało. Zalecone ieft fabryką pięknych Faianiow, i innych rękodzieł. Wlzylłkie publiczne gmachy, a nadewfzyftko Ratufz, Ją dziwnie wfpaniałe. linai) BJotius , Adam Sasbut, Korneli i Hugo Giutius , tudzież Teodor Grai'wm-
kel, z tego mia Ita byli rodem, leży nad rz. Sebią, między Roteroda-mem i Leydą, m. 2. od pierwfzego a 3. od drugiego, makommunika-cyą z portem tegoż im. nad rz. Mozą ftoiącym; przez kanał długi m.z* dł. 21. 48. fz. 52.
DELFZYL, forteca Holiend. w Gronindze nad rz. Fiwelą,oa>». 6. od Groningi , o m. od Damy , z portem dofyć wygodnym. Przedmurzem ieft Hollendrow od Niemców dł. 24. 26. fz. 53. i8-
D E LHY, albo Deli, Delliitm, wielkie piękne 1 handlowne M. In-doftanu , zbudowane na , początku wieku 16. od Chageana oyca A'u-rengzeba, dla uczynienia z niego ftolicy fwego Cefar. fą którzy mnie-maią, że przefzłe Delii było ftolicą Porufa Króla. Wielki Mogoł częfto w nim przemiofzkuie ; ma tu fwoy Saray, tudzież pałac kofztowny i wielkie zawieraiący ńtarby. Stoi nad rz. Gemmą o w. 85. oj Lahory, 40. od Agry, dł. <37. fz. 28. 20.
DELIST H , albo De'litz to iefbz Wandailkiego ięzyka , las święty.
DEL1TIUM, M. piękne wMi-fnii, z zamkiem dobrym , w cyr. Lip/îci m, od Li pika m. 3. na połn. nad Lubberą , wzięte było od Huflytow r. 1429.
DELLE, Della, m. Fr. wAl-facyi m. 2. od Porentnr.
DELM ËNHORST, M. i Hr. Niem. w cyr. Weftfal. nad rz. Del-mą, blizko IV effe r y, zdobią Cy-tadellą' Antoni Hr. z Oldenburgu opanował go r. 1547. Eroi Duńfki ftał fię iego Patiem od r. 1667. ale dał go poty m r. 1773. Xciii* Hol-fztyńikiemu w zamianę za Hol-fztyn Xiążęcy. Jeft o m. 3. od Bre-my 7. od OldenbuTga , dł. 26. 12. fz. 13. 10.
DELMINA, ob. la Mina pod lit. M.
DELOS, ob. Sdita.
D E L S P ERG, albo D e l «-Muyx, M. Szwaycar. w Bilk. Ba*
D EN
DEN	161
zyîeyfkîin o ni. 4. od Solury, dl. 28- 58* fz. 47. Tg.
D E M E R , Tabuda , rz. dofyć znaczna w Brabancyi wpada w Dylę.
D E M E R A R Y, rz. znaczna yWyan. Holi. brzegi iey fą bardzo j^yine, ma kcmmunikacyą z v/ie-H innemi rzekami, i przeto ftaie % fpławną. Holiendrzv maią tu *Woie wygodne ftanowiika dla ładowania okrętow, kt,ore do Europy ^yfyiaią.
D' E M E T R: Y A D A, M. Turcyi Europ. w Tefialii na połn. odnogi Armiro.
DEMETRYOWICZ , M. Pańfiwa Rofîyi/kiego w Woi. Smo-leńflcim, przy rz. Ugra. dł. 54. fz. 52. 30.
DEM EU, m. Fr. w pow. Ar-
taaniackim , m. 2. od Vie.
D E M. NIN , dawne M. Niem. ^ Xfi wie Szczecińikim , w Pcme-ranii» nal. do Krola Pruikiego 0 m. Ï2> od Stralfundu. dł. 32. 20. fz, 54- 3-
DEMONA-VAL-DI-DEMONA , Galles Kem or enfi s, Prow. Sycylii w dolinie obfzerney w części nay-"Hżfzey Neapolu, jeft długa nu bli-^<0 40. fzeroka 5c. kray na podziw zy^ny, niiafto w nim celne Mefly-na.
D E M O N T , albo Demona , forteca Xftwa Piemontflciego w Hr. ^aluceńfkim nad rz. Sturą. Jeft o
4. na poid. ku z, od Coni 7. od Tendy.
D EN A IN, m. Fr. w Nider-^andzie w Hr. Hanonii , nad rz. k^aldą, fl. zwycięztwem odniefio-nym przez Marfzałka de Vtllars, r- 1712. i Opac. Kancniczek. Jeft *n''ędzy p'alenciemies i Bouchain.
21. 3. fz. 50. 20.
£ E Ń A T , m. Fr. m. 3. od Alby.
DENBIGH, Denbiga, M. A n-Selftfe ftol. Prôw. Denbigshiry , w ^ftwie Wallii z zamkiem , wyfyła
SP* na Fari, lloi na ikale ma-
iącey w fobie wiele wapna, co niezdrowym czyni dla obywatelow powietrze; handel prowadzi rękawiczkami. Leży o m. 54. od Londyn nu, dł. 13. 55. fz. 1:3. 13.
DENB1GHSHÌRÈ, Prow. Angl. w Xftwie Walii ma obwodu na tu. 40. łanc w ziemi 41 codo. kray v śrzedku żyzny , obfituie w rudy ołowianne, wyfyła na Parł. Deputata.
DFNDERMOND, Dermond,
albo Tenerraond , Teneramunda » piękne i obronne M. Aufîr. w Ni-dfriandzie, w Flandryiz zamkiem. Xiążę de Malborugh, dobył go r. 1706. a Fr. r. 1745. ctaczaią go' bagna i piękne łąki, które obywatele zalać mogą za pomocą śluzów. Jeft nad zbiegiem Dèndry i Skaldy,
0	m 6. ed Antwerpii , 5. od Gan-dawy, 6. od Bruxelli. dł. 21. 38» fz. 51. 3.
DENIA, dawne i moc.M. Hi-fzpańlkie w Kroi Walencyi, z zamkiem mocnym i portem wygodnym. Było dawniey Bifk. zdobyli go związkowi r. 1705. odzyfleał go Asfelel Kawaler, r. 1708- Kilko wiekami przed J. Xtufem było od Marfelczy-kow założone, leży przy morzu pod górą o m. 21. od Alikanty. 23. od Walencyi na przeciwko wyfpy Iwi-ki, dl. 18. 8- fz- 39-
DENIS, (S) S. Dyoniżego. Opac. w Reims, czyni 9000. liwr. Tego im. Opac. w Dyec. Kambro-zkiey czyniące 15000., liwr. im. Fr. o vi. 4. od Orleanu.
DENTIUM Littus, Cojìédes dents, Poœorzeflotiiowe, kray nac-brżeźny w Gwinei w Afr. między brzegiem złotym; Malagwą i Kwa-kwami. Rozciąga fę na. m. 80. Europ. dzielą go na dwa narody dobry i zły. Dla portow nie wygodnych i dzikości miefzkańcow rzadko tu Eurcpey/kie zawiiaią okręty. Handel tegô kraiu naywię-kfzy zawiił na'zębach Słoniowych,»
1	ztąd ma fwoie nazwifko.
DENYS, (S) & Dncmf.Mt
364	DER
DE T
Wyfpy Francuzkiey ze fławnymO-pac. Bened. jrdzie widzieć groby Krok>w Fr. i fkarb kofztowny , o w. 2, od Paryża, dł. zo. 22. fz. 48.
' 56, §. Tegoż im. M. Fr. w Langwe-docyi, m. 3. od S. Papoul, i inne w Few. Andegaweńfkim, m. 3. od Sabli; fą ir ne mniey znaezne rniey-fca we Fr. tegoż nazwifka,
.D E P F O R T, rn. Ang. nad Tamiz?., m. 2. od Lóndy-nu. Tu okręty KrolevfiUe bndnią i naprawiają, •W położeniu ieft r:;il/m.
D E R A S, wiel. M. Azyi w Per-iyi. dî. 79. 30. fz. 31. 32,
D E k E F N T, Derbentium, wiel. i ebronne M. Azyi w Perlyi, fundowane od Alexandra W. po więk, izotie od Naushirwana I'-rola Pers. a-ozciąga fię prawie na milę. Widzieć fię w tym mieście daią liczne groby, mury iego ikładaiąfię z kamieni twardfzych nad marmur, kitowanych mafią robioną z tłuczo-nych miałko fkorupek ślimaczych , z tartego na proch głazu. Blifko tego miafta widzieć gruzy muru, który fię ciągnął od morza Kafpiyflde-go, aż do morza czarnego. Piotr W. opanował to miafto pod czas o* ftatnich rozruchow w Perlyi. Leży łflifko morza Kafpiyfkiego przy górze Kaukazie, dł. 67. 35. fz. 42. 8.
DERBISHIRE, Prow. An-gieł. obfituie w zboże pafze i lafy. Wyfyła 1. Dep. na Pari, ma góry marmurowe, rudy węgielne, żelazne, ołowiane, alabaftrowe i kry-fztałowe. Derby iev M. S. ob. Darby.
DERNBACH,M. wyż. Haffyi z zamkiem tegoż im. m. 3. od Mar-
Eurga. Grod Dernbachfki nal. do andgrafa Darmftadfkiego.
D F R N, M. nadm. w Âfr. w Kroi. Barkańfkim.
DERNIS, M. Dalmacyi z for-' tecą. Wenetowie wzięli go r. 1684.
DEROTA, Deiruta, M. Egy-Ptu na wyfpie, którą czyni kanał płynący z Kairu do Rozetty, maKo-sciotf wfpaniały, okolica tego in. wydawała dawniey bardzo wiele ch-
kru. dł. 49. 50. fz. 30. 40.
DERP I", Derpatum, piękne î dofyć znaczne M. w Infianciecb , niegdyś Wdztwo i Bifk. za rząd,o w Pol. Wzięte było od Cara Iwana Wafikwicza r. 1558* odebrał go r. 1604. Hetman W. Lit. Chodkie-wicz , zdjobyt - było od Szwedów r. .162:;. a nakoniec opanowane od Cara Piotra W. z całemi Inflantami, zoftaîo przy Mofkwie. Leży na górze, ma zamek za mia fletu nad rz. Ambeką, od Pieikowa m. 20. od Narwy 25. dł. ^5. io. Iz. 58. xc.
D E R V A L, dawna Baronia Fr. m. R. na połud. od Rennes.
DESIDERADE, Defideraia, De-zyderada, wyfepka Amer. poln. ieri ria z Antyìfkich , odkryta przez Krzyfztofa Kolumba, nal. do Franc. Opanowali ią byli Anglicy , ale traktatem Werfalikim wrócili ią Franc, r. 1763. Jeft długa m. 4. fzer. 2. od Marygalanty o m. 7.
DESIRE, Kap kończący Kray nazwany ziemia ognifta, przy uy-ściu przefmyku Magiellańfkiego W morze połud.
D E SNY, m. Czefkie.w cyr. Be-chińfkim, fl. wodami mineralnemi.
D E S S A U, Defilivi# , M. obronne Niern. w cyr. wyż. Saxonii w Xftwie Anhak, 1Î. ftoczoną tu bitwą w r. 1626. ozdobione ieft pięknym zamkiem; ma włafr.ego Xcia z Linii drugiey Xiążąt Anhaltyńfkich, i ztąd to ta linia fwoy tytuł bierze. Leży przy zbiegu Elby z Muldą, między Magdeburgiem i W i Henr-bergiem, o m. 15. od Liplka. dł* 30. 25. fz. 51. 58.
D Ë TE R N, w Oft-Fryzyi, znakomite od lat kilku z przyczyny wod mineralnych.
D E T PI M O L D , Ditmoldia,. dawne m. Wiem. w Weftfalii nad Wehrą, o m. 1. od Lemgowii, 6-od Paderborny, rezydencya Hrabi Lippeńfkiego.
DETROIT, przefmyk, term'a Fr. ob. Fretum.
DETTINGEN, albo DE*'
D I A
m. Niem. w Elekt. Mcgun-ckim , znakomite zwycięftwem, które Jerzy II. Kroi Angl. odnioff. r. ^743- między tym miaftem i Se-iingftadtem nad Franc, maiąceini na czc-le Generała Noailles.
DEVA, port Hifzp. na morzu Eiikayfkim w Prow. Gwipufkoa, o 12. od Bilbao, 5. od Placencyi. 15.. 8- fz- 4?- 3o-_ D E V E L T O, albo Zagoria, m. Turavi F>rop. w Bnlgaryi, ma Ar-cy Bifk. Greckiego. Leży nad Pa-nizą,o m. g. od Siffòpoli , 26. od Adryanopola , 45. od Konftantyno-pola. dł. 45. 8- fz. 4>- 33*
D E W È NTER , Davtntria , ^ìel. obronne , handl. ludne i fla-yv'neM. Hollandyi, ftoł. Prow. Ower-, przedtym wolne Anzeaty-ckie, i z Bifk. które znieśli tu Hòli. ®pano\yawfzy go r. 1591. Bifkup ®ìonafterlki zdobył go był r. 1672. ale go tegoż r. powrócił. Oyczyzną Jak. Gronowiufza, i Bronhorfta. ^-eży nadrz. Iflelą, o m. 4. od Zut-P'ianii, 22. od Amflerdamu. dł. 23. 43- fz. 52. 18.
t P E V e Z E, m. Fr. w Armenia-ckim Pow. m. g. od Auch. Deuilly, zamek Fr. w Xię»
Barfkim , m. 3. od Darney. DE W1 ZE S , m. Angl. w tfr. Wiltonfkim, wyfyła 2. Dep. na Parł. r,?- 2. od Wiltony. pDEW0NSlORE, Dtvenì», r°w. nadmorfka i połud. Angiel. P°ryła 2. Dep. n» Pari. Powietrze zdrowe i ziemię urodzayną.
Ulejzkańcy iey fą nayzdrowfi i nay« i^ezwieyfi ze wfzyftkich Anglików. **ki miny cyncwe, ołowiane, raa-nufaktury fukien, fzarży, koronek; zawiera łanów, ziemi 1920000. a V r\0*? tna m' ^S* Excefter iey M. S.
D E UX Ponts, ob. Zweybriick. \ , J'ZlZA, Decida, M. Egyptu nad tNîlem, niedaleko Kairu. Oby-wateie nuafta tego twierdzą, iż Je-remiafz Prorok tu ieft pogrzebiony. dl. 49. 10. fz 2g. 54. DEHIHON, ob. Maffifa.
D I E
165
DI AM PER, M. Indyiflcie w Krok Kochinchinfkim , przy brzegu Malabarikim, Obywatele iego fą religii Chrześciańfkiey.
DIANO, M. Stanów Genueń-fkicli, m. 1. od Onelii.
DI A R B E K, Diarbekir, Mefo-patamia, Prow. Turcyi Azyat. między Tvgrem i Eufratem, dawniey zwana Mezopotamią.
DIA R B E K, Diarbekir, Amed, jlmida, wiel. i dawne M. Turcy! Azy. ftcï. Prow. tegoż im: położone w miłey nader i żyiney równinie przy rzece Tygrys , Mahometanie miafta tego obywatele fą polerowni, w obcowaniu mili, uczynni i Iudz-"cy dla Chrześcian, których tam liczą na 20000. Handel wielsi prowadzą płótnem, fkorami czerwonymi, i b£n., elną. Bafza Diarbeku iell Wezyrem Cefarza Tureckiego , i może wyftawić woyfka konnego 200G0. Odległe o m. 65. od Alepu, 52. od Mazuli. dł. 57. fz. 36. 5^'.
S. DIDIER, m. Fr. m. 7. na połn. od Puy. Tegoż im. m. Fr. m. 1. od Lugdunu.
DIE, Dea Focontior.um, M. Fr. w Delfinacie z Bifk. Jeft ftol. Pow. z .przyczyny religii wiele fzkod po-nioflo od Dyflydentow, przed znie-fieniem Edyktu Nantenflfiego. Wody mineralne ma zdrowe, leży nad rz. Dromą, o m. 9. od Walencyi, ia. od Grenobli , 115. od Paryża, dl. 32. s8- fz. 44. 44.
DIE, ( S. ) S. Deodatus , M. Lotaryngii, ma fiawną Kapim-lę , ktorey Kanonicy czynią wywód Szlachectwa, a Proboszcz miai władzę Bifkupią, przed uftanowie-niem tu Bifkupftwa, z przyczyny zafzłego fporu r. 1777. Jeft o tn. 12. na połud. ku w. od Lunewilu. dl. •''24. 45. fz. 48. 20. Tegoż im. ieft m. Fr. nad Ligerą, tn. 4. od Blezy.
DIECZIN, ob. Tefchen.
DIE L E T T E, mały port inor-fki w Normandyi, dokończony r. 1731. m. 5. na połud, od Cherburga. * DIEMAN.STEIN, wieść w
366	D I E
DIJ
Nier.-., udzielna domu tegoż im. w	nowym fiużące. Przyjęło Religią
«yr. Szwablkim v Xftvvie Oettyn-	Proteftancką r. 1539.'dr. 26. 25. fz.
genfT-im.	47. 45. od Szafuzy leży o m. 2.
DIKMENTS , Kray w ziemi DI P'ST, Diijła, M.'w X. Bra-
połndnicwey na połnoc nowey Hol-	banckim, wzięte było od X. Marbo-
Jandyi, tak nazwr.ney od Hollen-	ruga r. 1705. odebrane wkrótce i
drov o-! imienia Antoniego Fie-	zburzone od Frant. Jeft Ojczyzną
monts Generala Kompanii Indyi-	Mik. Kienarda. Leży nad rz. De-
fkiey w r. 1642.	merą, o 6. ni. od Lewanium, 4. od
DIE N VIL I. E ,m. Fr. w Szam-	Tillemontu. dł. 22. 35. fz. 50. 5g. parni, o ot. 5. od Barn nad Albą. DIETRICHSTEIN , m. Niem.
D l&F BURG, m. Niem. w E-	w wyż. Karyntliyi, nad rz. Geylą,
Jektcrftwię Megunckim , na w. Mo-	m. 1. od 'Arnoldfteynu. ]eft to dzie-
guncyi.	dzictwo li. Xiążąt i Hr. Dytrych-
D1E P H O L D, m. i Hr. Niem.	fteynow.
v cyr. Weftfal/kim , przy iesiorze DIE T Z, M. i Hr. Niem. w We-
Dumer , miedzy Bremą i Oftiabry-	terawii, z dwoiftym zamkiem, nal.
p.'s o »f? J2. od Miriden. Nal. do	do Xiążąt Naftau. Dietz nad Loną,
J'.le..t. H; nnowerfkiego. dł. 26. 10.	o m- 6. od Koblentz, 3. od Naflau.
fz. 52. a5. ^	di. 25. 35. fz. 50. 22.	¥
DIE ? P E, Deppa, Di-1 pa, pię- DIE lì, albo l'Isle-d'Yeu , wy-
Łne M. Fr. w Normandyi wyż. z	fepka Fr. o m. 3. od brzegów Pi-
portem wygodnym , zamkiem da-	Jktawii. Ma iedno Miafteczko.
wnym , j dwoma pięknemi fama- DÎEULEFIT* m. Fr. w Del-
rni przy wieździe portowym. Kościol	finacie, m. 5. od Montelimardy. Parafialny S Jaìcuba arèy wfpa- DIE U SE, Decempagi, M. Fr.
r;ałą ma wieżą, z ktorey,fakpowia-	w Lotaryngii, znakomite wodą fol-
daią , w ozafie pogednym doyrzeć	ną, z ktorey tu warzą wiele foli.
można brzegów Anglii. Handel iria-	Jeft nad rz. Seillą, między Metzem
iła tego zaw ift na śledziach , fto-	i Sawsrną, m. 9. na pojn." ku z. od
kwifiru, koronkach &c. WyźeyDy-	JMancy. dì. 24. 20. fz. 48. 50.
eppy Flotta Angiel. i Holi. r. 1600. DIGN ANT, m. Ifcryi, należy
była porażona , r. zaś 1694. była	do Wenetow,'o m. 1. od morza. dì.
fzturmòwana od Anglików, nie ieft	31, 40. fz. 45. 10.
teraz tak zr.aczna 12k była riawniey. DIGNE, Dinix, piękne M. Fr.
Kraffet, Pekwet, i Rychard Simon	w Prcnancyi,zBilkt przyłączonym
ztąd byli rodem. Leży nad nyściem	do Senezltiego r.	łaźnia-
rz. Bfft! Dii'/, o m. 12. od Rotcma-	mi, w biifkości znayduiącemi /i?
gu,6. od Treportu, ig. od Paryża,	nad rz. Bleoną, tu. 14. od Fmbru-
dł. 18.44/12."	55- Mała Dy-	nu 7. od Syfterony, 155. odParyża.
eppa ieft w Gwinei w Afr. zbudo-	dł. 23. 2. ìz. 44. 5.
vana od Francuzów na brzegu Ma- DIJON, Divio, Diźon, wielkie,
Isgwetty.	piękne, bogate, i iedno z navzna*
D Ï E R S T EIN, m. niź. Aulir,	komitfzych M. Fr. ftoł. Burguudyi»
2 zamkiem przy Dunaiu. Rychard	i Pow. Diżoneńfkiego. Ma Parla-
I- Kroi Angielfki przytym mieście	ment uftanowiony od Ludwika XL
był przytrzymany w r. 1194.	r. 1477. Bifk. erygowane od Kle-
DI E S S E N H O F F E N, Divo-	menfa Xli. r. 1731. Akademią Pra~
duruttt , wielkie, brigate i piękne	wa, Akademią fcientiarum, gród,
J:h Szwayoar/kie nad Renem, w	Opactwo znane pod im. S. Benigni
Itant. Szafuzkim, ma fwoie obrady	i zamek. Kościoły i domy publi;zne
i przyv^ieie innym miaftom Kanio*	po więkfzey części feardzc fą piçkfle»
D'I N
Na Rynku widzieć można ftatuę konną Ludwika XIV. Boffuet , de ta Monnoie, de Longepierre, Crt-ifllon , Piron , ztąd byli rodem. Bliżko miafta znayduie fię bogata Kartuzya , w ktorey fą wfp iniałe ■^'ążąt Burgundyi groby. Miafto fa-111 o leży w piękney nader i żyżney ro,yninie, między dwiema rzekami 9Jche i Suzon. Obfituie w przednie wina, o m. 19. na z. Bez.info-, 40. od LugJunti, 67. od Paryża.
22. 42.' 23." fz. 47. 19.' 22." DlLÂ/rz. w Brabancyi, która łączy z Skaldą.
DE LIGE, M. obr. wyfpy Cey-:atl, w nim Kroi Kandeyfki rezydu-le* dł. 99. 10. fz. 7. 40.
DILLENBURG, Dilenbur-8u»t, tn. Niem. ftoł. Hr. tegoż im. ^aiącego m. 8. wzdłuż, to. wfzerż ^ Wetterawii, i należące jo do Xcia Wafl -u-Dietz , czyli Xcia Arauzy-^Hufkiego. Leży nad rz. Dillą, o 9. *"• od Marpurga, ig.odFrankfortu, 2o- od Bonuy. dł. 25. 59. fz. 50.
DILLINGEN, Diii ngia, Di-M. Niemi, w Szwabii w Bifk. ^uliipurfkiai z Akademią fundowa-^ f-1549. Rezydencyą ieft Bifk. Aui'zpuv^lkiegy. X. Bawaryi oble-pf.to miafto r. 1703. bezfkutecznie.
ezy hiizky Dunaiu, m. od Bur-jv*wy, 4. od Aufzpurga,8> odNeu-
nir 28' IO* fz- W- 38. j . O, Op. Premonftr. o m. 4. °a Sens, czyni 1200. Iiwr.
d im o 1 [jk, Didi/motichos M. ]>'n1Cyi, Europ, w Romanit, z Arcy • !'<. Grec. Leży na wzgórku obla-ym rz. Marizą, o m. 15. od Adry-
0n°P°'u > 10. od Traianopolu. dł. 41. o- i z.. 4T,
D IN AŃ, Dinatnum , M. Fr. 0-M„,"'Ie0w Brytanii, o m. 6. od S. ar '>> r 0l^ Paryźa. dt. 15. 26.'.
tfz;	2?-' 16."
t/7 u	B*onantum$ Dinari*
l i! T'	1 °!jr°nne M. Nider-
i iV- H u-C' ^eo'iy':'kim. R. 1554.
75' od rraac. zdobyte było, ale
D I
167
przez Traktat Ryświcki .Bifkupowf Leodyifkiemu powrocone zoftało. Leży* nad Mozą w Kram obfituią-cym w marmur czarny i żelazo, o w. 6. na połud. od Namuru , ić. od Leodiu.ii. dł. 22. 34. fz. 50.
DtNCKELSPIL, ob.Dunks-fpield.
' DINGELFING, Dingoivi»-ga, piękne M. Niem. w niż. ryi, między Landshutem, i Strau-bitigą, nad rz. Iferą.
D i N G L E > Dinglia, rri. Irian-dyi z portom wygodnym, i naywię-kfzą w caiym Kraiu odnogą, w Hr. Kerry, o m. 3. na z. od Korku, bo. od Dublina dł. 7. 25. fz. 52. 6.
D IN G U W Â L, M. Śzkocyi w w Hr. Rofs". w Kraiu żyżtiym rad rz. Konnelą, w ktorey częfto.zuay-dowano perły, o m. 40. od Edym-burga, 1:5. od Londynu, dï. 13.40. fz. 57. 46.
DIOlS, D'cnfis Trafïus. Dieu-fki Powiat we Fr. w Delfinacie, kto-rego M. S. Die.
DICK O-W A R, m. i forteca w Sklawonii w Hr. Pofzegfkim. Jeft rezydencyonalne Bifk. Bofnii , do ktorego też należy.
DIPPOLDISWALD, m. Niem. Mifnii w Saxonii, o w. 3. na połud. od Drezna.
DIRSCHAU, ob. Tczewo.
DISIMI E U, m. Fr. w Delfi-naćie z tyt. Hr. o m. i. od Creniieu.
DISMA, Dyzma M. Japonii wązkim kanałem oddzielone od Nangafaki. Hollendrzy maiątu wielki i bogaty magazyn, i handlować tu mogą przez cały miefiąc Październik.
DISSENTIS, bogata Opac. Bcned. w Kraiu Gryzonow, niedaleko Ilantz.
DISSENZANO, m. Wł. v*' Stanie Weneckim , nad ieziorem Gardy, o m. 7. od Brefcyi, lł. dobrym winem.
DITHMARSEN, Ditmarfia, Kray leżący przy morzu Bałtyckim, między ĘlbąiEwderą. Fryderyk II.
i6s	D I X
D O B
Kroi Duńfki opanował go był r, 155*. iedna część należała do niego, druga do Xcia Holfistyńłkiego, lecz r. 1773- Xiążę uftąpił fwey części wraz z Xiçftwem Ho Hz ty nikim za Xiçftwa Oldetnburfkie i Delrnen-horftłkie. Miafta znacznieyfze kra-iu tego fa': Meldorp i Lunden.
D ! TZEN, m. Niem. w Biik. O-fnabruckim, znaczne fzybami folne-mł o m. 7. na poîd. ku w. od Ofna-brugi.
Dl U, obronne M. Indyifitie na wyfpie tegoż im. w Kroi. Guzaraty z dobrą fortecą; obywatele iego ży-ią bardzo długo,xwyfpa i miafto do Portugalii nal. od r. 1535. nie tak, lak przedtym haiidlowne. dł. 86. 30. fz. 21. 4s.
DIVANDURA , Divundurœ Infulce, Dywandurfjcie wyfpy, na-zwilko piąciu wyfep Azyi, z których każda ma około m. 7. obwodu, blizkiefą wyfpom Maldywfkim, należą do KrołaKananorłkiego, powietrze maią zdrowe i grunta uro-* dzayne. Handel znaczny prowadza,.
DIVAR , wyfpa morza Indyi-ikiego na połnoc Goy,nal. do Portugal.
DIVE, Diva, rz. Fr. w Nor-mandyi, bierze fwoy początek wy-żey Gafiey, wpada w morze,fpła-wną być zaczyna , przy Korbonie, inna rz. tegoż im. znayduie fię we Franc. v/ Piktawii.
D1W1K O R A , Bivi cor e , M. przy brzegach Koromandelu nadrz. Kalarmą, opanowane od Angl. r. 1749. gdyby można znieść piafki, które tamuią rzekę Jedyny by ttii tylko Anglicy w tey ftronie fwoy port mieć mogli.
DIXMUDE, Die,u/muter., Dy-zmuda M. obronne w Niderlandzie katolickim we Flandryi, od Brugen-czykow r.i|59.odCiandawczykow r. 1580. obiegane było bezfkutecznie, w r. zaś 1647. 1658- *695. i 1745. od Franc, wzięte było , ale traktatami Utrecłitfkiro i Akwizgranfeim
domowi Anftr. uftąpione zoftaf®» Leży w mieyfc-u urodzaynym nad rz. IpeWą, b r,i. 4. na połn. od Ipry.T"» i pól od Dunkierki, 3. od Neupof-tu, dt 20. 30. fz. 51. 2.
DNIEPR , Boryjlhents , wici. Rzeka Pol. poczyna fię w Mofkwie» powięklza fię rzekami ; Orfycą, Ord-wakiem , Berezyną , Prypeciem » Defną, Sożą, Raftowicą , Samary i. t. d. płynie przez znaczną część Litwy około Mohilowa, Rohaczo* wa, i Rzeczycy, potym odgranicza nas od Mofkwy , ooiewa KiioW» Czerkafy, Kryłow, na koniecprzea Tartaryą mnieyfzą, przebiegłfzy wpada w morze, jeft żeglowny.
DNIESTR, Ty ras, wiel. rz-Pol. zaczyna fię od gór Karpackich w Woi. Rufkim, płynie przez granicę Podola i Multali wpada w morze czarne niedaleko Białogroda * ieft rz. f|.)t'i'vną i rybną.
D IZ i E R, (S) .S'. Defiderii Fa-nit m dofyć znaczne M. Franc. W Szampanii, ił. wstrzymanym atta-kiem przeciw Karolowi V. r. 1544» twierdze ięgo zaniedbane były, Le-4y na i rz. Marną m. 6. na w. od Witry. dł. 32. 35. fz. 4S. 35.
D O 8 B F. R A N, lławńy niegdyś klafztor w Xftwie Meklcmoarglkim» w włości Roftockiey, m. 4. na połn. ku z. od Roftoku.
D O B BE R TIN, Opat Panien fzlachetnych w Xftwie Melklem-burgfkim, m. 5. na połd. od Gu-ftrowa.
DOBCZYCE, m. Pol. w Woi. Krakowikim , pod panowaniem Au-ftryackim w Cyr. Wielickim , Sta-, roftwo ieft nad rz. Rabą m. 2. na połd. od Wieliczki.
D O B E L , ob. Voîtsberg. DOBkOMIL, m. Pol. w Woi. Rufkim pod panowaniem Anftr. W Cyr. Samborfkim, odSzambora m-4. i pół,
D O B R Z Y N, Dobrinuyn, m» Pol. w Woi. Płockim , ftoł. fwey ziemi, ieft drewnianne i fpuftofza-le, podczas woyny Krzyżackiey 2 fol.
DOG
D O L	ì6g
Pol. wiele ucierpiało. Zamku da-	neclsfe§ò» Wktorey Iezy tniafta fto*
^'iiego gruzy zoftały. Leży na gó-	leczm n'enecya.
fze nad Wiflą> od Torunia m Pol.	DO"-. NA , o 3. m. cc. Drezna
ïo. od Warfzawy ao. od Górzna 6.	w Mifnii, ieft to dziwnie piękny dom
dł. 37, 35. fZi j2. 38- Dobrzyńłka	rozrywiki, gniazdo familii Burgra-
ziemia w Woi. Płockim, ieft oddzie-	biow âp Do^ma.
Iona rz. Dribencą od Pruli, od	D O L, l" ria » i7L f i', w wyz.
Woi. Inowrocławlkiego Wilią, dzie-	Brytanii z Bi&'. Oyczyzna. Alexan-
H fię na 3. powiaty, Dobrzyńfki,	dra dc ifille-Dïeu, o m. 2, od ma-
Słońłki, i Rypińfki. Ma fwego Ka-	rza., w kraiu ob/ituiącym w Kono-
^telana , ziemftwo i grod , feymi-	pie, zbożeiowoc^, z których wy-
kuie w Lipnie, obiera 2. Pofiow,	śmienife iabłeczniki robią, o ni. j.
I> Deputata i Konunifarza. Używa	od Antraim, 7. od St. Malo, 77»
2aherb, trzech wież. Mundur iey	0(^ Paryża, dł. 15. 53*. 48 • 48*
teft kontufz amarantowy z wyło.;*-	33 - 9"* . TT
błękitnemi , żupan biały. Od	D O L C E-A Q U A, m. i Hr. I ie-
Konrada Xcia Mazowieckiego dana	montfkie. z zamkiem dofyć obron-
tyła Krzyżakom , którą nim potym	nym nad rz. Nerwią, leży w kraiu
Vd2yfkałi Polacy prz»z fto kilka-	obfitym w wino i przednią i»liwę, fiu
^z_ieiiąt lat z Krzyżakami Ï Pruiitka-	2* c-d Wi'ntemilli » dł. 25. 15. fz.
Jirwawą wiedli woynę. "	43- 5 :-
DOCRUM, Do 'c cum, M. o-	D O L C J G N O, ob. Dulcigno. htone Holi end. w Fryzy i, w kraiu . X-» O f. E , ^ Dola Stguanorum ,
tìi'odzayiiyin, jeft oyczyznąReniera	Dc •« pięknsM. fr. w Franfzkoncie.
Genitny, zwanego Fryz.;n«m, Jana	;.cazi wzięli go byli 1479- X.
9°kuma i Korneli. Kempmfza. Le-	Ko:: • ìu'z fiobywał r. 1636. le.cz
?y Pł'zy uyściu rz. Wery om. 4. od	pr LudwiK XIV. dobył go r.
Levvandyna , 9. ed Gfoningi, dt.	j 66». Fortyiikacye Dołeńfkie zbu-
H' 28. fz. 53. Tg- °	rzone ; , r. 1674. Kołlegiura
dOE, czyli Doue , Theo dit a-	tuteylze ieft iedno z naypiękniey-
d'*m, Doa, m. Fr. w Andegaweń-	izycś we Francyi. Leży nad rz.
ftiui Pow. znakomite pałacem da-	Doux, w krain ni dym i urcdzaynylr,
wuych X. Akwitańfkich , l.torego	o m. 6. od Bezsnforiy, 12. od Dy-
dotąd gruzy widzieć można, tndzif i	żonu, 78. od Paryża, dł. 2%. 10*.
Jarmarkami, pięknafonbiuna ? uv<>	6". iz. 47. 5'. 42*'.
dzeniem XX. Marlolies. i ja. nba	DOŁHINOW, m. Pol. w Woi..
Sawary> leży o »>. .3, ?..! Samnur.	Wi leń (ki m pow. Ofeniiąńlkim, nic-
l7' 13. fz. 47. t2.	d. ieko rz. Wilii m. 3. od iey źrzc-
DOEBELN, m. w Cyr. wyż.	Ais, od Ofzmiany «<.26.
^axonii w Mifnii m. 2. o Lipfka,	DOLINA, m. Poi. w Woi. Ru-
rz. Muldą, ii. przednie: ii fa-	fkim pod psn rwaniem Aulir, w Cyr.
brykami kapelufżow i fukien.	Halickim, w ;yftrykcie Tyzmieni»
D O E M IT Z, ob. Domitz.	ckim z Stwen;. ui. 8-' »a połd. ku z.
m tÇ^ZBURG, Teutoburgutii,	od Ii .: cza.
• Hollenderikie nad rz. lftylą w	DOLLAR i» iezioro albo ra-
«r- Zntfanii. Wzięte było od Xcia	czey odi ;;vi morza Niemieck. przy
murycego de Najfau, r. 1591. a	Xftwie Oft-I/ryzyi; była to dawoiey
" i1 rane. 1670. dt. 23. 42. fz. 32.	piękna i obfzerna fownina, ktoipą z
3*	33. wfiami zalało morze r. 1277.
OOFAR, ob. Dafar.	D O LO MIEU, Margr. Fr. w
D-OGA.fi O, albo Dogat , Ve~	Delfinacie.
Ducatifs t część W®*	DOLXABAT^ M* w ft*na.ck
Im L	X
*70	D 0 M
DOM
W Mogoła, z fortecąi edną z nayle-pfzych w tym kraiu w Pro w. Bala-gacie, dL 94. 30 fz. ig. 40.
DOLUS, m. Fr. na wyfpieO-leronie przy; brzegach po w. Alteń-fliiego,
DOMAZLICZA.alboTHAUs, M. Czefkie nad rz. Kadburzą, w Cyr. Pilżnieńfkim, Ił. zwycięztwem odniefionym przez obywatelow nad Krzyżakami wyiłanemi od Papieża przeciwko Huflytom r. 1466. Szwedzi dobyli go r. 1641.
DOMBKS, Pagus Dombenfis, Dombfkie Xftwo udzielne we Fr. wzdłuż ina około m. 9. wfzerz tyleż , grau, na w. z Brefcyą, na połn. z Mafonenfkim, na z. z Bclloceń-Jkim, na pold. z Lugduńfkim Pow. Kray ieft żyżny i w-miłym bardzo położeniu ; dzieli fię na 12. Kafzte-lanii. Kroi Pr. kupił to Xftwo od Hrabiego ci' tu r. 1762. i lwego tu wyfyła Intendenta.
DOMEURE, Opac. Fr. w Lotaryngii z JuryzdykcyąBiikupiąnie-gdyś, przed przyłączeniem iego do łiiflk. Dieńlkiego r. 1777. m. 1. od Blainontu.
DOMFRONT, Domfrontium, tn. Fr. z tyt. Hr. wNormandyi, ieft na górze m. 14. od Alenfony, 56. od Paryża.
' S. D O MIN G O , HifpanUla , S. Dominika wyfpa Hifzp. w Ameryce naybogatiza z Antylfkich, długa na m. 160. fzer. na 30. obwód zaś iey wynofi na m. 350. odkryta jsit od Kizyfzt: fa Kolumba r. 1492. d.nia 6. Grudnia. Miełakana była wprzód od dzikich wyfpiarzow, których tu Hilżp. w przeciągu lat 17. 3. milliony wygubili* Otoczona ieft zewfząd prawie Ikałami i hakami niebdpiecznemi. Gorąco byłoby tu nieznośne, przez fześćrniefięcy roku , gdyby nie wiatr wfchodni, i częfte a obfite defzcze były, które fprawuią wilgoć mocno fzkodliwą, a mięło, zboże, owoce w krótkim czafie bardzo pfuiącą. Częftym a prędkim pódieg* odmianom powie-
trza , tudzież trzęfieniom ziernï , nayznacznieyfze przytrafiło fię r. 1727. Rodacy tamteyfi żyią bardzo długo, Enropeyczykowie zaś prę-dzeyfię *u, niżeli gdzie indzieyfta-rzeią. Wielą zalana ieft rz. z których znacznieyfzefą: Ozama, Ney~ w a , Macoris, Ufagne, Tuna i A-Jlibonita, oftatnia ieft naydłużfza i nayfzerfza ze wfzyflkich% Pofiadà miny złote naypięknieyfze i nayboga-tfze w świecie, tudzież fzyby kryfzta-łowe, marmurowe,fzpitzglas, fiar-kę , cynę, żelazo i. t. d. niewyczerpane dotąd od Europ, dla niedo-ftatku robotnika. Część iey wfcho-dnia do Hifzp. zachodnia do Francuzów należy.
DO MIN G UE, (S.) piękne M-Amer. ftoł. wyfpy tegoż im. w części Hifzp- z Akademią i Arcy Bifk. ktorego Katedra ma być nader prze-pyfzna. Od niego wyfpa ma fwoie nazwifkó, leży na brzegu poîd. rz. Ozamy, dł. 304. 20. fz. 18. 20.
DOMINIQUE, (la) Dominika , Dominica, wyfpa w Amar, pi -nocney iedna z Antyllkich, między Martyniką i Gwadalupą, tak nazwana od Hifzp. iż w dzień Niedzielny odkryta była. Ma figurę okrągłą, ktorey frzednica wynofi na m. 13. obwod zaś 35. wody ma wyborne, góry obfituiące w drzewo do nay-więkfzych budowli zdatne. Miefzka-na była od Karaibów aż do r. 1771-ktorego od Angl. opanowaną, a r. 1763. traktatem za włafność ich poczytaną zoftała. Roku 1778* Francuzi we 24. godzinach opanowali ią, i iednego nie utraciwfzy żołnierza. Miafto Rofau, ieft wyfpy tey niby ftoł. dł. 315. 40. i 316. fz. 15. 30.
DOMINIKA, rzeka na połd. rz. Senegali w Afr. nad ktorey brzegami maią fwe ofady Portugal, dla handlu.
D O M IT Z , Damitium , M. o-brenne Niem. w Xftwie Meklem-burgikim ; wzięte było odwoyfk Ce-
ftrikich 1627. od Sz\yedow 1631*
DON
POU	ijt
WCefl î Safow 1637. od Szwedów nakoniec 1643. leży. przy zeyściu fię rzek Elby i Eldy o tn. 10. od Szwe-rynu, 5. odDanenbergi, 8- od Grabowa, dł. 29. 16. fz. 53. 25.
DO MME» Mons Domœ , m. Fr. w Perigord, na górze blizko Darzony, ma fądy Krolewfkie, od Sar-laty m. 2.
DOMMERTEd'AUBRAC , ob. A ubrać.
DOMO-D'-OSCELLA , O/-cella, m. Włolkie w Xftwie Medyo-iańflum przy Alpach, nad rz. To-?ą , nal. do Króla Sardyńfkiego , ieftwHr. Anghierikim, o m. 10. na połn. ku z. od Anghiery.
DOMPAIRE, dawne M. Lotaryngii, w którym Krolowie Au-ftrazyi i Xiążęta Lotaryngii przed-tvm rezydowali. Teraz ieft tylko ■«'fią o tn. 4. od Darney, 6. od Re-Oiiremotnu.
DOMPIERE, m. 2. od Dora-ty w Pow. Lemowiceńfkim, inne tegoż im. tn. 2. od Rupelli fą m. Franc.
D OM REMY, m. Fr. w Bar-r°is, nazwane la Pucelle, fiawne "rodzeniem Joanny d' Arc , znaio-^ey pod imieniem Pucelle d' Orie-a*s- Leży nad Mozą o m. 2. od Afiuf Chał eau 3. ed Vaitcouleurs.
Don, Tcvais, ìedn# z naypryn-cypalnieyTzych rzek Europ, którą oddziela od Azyi, bierze fwoy początek w Prow. Rezańlkiey w Mo-ftwie i wpada w iezioro zwane Mceotis, więcey nad 500. rzek łączy fię z nią. Kozacy Dóńfcy ponad ley brzegiem ofìedlì, od niey biorą nazwifleo cb. Kozacy.
DONAT, (S.) forteca Nider-landu w Flandryi Hollend. od niey dependuie Ekluza. i może ią zruy-nować fwoią Artyleryą. Tegoż ieft im. m. fr. w Delfinacie m. 3. od Rf>tnanfy.
D ONA WERT , Donat; er da, Danubii Infuła, obronne m. Niemieckie w Cyr. Bawarfkim na pograniczu Szwabii, po kilka razy
zdobyte i odzyfcane byîo w czafie woicn Niemieckich. Przedtym było Cefarfkie, teraz nal. do X. Bawa-rvi, leży nad połnocnym brzegiem Dunaiu, o m. to. od Aufzburga, 5. od Neuburga, 15. odUlmy, dł. 28* 30. fz. 48. 46-
DONCHERY, Doncheriacum, Donfzery, piękne m. Fr. w Szampanii nad Mczą, o m. 1. od Seda-nv.
DONGO , Kroi. Afr. w Abif-fynii przy Kroi. Angola, teraz prawie nieznane.
DON ION, m. Fr. w Brrbofi-fkim paw. m. 4. na z. od Digoin.
DONNERAILLE, m.Irlan-dyi, w Hr. Kork, wyfyła Dep. fwe-go na Pari.
DONNEZAN, kraina Fr. w Hr. Fotx, ktorey mieyfcem głównym Qiterigut.
DONZENAC, m. Fr. w Le-
mowiceńflcim pow. m. 2. odBriyes.
DONZERE, m. w Delfinacie, z tyt. Xftwa, który noli Bifk. dt Viviers, o m. 2. od Montlimart.
D O N Z Y, Domitiacum, m. Fr. ftoł. Donzeńfkiego pow. o m, 3. od Cofnę, 9. od Niwerny. Tegoż im. m. Fr. z zamkiem i fądami o m. 2. od Fours.
DORAT, Dorałum, m. Fr. w Marchii nad rz. Scurrą, o tn. 10. od Lemowiki, 3. od Bellaku.
DORCHESTF.R, Damava-tia, 1VÌ. Angiel. ftoł. Prow. Dorfet nad rz. Frozną nie daleko grobli Rzymlkiey nazwaney FoiTway, na ktorey Rzymianie trzymali, niektóre fwe p łki, iako z dawnych medale w widzieć fię daie. Znaczny tu obywatele maią odbyt zfzarzynay-przednieyfzey. Wyfyła 1. Dep. na Pari, leiy o m. 40. od Londynu, dł. 15. 10. fz. 50. 41.
DORDOGŃE, Dordonia, rz. Fr. bierze fwoy początek w górze zwaney złotą , w niż. Arwernii, płynie przez Guiennę i łączy fię z Ga-rurr.ną.
DORDRECHT, albo Dom, Xij
/
17»
DOR
I)ordraeum, piękne, obr. i bogate M- Hoilend. w Prow. Hollandyi , pierwfze z Stanów tey Prowincyi, flawne Synodem Kalwińflum w r, 36xg. połowem fumów, tudzież u-rodzeniem Pawła Meruli, Korneli, Adryana, Gwilhelma Lindana , i jara Wita. Leży na Kępie, tam gdzie Merwa łączy fię z Mozą, o m. 4. od Roterodairui, 6. od Bredy, 15. od Amfterdamu. dt. 22. 8. fz. 51. 50.
DOREN*, ob. Dure.
DORFF.N , m. Niem. w niż. flawaryi w Regencyi Landshutfkiey nad Iferą. Częfte na to mif-yfce lud cdprawuie pielgrzymki.
DORI A, rz. WI. w Piemoncie.
(DORMANS, Domnamantum, m. Fr. w Szampanii, o rn. 4. od E-pcrny, z tyt. Hr. i obronnym zamkiem.
DOR NE BUR G, albo Dorn-borg . m. Niem. w wyż. Saxonii nad Salą, z zamkiem , o m. a. od Jeny, należy do domu Saxe-Weimar: zaś Dombnrg zamek niedaleko Zerbft , nal. do domu Anhalt-Zerbfl.
DORNHEMM, dawny zamek zruynowany błizko Darmftadtu, przy którym Cefarz «dolf z Naf-fau , r. 1298 byt zabity od Alberta I. Xcia Auftryackiego.
D O R N O C K, Dorodunum, M. Szkocyi poîn. ftoł. Suthérlandii, ma zamek i port obfzerny nad eduogą tegoż im. Leży o m. 42. od Edim-łnirga , 150. od Londynu, dł. 14. io. fz. 57, 58. Wy i y ta Deputata na Pari. 5ślźę Edward zdobył go r. 5746. poraziwfzy wprzód Lorda Lo-vedona.
DORSETSHIRE, Prow. nad-jnorlka Angieltka, wyfyłą 2. Dep. jva Pari, obfituie w zboże i marmur. Porche fter ieft iey M. 'S. zawiera fanów ziemi 712000, jeft w położe-31 i u miłym,
D O R S T E N, Dor fi a, M. obronne Niem. w cyr. Weftfalfkim w Sfea-«łjtch Elekt, Kolońlkiego nad Lippą,
D 0 U
o m. 8, od Duysburga, 20. oc! Ko* lonii, 15, od Mo nafte fu, 5. ed We~ feli. dt. 24.. 38 - fz. 51. 38..
DORT M U N D, Tv emoni a , M. Niem. piękne> obronne,bogate, ludne, Cefarfkie, w cyr Weftfalii, w Hr. Mark, nad rz. Em-fą, o m. f4. od Monafteru, 15. od Kolonii. Ma wfpaniate Kol'egium dla Proteftan-tow, fund. r. 1543- piękne Kościoły, Klafztor Francifzkanow i Dominikanów. Polowa nńefzkańcoW ieft Religii Proteft. Uwolnieni zollali we Frań cvi od prawa kadukowego r. 177c. dł, 2 <5. 6. fz. 51. 30.
DOUARN E N E S, m. Fr. niż. Brytanii z portem przy odnodze tegoż im. dł. 48. ic. fz. 13. 35.
D O U A Y , Duffcum, Duak, wielkie i obronne M. Flandryi Francuz-kiey, ma fławną Akademią, fundowaną od Filipa II, Krala Hifzp. r-1552. i Parł. ulłanowiony r. i6g6. Wzięte było od Franc, r. 1667. odebrane od związkowych 1710. i znowu zdobyte od Franc. 1712. po potyczce Deneńfkiey , którym wł'a-fność mialła lego traktatem Utrecht-fkim zabeśpieczot!,! zollata. Ovczy-zną ieft Hiercn. Kommelina i Jatui z Bononii. Leży o m. 6. od Karne-raku, 5. od Atrebaty, 45. od Parv-źa. dt. 20. 44.' 4j " fz. 50.22.' to." Forteca de Scarpe ieft ztąd na wy-ftrzelenie z arma'y.
DOUERO, albo Douro, Du* ri us, rz. Hifzp. bierze początek v/ dawney Kaftylii z góry Urbion,;płynie przez Portugalią , i wpada w Ocean przy S. £fean niżey Porto, przebiegtfzy wprzód od w. do z* Kraiu na m. 90. Prow. Portug. położona między tą rzeką j rz. Min-ho, bierze od nich nazwilko.
DOUGLAS, m. nadmorfkie w Szkocyi, w Prow. Merche, i Xftwo, o m, 12, na potud od Rdimburga. Jeft to także nazwilko iednego Ka-pu i m. leżącego w części wic ii 0-dniey wyfpy Man.
$ OU LEN S, albo Dourlens, Donincuni, m. Fr. w Pikardyi > ®
DRA
DRE
175
**. 6. od Ambiami , 7. na z. ed Arras.
DOUMY, Baronia Fr. w Bearle , o 3. m, od Pau.
DOURBUY, ob. Diirbu.
DOURDAN, Dordingum,'m. U-yfpy Fr- flawne iedwsbnemi i wet-nianemi manufakturami. Leży nad rz. Orge, o m. 9. od Karnifty, 10. od Paryża, di. 19. 42- fz. 48* 3°*
DOWN, Dutium, Downa, m. IrlaiiÉÌyi, ftoï. Hr. Downeńlkiego w Prow. Ultonii; pofyta 1. Dep. na Pari, z Bifk. przyłączonym de Kon-^órfiìiego. Leży o m. 22. od Dubli-nu. dt. 11. 48. fz. 54. 23. Hrabftwo Powneńffde, maiące r.s. m. wzdłuż ì tyleż wfzerż, oblane ieft morzem 2e >trzech ftron, i ma grunta dzianie żyżne.
DOWNTON, m. Angiel. w Wiltshire, pofyła 2. Dep. na Pari.
DOVER, albo Douvers, Do-Wera, Dubris, M. nadmorfkie An-S'el. bardzo znakomite. Ma obron-ny zamek, zbudowany iefzcze iak P°wiadaia od- Rzymian. Od tego PÇrtu do portu Kaletańfkiego weFr. llie ma iak m. 7. Jeft to pofpolita t,r°ga z Anglii do Francyi, przeco Cudzoziemców bardzo ieft ncze-fzezane. Pofyła 2. Dep. na Park Leży^o tn. 23. od Londynu, 67. od * «ryia. di. ijj> 57." lz, 51. 7.' 47."
„DOUX, Dubis, rz. F r. w F ran-zkoncie, wypływa z góry Jury i Wpada v/ Saonę; nie ieft fptawna.
DOUZE, w. 3. od Petìgueux; , m. 2. od Sedany , fą m.
'rane.
DRACKEMBURG,Drakem-kurg, M. Niem. w Hr. Hoyeńfkim, prawym brzegu Wefery, o m. 2. od Nienburga. Krwawa pod tym rr.iaftem odprawita fię bitwa mlę-
y -"eiar. i Salkiemi woyfrfami r. 1547.	3
D R A G UIG N A N, Drace,tum, i-ragwmiana, M. Fr. w Prowancyi aad rz. Pilą, Vv kraiu mit)m i ży-nym , o m, 4, Frejus, 9. »d
Tropezy, 15. od Toulony.
DRAHÉLM, m. Niem. w no-wey Marchii, z zamkiem nad rz. Dragą, o iń. 2. na potn. od Falkem-burga.
DRAHIM, m. ftoł- Stwa Dra-himfkiego , na granicy Pomeranii przy Woiewocbtwie Pcznanlkim, do ktorego należato, ale traktatem Bydgolîiim r. 1657. ufrąpione Fryderykowi Wilelmowi Elekt. Bran-deburgflciemu, w fummie pretendo-waney za woienne pofitki 120000. talerow. Wykupno tego Staroftwa Rzeplta zleciła Królowi Michałowi i Naftępcom iego. Na Seymie Gro-dzieńfkim r. 1726. pozwolono Wo-iewodztwu Poznanłkiemu i. Kali-Ikiemu uczynić fkładkę na to wykupno, ca fię i 'ftało, ale Minifteri-um Safkie na inne ią obrocito potrzeby a Woiewodztwom w rze-czoney fummie uftąpiona ieft Sie-rakowfzczyzna.
DRAMBLRG.M. Niem w no-wey Marchii nad rz. Dragą, o m. 2. na, potud. od Falkemburga.
DRAWA, Dravus , rz. znaczna w Niem. bierze iwoy początek w cyr. Bawarìkim, i łączy fię z Dunaiem w Węgrzech , niżey Efleku.
DREFURT, oh. Trefurt.
D R E N T A , Kraina Hollcnd. graniczy na w. z Weftfalią, na potn. z Groningą i Omlandyą , na z. z Fryzyą, na połud. z OweryfTelią, ktorey to oftatniey część przedtym czyniła. Koworda ieft M. S.
DRESDEN, Drefda, Dre ; no, piękne, wielkie.i obronneM. Niem. w cyr. wyż. Saxonii, ftoł. Mifnji. Rezydenc. Elekt. Safkiego , ma wfpaniały zamek, w którym rezy-duie Elektor. Tobiafz , Tandler i Kentmann ztąd byli rodem.. Kroi Pruiki dobył miafta tego r. 1745» î T7<;6. ale r. 1759. de uftąpienia by! ptzymufzony , a 1760. próżno go oblegał. Leży nad Elbą, która go na dwa rozdziela miafta , to ieft na miafto ftare i nowe, pierwfze
174	DRO
DRO
ma obronną fortecę i we wfzyftko zamożny arfenaï, o m- 6. od Mei-fen, i6. od Liplka, od Wariżawy tn. Pol. &6. od Wrocławia 51. od Pragi 30. dr. 31. 26. fz. 51. 12.
DREUX , Durataffes, dawne i fiawne M. Wylpy Franc, znakomite bitwą tn (toczoną r, 1563. za Karola IX. na ktorey Proteftanci zbici, a Xżę Kondeufz poimany zoftał. Henryk IV. dobył go r. 1593. Obywatele wielki handel prowadzą fu-knem zdatnym na mundury źołnier-ikie. Godeau i Poeta Rotrou ztąd byli rodem. Leży nad rz. Blezą, o tn. 6. od Karnuty, 20. od Kotohia-gu. dł. 19. I.' 24." fz. 48. 44.' 17."
D R 1 B U R G, dawny zamek Niemiecki, o m\ 4. od Paderboruy, w Bifk. Paderboneńfkiin, ii. wodami mineralnemu
D RI E S E N , D fief a, M. obr. Niem. w nowey Marchii Brande-burfkiey , z dobrą fortecą. Szwedzi wzięli go r. 1630. lecz 1650. oddali. Leży nad rz. Nelzą, 012. m. od Landsberga. dl. 33. 36. fz. 52. a6.
DR IN, Brino, Drinus , Dryn czarny, rz. Turcyi Europ, wypływa z R'óry Mar/neri, prz'y granicach Albanii, i wpada w odnogę Dryń-lką, ■ fora fkłada część odnogi We-neckiey.
DR1NAWARD,' Drinopolis, M. lurcyi Europ, w Serwii na kępie oblaney rz. Drynem, m. 7. wy-iev iey uyścia w Sawę.
D R O BIN, m. Pol. w Woi. Pło-ckin, ipuftofzałe.
D R O G H EDA, Pontana, M. bardzo obronne, ludne i handlowne, ftoł. Hr. Louth , w Irlandyi , ma port wygodny, iławne odniefionym zwyciçfhvem przez X. d'Orante, nad Jakubem II. r. 1690. Leży nad Boiną o 12. m ®d Dublini, 16. od Armaghu. dl. 11. so. lż. 53. 53.
D R O HI C Z Y N, m. Poi. dofyć znaczne w Woi. -Podia/kun , ftoł. ziemi tegoż im. z Stwem grodowym, * izkolason , uiieyfce Seyunkcw i
£ądow. Miało zamek Krolewfk*#' fpalony od Litwy r. 1384. Leży nad Bugiem, w. ro. od Bielfka, 20. od Warfzawy. Drohicka ziemia Seynu-kuie w Drohiczynie, obiera PofłoW 2. Dep. i. Sądy ziemfkie agituiąfi? w Drohiczynie, Sokołowie, w Mie-dzny i Mokobodach koleią. Grunta ma urodzayne, Obywatele dość znaczny prowadzą handel na fwe pro-dukta. Dàwniey iak świadczy Gwa-gnin z ziemi tey i Biellkiey w potrzebie famey Szlachty ftawało na 20. tyfięcy.
DROHOBYCZ , m. w Woi. Kufkim, pod pan. Auftr. z Stwem, w gruncie bardzo żyznym ; ftoł. Dy-ftryktu , w cyr. Sambor/kim, od Sambora m. 4.
DROHUBUSK, aiboDoFO-hobhsk, m. Poł. w Pow. Wło" dzimir/kim , z Opac. Greckim, od Oftroga m. 5. na poln. nad rz. Ho-rvniem.
' DROITWICH, m. Angl. w Hr. Worcefterfkim , znaczne przednią folą, którą tam biorą z trzech zup. Pofyła 2. Dep. na Pari dl. i5« S6. fz. 52. 2C.
DROM, Droma , rz. w Norman-dyi, o m. %. od fwego źrzodia łączy (ię z foffą Souetf, Jeft rz. tegoż im. w Delfinacie, która wpada w Ren przy Liwronie.
DROMOR A , Dromorra , m-Irl. w Hr. Downeńfkim z Bifk, o w. 7. na połnoc ku z. od Downy»
D R O N E R O ; Draconerium, m* Wiotkie w Piemoncie , w Margr ^a-Irzkim, przy Alpach nad rz. Ma-krą, na ktorey znayduie fię moft wyfokości podziwietiia godney.
DRONTHEIM, NrdroĄa,wielkie i bogate M. Norwegii , ftoł. Wielkorządztwa tegoż im z Arcy Bifk. i wygodnym portem nal- do Kroi. Duńrttiego. Handel prowadzi wielki. F. 1658- od Szwedów wzięte było, ale tegoż r. od Duńczyków odebrane zoftało. Uftąpione było Kroi. Duńfkiemu traktatem Kopen-hauizkan r. xć6o. zewiząd prawi*
DRU
oblane ieft morzem i rzeką Nidde-rą. Leży,o m. 95. na połn. ku w. od Bergen, 136.od Kopenhagi, 108. °d Sztokolmu. dł. ?g. fz. 15.
DRONTHEIM-HUS, Prow. Norwegii, ieft naywiękfzą częścią tego Kroi. rozciągłą od połud. ku P°łn. na z. oblewa ią Ocean , na poln. golf Wardhufki , na połud. Bergienlki, na w. graniczy z Szwe-cyą. Nie ,ieft ludna, z przyczyny wielkich gór, które fię po całym rozciągają Kraiu. Drontheim ieft iey M. S.
DROSENDORF.M niż.Au-ftryi z zamkiem, blizko granicMo-rawii, o m. t;. od Znaimu. DROSSEN, M. Niem. w no-Marchii, ma fabryki dobrych Sukien, o 4. m. od Kuftrynu. DROUVILLE, Baronia Fr. Lotaryngii, o w. 2. od Lunewilli. DROUX, m. Fr. o m. 2. od Doraty.
D RUI A, lub Sapie z yn, m. Pol. vy Woiew. Wileń/kim , dofyć znaczne i handlowne, drewniane, rz. Dzwiną, z zamkiem do-^rym na pograniczu Potockim,»!. • °d Braiiawia.
ÛRUSSENHEIM, m. obr. vv niż. Alfacyi nad rz. Moterą, blizko Renu , o*6. »?. od Strafzburgu, ^ Hr. Lichtembergikim, opanowane od Cef. r. 1704. ale odebrane od anc. było po dwudniowym attaku *• 1706.
DRUY, Baronia Franc, w Ni-^erneńfkim Pow. o 4. m. od Ni-Werny.
D R UZ B AKI, po Niem. Rau-JC'enbath, wieś Pol. w Stwie Spi» zkirn , fi. łaźniami i wodami zdro-Wemi. Ciekawe iey fą wody obra-caiące ziemię w kamień, zkąd gro-je rury wodne, &c. widzieć ieft ztamieniałe, lub obrolłe kamieniem, a także wody obracaiące żelazo Hi z, tudzież wody zimne, a a^.vfze wrzące, wody kwaśne i in-r,f. a3 n'ezn°śney ewaporacyi, iż tt«»kVyo po nad nie przelatuiące zdy-
PUR	175
cha. Jeft od Krakowa m. 15. od Biały tn. x.
DR U ZOWIE, Drufi, Naród Syryi miefzkaiący w ziemi świętey na Libanie i Antilibanie. Obyczaie iego nie fą nam znaiome. Zdaie fię , iż to fą potomki Chrześcian prześladowanych, którzy fię na te febronili géi*y. Amurat IV. Kray ich obrocił w Prow. Ottomańfką.
DRWĘCA, rz. Pol. w Wei. Pomcrłkim, wpada w wilłf.
DRYBENTZ, rz. w Prufiech, wpływa z Hokeriandyi, rozgranicza Woi. Chełmińikie od ziemi Mi-chałowflciey, i Mazowfza , wpada w wiftę.
DRZEWICA, m. Pol. wWoi.
Sandomirikim, piękne i porządne, fł. rudami ielaznpmi, i fabryką pa-fow dofyć znaczną, gdyby była w fwym utrzymywana ftanie. ]eft i-mienia Szaniawskich.
DRYSZYN, m. Pol. w Woi. MściRawlkim pod pan. RofTyilkim, od Mohyłow* na w. m. 10.
D U A K, ob. Doway.
DU AR, m. obronne Dalmacyl blizko brzegu wfch. Cettiny, na połud. Almiffy, nal. do Wenetow, którzy tu mocny utrzymują garnizon.
DUBIN, m. Niem. w Xftwie Safkim. z zamkiem nad rz. Muldą, między Lipfkiem i Wittembergiem. Niedaleko miafta tego znayduie fię koperwas, fiarka i hałun.
DUBLIN , Dublinum , M. S. Irlandyi w Prow. Linfterfkiey w Hr. tegoż im. Jeft wielkie, bogate, piękne i ludne, ma Arcy Bifk, Parlament i Koilegium wfpaniale Akademii fundowane od Krolowey Elżbiety r. 1591. Rezydencyą ieft Vi-ce-Reya Irlandzkiego , fprawiedli-wość tym prawie idzie tu trybem co i w Londynie. Liczy wielê wfpa-niałych budynków. Załamanie fię izby Parlamentowey wielkiey w czafie famych Obrad, wielu Irlandczyków o śmierć przyprawiło r. 1782. Ma Port wygodny. îakob Uf-feryufz ztąd był rodem. Leży nad
DUG
D UN
r z. Liffi, blizko morza, w kra i u żyżijym o w. 75. od Edymburga, $5. od Londynu , dł. ri. 15. Iż. £,3- 18. Hrabftwo Dublińifcie rozciąga fię w zdłuż na g. wlierz na m. 4.
DUBOURG, Opac. Fr. Augnft. niedaleko Nantes, czyni do roku 18O0. liwr. Buce i Dùclaive, fą m. Fr. w Normandy.
D U BIE N K'A, m. Poi. 'dofyć porządne, znaczne fzpichi .rzami, czyli fk ładem zboż , ofiadłe ieft cieślami , leży nad Bugiem , zkąd wiele ftatkow pol. do Gdańlka corocznie płynie, jeft od Chełma m. 2.
D U B K DJ O W, m. Inflanckie nad zbiegiem rz. Dubny z Dźwiną, jaa z. Dyi.eburga.
D U BIN K1 , m. Pol. w Woi. Wileńlkim imienia Radziwiłłów, z ramkiem zapadłym ; od Wilna na połn. m. 7.
D U B1S S A, rz. w Xftwie Zmiid-zkim, łącz.y fię z Niemnem, płynie pod Rjofienie.
D U B N O , znaczne M. Pol. w Woi. Wołyńfkim ? z zamkiem dobrym i Opac. Bazyliańfkim, fl. kontraktami i ordynacyą Xiążąt San-gufzkow. Jeft dofyć bandlowne i mocne nad rz. Iiwą od Brodoww*. 7. od Lwowa 20. od Berdyczowa i6. od Warfzawy 62.
DUBROWICA, lub DąBRo-wica, m. Pol. w Woi. Brzefkim Litt. z fzkołami; niegdyś Xilwo Lit. Jeft nad Horyniem.
DUBROWNA, lub Dąbrówna, m. Pol. w YVoi. Witeblkim pod pan. Rofiyilkim, nad Dnieprem od Orlzy m. 3. od Srnoleńlka tg.
DUD E RNSTADT , Du-derftadìum , M. Niem. w Xftwie Brunświckim, nal. do Elekt. Mo-gunckiego od r. 1365. ktorego mu uftąpione było. Leży nad rz. Wip-perą, o 6. m. na w. od Gottingi, 15. ©d Kafsfclu, 52. od Moguncyi, dï. 28. i- fz- 51. 34-
D U G S M E, m. Fr. w Burgundi nad Sekwaną o m. 4. od Cha-
ty Ilon. Okolica od niego bierze iwo® ie nazw i!ko.
DUFFEL, m. w Brabancyi Auftr. między Maliną i Lierą nad rz. Nethą.
DU FF ER IN, m. Irlandyi v/ Hr. Downeńikim , wyfyła 1. Dep. na Pari.
DUISBURG , Tenłoburgum , M. Niem. w Cyr. Weftfalii, w X. Kliwii z Akademią, fund. r. 1656, przedtem ."elarłkie , teraz nal. do Króla Prus. leży nad rz/Roorą, blizko Renu , o m. 5. od Duffei" dorpu, 14. od Kolonii, dł. 24. 25. fz. 5-c. 24.
DUK LA, m. Pol. w Woi. San-domirflcim , ieft ban łowne, pięknym ozdobione pałacem, i ofiadłe,-teraz pod pan. Aulir, w Cyr. Pil-źnińfkim, od Lwowa m. 31. od Czu-cza K.
D U L CIG N O , Dolcigno , Ul-tiriium, Dulcynia, M. obronne Tur-cyi Europ, w wyż. Albanii,z Bifk. i port m wygodnym, i mocną cyta-dellą. Wenetowie obiegli go r. 1696. lecz bezlkutećznie. Obywatele mia-fta tego pod imieniem Duleygnoiow pofpolicie rozboiem morflcim bawią fię. Leży nad rz. Drineną, niedaleko ftarego Dulcigno, o 4. m. od Antybaru, 8* od Skutary, dł. 37. 2. fz. 41. 54.
D U L E C K, m. Irlandzkie o m-9. od Dublinu, p»fyła 1. Dep. na Pari.
DULMEN, Dtiltna, m. Niem» w Bifk. Monafterfkim, z Opac. 7. od Monafteru.
D U M B A R, ob. Dunbar.
D U M B L / N, Dumblanum, m» Szkockie , w Hr. Montheickim , #• zwycięztwem odniefionym przez X. jArgiïe, r. 1715. nad Partyzantami Pretendenta Tronu. Leży riad rz. Theetą, o m. 2. od Sterlinga, 12» od Edymburga, dł. 14. ip. fz. 56. 34- '
DUN-LE-ROI, Dunum-Regis, eh. M. B'ri w Pow. Bituryceńlkim, nad Auroną, m. 7. na połd. kuW» " ed
D U H
D U N	177
odBituryki, ic. od Niwarny.
D 0 N A, ob. Dźwina.
D U N A Y , Dtmubius , po Niemiecku Donau, wielka i nay/.na-eznieyCza w Europie rz. wypływa 2 lalu czarnego w Szwabach przy Zuinberdze, płynie od z. ku w. przezSzwabią Bawaryą AuftryąWę ■ 8'fy iTurcyąEuropeylKa.a zabieraiąc ^ fię innych rzek bardzo wiele, kilką korytami wpada w morze czarne, 2 takim pędem, że odfwego uyścia na m. 10. iako doświadczono, za-chowuie wodę (łódką w morzu. W mięyfcu blizkim uyścia tey rzeki, poławia lie -pewna mała ryba, która włożona w butelkę nalaną ^odą rzeczną z trochą piafku na jodzie, oznacza fwą fpokoynością, lub rufzaniem fię, rożne odmiany C2afu, lepiey i pewniej, niżeli Termometr .
DUNAIEC, rz. Pol. wypada 2 gór Karpackich, biały i cr rwy %?y fię przy Nowymtar&u, pîynie po pod Kroiienko, Sandecz, Z .Kii-C2yn, powiękizony uyściem Popradu wpada w Wilłę.
^UNBAR , czyli Bomb a œ , Bara M. Szkockie, w Prow. Lo-■ ^lianie, z porte") iławnym połowem piędzi i fumów, tudzież przebraną «arola II. 1650 Pofyła 1. Dep. na £arl. leży o m. 9. na \V. od E iym-burga, 7. o! Berwicku , 118- od Londynu", dł. '<5. %■$. fr. 56. t:.
D U NBAR 1 O N , albo 'Dus-fi ri tt on , Càjìrum B^ìtonmn, Bunbritonium, <Yl. Szkockie, ftoł. Hr. Lenoxenfkiego , wyfyła 1. Dep.
Pari. Ma zamek ieden z nayo-bropnieyfzych w Europie , do kto-reo° fchroniwfzy fię Bretowii > u-jrzymywali fię w nim więcey iak 3oo.^Leżky przy zbiegu rzek Le-Weny i jÇleydy, na wyfokiey przer-Wiftey fkaie, o m. 4. od Glsilkowa, 18- od Edymburga, 130. od Londynu, dł. 13. 15. fz> -5^
DL1 ND ALKA , Duadalkum, Bi/k. w Irl. w Hr. Lutheńf.dm , 2 pcrtem bardzo wygodnym, wy-Tom /.
fyîa Dep. na Pari, o m. 3. na połn.
ku w. od Luth y •
D J N D E , Diedonum, Dunda, M. Szkocyi połn. w Prow. Anghu-ikiey, znaczne fwym położeniem, mocą, handlem i rodem fi. hifto-ryka Boerytifza. Kromwel dcbyî go przez attak, leży nad rz. Tayą, o m. 5. od Perthy, 12. na połn. od Edyuiburga, T2i. od Londynu, dl. 15. 5. fz. 56. 42.
DUNEBURG , forteca w In-f!,juciech, nad rz. Dźwiną, z Sta-roftwem dawniey ftoł. WoL Inflanckiego , ma zamek fypany , lecz zaniedbany , i fzkoły. Jeft od Rygi na w. około m. 34.
DUNA MUNDA , po Niem. DUiiemiridt , forteca Inflandt, przy uyścin rz. Dźwiny, wzięta od Szwe< )W r. 1621. a od Mofl^alow na ; : .ątku wieku tego. dł. 42. fz. 5 7-
DUNES, termin Franc, czyli uazwifko wzgórków piafzczyftych , kti>re fię wzrfofzą na brzegach nad-morlkich 1'rowincyi, i ilużą im za wały zaiłaniaiące od zalania krain w przypadku wylewu morza nad brzegi. Szczegułniey tym nazwi-fiii'.z o ie fię pomorze Flandryi, które ieft między Dunkierką i Neu-portem-* (Tureuniufz tu fi. wygrał potyczkę r. 1658 ) i brzegom v icho-dnim Angli, na przeciw Kenty na połn. Doweru zafionionym fortecą Sandutt, Daab, i WaUnsr.
DUNES- m. Fr. w Kondom-fkim Pow. o rn. 1. od Garomny , między rz. Giers i Boife.
VUNFRKiS , Dmtfreia, M. piękne i bardzo bandlowne w Szkocyi połd. w Prow. Nityfdalii. Pcfy-ła 1. Dep. na Pari, leży nad rz. Nithą, na ktorey piękny moft kamienny ieft zmurowany, o m. 22.
od Edymburga, dl. 13. 50. fz. 55. *'
DUNGAL, ob. Dunnegal.
DUNGANNON, M. Irian, w Hr. Tyrońlkim, z ftanowifkiem dla okrętow bardzo wygodnym o tu. 4.
tyî	D U N
DUR
od Arrnaghu. Depuluie na Pàrî. dî. io. 50. fz. 54. 30.
DUNGAKWAN, Dungarva-tium, M. Irian. w Hr. Waterford-zkim, z zanikiem obronnym ; wy-fyïa Dep. na Fari. m. 9. od Waterfor-du na połd. ku z. dł. 10. 12. fz.
5*DUNGEANON, albo Dun-cannon, Duncanonium, M. Irl. v/ Hr. Wexfortlkim, z zamkiem dobrym , od którego dependuie port Watcrfordzki, leżący o m. 3.
DUNIN, m. Fol w Woi. Brze-ïkirn Kuiawfkim z Stwem.
D U N KEL , Dncheldinum, m. Szkockie w Pertsliire nad rz. Ta-fą, (łowne zwycięztwem od niedoli y m przez Króla Angiel. nad woy-ikami Pretendenta. Leży o 4. m. od Pertby , 14. od Edymburga , 123. od Londynu, dî. 14. 10. fz. 56. 55.
D U N K E ii.lv A , Dunikierka , piektie i xnâczne M. Fr. we Flan-dryi z portem wygodnym r. 1558-Frant;, zdobyli go byli na Angl. i Tiiląpili Hifzp. przez traktat Kam-brezki, którym odebrał Xżę Engui-t',i, r. 1646. po wróceniu go Hi-fzpanom General Turenniufz zdobył go po potyczce, r. 1658. przy Dunes , i znowu przefzło do Anglików, - od których Ludwik XIV. kupił to tniafto r. 1662. i wyftawił twierdze podziwienia godne, które po ty m były zburzone, i port iego zawalony mocą traktatu Utrechfcfkiego. Odnowione były znowu twierdze Dunkierki , ale przez traktat Werfalfki r. 1763. powinny były powtorniebyć rozwalone. W/zyftkî® tu domy murowane fą z cegły białey pod ieden wymiar. Liczą rniefzkańcow na 80. tyfięcy. Gyczyzną ieft dawnego Marynarza Jana Barth. Leży od Nieu-iporta na połd. ku z.o »».6.od Grawel. Oftendy , 9. od Paryża, 62. od Gan-dawy, iS- d!. 20. 2. Iz. 5 t. 2.
DU N KESPIEL, Dunkelfula, M. wolne , Cefnrfkie , w Szwabii nad rz. Werriitzą. Ma radę wielką i małą. Widka częścią z katolików,
częścią z lutrów ikłada fiç, mai* zaś z famych katolikow Obywatele znaczny prowadzą handel łi®1"" pami i fuknem, r. 1770. uwolnione zoftało od prawa Kadukowego we Franc, leży o m. 16. od Neu-burga, 15. od Norymberg'» dl. 29* 5. ('z. 49. 2. DUNELACECASTLE, M.
obronne Irian, o m. 4. od Antrymy-Leży na fkale blizkiey morza, i od lądu kanałem ieft oddzielane.
DUNNEGAL , albo Duns-hal, m. irlandzkie i Hr. inaczey zwane Tyrkonelią. Wyfyla i.Dep. na Parł. leży o m. 40. od Dublina, o 2. m. od tego miafta, znayduie fię i aft: in i a, nazwana Czyściec Sg" Fatrycego, w Uitonii, di. 9. 28* fz. 54. 36.
D U N OIS , Dunenfis Pa gas » Duneńfki Pow. we Fr. z tyt. Hr. Chateaudun iego M. S.
DUNS, Dunfum, M. Szkocyl połd. w Hr. Mercyi , ftawne po* dług zdania niektórych urodzeniem niezrozumiałego doktora Jana Ilu»" Scot , o m. 10. na połd. ku w. od Edymburga, 110. od Londynu, li»
55- 58- di- *5- =5-
DUNSÏA F A L, m. Szkockie pryncypaine w Pow- Lomarikim z portem.
DUŃSKIE Kroleftwo, ob. Dania.
D U N WIC1C, m. AngieMkie w Pow. Suffolksliire, o m 5. od IjP" fwiku, wyfyia 2. Dep. na Pari.
D U Q U E L A, Dukwela, ProW» Air. w Kroi. Marokańikim, długa vi. 30. fzer. 24. Azamur iey M. S-obfituie w zboże i bydło,
DURANCE, rz. Fr. wypływa » Alpow , wpada w Roda» o mil? za Awenionem. Wylewy iey dla rniefzkańcow fą mocno lzkodliWe* Nie ieft fpławną.
D U R A N G O , M. Hifzp. dofye ludne, w Bifkai o 4. m. od Bilbao*
D U K A N G O, m. Amer, połi--w nowey Bilkai czyriiącey częs^ noyyey Hifzp. z Éilk.' Swiir. Me*/"
DUR
^aiifltlego. Leży w kraiu dziwnie ^fodzaynym, i obfitującym w fzy-°y follie, dł, 2?\. 15. fz. 24.30. DURAS , Duracrur.i, m. Fr.
V	Akwitanii o w, 13. od Agenny,
tyt. Hr. od r. i6S8>
DU R A V E L , m. Fr. w Pow. Huerci, nad rz. Lotą o m. 1. od 'timeli, dł. lj;. 40. fz. 45. 40. k'URAZZO , Di/rrachiutn , da» i M. Turcyi Europ, w Al-banii z Arcy-Bifłt. obrządku Lacin-3!tłfgo i portem wygodnym przy ^'itioze Weneckiey, o 17. m. od ^^utary, 7. od Kroy, 30. od Ot-tł"cnty. dł. 37. 2: fz. 4T. 25.
, piJR AK, M. Perfide, przy obiega rz. Eufratu iTygris, fìawne J'vemi trzcinami do pifania zdatne-dł. 74. 32. fz. 32. 15.
U R B E N , m. Kurlanâyi z 22irikiej-n nad rzeczką tsgoż im. cel-116 ieft fwey parafii, od Goldyngi Sa Połd. blizko vu 6.
BURBU , albo Dur Buy , , m. i Hr. w Xftwie Lu-^burfkim, o"m. jo. od Leodium, 3« od Namuru, 12. od Dinant, k" 23* t8- fz. 50. 15.
D U R C K EIM, m. Niem. w Pa-atynacie o 5. od Neuftadtui Spi-ry> dł. 25. 30. fz. 49. 26.
ptJRÉN, Dcren ,Dueren j Du-1',' * ' Ernia, czyli Marcadurum, \ 'a iei?- .w cyr- Weftfalfkim, w - w ie Juliaceńikim, przedtym Ce-
Y	t teraz «d r. x4c7. nal. do Acia Jnliaceńfkiego. Karol V. wziął źy prze* ąttak r. 1543. a potym od Generała linfe , r. 1642. dobyte jy °* i tegoż r. odebraiy go woy-"a Cefar. Leży nad rz. Roerą o s j' °d ]uliaku , 10. cd Kolonii,
•'t'5- fz. 50. 46. „a . ^ET AL, m. Fr. w Ande-
pałac 'i!2' L'Ser^' ma P'?kny L „ ' , Ç,Uie w wino i zboże o od Vlechp
DUR fort TT ,
1 xr,Ui<T, m. Fr. w. 3. od Jezyj naŁt Y' inne 0 m' 3« odA-
t H G U X , ». Turcyi Azyat
DYB
î.79
o m. 75. od Smirny.
DU RH AM , DuneUvum , M. znaczne Angiel. ftoł. Prow. tegoż im. z Bifk SufTr. Arcy-Bifk. Yotk-ikiego i zamkiem pięknym rezy-dencyic» Biikupa.Powietrze ma zdrowe, chleb dziwnie fmaczny. Niedaleko miafta tego, r. 1346. woy-fica Szkockie od Anglikow zniefio-ne były, i Dawid Brus Kroi ich w niewolą poymany. Prowincya i M. po 2. Dep. na Parł. wyfyła. Leży nad rz. Warą, o 70. m. odLon-* dyn u , dł. 15. 55. fz. 54. 45.
DURNB ER G , albo Turv-berg, ieft to nazwiftio iednego mieyfca w Arcy-Bifk. Saltzburflum położonego, zkąd wodę fionąkanałami prowadzą do Hellein , i tam ią przewarzaią.
DURNSTElN, pałacrozryw* ki Bilk. Wormackiego, o 3. m. od Wormacyi.
DUSSELDORF, Bvjfejder-pium, M. Niem. w Cyr. Weftfalfkim, w Xftwie Bergeńflum z pałacem, w którym Elekt. Woiewod* dawniey częfto przemiefzkiwał, tu Francuzi rozlokowali byli fwe woy-fka, podczas woyny, o fukceffyą Hi-fzpańfką ale, r. 1708. wyciągnąć ie mufieli. Leży nad rz. Dulfelą, w tym mieyfcu, gdzie taż rzeka wpada w Ren o wu o. od Kolonii 25. od Monafteru , dł.'14. 2%. fz. 51. 12.
DÏJSSELTHALL, Opactwo Cyfterfkie fundowane r. 1707. o ćwierć mili od Daffeldorfu.
DUTLINGEN, Dutlinga, m. Niem. w Szwabii z moftem na Du-naiu, i zamkiem obronnym, ftoią-cym na górze za miaftem, blizko Rotwelii , nal. do Xfìwa Wirtem-bergikiego, o 12. od Schàfluzy» dł. 26. 27. w okolicach miafta znsy-duią fię obfite miny .żelazne.
D U W R , ob. Dower, DWÓCH-MOSTOW, oX
^weybriick.
DYBÓW, m. Pol. w Woi. Ino» wiocUwSkiai „ 3 Sîwswi, naprze^rsy
I
ïgo	E A S'
Torunia.
DYNEBURG, ob. DÛneburg.
DYRWIANY wielkie, m. w Xftwie Zmudzkim ftoł. Powiatu, ma fwego Ciwuna. Sądy Powiatu Wielko - Dyrwiańfkiego agituią fię w Telfzewie. Niedaleko fą małe Dyrwiany z fwvm Powiatem.
DZIAŁOSZYN, m. Pol. w ziemi Wieluńfkiey, fpi}ftolzałe, przyozdobione ogrodem pięknym. Od Wielunia m. 2.
D ZIF. WIE NIS ZKÏ, m.Pol. w Woi. WileńJkim z Stwem, od Li-dv na poîn. «/. 9.
DZIKIE POLE: , Cęmpi deferii, Kraina nowey Serw'i między Polfkiemi granicami i Dnieprem; nal. do Mofkwy, peîna ftepow, mało miefzkana od Tatarów, pamiętna przegraną woyfk Pol/kich r. 1386-
D ZIS N A, m, Pol. w Woi. Po-îccikim pod pan. Roffyiłkim. Leży blizko uyścia rz. Dzielny w Dżwinę.
DZ3ESNA, rz. Pol. ma źrzo-dłe> w Pow. Wiìkomirfkim , płynie przez Fow. Brafiawiki i wWoi.Potockim wpada w Dzwinę.
D Z W1 N A , Chefinus Durna-, rz. w Pańflwie Rcffyifkim, wpada w morze białe. Jefł tegoż nazwi-ika Prowincya, ktorey Arthangel ieft M. S. graniczy ona na pełn. z morzem białym i Jugoryą, na w. z Zyrainą, na z. z Ulcingyą, na po-lud. z Prowincyami Wagą, i Onegą.
DZWINĄ, rz. Pol. zaczyna lię w Mofkwie, płynie około Wi-tepfka . Połocka, Dyneburga, Rygi i wpada w morze Bałtyckie. Jeft fpławiją.
E
F
-Jl—«•' ARNA, wiet. iezioro Irl. w Frow. Ultonii,w Hr. Farmanagb.
EAST-MEATH, Hr. Irl. w Frow. Leinfter, ieft piękne, bogate i ludne, długie i fzerokie na m. ,*3. Kelis ieft M. S.
EBE
EATON, albo Eton, Ełonft>
m. An^l. nad Tamizą, naprzeciwko Windfor, flawne KollegkuYi fundowanym r. 1443. przez Henryka Vf* w którym 70. ftudentow edukuie gratis, a ztamtąd wyfyłaią ich do Kollegium Kambridzkiego.
E A C O U R T, Opac. Fr. Auguft-m. 2. od Bapaume.
E AUNES, Opac. Cyfter.
Fr. ni. 3. od Toulofy, czyni iooo*
liwr.
E A U S E, E lufa, dawne m. Fr» w Armagnac , niegdyś ftołeczn® Novempopulanii, m. 7. od Kondomy. dï. 17. 42. fz. 43; 56.
E B E L F, 0 E N, m. Niem. w cyr-wyż. Sa^onii w Turyngii, z zamkiem pięknym i Kollegium, m. S' na w. od Mulhaufen.
E B E R B A C H , Eberbacîiiuw, M. Niem. w Palatynacie Remkirn» o pułmili od Moisbach, nad rz. N«" krą, fiawne winami, Jeft inne teg»2 im. w Alfacyi, m. 3. od Haguenau-
E B E R B E R G, albo EberbwRô» zamek w Niem. w Palat. Reńlkim* Generał Rofe dobył go r. 1639. Landgraf Heffe-KalTeUki proino o ieg° kiifił fię dobycie r. 1692. Leży prz^ uy&ciu rzek Nawy i A Hen y, nu > od Kreutznacby , 5. od Bingeny- d*» 25. 5. fz. 49. S3-
E B ERMUŃSTEG, Opac. Be-ned- o m. 1. od Scbeleftat, w A'" facyi.
EBERSDORFF, Alm nova, daw. Opac. Niem. w Mifnii, blisko Chemnitz.
EBERSDORFF, m. i zameK w Mifnii blizko Geta.
EBERSDORF, Ala nova, pa"» iac rozrywki Dworu Wideńfkiego^ w niż. Auftryi, na v/yfpie Sebo® chet uformowaney od Dunaiu, 5. od Wiednia na w. dł. 54. 5"' "fz. 48. 32.
EB ER STEIN, Hr. położone w lefie czaraym , między Mai*gr* Badeńfkim i X. Wirtembergii»"/
długie m. 12. fz. m. 6. Zamek fi" beifteiniki leżący o 3, «*. od Baderà
ECH	ECO 181
wal. do Margrabi Badebfkiego. dl.	z zamkiem obr. m. 2. od Bergues.
25. 52. fz. .48. 40.	E C HILL E U S E, m. Fr. w Ga-
E BERS T E 1 N, inne Hr. Niem.	tyneńfkim Pow. w. 3. od Pitbiviers.
w Kraiu Hannowerfkim. Zamek ty-	ECH'i E REN, albp Epter-
tularny te io Hr. leży na górze, mię-	nach, kpternacum, M- w Xftvi©
day Otdenburgiem i Be w ern w Kra-	Luxemburfkim, m. 4. od Ireviry
iu Brnnświckim, blizko Wefery.	nad rz. Surą, z Opac. Beneil.gdzie
EBOLI, ob. Evoli.	znayduie fię grob 'ìgo Wilbroda.
E B O l< A, ob. Evora.	W tymże Opac. widzieć ieft text E-
E BORACH, albo E b e r a c h,	wangelii bardzo dawny, ięzykiem
Klafztor w Bifk. Wurtzburfkiin	Saxonow napifany.
gdzie cho\vai?t ferca wfzyftkicb Bi-	F.CI j A, ob. bxiia.
flsupow Wnrtzburfkich.	ECKARDSBERG, m. Tn-
EBER, Iber, iedna z pomiędzy	ryngii, założone r 998- ud Ekarda
Więkfzych rzek Hifzp. bierze fwoy	Margrabi Mifnii, o w. 4- o(ł Naum-
początek na pograniczu dawneyKa-	burga. W okolicach znayduie fię
%li®, w górach Santyllanfkicb . pły-	koperwas.
nie przez Arragonią, Katalonią, i	EKARi SBERG, m. w wyż. Lu-
Wpada w morze śrzodziemne ni-	zacyi blizko Zittau.
zey I ortozy. Wody iey fą bardzo	ECKEREN, wies w Niderlan-
zdrowe. Zaczyna być fplawną dla	dziewMargr. Antwerpfium, ftawne
batów pod Tadełlą. ' '	batalią między Fr. i Sprzymierzone-
E B R L UIL, Ehi o vi hmi, m. Fr.	mi odprawioną r. 1703. nu 2. od An-
w Arwernii, m. g. od Riom, 10. od	twerpii, 9. od Breay. dł. 21. 57. fz.
Clermont, z Opac. Bened. przyno-	51- 18-
ftącytn do roku 6000. liwr. dl* 20.	E CL ARON, m. ir. wSzamp*
4°- fz. 46. 5.	nad rz. Blezą, z tyt. Baronii, m• 5.
EBROIKA, ob. F.vreux.	od Joinville.;'
E B S D O R F, dawne, piękne i	ECLUSE, albo S l u 1 s, Siu-
Rogate Opac. Panien Luterikich w	fce, EWuza,m. obr. w Niderl.Hol-
X- Zeli, m. 6. od Luueburgu. -	lend. w Flandi-yi z portem dziwnie
Ech ALI S, ob. Efchalis.	wygodnym, i śluzami. Anglicy r.
C H A U F O U R , m. Fr. w	1405. prożno o iego kufili fię doby-
Norm. w. 4. od Seezy.	eie. Hollendrzy pod kommendą X-
ECH E BRUNE, m. Fr. m. 5.	Maurycego de 'Naflau dobyli go r,
°d Sair Ues.	1604. Leży nad morzem, m. 3. od
ECHELLE, termin geografi-	Bruges, 5. od Middelburga. dł. 20.
czny Francuzki, znaczący port albo	54. fz. 51. i8> Jeft inne tegoż im.
łmafto handlowfle przy morzu śrzod-	m. w Flandryi, m. 3. od Duaku.
Z|emnym w Azyi , przy Oceanie	ECLUSE, albo la Cluse,
leżące Efcales nazywaią fię :	forteca nad Renem , blizko niey
w tych jako w tamtych Narody	Ren ginie w ïkale, a potym o kilka
fopeyikie niektóre, fwych utrzy-	ftay pokazuie fię.
^wą Konfulow.	ECOLIERS, ( le Val des ) kC HEL LE-DIEU, ob. Efca-	Valli s Scholarmn, Opac. Fr. w Baf-ìe-Dieu.	figny, nad rz. Marną, m. 1. od Chaulé ç BELLES, ( les ) Scalce,	mont.
• a^audzkie, znaczne wfpania-	■ E COS, m. Fr. w Norm. m. 3.
^j,T1 grobem marmurowym, w. 2.	od Gifors.
r. Vvie'kiey Kartuzyi. dł. 23. 25.	ECO U CHE, m. w Norm. nai
,2°'	rz. Orną, 2. m. od Argentan.
£ C H E L S B E K, m. Flandryi	E C O UIS, Efcovium, m, Fr- &
E G L
E G i
Form* m. 2. ed Ańdely, ma tyt. HY.
^ E C S-MIA ZIN, ob. Trois - E-gììfes.
E CURRY, Opac. Cyft. fund. r. s 144. m, 5. ed Baru Xiążęcego we Fr.
ED AM, M. w Nidori. Holi. ffa-v.'nc ferami, m. 2. od Horny, 3, od /imfìerdsmu. di. 52. 33. fz. 22.28.
E D K N, m. w Kurlandyi z zna-cznemi rudami żelaznemi i hutą miedzianą, w Pow. Goldyńikim.
E D E R , siederà, S!drana & Ji-dranus, rz. w Czechach, wpada w Elbę w L<rufmeryczy.
E D ER A BAD, ob. Bagnagar.
E D i M B U R G, jfineda, Edem-iurguin, Edymburg, piękne i ob-fzerne M. S. Szkocyi i Hr. tegoż im. które i. Dep. na Parł. wyfyła. Przed-tym byi"o fiedlifkiem Krolow. Ma zamek, który zaniedobyty poczytują, przeto ii na wyfokiey i niedo-ftępney ieft położony ikale. Ma A-kademią, Pałac wfpaniały, Kościot duży i dziwnie piękny. W Bibliotece Akademii widzieć ieft rog kilka calow długi, który r. 1671. niewieście iedney ląt iuź 5c. maiącey, Łył npiłowany, a która Jat iefzcze 22. po tey operacyi żyła. Alexander de Chales, Robert Barclay, Gilbert Bnrnet, ztąd byli rodem. Leży o pol miii od morza, w krain ży-źnym i miłym, o 75. m. od Dublinu, ï2o. od Loiidynu , igo. od Paryża, tli. 14. 34.' fz. 55. 53.
S EDMONSBURY, San&us JEdmnndus, M. Angl. w Prow. Suf-folk , wyfyła 2. Dep. na Pari. m. 20. od Londynu, di'. 18. 30» fz. 52. 20.
E F F E R D1N G , m. Kie m. \y wyż. Auftr. m. 3, ed Lintz. dî. 31. 48. fz. 48. i S»
EGER, Egra, rz. znacznieyfza w Czechach , bierze początek w Frankonii, i wpada w Flbę.
EGG, zamek wyż. Karnioli, m. §> od Laubach.
E G LIS O W, albo E g l i s a u , Mglifovia, M. w Kant. Zurych nad JRenem, czçftym trzçfieniom źumi
podlega, dł. 26. 15. fz. 47. 45.1
E G M O N T, Kray poïn. Hollan-dyi, od ktorego znaczna familia fwè bierze nazwifko.
E G E R A, lub A e g e r i, JJqure Regi ce , ad a qua s mgr as. Towa-rzyftwo czyJi liga Szwaycarfka, która z miaftem Zug, i Towarzyftwem Menzygeńikim i Barfkim, fklada u-dzielność Kantonu Zug.
Ë G E R I-S E E, Egierfkie iezio-ro. Jeft bardzo głębokie i peine ryb, na milę długie. Loretz rz. z niego wypływa. Wieś Egera ieft nad tym ieziorem, w. 3. od Zug.
EGRA, Egere, albo Eger, Mef-nogada, Egra, piękne, i obr. M. w Czechach , przedtym Cefar. lecz teraz nal. do domu Auftr. Rząd iego zoftaie przy czterech Burmiftrzach. R. 1742. od Fr. opanovyaoe, a.1743» od Auflr. odebrane zoftało : tu narodził fię Gafpar Bruschius. Leży nad rz. Egrą, m. 38. od Pragi, 15. oti Kulembachu, g2. od Wiednia, dł. 30, fz. 50. 2.
' E G U E-L E-C UIN GIL, m. Afr. w Frow. Hea, w Kroi. Marok, ftoi na górze bardzo przykrey.
E GIP T, Egyptus, znaczny Kray Afr. długi nr. 200. fzeroki 50. graniczy na połud. z Fubią, na połn. z morzem śrzodziemnym , na w. z morzeni czerwonym, i przefmy-kiem Suez, na z. z Barbaryą. Dzieli fię na wyżfzy niżfzy i śrzedni. Niżfzy rozciąga fię do miafta Kairu, śrzedni od miafta Kairu aż do Benefuef, wyżfzy zamyka w fobie dawną Tebaidę. Kray to urodzav-ny, nie tak atoli dobrze iak przedtym uprawny i ludny. Miefzkany ieft od Koptow, i ci właściwi fą iego rodacy: tudzież od Maurów, A-rabów, Greków i Turków, którzy fą iego Panami. Położenie Egipt» dziwnie go fpofobnym do bandita czyni, z przyczyny blifkości śrzori-ziemnego i czerwonego morza. Eg'" peyanie pierwfi zaczęli dofkonalić nauki, nadewfzyflko Geometryą * Aftronomią. De&cz w Egîpcï« p?3*
E I M
EKL	18s
nigdy nie pada. Długo Kray ten ©d wlafnych rządzony Krolow, nay-przód Perfom, od tycn Alexandro-wi W. a za czafow Kleopatry Rzymianom doftał fię. Omar Kalif i naftępca iego Abubeker zagarną-^'fzy Egipt pod panowanie fwoie, vządy iego powierzali wylyianym z ramienia fwego Sułtanom. Mamelu-kowie wydarïfzy go im, fpokoynie dzierzeli do r. 1517- ktorego Selim I. Cef. Ottomani»: Kray ten Zawoiowat, i odtąd przy Turkach zoftaie. Nil rz. płynie przezeń od poład. na połn. Kair ieft M. S.
E H Ê N H EIMEhtnhemitutm, M. Alfacyi przedtym Cef. teraz do Fr. nal, cd r. 1643- Leży nad rz. ł .rgelą, tu. 5. od Strazburga. Znay-duie fię tu Opac. ebrocone na Kapitułę 1,5. Kanoników.
E H1M G E N , Dr amina. Ehm• gx, nazwiftco dwóch miafi Niem. do domu Auftr. nal. w Szwabii, iedne przyległe Dunaiowi, m. 4. odUlmy, drugie nad Nćkrą, m. 2. od Tu-bingi.
EHRENBERG, Erebergurn, forteca w Tyrolu, m. 10. od Kem-pten. Maurycy Elekt. Safl;i dobył ley 1552. Tegoż im. znayduia fię ^ wy i, Sląflm dzierżawa między Jagerndorfem i Raciborzem.
E H R E N 3 RE IT S T EI N, ob. Hertnanfteiny
EICHSFELD, Kray Nicm. między Haflyą Turingią i X. Brun-swickim , nal. do Elekt. Mogun-Çkiego. dł. tu. 12. fz. 8-Dudernftadt leg_o M. S.
E l f F E L, Eflia, Eiffalia, Pow. JWm. między X. Juliaku, Elekt. Jirewirjkjm , X. Luxemburikim i ,■ u t* K°l°ńfkim, nal. do Xcia d'A-^enberg,i innych wielu Xiążąt, a *<atyrr! od rożnych cyrk. dependuie.
EIM BEK, M. S. X. Grubenha-gsn , przedtym Cef. teraz nal. do 1 iekt. Hannowerikiego, który z ie-ieIaziiych i frebrnych ma -'>-ikie dochody, m. 5. od Gottyn-
' I0, Hiidesheinau. die 37. jS.
fz. 5T. «fi.
EINSIEDEL, alboEiNsio-ten, Einzydia, Opac. Bened. vr Kant. Switz. ieft Oyczyzną Teofra-fta Paracelfa.
E INVILLE, zamek zmurowa» ny od Króla Stanifiawa o milę od Lunewilu.
E ï S E N A C H, Jfenacum, piękne Ivi. Niem. ftoł. Kraiu tegoż im. długiego '.u.'i2. fz. m. ic. w Turyngii. -;3a iławne Koliegium, nal. do domu Saxe-Weimar. Jan Rofin ztąd był rodem. Leży nad rz. Neffą, g. od Smalkaldy, 15. od Erford.dl. sj(. 6. fz. 50. 50.
EISENBE R G, obr. zamek w Czechach w cyr. Satz. Inny tegoż im. zamek w Hr. Waldeck. Nazywa fię też inaczey ifenberg.
E1S E N H A R T Z', w wyż. Sty-ryi, ma obfite miny żelazne.
EIS F E L D, m. Frankonii , o 3. m. od Koburga, blizko źrzodła rzeki Werra.
EISGRUB, po Czeiku Ledni-ze, m. Morawii z zamkiem, w cyr. Brynny, na pograniczu Auftr. okolice wyborne wydaią wina.
EIS L E B E N, Isleba, M. Niem. z zamkiem, w Hr. Mansfeldfkim « fiawne rodem Marcina Lutra, który był głową fekty tegoż nazwifka. Od r. 1570. zoftaie w Sekweftrze pod władzą Elekt. Sa(k. Leży o m. §. od Mansfeld, dł. 29. 45. fz. 51-40.
EITDEVET, daw. M. Afr. w Kroi. Marok, w Prow. Hea. Leży na wierzchołku góry iedney ze-wfząd otoczoney ikałami, i dwiema oblaney rz. Znayduią fię w tym M. fiawne Kraiowe Izkoły.
EKELENFORD, Ekelenfor-dia , M. Dun. w X. Slefwickim przymorzu Balt. »/. 5^odSIefwiku» 14. od Lubeki, dł. 27. 55. fz. 54.
4°EKELBEK, m. Flandryi, tn. 2. od Bergues, z zamkiem bardz® pięknym.'
EKLIPTYKA , ob. Zodyak.
i?4	ELB
ELE
ELAN, Eilamium, Opac. Cy-fter. Fr. fund. r. 1144. w Szampanii m. 2. od Meziers, 'czyni 6500. liwr.
ELBA, albo El\va , Ilva, Wy-fcp Wtorki przy Toiltanii naprzeciwko Piombino , pad protekcyą Króla, Neapotitańikiego, do ktore-gò miafto tegoż wyfpu Porto-Longone , nal. W- Xiążę Tofkańfkima tu fwoią fortecę. F orto-Ferraio. Wyfep ten obfituiew miny żelazne i marmurowe.
ELBA, Jllbis, wiel. rz. Niem. wypływa z góry Geary , na pograniczu Czech i Śzląfka, w Cyr. Bun-zlau, ptynie przez Miśnią odSaxo-nii , i wpada w morze wyżey Hamburga.
ELBE, m. i yice-Hr. Fr. w Quercij , tu, 2. od Ville - Franche.
EL8EFÉLD, aibo Elverfeld, M. bogate w XfKvieBergenfkim nad rz. Wupperą, która przez śrzodek miafta płynie , i handel iego ułatwia, m. 6. od Duffelaorpu.
ELB E UF, m. Fr. w Norman-dyi nadane ty t. Xftwa Paroftwa od Henryka III. r. 1581. dla Karola Lotarynfkie: Znayduiefię tufławna fukienna manufaktura założona r. 1667. leży nad Sekwaną m. 4. od Rouen, 26. od Paryża, dł. ig. 8* fz. 49. 20. Inne tegoż im. m,znay-duie fię w Bray z zamkiem pięknym , o m. 6. od AndelJ.
ELBLĄG, Elbinga, po Niem. Elbing, M.' Prufkie w Woi. Mal-borfkim , Anzeatyckie, iedno z 3. wiel. miaft Prufkich, handlowne, bogate , i ufortyfikowane, przyozdobione pięknemi manufakturami, kościołami katolickim i luterfkie-mi, z zamkiem. Ofadą ieft Lube-cką, i zażywa prawa Lubeckiego. Wfprawach duchownych dependuie od Bifk. Warm. r. 1454. odpadło od Krzyżaków, r. 1626. i 1656. dobrowolnie poddało fię Szwedom; przez pakta Bydgofkie, r. 1657.0-kolicę Elbląfką zaftawiła Kzplta Pol. Fryderykowi Elekt. Brandebur-
ikierrm w fu; mie ;j.ooooo. tataro#» po śmierci Fryderyka fyn iego ob-iął Elbląg, r. 169g. ale r. 170c. wrccil go Polakom, zrzekaiąc ii? prawa zafìawnego, za co mu 300000-talarów obiecano, i dla pewności tey fummy kieynoty ze fkarbuKro-łewfkiegc dane mu wzaftawbyly, $0 fummy tey przydać 50000. talarów , i niektóre użyteczne kcn-dycye przyrzekło lamo miafto Elbląg, co gdy do ikutku nie przy-fzło, lubo iuź na to podatek z młynów był ułożony, wziął Elektoro-kolicę Elbląfką, a przez traktat r-1^73. i Elbląg fam pod panowanie Prufkie przefzedł, r. 1703. oblegany był od Szwëdow, ar. 171c. dobyty od Mofkalow. Leży nad v?. Elbmgą, w gruncie żyznym , mający podług Rąc '.yjiikiego kamień agatowy , perły , dy amen ty, rubiny , od Warfzawy m. 40. od Królewca 14. od Gdańfka 10, dł. 37.40» fz. 54. 12.
ELBINGEROD, m. w Xie-llwie Grube;i)h«gen, nad rz. Bada m. 5. od H. lberftadtu , inne tegoż im. m. leży o m. 4. od Duderftad-tu.
E L B U R G, Elburgum, m. Ni-dclandu w Geldryi , wzięte od Franc. 1672. m. 4. od Harlemy, dï. 13. 10. fz. 52. 30.
fi L C H A , lllicum , piękne m» Hifz. wWalencyi, w mieyfcu obfitującym w daktyle i wjno, o w. 4. od Alikanty, dł. 17. 25. fz. 38» 10.
ELCHINGEN, Abbati a El-chengenfis, Opac. Niem. w Szwabii, nad Dunayem , blizko Ulmy-Niedaleko od tego mieyfca ieft moft na Dunayu.
ELEKTORSTWO , Elefh-ratus, zowie fię kray Niem- kto* rego właściciel ma prawo gïofowa-nia na Elekcyi Cefarza. ElektorUvV" rflchuie fię 9. 3. duchowne , a tefą: Mogunckie, Trewirfkie, i Kolon* ikie, 6. zaś świeckich ; to ieft» Czeftie, Bawar/kie, Safkîe, Bran-debur-
E L M
debur'kie, Palat: iHannowerfkie. Ze *aś r.i777. Elektor Palatyńfki zoftal dziedzicem B;waryi, przeto teraz, dv, a te tytuły Elektorftwa, ieden tylko Ikładaią, a tak pięć tylko E-*e--torftw świeckich iiczy fię.
'*• L i'. P H A N T, Elèfanta, czy-" Słonia wyjep Indoftanu |, przy brzegach iYTalabaru, o m. 3. od wy-fPy Bombayńy; tak nazwany dla vgury Słonia^, który tu widzieć fię daie wyrżnięty na fkale, i tey wielkości , iak floń prawdziwy, jwtym-2e mieyfcu , widzieć iéft konia kamiennego, tak dobrze udanego, iż Za żywe poczytan&by go zwierzę; Gdzież baiwochwalnią obok, kto-rey ftoi 40. pofągow ludzkich, wielkości, olbr/.yrniéy , i fymmetryi pizedziwney. Wlżyftko to ieft |Ce-czci owych pógan.
E L E F A N TINA, wyfep E-giptu wyż. uformowany od Nilu.
kończyły fię granice Pańftwa pzymfkiego, tu także Egypcyanie *°nczą f,vą żeglugę na Nilu.
E l GIN, 'FAgta, Elgina , M. Szkot'yi pułn. ftoł. Prow» Murray, która 1. na Pari. Dep. wyfyłą. Le-'Y nad rz, LofTą m. 40. od Edym-, lrS»» 31. od Londynu, dł. 14. 45. 'J7' 4.S-
EL H A MM A, M. AfFr. wPro-Win. Trypolitańfkiey , blizko mia-a tego,'znayduie fię iezioro zwa-^ ' jezioro trędowatych , przeto '2 trądem zarażonych ulecza, dł. 26. fz. 34.
ELISABETHEMBURG , Maydungen. ELLENBOGEN, ob. Elnbo-gen.
ELLERENA, Regiana , m. j ' zPort'W Eftremadurze. m 20. Od Merydy. 2, od Sewilli, dł. 13.45. fr- 38-8.
E L K A FIF, M. Azyi w Arabii zczęsdwey na brzegu zachodnim odnogi i erfkiey, z portem wygo-
V & *6-6•
i* 1". t ' zamek na wyfpie wiaicie. Jeft tegoż im. forteca^ w Jota h
ELS
i*S
"Ferpinianie.
E L M E DIN , Ełmedins , M. Afr. w Prow. Efkuryi, w kraiu obfitym w boże, wino, i trzody.
ELMOH ASKAR, M. Afr. \ł Kroi. Algt'rfkim.
ELNBOGEN, albo Lotcieć, LoFîa , M. obronne Czeikie w Cyr. tegoż im. nazywanym połacinie Circulus Cubitanus, ma Cytadellę, na przerwaney wyfokiey ikale. Słowo Ellenbtgen znaczy po nafzemu Łokieć', ponieważ to miafto ma figurę łokcia czyli wçgteînicy. Leży nad rz. Egrą m. 12. od Egry, 30. od Pragi, dl. 30. 26. fz. 50. 20.
ELNE, Elna , m. Fr. w Ruf-fylionie. Bifkupftwo miafta tego* pr^eniefione zoftało do Perpinianu, r. 1604. leży nad rz. Techą blizko morza śrzodziemnego, m. 2. od Perpinianu, dł. 20. 40. fz. 42. 30.
ELOY, (MontS.) Opac. Aug. m. 2. od Atrebaty.
S. E L O Y-F O N T AIN E, O-pac. Aug. o milę od Chaunay, czyni 6000. liwr. ob. Noyon.
E L P HIN, Elphma, M. Irl. w Hr. Rofkomoń/kim, o 6. m. od Ro-fkomony , dł. 19.. 20. fz. 53. 56.
E! SE, Olfus, rz. Szlązka, ptynie po pod Jabłonkę, Ciefzyn, i wpada w Odrę blifko Oderbergi.
ELSE, w Bifk. Paderboneń-fkim, niedaleko miafta Paderbony, zdaie fię być tam, gdzie Caftrum a-lifo, które Generał Rzym/ki Dru-fus zbudował, przy zeyściu fię rz. Almy i Lippyi
E L S E N O R, ob. Helfiqgor. ELSFELT, M Nient, nad rz. Weferą, w Hr. Oldenburfkim, nal. do Xftwa Holfztyńfkiego.
ELSTER, Elfztera rz. w Elektor. Safkim , płynie przez Gerę i Zeitz , potym łączy fię z Salą wyżey Merfeburga.
ELSTER Schwartz, Etifiar niger , Elfztera czarna, rz. w Lu-zacyi, bierze fwsy początek blizko miafta Kamieńca, płynie przez Elekt. Salkie, i łączy fię z Elbą ,
,îg6	E M B
E MU
blizko Wittemberga. M. EIfter leży przy iey uyściu m. 3. od Wit-temberga , dt. 31, to. fz- 51. 28.
ELTEMAN , m. Bifk. Wurtz-burft iego, nad Menem* m. 7. od Bambergu
E L TEN, Opac. Panien katol. w Xftwie Kliwii na wyfokiey górze fund. od Hr. Zutfanii, r. 968.
ELTOR, ob. Tor.
B.LTZA, Aulica, m. Niem. w Bifk. Hildesheimfkim , nad rz. Lei-ną, między Hildesheimem i Hame-łinem.
ELVAS, Elva, Elwa obronne M. Portugalii.w Alentei z zamkiem inocnym. Hifzpanłie r. 1659. a Fr. 3706. prożno o dobycie miafta tego k tifili fię, ftoi na wyfokiey gór ze nia daleko Gwadyany , m. 20. on Kwory, 40. od Lizbony, 5. od B&-daiokj, dt. 11. 6. fz. 38- 44.
ELVANGEN, Rivanga, M. Niem. w Szwabii, z Kapitułą, kto-rey Probofzcz ieft Opatem, Xiążę-ciem Imperii i Panem miafta, Jeży nad rz. Jaxtą 6. m. od Halli, 10. od Anfpachu, dï. 2S. 53. fz. 49. 2.
E L Y, Helia, M, Bifk. w Angl. m. 5. od Kambrydgi, dl. 17. 35. fz. 52. 20.
EMBDEN , albo Emden, Embda Etnetha, piękne i obronne M. Niem. w Cyr. Weftfalfkim ; ftoł. Hr. tegoż im. inaczey zwanego Oajl-Frifia, czyli Zachodnia Fryzya, z Portem wygodnym. Przedtym zo-flawało w protekcyi Prówincyi fkon-federowanych, które r. 1744. uftą-pity go Kroi. Pruflciemu za pewną pieniężną fummę. Leży nad rz. F-mfą, blizko morza, m. 10. od Groningi, 18. od Oldemburga, dł. *4. 38. Iz. 53. 20.
EMBOLI, Amphìpolis , M. Turcy i Europ, w Macedonii , ma Arcy-Biśk. Greckiego, leży nad rz. Stromouy, m. 6 od Teflaloniki, dł. 4t. 38. fz. 40. 55.
EMBRUN , albo Am brun, Ebrodunum , M. znaczne fr. w
Delfinacie z Arcy-Bi/k. którego Katedra ieft dziwnie wfpaniała, tezy blizko rz. Durane« na fpadzi* ftev fkale, m. od Grenobli, od Digne, 1 S.od Senezy, 146 od Paryża , dr. 24. 9. fz. 44. 34.
EMBS, m. w Weterrawii bi-zko Nafiau, mu pięcioro łsrzien, £ których dwie ze źrzedtem nal. do Landgrafa Darmfztadfkjego , inne zaś 3. do Donni Nafiau Dietz. Każdy z nicli ma tu fwoy pałac.
E M E Z A, albo H e m z a , Emiftt dawne M. Azyatyckie wSyryinad-rz. Orontą m. 10. od Hamy. Wiele tu widzieć fię daie zabytków lłaro-żytności, co ieft dowodem, iż przedtym było piękne i wfpaniale tomia-fto.
S. E MI L L O N , m. Fr. w Powiecie Burdegali, m. 2. od Libar-ny, w okolicach wyśmienite maią wina.
EMMELEY, Emilia, m.lrl. w Hr. Tipperari, m. g. od Kashe-lu.
S. EMERAN, Abbałia San-W, Emerani, itawne Opac B?nevl. w Ratyzbonie: tak nazwane od S. Emmeryana Bifk. Ra ty 2 boń fi; iego. Cefarz Arnolf z fynem fw o im w tem Opac. ieft pogrzebiony.
E M M E RI K, Emmericum, E-mervk wielkie, bogate, obronne i piękne M. Niem. w Cyr. Weftfalfkim, w Xftwie Kliwii. Franc, opanowali go byli r. 1672. a 1673. E-lekt. Brandeburfkiemu powrocili > przy którym dotąd zoftaie. Leż/ wad Renem o m. 3. od Kliwii, 8-od Nimegi., df. 23. 56. fz. 51. 49-
EMUI, fiawny Port Chińiki W Prow. Tokienie, przy którym Cefarz mocny utrzymuie garnizon. Wielki tu zewfząd prowadzą handel; tecz cudzoziemcy na wielkie/ mieć fięmufząoftroźności, aby ofzu-kaneruinie zoftali; handel.bowiem w tym mieyfen iak wielki ieft, tak z więkfzą nierównie odpraw aie fi? trudnością, z przyczyny nie łatwości \v znalezieniu portki nit pienią*
E N G
które za towary fwoie tnufzą borgować kupccm mieyfcowym. dl. *36. 40. fz. 2 30.
E M P 0 LI, Empoli a, ni. w T 0-*kanii nad rz. Arną, m. 7. od Floren-cyi, 11. od Pizv.
EMS, A ma fus , rz. Niem. wypływa z Hr. Lipponikieç'o, płynie przez Ooft-Fryzyą i wpada w mo-rze przy Embdenie. Daie nazwifko Powiatowi Bilk. M ona ft eifkiego.
E M O, Emza, m. N iern. w Szwabii, tir. 3. od Bergeńtzy, fiof. Hr. Emen/kiego, albo Ì 'ohen-Ems, kto-re ieft m cine i niezależące od Ce-farza.
E N C A U S S E, wieś Fr. w Hr. KomeneńfKim, m. ą. cd S. Bertrand., Znaczna wodami mineralneini.
F, N C H U Y S F., Enchufa , M. w Hol!, pnlnocney , nie tak iak przedtym handlów ne, z przyczyny, iż pialki coraz bardziey port itgo za-nndaią. 'lu urodzi! fę Hiiard Tap-per, w. 3. od Horn , 7. od S't^vercn. ïo. od Amfterdamu. dî. 22. 55. fz. 52. 59.
E N DIN G , M. Szwabii w Bryz-?awii, o 3..in. od Fryburga, ńal. do domu Auftr. przedtym było wolne 1 Cefarflde.
3. E NEMIE, m. Fr. w Gwe-dan. tu, 5, ed Mende.
E K G DIN, Dolina Szwavcar-fka w Krain Gryzcnow. Dzieli fię Da v yź. i niż. graniczv z Tyrolem.
E Ń G E L B E R G Ov > c. Bened. fund, r. .1125. w Kant. I nterwald-ftim, m 3. od Alterfu.
E N G F. R N, Angria, m. Hr. Ra-V. er!sbtrfidego, pr; toin n: fiol. Xiç-fiwa Engern. i Weftfalii Safkiey. Wittykind wielki tu mieli kał, i tu ieft pogrzebiony. Kapitliła 1- torą fundował, przeniefiona zollala do Her-iordu r. 1414,
P. N G H 1E N, albo Anguien, Liigyum, M. bogate w Nider'an-ozie, m. 6. ori Bruxelli. df. 21. 40. ir' 4C« i ytuł Xiçftwa Fnghień-' iego byłprzeajeliony do Montmo-Ifency.
E N T	jgf
E N GIA , JEgina, M. Greckie
na wyfpie tegoż im. dłngiey tu. 5. f erckiey vu 3. przy Golfie Engineń-lkim, m. 10. od Aten. dł. 41.44.fr»
" : EN G L E S Q U F, VIL L E , m.
Fr. w Norm. 6. m. od Arques, lu» ne tegoż im. w Norm.
ENGOLIZMENSKI Pow. ob. Angoumois.	, ,
E Nl'S KIL LJ N G, m. obronne Irlandyi, w Hr. Fermanagh. Wyfy-la i. Dep. na Pari. Leży nad jeziorem Earną, m. 15. cd Armaghu. dj^ 9. 55. fz. 54. 1$.
E N N IS, m. li i. w Hr. Klareń* Ikim, wyfyła na Fari. Deput.
ENNlSGORTY,m. Irl. wHr. WexfoitiVim. 1. Dep. pofyła na Parł. dł. 11. 2. fz. 52. 30.
ENNISLEAQUE, m. Tri. w Kr. Kilkenny, pofyła na Pari. Deprt.
EN O, albo E nos, jencą, m. Turcy i F'ur<p. w Remami , bliikie cdnogi tegoż im. z Arcy Bifk. Greckim , o m. 50. od Konlłantynopolą. dł 43. 50. fz. 46.
t NS, Enfia , IV1:. <1 renne Niem. w wyż. Auftryi, z t\ t. X. Leży przy zey ściu fię Duna i u i Fnfy {Anafus, Anrfus ) rzeki, która wypływa z gćr Saltzburgłkich. Ma dobry Arfe-rał. Leży o ni. 5. od Lintzu, 36. od Wiednia, dł. 12. 22. fz. 48« 12.
EN SI S H E1 M, Evjìshennm, M. Fr. w wyi. Alfacyi, m. 4. cd Mul-hanfen, 18. od Strazburga, 99. od Paryża, dì. 25. i.'55." fż. 47. 52.' 2."
ENSK1RKEN, m. Niem. w Weftfalii, w X. juliaceń/kim, m, 4. cd JuliałtiT. dł. .25. 1.' 55." fz. ą?. 5a.
FNTRA1QUES, Interaqitas, m. Fr. w Hr. Rcuergue, m. 0. od Amyilaku, ma tyt. Hr.
E N T K A IN Ś, oh Antrain.
E N T R A S N E, m. Fr- w Xftwie Andegaweńfkim , m. 2. od Lawali.
ENTRE-DUERO-E-MiN-HO, Prcw. Port. długa m. i8« fze-rcka t\ leż. Kray bardzo bogaty i iyżny. Braga iey M. S.
ENTRE VAUX, Intervalins * Zi j
ÎSS	E P H
ERE
m. Fr, w Prowancyi, nad rz. Warą	E PIN A Y, Margr. Fr. w Bryta-
blizko Giandeves. dł. 24. 46. fz.	nii, o m- 1. od Witrv.
44. 1.	E PIN <jM S, m. Fr. w Artezyi s SE N T S H El M, blizko Strazbur- tyt. X. m. 3. od Lilii » 3. od Duaku. ga, gdzie Generał Turenniufz zbił 1 ! . R , Eptrus , Prov . Turcyi
X. Lctaryńfkiego r. 1674.	Europ. gran, na połn. z Albanią, ri»
EN VERMEU, Anvermodiuni,	w. zTefiaiią, na potud. z Achayą ; m. Fr. w Normandyi nad rz. Eau- na z. z morzem Greckim. Nazywa
ne, m. 2. od Argues.	fiç Nowym Epirem, abyuczynłćro-
S. EN Y, m. Fr. w Nermandyi,	inicę między tym Kra i e m, który da-
3. m. od Kârentany.	wni Ęf irem mianowali. Ammat !'♦
EO, rz. Hifzp. \v Gallicyi, daie	Ce far z Turecki wypfdziwfzy Lot -ar-
ïiazwiiko miaPm Ribadeo.	da;dzi!iego dèfpotç» obrocii Kray
E P AIG N E, m. Fr. w Norman-	ten w Prow. Turecką , wyiąwfzy
dyi, m. ?.. ed Poniaudemëry.	Pargç, kto'ra do Wenetow nal. Dzto-
EP A R RES, m. Fr. w Delfina-	li % na 2. części, Chimerę czyli
eie. • -	Karaią i Artf, w kiorey S. ]amina
F PE R TES, Eperiœ, Prefzow.	ieft M. S.
M. wyż. Węgier, ftoł. Hr. Sarozkie-	1 P OIS S E S, m. Fr. z tyt. Marg-
go, ft. iarmarkami i zupami follie-	3. m. od Semitru.
mi. Wzięte było od Rokofemow r.	E F PIN G E N, M. Niem. w Pa*
3682. którzy tu od Generała Schul-	latynacie Reńikim z zamkiem nad
za, zbici, i miafto dobyte było. r.	rz- Elfatzą, m. 7. od Filipsburga, 6.
1685^ opanowali go powtorriie roko-	od Hailbrony. dl.' 27. 34* fz. 49. 12-
fzanie r. 1704. ale od woyik Cefar-	EP S O M, wieś Angielika w Sur-
ikicli odebrane zoftało Ï707. Twier-	rey,w.7. ,od Londypu, ma wody
dze Prefzowa z wyroku Jozefa II.	mineralne z których wydągaią iob
Cef. r. 1782. zwalone fą. feft nad rz.	zwaną Epfomką,
Tarzą od Kofzycna połn. w*. 8. od	E PS TEIN, m. Niem. w Wet-
Lwowa nt. Pol. 45. od Dukli 14. od	terawii, o 6. m. od Frankfortu rad
Lewoczy 7. od Prefzburga 47. dł.	Menem, w okolicach znayduią i-Ç
38. 36. fz. 48. 50.	rudy żelazne, tudzież polowiaią Ii?
E P E R NAY, ob, Efpemay.	o ft rzygi i raki fmaczne.
, E P FIG, m. Alfacyi, m. s. od	EFTA, rz. w Nermandyi, bie-
33enfeldu.	rze l\vcy początek bliiko iler.nay 1
E P H E S U S , Efez, albe Ala/a-	łączy fiç z Sekwaną wyżey Werne-
iuk, dawne i znaczne M. Turcyi A-	ny.
zyatyckiey w Natolii. Miafto to	E P T ER N A CH, ob. Echter :i*
yrzédtyrn tak fiawne, teraz naynędż-	EPURE, Opac. Fr. Bened»
jiieyfzą ftało fię wiofką, nie wi-	w Tordi, wynofi 8000. liwrow.
dzieć w nim nic, tylko ruiny, i fmu-	E RAUT, Ar aur & , rz. Fr. ^
tne dawnego białku zabytki. Tu od-	i.angwedocyi , bierze fwoy pocz%-
prawiło fię Concili lini Generalne r.	tek. w Sewenneńfkich górach, wpa"
431, wcale rożne od owey fchadzki	da w morze śrzodzieinne.
r. 449. znaiomey pod imieniem roz-	ER K EL EN S , Herculanutn » fcoiu Efezyńikiegp , na którym wie- dawne M. X. Juliacćńlkic-go, o w- '•
lu Biikupow Katol. zezwoliło przez	od Roery. Francuzi twierdze ieg°
Iłoiaźń na złożenie S-Flawiana,gło-	zburzyli r. 1674. dl. 24. 8- Iz. 5*•
"vniego Eutychyanow nieprzyjaciela.	E 8D 1 N G, ob. Aerdnig.
Leży przy odnodze tegoż im. o m.	EREKLI, albo Bcnderek' * »
so. od Smirny. dł. 45, g. fz, 37.	IVI Turcyi Azyat. z zamkiem i por"
§& "	Um wygodnym, przy morsa cz»**
F. R Ł
E S C	38?
nym, w. 60. od Konftantynopolu,
35. od Sakaryi. Zbudowane ieft na rozwalinach dawney I-Ieraklei.
E R E K L I, Archelais, m. Turcyi Azyat. wKaramanii, o 35. m. co' KogBÌ,obfituiew zboże i owoce.
E R F ORT, albo Erfurt , wielkie , ludne, obronne i bogate M. S. Turyngii wyż. w Niera, z Akademią fund. r. 1392. Przed tym Cefarfkie, iecz od r. 1Ć64. nal. do E.lekt. Mo-gunckiego, leży nad rz. Gerą, o m. 12. od Mulbauzen, 8> od Weimaru, dl. 28. Iz- 5ł* 4-
ER GE EL , zamek i Kray nie Wiel. Bifk. Bazyleylkiego.
ER IE, iezioro Kanady, 300. m. maiące obwodu.
£*R INI, ob. Santorin.
ERIS S O, Achanius , M. Turcyi Europ, w Macedonii z portem 3 Bifk,
E R Y W A N ,valbo Chirwan, Revantim, M. Azyi, ftoł. Armenii Perfkiey , m'a Patryarchę Ormiań-ikiego , i wino przednie. Leży bliz-ko ieziora tegoż im. Chazefi Kroi Perlki zdobył go na Turkach, r. 1769. bezfkutecznie od Molkwy podczas woyny z Turkami oblężone było. Leży nad rz. Zengwią, o 42. m. od Aftabaty, 80. od Erzerom. dł. 63. 15. fz. 40. 20.
ERLACH, m. Szwaycarfkie w Kanfc Berneńlkim nad jeziorem Bienne. Są w Auftryi niż. włości tegoż. im.
ERLACH , zamek i wieś w Frankonii. Zamek nal. do Xftwa Schwartzemberglkiego.
ERLANG, m. Niem. w cyr. Frankonii w dyftrykcie Neuftad-#kim, nad Reignitzą , o nt. 6. od Norymbergi, 10. od Bambergi, nal. do Margrabi de Bartuth , który bli-zko Erlangi kazał wyftawić nowe miafto dla zbiegłych Francuzów, nazywaią, go nowy Erlang , albo Chryftyan-Ërlanj, od imienia fundatora fwego Chryftyana. Mairgra-bi Fryderyk i rzeniufi do Chryfty-an-Eriangi, Akademią z łj«reuth.
dł. 2g. 42. fz. 49. 38.
ERLÀUT, ob. Agria.
ER MELA ND, ob. Warmia.
E R m E K"O N VIL L E, M. Fr. z tyt. Vice-Hr. o 2. m. od Senlis. W rolkofżaych n ieyfca tego ogrodach, pogrzebicny był ęf. Ronf-feau, dnia4.Lipca, r. 1778.ob.Ar-menonyille.
ERŃEE, Ernacum, m. Fr. w Pow. Ceriomańlkim , przy pograniczu Brvtannii, nad rz. tegoż im. 5. m. od Mayenny.
E R P A C H, Erpachum, m. Frankonii, i Hr. Imperli, położone między Elekt. Mogunckim, i niż. Pala-tynatem , dfueie nt. 12. fzerokie nu 8. Religia Luterlka panuiąca ; famo miafto-leży o nt. 9. od Heidelbergi, dł. 27. 42. fz. 48. 23*
ERTZGE:BURG, imieiedne^ go cyr. w Elekt. Safkim , gdzie fą bogate minery Frevberglkie.
FRTCHÓT, ob. Aerfchot. ERV Y, m. Fr. w. 3. od S. Florentin.
ERZEROM, Aziris , wielkie i obronne M. Turcyi Azyat. nad Eufratem z Bilk. Ormiańfkira i Greckim , rządzone ieft od Beglerbeya» Wina ma naygórfze; handel tego miafta zawifl na futrach ; grunta ma urodzayne. Leży o m. 35. od morza. So. od granic Perikich. dł. 57. 50. fz. 39. 56.' 35-''
E S C A L E-DIE U, Opâc. Cyft. m. 4. od Tarbes, czyni x6co. liwr.
ESCALON A, m. Hifzp. -w no* wey Kaftylii, z tyt. X. nad rz. Al~ berchą, o m. 16. od Madrytu , 9. od Toledo.
ESCATALENS, m. Fr. w Langwedocyi , m. 2. od Montau-ban.
ESCAUT, Scaldi s , Skalda, iedna z nayznacznieyfzychrzek Ni-derlandu, bierze fwoy początek w Pow. Vermendois , płynie przez Fisndryą, a o m. kilka przed fortecą Lilią, na dwa dzieli hę koryta, iednym płynie blisko Berg oo-zofjmj i nazywa iięSkaldą wfchodnią, dra-
Sço	EST
E S P
firn przez Fleflyngç , i zowie fie Skaldą zachodnią ,• wpada w morze Niem. (plawną być zaczyna przy Walencyi.
E S'C H À LIS, Opac. Fr. Cyftr. 9n. 4 od Jcigtty, czyni 5500. livvr.
E S C H W E G A, nad rz. Werną, m. xi. od Kaffelu, ieîl piękne M. Xiii. Hiaffyi, blizko niego znavduic fię góra. Wtìfner zwana, w ktorey rźadkie nader znayduią fię zioła, i WÇSÏe kamienne.
E S CO M MY, m. Fr. w Ceno-maneńJkim Pcw. nt. ą. od Mans.
ESCO T, źrzodło wody mineral-*iey, w dolinie Afpie w Btarnie, m. 3. od Qlerony.
E S C O U È N, m. Fr. z pięknym zamkiem , o 4. m. od Paryża.
E S C O U S S O N, m. Fr. w Lan-gwedocyi, m. 4. od Kaftry.
ES CU R 1 A , E (kury a , Pt'ow. Afr. w Kroi. Marokań/kim.
ES CIJ R E Y , ob. Ecurey.
Ë S C U RIA L, Storiale, Efku-ryal, wieś 2 fîawnytu . Klafztorem Vv nowey Kaftylii w Hifzp. zbudowanym ori Filipa II. r. 1563. na pamiątkę odniefionego riad Fr. zwy-cięftwa. przy Saint - Quentin. W Klafztcrztï znayduie fię Biblioteka 130000.k/iąźek obeymniąęa, tudzież miefzkanie dla Krok i Dworu Kro-Jewfkiego, okien w nim liczą 1140. Klafztor fam oddany byt Hiercnimi-tanorn, którzy w nim 200. żywią M nichow. Kościoł ieft na wzor Kościoła S. Piotra w Rzymie, w ligure kryty, na ktorey był pieczony S. Wawrzyniec, ina ktorego czcść ta poświęcona budowla. Leży nad rz. Gwadarą o m. 10. od Segowii, 6, cd (Madrytu, dł. 14. fz. 40. 35.
ESCUROLLES, Scoriate , m. w Burbońfkiey Pro w. nt. z. od Gam ty.
E S SENS', M. Oft-Fryzyi , m.
od Atirich. Oyczyzna Hulzemana 3 Brennéyfena-
E S TEAK AIN, M. Azy i w Frcw. Kcraza-nie , iìavne wielką liczbą znamienitych PiCzrzow, któ-
rych wydał®. Leży o m. 3. osi After»
ba tv. dł. 73. 5g. 'fz. 36. 48.
E S G R E VILLE, m. Fr. t/s. 3* od Nernurs»
E S KIM O WIE , dziki Naród Amer. połn. w ziemi Labradora. Są to naydzikfi ludzie , i, iedni tył^o między Narodami Amerykańfląertti, których ufwoić niepodobna; kaź-dey czafu pory okrywaią iię dobrze, Riięfo furowe iedzą. Duńczykowi® pi er w fi ten Naród odkryli. " «
E S LI N G E N, Eslinga , Ezlin-ga, znaczne M. Niem. w cyr. Szwab-flwm, w X. Wirtember/kim, wolne i imperialne, zoftaie pod protekcyą X. Witiemberfkiego ; lłąwne zwy.cię-fhvem odniefionym przez Ludwika Bawarikiego , nad Fryderykiem Aulir. Obywatele Eslingi maią prawo na'ftępfiwa we Fr. od r. 1770» Leży nad rz. Nekrą, o m. io. od Tu* bińgi, 2. od S tu d gardy, 16. od Limy. dł. 27. 50. fz- 48. 40.
ESMOUT1ER, m. Fr. m. 7. ed Lemcwiki.
E S N E V A L , Baronia Fr. w Normandyi, o 4. m. od Rotomagu. -E SPA GNA C, M. Langwedo-cyi , m. 4- od Mendy.
E S P A IN, M. Fr. w Turonii, tit.
5.	od Chinon.
ESP A U, Opac. Fr. fund. 1229. m. 1. od Ma-ns zakonu Cyfter. czyni 4000. liwrow.
ESPERAZAN, M. .Langwe-docyi, m. 2. od Ariety.
E S P E R N A Y, Sptrnacvtm, dawne i piękne M. Fr. w Szampanii z Opac. Auguft. czyniącym 4500. liwrow. Henryk IV. dobył miafta tego r. 1^92. po wytrzymanym długim odporze, gdzie Marfzałek Bi-ren był zabity. Okolice miafta f<| dziwnie miłe i obfite w wino, łez/ nad rz. Marną, o 7. m. od ChalonS,
6.	od Reims , 29. od Paryża, dł. xx» 46. fz. 49. 2.
E S P E R N O N; Spumo, m. F»*-nad rz. Gueffą, m. 5. od Kariiuty* 2. od Maintenon.
E S P1N A L 1 Spìnalium ,
E S S
EST	ifi
e'ne M. Lotaryngii , blizko góry V,osgt zwaney, z Opac. Kanoniczek, które dyftyngWoWane tylko między f°bą umiefzczaią Panny , dawne przedniemi paDierniami , w okolicach ieęo znayduiącemi fię. r. 1670. J>d Mar fzalka de Crequi dobyte by-Leży nad Mozellą, w. 4. od Re-^liremont, 14. od Nancy. dl. 24.14. t'2- 48 22.
. E S PI NOS A, dwa m. Hifzp. Jsdno w Bilkai o w. 6. od Santylla-tJy > drugie w ftarey Kaftylii, m. 9. pierwfzego.
ESPLESIERS, w Pikardyi, 0 5- ut. od Ambiami. E/pnei/,w Be-arnie, o 3. m. od Pau. Efpondbil-hm, Langwedocyi, 3. m. od Be-"ers, fą małe mia'fta Fr.
ES S A RS, Kraina Fr. w Nor-^andyi z obronnym zamkiem, nt. 1. °dConches, 4. od Ebroiki, ob. A~ trilli,.
E ś S A R T Z, m.Fr. w Piktawjî, *"• 4- od Mauleon,ma tyt. Baronii.
ESSEK,-Jfor/« ,znaczne ihan-dlowne M. Węgier, w Sklawonii w rłr. Werrafzenfitim , z zamkiem o-•jronnym. Przy mieście tym znay-^°\vał fię moft drewniany , 856*5. toP długi a 17. fzeroki, zbudowany Turków, a od Węgrów r. 1685. 0 fzczętu fpalony. Ulice miafta 'zewami wyfadzone. Woyika Cef. j °były g0 nA Turkach r. 1687. i °tąd przy Domu Auftr. zoftaie. Le-zy nad rz. Drawą, o 36. w. od Bel-!^u' 45- od Budy, 70. od Wie-d'™- 36. 30. fz. 45. 3-5-w S S E N, Effendi a, M. Cel. Niem. y 7^. Weltfallkim, na pograniczu • Kliwii. Jeft rządzone od Senatu - ozonego z Proteftantow; lłąwne 2.^ tykami pałafzow, fzpad i inney fi °n	miift* tego znayduie
? Jpac. Panien Bened. ,ktorego leni uependuie od famego ìmperi-2l)aczne pefiada włości, nu 4- od Duisburga, 6. od Dorftein. dŁ «i. 25.
S S E N, oj. Bilk. Ofnabt iickie-; Jll®daleko Ra^yensbergi, znaczny
handel prowadzi wełnn.
E S S E Q UIB O, Eflekwiba, sma-c~na rz. Amer, połud. w Guyania Hollennerlkiey, o 4c. m. od Surinamu. Na iey brzegach miefzkaią ludzie dzicy, którzy fą wielcy pi&cy, tak mdzczyzny iako i kobiety nu-fzą fię nago. Hollendrzy maią tu fwoie ftanowifka.
E .S S E X, Ictnorum Regio, Prow. Narimorfka Angiel. z tyt. Hr. na połnoc Tamizy, ma na 50. m. obwodu, zawiera ziemi na 124.0000^. łanów. Wyfyła 2. Dep. na Pari. Ob-fituie w zboże zwierzynę i fzafran » oblana ielt wielą bardzo rybnemi rzekami. Kolchefter iey M. S.
ESSEY, Opac. Bened. we Fr. bliz va Villeneuve, czyni igoo, lit wrow; ieft tegoż im. m. w Norman-» dyi, nt. 2. od Seezy.
ES S ONE, m. Fr. o nt. 7. o i Paryża.
ESSONNE, rz. Fr. która o> m. i. od Villeroìf wpada w Sekwanę , wody iey koniom fą mocn* fzkodliwe.
ESSO Y E, m. Fr. w Szampanii, o 5. »/. od Baru nad Albą.
EST, termin geograficzny, znaczy punkt kardynalny Horyzontm» pofpolicie wfchod.
ESTAFORT, ob.Aftafort.
EST A GEL, w RulTylionie, o
4.	nt. od Perpinianu.
ESTAGNACjW Angulemfkim
Pow. nt. 11. od Angulemy. Ejletin , o 6. ta. od Werdunu. Eflning , o 6. nt. od Rhodez, fą m. Fr.
E S T AI R E, m. Niderlandu nàtî rz. Lis , na pçgraniczu Artezyi, między Morwillą i Armantyerą, o nt»
5.	od Lilii.
ESTAMPES, Stampa, znaczne M. Fr. w Pow. Eeauce, ztyt» X. Wiele w tym mieście odprawiło fię koncyliow Prowincyalnych , i ie-dno Nacyonalne. Leży nad rz. tegoż im. w Kraiu urodzaynym; fla-wne wielkim raków połowem, m. 12. od Karnuty, 14. od Orleanu, 13.
od Paryża, ài 14, 43. 48. aj.
*9»	EST
EST
F.STANG , m. Fr. w Anfanisi ck im Pow. m. a. od Aire.
ESTA PL ES, St apula, M. Fr. «admorikie w Pikardyi, nie ieft tak, znaczne iak przedtym, leży przy ujściu rzeki Canche, m. 4. od Bolonii, 49. od Paryża, dï. xy. .16. fz. 5o. 30/ 44."
E S T A P O , obr. M. Ameryki w eowey Hifzpanii , midzkane od Hifzpanow i Indyanow, m. 12. od uyścia rz. Tabaiko. dî. 273. 40. fz.
l7ESTARAC, ob. Aftarak.
ES TAR KO, Star cum, dawne M» Perfine w Farfyftanie, w Kraiu «bfitym w wino i daktele , czym znaczny prowadzi handel,»*, is. od Schiras
E S T A T S, Eftaty, Wyfpy, ieft ich 3. iedna na morzu lodçvvatym blizko MóCkwy, i do nieynal. druga przy cieśninie m o r/ki ey , trzecia przy ziemi jeflo.
ESTAVA Y ER, piękne M. Szwaycarikie w Kant. Fryburfkim, z obr. zamkiem przy brzegu wfcho-dniro ieziora Neuęhatel. dï. 24. 30. St. 46. 46.
ESTE, Jttjła, Efta, m. Wr. w Stanie Weneckim, m. g. od Padwy, g. od Wincencyi. dt. 29. 15. fz. 45. 15. Ztąd dom wyfzedï Ateftyńiki, panujący w Modcnie.
E S T E L L A , Stella, m. Bifk. 1 wHifzp. w Kroi. Nawarry, nad rz. Egą, m. 6. od Pampeluny, 10. od Kalahorry. dt. 15. 50. fz. 42. '25.
EST EPA, Jjjlapa, m.Hifzp. w Andaluzyi, 6. tn. od Eciia, 25. od Malagi. cif. 13. 25. fz. 37. 10.
ESTER'P, ob. Lefterp.
E S T E V A N-'D E-G O K M A S, M. Hifzp. w nowey Kaftylii z tyt. Hr. niedaleko rz. Duero, m. 26. od Madrytu.
ES TIOLLES,m. Fr. 6. w. od Paryża.
E S TIS S A C, m. Fr. o m. 1. od Mucidary, 6. od Burdegali, ma tyt. Xftwa.
£ S TIV A L, Stivagium, Opac.
Prcmcnftrat. w Lotaryngii, t». 3. odi
Die, przedtym miato Juryzdykcyą quafi epifcopalem, ale fię iey zrzekło 1777. gdy fię przeniołło do tìi-ikupftwa de S. Dié.
Estival, JEftivaium, opac. Bened. fmid. 1109. m. 9. od Mans»'
ESTONIA, Prow. Pańftwa Roffyifkiegona wfcliod morza Bałtyckiego, graniczy na w. z Ingryą, na pałud. z Inflantami, na pofn. z odnogą Findlandzką, ma tyt. Xftwa. Dzieli fię na 5. Dyecezyi, a te fą sfitti taki, Virri, H ar ri, Fi ki i ferivi, nal. do Roffyi przez traktat N u* ftadlki.
ESTOTILAND, ob. Bretagne nouvelle.
E S T O U T E VIL L E, m. Fr. w Norm. m. 4. od Kalidobeku ; inne tegoż im. o 5. w. od Rotomagu.
E S TRE MA DUR A HISZPAŃSKA, Prow. Hifzp. długa 7c fz. 40. graniczy na potn. z Kroi. Legiotjfikim i ftjrą Kaftylią, na w» z nową Kaftylią, ńa połud. z A11-daluzyą, na z. t Portugalią. Obfi-tuie w zboże, wino, owoce &c. Po« wietrze ma piezdrowe dla obcych , dla zbytniego gorąca. Mielzkańcy mi2ni fą za ludzi niepolerownych , ale w rzeczy famey fą fzczerzv, mocni, i odważnil Ta Prow. fkładaw rzeczy famey część Kaftylii nowey.
ESTREMADURA PORTUGALSKA, Ejirtmaduna Lufita- , nica, Prow. Portugal, międay Bei-rą, morzem Atlantyckim, i Allen-» teią ku uyściu rz. Tagu. ObfituieW wino, oliwę przedpią, miod i pomarańcze, W tey to Prow- one nay-przód fzczepione być poczętym gaf tu z Chin przywiezione byty. Dzieli fię n& 5. ziemi: Setuwalią, Ata.n-gwerę, Santa renę, Leirię, i Toma-rę. Lizbona ieft iey M. S.
E S T R E C H Y , 1 Hripaniacut» » m. Fr. m. 2. od Etampes, inne 5. na w. od Bituryki.
E S T R E E, Opac. Fr. o m. Ł odt Dreux, w którym po przyłączeniu iego do Biik. Kwebeckiego ofadzo* ne
F. T I
E T T
no mnifzki. Ejtrée zaś Xftwo, toi îeft co Coenvre.
E S T r E w o S, lub E x t r e-JM o s , Ext rema, m. Portug. w A-ientei z dawnym zamkiem , pamiętne zwycięztw em Hrabiego Schom-berg nad Hifzp. r. 1663. Jeft nad rz. Terrą, która w pada do Tagu o m. 15. na z. od Badaiozy, 3c. na W. od Lizbony, dl. 10. 40. fz. 38. 44.
ESTRKPAGNY, m.i Baro. nia Fr, m. 3. od Gifors.
E S T iv U N, Opac. Bened. m. x. od Atrehaty.
' ESTURWA, EJlitgua, Pro-Wincya Bileilurgerydu w Afe. mie-fzkana od Berebetóvtf.
E S U R E, m. Fr. w ? iironii blizko rz. Indru, m. 3» na potd. od Tours.
E T AIN, Stagnnm , m. Fr. w Lotaryngii, m. ù. na potn. ku w. od Wer iumi.
E TANCHES , Stagnum, 0-pactwo Fr. Cyfter. w Lotaryngii, w?, t. od Neuzhateau.
ETATS-GENERAUX , ob. Hollandva.
ETA TS-UNIS, ob. Stanyzie-dnoczone Amerykańfkie.
ETHiOPIA, krayMurzynów, wielka Prow. Afryki ; ma naw. morze czerwone, na potn. Egipt i Nubią, na potudnie Kafreryą, na 2. Kongo. Dlą piafkow, wielości gadu, i upatow , ani ieft żyzny, ani ofiadty. Miat dawniey Krolow Wtafnych. Teraz zawiera rożne na-r°dy, i Pańftwa fwemi fzczegulne-prawami i zwyczaiami fię rządzące. Nil i Niger tu fwe maią źrzo-dta. Dzikość zwyczaiu liandlowa-ma ludźmi, niemały NarodomEu-\op. maiąeym fwe dzierêawy w A-lryce, przedazą niewolnikow Murzynów, bawiącym fię, czyni odbyt. Ob. AbiflVnia.
S. El [ENNE, Fanum S. Ste~ phani , lub Far ani a , S. Stefana, znaczne M. Fr. w Pow. Forez,za-iecone fabrykami fztuk żelaznych i Tm l.
ftalowych, do których hartowania tnż płynący potok Furens bardzo im ieft wygodny, o m. 12. na potd. ku z. od Lugdunu, 110. od Paryża, dt. 22. fz. 45. 22. ]eft mieyfc innych we Franc, mniey znacznych tegoż im. wiele.
S- ETIENNE D'ARGENTON , m. Fr. blizko Argentony z tyt. Mar-grabftwa.
S. ETIENNE, ieft Opac. F. Bened. w Catn , czyni 40000. liwr.
E T LIN G E N, dawne M. Niem. z grodem w Szwabii, nal. do Mar-grab. Badeń/kiego, pamiętne urodzeniem li. Irenika. Jeft między Pfortzbeimem, i Rafztadtem , o 4. od obydwoch, dl. 27. 6. fz. 48. 55-
ETNA, lub Ethna, naywi-j fza góra w Sycylii zwana także Gi-bei, iławna wybuchaniem ognia wraz z kamieńmi, popiotem , i ro-inemi gruzami, ktoremi okolice na milę w koło zafypuie. Okolice ie-dnak fą żyżne, maią winnice i pa-ftwifka dobre, lafy fofnowe, iodło-\vc ć:c. ale wierzch okryty ieft popiołem miałkim , i kamieniami dziurkowatemi. W śrzodku ieft o-tworczyli rozpadlina przepaści nie-źmierney, zwana od dawnych na-turaliftow Crater Jletnee. Góra ta bardzo wielkich była pożarow przyczyną. Wybuchanie iey w wieka tym iuż nie co uftawa.
ETOILE'., Stella, m. Fr. w Delfinacie tn. 2. od Walencyi. Tegoż im. Opac. Cyfter.,m. 6. odPoi-tiers, które czyni 3600. liwr.
ETON, ob. Eaton.
ETSCHLAND, ■rft'itfìnus a-ger, Etzlandia, kraina Niem. vr Hr. Tyirolfkim położona w okolicach rz. Adygi.
E T T A L, klafztor z Akademią Benedyktynów nad rz. Ammerą w Niem. w Ba wary i wyż. wRegeneyS Municliu.
ETRURIA, kray Wt. teraz zwany Tofkania.	,
E T TIN G E N, wisś Nienau oh.
A *
194	EVO
E V R
Dettingen.
EU, Auga, znaczne M. Fr. w Normandyi wyż. z zamkiem pięknym. Ma tyt. Hr. Paroftwa. Handel iego zależy na farzach i koronkach. Jeft tu Opac. Kanon. Reguł, czyniące 6000. iiwr. Leży nad rz. Brelą, m. 6. na poln. ku w. od Di-eppy, 5. na poîd. ku z. od Abbe-will , 38» od Paryża, dl. 19. 5-fz. 50. 2.
EVAUX, m. Fr. wPow. Combraille.
EVESH AN, m. Angiel. han-dlowne, w Hr. Worcefterfkim; ieft nad rz. Awoną, wyfyłą 2. Deput. na Pari. Oyczyzna Hugona czarnego. ( Atrntus) od Worcefteru na poîd. ku w. m. 6, dl. 15, 44. fz. 52. 10.
EU BEA, wyfpa, teraz fię zowie Negrepont
EUGUBIO, ob. Gubią.
E V1A N , jtginanum , m. Sa-bandyi w Xlìwie Szablańlkim nad iez. Geueweńfkim, o m. 9. od Genewy. 4. od Lauzanny.
E W IKS ZIA , rz. w Inflan-ciecli , która przed odpadnieniem cafych Inflant od Pollki , ftano-wiła granice między Inflantami Pol-fkiemi i Molkiewlkiemi. VVpada w Dźwinę.
E VOLI, m. Wł. w Kroi. Nea-politańtkim w Pryncypacie z tyt. Xtt .va, m. 7. na w. od Salerny.
E V O R A, Ebora. , znaczne M. Portu^allkie ftol. Alentey, z Arcy. Biik. erygowanym od Pawła III. r. 1540. i AKad. fund. od Kardynała Henryka, który potym byt Królem Pcrtug. Kaftylliyczykowie zdobyli byli Eworę, r. 1663. ale wkrótce cd Portugal, wypędzeni ztąd byli. Jeft w piękney i obfzerney równinie, m. 24. od Lizbony, 52. od Sewilli, 20. od Elwas, dl. 10. 20. fz. 38* 28.
E V O R A-D E-M ONTE, Ebo-va dita , Ewora , gorzyfta, m. Por-tuga!. w Alentey if. wygraną ;'or-tugakzykow nad Hilzpanauii , r.
1663. o pt. 7. od E wory.
EUPHRATES, Eufrata, M. i Kanton Penfylwanii w Amer, o 50. m. od Filadelfii, ofiadly od Ka- • cerzow Niem. zwanych Drtnkar-tami, zabobonnieyfzych Fanatyków nad Kwakrow famych, a których herfztowie fą równie fpokoyni. Źy-» ią oni wfpolnie w mieście, po ie-dney ftronie męfzczyźni , po dru-giey niewiafty. Gdy który z nich chce fig żenić, udawać fię mufi za miafto, i tam fobie obierać mie-fzkanie. Publiczny fkarb opatruie ich potrzeby, a dzieci fwe odfyiaią do miafta na edukacyą. Maią rożne rękodzieła, i fą bardzo pracowici. Zyią ofzczędnie, i ftaią lie ie-dnemi z naypożytecznieyfzyth w fpoleczności.
EUPHRATES, Eufrat wiel. rz. Azyi, iedna z nayffawnieyfzycb na świecie. Wypływa z góry Ararat w Armenii , 1 wpada dj Golfu Perfkiego.zlączywfzyfięwpr o i z rzekr; Tygrys, wody iey bardzo zdrowe. Przeftaie być o m. 55. wyżey fwego uyścia żeglowną, podlega wylewom, które ftepv Azy' okrywaią wodą i rybami: gdy zaś opada, wody ftoiące i ryby zcnite zarażaią powietrze, które w Baffo-rze na połowę wygubia obywatelow-A toco4^ lub 5. lat tylko przytrafia fię, gdyż roztopy śniegów nie zawfze fą równie obfite.
EU K E, Ebura , Jludura.,, lub Autura, rz. Fr. która ma początek w Perche, i łączy fię z Sekwaną» Niefie baty od Maintenon.
E V R E U X , Mediolanum, Ebu-tovices, Ebroiccc, Ebroika, dawne M. Fr. w Normandyi wyż. z Bifk-Suffr. Rotorrcagfkiego czyniącym 30000. Iiwr. Ma 8- parafii 6. Ula* fztorow. Dane było Xciu Bouillon w zamianę za Sedan , który tu .bli-zko ma piękny zamek. Miefzkańcy handluią fuknami, płótnem i zbożem ; maią fabryki axamitu bawełnianego , i cwilichu, tak dobre,iz wyrowńywaią Bruxelfkim. Wino i
EUS
Jabłeczniki robią tu dobre. Szymon Wigor, i Marcin Métayer ztąd by-ìì rodem. Jeft nad rz. itoną, w. 7. na z. odWernony, 10. od Rotoma-gu 2x. od Paryża, ■dl. 18. 48. fz. 49»
EVRON, m. Fr. z Opac. Be-ned. czyniącym 6000. Iiwr. m. 4; od Mayenny.
EUROPA, iedna z 4. części ś" iata miefzkanego ; nayfzczu-pleyfza w lwey rozciągłości, bo od Azyi 4. a od Afryki 3. niemal razy ieft .anieyfzą, ale pierwfza w porządku , i tych wieków nayznako-niiifza dla fwych piodow urodzay» fley ziemi, oświecenia, dowcipu,
1	poloni miefzkańcow , i naybie-gleyfzey polityki rządów. Gran. na poln. z morzem lodowatym , na z.
2	Oceanem zachodnim, na w.z A-2yą, od ktorey oddziela ią Archipelag , cieśnina Gallipoli , morzę Marmora, cieśninaKenftantynopo-litańfka , morze czarne , cieśnina Kaffeńfka morze Zabacha ,i rz. Don: na połd. cieśnina Gibraltarfka i mo-r^e frzodziemne odłącza ią od A-fryki. Zawiera Szwecyą , Danią, Norwegią, Mofkwę,Francyą,Niemcy, Hollandyą , Szwaycary , z fprzymierzonemi, Polfkę>z Prufami * Kurlandyą, Hifzp. Portugalią, Ni-derland , Włochy, Turcyą Europ. Węgry, Czechy z Szląfkiem ,wyfpy Brytanii, i wyfpy inne. Ob. te artykuły. Długość Europy wynofi na
noc. fzerokość naywiękfza
900.
^ EVR OUL, S. Ebriilphus, m. - r. w Normandyi z Opac. Bened. czyniącym 20000. Iiwr. o m. 3, od Laigle.
s- EUSTACHĘ , S. Eujla-
' 11 nfH 1a > S. Euftachiego wyfpa 111 a.a w1^rner* poln. naymocnieyfza y ^fy^'ch przez fwe położenie. Jeft na poln. ku z. wyfpy S. Krzy-iztofa, a na poln. ku w. Saby. Ma »• tonną lortecę, i nje jeft wfaści-l',ie xy[k° morfką nakfztalt Węwy cukru ftyrczącą, ktorey fam
E X I	195
wierzch ieft wydrążony. Należy do Holi. po 2. lub ^o 3. razy należała do Franc. W oftatniey woyjiie wzięta była od /Anglików, o'cîzyłkana pótym od Franc, i wrocona była r. 1781. Hollendrom , dl. if. 40. fz. 16. 40.
E U TI M , lub Eutin, Ołinum, piękne M. Niem. w Xftwie Hol-fztyi';ikim, z zamkiem, gdzie Bi-fkupi Lubeccy maiąfwą rezyd. Dom Hollztyńfki panuiący wSzwecyipi-fze fię na Gottorpie i Eutynie. Jeft ' nad iez. o w. na poln. od Lube- 1 ki*.
F.UZET, źrzodlo mineralne w Langwedocyi zalecone przeciw pier-fiowym offekcyom, o m. 3. na z. od Ufez.
EUZUGAGWENA, m.mocne w Afr. w Prow. Hea w Kroi. Marokańikim. Miefzkane ieft od ludu grubiańlkiego i naydaikfzago w Barbaryi. Handel ich zawili na wołku i miodzie.
EXCESTER , Exoiiia , Ex-fefter, M. Angielfkie w Dewon-fhire, z Bifk. Sufifr. Kantuaryi/kie-go , i z tyt. Hrabftwa. Znaczne przez fwą wielkość, bogactwa, handel farży nayprzednieyfzych , i o-bronne fortyfikacye. Wyfyla 2. Deputatów na Pari, ieft nad rz. Exą. w. 14. na w. od Dorceftery, 12. od Plimouthu, 47, od Londynu, dl. 14. 10. fz. 50, 42.
EXI DEUIL, m. Fr. w Pow. Angnlemlkim , m. 6. od Perygueux.
È X11A , lub Echa, Jlflygis , piękne m.JHifzp. w Andaluzyi, niegdyś Bifkupie i znaczne bardzo, ia-kim teraz iuż nie ieft. Leży wkra-iu urodzaynym i obfitym w dobre paftwifka nad brzegiem rz. Xenili
0	m. 12. na połd. ku z. od Korduby, 18. na w od Sewilli, dl, 13. 23- fz, 37. 22.
F. X1 L LE S , Ocilum, m. WL w XftwiePiemonckim wPow.Brya* fońfkim, z mocnym zamkiem, który wzięty zoftaì od Xcia Sabaudyi,
1	iemu byi warowany traktatem U-
A a i j
196	E Z Z
F AK
trechtfkim. Jeft to tr»kt walny z Bryafony do Suzy. Leży nad rz. Doryą, w. 3. na z. od Suzy, 10. od Pigneccli, 15. od Embrunu, dł. 24. 35. fz. 45. 5.
EXMOUTH , wieś nadmor. AngjeL w Dewonii : o m. 5. od Exceftfcru , dl'. 14. 20. fz. 50. 35.
EXÓ UD UN, m. Fr. w Pikta-wii, m. 3. od S.Maixant.
«S. EXUPERY, ni. Fr. m. to. na w. od Tulli.
E Y E, m. Angiel. w Sui olksfti-re , wyfyła 2. Dep. na Pari.
Eï MET, tn. Fr. pad rz. Dro-ta, tn. 3. od Berzerakr. Eymoutiers o m. g. na poło. od Perigueux.
E Y N D' H O V E N, Eywdowena, piękne m. \v Brabancyi Hollender-ikiey nad rz. Dommelą, o m. 5.11a połd. ku w. od Btis-le-duc, dî. 23. 5. fz. 51 28.
EYNEZAT, m. Fr. w Alwernii, m. 2. od Ri orny.
E Y R A G O Ł A , Eyragoîa, lub lragoła , dawne m. Pol. drewniane w Xftwie Zmudzkim, ftoł. powiatu. Stryikowjki , ftwierdzaiąc fwe mniemanie o byciu Palemona w Litwie, M'ywodzi założenie miafteczka tego od Rzymian wnofz^c plennie z nazwifka , iakoby miało to nazwi-fko Łac: Errantium colonia, to ieft zabłąkanych Rzymian ofady. Jeft mad rz. Dubiffą, ed Rofienia na pełd. ku z. tn. 7.
EYSZYSZKI, m.Pol.wWoi. Wileńfkim w Pow. Lidzkim z Sta-roftweni, na pograniczu Woi. Trockiego, o m. 7. ku połn. od Lidy.
EZAGUENA, Ezagwena, bogate i dawne M. Afr. w Prow. Hasbacie, w Kroi. Fezańfkim. Jeft w gruncie urodzaynym, i obfitym w przednie wina, o tn. 23.napoin. ku z. od Fezu.
E Z Y » m. Fr. na przeciw Anetu o w.. 6. od Ebroiki.
EZZAB, Prow. AiTr. w Kro-lellwie Trypoliuńfeim, wydaie wyborny fzafran.
F
ÏT
JL AARBURG, ni. Duńikie na brzegu połudn. wyfpy Fionii z małym portem uczęfzczanym od ku-pieckich okrętow; leży w gruncie urodzaynym.
FA BAS, iefr kitka wfi we Fr. tego im. ob. Favas.
F A B R E G U E S, m. Fr. w Lan-gwedocyi m. 2. od Montpellier, Fair ez an , o m. 5. od Narbonny.
FABRYÀNO, Fabriamwi, Fabryrna, M. Wł. w Marchii An-konitańfkiey., zalecone nayprze-dnieyfzemi papierniami. To miafto iednym ieft z 4. zamków Włoftcich o tn. 7. na połn. od Nocery, dł. 30. 25. fz. 43. 20.
FAENZA, Paventi a, Fay a rifa , dawne M. WŁ w ftanie Papie-zkim z Billi. Suffr. Raweneńikie-go. Sławne wynalazkiem pięknych fabryk farfurowych , ztąd maią-cyc.h faianfow nazwifko. Wzięte było od woyfk Celar, r. 1708. którzy wkrótce potym ztąd uftąpili* Oycryzną ieft fł. "Torricellego. Leży nad rz. Amora, m. 8. na poid. ku z. od Rawenny, 4. od Forli,4* od Imoli, dl. 29. fz. 43. 18-
FAHL-UN, ob. Kopfersberg.
FA1F0, Port w Azyi w Kroi. Kocfmicbińfkim, do którego zawi-iaią częfto Chinczykowie, i prowadzą handel wielki na ryż, cukier, iedwab , i kość tfoniową.
F A I S A N S, ( ifle des ) foful* Fafianormu , Fazyana , wyfepk* oblana rz. Bidaftoą, która oddziela Francyą od Hifzp. o milę od Fon-tarabii. SÎ. ieft pokoiem Pyreney-fkim tu zawartym r. 1659. międzf Franc, i Hifzp. iako i widzeniem Krolow Franc, i Hifzp. w czafi® miiłźeńftwa Ludwika XIV.
F A1S E, Opac. Cyfter. we Fr. m. 1. od Contras, czyni 4500: H" wrow.
F A K A T A, m. i Port Japonii na wyfpie Xymo. W tym to mie*
FAL
FAN
T97
sÇÎe Cefarz Tayeo-Sama r. 1385. pierwfoy wydał Edykt przeciw '"hrześcianom.
FALAISE, Falejła, Falezia, P'çkne m. Fr. w Normandyi niż. z '-ainkiem , kforego wieża miana ieft naypięknfeyfzą we Fr. Jeft tu Opac. Premonftr. czyniące 350c. ''Wr. Rech Bailli, la Riviere zwa-ny Tanneguy, le Fevre ztąd byli rc-Znaczny prowadzi handel fer-2ami, płótnem i koronkami. Jeft nad Antą, o m. jo. na połn. ku z. od Seezy, xi. od Lizienx. dł. 17. 25.
lz- 45-
FALCKENBERG, małe m. Szwedzkie w Prow Halandii nad Morzem Bałtyckim, dł. 29» 55. fz. 56. 56.
F AL CKEN BERG, grod Nieciecki i zamek na górze, w Hrab-ftwie Lippe-Detmold.
F A L C K E N B U R G, Corioval-Jyn* obronne M. Niem. w nowey Marchii Brandeburfkiey z zamkiem, "al. do Króla Prułkiego, ale pofia-go P. Borg. Jeft nad rz. Dragą, 0 33- na połud. od Kolbergi, 28. Ka w. od Szczecina, dł. 33. 36. fz. 53- 20.
FALCKENSTEIN , w Au-
wyż. w okolicy Miheli, czyli ■luhl, ił. ;ż dat nazwifko Hrabiom ® f alckenftein. Jeft wiele innych î^ieyfc tegoż im. w Niem. w Xftwie a'^erftadzkim z tyt. Hrabftwa Im-perii, w Woigtlandyi, w Hr. Lich-ernberfi;im, w Xftwie Bipontyńlkim. F A L c K E N S T EIN, Hr. Nie-ec'^i w Palatynacie niż. o tn. 6. połn^. od Kreutznachu. Jedno t« było Hr. ze wfzyftkich dzierżaw omu Lotaryńfltiego, które on fobie ■wałował uftępuiąc Lotaryngii po-11S traktatu r. 1.735. końcem 0-^zymania mieyfca między Xiążęta-r V Peri* » i doftąpienia Tronu e ar. L3y,j ieg0 ęefarz Jozef II. Pou nmeniem Hrabi de Falckenfteia zwiedził Francyą w Miefiącu Kwie-n'11 1 Maiu r. 1777. Koflyą r. 1780.
* znnu'i, i?______ ii 1 y J . (
F A L KIR K , m. Szkockie w Prow. Szterlingii, m. 9. na z. od Edymburga, ft. zwiedzioną tu potyczką między woyikiem Angiel-fkiem, i X~ia Edwarda.
FALKLAND, m, Szkocyi połud. w Hr. Fifeńlkim nad rz. Éyde-ną, o w. 7. na poln. od Edymburga»
FALKLAND, wyfpy Falklan-dzkie w Amer, połudn. na których Anglicy uformowali fwe ofady r. 1767. a z których wypędzeni zoftali przez Hifzp. r. 1770. Toż ieft na-zwiłko, które daią Anglicy wyfpom Malwińfltim.
F ALM U TH, Voliba, Falmut» dawne M. Angiel. w KornuTłallii z portem dobrym umocnionym t. fortecami od Henryka Vili. Jeft iednym z naylepfzych partów w Anglii. Ztąd baty pocztowe wychodzą do Lizbony, jeft o m. 75. na połud. ku z. od Londynu, dł. 12. 36. fz.
5°F A L S T E R, Fallirti, Faljlria, mała wyfpa Duńflta na morzu Bałtyckim , ktorey m. główne ieft Ni-kopinga.
FALTZBURG,ob. Phalsburg.
FAMAGOSTA, lub Magosa, M. na wyfpie Cyprus, obronne 2. fortecami z Biflc. Greckim. Turecki Moczetieft tu równie przepyfzny iak w Konftantynopolu. Wzięte było od Turków Wenetom r. 1571. p» dziefiçciu miefięcznym oblężeniu. Muftafa żałofuy za ftraty 80000. ludzi w dobywaniu tego M. Walecznego Bragadina , który go żwawo bronił przeciw danemu fiov/tr żywego ze ïkory odrzeć kazał. Jeft o tn. 25. na połn. ka w. od Nikozh. dł. 52. 40. fz. 35.
FAMINA, Powiat Nidertaa. du, w części zachodniey Hrabftwa. Chineńfkiego , i Xftwa Luxembur-lkiego.
F ANI AUX, Fanum fifovis, m,. Fr. w Langwedocyi, w. 4. od Mire^ poix.
FANO, Fanum Fortunce, r*. Wï. w Stanie Papiezkim, w Xfiw»*
F A U
FAR
Urbinu z Bifk. niedependuiącym tyl-	F A R N E S A , Farneza, zamek
ko od Papieża. Zdobią go, Brama	we Wt. wXftwie Kaftreńfkim, zkąd
tryumfalna, wfpaniałe Pałace, i Ko-	wzięła nazwifko fiawna familiaFar-
ścioły piękne. Oyczyzną ieft Kle-	nez)ch. Jeft: nad Olpitą, m. 2. od
men fa VIII. Leży nad golfem We-	Caftra.
Beckim, tn. 3 Jod Pezaro, 8- na w.	F A R O, Farus, M. Portugal, w
od Urbinu. dk 30. 32. fz. 43. 51.	Kroi. Algarwii z Bifk. i portem nad
FANTYN, Fantinum, małe	brzegiem Golfu Kadyzkiego. Al-
Krol. Fantynlkie w Afryce na po-	fon.s Kroi Portug. zdobył go na Mau-
morzu złotym Gwinei. Jeft bardzo	rach r. 1249. Jeft o m. 8. od Tawi-
ludne, bogate w złoto, i obfite w	ry, 14. na w. od Lagos, 40. od E-
zboże i niewolnikow. Naywyżfzy	wory. dł. 9. 58. fz. 36. 54.
Szef tego Kroi. zwany ieft Br affo t	FARS, lub Farsystan, Prow.
i rządzi razem z radą Starców, kto-	Perfka oblana na w. rz. Kerman,
ra ma wiele powagi. Anglicy i Holi.	na z. graniczy z Khufyftanem, na
maią tu fwe fortece. Fantyn ieft	połud. z Golfem Perfkim, na połn.
mieyfcem głównym i rezydencyą	z Korozanem.
Braffi.	FARSA, m. Turcyi Europey-FAON, m. Fr. w Brytanii w	ikiey w Teflalii na połud. Laryffy; głąb Golfu Breft.	pola Farfalfkie pamiętne fą przegra-F A K WIR O WIE, rodzay inni-	ną Pompeiufza, a zwycięźtwem Cechów na wfchodzie. Są między nie-	zara.
mi bałwochwalcy i Mahometanie.	F A R F A K, Syagros, Fartachi-
F A R O-D I-M ES SI N A , Fre-	um, M. Azyat. w Arabii fzczęśli-
tum Siculum, Cieśnina Sycyliylka	wey w Kroleftwie i przy Kapie te-
na morzu śrzodziemnym, między	gcź im. dł. 6q. fz. 16.
Sycylią 1 Kroi Neapol, dawne wzbie-	F A V A S, zruynowane M. od Spraniem i opadaniem morza z nay-	racenowweFr. w Diec. Forojuliań-więkfzą prędkością, i regularną od	fkiey.
<>.* do 6. godzin. Przy uyśćiu tey	FAUCOGNEY, m. Fr. w
cieśniny w ftoczoney bitwie mor-	Franfzkoncie, tn. 3. na w. od Lu-
fkiey znaczną Hifzpani od Franc, po-	xewiili.
nieśli klęfkę r. 1675.	. FAUCON, m. Fr. w Prowan-
F ARE, wieś Fr. w»» 5. na połud.	cyi, m. 1. od Barcelonetty. Oyczy-
©dPuy.flawna danym nazwifkiem	z,i& S. Jana de Matha.
znaczney familii Franc.	FAVOGNANA, JIcgufa, wy-
FARELLONS, Farellona, wy-	fepka Wł. maiąca w około na tn. 6.
fps Afryk, w Nigrycyi, na m. 6. bli-	ku brzegowi zachodu. Sycylii z for-
zko długa. Obfitnie ofobiiwie wiîo-	tecą zwaną S. Katarzyny.
ïïie t o»" Cę. dł. fz, 6. *8.	FAWORYTA dawna, 1'and-
S. TARG E A U, S. Fet'eoli Op-	. enne Favorite, Pałac rozrywki Ce-
pidum, daw. M. Fr. celne Pow. Puy-	farfkiey na przedmieściu Wiednia
zeyikiego z dobrym zamkiem i trvt.	zwanym Leopoljladt. Cefarzowa
XiVwa. Jeft o m. 4. td Briary, 10.	Krolowa r. 1746. założyła w nim
cd Antyziodoru, 38. na połud. od	Konwikt czyli Akademią dla mło-
Faryża. dł. 20. 45. fz. 47. 40.	dzi Szlacbetney , zwaną Jlcade-
F ARQUES, zamek Fr. o 1w.	mìa Therejfiana od imienia Cefarzo-
X. od Awenionu.	wey.
FAR MOU TIERS , Farenfe	FAWORYTA nowa, ta nott-Monajł triant, Farmutier,m Fi", nad	velie Favorite, inny Cefarfki Parz. Moriną z Opac. Bened. m. 3. na	łac rozrywki na przedmieściu VVi-pcłn. vd Rofoy.	deńlkim> w którym wielka ieft fal»
FEL
flo Oper, i ogrody kofztowne i piękne.
FAUQUEMONT, lub Wal-J^nuurg, Coriovallum, małe m. Niderlandzkie w X. Limburfkim, nal. do Holi. wzięte było od Franc. r- 167a. Jeft nad rz. Gwelą, m. 2. 0fl Maftrychtu , 9. od Juliaku. dł. a3- 38. fz. 50. 52.
FAUQUEMONT, m. Fr. w Lotaryngii z tyt. Margr. o tn. 4. na połud. od Boulav.
FAUSSIGNY, Fuciniacum, -■ ofiyńfki Powiat w Sabaudyi przy Alpach z tyt. Baronii, ktorego M. S. ieft Clufa.
FAUV1LLE, m Fr. w Nor-niandyi o miię od Ebroiki, inne ieft
0	>«• 4. od Kaiidobeku.
f A Y AL, Faialis, wyfpa Oceanu Atlantyckiego, iedna z Azorow, ^|uga około tn. 6. nal. do Portugal. Oblituie w bydła, ryby 1 paftele. 350- fz. 30.
F A Y E N C E, Faventia, Fawen-cya, m. Fr. w Prowancyi, bìizko Biafony, m. 4. na z. od Grafiy. dł- 24. 22. fz. 43. 44.
F A Y O L L E S, Marg. Fr. w Ar-We/»H, tn. 2. od Evaux. F , ob. Santa-Fć.
E A R N E S, lub Ferves , Fer-Ha > m. Irlandzkie w Hr. Wexford-^Min z Bifk. Suffr. Dubliń/kiego. JJepntuie na Pari. Jeft o m. ï8. na Połud. od Dublina, dł. 11. 8. fz. 52. 32.	3
j^EATHATA, m. Irlandyr w r. Wexfordzkim, deputuie na Pari. Cp° w- 7- °d Wexfordu. T ATfIER,m. IrlandyiwHr. r yP*jerarfkim , deputuie na Pari, i- S 4- od Kashelu. 7 „ ' ^ À, ob. Fiftella. j.1'«J-HRBGLLIN, m Niem. w
1	n!i -U srzedniey» w cyr. Hawel-J J',1 Sdzie na przeprawie rz. R v-
Rektor Fryderyk Wilelm Dora-211 Szwedów r. ió^-.
knoM^F^^' Feldkirch, pię-ti;'i j1 Hrabftwo Niem. w Szwa-bardzo łiandlowne. Niegdyś by-
E F. N
*99
ło Cefar. ale teraz nal. do Domu Auftr. od ktorego znacznemi nadane ieft przywileiami. Leży nad rz. Illą b'izko Renu , o m. 6. na w. od Appenzelh, 12. od Koiry, 16. od Konftancvi. ał. 27. 24. fz. 47. 14.
FELDKIRCH , lub Wbld-k i r c h , m. Niem. w Karynthii niź. należy do Bifkupa Bamberfkiego. Jeft o m. S na połn. ku z. od Klagenfurtu.
FELIN, Felinum, m. w Inflan-ciech w Eftonii nad rz. Feliną , o tn. 25 od Rewelii, 1 g. na w. od Par-nawy. dł. 43. 40. fz. 58* «2.
F E L1C E S, Dofryn, lub Dara-fied, pafmo gór wielkich w Norwegii wzdłuż Kraiu rozciągłych , obfitych w kr lfzce rożne, ofobiiwie rudy żelazne, maiące wiele paftwifk, i lafow , które wydaią drzewo do budswli okrętow. Te w ciągu fwo-im rożne biorą nazwifka.
FELIU-DE-QUIXOLO, m. Hifzp. w Katalonii z portem nad brzegiem morza śrzodziemnego i z zamkiem, tn. 9. na pòlud. od Giro nn y.
S. FELIX, m. Fr. om. 4. na
w. od Vabres.
S. FELIX- DE - CARMAfNG,
m. Fr. \y Langwedocyi, m. 4. odS. Papoul.
FELI X P R EX, Opqc. Bened. wHannonii, m. 1. od Giwety. Tegoż im. wyipa w Amer, połud. bli-zko wyfpy S. Ambrożego, o 150. tK. od Chili. .
FELTRI,	dawne M.
Wł. w Marchii Trewizańfkiey, ftoł. maley Krainy tegoż im. z Bifk. Jeft nad rz. Afona, m. 1 6. na połn. od Padwy, 7. od Belluno, 17. od We-necyi. dl. 29. 26. fz. 46. Powiat Feltryńfki naywiękfzy handel prowadzi żelaza, dł. 29. 26. fz. 54. 30.' 40."
FEMF.REN, Fimbria, Fem3-rena, wyfpa mała Duńfka na morzu Bałtyckim, o m. 1. od Hol-Iztynu. Oblituie w zboża i paftwi-(ka. Leży między gradufami. dl. 28.
aco	FER
FER
50. ■— 2f. 20. fz. 54. 30.
F E MI, Fidemrmn, Opac. Franc. Bened. 0 m. t.. od Landrecy, przyłączone do S. André.
FEM1NE, ( Ifola delie ) Wyfpa Niewiaft, tak zwana, leży we WI. na morzu śrzodziemnym przy brzegu poln. w Sycylii, m. 2. od Palermu , ma iedne małe m.
FENERYA, M. celne w Kroi. Ciompańlkim, ob. Tfiompa.
FENESTRANGEN , łub Win-stkingen, Vinflringiunt, m. mafe Kiem. w Wielkorząciztwie Nanfen-ikim, ftcł. Powiatu tego im. nad rz. Sarrą, o m. 7. od Marfali, 7. na połud. od Dwoch-Moftow. Należy do Xcia Salmlkiego. dl. 34. 46. fz. Ą%- 52-
FENESTRELŁA, mały plac w dolinie Wodenfkiey nad Kiuzoną, wzięty na Frane, od XciaSabwudyi r. 1708. i otrzymany moc?, trainata Utrechtfkiego. Jeft między Suzą i Pignerolą. dl. 24. 45. fz. 44. 5g.
FENIERES, Fenerium, Opac. Fr. Cyfter. m. 3. na poln. od M u raty, czyni 1600. liwr.
FENOUILLEDES, Fenicu-letum, Fenulleda, mały Pow. Fr. w Langwedocyi niż. ktorego miey-fcem głównym ieft S. Faul.
FER, Ferrò, wyfpa Afrykańfka, jedna z Kanaryilkicn nayloardziey ku z. pofuniona, okoio m. 7. długa, a b. fzeroka 7. małym m. tegoż im. nie bardzo ofiadła, fiawna iż Geografowie Fr. prowadzą linią pier-wfząpołudn. przez brzeg iey zachodni za rozkazem Ludwika XIII. Należy do Hifzp. o m. 18. od Tene-ryffy. fz. 27. 40.
FERABATH, znaczne i piękne M. Perfide w górach, które o~ blewa morze Kafpiyflkie, o 5. m. ku połud. od morza. Szach-Abas czę-fto tu prepędzał zimę. df. 70.2. fz. 36. 54.
FERDEN, lub Vekden, Perda , znaczne M. Niem. i Xftwo -tego im. w Weftfalii, niegdyś Bifku-pie i Cefarlkie, ale teraz nal. do
Elekt. Hannowerlkiego , ktorew0 uftąpione było od Szwedów, r. ì72°' jeft nad rz. Allerą, blizko WeleEu'
0	m. jo. od Bremy, 20. od Han'" burga, 20. od Hannoweru. dł.
58- fz. 53. 3. ob. Brema. ' FERDINAND, ob. F?rnV'
FERE, Fara, m. Fr. w Pik®1"" dyi, znane dla młyn u prochowe*?0'
1	fzkoły dla Artylleryi. Twierdz® iego zburzone były. Jelt nad rz. Ser' rą, o m. 3. od Ćhauny, &. napoić* od SweiTyonu, 30. od Paryża- Ie" gt>i im. ni. Fr. w Szampanii, m-1' od Chalons.
FERE, m. Fr. w Pow. Tarde-neńfkim, o m. 6. na połod: od Swej" fyonu w Szampanii. Znayduie fi? tu plac, obwiedziony murem zaW" raiący łanów ziemi, 996. w który"1 ieft dawny zamek zbudowany od ła" mlii Ck.-itilion , odnowiony i p°" więkfzony od X:ężny Anny de Mont' morenc/f r. 1532.
F E R E N TIN 0 , FerentinuM, Fèrentyn, m.Wl.w Kampanii Rzyn'" ftiey z Bifk. niedependuiącym tylko od Papieża. Jeft na górze o m. 3* odAnagni, 15. od Rzymu. dł. 3°* 46. fz. 41. 41.
FERIA, m. Hifzp. w Eftrerna* durze na górze fpadziftey, o m. 4* na z. od Zafry, 10. od BadaiozV* Dziedzice maią tytuł. Xcy i Grart" delia.
S. FE RI OL E, m. Fr. w FW-
Lemowiceńfkim, o m. 2. od BriveS-
FF.RMENAGH, Comitati Farmanagenfis, Hrabftwo Ferme* nackie w Irlandyi w Prow. Ultoni'» na połud. Dunnegalii i Tyronii, koło 10. m. wzdłuż, a wfzerż w'Ç" cey ma nad m. 8.
S. F E R M E, Opac. Fr. w AkW'" tanii, blizko Liburny, czyni rocz»'0 5000. liwr.
FERMO, lub Firmo , FirmirM\\ dawne i mocne M. WI. w Marcii Ankonitańlkiey z Arcy Bifk. eryg°~ wanym r. 1589- od Syxta V. 11. urodzeniem Laktaiicyuiza, i Xdza A°" nibala Adami. Jeft blizko Golfu V/a" nec
FF/R
reckiego o 7. *h. na poîd. ku w. ed î'-aceraty, 13.od Ankcny, 40. napoi. *u v/. od Rzymu,\lł. 31.13.fz.4j.10. F ERNANBUCO, ob. Olinda. t ERN ANDO , lub Fernan-tiitz , wyfpa Jana Fernanda, ieft na jnorxu południowym , maiąca w o--koło m. 20. od brzegów na irò. r.t. Gaieka, odkryta od Jana Fernando, ktorege zoftawione tu 3. lub 4. ozy tak fię potym rozmnożyły, iż cala wyfpa była ich pełna. Pola tu a'awfz« zielenieią , grunt ieft uro-dzayny, wody bardzo dobre, brzegi rybne, port befpieczny. 2 tym ^'/zyltkim H/fzpani trzymali ią w zaniedbaniu, ale widząc z żalem, iż "użjła za fchronienie Korfarzom, i °d Lorda Anfona zaczęła być fta-ri°Wi(kigm dla okrętowEtiropeyfirśch Kzebywaiących, poftanowili wfzy-ftkie tu wygubić zwierza, a!e -;;dy ^ ta nieudała fię fztuka, i 5. Ân-Sh'kovv zoftawionyćh od Kar:'tana ^swida wypędzić nie zdołali, po-"anowili wyftawićtu fortecę, rzez Ço ta wyfpa* użyteczną ftać lię mo-20 °fadą, dł. -joz. 40. fz. 36. 30. FERNANDO-NORONA , Wyfpa mil ku w. od brzegów Bi V-1jî odległa, opanowana odPorng.i!. *py przefzkoduć innym narodom -uropeylkirn dawania przy tsy wy-J?ie> płynącym do lndyi. Kompania i"anc. w tym zamyśle przywlalz-^zyła ią 4łyła fobie, ale r. <737. 0(1 Portugalczyków ztąd wypędze-111 byli. Opauowawfzy ią Portugal, ^yftawili tu miafteczko i kilka for-ec> ponieważ dla niedoftatku de-^czow ieft niepłodną, prowianty z '^rnanbuku dofyłane bywaią. ' t E R N A N D-P O, wyfpa Fer-ynand-Po od lwega wynalezcy na-j--V'in.a» ^hzko brzegów Kroi. Be-mfkiego w Afr. na m. 5. długa na nic -10 Wydaie rożne zioła, J f^)1.e W kozy dzikie, cielęta i lwy orfkir , które fą bardzo tłufte, i 'ęio ich dobreieft doiedzenia. Ze-fir - z, ,ie?neSo lwa tluftość wyno-a niekiedy na kwart piećfet. Je-loia I.
FER	aoi
dno tylko ta wyfpa ma mieyfce wygodne do rzucenia kotwic w części połnocney, gdzie fą 3. odnogi, a nay-iepfza z tych zwana Kumberlani. Należy do Portugal.
FERNESj ob. Fearnes.
V E R N E Y, wieś Fr. w kluczu Gewezyiflkim o m. 1. nX poln. ku z. od Genewy. Tu przez długi czas przemiefzkiwał P. Voltaire , i w(la-wil to mieyfce fwemi dobrodziey-ftwy, ofadzaiąc w nim miefzkańcow, rozdaiąc im grunta do zabudowania fię, i opatruiąc fpofob utrzymywania fię wklkiey liczbie Zegarmî-ftrzow i innych rzemieślników, tak iż która była podłą wioiką, wygląda dziś iak miafto. Rząd ieft determinowany utrzymywać to miey-łće rodnie wftanie dobrym, w ia-kim byłp za życia P. Poltrire*
FERO, Farra, Gloffarice y-fpy no morzu północnym, ku połn. wyfp Wefternów , i Irlandyi , ku Islandyi idąc, nal. do Kroi. Duu-fkiego. Jeft ich 24. Więkfzych 13. ty lei mieyfzych, a 17. oliadłych. Powietrze w nich zdrowe, mie-,; ;."ńcy żyią długo. Tegoż im. ieft' wytepka między wyfpami Szotlan-ckiemi i Orkadami, maiąca port mały i dobrze ofiadły; ilużyzafta-nowiiko okrętom Hollenderlkimpo-wracaiącym z lndyi.
FE RET, Kap na zachód Fran-cyi na przeciw brzegom Burdegali.
F h R RAND IN A , Ferrati dyna, m. WI. w Kroi. Neapol, w Bazy h kacie z ty t. Xftwa. Jeft blizko rz. Bafiento, o m. 6. na połd. ku z. od Matery , 10. od Cyrenzy , dï. 34. 10. fz. 41. 40.
I* E R R A R A , Ferrarla, wiel. piękne i llawne M. WI. w Stanie Papiezkim , z Bilk. nie dependu-iącym tylko od Papieża; zdobią ga kościoły wfpaniale, rynek przepy-fzny, i dobra cytadella zbudowa-» na od Klemeiifa VIII. Nie ieft dziś tak kwitnące iak dawniey. Kardynał Bentivoglio, Jan Guarini, Jan Riccioli, jflawny Lelio Gregorio Gi-B b
FER
F F. R
raidi ztąd byli rodem. Leźyblizko rz. Po f o to. m. na połn. ku w. od Bononii, 15. od Rawenny, od Fforencyi, 76. od Rzymu , dì. 29. 3. fz. 44. 54. Xiçjlwo Feprar-Jkit, ieft Prowincyą ftauu Papiezkie-go, graniczy na poln. ,z Polefią Ko-wizafifką, na z. z Xftwem Mantuy, na poîd. z Bononią i Romanią właściwą, na w. z Golfem Weneckim. Nie ieft teraz tak rozlegle , iak za czafu wlafnych Xiążąt , których Miiaìo do r. 1597. w którym Klemens VIII. przyłączył Xftwo Ferrary do Kamąry Apoltolfkiey. Od_ tego prawie czafu kray ten lubo tak " dobry> zoOut prawie odłogiem. Powietrze tu bardzo niezdrowe , z przyczyny .bagnow , i biot, które małość miefzkańcow ofulzyć nie może. Ferrara iëft M. S.
FEKKETE, lub Pi ir h , Ferreray m. i Hr. Fr. w Sundgawii z zamkiem za miaftem leżącym. Sądy ma w Radzie Kolmarlkiey. Jeft w gruncie bardzo źyżnym, o 4. 11a ppłd. ku z. od Bazylei, 10. na w. od Montbeliardu, di. 25. Iz. 47. 40.
FER RI F RE', Feryer, m. Fr. z tyt. Hr. w posv. Burbońlkim , o tn. 4. na połci, ku w. od Vichy. Tegoż im. ńi. Fr. w Normandyi m. 2. od D-. nîVoiuu, inne o m. 2. od Concbes. &c.
F E R IK R E S , Fer farine , m. Fr. z Opac. Bened. które czyni 4500. Iiv/r. W Pow. Gatyne.'ilkim, m. 2. 11a poln. od Montargis, 23. où Paryża. Także Opaftwo zakonu S. Benedykta w Pifctawii czyniące 2500. li w r- m. 1. o.l Thouars. Tegoż im. m. Fr. w Prowancyi, /«. 7. na potd. ki* w. od Arelaty*
FER R OL, Ferrola, m. Hifzp. w Kroi. Galicy! w». 5. na pofn. od Koruny z portem nednym z nay-łepizych w Europie.
FKKTE-A L AIS , Fit mitas jidelahidis, m. Wyfpy Fr. m. 10. na polud, od Paryża, j.od&iUm-fes.
FERTE-AUCOL, lub Fep-
TF. SOUS-JOUARRE , Fil'mitdS Attthul' phi, piękne m. Fr. w Bryi Szam-pańlkiey nad Marną mięoizyChateatf Thirry i Meaux. Ma wielki odbyt z kamieni mtyńfkicb, które za liaylepfze miane fa w całey Franc.
F E R T E-A U RA IN, • Firmila* kureni, m. Fr. w Pow. Bls/.cń" ikim nad rz. 'Beuvron, m. 7. połd. od Aureliami. '
s F E R T E-B F R N A R D , Fir-mitas Bernardi, m. Fr. w PoW* Cenomańfkim, m. 6. tia poîn. ku w. od - Mans. SI. ieft urodzenien* Roberta Carniera Poety.
F E R T E C H A U D il 0 N , (la) m. Fr. w Pow. JNiwerneńfkim , 0 m. 4. od Moulins.
F E R T E-F R E S N E L, w Ńor-mandvi o m. 2. od Aigle.
F E R T E -G A U C H E R , Firmi! as Galtieri m. Fr. w Bryi nad rz. Moriną, o m. ^.napol'n. od Pro' vins, tyleż od Cbateau-Thierrv.
F E R T. E-LO U P I E RE,. Firmi tas Lupera, m. Fr. w Pow. Ga-tyneiifkim , m. 4. od Joygny.
F E R T E-M1 L O N , Firmiti* Milani s , m. Wyfpy Fr. z zamkieifl dawnym, ilawne ttrodzeniem Jatia Racine , m. 3. na w. od Crefpy. 15* od Paryża.
F K R T Ë-S U R-A U B F, m. Fr-w Szampanii od Baru nad Albą »*• 4. na pold.
F ER 'i' e - s u r - c r o s n e ,
Opac. Fr. Cyfter. fund. r. 1113- 0 m. 3. od Chalons nad Sommą. Tegoż im. ieft wiele innych mieyfc we Francvi.
FER VA QUE,S, m. Fr. w Normandyi, m. 3. na poïd. od Li" lieux.
FES CAMP, Fefcamnum, Fe-lkam, m. Fr. w Pow. Caux, z 0-pactwem Bened. czyniącym goooò» liwr. z'portem, i tyt Baronii. Handel prowadzi znaczny. Jeft o m. 8* lia polii, ku w. od Havre de Gra" ce, 6. od Montiviliery, 12. od Diep-py » 45- od Paryża, dt. ł8. u &•
FEZ
FpTIPOR, m. w Fanach wieî. ?'Î0gGÎii, w Prow. Agra, znacznej ozdobne pałacem Cefarza.
FETU, Fetum, male Kroi. Fe-tuańfltie w pomorzu złotym w A-fryce, na m. 4. długie i tyleż fze-rokie; Obh'tuif? w owoce, oliwę, bydło, drzewa palmowe, ktoredo-ftarczaią wina. Hollendrzy maią tu fortecę.	t
F EU C H T-W A N G E N , Ht;, dropolis, tri. Niepi. w Frankonii , niegdyśwolnè i Cefarfkie, teraznai. do Margrabi Anfpachfkiego. Ma Sfod i kapitułę. Jeft c tn. 2. od Du-kenfpieli.'
FEVERSHAM, m. Angiel. z tyt. Hr. w Prow. Kent, między Kantuaryą , i Rofzeflerem, o m. 13> na połd. ku w. od Londynu, 6.
Rofzefteru , dl. ig. 25. fz. 51.
l!J-
F E UIL L A D E, włość w pow. Lemowiceńftim weFr. nadana tyt. ■Aftwa, o m. 5. na połd. ku z. od Albuflbny.
FEUîLLANS , (la Baftide deO w Hr. Konweneńikim , o m.
od Rieux. Jeft tu Opac. zakonu im. czyli Fułienfium, fund. r. która ma dochodu 30000.
FEUilleTIN , m. Fr. w
arcnii na pograniczu Burbońlkim Z ^ ^r°l* 2. od Albuflbnv.
t E fj G LTIE R ES, m. Fr. w oellowaceńlkim pow. m. 4. od Ausali.	^
F feurs , Forum Segufianrrum, Ł,or;' > dawne m. Fr. główne w pow.
F I A
203
For
; łez nad Ligerą.o m. 6. na połd. u w. od Ruanny, 14. od Lugdu-J?r^°d Paryża.
Kroi. Fezań-ie wielkie w Afryce; leży przy * orzu między Kroi. Algerlkim na fp ®.Mar°kańiki'n na połd. Dzieli
tife âc' ^ f°Wr'1A"garę' Szai1?♦ Er-Mr ' ieî ' Hasbatę, i Temezrę. -ie ludny' ' bardzo żyzny; ituie w zboże, bydło, legomiRę,
cwocę, i wolk. Y gdyby nie gnuśność obywatelow wydawałby wię-cey. Rz. Sebu przerzyna go. Miai niegdyś fwych Krolow, teraz zaś hołcRiie Marokanom. Gór tu ieft wiele miefzkanych przez Berebe-row , którzy fą Arabowie bitni , gorliwi o fwą wolność , niepodlegli. Nie potrzeba go miefzać z Fe-zai'fką Prowincyą, która ieft tylko częścią tego Kroi. i ieft nadzwy-czayney żyżności.
FEZ, Fezza , dawne mocne i iednoz naywiękfzych inaypiękniey-fzych miaft w Afryce całey, wPro-wincvi, i nad rz. tegoż im. w Bar-baryi, fioł. Kroi. Fezzańfkiego. Składa fię z 3. miaft, z których naydawnieyfze ieft BeUyda , drugie Fez Jlary, trzech, nowij Fez, Stary Fez ieft najznacznieyIzy, zawiera miefzkańcow więccy nad. goooo. zdobią go pałace i meczety wfpaniale, z których ieden zwany Karruwan Lardzo piękny na 17. wfpiffra fię arkadach. te zaś na iojco. pillr.ftrach z marmuru białego ; przy nim wielka ieft liczba, fi kot, w których ięzykiem Arab-ïkim , roinycli nauk uczą. .Zydzî też maią tu fwe przepyfzne Synagogi. Twierdzą, że w famèyProw» Fezzańikiey na fcocooo. znayduie fie. Inni mjefzkańcy fą Mahometanie. Rezyduie tu Mufty, który ma i powagę 1 dochody bardzo wielkie. Damy maiętne zwykły około nog no-iić łańcuchy złote i frebrne. Sam Fez otoczony murem ozdodionym wieżami, z 7. bramami , podzielony na 12. kwater, z których każda ma kemmendànta Policyi. Leży nad rz. o m. 100. na w. od Maroko, 40. na połn. ku w. od Sali dl. 13. 50. fz. 33. 40.:
FEZEHSĄC, Hr. Armania-ckie, ob. Vic-Fezevfac.
FEZENZAGUET, Vice Co-mitatus w Hr. Armaniackim, którego Mave fin ieftmieyfccm celnym.
FEZ ZAN, ob. Faifans.
FI A C, m. Fr. w Lagwed. o B b fj
*©4 • FIG
4. na z. od Kaftry.
FIA N O, Flanum, m. Wł. w Patrymonium S. Piotra, oyczyzna Hiftoryka Franeefco, nad rz. Ty-brem, m. 6. na połn. od Rzymu.
FIÀ N O N E, Flanona , Fia-nona , m. Wł. w Pańftwie Weneckim , w Iftryi z portem nad Golfem Karnerlkim, o m. 7. na połn, ed Poli.
FIA S C 0 N E, ob. Monte-Fia-fcone.
F I C H E R U 0 L 0, m. WT, w Xftwie Ferrary, nad rz. Po, zkąd kanał prowadzony łączy rz. Po, z Panaro, o m. 7. na pol. ku z. od~ Ferrary.
FICHTF.LBERG , ftawna góra v/ Frankonii w pow. Bareyt-ftim blizko granic Cze'lklch. Okryta ieft Jafem fofnowym, i ma 12. mil w około; Men, Eger, Naba i Sala rzeki z iey wypływają zrzodeł, co dało początek tym dwom wier-fzom Łac.
Moenus ubique pat et, & cum Saia nobili s Egrus,
Et Nabus ex wio funt e , tacuqug fluunt.
FIE S O LI, Fefuîce, Fiezol, dawne m. Wł. W Xftwie Florenckim z Bilk. Oyczyzną ieft Angelika z Fiezoli; nie ieft teraz tylko wfią. Od Florencyi na połn. ku w, m. 2, dł, ag. 59. Iz. 43. 43.
FIFE, Othotinia, Fifa, Pr o w. nadm. w Szkocyi, graniczy z Golfami Tay i Fortb z morzeni i górami Ochell. Deputuie na Park Powietrze ma zdrowe, kray źyiny w zboże i paftwiika. Wiele tu efiadło fzlachty. S. Andrews ieft M. S.
FI G E AC, Figiacum, Fi żak ih. Fr. w Pcw. Kandurfkim z Opactwem Sekular, czyniącym 15cg0. iiiwr,. po 3. miefiącacjj attaku pro-teftańci byli przymufzeni ztąd od oblężenia odftąpić, złupili go r. S57Ó. a Cytadella i twierdze iego z ziemią zrównane zoftdły. jeft nad Seilą m. 9. na połn. ku w. od Ca-hens, 19, na połn. od A!bi, 108*.
FIL
od Paryża,
FIG EN, lub Fi*een, Fizena» Prow. Krok Japońfkiego na wyfpi® Xymo. Niewiafty tuteyfze fą nay-pięknieyfzemi w Japonii. Tu robią wfzyftkie porcellany Japońflkk.
FILADELFIA, ob. Phila-delpbia.
S. FILIPPA , forteca Fort S. Philippe, na wyfpieMinorce. By'»-nayprzodw rękach Anglików, tym odebrana od Francrzow r. 1756. i odzyfkana od Anglików żi.owu r. 1763. traktatem Paryzkim, na koniec czafow tych opanowana od H:-fzpanow zollala razem z całą wy
Ipą.
S. FILIPPA, wyfpa ob. Fue-go.
S. FILIPPA, miafto w Ameryce połn. w Nowey Hifzpanii, W kraiu żywiącym bardzo wiełe by dis.
S. FILIPPA, m» ob. Ben-gweła.
FILIPPI, Philipp!, M. Tur-cyi Europ, w Macedonii , biizko Golfu Kontéflv, o 25. m. na poi n-ku w. od Saloniki.
FILIPPINA, Philippina, forteca w Belgium, w Fiandryi Hofl. nad Skaldą. Wzięta była od de Nafjau , r. 1633. Hifzp. od o-blęźenia iey odfiąpić byli przyrnw-fzeni w krótkim czafie po wzięciu iey od Franc, r. 1635. Je^ ^ ed Sas de Gcmd. ■ t
FILIP P I N Y , Philippin Wyfpy na morzu Indyiłkim, w A-zyi, na Archipelagu S. Łazarz» » pod Strefą gorącą. Odkryte były od Jana Magellana , który był zabity od Króla wyfpy Sebu, będącey ^ śrzodku tego 'Archipelagu, ^1519* ]eft wyfp tych liczba wielka i p^" wietrze maią gorące i wilgotne,co niezdrowi® w miefzkańcach fpra* wuie. Położenie ich ieft wefołe» grunt żyzny ; obfituią w ,wfzeH-'e potrzeby życia. Drzew?*, tu ziele" nieią zawfze, i w każdey porze rok*1 «ioźrzftłe wydaią owoce. Łąki
F I L
FIN
liczne trzody bawotow dzikich,	ftown.
® Iafy zwierza ; między ktoremi wie- F1LIPST AD T, Phìlìppoìis, 'e ieft małp, a tych niektórych bar-	Filipfztad , m. Szwedzkie w Wer-^20 wielkich, znayduią fię także	melandyi. Leży między bagnami i n'eznane nam Europ, zwierza. Per-	Iławami, o 7. m. na połn. od Karty» bawełna, ambra, rożne korze-	łofztadu, 42. odSztakolmu. dł. 32. , a naywięcey obfite minery zło-	5. Iz. 5g. je.
nayznacznieyfze ikładaią wyfp FIL1SBURG, lub Phitipps- -
^'iipińjkich bogactwa. Obywatele	burg, Pkilippoburgum, M. Niem.
h Hjfzpani, Indy anie i - Inni przy-	w cyr. Renu wyż. Jeft bardzo mo-
^«dniowie. Należą po części do	cne, i uważane kko przedmurze
jlifzaanow. Są tiieiako centrem,do	Pańftwa Niem. Cefarz ma prawo
^torego bogactwa wfzyftkie z 4. czę-	podczas woyny trzymania tu lwego
świata fpływaią, i nazad znowu	garnizonu. Zdobyły go woyfka Ce-
innemi rOzlewaią fię korytami. Zna-	farfkie na Biffi. Spireńfkim r. 1633.
Cznieyfze z Filippin wyfpy fą : Min-	whrotce potym Szwedzi, i oddali go
^ano, Manilla, Leyta , Ibabao, Pa-	Ludwikowi XIII. Odelwał go Cefarz
ragwa, Mindoro, Sebu, Panay, Wy-	r. 1635. * znowu Francuzi r. 1644.
'pa czarnych, i Bool. Są między	Odzyfkali go związkowi r. 1676.
§rad. dł. 132. i 145. fz. t. i 23. J	Wzięte było od Delfina Fr. 16g«. i
FlLIPPINY NOWE, czyli	oddane 1697. Jefzcze r. 1734. opa-
Wyspy de Palaos, na morzu In-	nowane zoftałó od Frane, ale ci
^yiftinij między Filipinami dawne-	wkrótce wrócili go Niemcom. Jeft
jyi» Moluckiemi i Maryańikiemi wy-	nad prawym brzegiem Renu, na kto-
'Pami leżące. Liczą ich na 87. ale	rey rz. piękny ma moft na batach
te nie fą nam dobrze znaiome. Za-	ftawiany, w mieyfcu gdzie Salza łą-
^'arte fą między Ekwatorem i Tro-	czy fię z Renem. O m. 2. od Spiry,
P'kiem Cancri.	5. od Landau,9. od Wormacyi, ib.
PlLIPPOPOL, lub Philip-	od Sfrazburga, i 15..od Paryża, dt.
, Philippopolis, dawne i zna-	26. 8. fz. 49. 13. Filisburg zwat
t2r«e M. Turcyi Europ, w Romani)	fię niegdyś-Udenheim, miafto nal.
^ A rey Bilk. Rezydencyą ieft San-	do Bilk. Spireńikiego, ale fortyfika-
"?-'aka. Leży nad rz. Maryzą, o w.	cye iego nal. do Rzefzy Niem. *5> na połn. ku z. od Adryanopola, FI LLEK, Filecum, M. Węgier-
^5. od Konftantynopola. dł. 42.30.	Ikie zburzone, w Hr. Nowogrori-
42. 15. '	zkim. Turcy opanowali go r. 15.w.
FILIPPOW. m. Pol. w Woi.	Odzylkali go vpotym Chrzęśćianié.
^r°ckim w Pow. Grodzieńlkim, z	Rokofzanie Węgierfcy uczynili fię
r*em niegrod. Od Olity ku w. o-	iego Panami r. 1682. Jeft nad rz.
m. 10.	Ipolą, o m. xr. na połn. ,od Agryi. flLIPPOWCY , ieft to lud FILTZIAMES, Filc żarn a ,
w?rz©d laCow i bagnow Litewfkich	przedtym IVarthi, ziemia Fr. po-.
°hadły gdzie niegdzie będący fekty	dniefiona na Xftwo z ty t. Para, biiz-
JJ^iącey podobieńftwo do . Religii	ko Klermontu, w Pow. Bellow&ceń-
^rześciańlkiey przy zabobonach i	lkim, na połn. ku w.
aśniach ; małym handlem fię bawią. FIM A'R C O N, Margr. Fr. ma-
I^ILIPSEGK, piękny zamek	iąc w okoîo na m. is, mieyfcem
dobrze obronny w Weterawii, m.	iego głównym ieft: Cajłelnau, o m.
11 a połn. od Butzbachu, blizko	1. od Kondomy.
Rfanic Hr. Solmfkiego. Należy do FINAL, Finaliunt, M. Wł. i
IJ«mu Beffe- Darmfladt.	Marjr. nad brz, ]iem zachodnim Ri e-
FILIPSTOWN , ob. King-	czypcfpolite} Gsnueńlkiey z do Lr;;
F I N
F I S
CyUdellą, dwoma fortecami, zamkiem, i z portem. Kupiane ieft od Genueńczyków u Karola Vf. Cefa-rza r. 1713. za 300000. talerow. Jeft przy morzu śrzodziemnym, o nt. *3. na połud. ku z. od Genuy, 22. na połud od Turynu, 24. od Kaza-lu. dr. 25. 52. iż. 45. IS.
FINALE, Finalium , Fin.it, m. WÏ. w Xftwie Mode nikim. Wzięte było od woy/k Cefar. r. 1703. po uftąpieniu Francuzów. Odebrali go r. 1704. Fr. a Xżę Eugeni zdobył go 1706. {Leży na kępie oblaney rz. Panaro , o m. 9. na połn. ku w. od Mo-deny, 5. ad Mirandoli, dl. 2&. 50. fz. 44. 50.
FIN H A Al, m. Fr. w Langwed. w. 3. od Montati ban.
F1NISTERRE, F/nifterrce, Finifterra, ieft Kap naybliżfzy za-choda względem nietylko Gallicyi i Hifzp. ale i Europy. Ma fwe 11a-zwifko od mniemania, dawnych, i ż tu był koniec ziemi, czyli światy,iż go daley za mprzem nie znali. Jeft tamże wieś tegoż im.
FINLANDIA, Finnonia, Prow. Szwedzka, gran. na z. z Golfem Botnickim, na w. z Roffyą, na połud. z Golfem Finlandzkim i I11-gryą, na połn. z Botnią i Laponią. Obfituie w bydło , paftwifka i ryby. Mówią ięzykiem fzczegolnym. Sztuka cała ich fkładania wierfzy zaieży na tym, iż dwa, lub trzy Iłowa zaczynaią fię iednakowoi/Finlandia ma tytuł Xftwa, i zawiera 6. wielkich Krain , Finlandią właśęi-wą, Kaianią, Taweftlandią i wy--Ipę Aland, Nylandią, Sawolaxią i Karelię. Jlbo ieft iey M. S. Finlandia właściwa dzieli fię na połnocną i południową. Część Finlandii uftą-piona zoftała Mcikwie. Golf Finlandzki rozciąga fię wzdłuż na m. 90.
FIN MAR CK, Finmarchia , Prow. Laponii Duńfkiey czyli Nor-wegfKìev; ikłada część Wielkorządz-twa Wardhtlfkiego. Kraygorzyfty, niepîodny, m ale miefzkany , ob ii ty
W zwierze fzacowane dla futi'*»
F1NSTERWALD, ciemnf las, rn. i grod Niem. w cyr. Mi' filii , o m. 8. 11a w. od Kctbuza bli-zko Luzacyi.
FIONDA, Thafelis, dawne m» Bilkapie Azyatyckie wNatolii, bH-zko Golfu Satalieńikiego. Jeft bardzo fpuftofzałe, om. 10. na połud. ku z. od Sataliì. dl. 42. 32. fz. 36-45-
FIONIA, lub Funen, znaczna wylpa Duńlka na morzu Bałtyckim między wylpą Zeeląndyą i Jutan-dią, figury prawie okrągłey. Wydziałem bywa nayftarfzego Krole-wica Duńikiego. Obfituie w paftwi-fka, zboża i owoce, ofobliwie iabł-ka, z których dobre robią tu jabłeczniki. Żywi wiele bydła, i kori1 dobrych. Lafy zwierza pełne , a brzegi ma bardzo rybne.. Odenfce ieft M. S.
FIORENZO, ( San ) m. na wyfpie Korfyce, w części połno-cney, blizko Golfu tego im. z por- . tem dobrym. Rezydencyą ieft Biik. Nebbiyikiego. dł. 27. 5. fz. 42. 35»
FTORENZUOLA, Flor enfiata, m. Wł. w Lombardii w Pow*, Bufieto, w Xftw i e Panjieńlkim. Leży w bardzo miłey równinie, o nt. g. na połn. ku z. od Parmy. Oy-czyzną ieft Kardyra. Aibero.niego» dł. 27. 25. fz. 44. 56.
FI R A N D O, Firkncłuw, małe Kroleftwo Japonii, na wyfpie przy-légley Xymo. Portugal» Hollendrzy i Anglicy zinaczny tu przedtym prowadzili handel.
FIRM 1 A N, ob. Sigmundkron.
FISCHAUSEN, m. Pruftie nad Frischliąfem , r, zamkiem , »»• 2. na z. od Królewca.
FI S CH BACH, lub Wisp, m. Szwaycarikie w Walezyi wyż. o *». 11. ńa w. od Siony, fi. zwycięztwern Walizeyczykow nad Amadeufzein Xciem Sabaudii.
FIS M E S , ad Fines , dawne M-Fr. w Szampanii , fiawne dwoma Synasam: tói inianemi w wiek»
F L A
^■'Ûym i Xtym. Jeft nad rz. Wcslą,
0 nu 6. na z. od Rheims, 28. na połn. ku w. od Paryża. Oyczyzną l0*t î'açny Couvreur, ftawnev -:o-înedyantki Franc, dł. 21» 22. fz. 49. 2.0.
FISIMA, Fufïïmi, lub FufTi-Tni, ff. M. Japońfkie, o w. 16. od Oiakki, o 3. od Meako-
EISTELLA, lub Fefza, M. Afryk, w Kroi. Marokańfkim w Prow. Tedeli z zamkiem mocnvm, i 2 wieżą znaczną. Miefzkańcy fą bo-pci, obyczayni, woienni. Nie ma-ty prowadzą handel pięknemi kaf-'tmi. Jffft p m, 62. na połn. ku w. °d Maroku, 50. 11a potud. od Fe-*u. dł. 12. 40. fz. 32.
FI TA CHI, lub Fitatz, Fita-tum, Kroleftwo w Japonii, na brz<î-vvfchodnim wyfpy Niphon leżące, połn. ku w. od Jedo, a na połud. Kraiu Oxuiifkiego.
^ 1U M , Flumium, piękne, wielkie M. S. Prow. tegoż im. w Egy-Pcie. Jeft bardzo ludna, a Koftowie ^aią tu fwego Bifr. Widzieć fię tu "ają drogie i Iic*ne wfpanialey fta-r°''vtnośoi zabytki. ?.!iefzkańcy zna-^'ly maią handel na płótna, len, rozenki, rogoże, Sic. Ta Prow.. ^Wiera naywięcey kanałów, i mo-,tsw ftawionych ^d Egypcyanow da-nych. I ieftiedyną tu Krainą, kto-.vydaie rozenki. Leży Fiumnad 5i»ałem, I tory fię z Nilem łączy, î8- na połud. ku z. od Kai-L'w!r" 4' {z' 29- Ob. St. Veit.
^ i U M I CIN O, rz. w Kroi. Ne-P(>'. między Rawenną i Rimini,i-yf ' J;ey ZM;ana Pifatello, a dawniey Cif^con *	przebywał Juliufz
LABE MON T', Opac. Fr. • tnonflv. fund. r. 1140. w Xftv/io
et» • ' 3. na z. od Darney, czyni 4000. liwr.	J
dna	maławyfepka, ieft ie-
ck';- . e Kernów, położona między -k-ą , Lewis, maiąca łla miIę ob-vodu. Znaczna wielkim połowem U ^le^ryfaovy i innych ryb mor<
FLK
ao ?
ÛLÎrh.
F L A G Y, m. Fr. w Pow. Gaty-
nim . o m. a. od Montereau.
F L AIX , ob. Saint Germer.
FLAMANVILLE.m. Franc, portowe w Normandy i, tu. 4, na połud. ku z. od Cherbobrg.
FL£ MARENS, Baronia Fr. u* Lomagne, Pow. nt. 4. na połn. ku w. od Leictoure.
F L A N D R Y A, Flandre po Fr., FI and erb po Niem., Flandria, Wielka Prow. Niderlandu, którą dzieli' można, nâ Flandryą Hoîlend. Francuzką , i Auft. Leży między morzem Niemieckim, Artezyą, Br.i-bancyą, Hannonią, i Hr. Zelandyi. Grunt ma urodzayny, obfity w dobre pafze dla- bydła. Obywatele fą pracowici, flegmatycy , do handlu" Ipt .obni, rozfądni, ludzcy, miłośni» cy fwych wygód, rozrywek i wolT ności. Niewiafty równie fą pięknej lak cnotliwe. Religia panuie Katol. prócz w części Holi Prow. ta mia-•ła fwych niegdyś dziedzicznych Hrabiów, i częfto ftawała fię teatrem woyny. Niekiedy niewłaściwie przez Flandryą całe Belgium Katolickie rozumie fię.
FLARAN, Opac. Fr. Cyfter. w Hr. Fezenzsc, czysai 1600. liwr
F L A V A C O U R T, m. Fr. 1. od Gifors.
F L A VIG N A C, m. Fr. w Pow. Lemowiceńfkim, nt. 5. na połud. ku z. od Lemowiki.
ELA VIGNY, Flaviniacunt, Flawini, m. Fr. w Burgandyi w Pow. Antyziodorenikim , z Iławn. Opac. Bened. pod im. S. Piotra, fund. od Widr*da , które czyni 32C0. liwr. Jeft na górze , m. 3. 'na w. od Semuru, 13. od Diżonu, 56. od Paryża.
FLECHE, Fttxia , Flefz, m. Fr. na granicy Xięftva Andegaw-ikiego, ku Prow. Maine, znaczne przez fwe fi. Koilegium fund. od Henryka IV. r. 1603. Leży nad Li-gerą, om. 10. na połn. ku w. od Andegawy» ïq. ed Cenomanu, 57.
F L E
F L O
ed Paryża, di. 17.32. fz. 47. 42.	wincyï Aureliańikiey, m. 1. od Su'"
FLECKEE^STEIN , zamek	ly. lane w Szampanii, o m. 4.
i Baronia Fr. w /ilfacyi niż. o m.	poîud. ku z. od Werdunu.
so. na połn. od Haguenau, 14. od	F LINES, Opac. Fr. Mnifzefe
Landau. '	Cyfter. tn, 2. od Duaku.
F L E M MIN G, mały Powiat w	FLINT, Fìintum, m. Angiel. v*
cyr. Elektoralnym Saikim , blìzko	Kr?,iu Wallii, z dawnym zamkien*
granic Marchii. Zboża wydaieobfi-	fund. od Henryką II. Wyfyła t.Def-
eie. Ztąd wyfzła iiawna familia Fie-	na Pari. Od Londynu na połn. ku 'i-
mingow. ~	m. 50. dî. 14.20. fz. 53. 75. Fiint-
FLENSBURG, Fłttisburgum,	shire, leży między Clietshirą na
piękne M. Duń/kie, główne Guber-	i Denbigshirą na z. Zawiera łanoW
rii, i nad Golfem tegoż im. w Xię-	ziemi blizko 16000c. Deputuie
ftwie Slezwickim, z liobrąCytadel-	Pari.
Ią. Oyczyzną ieft Th. Fincka. Le-	FLIX, Flixa,m. i zamekHifr-P'
źy o m. 6. na poîud. od Apenrady,	w Katalonii. Fortyfikacye iego zwa-
6 od Slezwiku. dt. 27. i*. fz. 54.50.	Ione fą. Jeft nad rz. Ebrem, to.
FLERS, m. Fr. w Normandyi,	na,poln. odTortozy, 8- od Lerydy.
z ty t- Hrabftwa, m. 3. na poln. od	F L 1 X C O U R, m. Fri w Pikat-
Domfrontn.	dii, m. 3 od Ambiami.
FLEKKEROEN, Fiekkero,	FLOCELÏERE, m. i Margr.
m. Norwegii, w Gubernii Agger-	Fr- w Fiktawii, m. 3. od Manicar,
liuekiey nad morzeni z portem do-	FLOR AC, FUrtacum, m. Fr*
|»rym.	w Pow. Gewodańikim, blizko rz-
F LESSING A, Vlijjìnga, pię-	Tarny , z tyt. Baronii, m. 4. od
îtne, mocne i znaczne M. Holi. w	Mendy.
Zelandyi na wyfpie Walchernie, z	FLORET, Opac. Prenionftr. W
portem bardzo wygodnym , który	Belgium , między Oignies, i Nam«-
czyni handel tu wielki. Jcft to ie-	rem, 0 m. 2. od obydwoch, fund.
den z 3. placów, których ftrzeże-	r. 112T.
ni« pilne zalc-ca! Karol V. Filipowi	F L O R E N C Y A, Florentia, dali. Sî. Amiral Ruyter ztąd był ro-	wne, wiel. mecne i R. M. Wł, ftoŁ dssn. Leży przy uvsciu Skaldy zwa-	Tefkanii, z Arcy Bilk. zatożooym uym Fiondi. Od tóiddelburga nu j.	od Marcina V. Uniwers. iławną A-od Sluys na połn. ku w. nt, 3. od	kademią, i z obronną Cytadeli^ Gandawy 10. (11. 21. 7. fz. 5t. 26.	Jeft zaś tak piękne, iż Xźę Albert FLEUR ANCE, m. Fr. celna	de Saxe mawiał, że niepotrzebaby mieyfce w Hr. Ganreńfkim, m. 1.	go dopuiżczać Cudzoziemcon^ u'i" cd Leitfoure,	dzieć, tylko w fame święta i Nie-FlyEU RUS, wieś w Niderlan-	dziele. Zdobi go 152. Kościolow, i7* dzie w Hr. Namurfkim , między	Rynków, 160.pofągowpublicznych, Charleroy, i Gemblours, pamiętna	wielka bardzo liczba przepyfznyci 2. potyczkami tu ftoczonemi; iedną	pałaców, z ktorycli naywfpanialfzy r. 1622. w ktorey Hifzpanie pora-	ieft zwany Pitti, rezydeneya Arcy żeni byli, drugą r. 1(390. gdzie Xżę	Xcia. lo to ieft (i. ftatua Wenery Lu^emburiki zbił związkowych. Jeft	de Medicis, ciul piękności i fztuki. od Namuru na w. o nu 6. dl. 23.	Znayduią fię też wielkie Biblioteki, 10. fz. 50. 25.	z których nayztiac*źnieyfza ieft S» FLEUR Y, dawniey Perignati,	Wawrzeuca, w ktorey lamych rę-rn. Fr. podniefione na Xftwo z Mar-	kopifmow rzadkich na 3900'. liczą* grabftwem Rokofelflcim, o nt. 2. od	W Katedrze godney podziwienia fïarbonny. Tegoż im, m. Fr.wPro-	ieft Jflerydian zrobiony od Tofl£*"
nelle-
F L O
rilego wyîbki 221. ftop, ktery od 3* wieków trwa dotąd cały. Nay-^'iękfze fwe ozdoby winna Floren-^y-i wfpanialości Medyceufzow » iż Sprawiedliwie ieft zw.iną Florencyą Piękną, Florentczykowie 1'ą ludzie 'Polbbni do wfzyftkiego. Dante oy-^iec Poëzyi Włolkiey, Machiawel, Leon-Alberti, Ameryk Wefpucyufz, j Mafo-Finiquera, który fztukę rzeźby r. 1440. wynalazł, Baccio Biadici. który ią wydoskonalił, li. Aftro-nom Galiieufz , wielki Muzyk Lulli, flakom i ty rliftoryk Guichardin, Leo i Xl. Klemens Vii- i Urban Vili. 2ą(zczycili tò miafto fwym urodze-^'em, iako i wielu innych wiel. ludzi. W JTorencyi naypięknieyfzvm bykiem Wtolkim co do ftylu i wy-razow mówią, zkąd przyffowie: Lin-Î** Tofcana m Bocca Romana. Le-2y naci rz. Arną, która ią przerzyna w rofkolzney równinie. iq. w, poliginie od Boiionii , 24. od j^odeny, 34. od Parmy,-36. od ïautuy , 46. od Wenecyi , 50.
poln. od Rzymu. dł. aS. 59. iż. 43- 46.
^ LORENNRS, Florina , m. y Biilî. Leodyifttim, między rz. Mo-Zat i Sambrą, o m. 2. na potn. ku od Filipwilli , 5. ku połd. od
Gannir u.
F LEN S AC, m. Fr. w Lan-Swedocyi między Agdą i Pezenas, 0 2. od obydwoch. FLORENT-LE-V1 EL, (Saint.;
Fr. w Paw. Andegawfkim nad izegiem pciudn. Ligery, o m. 9. Q Andegawy, 19. od Saumur z Pac. Bened. czyniącym 10000. litrów.
FLOREN TINO, Florencka r°wincya , iedna z trzach , które •idaią wielkie Xftwo Toilcanii, a ego M. S. ieft Florencya.
F L O R E N TIN, (Saint.) San. i Nocentini CaJIrum, Florantyn, \łż i ' W Pow' Śenoneńikim z tyt. W.kontego, Jeft blizko brzeju rzek "mant* 1 Arnt*pon, 0 6. na Poln. ku w. od Antyziodcru, 10.
1 o ta /.
F L O	209
od Sens, 32. od Paryża.
FLORES, Fiorum, Wyfpa na Oceanie, iedna z Azorow , okofo m. 7. maiąca w około. Wy dai e pa tele i wfzelkiego pożywienia doftatek. Należy do Portugalczyków. , F L O RIM O N D, m. Fr. w AI-facyi 3. od Bedfortu.
FLORYDA , Flot ida , wielki kray Ameryki poln. który fię rozciąga, od rr. Panuko w Ńowey Hi-fzpanii, wzdłuż Golfu M ex y kańskiego , i od mor apołn. aż ku Tg.gra» dufowi fzer. Zawiera Luyzianę, Florydę , Hifzp. Nową Georgią, i część Karoliny, lak nazwana była od fwego wynalezcy Jana Ponce de Leon, który tę Prow. odkrył r. 1512. Hifzpanie nie pofiedli ią , aż po wylaniu krwi wielkiey liczby dzikich rodakow. YV powfzechności tuteyfi miefzkańcy cbradni, cery oliwkowey , z przyczyny, iż fwe ciato pewnemi nacieraią ziołami; chodzą prawie nadzy, fą odważni i okrutni; bawią fię boiem, rybitwą i polowaniem. Czczą iedynie Słońce za Boga, do niego fię modlą, ierau poświęcaią kościoły, i na ofiarę mu zalaiiaią ludzi, których po-tym ciała iedzą. Razem niewiafty i dzieci fą u nich niewolnikami. Zofta-ią pod rządem' Kacyków, czyli w familii fwev ftarfzych, i Parauftow, którym tylko wolno mieć żon wię-cey ; z pierwfzey iednak tylko dzieci dziedzicami. Maią fwych kapłanów, czyli lekarzow , którzy w wielkiey u ludu fą powadze, których zowią vfonafami. Edukacya u nich zawilla na ćwiczeniach ciała w biegu, pływaniu, ikakaniu, w Czym rownaią iwą walecznością niewiafty męfzczyznom. Obfituie Floryda w rożne zwierza , ptaki i zioła. Hifzpanie uftąpili tu fwey części Anglikom traktatem Werlaiikim r. 1763-
F L O T T E , m. Fr. 11a wyfpie de Re.
F LOT Z, Flotta, m. Turcyi Europcyikiey w Wołofzech nad ]*-c c
it®	foi
fol
loniką , blizko gdzie ta rz. łączy fiç z Dunaiem.
FLOUR, (Saint) Fiorif*-ttum, m. Fr. w Arvvernii wyy.f'zey ktorey pretenduie być M. (loi. z grodem i Bifk. poftanovvionym od Jana XXII. Handel tu wielki na zboże i muły. Leży na górze , m. i«. na połd. od Klermontu, 12. na. w. od Auriilaku. 109. od Paryża, dl. 20. 45.' 32." fz. 45. t.' 55."
FOCHEU, lub Fotcheou, Fothenm, Sf. w Chinach M. S. Pro-wincyi Fokieny; ozdobne piękne-mi budowlami, wfpanialemi mollami, i ulicami. Ofiadłe ieft od kupców bogatych; ma wielu ludzi liczonych. Leży nad rz. Miną w gruncie oblitym w Lich:, w Lugyen, w Muiginltj. dl. 137. Iz. s 6.
FOCHIANOV A, Fokią, m. Natolii, na polu. Smirny, na przeciw Meteliny z portem dobrym i zamkiem. Blizko miafta togo woy-fko morlkie Turków od Wenetow
5>orażone zoftato, r. i6,c. Zowie ię ntnvą , dla różnicy od l\cfiia-vec-chia, która niedaleko ztąd ieft tylko \v(ią mafą.
F O D W A R , Fudouarium , m. Węgierlkie, na przeciw Koioczy z drugiey ftrony Dunaiu. dl. 36. 55. fz. 46. 45.
FOGARAS , zamek i forteca w Pańftwie Siedmiogrodzkim, z Bifk. Greckim, o 10. vi. na z. od Kronftadtu , dl. 42. 18. fz. 46.3c.
F O G G 1 A , m. vf Kroi. Neapol, w Kapitanacie, o m. 5. na p Id. ku z. od Mantredomi, przy rz. Cerba-ro. Tu r. 1285'. Karol Xżę Ande-gawfki Kroi oboyga Sycylii umarł. Naciach miafta tego fummę 450000. czerw. zll. Krolowi Hifzp. Fiiippo-Wi II. pożyczoną, ubefpieczyła Królowa Pol. Bona. Suram.i. ta, dziedzictwem fpadaiąca na Zygmunta Aup;. i lioftry iego, znaioma ieft pod imieniem Sn mm Neapolitai'jkuh.
FOI, (Sainte) Foa, m. Fr. w pow. Ageneńfkim nad Dordoniąnj-źey Berger? ku a w. 5, z lądami Kroi.
pamiętne ieft: kilką wytrzymanemu oblężeniami w cza il e zatniefzania Kroleftwa- Od Gnała de la /oret pobite zoftało, r. '621. Tegoż ini. m. Fr. na z. ku pold. od 1'oulofy ieft o m. 8.
f O igni, Fufjinracum , O pac. Fr. Cyfter fund.,r. 1121. omilęod Vervins, czyni rocznie 15500. li-wrow.
F O I X , Fura»!, Foa m Fr. Wielkorządatwie Kulfyllońfkim na granicy Francy i ku pold. Stoi. Hr. tegoż im. kt .re nia fwe partykularne ftar.y. Mi ifto Foix leżv pod górami Pyrenęyfkiemi, o m. 3. na pold. od Pamiers , 12. od Touiofy na pol i. , 10. od S. Lizier, 162. od Paryża, dl. 19. 15. Iz. 43. 2. ob. S. Volufien.
FOKIEN, Fokiena Prow. Chińlka nadmorfka, uilaw tym wiei. Cefar. Prowadzi handel wielki. Miefzkań-cy fą dowcipni, fprawni, i wylani na rolkofze. Góry doftarczaią tu drzewa obficie do budowli okrętow. Focheu M. S.
FOLK M B R A I, Follanebrainn*t wieś z dawnym pałacem Krolow Fr. fpuftofzałym od pan. Ludwika XIII* m. 2. na pold. od Chauni.
F O L1 G N I, Ful giną, m. WL
w Umbryi, z Bifk. dependuiącym tylko od Pap. Zd bią to piękne palace i wf,.aniate kościoły. Jeft han-dlowne, iiiawne przedniemi konfiturami, papierniami, fa liryką ma' teryi jedwabnych , iaimarkami 1 biegłych prawników , i lekarzow» których to 111. wiele fiawnych wy* daio. Leży na fpadziftym fcliyłki* iedney góry, w gruncie mit m , 1 żyznym, blizko lupino, 5. w. n* poln od Spoieru , 2^. od RzyniU. dl. 30. 13. fz. 42. ,7.
F O N CIII A L E. ob. Funcha I. F O N C O M (i A (y D, Fons-Vot»"* bal dus i Opac. Fr. Bened fund. f* 1090. nad Krezą /«. 2. od Liane» 2aoo. liwr. czyni.
FONDE TE S, m. Fr. w Tu-roiiii blizko Ligery m. 3. od Tours»
fon
fon	ai t
FONDI, Fuvdi, m. Wî. w Kroî.	FONTAINE - L'F. V E Q U E ,
Nenpcl. w ziemi Laworze, z Bifk.	Fons Fpifcojji, m. Nidfrlandu Fr.
J F fi w ii ruńcie urodzayrivm , ale w	w Hanonii, blizko Sambry,omilę
niezdrowym powietrzu blizko iezio-	na z. od Cbàrleroy, m. 6. od Na-
ra tego im. o m. 17- ra poln. ku z.	nmru, 4. ra m. od Mens. Uftn,pio-
®d Kapyy, 2'. od Neapolu, 22.ua	ne było Frane vi traktatem Akwiz-
fold. ku w. cd Rzymu. dl. 31. 3.	grańflum r. 1667.
Iz. 4i. 22.	FONTAINE -SUR - SOM*
F O N G W IL !.. I F R S, m. Flan-	M E, w Fikardii, o w. 2. od Abbe-
dryi, ttu 3. na z. od Bapatime.	wilii. Fontaines, o milę od L ugdu-
F O n S F O R 1 , źrzcdlo fl. w	nu, 7. na w. od Gier. Fontavges, w
pow Forezkim , przy S. Gohnier,	Alwernii, m. 11. na poln. ku z. od
maiąte In :k kwaśny, pomocne na	S. Flour. fą maie m. Franc,
kamień o m. S. "a polu. ku z. od	FONT AK A BI A, Fons ropi-
Liigdunn.	dus, małe m. Hifzp. ale bardzo mo-
F 0 N T AIN F' - B L F A U ,	ci e w Bifkai w Prow. Gwipułkoa
Eteaudi fons, Fontenefclo, m. v;-	z zamkiem dobrvm. Jeft nieiako
%y Frai c. w pcw. GatyntiTi im,	Mrczem Hifzpanii z tev'ftrony. Le-
znaczne pałacem Kroltwf im, i	i y rad mtrzem przy uyściu Bidaft
2Micrzvńctm W ielkim , gdzie Kro-	ioy , o m. ę. na pch'd. ku z. od Ba-
lowie Franc, zwykli na rozrywki	yonnv, 25. i;a w. od Bilbao, di. 15.
polowania udawać fię od czaful u-	51. fz. «3. 23.
dwika Vili. Las ktcrv go c tacza,	FON 1 ENAY,wieś Fr. z gro-
zawiera 26424. łanów. Lenryk 111.	dtm, om. 4. na pełud. od Antyzi-
' I.udvik Xli!, tu fç vrodziii. ]eft	odoru, i> potyczką tu zwiedzioną
® 14. na pold. ku w. ou l ary-	mitozy dziećmi Ludwika łagedne-
Za-	go Kr Fr. r. 841. miedzy tą wfą i
F O N T A I N F D'A I. A 1 Y , w	ciugą, raczey niż w For.tenay, o
Alezyifisiey ; Fontaine Daniel,	w. 2. na z. od Toni f ry.
'l;nd. r. 12c4. o tv. 1. od May en-	FON I E N A V-L L-C C M TE t
nY czyniące icco. liwr. Fontaine-	Font net a m Ccmitis, plçJ'.re m. Fr»
^utrard, fund, 1735. 0*7. 4. od	w Piktawjj niż. fawne hanclcm zn.
P,°toiTì2gu; Fon1aint~$}ean , w pcw-	i iarmarkami. Oyczy^ną ieft Piotra
^atyneńll im , o m. 2. od c hatilJon,	Briflota, ]^drzeia 1 iraqueau, i Fraru
t^yniące 2700. liwr. ; Fontaines-	biette-. Jelł nad Wendeą, m. 6. od
Blanches , w Diec. Turcneńlkiey,	mor«a, ic. ra połn. ku w. od Ru-
2. od £ n.boily, czyniące 4000.	pelli, 11 S- od Paryża.
j'wre M' : Fontenaij, o tn. 1. od Mont-	P' ON TENAILLES, ziemia
f!31'", Jrnid. r. 11 iy. czyniące }>coo.	Fr. podnicliona na Margr. m. 2. od
,vvr. fą wfzyllkie C pac. Ćyfterlkie	Caen.
F'.	FONTENAY L' A BB A T-
** O N.T A I N F-DE F F.R , >:rzo-	TU, m. Fr. w Santonii, m- 2. od
10 Wody mineralney w Pik ardii	Nicrty , erygowane na Xiçftwo
P12y Bolonii, dobre przeciw za-twar-	Parofiwo pod imieniem Rohan-
2eni\m. Irne zwane Fcn/utne-la*	Holi an.
. 'heafe, Pow. Gapenlkim, ma	F O N TE NEL L E S, Opac.Fr.
_vv"ina.	Augufì. fund- r. itto. czyni 2500.
S V A I N E - F R A N C O 1-	liwr. o milę od Roche naci Yonną.
> m. I<r. w Burgundii, o m. 5. na	Tegoż im. ieP Opac. Cyfter. o milę
pc n. ku w. 0(j Diżonu, flayvne wy-	od Valenciennes. Ob. Vandrille.
graną o dnieli on ą i«j Henryka lV.	FONTENOY, wieś w Fian-
nad Aciem d* Mayenne, r. 1595.	dryi blizko rz, Skaldy , w. 1. ed
C «ij
aia	FOR
F OR
Tournay, pamiętna wygraną Francuzów dnia ii. Maia r. 1745.
FONTENOY, wieś Fr. w Lotaryngii z tyt. Hr. tu. 3. na z. od Nancy. Ob. Fontenay.
F O N T E VRAULT, Fons E~ bral di, rn. Fr. w Pow And ega w-ił-ini z Opac. Mnifzek fund. od Roberta d'/Irbrijfel, m. 2. od Ligery, 3. od Saumur, 64. od Paryża. ^ FONT FROIDE, w. 3. od Naibonny, czyniące gooo. liwrow fund. r. 1130. FontguilUm , nu 4. ) a w. od Bazas , czyniące 2200, 1 wr. fund. okoio 1147. Fontmori-&ny , m.- 3. od Niwerny czyniące ącoo. iiwr. fund. r. 114JJ. fąOpiic. Cyfterflłie- we Fr.
FORCA L Q U I Ë R , Forum Calcariitm, M. Fr. w Prowat.cyi, fot. Hrab (lwa tegoż im. Leży na górze, om. 7. na połud. ku z. od Syfterony, 12. od Aix, 140. od Pa-jyża. dl. 23. 31. fz. 43. 5(3.
FORCE, ( la ) m. Fr. w Pow. Perigord, m. 2. od Berżeraku, podniecone było na Xftwo Paroftwo.
FORCHAIN, lub Forcheim, Forchemiunt, Turfavia , "lub Forchétta, obronne M. Niem. sv Fran-konii w Bi/k. Bamberfkim z pięknym Arfenatem, i zamkiem nad rz. Rednicą,m. 6. na polud. od.Bam-Łergi, tyleż na poln. od Norymber-gi. ]eft gtowne mieyfce grodu fwe-£c. dt. *g. 40. fz. 4c. 44.
FORA, Foehr* lub Fore , mała vyfpa na morzu Niem. ku brzegowi zachodniemu Xftwa Slezwickie-go. pbfitnie naywięcey w bydło i zboże. Nal. do Danii. Miefzkańcy iachowuia obyczaie, ięzyk i ubiór dawnych Fryzonow.
FORE, tiwa małe m. w Irlandii, iedno w Hr. F.JÌ-Wleath, drugie w Br. Meath. Maią prawo deputowania na Pari.
FORE S- M 0 N TIE H S, Opac. na połn. Abbewilli zakonu S. Bened. fund. r. 1045. czyni 6000. liwrow,
FORESTIERES, ( Villes )
ob. Wald-Stà'dten.
FORET-NOIRE, ob. Schwartz-Wald.
FOR F.Z, Forefium, Pow Fo* refki we Fr. między Pow. Lugdun-fkim, Bclloioceńfkim , Arwernią 1 Welaią. Leży w rozlegîey doli»1e> żyźney i miłey , którą p'rzérzyp* Ligera. Dzieli (ię na gćrny i dolny» Montbr ifonieft IVI. S. Przyłączony byt do Korony po śmierci Hetmana W. Eurbona.
FORFAR, Orrhea, m. Szko-cyi połn.ftoł. Prow. Anghuzkiey; de-uiituie 11a Pari, jeft przy ieziorze » które rozlewa rz. wpadająca w Ta" yą, o m. 4. na z. od Montrozy, i4* na połn. od Edymburga , 140. od Londynu, dt. 15. 5. fz. 56. 50.
F 0 R G E S, Forgia, Forża, Fr. w Normandyi wyż. fi. wodami mineralnemi. Leży w mały'15 Pow. Rray, o m. 9. na połn. ku w-od Rotomagu, 4. od Gournay, 3. od Neufcbatel, 25. od Paryża.
FORLÌ, Forniti Livii, M. w Romanii. z Bilk. Suffr. Rawen-neńikisgo, i z dwoma Cytadellam'-Poddało (ię było Stolicy Apoftol. pod Juliufzem II. Zafżczycaią g° piękne gmachy publiczne, i niema* ta liczba ludzi flaunych, którzy tu fwe wzięli urodzenie. Leży w Kr»' iu urodzavnyno, mitym i zdrowym» m. 4. od Faetizy, g. na połud. ku z. od Rawenny, ig. od Fiorencyi* dt. tq. 33. fz/44. 13.
FORO J U L1 E N S K X Powiat ob. Fyiuli, Frejus.
F O R M E L L O , m. Wł. w ProW-Patrimoniuni S. Piotra, m. 5. i]a potn. ku z. ori Rzymu, ozdobne pi(<* knym pałacem Xcia Chigi.
F O R M E N T E RA, m yfpa i* dna z Balearfkicb na potud. Iwiki» ieft niemiefzkaną z przyczyny mii°" gości gadów tu znayduiących fif* Nal. do Kroia Hifzp.
F O R M1 G N Y , Forminiaciit» ' wieś Fr. w Normandyi niż. m,. i-w. od Ifigny , tyleż na z. od Bave'';** Pa.nliçtna ieft przegraną tu Av>'ś^
for
kow r. 1450. pod Karolem VII.
FORMOZA, Formo/a, wyfpa 2liaczna na morzu CImifkim , którą 8°r pafnio dzieli na wfchodnią i zawodnią. Część wfch. nie ieft miefz-^a'ią tylko od właściwych rodakow, ktoir^y od Chińczyków mieni fą za "Zikich. Zachodnia część ieft pod Pa'i. Chińfkim, którzy ztąd wypędzili Hollendrow r. 166 r. jeft Kray dziwnie dobry, i w wfzelkie wygody życia obfity. Rodacy fą obycza->o\v łagodnych , fzczerzy, fprawie-®j'Wi, fwarow i kradzieży wielcy ^'sprzyiaciele, w ftrzelaniu z łuków ^ayzręcznieyfi , i fzybcy w biegu.
ciałach fwych ryfuią rożne figu-JV drzew, źwiewąt, kwiatów &c. . S. ieft 7aionan-Fou, od ktorego 1 ^yfpa u Chińczyków toż ma nazifico.
FO R N O VE, czyli Foronuovo, novum , m. Wł. w Xftwie ai"Uieńflum , Itawne potyczką , kto-^ Karol VIII. wygrał na Włochach 'I495. o w. 3. na polud. ku z. 0<J Parmy.
» PORŚT, Forfta, m. Niem. w Xlzacyi z zamkiem na kępie obla-2ey 'z. Niffą, o m. 6. 11a połud. ku j_: °d Kotbuza. Część miafta nal. do jjabi de Promnitz, zamek zaś ieft e^lt°ra Sa(kiego. Miefzać go nie
fos
st<3
trzeba z Forjltm leżącym w Elek.
u'°ńlkira, który nal. do domu Me-Uìrnìch.
P0Rt,(S. )m. Fr. m. 3. na od Kofnaku. p f O RT-FRIDERICH, ob.
tr^erichs.
lej ORT>iPORT-DAUPHIN,
fz e>n Z naypiękn'eyfzych i liaylep-JtVort°w w Ameryce, na wy-euzow ^sm'"Su0 > należy doFran-
FORT-DE-KEIL, ob. Kell.
° R T R L L E , Fornita, wfpa-Brav')' 2amek Franc, blizko Rofay w
FORTEVENTUR A , zna-
zna wyfpa Afryk, na Oceanie A-«antyckim, iedna z Kanaryifticb,
odkryta od Jana Betancourt Szlachcica Franc, r. 1417. Należy d# Hifzp.
F O R TH, For chea, rzeka Szko-cyi połud. która daie nazwiiko golfowi, zwanemu de Forth.
FOR T-L O UIS, Jrx Ludovici», Forteca Ludwika, obronny plac Fr. w Alfacyi ufortyfikowany od Ludwika XIV. na kępie oblaney Rene»:, w. 8. 11a petn. od Straz-burga , 5. na polud. od Landau, 20. od Brifaku, 5. od Weifletnburga.
FORT-LOUIS, forteca w A-fryce w Ser.egalii wzięta od Anglików r. 175 g.
FOR T-L O UIS, forteca Amer, na wyfpie Kayennie zbudowana od Franc, r. 1643. Wzięta była odi Hollendrow r. 1675. a odebrana od Hrabiego d' Ejirees r. 1676.
FORTUŃADE, ( S. )m.Fr. w Pow. Lemowiceńlkim.
S. FORTUNAT , m. Fr. w Langwedocyi, w Diec. Wiwareń-fkiey.
FORZA-DE-AGRO, J.gn Forteilitium, m. Wł. w Sycylii vr Prow. W Demona, przy potoku, e m. 8. na połud. od MefTyny.
F O S-DI-N O V O , Fojfa nova, m. Wt. o m. 2. na potn. «d Sarza« ny w dolinie di Magra; nal. do Margrabi di Fos-di-Novo, z domu Malefpinow.
F O S S A N O, FoffanUm, mocne m. WI. w Xftwie Piemonckim z zamkiem dobiym i Bi/k. Suff'r. Tu-ryń/kiego. Jeft nad Sturą m. 4. od Coni, 10. na poîud. od Turynu, n. od Pigneroli, 4. od Mondovi.
F O S S A T, m. Fr. w Hr. de Foix, tn. 3. na poîud. od Pamiers.
FOSSERET, m. w Langwedocyi , m. 3. na z. od Rieux.
F O S S E U X, Baronia Fr. m. 3. na połud. ku z. od Atrebaty.
FOSSOMBRONA, Forum Sempronii, m- Wł. w Xftwie IJr-bińlkim z Bi/k. Leży blizko rz. Mo-tro, o nr. 5. 11a poîud. ku w. od Ur-binu, 5. i pot od Fano » 7. na poîud.
fra
fra
ku z. od Pefaro. dì. 30. 19. fz. 43.
4IF O T H E R AIN G- A Y, zamek W Anglii, o tn. 4. ed Peterbcruga , gdzie Krolowa Marya Sztuart w więzieniu ofadzona była.
F O U C A K MONT.m. Fr. w Normandii,»?. 3. 11a pełn. ku z. od Jtnmale. Znayduie Hç tu Opac. Cy-fler. fund. r. 1130.
FOUE, ob. Fuva.
F O U G, m. Fr. w Lotàryngii, o m. t.'od Toul.
FOUGERES, nt!ceriœ , M. Fr. w Brytanii z zanikiem dawnym i Opac. Auguft. nad rz. Cuejnon, o tn. io. na połn. ku w. od Rennes, g. od J)vr anches, 60. na z od Pa-fyża. Fougeroles, w Pow Cencman-Jfkim, o tn. 6. na połn. ku z. od Ma-Venny.
FOUILLOUSE , m. Fr. w Pów Forezkim , m. 4. na pchid. ku w. od Montbrifony, 2. na w. od S. Marcellina.
FOU RAS, i S. Laurent, m. Fr. w Pow. Alteńfkim, o m. 4. na połud. RupelU.
FOURQUEVAUX.rn.Fr. w Langwed. z tyt. Margr. o m. 4. na pełud. ku w. od Toulofy.
FOWEY, m. Ar;giel. nadm. w Prow. Kornuwallii, wyfyła 2. Dep. na Pari. J^ft o m. 75. na polud. ku 2. od Londynu.
FRAGA, obronne M. Hifzp. z defyć dobrym zamkiem w Kroi. A-ragonii, flawtie zwiedzioną tu potyczką r. 1134. Leży blizko rz. Cin-fa, tx, 12. na polud. od Bdbaftro, ao. od Saragofiy. dł. 17. 2g. fz. ï7- s8.
FR ANC ASTE L,m.Fr.wPi-kardii, tu. 2. od Breteuil.
F R A N C 01S E, m. Fr. m. 2. od Mentauban.
FRANCYA, France, Francia, •wielkie KroL Europcyikie, gran, na połnf. z Niderlandem, na w. z Szway-carkmi i Sabaudyą , na połud. z morzem śrzodz. i górami Pyreneylkie-xui, Ha z. z Oceanem* Długości ma
okoîo w. 240. fzer. 220. Powietrz® tu ieft zdrowe, cz\fte 1 umiarkowane; położenie iego mile i korzy* ftrfe. Ma góry i rzeki znaczne; gruli* urodzayny , cbiity w zboże, legi'* miny, owoce i wino &c. rudy >:e* lazne, ołowiane, cynowe &c. KraV ieft ludny, i liczy na 20 milliono*' łucki. Nauki, rękodzieła, i handel ledv ie gdzie na świecie w równy11} ieft fropnin. Ma wiele Akademii» 1 20. Uuiverfìtafes. Sama Religia Katolicka ieft panuiącą , i znofzotią* Zawiera to Kroi. 18. Arcy Bif^* 114. Bifkupftw, nie racbuisc 6. Rift--wyfpy Korfyki , 15. Parłam. ;4* Wielkorządztw, 40. Gubernii. Obywatele fą obyczayni, grzeczni, świeceni, czyniący pożycie z fobĄ wefołe i mile. Kroi ma tytuł Chr1' flìatvffimus. Familia teraz panuiąG» ieft Burbońika. Dochody Króla Fr* fą wielkie, i flużą do utrzymywania znacznego woyfka. Dwor fa111 Krolewfki wynofi na io. tffiçcy -a" dżi. Francyi położenie ieft bar wygodne co do handlu , iuź z przy* czyny wielu Portow na Oceanie ' morzu śrzodziemnym , iuż że będąc w śrzodku Europy ma łatwą kem* mm i kacy a z in ne m i Pańftwam1* Znacznieyize ieyProwincye fą : Al-facya, Pow. A-lień/ki, Ânguleuïâ"» Andegawia, Àrmaniak , Artezy»» Arwernia, Aurelia, Pow. Bellocci1* fki, Beffia, Pcw. Bigorieńfki, Bitu" ryceńfki, Burbońiki, Breilia , Bri tania . Bria , Bugezia, Dc Ifinat, Fla»" drya, Forez, Franfzkcnftl Ga/koni^» Gwienna, czyli Akwitania, Hai10' nia , Kambrezia , L.?ngw edocya ' Pow. Lemowicet'ilki, LuguuńfkiJ Lotaryngia, Naine, lub Pow. Ceii°" n.ańflo, Marchia, Nawaira, Po^« Miwerneńfki, Normandia, Perche» Perigord, Pikardia, Piktawia, P>"°" waneya, Qnerci, czyli Pow. Kaot,r" fki, Ruteneńlki, Rufiyllon, S an tonią , Szampania, Turonia , my B|" Ikupftwa, i Pow. Wiwareńfiu. ^fz" da z tych Prow. dzieli fię na Krainy, które fwe maią nazw'ilłsa'
fra
^'trvż. ieft M. S. całey Francyi. Do Jfgo Kroi. nadto należą rożnePań-i wyfpy w Ameryce &c.
Francuzka Wyfpa, rjit
de France, Prow. Fr. między Normandią, Pikardią i Szampanią leżąca, zuwiera prócz okolicy Paryzkiey, jj°w. Bellowaceńfki, Walezki, Hr. ^®nlis, Wexin Francuzki, Powiat 9'Uyńlki, Manteńlki, Gcelą, Mul-^.e,1« i Hurepois. Paryż M. S. ob. Kanada, Maurycy.
Frt ANCHE-COMTE , czyli ~°mtb de bourgoane, Burgundi ce ^tnitatus, Franfzkont, czyli Hrab-"'•vo Rurgundyi. Znaczna Prow. Fr. ^'ędzy Lotaryngią, częścią Szam-P^nii, Xiçftwem Burgundyi i Szway-^fami. Długa ieft na m. blizko 50.
32. dzieli fię na 14. Grodow. "ofituie w zboża, winow bvdîo, ko-góry żelazne, cynowe i ołowia-'e- Przerzyna ią 5. rzek znaczniey--ych ; Sona, Lougnon, Doux* Lott-^'e i Ditin. Ludwik XIV. zdobył ią • ,i^74- i uftąpiona zoitafa Fran-traktatem Nimsgfkim r. 1678* ^efançon ieft iey M. S.
Branche ville, m. Fr.
Normandii, m. 2. na poln. ku z.
^ensuit.
.FRAŃ CHIMO NT, Franfz-0llt, M. S. Margrabftwa Franfz-l ^H^iego, które Kupfł Elektor Ko-
dv'(t- r" 1^r' leiy w Kraiu Leo-r1 , o m. 6. na połud. ku w. od
*-eodium.
s- franci s c i infule, nies
e;;. , '* François, Wyfpy S. Fran-,<:1 ' Są Wyfpy Ameryk, w Ka-t)i-Ulîlf ^ ^ra'a Irokweńczykow, j i2y k°ucu ieziora S. Piotra. Jeft 1 5- iub 6. fązarofłe lafami pełne-hip/ wZueS° zwierza. Zyto tu nay-P'Çkniey rośnie. Tegoż im. ieft rz. ra	^yżey Mont-Realu, kto-
ozciąga ftę wzdłuż na m. 7. fvi^V\CKENBERG,m.Har-2am,:—y na<l Ederą z dawnym Zn- r £0Wne niieyfce Grodu.
T0^ tem' minami frebra i ***»> M o 7. ua poln. od
fra
«'s
Mar purga, i należy do Landgrafra
Kełfe- K a ffei fk i ego.
FRANCK ?;;NB ERG , m. i Grod Niem: w cyr. Saxon» wyż. nad Zfehoppą w dyftryk. Ertzgebur-ikim, blizko Woigtlandii. Ćzęftemi pożarami mocno nadwerężone zo-ftało. Piękne tu znayduią materyi wełnianych fabryk.
F R A N CK K N D A L, Franco-di li a, Frankendalia,nowe i mocne M. Niem. w Pańftwie Elektora Wo-iewody. Tu miana była ft. rozmów* między Anabaptyftamł. Wzięte było od Hifzp. r. "1623. od Szwedów r. 1632. a potym od woyfk Cefar. Uftąpionć było Elekta Woiewodzie Reńfkiemu traktatem Weftfalfl;;m. Francuzi pod Hetmańftwem Delfina zdobvli go j'. 16^8. i zburzyli go t6S9- A!s wkrótce od Elektora Wa-iewody odnowione zoftało. Leży blizko Renu przeciw Manheimu , o nt. 5. na połud. ku z. od Heidelbergi , 5. od Spiry, 2. na połud. od Wormacyi, 105. od Paryża, dl. 26. 4. fz. 49. 28.
FR ANCKENH AUSE N, m. Niem. w Turyngii nad Wipperą, należy do X;ia Rudelfztadzkiego, a który dependuie od Elekt. Saikie-go. Ma znaczne zupy folne.
FRANCK E NSTEIN, m. i mieyfce ^łowfie Regencyi Franken-fteynlkiey w Szląfku 7. pięknym zamkiem. Nal. do Xżąt Auersber-Ikich. Leży w Xftwie ?>îunfterberç-Ikim, o m. 4. na z. od Munfterber-gi, w Kraiu bardzo urodzaynym, obfitym w zboże ofobliwie w pfze-nicę. Proch do ftrzelania bardzo dobry tu robią. limy Frankenjłem w śrzodku Langrafft. Darmfztadzkle-go , i o. m. 2. na połud. ku w. od Darmfztidu, ieft dziedzictwem Ba-ronow de Frani ketijłe/n.
FRANCK EN S TE IN, m. Niem. w Xftwie Dwóch Moftow, • tn. 8. na połud. ku w. od Zivey-britch.
FRANCO N VILLE, m. Wyfpy Franc, o m, 4. na połud. od Pa®
ai 6	F R A
fra
ryża , 3. od Pomoife.
F R ANEK E R , Franequera, piękne i mocne M. Niem. w Beîgi-um Hollend- w Fryzyi, z zamkiem u Uniwers. ; ozdobione gmachami publicznemi, i wfpaniałemi Patatami. Jeft o m. 2. od Zuyderzee, między Lewardą i Harlingą, o m. 2. od nich, 6. na poln. od Slooten. dì. *3- 8- fz. 53. 12.
FRANKFORT nad Menem. Francofordia , Francofurtum ad Mcenum, dawne, wielkie i piękne M. Niem. w Fraakonii , znaczne wielkim handlem , i walnemi i arni arkami. Katol. maią tu wiele Ko-ściolow, i Lntrzy Zborow.» Obywatele od Prawa Kadukowego w Fr. r. 1767^ fą uwolnieni. Tu to Ele-ktorowie Niem. fwe maią ziazdy do obrania Cefarza czyli Króla Rzymskiego. Oyczyzną ieft Karola Ł y Tego Króla Francuzkiego i Adama Éls-heimera. Leży w Weterawii,w równinie bardzo żyżney nad rz. Menem, który go dzieli na d\«:a mia-fta , iedno zwane Sax en- Ha uf en, drugie Frank fort ; Karyl W. zgromadzi? w tym mieście Zbor 1'iifk. r. Ï04. z przyczyny decyzyi Zboru drugiego Ńicey(kiego względem 0-brazow. W Frankforcie dochowuie llę dotąd fł. Butla, -złota w fwym 0-ryginale, napifana od Karola Vf. Cef._ r. 1356' Jeft o m. 8- na poln. ku w. odMoguncyi, 18- na polu. od Heidelbergi, 13. od Wormacyi, 30. od Kolonii, T40. od Wiednia. iio. od Paryża, dl. 26. 15. fz. 50.Ì 6.
FRANKFORT nad Odrą, Fran-tofurtum ad Odoram, bogate, wie!, i piękne M. w śrzedniey Marchii Brandeburfkiey, niegdyś Celar, teraz nal." do Króla Prulkiego. Znakomite przez Iwą 11. Uniwers. fundowaną r. 1506. i wielkie iarmarki. Handel iego ieft bardzo znaczny ofobliwie z Pollką. Od Sztetina na połud. o m. 12., i8- od Berlina, 30. na poln.ku w. od Wittembergi, ioo. od Wiednia, od KrakoWa m. Niem. 64. dL 32. 35. Iz. 52. 30.
F R A N K 0 N i A » Franconkt ? po Niem. Frântkifcher-Krtifs, cyr" kul, czyli Prow. Niém. gran. na z Czechami , i Palatynatem \?y&' fzym , na z. z Palatynatem niż- 1 Arcy Bilk. Mogunckim na potud- z Bawaryą i Szwabią, na poln. z Mi" fnią i Turyngią. Pi łożony ieft w fa* mym prawie śrzodku Niemiec, n*1^ figurę kola, ktorego diametr wy'10^ na m. (jo. śrzodek iego ieft bardz° żyzny, ale ku granicom ieft peli y gór nieuprawnyçh i lafow. Rzeka w nim znacznieyfza ieft Men. Reli" gia panuiąca ieft Luterlka, ale p° mieyfcach wielu miefzczą llę Katol-Proteftanci maią tu (we Zbory, iako i Żydzi Synagogi. Zabiera w fobie rożne mnieyfze Pańftwa Duchowne i Świeckie. Duchowne fą 4. zi a-cznieyfze: j°. Wielki Miftrz "ièu~ tońiki de Mtrgenthtim. 2Q. Bilk* Bamberlkie. Bilk. WurtzbiU'-lkie. 40. Biik. Aichfztadzkie. Swif" ckie fą: i°. Burgrawiat wyżfzy, ^ •którym Bar eut h , Cnlmbach &c* Burgrawiat niż. zvane'inaczey Mar-grabftwem Antzpachlkim, i Xftva Henneberg, Koburg, i Szwartzen-berg. 2°. Hrabftwa Imptrii.3Mia-fta Cefar. wolne. Szlachta Frankoń-łka ieft bardzo mocna; nie wchodzi nic w intereffa cyrkułu, ale ficLtda ftan nieiako ofobny , i miewa f* 3 obrady w Schweinfarcie. R. 1769* wyrobiła dla fiebie i dla pod/lanych wyięcie od prawa Kadukowego w® Fr. Co do (łanów cyrkułu Frankoii-fkiego Biik. Bamberlkf, i Margrabia Brandeburlki na Bareucie i Kulm-bachu , fą dyrektorami mocą dawnych traktatów.
FRANQUEMONT, dobraW Xftwie Montbeliard, we Fr. o m. 8* na połud. od Montbeliardu, nad rz-Doux. Rząd i dochody należą do Xcia Montbeliardzkiego, pod nay-wyżfzą zwierzchnością Bilk. Bazy* leylkiegò. Toż nazwilko dane byf0 pod tyt. Hr. ziemi Han, w Xlhvi® Barikim, między Barern Xiążęcy'I1(ł i S. Michel.
F RAN*
FRE
F R A N Q U E V A U X, Opae. Fr.
^ y fier. fund. r. x 143. czyni 200c. iłwr, m, ą. na polud od Nimes.
RASCATI, Tuf cuir un novum, I raskata, bardzo piękne M. Wt. 2bu-""V/ane biizko na tymże gruncie, Sazie dawne zi. Rzymian było Tu-J'ulum, z Biflc. uiedependuiącym i ko od Pap. i iedi ìym z 6. którzy ^•'ieraią Kardynałów. Zdobi go wiel-liczba pałaców kolżtownych, i j^kofznych cgrodow, które Wlo-j1 winnicami ta Vigna nazywaią. J-eźy ppd górą, o 5. m. na połud. w. od Rzymu, od Paleftryny. 30. 12. fz- 4r. 48. h R AtJENBERG,lub Fraum* etirg, M. Prufkie w Xftwie Wir-iń /Îî i m zafzczycone Katedr. Ko-sciołern Biikupf'v/a Warmińlkiego, *torego Kopernik byt Kanonikiem. *-eźy nad Hallem, o 4. m. na poln. w. od FJbląga.
F R A Ufi N B ERG, czyli Hr.u-®°cka , zamek obronny w Czechach, y cyr. Secliińfiiim. Wzięte było od "'oyik Prulkich r. 1744. ale ciż ^krotce do opnfzezenia go przy-^wlzeni byli.
FRAUENBURG, m. Kur-andxkie z Ekonomią Xiążęcą i zam-*?letn zruynowanym. Jeft w Staro-itwie Goldyńlkim.
i'RA UN HO SE N, włość u-dzielna w Niem. w Bawaryi niż. F R A USTA D T, ob. Wfchowa. ^ i • A W E N F E L D, m. Szway-^arlkie, fto;. Tttr;;owii. Są tu dwa p o^cioly, dla Katol. iedeń , ;i 'drugi »°teftancki. Leży na wzgorce, bli-rz- Murgi. m. 6. na z. od Kon-lrancvi. dł. 26. 35. fz. 47. 40.
F RA Wen sT E IN, m. Niem. w ^axonir wyż, nad rz. Muldą, o m. "f.	od Drezna.
freckknhorst, Ił. Q-
pactwo w Bi/k. Monafterlkim dam zlachetnych nad rz. Enilk o iti» 7% ïîa w. od Munfteru.
F ii i', i D B E F( G, lub Freyberg, Ft iberga, mocne M. Niem. w Mi-'Uii, lïawne przez fwe rai nery, i
Tm f*
fre	t\f
grobem Xząt Domu îiîekt. Sa/î-'iego» Dobyte było od woylk Cefar. r. 1632. ar. 1762. Prufacy nad Woylk.Imper. znaczną tu odnieśli korzyść. Jeft nad rz. Muldą, o m. 15. na połud. ku w^ od Ljplka, m. 6. na połud. ku z. oï Drezna, dł. 31. 15. fz. 51. 2. Jaft tu zamek zwany Freudejlein.
R F. IG N E, m. Fr w Andega-wii nad rz. Ardrą, o w. 9. na z. od Andegawy.
FREJSAGH, Virunum, Fri e-facum, M. Niem. w Karynthii nii. od ktorego deper.duie dyftrykt, maiący w 6. kwadratowych. Należy do Ar. Bifk. Salizburlkiego, tn. 5. na połn. ku w. od Gurcku, dł. 31. 15. fz. 47.1c.
F R E 1 S G E N, Frifingen, Fretj-fingen , iub Frifinga, Ftuxinum. Fryzynga , piękne i znaczne M-Nj e m. ftot. BHk. tegoż im. w Bawa-ry- wyż. Biikup ieft Xciem udzielnym , i Sufir. Salizburftiego. S. Kor-biniaę Francuz rodem, pierwfzym c ; r. 720. do 730. był tu Bifłaipem. Kościcł U'.ìtedr. i Pałac Bilkupa fą bardzo wfpaniałe. Leży u a górze przy. rz. lier, w Krainie miłey.o w. g. na połn. od Mumchu, tyleż napc!"d ku w. od. Landshuta, 15. od Neuburga , 15. na w. od Au-fzburga. dt. 29. 15. fz. 48. 20. Wielo mieyfc w Auftryi zależą od tego Bilk.
F R EIU S, Forum ffulń, Foro-iulia, dawne M. Powiat i Bifk. wa Fr. w Prowancyi, niegdyś portowe, ale z czafem port iego zamulony zo-ftaf. Wzięte było od Xcia Sabaudii r. ì707. Leży przy morzu, nad rz. dr gens, wśrzod bagnilk k które ti* czynią powietrze niezdrowe, o nt. 16. na poln. ku w. odToulonu, 12. od Nice, 1S5. od Paryża, dł. 24. 23. fz. 43. 26.
F R E N A D E, Opac. Fr- Cyfter. fund. r. H48. czyni 1500. liwr. o m. 2» od Cognac.
F R E S C A T1S , Frefzkat , zamek Bilkupow Metlkich w Lotaryngii, o m. i. ua połud. od Metz u. ob. Frafcati.
F-RĘSNAYE, C Notre Dar®» Dd
/
stss	f r e
F R E
de la ) M, Fr. w Pow. Cenoman-fkim, m. 2• na w. od Alenfony.
FRESNELS, Baronia Fr. w Lotaryngii blizko Mir tenui-.
F R E S N E S, m. F r. w Normandii, w Kraiu Bocage, o m. 5. na pollici. ku w. od Vire. Tegoż im. zamek blizko Cleti/e, m. 3. na z. od Me aux*
FRESNOY.m. Fr. w Pow Bel-lowaceńfkim, o m. na połud. kii z. od Compiegne, z Przeorftwem Be-jied. Jeft Margr. tegoż im. m. 3. na połn. od Mondidiery.
F R E S S E N E VI L L E, m. Fr. w Pikardii, o m. 2. na połn. od Ga-maches, 4. na z. od Abbewiile.
FRKTHUN.rn. Fr. m. 1. od Kaletu.
F R E T T E V A L, m. Fr. w Po w. Aureliańikim, m. 3. na potn. ku w-od Vendôme.
FtîETUM, termin Łac. Geograficzny, po Fr. Detroit, po Pol-iku Cieśnina lub Frzefmyk morfki, oznacza wązki kanał morza ścieśniony dwema ziemiami , którym albo odnoga z Oceanu wypływa, albo dwa morza fię łączą , iako przefmyk Kaletańfki &c.
FREUDENBERG, nazwilko dwóch naiaft małych w Niem. 1. w Frank on ii nad Menem, o m. 7. na z. od Wertheimu , 2. w Wetera-wii w Hr. Naflau, flawne handlera żelaza i fiali.
FREUDKNSTADT, lubFre-denstat , Frrde.rici fi adi uni , lub Freudenjladium, piękne i mocne M. Niem. w lefie czarnym, zbudowane r. 1.600. przez Fryderyka Xcia Wir-temberfkiego, końcem aby wniyścia i wyiścia z lafu czarnego broniło, i aby było fchronieniem Proteftantow, m. 15. na połud. ku z. o i Tubin-gi, 9. na połud. ku w. od Straz-burga. dł. 26. 2, fz. 48. 25.
E R E U D E N T H A L, czyli Rozkoszna dolina , M. Szląlkie z tyt. Xftwa w Xftwie Oppawikim, o m. 7. od Oppa wy. Zalecone ieft prze-dniemi koniami, i fabryką pięknych płócien. Kroł Pfuflci dobył go byt ï. *741, i 1744. Pc^rocoue było
Domowi Auftr. Zależy od Zakofi* S. Maryi de Mergentheim. Jeft i'5" ne mieyfce tego im. w Karnioli śrz®* dniev, 1 pałac rofkofzny w Hr. Glei* cli en (kim.
F R E Y B E R G, ob. Freydbefg. FR jSYBURG, ob. Friburg. FREYDSTADT, m. i włość buffavi wyż- o m s. na potn. od Lintzu» F R E Y E - JE M P T E R , woln<? Powiaty, czyli grody Szwaycarfkie w Argowii , których miefzkańfc/ wfzyfcy fą religii K?.tol. Wyżfzy P°' wiat, w którym ieft m. MeyenbefS' i fi. Opac. Mureńikie, nal. do 8' Kantonow dawnych; niźfzy zaś»vV, którym znayduią fię miafta Brerfl' g.irten i Mellingen ieft pod pa'1* Kantonu Zurychikiego, Bemeńftjf* go i Glaryfkiego. Cały Kra y rozcią* ga lię między Ruffą o miię od Î-11" cerny i ieziorami Baldeclc i Hali-weil, aż poniżey Mellingen , maiąc na w. i potn. Kanton Zurychfki i Hr. Badeńfkie, na połud. Kanto" Lucerneńfki i Zugiki, na z. Katuo'1 Berneńfki. Było to niegdyś Hrab" lhvo Roreńfkie , i dawne dziedzictwo Hrabiów Habfpurlkicb, zo^ią go po Łac. Jlrgovìa libera. Szway-carowie opanowali go na Fryderyku Xciii Auftryackim r. 141 <5. za namową i rozkazem Cefarza Zygmunta 1 Z b o r u K o n Słan c ve ń fisi ego.
FRE Y E N W A L D, piękne m-Niem. w Marchii śrzedniey nad O' drą, m. to. niźey Kuftrynu. kandel znaczny prowadzi rybami, zboźeii* płótnem i piwem. Zalecone :elL wodami zdrowemi i minerami hału" nowymi. Jeft grod tegoż im. w P°" meranii dalfzey , o m. 10. na W" od Sztetyna.
FREYS1NGEN, ob. Freysgen* FREYSfADT, m. Węgier wyż. w Hr. Neytreńfkim, ź zam" kiem dobrym. O l Turków pranie całe fpalone zollato. Jeft nad rz. Wagiem, naprzeciw Leopoldliadu. d 36. 30. fz. 48. «,o.
F K E Y S T A D T , m. Szląfk'e W Xftwie Giogo bikini, o S- na
F R I
fOÎn. ku z. od Głogowa. Protéftan-«i r. 1709. wybudowali tu kcścioł, i fzkoły fwoie. Ojczyzną ieft Jana Kuneuia.
FREYSTADT nad Olfą, m. Szląfkie w Xftwie Ciefzyńikim, główne caley Włości tegoż im. m. 12. na pełud. ku w. od Racibora.
FREYSTAETT, lub Fbey-STE.TT, m. Niem. w wyż. Hr. Kat-zenełlenbogen, nowo wybudowane rad JM enem. Trzy Religie: Katolicka , Luterlka i Kalwińłka tu fą znofzone zarowno , o m. 5. 11a połn. ku z. od L arrnfztadu.
F R F, Y W A L D, bogate M. Szlą-flde, w Xftwie Grotkowftim, o m. t. na potud. od Neifly , w wygodnym bardzo i korzyftnym położeniu. Dom Auftr warował go fobie r. T742. iako mialło załogowe.
F RI AS, M. znaczne Hifzp. w Kaftylii dawney na górze , blizko Ibru, m. 14. na połn. ku z. od Bur-gos. dł. 14. g. fz. .32. 50.
F R i B U R G , Freyburg, Fribur-gum, wiel. M. Niem. ftuł. Bryzgo-wii AnOryackitry, założone r. 1120. Znakomite ieft przez fwą Univers, łund. r. 1540. i wieżę Kościoła wielkiego, która, wyiąwfzy Strazbur-fltą , naypięknieyfzą ieft w całym Pańftwie ISIię*n. kryfztały i kamienie drogie navprzedniey tu polerować umieia,- Pamiętne ieft wieląwy-trzymanemi oblężeniami. Generał de Cr equi dobył go r. 1677. a Marszałek de V, tiar s r. 1713. po długim i upornym oblężeniu. Ludwik XV. opanowawfzy go r. 1744. zburzył iego twierdze. Leży nad rz. irifeną, o w. 4. na w. od Brifachu, 9« na połn ku w. od Bazylei, 11. na poiud. od Strazburga, 100. od Paryża. 2(;. 32. fz. ^g. 4.
V £ I B U R G, Fribur gum j wiel. i piękne M. Szwavcarlkie fioł. Kantonu tego im. fund. było cd Berch-tolda ÎV. Xcia Zeringenlkiego r. 1176. Przyięte było w liczbę Kantonow r. 148s. Zdobią go gmaehy publiczne, a ofobliwie jtościol Ka"-
F R I
tedr. na podziw piękny. Obywatele fą gorliwi Katolicy. Rząd Miafta, co do duchownych rzeczy ieft przy Bi/k. Lauzańfkim, który tu ma rezyd. co. do innych, przy wielkiey i małey radzie, ktorey głową ieft Prezydent zwany -Âvoyer. SI. Hifioryk w wie-ku ić Gwilimann ztąd był rodem. Leży nad Sann,, o m. 7. na polud, ku z. od Berny, 12. od Lauzanny, 14. cd Solot-urny, 30. od Zurychu, dł. 24. 46. fz. 46. 50.
Kanton Fryburefki opafany ieft ze wf. ech firon Kantonem Berneń« Ikim , wyiąwfzy Pow. Eftawager „ który graniczy z ieziorem Neuf-» cl ^ tel.
FRIBURG , fiawna puftynia Szwaycarfka, o milę. od Fryburga miafta. Jeft to godne podziwienia miefzkartie puftelnicze wykute W ikale; dom wielki i Kościoł długi na 6j. ftopy, a 36. fzeroki, z dzwo-nicą 70. ftop wyfoką. Dzieło to ieft roboty Jana Dupre de Grut/er pu-ftelnika ż pomocą iednego tylko ilij-gi. Dzwonica i komin , fą naybar-dziey podziwienia gcdné. Komin ieft 90. ftop wy foki. Rzecz prawie niepodobna do wary , aby dwóch ludzi tak wielkiego dzieła w ciągu lat 25. dekazać mogli.
FRIBURG, lub Freyburg, m. Niem. w Turyngii, nad rz. Un-ftrnttą, o m. 2. na połn. cd Naum-burga ,• należy do Domu Elekt. Sa-fkiego.
F R I C E N T O, Frequentimi, m. Wł. w Kroi. Neapol, w Pryncypa-cie dalfzym, z Bifk. przyłączonym do Awellińikiego. Jeft blizko Tri-palto, o nu 8- »a polud. ku w. od Benewentu , 14. na połn. ku w. od Salerny. dł. 32. a8- fz. 40. 59.
F RID A U, piękne M. Niem. w Styrvi niż. nad Drawą, m. 15. na połud. ku w. od Gratzn.
FRIDBERG, lub Frideberg^ Non s Fridtvici, M. Niem. Cefar. w Weterawii, które wyięte od Prawa Kadukowego we Fr. ^ofłało r. 1770. Jeft tu Kaneellarya, i Buf* Ddij
3«o	F R ï
F E î
grabia Szlachty udzielney tu ma re-	FRIDERICKS S T A D T, Inft
zyd. Leiy na górze o m. 6. ną poln.	Frijderickshalł, F* t dorico ftadi-
fcu w. od Frankfortu , 5. na po-	uni, obronne M. Norwegii w Gu-
îiid. od Gieflen. df. ab. 25. fz. 50.	bernii AggeHuiîkjt y. Przy oblęźc-
34.	ob. Friedberg, Johansberg.	. niu tego rniàfta K's»re! XII. Kroi FR ID BERG, Friedeberg, lub	Szweda! r poftrzrlony p< !' :;î. Le/y
21 oh en Friedeberg, m. Szląfkie w	nad brzegiem u nogi Kalegaty, o
Xftwie Szwiednickim, nu 4. na poln.	nu 10. na połml. ku w. od Ansie»
Łu z. od Szwiednicy, przy którym	26; od Bahus, 14. on Aggerhns. (U.
r. 1745. Kroi Prufki nad Auftrya-	ag. 20. fz. 59. 2:
Itami znaczne bdnioft zwycięftwo.	F RI D E R ] C K S T A D T, albe
l' R i D B E R G, Fri db erga, m.	NiêustMdtchen , m. Serai:.1,.■•dlii z Ko-
Niem. w Bawaryi wyż. z zamkiem	ściołem Luterfkim wStwie SeU)wrgw
dobytym i zruynowanym od Szwe-	fkirn, Odtąd Semigallia aż ku nay-
dow r. 1632. Wzięte byli) od Au-	dalfzemu końcowi wyifzyrn Kraiena
itryaków r. 1743. Jeft na poln. ku	nazywa (ię. " '
z. od Mtmichu o tn 14. od Aufz-	FR I D I N G, mały plac Niem. v?
łmrga 3. dî. a8- 40. fz. 48. 25.	At Itr. Szwabii nad Dufiaiem , o
I' K I D E R 1 C H S - H K N-	tu. S- na pohid, ku. w- od Tubi11"
PRIGSSCHANTZ, czyli For-	g;i, 12. na poln. od Kenftancyi. d?»
teca Fryderyka Henryka w Belgi-	26. 36. fz. 47. 50.
»im w Brsbancyi Hollenderfkiey przy	F R ID L A N D, m. Czefkie n®
cyściu rz. Skaldy, o m.-ą. na poln.	pograniczu Szląfka w cyr. Boletfaw-
Ïîu z. od Antwerpii, dl. 21. 46. fz.	fkim , o nu 6. na pełud. od Gor-
51. sa	litza.
. FR1DERICHS BUR G, Fri-	. F RID LI N G E N , lub Frxe-
dericoburgùm, zamek i Patac Króla	du n gen, obronne m. Niem. V
Duńfkiego, na wylpie Zelandii.	Szwabii między Hunnięgą i Bazy-
JSzwędzi wzięli go byli i złupili r.	iea blizko Renu. Pamiętne ie ft zwie*
365g. Jeft o m. 6. na poln. ku z.	dzioną potyczką r. 1702. między
od Kopenhagi, dł. 30. 8- lz> 55-50.	woylkiem Celar. i Franc, która Pa"
F R1D E R l C H B U R G , zna-	1111 dt Villars pr-zyniofta range Mar-
çzna forteca i ofada Brandebnrfka	fzałka Franc, dt. 25. 15. fz. 49.43*
w Afr. na brzegu złotym Gwinei	FRIEDJBERG, lub Friede'-
przy Kapie trzech wierzcholkow ,	kerg , bogate m. Szląlkie w Xftwi<?
o nu 30. blizko od Capo Cor/o.	Grotkowflum , o nt. 6. na potnd*
dł. 16. ao- fz. 4. 30.	ku z. od Nf ifly, które Dom Auł'1''
F R I D E R IC H S-0 D E , Fri de.	warował fobio r. 1742.
ricia,' M. Duńfitie mocna' w Jutlan-	F K1 E D ET» UR G , Fri e deb'»'1"
dii wyftawione od Fryderika Ul.	gum, forteca w Xftvié,Oftfryzyi» 0
Szwedzi pod-Wodzem Wrangelem	nu 6. 11a \v. od Auric. u.
opanowali go byli r. 1657. Jeft bli-	FRIEDEBUUG , w XftM''®
siko morza, m. 12. na pohid. od Ar-	Bremeuikim, o m 6. na poln- 0
tJiuzy, ao- na poln. od Slezwiku,	Stady, mieyłce gdzie 'lądować 2M?X'
35.	od Koldyngi. dl. 27. 35. fz.	kty ftatki Kupieckie handl.iiiącyc 1 55. At.	Flbą, po niźey Hambur. i.
F R f D E RIC H S S T A D T, m.	F R1E D RIC M S ï A D T, pr*6-
Duńfiue w Jutland!! poîud. wyfta-	dmioście Drezneńll.ic w S:;.xonii-
vione r. 1621. Jell blizko rz. Ey-	FRIESACH, ob. Frei&cb.
dery, m. 3. na poln. ku w. od Tor-	FR 1 GEN T I, ob. Frice»t°: mingi, 7«od SlezvyikB. dŁ a6, 5f U1U LI, Forojutimfis tra**#'*
fa, 54 33.	Forodwlieńflu Fowiat, anąeziial^®""
F R O
F R Y
^•rsn#cka, gran na psin. z Karyn-^'ią, na pold. z Golfem Weneckim, w. z Hr. Gorycl im i Golfem J yyeftaôiVim, 11a z. z Marchią Tre-^izańfką, z Feltryrem i Bellune-2ą- Kray iaft żyzny obfity w wina, f>Woce, i należy do W^netow aż po t-ifonzo, która odłącza go od Pańftw Auftr. Udin ielł M. S. F R IS OIT A, m. Niem. w Bffk. Monafterfkim, nad So:l'ą, o nu 5. fia pold. ku z. od Oidemburga.
F R IS C H-H A F F, r .inoga mo-tza Bałtyckiego przy brzegach Pru-^ich , .dzieli fię od morza i^zykiem Pomnym zwanym Neringa.
FRISIA, FryZîàFri/e, iedna * Prow fkonfederowanych, Hol. gra-^'czy na poln. z morzem, na z. z ^uyderzee, na pold. 2 tymże ; z O-^eriffellią, na w. z Prow. Gronin-Są-Fp śmierci Xcia Andegawlkie-£°, brata Henryka Ul. przyłączyła ta Prow» do Prowincy. Ikonfede-^cvvanych Holi. i obrała za Stadhu-dera, czyli rządcę Generalnego Xię-Arauzykańfkiego, i odtąd go-^"ość Stathudera ftata fię dziedzi-c2ną domu tego. Biorąc Fryzią w godności dzieli fię na dwie części, Fra/zi a Łtlbo zachodnia, tey jj- S. Lewarden, nal. do Rzpltey lf°ll. wfchodnia albo OJl - Fryzia, fiależy do Króla Prufkiego, iey M. , • Embden. Obfituie Fryzia w zbo-^ ' bydło, ofobliwie konie dobre. r F RI T Z L A R , Frideflar , lub r'tiflarâ, Friflaria, pięknem. Nie-^!®ckie w HafTyi niż. wzięte fftur-od Gwilelma Lahdfrafa Ha-^ego, r. 1631. należy do Elekto-1 lVlogunckiego, i ieft położenena fgórce obfitym w zboża, owoce, Vl«a, przy rz. Eder, e nt. 4. na ku w. od Waldeeku, 7. od ^?"elu. dł. a6. 55. fz. 51. 6. wyfta-l0ne było w wieku ofmym na rui-^ Buriburu.
, F R O ID M O N T, Opac. Fr. fun-c,°'nSpe r- 1134- vi' Di c. Beliowa-'-ikiey, zakonu Gyfter. czyni *°oo. Ł>ii2k0 ttgo Opac. ieft
pole Cezara zwane : te Mont Cćfar.
FROLOIS-, m. Fr. wBurgun' dii, m a. od FJayigny.	<
F R O M F], m. Angiel. w Hr. So« merfat. Jeft bardzo handlowne i zalecone pięknem! fabrykami. Jeftnad rz. Fromą, m 3. od Bath, ó. na połd. ku w. od Briftolu , 31. od Londynu, dł. 15. T5. fz. 51. ig.
FROMERIE S, m. Fr. w Pi-k ardi i, nu 3. na połd. ku z. od Poix. FRONSAC, Fr&ntiacum,Fron-zak, m. Fr. w Akwitanii z tyt-Xftwa ''aroftwa nad rz. Dordonią* o nu 9. ria poł. ku w. od BurdegalL <tł- 17. 22. (ż. 46.'
FRONTEIRA, m. Port. w Ailentei, ii. potyczką H;oczoną mię» dzy Hifzp. i Portugal, w ktoreyHi-fzpanie porażeni zoftali r. 1663. ieft
0	nt. 4. na połn. ku w. od Eftre-mos, 8- ód fortalegry, 13. na w. od Lizbony, dł. 10. 52. fz. 38. 56.
FRONTENAC, vielkieîezi»-ro Amer, w Kanadzie zwane teź Ontario, długie blizko na nt. 80. fzer. 30. Toż nazwiłko zwykło bydź dawane fortecy wybudowaney nad tymie iez. nazwaney właściwie: Caturacoui.
FRONTIGNAN, Forum Lo-ntiłii, Frontinian, m. Fr. w Lan-gwedocyi niż. ftawne przedmemi winami mulżkatcwemi, rozynkam'»
1	Ratufzem pięknym. Leży nad bagnem de Maguilonnt, o m. 6. na połn. ku w. od Agdy, 7. na połd. ku z. od Montpelier, 159, od Paryża , dł. 21. 24. fz. 43. 28-
F R O N T O N, m. Fr. w Langwe-docyi wyż. nt. 5. na połn. od Telilo fy.
F ROSE, m. Niem. n«dElbą\y Xftwie Magdebur/ltim , nu 4. na pohid. od Magdeburga.
•FROUL ALAY-TESSE, n. Fr. w Normandii, m. 3. na połd. k* w. cd Domtrontu.
F R Y B U R G, ob. Friburg. FRYDERIKSZTADT, ob. Fridericlisftadt.
F R Y S L A N D, Ipb Frhepi.ax^,
âii	F U H
FUL
m. Krolewtëue w Woi. Potnorikim
z kościołem Luterfkim.
FUCH F, O, ob. Funay.
FU E G O, lub Fogo, albo wy-fpa cgnifta, albo wyfpa S. Filippa , iedna z wyfp Kapu zielonego na Oceanie Atlantyckim leżących, ieft om. 15. od S. Jago, nazwana ieft ogniftą od góry na niey bedą-cey, która ogień wybucha, i rożne kamienie wielkie, gruzy, ziemię z podobnym do grzmotow hukiem wyrzuca , dl. 353. 12. fz. 15. 20.
F U EG O, lub Fogo, wyfpa Azyatycka między Japonią,Formozą i Chinami, <11. 148 35» fz- 2fc.
4*FUENCHEU, handlowne M. Chińskie w Pro w Chanfi, w ktorey piątym ieft z miaft głownemi zwanych. Robią tu z ryżu tak przedni i zalecony trunek , iż w niczym nie nftępuie winom Europeyftim. Zdobią to M. wiele pałaców wfpania-lych, i kościt.low poświęconych ich Łohatyrom, dl. 128. 27. fz. 37.
F UE N.F E S , Jlrx Fortanenfis, forteca Wł. w XftwieMedyolariflrim przy uyściii rz. Addy wiezioroKo-meńfkie, dì. 26. 35. fz. 46. 5.
FUESSEN, FufTen, Jbudia-wnt, lub Faucena, m. Niem. w Szwabii , należy do Bifk. Aufzpur-ikiego. Jeft nad Lecliem, m 10. na potd. ku z. od Aufżpurga, dì. 28. 26. fz. 47. 28.
FU G GE R, ziemia Niem. w Szwabii, pofiadana od familii Fug-gerow, która zbogacona handlem, od Maxymiliana I. fzlachecki a od Karda V. tytuì Hr. Imperli otrzymała. Hr. rozciąga fię nad rz. Lechem, i Dunaiem między Aufzpur-giem i Ulmą. Familia Fuggeroww Anfzpurgu fwoy wzięła początek,i pofiada tam iefzcze pałac zwany *d ich imienia.
FUG OS, (Riodos) rz. w części wfchodniey Afryki pod linią Ekwi-Bokcyalną.
FUHNÀ, kanał Faneńflti w śrzedniey Marchii Brandeburfkiey,
który wykopać r. 1749. kazaï ICf®* Pruiki dla połączenia rz. Haweli Odrą,
FULCIEN, fS.) Opac. F* Bened. m. 2. na pold. od Ambiant czvni 4000. liwr.
FULDA, po Niem. Fułden , znaczne M. Niem. w Cyr. Rer>u wyż. z fl. i bogatym Opac. Bened. ktorego Opat ieft Prymafem wfry* ftkich Opatcw Impervi, i Kancl^' rzem Cefarzowy Niem. maiacy*11 prawo iey Koronowania , i ieft u' dzielnym władzcą Pań fi: w a leżące' go między Haftyą i Frankonią r°* zległego wzdłuż i wfzerż na m- 3°' Założone było przez S. Bcnifacc go Bifkupa Mogunckiego, r. 744- * S. S turni i u fz zmarły r. 779. ty pierwfzym tu Opatem. Benedyk XIV. pednioft go na Biikupftw0' Zakonnicy w tym Opac. powinni bVy fzlachta. Miafto Fulda położone ieft wśrzcdku kraiu.Zarnek, i ogrody r°" ikofzne, kościoł nowopoQawiony przeciw zamku, Seminarium Jezu1* ckie r. 1734. ebrocone na Univef'» i dawna Biblioteka bogata w ręko* pifma flarożytne, czynią ozdobę te' go miafta godne widzenia obcych* Kapituła fkiadafięz 13. Kanoniko^* Atanazy Kircher ztąd był rodem , a Gilbert rodem Moguntczyk , o kto* rym fałfzywie niektórzypifzą, iako* by pod im. Jana VIII. r. 854. ty Papieżem, tu dofzkeł chodził- L®-ży nad rz. Fuldą o m. 22. na poî«* od Kalfelu, 14. na połn. od W«ftz" burga , 15. od Marfpurga 23. 0 Frankfortu, dł. 27. 25J. fz. 50. 49"
F U LI A NIE, Fouies, Naród Afrykańfki , ofiadły blizko wyfpY Senegalu. Kray ich wydaiedaktel®» profo, i ma dobre paftwiika. Mie' fzkańcy fą cery ogorzałey, dofyć °" hyczayni, a olobliwie ludzcy w przy1' mowaniu obcych. Kroi ich. ieft M*' hometanin.
FULNECK, m. Morawii 2 zamkiem w Cyr. Przerawlkim > r° m, ïo. na y gin. kw w. ed Oìoniy^ c«3
I
F U N
fur
U L S T E N, dziedziczne dobra ^omu tegoż im. wSzlą(ku w Xftwie Cppawlkim, o nt. 7. na połn. ku z. ®d Troppa wy.
FUMAY, m. w Panftwach Bi-*kup.Leodyi(kiego wlefie Ardeńikim nad Mozą, o m. 7. na połn. od Me-ziores. Rząd duchowny tego miafta do Bifk. Leodyfkiego , a cywil-Ry do Arcy-Biik Trewirfkiego. Ce-firzowa Krolowa Węgierka przez tl'aktat dnia 22. Sierpnia r. 1769. ^Hapiła, Krolowi Fra tic. pretenfyi f^ych, które miała do tego miey-f-a. Tu blizko znayduią lię kamic* łupał,ne.
F U M E L, m. Fr. w pow. Age-lleńfl-;ira nad Lotą, m. 4. na w. od é*w.
F UPCHAŁ, lub Fonìsalle , ĘjinchaUa, M. S. wyfpy Madery z Biilc. z portem niebefpiecznym i kil-3 twierdzami, ieft wielkie,obronne i °*t'dzo ofiadłe. Kościoły ma przepy-\ztie. Handel iego naywiękfzy zalety na winie i konfiturach. Należy tfo Portugal, ieft w dolinie urodzay-ney pod górą, z ktorey wiele wy-Pływa potokow. dł. 3,4. fz. 31. 30. _ F U Ń A Y , lub F u c h e o , M. *?• Wyfpy Bongo, która niema źa-miafta. Kroi niegdyś Bon-S^nlki przyprowadziwfzy fsve Kroi. 'j0 religii chrześciańfkiey, był ie-""ytnz 3. Krolow JapouŚcich, kto-tzy r- *58*. wyfîali fwych do Grze-S'Jfza Xlii. Pap. Potłow. Leży Fu-nay »a wfchod fwev wyfpy. F U N EN, ob. Fionia.
h U N G l A N G, Fungi a, znaczne *• Chińfliie, drugie ^celnych miaft 'ów. Kiatiguang, fl. urodzeniem ««,ktory z proftego kapłanazo-«1 Cefarzem Chińlkim. fz. 33. 4g. ' 134« 10.
I' UNFKIRCHEN, ob. Quin-
W* Ecclefiae.
v.FUNSTERMUNTZ , m. £iem. nad Jnną w Hr. Tyrolfkim.
v to trakt znaczny z kraiu Gry-.^'10w do Niem. prowadzący. Le-*"i c m. 2c. na pold. ku z. ed In-
fpruku.
'FURAN, rz. Fr. w pow. Forez, która wielu papierniom, fabrykom iedwabnym i zbroiowym wod doftarcza.
F U R C A, la Fourche, wyfoka góra Szwaycarfka w famym końca wfchodnim Prow. Walezyi, ktorey dwa rozdzielone wierzchołki czynią podobieńftwo wydłow.
F U R N E S, Fumee, F urna W. obronne w Belgium w Flandryi Auftr. z Cytadellą iedno z miaft Barrierowych, z ktorego r. 178t. Hollendrzy z woli Jozefa II. Cefa-rza fwe wyprowadzili załogi- Wzięte było r. 1287. od Roberta dziedzica Artezyi, od Franc, r. 14SS. 1583. i znowu 169?. i 1744. ieft biizko morza nad kanałem prowadzącym z Bruges do Dunkierki, o m. 2. na potd. ku z. od Nieuportu, 3. od Dixmuydy, 5. na w. od Dunkierki, 64. na połn. od Paryża, dl. 20. iq. fz. 4-FURO T-L A VALETTE.m.
Fr. m. 5. od Ś. Etienne.
EURSTEMBERG, Furjlem-bergtn fis Comitatus, Pańftwo Niemieckie udzielne z ty t. Xftwa w Szwabii , pofiadane od iednego z nayznakomitfzycn i naydawniey-fzych domow w Niem. z zamkiem tegoż im. na górze biizko Dunaiu, o m. 6. na pold od Rothweili. Xią-żęta maią głos i mieyfce ua fey-mach Rzefzy Niem. Graniczy zXię-ftwem Wirtemberfkim, z Hr. Ho-henberglkim, i innemi ziemiami domu Auftr. z. Bryzgawią , lafem czarnym, z Bifk. i ieziorem Konftancy-eńlkim. Jeft bardzo wązkie, ale wzdłuż rozciąga fię ;'na mil 4S. Od prawa Kadukowego we Fr. mie-fzkancv r. 1777- wyięci zoftali.
FURSTEMV/ALD , m. piękne Niem. v/ Marchii śrzedniey Brandebu'îkiey nad Sprą, o m. 8-na z. od Frakibrtu nad Odrą. Szwedzi zdobyli go byli r. 1631. dł. 32.
b * FU RS T E M B E R G, m. Niem.1
G. A B
gai
w Luzącyi niż. nad Oką, wyżey Frankforta, gdzie komora ae!-.at'-ftanowiona była. Prulacy opanowali go r. 1745. dia uczynicnsa fobie wolnego przeyścia do Szląlka. Jeft inne mieyfce tegoż im. w Xię-ftwie Meklemburlkim , w włości Stargardzkiey, o m. 4. napotd. ku w. Strelitzn.
FU K S T E N F E L D , Aqu_œ, m. Niem. w Styryi niż. z zamkiem i ty t- Xftwa nafd rz. Feiflritzą, o m. 12. na połn. ku w. od Gratzu , 12 na poln. ku z. od Kaniilci, 20. od Wiednia, dŁ 34. to.' 47. 35. Ter goż im. piękny konwent Cyirerlki, m. 6 na z. od Mńnicbu.
F U R S T E -N W e 11DE8, m. Niem. w Marchii Brandehurflkicy.
F U R T, Furtum, mocne M. Niemieckie w Bawaryi niż. w departamencie Straubingfidm, na pograniczu Çzech, o m. 12. na poin. od Straubingi nad rz. Chamą. Od Szwedów r. 1641. wzięte było.
FUR ï H, m. Nie u. w Franko* nii w Bifk. Bamber?;(kiiń, o m. 12. ha potu. ku w. od Norymbergi. Na. leży do Kapituły Bambergfkiey pod Juryzdykcyą Margrabi Anfpachfkie-go.
F U S S EN, ob. Fucffen.
FU VA, Fuvara, Fe a , po Fr. Foue, dawne i wie!. M. w Egipcie niźfzytn nad Nilem, w gruncie ro-fkofznym i urodzaynym , m. 10 na połd. od Rofetty, 16. na w* od Ale-xandryi. dî. 49. fz. 30. 40.
G.
Ga b a r F. t , Gabarretum ,
Gabareta, m. Fr. w Gafkor.ii, ftoL pow. zwanego Gabardan, leży nad Gelifią, o m. 9. od Kotuk nny, 135. od Paryża, dł. ij. 36. Iz. 43. 59.
GAiB ASTON , Baronia Fr. o tn. 2. od Morlas, 4. od Pau.
GA BEL, m. Czefkie , w Cyr. Boleliawlkim ; przez nie Xiążę Henryk wtargnął do Czech, 31. Lipca, r. 1778» przepłofcywlzy Auftr. \yoy-
GA8ES, ob. Cabes.
G A B 1 A N, wieś Fr. w łań-gwedocyf, o 3. od Pezenas ; blizko tey w (i znayduie fię zrzodła mineralne, a przy nim łkała z kto-rey ciecze oley czarny, nazywaią-cy fię Ikalny, przeto , iż ze ikalv %" czy fię: łnaczey zowiągo Okiem Qfi~ bits '/kim. Służy on do uleczenia wiciu ćhorcb.
GĄBIN, ni. Po!, powiatowe» w ziemi Goftyńikiey, zStwemnie-; i. Le/', -r-'owii filie między bto-tanii - o ó. m. od Płocka, 16. od W; :V.awy. oł 33. to. fz. 52. ig.
(i ABRI A C, Ç S. Jean de) Bare r;a w Ginyodiińikim paw. 3. ttt*, od Mendy. *	;
G AB RI EL , Cwyfep S.) ob. Cy'.'-.isc- du S. Sacrement, pod lit. S.
G AG'E, m. Fr. w Normandyî» nad rz. Touque; o m. 5. ed Aigle » 5. od Séezy.
GAD K b U S C H, Luctts Da » M. Meklemburfkie, 0 m. g. odWf" zmaru , z zamkiem , tu Szwedzi woyfka Duńfkie znieśli r. 1712-Wiednym oknie kościoła niiafta tego , -znayduie fię kawałek metalu, który,iak poWiadaią,wfzyftkim złotnikom ieft nieznaiomy.
GĄDEMES, Naród na połd-Krol. Tunetańikiego, prowadzi handel Kar^walVami; ieft między Ni-grycyą i Tunetem.
G ADER SLEBEN, Kroi. a-frykańikie z miaftem tegoż im. W Nigrycyi. Obfituie w /boże, ryź» miny złote &c:. Miefzkańcy fąz r®-dzaiu dzikich, dł. 19. 40. fz. ip»
G A I E T Â , Gaiete, albo Gaeta, dawne piękne i obronne M. Wł. & Kroi. Neapol, w ziemi Laworze, * fortecą , Cytadellą., portem i Bi fe* Wzięte było od -woyfk Celar, fztur-mem r. 1707. Oyczyzna flaameg® Kardynała Cajetani , Leży pod gó-i:ą blizko morza, o 12. m. na polaku z. od Kapuy, 15. od Neapolu» 28- dd Rz;ymu. dl. 31. 12. fz» 4X"
gal
GAtLENDORF, albo Gatl» #okc, , m. w Hr- Limpurgikim, z Samkiem, nad rz. Koeherą, 04. V*' od Hali w Szwabii.
Ci A L L A C , G a Macina, M. w pow. Albingtń/kim , z Opac. Be-Ked. czyniącym 5000. liwrov, ; >. .ży Cad Tamą, o 5. m. od Alby, 6. od Law-aru. dł. ta. 30. fz. 4;}. 50.
G a illa c-t o (j L z a , m. Fr. vv Latigwedocyi, o m. 4. odRi-ÇUX.
GAILLErFOMTAINE , mf
Fr. w Normandyi , znakomite wfpą-fiiałym pałacem, nal. do Arcv-Biik. ^otpmagfiîiego , i piękną Kartuzyą. Leży w mieyfcu wefo^ym, o pjłmi-I' od Sekwany, 2. od Audeiy, 9. od Rotomagn.
GAL ACZ, albo Galaisi, a-xi opoli s, M. T-urryi Europ, w Bul-garyi, blizko Dunaiu.
G A L A SIE R, włość Fr- w Perche.
G AL A M, forteca Fr. w Affr. V' Senegalu, ufłąpiona Angi. Tra-Werfalfkim , r. 17(33.
'i L E R A N D E, ob. Clertnont. Ci A L1 B E S , Galibonùe, Na-^°d Ameryki połd. w Guyanie,w Części należącey do Hollendrow,
G AL l C 1 A , Galicya, Prowi.n-c>ya Hifzp, gran. na potu. i z. z 0-Çeanem,, na p jid. z Portugalią, od ^forey oddziela ią rzeka Minho, n& Y; z Afiuryą i Kroi. Lcońflurn. Po-piętrze'ma umiarkowane po nad -egami, daley zimne i wilgotne. ' l"ay nieludny , roiUi wino, cytryny > łęn ; ma miny frebrne, cynowe, i lafy, L torych drzewo 0 budpwîi okrętów ieft zdatne. Ga-łcyanie fąodważni i dobrzy żołnie-^7e" Komp ftella ieft tey Prow. M.
GALJCYA-NOWA, inaczey uana Gwadalaiarą, kray A mery-„-1 Połnocney , f^'fìedzki nowey Hi-^ pani i. Powietrze ma umiarkowa-,5 • Pr^eto miefzkańcy pofpolicie żyią. Obfituie w zboże, le-Si-uainy, Isyby frebrna i cynowe» Tum /»
A \

Sodacy tego kraiu kochaią fię w t»ijcu aż do fzaleĄftwa, tudzież w malowaniu ciała i przftrzeniu fi?, rażnemi piórami.
G A L l N D V A , Kraina Prus wfchodnieh w Cyr. Natangii, oddzielona od Mazowfta wielkim la-lem.
GALLIO Y i Kroi, ob, Halickie Kro leli w o.
G A LISO NIE RE, wîo^é Fr? W Brytanii, 04. /?;. od Nantes.
G A L1 T É, Atgiminu%, G piata# y/yfep w Afr. przy brzegach iiarba-ryi, w Kroi. runetąńlkim, o 5. m„ ęd wyfpy 1'abarki.
GALL, (S.) Fanum $ Gallif S.Gaila, M- znaczne Szwaycar3tie? z ltawnym i bogatyto Opac. które-go Opat leit Xciem Imperji. Ma prawo bicia monety, do 109. Łyfięcy., dukatów, a w potrzebie 12000. woy 5 łka wyfiawić może. Miąfto, które od Opata nie dependuie, Ikłada ma« łą Kzpltą fprzy mierzoną z Kąętona» mi ; ma bibliotekę pub]|csJią, i handel znaczny prowadzi płótnami. Le» źy w dolinie nieuroiìzayney między dwiema-górami, o m. ì s- od Zurychu . 2. od ieziora Koftancyeń-lkifgo, 48- od Berny, 2j. od Lucerny. dl. 17. 10. fz. 47. 38.
G A Iy LAN, m. Fr, nu 2. od Ma ul eon.
GALLAPAGOS , albo Gal-lą pes ? nflzwjflto wielu wyfep morza poid.1 pod Ekwatorem, od Hi-? fzpanii odkryte , do których też ua-leżą. Nie fą n^efzkape. Znayduię fię na nich jnnoliwo ptakyw, 1 wy* ś;riienite żni wie,
G A L L A K D O N , Galardo, m. Fr. w Beatile, na^ rz. Vorfe, o 4 od Karnuty.
G A t. L A R'G UEp, (!e grandJ m. Fr. w Lgngwedoci i o tu. 4. o4 Nifmes. Inne m. tegoż im. o m. 4,, od Montpelier.
G ALLE, • P UN T a-d P'*G \ LLE, forteca wyfpy Ce) Jan , na/j do Holi T którzy r. 1040. Portug^^zykw
z niey wyparowali, Leży r,$.Ąa.ie y/ $ $
i
izt»	GAL
kraiu mity m i żyznym, i wielką mnogość mrówek białych tnaiącym. dt. 97. fz. 6. :jO.
GALLE M BERG, w K artiioli wyź. o m. 12. od Laubicliu.
GALLOWI E , Galli, Naród Affr. blizko Abiffynii. Jeft on nay-gtownieyfzym Abiliińczykow nieprzyjacielem , na których liczne zdobył Prow. Żywią fię trzodami fwe-mi, i zdobyczą ; fą obrzeżani; żon tyle każdy z nich ma, ile fię któremu podoba.
G AL LI A, lub Wa,łlia , Cambrici, od Rzymian zwana lirìtenia fecunda, Prow. Angielika, prawie część piątą tego Krok fkladaiąca. Ma tyt. Xftwa dla nayltarfzego fyna Krolewfkiego od czafow Edwarda II. Powietrze ma zdrowe, i ży* wność tanią. Kray górzyfty, zimny, niemogący fię ani żyznością ani na-fiadtością porownać z Anglią, dzieli fię na 12. pomnieyfzycb Prow. Cłallowie fą porywczy, i gniewliwi, mówią ięzykiem właściwym, który ieft bardzo dawny. Wielu katoli-kow między tobą iiczą.
G A L LIO P O L Ï ,'Galtiopołis, Galliopol, male lecz obronne M. Wł. w Krok Neapol, w ziemi Otrant-ckiey, z Bifk. fortecą i portem. Le« ży na fkale w kolo oblanay morzem, m. ir. od Otranty, ig. od Tarentu , dk 35. 45. fz. 40. 20.
G A L LIO P O Ł î S, Galliopol, bogate ( rozlegle M. Turcyi Europ. wRomanii, przy morza di Marmara, z portem i Bille. Miefzkane ieft od Turków, Greków i Zydsw. Soliman opanował go r. 1357-rezyd. Ba Izy. Leży nad przefmy-kiem , nazwany ri, także Prze/myk. Dardanelli, o 16. w. od Rodefto, 40. od Konftanfjynopolu, ig. odlm-bra. dì. 44. 3/)., fz. 40. 30.
GALLOWAY , G allo vi di a , Prow. znac zna Szkocyi połd. z tyt. Hr. przy 'morzu Irlandzkim. Obfi-tuie wzbo że, paftwifka, ryby, wełnę, koM:,e, które wielce upoftron-&ydi fą ; ;alecone.
. GAN
GALLOWAY, Hr. Irlandzki» w Prow. Konnacyi, blizko m. 3°* długie, 16. fzerokie. Je Ił na z- Hr. Rofkomoń(ki<jgo. Obfituie w zboże» paftwifka. Galloway iegp M. S.
GALLOWAY, G attiva, piękne, bogate i obronne M. Irl. ftof. Prow. Konnacyi, i Hr. Galloway-Ikiego. Ma port( wygodny, który czyni to miafto nayhandlowniey-fzym w Irłandyi. Wyfyla 2. Dep. na Park leży blizko cieśniny tes >ż im.
0	w. 8« od Toamy, 14 odAthlony» 15. od Limmeryku, 34. od DubJi-nu. dk 8* ^2. fz. 53. 12.
G A L M1E R, (S.) m. Fr. o w. 8. na z. od Lugdunu, 4. od Mont-brifon. ob. Fonsfort.
G A M A C H E S , Gamxpium » m. Fr. na pograniczu Normandyi * Pikardyi, z tyt. Margr. o w. 2. od Eu, Oyczyzna uczonego Franci" lzka Va table.
G A MB AIS , m. Er. w Muri' fois, o m. i. od Houdan , 2. od Monsfort. Ma Mad foli od r. 1767-
1	tyt. Margr.
GAMBIA, Gamhea, małe Krok w Affr. w Nigryćyi, z wielką rz. tegoż nazwifka , która ieft iednyoi zkorytTzeki Niger zwaney. Obfituje w zboże, zwierzynę, flonie-Francuzi, Anglicy i Portugal, tu handel prowadzą, lecz Anglicy bronią go Francuzom.
GAMM A L A M M A , M. znaczne w Ind»-ach, na wyfpieTerna-eie, iedney zMoluckich, «al. d® Hollendrow.
G A N A R A , Gànara, M. Affr. w Nigrycyi, nad rz. Nigrem, ftoł» Krok tegoż im. .inaczey zwanego Krbleftwem Uangarfkioi.- 2tą<i wy* wożą złoto, fenes i niewolnikom* Jeft obronne i ludne. dl. 33. i3-*2' 12. 20.
G AND, GandavUm,Gamìaw3» wielkie i piękne M. S. Flandry* Aulir, z fort. wy fta wioną od Karola V. dla wftrzymania od buntu tnis* fzkaucow ; i z Bilk. fund od PaWÎ*
iv. r, ìs§(j. vwhqw publicznych
gan
Wezy wiele, a tych dziwnie wfpania-*ycfi.- Jeft 1;. Traktatem nazwanym ■Pacyfikacyą Gandawjką, która fta-sa fię r. 1576. Ludwik XiV. dobył tego miafta r. 1678- i powrocil go ^'iftp. mocą Traktatu Nimegfkiego. >XiąięMalboroiigh opanował r.ijcó. a Franc, go odebrali, r. 170g. Karol V. tu fię narodził, iako też: Piotr Bakier, Arnulf Boflius, Jan j ąlfin. &c. Leży przy zbiegu rzek Lis, Liwe, i Moer , które roinemi ^>inalami dzielą miafto na 26. wy-||eP;o 9. m. ed Antwerpii, 11. od Maliny, 10". i pul od Bruxelli, 12. °d Mjddelburga, 66. od Paryża, dk 2l- 3r?- fz. 51. 24.
G AN DE LU, m- Fn o 4. m.
Chat e au- Thierry.
G A N D E R S H RIM, Gander-fam , tn. Niem. w Cyr. niż. Saxo-w Xftvïie Brunswick Wolfen-hlJtel, z lîawnym Opac. Panien Pro-teftanckich; o nu 7. od Goflaru.'dk 46. fz. 51. a8.
G A N DIG O T , M. obronne A-?)TI, na połwyfpie Indyifkim, w Krok ^arnateńfkim, z fi. Balwochwalnią Indyjfi;ąj gdzie widzieć ieft mno-"Wo bożyfzcz złotych i frebrnych. G Ą N DI A, G and i a, M. Hiizp. Krol.Walencyi, z'tyt. Xftwa, na-jeiącym do Domu Borgiafzow. De-larowało fię na ftronę Arcy-Xię-Cla r* x~vé. lecz Franc, opanowali f° P° wygraney pod Almanzą/Le-fy blizko morza , o tn. 22. od Ali-*5anty, od Walencyi. dk 17.55. lz- 39- 6.
G A Pf E S B O R U G H , albo a'nborugh, wielkie i znaczne m. n.n^lii w Linkolshirze nad rz.
rentą, 0 m. 4. od Linkolny, 38. c r,indy"u- dk 16. 45. fz. 53. 20. ^ANGARA, Krok Gangarlkie, •„ ,w Nigrycyi, przy pograni-iZU "-raiu Zanfary, Ma fwego Kro-a, który niewiele może. Wywo-r.	fenes i niewolnikow.
vł/\j\ciea, albo Gandia , Gandeau i- 'rf. ' "^Vlepfzycli i naypięknifcy-
teydłmkftFer&ieh w Georgii.Rynki
gar	Zif
ma dziwnie wfpaniate, a domy rofko-fznemi pooddzielane gaikami. Le-ży • równinie miłey iżyżney,o6. tn. od Erywanu, 42. od Feflify. dl. 65. 10. fz. 41. 32.
GANGES, te Gange, wiek i ftawna Rz. Azyi w Indyach, wypływa z góry graniczącey z małym T 'letem, płynie przez wiele Kro-lefiw, i wpada w odnogę Bengal-<ką; ma wiele podobieńftwa cïoNilu, w wylewach rocznych i żywieniu Krokodylow. Wodę ma czyftą , li torà, niefie z fobą wiele krufzcu złotego , i kamieni drogich. Indyanie maią tę rz. za świętą, i wielce fą donicy nabożni. Naynfilniey zaś o to fwych 3( ;.-;ow profzą, aby mogli wiey wodach życie kończyć.
GANGES, m. Fr. 07. m. oâ Montpelier, z tyt. Margr»*
GÀNNaT, G annal um , Cannata, m. Fr. w Burbonfkim pow» na pograniczu Arwerriii, z kapitułą, o m. ic. od Moulins.
G A N,T, m. w Bearnie nad Net-zą, o połtary mili od Pau. JelŁ mieyfeem urodzenia P. de Marca.
G A O G A , Kroleftwo Gaotań-ikie w AlFr. na brzegu wfch. Nigrycyi; gran. z Krok Burneńikim, z kraiem Bardoa, z częścią Egyptu, Nubią *i Krok Gorgaidkim. Mie-fzkańc.y fą grubianie, dzicy i bez wfi - ikiey religii. M. S. leży przy ie-ziorze tegoż imienia.
GAP, Vepincnm, dawne M. Fr. w Deifinacie, ftoł. Gapeńłkiego Pow. z Bifk. Xiążę Sawoyfti dobył go r. 1692- i więkfzą część miafta w po-pioł cbrocił. Leży przy górze, z kto-rey płyną wody mineralne, uzdrta-wiaiące febrę terciannę, o m. 11. od Syfterny, S- ed Embrunu, 20. o<i Grenobli, 14 t. od Paryża, dt. 23.44» iż- 44- 35-
G A P E N N E S, m. Fr. w Pikardyi, o tn. 3. od Abbewilli.
G ARACK, Wyfpa znaczna na w. Azyi, na odnodze Perlkiey., fîa-wna pięknem! perłami , ktoYe iif przy iey brzegach poławiaia. dŁ 67» Ke ij
m fi a r
ti A Ś
15. îz. 45.
GARD, Opac. Fr. Cyft. fund. r. 1139. o 2. m. od Ambianu nad SoinmĄ, czyni 12000. liwr. ob. Pont du Gard.
G ARDANE» włość Prow. o m. Sr. od Aix.
GARDA, M. w .Pow. Wero-fieńłklrh » \V Pańftwie Wefieckim, przy rozlt-gtym jeziorze, któremu fwe nadaie ńdzwifko, o 7. od Wfi-fo G f. dl. 2fe. 10. Iz. ar.. 35.
G A K D E , ( ia ) rn. Fr. w Delfi-tm ie t o tn. 1 od »SV. Ffińl-trors Cli. téàùxybd którego nazwifko wziął fìa »vnV Baron de la Garde zwany Kapiufi Paulin.
G AND E-D E- DI E U, Opac. Fr. Auguft. fund i\ 1150. o 5. tn. cd Mon-tâultsn ; C„-vhi 3500. Jiwrow.
G ARDE L È BEN, albo Gaïî-ÉELfetìsft, Gardtltbia, m. Niem. iv dawne y Marchii Brandebtirfkiey, ttad Muldą^ o 13. tn. od Magdeburga, 22. od Brtmfzwiku.
dAH DIOL i E, tn. Fr. w Lan-gweckjCti, fi 4. ut. od LaWory.
GAR D O N , r z w Langwedo-cyi, bierźe fwoy początek w Se-wennati), i łączy Gę t Renem, nofi 2 v odą odrobiny złota. Ob. Pont-dtì-Gard.
GARDUCH,m. wyż. Langwfi-dccyi, o 6. m. od Ttilofy.
GAR I D,m. Afr. w Kròh Ma-fokańikim , w Pr o W. Suza. fi. mły-.h&mi cukroWemi- s
G A R E T, Gut eta, KrainałAfryk. W Barbaryi *v Kroi. Fezańflkim, nie-«irodzayna , iednakże ludna. Melilla, Kazaza, Tezor, Mekwa , fątey Krainy miaGa znaczniej (ze.
GARGANVILLaRD, sn. Fr. o 3 nr. od Riviere-Verdun»
G A R G K A U , cb Jargeau.
G A R I A B , ob Geriach.
G A R I L L A N , £iris, Clańui i *z. Wlcfkà , W Kroi. Neapol, która oddziela Ziemię Lawora od Kam-Jpanii Rsyn.Jkièy,; bierze fwoy ps-czątek W Abruzzo, wpada W »io-ï2«_telkaiiaiis4
G A R N A C H E, m. Fr. w Pik&*' wii, o 2. m. od morza, 7. od Nan4 tes»
G A R N E R A N S, m. Fr. w X'1
Lombfkim* 0 2. m. od Macon.
GARNĘ S EY, Sarnia , Wy* fep na morzu Maliche , przy brz*~ gach Nortnaridyi, nal. do Augi, i'îu* ga na tn. 10. ma figurę lutni, handf' znaczny prowadzi, gadu iadowitego nie cierpi i nie zna, znayduia Gę na niey kamienie Szmergiel, fiuiąc® złotnikom do czylzcz- nia kamieni drogich, fzklarżom do rznięcia fzkła-
5.	Piotr ieft iey M. S. Leży o tH°
6.	od Wyfpy Jerfey, 8. od Konftank cyi, 15. od St. Mało. dł. 14. ąh-''" lj. 5. fz, 49. 28.' 36."
GARONNE j Garumna , Fr bierze fwoy początek w górach Pireneyikich , w Pow. Con/trans r.a pograniczu Arregonii, płytiie przez Langwedocyą, Akwitanią i \ patia \V morze o tn. 2,0. niiey litirdegaiî złączywfzy Gę z rz. Dt-rdoną Btc-d'Âmbet. Od tego mieyfcą, do iey uyścia, daią iey nazwifko Gì' t onde. Zaczyna być lpławną od Muretti. _
GARRÌ S, m. Fr. niź. Nawarry, 0 nt. t. od S. Palais.
G A R T Z , Gania , m. Wyfpy Rugieny przy Pomeranii leżącey* Nal. do Szwedów. Leży na tyi*1 mieyfcu i na którym przedtym był15 potężne miafto Karentz, Carenti wieku 12. od Xiąt Pomorlklch zburzone.
G A R T Z, Gartia, M. Pomeranii w X. Szczerińlkim, nad Odrą» fiai, do Króla Prus. dL 34. 45-53. ij,
GARWOLIN» m. Pol. w zif^ mi Czerfkiey, ftoł. Pow. Garwolin" fkiego, z Stwein , które płaci kwarty Zł. 17c7. fiawne dobremi Piwft" mi, od Warfzawy tu. Poi» 7Ì
GASKONIA, Gaf cogne ^ fcoma, w ielka Prow. Fr. w Wie"cC' rz?jdztu ie Akwitańfkim, między Ga* rumną Oceanem i górami Pireney fiiiemi : samy ku y fobie PeW^^ '
gas
G A V	S2»
'm Landes, ia Chalofe, te Turf an, Mar fan, le B/gnrre, le Cotnmin-ges, i' Arm.agnac, le Conférant, le Gabadan, la Lomagne, V Ajlarac, ta Riviere- Verdun , la Nebufan , i cztery Doliny ; nadto Kray Àlbret, Po w. Korndomfiti, część Bazadeń-^kiego i Beudgalfkiego Czafem. lubo niewłaściwie , pod im. Galkowi rozunn^ią Langwedocyą i c- lą Guienilę. Gafkończykowie fą M ielce dowcipni , ich wielomowno^ć i chełpienie f.ę w dziełach odv\'agi i liçftwa, dało imie Gaikonadv temu, co trąci famochwalftwem. Gaikoń-cżykowie , miefzkaiący w Prow. fą-"edzkich górom Pireneyłkim, pogodzą z Htfzp mii.
G A S P. E S ì A , Gafpozya, Pro-^iticya Amer. połn. gran. ns połn. z górami zwanemi Maryi Panny, na połn. i w. z odnogą S. Wawrzyń-, na połd. z Akadyą, na z. z Kanadą. Miefzkana ieft od ludzi dzikich , urodziwych , mężnych , zrę-Cznych i napodziw gibkich. Prze-?°fzą fię z mieyfca na mieyfce, ży-połowem i polowaniem. F*rbuią ''Ç czarno i czerwono , niektórzy z nich daią fobie przekłuwać koniec nofa, i rożne przypinaią o-^oby. Cześć oddaią lłońcti ; piian-^Wu bardzo podlegli, mimo tego p z temparamentu powolni, i łpo-^°yni, łakomftwa nieprzyjaciele gło-i dalecy od wfzyftkich wad na-r°dom dzikim pofpolitych.
G A S S l O N , przedtym Carnott, niż. Nawarry , o m. 2. od St. -* <*lais. Znayduie Gę tu blizko Thi-®|»wijli zamek zwany przedtym ^surburg, teraz zaś Gajfton, przeto iż Generał tegoż im. przy nim obozował r. 1643.
GASTEIN, Gafteniuttt, miey-A* łaźniami fwoiemi , w Arcy '&• Salisburikim.
G A s TIN E, Opac. Fr. fund. r. łI38 o m. 4. od Tours , czyni 3200. liwr. ob. Partenay. {l ^'l ' IN OIS, Vajlinium, Ga-ynfki Poyy% we Fr. długi m. łjj. fie-
roki it. Dzieli Gę na Francuzki i
Orleańfki, obfituie w paftwifka, 1*« fy i fzafran. M. S. iego Chat e au-Lott"
don.
GATE, wielkie pafmo gór w A-zyi na pot wy foie, z tey ftrony Gan-gefu, który ie w całeyich dlugości> na dwie bardzo nierówne rezdzie» la części. Naygodnieyfze tu uwagi ieft to: iż z iedney ftrony przy Malabarze tęga zima zacayna Gę v/ MieGącu Czerwcu z wiatrem polud. i z. gdy tegoż czâfu z urugiey ftrony przy Koromandelu, w niektórych mieyfcach m. 20. tylko odległych od Malabaru piękna nader ieft wiofna i nayślicznieyfza czafu pora.
GATTEV1LLE, m. Fr. w Normandyi, niedaleko Barfieur-
G A T T O N, m. Ang. w Surrey , wyfyła 2. Dep. na Parł.
G A U , Gaw, Gou , albo Gow, fą to zakończenia czyli terminacye, kt;ore wielu imionom przydaią Gę i odpewiadaią iłowom Francuzki m Contrée, Canton, Polfkim Kraii<a, Powiat, Łacińfkiemu iłowu ?agj*st które pofpolicieznaczyło okolice położone w dolinach oblanych rzekami.
S. G A U D E N S, Fanmt S. Gau-dentii, M. Fr. bardzo ltidnc, ftoî. Nebuzańikiego Pow. Leży nad Ga» romną, o 2. m. od St. Bertrand. dŁ ' 18. 36, fz. 43' 8-
G A V F , nazwiiko, które daią w?» Fr. niektóre prewineye Grumykom, czyli wodom płynącym , a które iwe fzczegulne biorą imiona od mieyfc popodktore płyną, iako to Gave de Pau, Gave d' Oieron.
G A V E L K O W E N, m. Niem. w niż. Bawaryi, w Regencyi Lands» hutlkiey.o m. 8>od Landshutu.
G A UIA C, m. Fr. w Galkonii, 0 5. ttt. od Da^y.
G A U K A N, wieś Irl. w Hr. Kii-kenny , o m. 4. na w. Kilkenny. Deputuie na Pari.
GA U RE, Hr- w Lomanii, którego Fleur ance mieyfcem głównym.
G A V R E i m. z ty t. X. w Hr. A-
ajo	G D A
lofteńfldm, między Gandawą i Ude-nardą.
G A V R 0 WIE, albo Gwebro-WiE, Perfi, Naród rozfypany, w A-dyi, ofobliwie w Perfyi i Indyach. Są to re fit y dawnych Perfow. O-gniowi wielkie pofzanowanie oddają, rolnictwo czynią aktem Religii, i poczytuią go za rzecz nayprzy-iemnieyfzą Bogom. Zoroaftra mienią być fwy m Fundatorem. Dwóch wierzą Bogows iednego złego, drugiego dobrego. Oby crai e ich mile, fą mężni i pracowici, mimo tego nędzni, nieumiejętni, od Perfow i innych MahcWietanow mocno prześladowani. Zyią podług' cbyczaiow łwych Przodków i przepifbw Kapłanów. Alçxandra W. i Mahometa, maią za dwóch naywiękfzycli zbro-dniow, i zawfze o nich mówią z pogardą. Nie ienią fię tylko ż dobami wychowariemi i ftatecznemi w ich religii. Nie mogą mieć wiecey ion nad iednę, lecz w przypadku niepłodności, w przeciągu 9. pier-wfzych lat małżeńftwa mogą drugą poiąć.
G A V R E Y, Baronia Fr. w Nor-mandyi ,03 m. od Coi*tances.
s. Gautier, m. Fr. w bûu-ryceńfkim Pow. o m. 2. od Argen-tony.
GAZA, Gaza, dawne i fiawne M. Azyi w Paleftynie o m. t. od morza , z portem nazwanym nowa Gaza, Maiama i Konftancya. Dziś ieft bardzo małe, o pierwotney iednak iego piękności, z pozoftatych wno-fić można gruzów. Blizko mialta ieft zamek, w którym rezyduie Ba-fza. Leży o vì. 20. od Jeruzalem, tìì. 52. 30. fz. 3t. 28.
GDANSK, Gedanum, po Niem. D ant zi g, M. Pruikie w Woiew. Pome, (kim, iednó z naywiękfzych, naybogâtlzych i naymocnieyłłych wiiaft Europy; trzecie w rzędzie 3. głównych miaft Pru/kich , z portem fiaynym dla handin, który z całą prowadzi potnocą. Jeft miafto woi-xe, Ałizeatyckie, jządz®v.e przez
GD A
fwoy Magiftrat podług fwych praw i zwyczaiow, ieft pod protekcyą Kr®* ła Pol. Zdobią go publiczne gma' chy, wfpaniałe Kościoły , Zbroio' \ynia, Spi klerze wielkie, Gymnafi* um Akademiczne, Biblioteka, Gie;" da, zwana Ârtushoff, Brama , Zegar dawny godny podziwienia , ftatu* Augufta 111. Ratufze w nowyw 1 ftarym mieście ftarożytne. Ulice jednak ma wązkie. Fortyfikacye ieg° utrzymywane ią od miafta w f\vy!li ftanie. Gdańik liczy ofiadłych Gby-waielow na 8ooco. prócz wielkiey liczby obcych. Handel iego uiycza produktow Pollkich innym Naro-dom; a towary morikie temuż Kro-leftwu^w zamian przefyła, który ieft znaczny można wnieść z opi" fu r. 1752. w którym przyfz[o ào Gdańika z Pollki ftatkow 1288* 2 morza zaś 1014. okrętew, a przy' wieziono zboża więcey nad 5806°' îafztow, atoli rok ten nie był nay* zyfkownieyfzym dla Gdańfzczan rokiem. Roku zaś 1780. wefzîo oki"?' tow Kupieckich 405. wypłynęło wprowadzono z Polfki zboża îafztow Ï3072. Obywatele fą Religi* Luter/kiey", wniefioney tu pod Zygmuntem AuguftAn , nowość iey wielkich zamiefzek była przyczyną-Miefzczą fię iednak Katolicy, 1 iwe Kościoły, i w rządach Duchownych do OfficyałaPomorikiego należą, który tu ma rezyd. Gdaó"* ma Kafztelana fwego, i Pofłowi© i®* go przed traktatem r. 1*75- zafią-dali między Senatorami PrufkierrU» na Generałach Prulkich. Od r* 997. iuż Gdańlk był dobrym m'a' ftein, r. 1343. ufortyfikowany z°-ftaï, r. *454. wybił fię z pod iarzrn* Krzyżaków, i poddał fię Kazimierzowi IV. Kroi. Pol. od ktor<ig° wielkie Przywileje i Prawo bię13, monety otrzymał. R. t 577. gdy h'e" chciał uznać Stefana Króla, od ba?* »icyi znaczną fummą opłacić M mufiat r. 1706. KroL Angiel. landya, i Kroi Prufki obowiązali *v' gwarancji giifia&oyri. r-
ge g
*2 przyięcie Stanifława Lefzczyń-IKiego wiele złego od Mofkwy po-j}i°lt R. 1752- wfzczętemięJzyGdań-pCZru, uni z *mieizki, uftawą Kro-^•vvjką zoftafy przytłumione. Należy Rzspltey Palikiey. Oyczyzną ieft filipa ^lu veryufza, Iław. Heweli-lI^-a Aftronoma, i Lengnicba Pifa-f2a Hift. i Prawa Pol. Leży nad Ra-('"niejn i Motta -ą , nad którą ma lrjlyn o 18. kołach, który miałczy-«•ć mu przedtvm na go.lzinę czer-^oriy złoty. Jeft od morz-a o milę, vv. i połn. Wiftą czyli Leniwką, poîud. i 7. górami opaf't îy. Od ewca m. 21. od Torunia 24. od Warfzawy 49. od Wi.- 'nia 125. od ^ryża m. Fr. 300. dł. 36. 40. fz. 54. Gdańika żuława oblana Wiiłą 1 !>lot!awą zawiera W fi 33. tanów 2lemi 1400. zawilła od rządu miafta, łl^k do ICr. Prus.
^ G E ARON", albo Garon , m.
er!kie w Farfyftanie, między Schi-ras i Banderkongi , w ziemi nay-^r2ednieyfze wydaiącey daktsle w i <-'aiey Perfyi.
g e 8 w Eil L E r, m. wyż. Al-:icyi nad kanałem idącym do nowe-BrylTaku, o 3. m. od Kolmaru. . G e D R O ï ce, m. Litt. wWo-^e\v. Wii«ńfkim, założone od Knia-?*0\v Gedroycow , których dotąd kwitnie, a którzy tu fwe fze-r°ko rozpościerali włości, bo wzdłuż ^ięcey nad m. 26. Ieft od Wilna ku •P°tn. m. 7.
G E F A L, m. Salkie w Woigt-«aii.lv'i, o milę od Pia weny. ' G EG E NB ACH, albo Gsn-r'™nbach , Gegenbachiiim, M. Niem.
(Jeikr. w Szwabii, w Ortena-Çii pod protekcyą Domu Auftr. i ■'■^t Fiirftenberfkich. R. 1770. u-Wólnione zoftało od Prawa Kadukowego we Fr. znayduie fię w tym hiieście Opac. fund. 712. r. od Ru-tarda Hr. Alfacyi. Opat ma Przy-viicy nadany od Rudoifa 1. r. 1278-żaden z poddanych od Sądów j<-go appello\yać nie" maże. Prałat û ieft członkiem Staaow Imperii.
G E M	a3K
Miafio leży nad rz. Kinzią, o*6. m. od Strazburga, ic. od Fryburga, dt* 25- 4.°-' 5» " 48.' 24-' 5°*"
G ET L D O R F, ob. Gailendorf.
G KISLENGEN , piękne M. Cefar. Niem. w Szwabii, o 7. m. na poła. ku z. od Ulrny. dł. 27.- 37c łz. 48. 38.
G EIS M A R, albo Wyższy Gsi-zmar , dawne in. Niem. w Land-grafftwie KafiTelfkim, ma dobre wody mineralne, ieft o m. 5. na połn. od Kaflelu.
G I T lì K N, albo Geithańh, m. Niem. Mifnii. w cyr. Liplkim, o m. 2. od Rochlitza.
GELDRIA, ob Gweldria.
. G F. L N H A U E N , Gelnufa, Gelnh tuza, m. Niem. Cefar. w We-terawii, pod protekcyą Elekt. Pala-tvna, z zamkiem zbudowanym od Fryderyka I. nal. on do Szlachty Imperli. Leży nad rz. Kinzią, o 6. /«. od Hanau, 10. na połn. od Afzafen-burga. df. 26. 48. fz. 50. 20.
GEMAAIEDID, Gcntiniana, mieyfce obronne w Afryce na wy-fekiey górze , bliz*ko Prow. Maro-kańfkiey. Ma fwego Xiçcia i mie-fzkańcow wiele.
G E M R E L O U R S , Geminiti-cum, Gamblur, m. Niderlandu w Brabaucyi % tyt. Hr. i dawnym bardzo Opac. Don £fuan , Auftryacki. General poraził przytvm mieście woyfka Hollend. r. 1578. Leży nad rz. Orną, o 7. m. od Lowanium, 4. na potn. od Namuru, 9. od Bruxel-li. dt. 22. 20. fz. 50. 32.
G P'MINIANO,C San) m. WL w Tofkanii na górze, w ktorey znayduie fię koperwas. Ma piękne pa-tàce, o 10. m. na połud. od Flo« rencyi.
GEMMINGEN , Gemmingę, m. Niem. w Palatynacie Reńfkim, o 5. ot. na z. od Hailbrony.
G E M O Z A C, m. Fr. o »». 3. od Saintes.
GEMUND, m. Niem. w wyż. Karyntyi, z zamkiem, o 10. ». od Klagenfurtu.
gen
gen
G E MUNDA, M. Niem. w X.	fzcza n, Rodakow , Mìefzka/ìea'V
Juliaceńfkim, o m. 8* na połd. od	i poddanych. Dwie pi er wfze klany
Juliaku.	zgromadzone iktadai\ niywy/I'-^
GEMUND A, m. Niera, w Bi-	wtadxç, z nich fikfada fi? !\ada
fkup. Wurtzburikim, o jo. m. od	dwuchfet, Rada 25. i Rada 60. wtych
Wurtzbnrga, nad Menem; wzięte	3. Radach właściwie ieft zwierzJ
było od Xc i a de Saxe-Weimar r.	eh n ość naywyżfza , ponieważ 0.1
1643. Jeil wiele innych mieyfc te*	nich zawilio decydować, eo mab)4
goi im.	proponowano" zgroraadżeniom Oby*
G EMU ND A, Gemunda , M.	watelow i Miefzczan. Inne klany
Cefarikie Niem. w Szwabii. Hpmdel	fkładaiąpofpolftwo, i podlegaią dy-
iego zawili na paciorkach, które	ftynkeyom wielce'nienawifnym, kto»-
wfzędzie obficie rozfyla. Obywate-	re wielkich częftokroć zamiefzeiC
le fą katolicy. R. 1775. od prawa	w tey Rzpltey bywaią przyczyną,
kadukowego we Franc, uwolnio-	Jakoż r. 1782. wzniecone z tey przy
ne zoftało. Leży nad rz. Remnitzą,	czyny rozruchy, do tego rzecz przy"
o 11. m. na w. od Sztutgardy, 12.	wiodły ftanu , iż rząd Aryftokra*
od Ulmy. dl. 27. 20. ii. 48- 40. ob.	tyczny w Demokratyczny przeino-
Gmunden. Neekers-Gemtmd.	cą Rodakow i Reprezentantów za*
GENAP, Gena pum, m. Bra-	mienioiiy zoftał. A przeto wielu
bancyi Auftr. nad Dylą o m. 1. od	wewnętrznych odmian, co do kl.ifs
Niwelli, 7. od Lowanium , 6. od	Obywatelowi t brad fpodziewać l'?
Bruxelli. dì. aa. 4. fz. 50. 36,	naieźy. Budynki pub'iczne Genewy
GE NBHOA, kray AfFr. w Ni-	fą arcy wfpaniałe. Obywatele a iVą
grycyi ponad Nigrem, obhtuie w	gorliwi wolność. Od czafow chwy-
zboże, ryż, trzody i ryby. Nay-	cenią uę Religii Kalwinlkiey, il
więcey tu bawełny zbieraią.	fię wielce iławnemi przez fwe ro-
GENEP, albo'GENNEP, Ge-	źliczne pilma *ia publiczny widok
nepum, m. obronne Niem- z tyt.	podane. Teofil Bonet, Jan Robert»
Hr. w Kliwii,zdobyli go Hollen. r,	Chouetius, Daniel Klerk, J.J. RouP.
1641. Franc, r. 1672. Nal. do Kro-	feau &c. ztądbyli roiem. Leży nad
la Pruf. ]eft nad rz. Neerfą blizko	Renem, który go na dwie niero-
Mozy, o 3. m. od Kliwii, 5. od Ni-	w:ie dzieli części, niedaleko iezio-
mégi. dî. 23. 25- fz. 51. 42.	ra Geneweńfkiego , czyli Leman-
GEN BR AC, m, Fr. w Lan-	fkiego, o 28. m. od Lugdunu , 26•
gwedocyi o 2. m. od Nifmes.	od BefanConu , 16. od Chambery»
GENESTON, Opac. Fr.fun-	54. od Turynu , 95. od Paryża, dw
dowane 1163. o 4. m. od Nantes.	23. 50. fz. 46. 12.
Zakonu S. Attg. czvni 12000. liwr. GE NE WE NS KIE Jezioro»
GENEWÀ, Gtneve, Gene vu,	ob. L'emanus lacus. Lemańfkie ie-
dawne piękne, wielkie, ludne io-	ziuro.
bronne M. S. Rzpltey tegoż im. GENG E NB ACH, ©b. Gs-
przedtvm Cefarlkie i Bifkupie, lecz	genbach.
gdymiafto chwyciło fię Kalwinizmu, GENGOUX-LE-ROYAL, (St*/
Bifkupi iego wypędzeni źoftali. jeft	Gengulfinum Regale, M. Fr-
fprzymierzone z Kantonami Żury-	Burgundyi, flawne dobrerpi wina*
chu, Berny i Solury. Ma Uawną	mi i-Kafztelem Kroi. Jeft4te wrz?°
Akademią, ktorey naypierwfi dway	dzie miaft, które deputują do
Teologii Profefforowie byli Kalwin	now fwey prow. Leży przy %("'z
î Teodor Beza. Rzpîta ta ktorey	blizko rz. Grotte, o m 8- od Maf0**
£ząd dotąd był Aryftokratyczny,	7. od Chatons , 66. od .Paryża. u 9
Mada fiç z Obywatelow , Mie-	a?. 8. fz. 46. 40.
, .	GEN-
g E N
gen
233
ìENIEZ-DE-MALGOIRES, (St)
fn. Fr. w Langv.-edocyi, o 7. m. od Ufezy. Jeft wiele we Franc, innych mieyfc tegoż nazwifka.
.GENIEZ, (St.) Opac. Ben ed. o 2. tu- od Montpeliers.
G EN IL LE, m. Kr. w Turonii opołmilęod Loches.
GENf;.; LAVAL, m. Fr. w pow. Lugduńflcim, o w. i.od Lugdunu.
GENITE, m. Fr. w pow. Le-niawiceńikiin, om. 8- od Brives.
G E N LIS, m. Fr. w Pikardyi, 2 tyt. Margr. i Opac. Premonftr: e żywiącym 2000. iiwrow. \
GENOUILLAC, m.Fr.o«. 8. -a pol n. ku z. od Ufezy.
GENOU ILL AT, m. Fr. w tirchi!, o i,'t. 4. od Guerety.
GKNOUILL E. m. Fr. w San -tonii, ,:ri 4. od St. §fean d'sìngeti, inne 0 m. t. od Civrai.
^ G,E N T H î N , m. Niem. w X. ">' tg :■ nj-fkim, w Cyr. Jerichawii, w'. d Jerichau.
G E N TI L L IS, wieś Fr. m. 1. od Paryża, 'V uiey odprawiło fiç Jedno Confìlium r. 767.
G t'. N U A, pò Fr. Genes, da-obronne, boiate, wfpani'ife tVl< iiednoz naypryncypalnieyfżych Włofz,e. ii. -Stof. Rzpltey Genu-snfkiey; ma Arcy-Biik. i port bardzo wv^.jdny, ul ^fpieezony gn!; )las6 :i. ftop fer oką. tvosciòly, budynki publiczne, palace, których tam bardzo wiele liczy t j, fą dzianie wfpaniątó ; ofobliwie zaś pWae Doży, Familii Doriow , Gry-^aldow , Pallawicinich, &c. iprze-zowią Genuę pyfzną. Ludwik bombardował go r« 1684. Kro-,,vey \Vręgierfkiey poddało fię 174ó. cz ieden z obywatelow będąc źle traktowanym od Officerà Aulir, d. 5.
rudnia l oku tegoż wzburzyłpofpol--Wo '^firzuciJo fiędo buntu, i woy-. ,,r,'4wey» więklzą część o śmierć przyprawìwfzv, z miafta. wy-pędziło. Obiegli go byli Auftr. po-tym, lecz od woyfk Fr. pod w»-Jem /,
dżem Bottflers . do odftąpienia przy-mrf i zoftaii r. «747. Papież A-dryan \ . La/aro Calvi, Jan b«lbit, Oberto Fogliera; Doryowie, tu ziez inni wielcy i ftawni ludzie z" tego miaita rodem byli. Handel wielki prowadzi, zalecaią go fabryki ma« tery i i ' ì vabnych , a •fzćzeguiniey akfainitu i adamafzku. Leży prawie wpośrzodku Rzpltey, częścią na równinie, częścią na wzgórku, niedaleko morza śrzodz. w położeniu dziwnie miłym. Budowane ieft wpoi kołu, nakfztałt Amfiteatru o m. 28. od Medyolanu, 25. od Turynu, 26. od Parmy, 45. od-Floren-cyi, 90. od Rzymu, 182. od Paryża. dt. 26. 32.fz. 44. 25.
G E N U E N S K A, Rzeezpofpo-lita we Włofzech , zamyka pomorze Genuy, i wyfpę Kapraią. Przed tym nierównie znakomitfzą była, niżeli ieft: dzifiay. Pomorze Geauy rozciąga fię po nad morzem ^rzodz. między Tofkanią ku połd. Xi twe m Maflańflcim, ku w. na z. Hr. Ni-ceńfkim , Xftwem Monaceńfkim i Alp imi , ku poln. Xftwem Parmy, Med . olanu i Moitsferatu. Rząd Rzpltey ..j.taie przy Senacie, który ma tytuł. Excellentiœ, na ktorego czele ieft Doża, a ten ma tytuł Nat/iaśnteyfzego , rządzi 011 lat 2. kończy fwoy urząd oftatniego dnia Grudnia; ieżeii lię dobrze fprawił, zoftaie dożywotnim Prokuratorem Rzpltey, aniemożebyć Dożą obrany aż w lat 5. Do rżądu należy wjelka Rada , w którą wchodzą wfzyfcy szlachta od lat 22. wieku fwego; ta zaś ieft: ftara , zwana Fet er i s por ti ah, i nova, novee porti U, iż dawniey, ftarfi iednemi, nodrugiemi drzwiami do fali ra-dney wchodzili. Także ieft rada mała, ze 200. ofob wybranych 1 rady wielkiey, fkładaiącafię. To ieft tu fzczegu'nego , że Elekcy^ do celnych Urzędów ,idą Iclern gałek wyciąganych z pufzki , r Seminarium, maiących napiiy ę^o-dnyclł Obywatelow . Zkąd od'
ff

G E 0
G E TP
cale zawìft rząd tey Rzpftev. Godność częftoniefzczęśłiwa, uarzeie fię przez kaprys lofow na fpodzie ciemney pufzki. Ufianowienie rządu wolnego, winni fą Genueticzy-kowie familii Doriow, którzy maiąc fobie oddaną od Karola V. Genuę, przywrócili iey wolność.
S. G E O R GIU S, S. Jerzy. Zamek rozrywki Margrabi Bareutikie-go, blizko ieziora , przy którym znayduie fię fabryka piękney For-celiany, i niedaleko ztąd wefola puftynia..
GEO R GIUS, CS.) bogate 0-pac. Niem. Auguflyanow, w mieście lfny,w Szwabii. Opat ma głos i mieyfce na Seymie Rzefzy Nie-iHieckiey.
GEORGI US, Monafter z grodem v/ X. Wirtemberfkim. Tu Dumy fwoy bierze początek.
GEORGE, (S.) Opsc. Bened. W Rennes, obi Bocberville.
GEORGII, (S.) del Paflb, klafztor blizko Madrytu, fund. tą$j. od Henryka IV. na pamiątkę odprawionego tu kawalerfkiego turnieiu od P. Cueva, dla przeświadczenia kollegow fwoicli., iż w Krolowey Miial naylepfzą przyiaciołke. S. GEORG E-DES-BOIS,
Gpac. Fr. Aug. czyni 1500. Iiwr. W Mans. S. GEORGE-D'ESPERANCE,
m. Fr. w Delfinacie, o 3. m. od VViewny. S. GEORGE-SUR-LOIRE, m.
W Andegawii, o m. 1. od Chanta-ce. Jeft tu Opac. Aug. wynofzące 3500. liwrow.
GEORGENSTADT , ob.
Johan-Georgenfztadt.
GEORGII, (S.) S. Jerzego, mala wyfpa w Pan. Weneckim, na połd. miafta fioł. Jeft tu klafztor Bened. ktorego kościoł ma być ie-den z naypięknieyfzych we Wło-fzech.
S. GEORGES, wNormandyi ■%> 3. »». od Mortain.
GEORGES» na wyfpie Ré,
S. GEORGES-DE-LUZENSftfT, 03. ni. od Milhaud, fą miafta Ff» S. GEORGES DE-MUSIDAN » ob. Muffidan.
GEORGIA, czyîi Gurgi^taiï» Georgia , Pro w Azyi, /kladaiąt's część Perły i r Turcy i Azyat. w okolicach Kaukazu , między morzem czarnym i Kafpiyfkim. Miart m* bardzo mato. Chleb, wino, granaty, bydło i inne rzeczy do życia potrzebne, fą tu wyśmienite ,'i W wielkiey obfitości. Krew naydeli-katnieyfza w świecie płynie w żyłach oboiey pici. Niewiafty tani-teyfze, pierwfze co do piękności i urody między wfzyftkiemi na całym świecie -, trzymaią mieyfce , tyl® tylko ich nagany, iżfię nazbyt ma-luią. Georgi.iniez przyrpdzeaia mają wiele dowcipu , fą grzeczni, ludzcy , w po (jedzeni u mili, ale w pi* iańftwie i cielefności aż nadto zatopieni. Wfzyfcy prawie fą clnze-ścianie, maią wielu Biik. i Patry-archę iednejo. Niektórzy ż ich rządców czyli panów zolłaiący pod władzą Sultana , zbuntowali fię byH przeciwko niemu, aby fię uwolnili od daniny Córek, które doiegoSara i u pofyiać .fą obowiązani; ipryncy-palem fwoim uznali Herakliufza; iakoź przez traktat zawarty r. 1774» między Pertą i Roflyą od tey daniny uwolnionemi zoitali. Vice Rey# który od. Perfow tu przylłany bywa, ieft Mahometanin. Rzeka Kur płynie przez cały ten kray i nofi baty# co nie ieft rzeczą powfzechną dla rzek Per/kich. Teflistey Prow. ieft M. S. ob. Mingrelia.
GEORGI A-N OWA, ta Nouvelle Georgie, Kolonia Angiel. «r Amer, polii, w Florydzie, między 31. i 32. gradufem fzerokości ; wiele tu robią i«dwabiu ; leżynapoM-Karoliny. Jell iedna ze 13. ftanoW Ikonfederowanych Ameryki. Ob. Stany ziednoczone Amer. iPenfilva* nia.
GEPPENG, alboGôEPPWûA^ m. szwh^ie w x. wirtcmbef

g er
g e r	*3$
« zamkiem nad rz. Wilfa,o *o*. m. od Sztutgardy, 5. od Ge* ïïîundy, 10. od Ulmy, lìawne wodami tnineralnemi. di. 27. 10. fz. 4S-
GER, w Normandyi o 2 m. od jWartain. Ger, w Bearnie o 3. m od ïarbes, fą m. Franc.
G K K A , alho maîy Lipik, Gera, fiçkne M. Niem. w Cyr. wy i. Sa-*onii, w Mifnii, zdobi go wfpania-Coflegium, leży nad Eifterą 04. od Żeitzu. K. 1449- od Czechow Rabowane było ; ma znaczną fabrykę kitaiek i innych materyi iedwa-^"ych. r. 1781. ze wfzyftkim pogo-tzało.
G E R A W, G travi a, Pow. Nie-^iec w Cyr. wy i. Renu, tak ra-2wany od małego miareczka Ge-ïaw, o m. 2. na w. od Darmftadu..
Xcia tegoż nazwirka.
. G E R ii 0 R E Y , Gerhortdmn, Fr. w Bellowaceńfkim Pow. z f'ękną Kapitułą i zamkiem nadruy-l!°vvanym. Wzięte było od Augi, p '437- a odebrane 1'zturmem od ,ranc. r. 1449. fiawneieit wi(?rno-s,cią ko fwym Krelom, co fprawiło lż».gdy Henrykowi 1V. przechodzą-teniu z woyfkiem^ mielzczania w P'ezencie ofiarowali.wino, en nie-*azavvfzy wprzód podług zwyczaiu °dc afzehm fwemu kofztować , aP'Ł fię te powiedziawfzy fl#wa, tu dla nas czego obawiać ' eży o m. 5, na pełn. ku z. od e' °waku, 20, od Paryża, di. 19.
f2' 49- 35-7 SERBES, GERBI, albo ^.eRki, Girba, wyfpâ AfFr. w i,r°'• Tunetańfkim przy brzegach Z1 °ar}'i, «a morzu śrzodziemn m. J'arn tylko
ięczmiefi .rodzi, prócz ^6° 'ednak wydaie cbficiafigi, oli-1 r°2enki- brzegach teywy-znayduie fię drzewo, od da-u-'1 ^wane LotIm s, rodaące 0-fr^Ce ^^Ikości bebu , źolte iak fza-tak zaś przedni i wyśmieni-y -en owoc ma fmak,ii nGreków przyfiowie byio, ze kto raz
zakofztował tego owocu, inżofwey
zapomniał Oyczyźnie. Dependuie cd Balzy Trypolitańikiego, od tego czafu iak Turcy wypędzili ztąd Xźąt Aiby i Medinaceli. dł. 29. 5. ii. 34»
10.
GERBEVILLERS, m. Fr.
w Lotaryngii, o m. 2. od Lunewil-
11,	ztyt. Margr. i pięknym zamkiem* W kościele Karmelitów, który ieft dziwnie piękny, widzieć ieft groby Margrabiów tego mieyfca.
GKR8STAKDT, m. i grori w Hr. Mansfeldzkim, przedtymbyl to tvlko klafztor Kamedułow. Prze» dat e ieft wraz z Trezwijtaą Krole-wicowi Pruikiemu. Od Mansfelda na poîn. kii w. m. 3.
GERDEREST, Baronia Fr. w Bearnie , o w. 2. od Molas.
GERENRODE, ob. Gern-rode.
G E R G E A U, ob. Jargeau.
G E R G E N TI , dgrigetitum , Agrygent, M. W t. w Sycylii z zamkiem i Bifk. Leży w dolinie di Mu-za>a, blizko rz. S. Błażeia, o 24. nu na w. od Mazary, 20. od Paler-mu. dł. 31. si. fz. 47. 23.
GERGY, m. Fr. w Burgundy i, o m. i. od Chalons.
G E R ì A K, forteca i port przy brzegach Malabaru, oddalone od Bombayu na 12. godzin żeglugi. Ta forteca łlużyła niegdyś za (chronienie Korfarzowi Andria. Admirał Watfon. r. 1758. fiottę iego fpalił » fortecę opanował.
GERÌNGSWALD A , m. o m. 2. od Rocblitzn, w Mifnii.
GEKMA1N, Cs0 n. Fr. w Lemowkeńfkim pow. o m. 11. od Lemowiki z Kapitułą.
S. GERMAIN, Opac. Bened. blizko Rhodes. Tegoż im. inne w Antyziodorze czyniące 1400. liwr.
S. GERMAIN-DE-BOU R-G U E l L, m. Fr. w Andegaweft-ftim pow. o m. 4. od Saumur, z Opac. Bened. czyniącym J4000. H-wrow, z zamkiem i ty t. Baronii, blizko latu tegoż im.
*36	G E R
G E R
S. GERMAIN-DE-PREZ,
Opsc. Bened. w Paryżu , czyni 150000. liwrovv.
'S. GERMAIN- EN-LATE,
S an ftu s German tis in Lidia, piękne M. Wyfpy Fr. z Pałacem Kro-lewfkim, przyozdobionym od wielu Kroknv Franc, a ofobliwie od Ludwika XIV. ktory fię w nim urodził. Jeft to iedno z naypiękniey-fzych pomiefzkań we Francyi dla profpektu , ktory mieć moina , z wfpaniaïey grobli , z ogrodow i łączącego fię z ogrodem rcfkofznego lafu, o 4. m. od Paryża nad Sekwa-rfą. dt. 19. 40. liz. 48- s •
■S. G E H M AIN-L AMBRON, in. Fr. w Ârwernii, w ziemi zwa-ney Lambron nad Allierą, o 5. m, od Bi i onde.
S. GE R M A IN.L A V AL, M. Fr. w Pow. Forez, z Kafztelem Kro-lewfrim, i e fi: w gruncie' żyznym i w dobre wino obfitującym, o 6. m. na polud. od Rotomagu, 91. od Paryża. dl. 21, 31.' 42." Iz. 45, 49.' 57-"
S. GERMAIN-DE-PRIN-CAY.m.Fr. w Piklawii, o 6. m. cd Fontenay.
G E R MANO.M. WI. w Krok Npapol. w zfemi Labour, przy górze K •.llyń/kicy , nal. do Opata góry Kafiynu. di. 31. 2<S: \z. 41.33.
S. G E R M ANS, m. Angiél. w Kornwalli, o 2. tu. od Fiymoutbu. W y l'y Ja 2. Dep. na Pari.
^ Ò. G F, R M E R-D F F L A ï X, m. Fr. o 4. w. od Bellowakn, 7. Opac. Bened. czyniącym 12000. liwr.
G E R M E k S^H E IM , Visus Quitus, Garniershe 'mmny m. Niem. w Palatynacie Renfkim , nal. do Wojewody Renu. Leży niedaleko uy-ścia rz. JCweichy w Ren. Celàrz Rudolf i- tu umarł r. 1290. O tu. 2. na ?.. od Filipsburga , 3. ed Landau. <3ł. 26. 2. fz. 49. to.
G K R M l G Ń Y, Germiniacum , mî. Fr...o milç od S. Florentin. Jeft ïî>ne Gérasigiïy. o im!ç od Meaux. § lv k M IN A, r; , I. v Ur} Vigu z ty i.
Hr. o 2. w. od Wezelis.» 4. ®® Nancy.' ^ ,
G E R N E S E Y, ob. Gamefey.
G E R N R O D E, albo' Gerodb» ft. Opac. Niem. ktorego Xieni ie'"t Xięźną Imperii, blizko Opac. Kw^' dlinburg. Zollalo fekularyzowane»
GER NSHEIM, albo Gères-, heim , M. Niera, nad Renem , v/ ■LandgrafftwieDarmftadzk.ini z zamkiem dobrym, o 3. m. od iVornis» tyleż od Darmftadu. dì. 2h. 6. l^* 49. 44.
G E R 0 D S H 0 F E N , daw >e M. Niem. w Frank, w Bifk. Wurt-; burlkim. o 7. in. na potud. Szweinfurtu.
' G E R O L D S E C K, Geroldzek, Hr. wolne i Udzielne w Szwabii ^ Ielle czarnym , między OrK-nawią 1 Brisgawią, o 7. m. na poîud. ku W-od Strazburga. Jeft inny Geroldfet:k w Hr. Lichtenberfkim.
GER0LSTE1N, m. Niem. * Po>,. Eiffel, nad Kiilą,o 12. m. na poln. od Trewiru. Ob. KuOlein.
GERRENSHEIM, m-Nier». Elekt. Mogunckiego , o 9. tu. na pohid. ku w. od Moguncyi, nad Re" nem.
G E R R E S H F, I M , ^Opsc. Panien Szlachetnych, w X. Berge»* (kim, blizko- Duffeldorfu.
G E R S, rz. Fr. w Gafkonii» bierze Iwoy początek w Nebuzan , 1 łączy fię 2 Garumftą, o m. 2. wyże)' Agerìny.
G E R S A W , M. Szwaycarlki* niedaleko ieziora LuGerneńikie ;>>» o *2. m. od Szwitz , kto re ft-lada matą Rzepltç od nikogo niedepen-duiącą, od czafòiv bezpamiętnycb.
U E R T R U D E N B E R G, KU-fztor Bened. w Bille. Ofnabruckim» n i eri a I eko O fn a b rnc; i.
G E R T R UV D E NBER G, Gtr-trudenbtrga, piękne , dawne i °* bromie M. Niderlaniu w B rabane y1 Holl.Jeft iednym v. naylepfzycb b»" ftyonow îlclîend. Zdobyte by lo. oà Stanów Skonfederowânyçh'na Hifr" païiach r.	ydeferane ad
G E V
ï arniy r. 1589- Xżę Maurycy opadowa! go po 3. miefięcznym oblężeniu r 1593. i odtąd nal, do Holi. -I u miany byl Kongrefs r. 1710. Leży J>ad rz. Dimgeną, którą wpada w »ie.s-Bos., o 4. m. ód Bredy, 5. od Dordrecbui J 3. od Gorkumy. dl. 32- 24. fz. 51. 44.
S. G E R V A I S, S. Gerwazy, m. Fr. ,w Dyeeezvi Klermontlkiey , o ***' 8. od Riomy. Jeft inne teçoz im, 0 6. m. na z. Lodewy wXàngwedo-
cyi- _ ^
G E S T E, m. Fr. w Andegaweń-&im Pow. o 3. tu. od Klill'ony.
GEST RICIA, Gefti'itz , Prow.-Szwecyi poln. ma miny zïote. Ty-le tylko wy da i e zboża., ile na M^y-2ywienie miefzkańcom iey potrze-"a. Gewalia iey M. S.
GES U L A , Ge/ula , Giezula, "row. Affr. przy brzegach Barbaryi ^ Kroi. Marokańfkim. Obfituie w ^boże. bycllo , złoto , cynę i żelazo. Więklza część miefzkańcow , fą kowale i Kotlarze. Co rok bywa tu ^ieiki iarmark dwa miefiące trwa-^cy , jia ktdrym wfzyfcy kupcy zagraniczni, których liczba na 10000. ^ynofi, żywieni i utrzymywani by-^aią publicznym Prow. kofztem.
GEWALIA, albo Gafle , G»~ Vc*lia, M. Szwedzkie, ftoł. Ge|łry-cyi, blifko odnogi Botnickiey, & w. *8. na potn. ku z. od ŁJpfalu, 26. od •^tokolmu,- 14. od Kopferbergi. dl.
50. fz. 60. 32.
GEVAUDAN, ( le) Gebali-<l-s Pagus, Gewpdzki Powiat Fr. ^ Langwedocyi, gran. na poln. z **rWernią, na z. z Rutergueńlkim „°w* na polud. z górami Sewenneń-, na w. z Wiwareńfkim. Pow. ^fay gorzyfty i niepłodny. Menda îego m. s.
GE u DE RN, albo Gokdebn, «'ość wolna Niem. w Weterawii, *®iędzy Haflyą i Hr. Ifemburfkim.
G E V R E S, albo Tkemks , wieś }• z ty t. X. Paroftwa, o 2. m. ód *rt£.MH0h, Jeft inne w Pow. Ce-ofłiauikiai, nad Sarthą, o 4. nu od
f5 i b	337
Alanfony, z tyt. Margr. :
G E V R E Y, m. o f». 2. od Di-ionu, ztą;i wychodzą wina de Cham-btrtin i de Bai ze.
' S. GKWER, ob.S. Gower. « V
GEX, Gefitum,-m. Fr. w Diżoa-fkim Wielkorządztwie, flamu prze-dniemi fera m i , gloM'ne włości tegoż im. leżącey przy górze S. Kio-dyufza, między górą Jurą, Renem, ieziorem Geneweńlkim i Stwayca-rami, o 4. m. na poln. ku z. od Genewy , 90. od Paryża, dl. 23. 44. fz. 46. so.
G E Y E R, znaczne Hr. Niem. w Frankonif, nal do Margr. Anfzpach-fkiego. Miafto, nadaiąceimieHrab-ftwu , leży na pograniczu Bifk. Aich-ftadzkiego ,02 -m. od Weifenburga. v
G E ZI R, Gerirà , M. Azyi W" Dyarbeku, na wyfpie uforrnowaney od rz. Tygris, o m. 2%. od Moziùu, 6. od Amadyi ; zoftaie pod rządou*
Beya. dl. 58. 45. fz. 36. 30.
G H EL A, Ocelis , port Arabii fzczfïsliwey , nad cieśniną Babel Mandelfką.
GHERMES, ob. Laar.
G HI LAN, aiboGuiLAN, Prow-Azyatycka w Perfyi przy brzegack morza Kafpiylîdego. Ma podoftat-kiem iedwabiu, oliwy, wina, ryżu i przednich wfzeikiego gatunku o-wocow. Miefzkańcy fą odważni, fil-ni, przemyślni, idą za Sektą Oma-ra. Refcht iey M. S.
GIA C, m. Fr. w Arwernii o milę od Croq, 11. na z. od Rionny.
G IB EL, góra, ob. Efna. GIBRALEON, m. Hifzp. w Andaluzyi, nad rz. Odieią, z tyt..
Margr. niedaleko morza.
GIBRALTAR, Gibraltaria » Zybraltar, piękne i obronne M.
Hifzp. w Andaluzyi przy gójrze tegoż im. z ktorey wierzchołku o 40, w. widzieć moina marza , w ftronie połnocney Golia tegoż im. ktorv łączy Ocean z morzem śrzodziem" nym. Ma Port obronny kilką Fortecami. Mieyfce to poczytano zawfe'e za ni«doby te, lecz mai smanie to r.
3|8	G Ï E
G I ï
5704. zbite zoftało, gdy od Angl. i Holi. wzięte było. Hifzpani prożno <0 iego odzywanie kjufili fię r. 1705. 3"i S> i 1727. Przez traktatUtrecht-iki i Sewilfki Gibraltar zoftał przy Anglikach. W oftatniey terażniey-fzay woynie bronią go mężnie Anglicy, przeciw zebranym nieprzyjaciół fiłom iuż od r. 1779. Lezy o tn. jo. od Ceuty, ig. od Cadix, 34. od Sewilli, di. 12. 30. fz. 36. ob. Jllgezires.
GIC ZIN, M.Ceefkie w cyr. Koe-nisgratzkim, o tn. 9. na połn. ku z. ed KoenigCgratzu.
GIDLE, m. Pol, w Woiew. Sieradzkim.
GIEBICHENSTEIN, ftary zruynowany zamek, o pól. mili od Hali, w Saxonii nad rz. Salą Widzieć tu iefzcze okno z ktofego fla-wny Ludwik, zwany Skoczek Landgraf Turyngii ikoczyf w Salę, i tym ©calił fwe życie. Byt bowiem ofa-<rizony w tym zamku z rozkazu Cefala Henryka IV. za zabicie Fryderyka Hr. Palatyna Safkiego, chcąc Adelaidę małżonkę iego poiąć za śonę.
GIE C H, Hr. wolne od r. T726. W Frankoniiw Margrabftwie Bareut IbKzko Kulmbachu , zawiera Grod Thurnawii i Buchowii.
GIELNIÓW, M. Pol. w Woiew. Sendomirfkim fpuftofzałe, fla-wne dobremi piwami, i urodzeniem S. Wtadyiława.
GIE N, Giemum, m. Fr. w Orle-ańfkim Po w. nad rz. Ligierą, o m. a. od Bryary, 33. od Paryża.
GIE N G E N, Gicnga, M. wol-se Cefar. Nien?. w Szwabii nad rz. Brentzą , między Ułmą i Nordiin-gą» o m. 4. od drugiego. R, 1775. uwolnione zoftało we Fr. od Prawa Eadukawego. dł. 28. 2. fz. *8- 38.
GIEN20R, Gitnzora,M. Afr. W Barbaryi, w Eroi. Trypolitań-ttkih., „ od którego na t/i. 4. ieft «dlegle.
GI E RACE., Hieracttnt» Gierat
m.--wu	wkauorji
z Bi/k. {lei na górze blizkiey Sfio» rea, o m. 13. od Regio, 11. od Ni-kotery. dl. 34. ig. fz. 38. 15.
GIE S B U C H E L, góra w Saxonii niedaleko Pirny, znayduią 1ÎÇ w niey rudy żela?ne.
GIESSEN, Giejfa, obronne M. Niem. wHaflyi, ma Uni verfit aient» fund. r. 1605. zamek obronny 1 wfpaniały. Arfenał. Należy do wydziału Domu Darmftadtzkiego. Leży nad rz. Lhoną, w położeniu miłym i żyznym , o 4 tn. od Marpurga» 12. od r rankfortu nad Menem. Qλ 26. 26. fz. 56. so.
GIF, Opac. Hened. o m. 4. od Paryża, 2. od Werfalu.
G l F F O N, G'fhornia , M. W X- Zelleńfkim z zamkiem obronnym i grodem, nad rz. Allerą, o 4» tn. od Brunfzwiku, 5. od Zelli. dł* 28- 24. fz 52. 36.
GIGEAN, m. Fr. o m. 3. od Montpelieru, ma Opac. Panien Cy-fterfek.
G IG E R S, M. Afr. w Kroi. Al* gerflcim, leży na w. Algeru.
G IG L I N G E N , m. X. Wirtem-berfkiego nad rz. Zaber.o 13. m. n* poln. od Sztutgardy.
GIGLIO, Oegiiium , wyfepka Wï. przy brzegach Tofkanii, z zamkiem , fklada ona część Xftwa To-fkańłkiego. dł. 38. 35. ft. 42. 24-
G IGNAC, tn. Fr. w Langwą* docyi, o 4. m. od Montpelieru., bli-zko rz. Eraud. Ma prawo deputowania.
GIGONDA.S.m. w X. Arau-zykańlkira, tn. 3. od Orange.
GIH O N , wielka rz. Azyi, dawnym zwana Oxtts, bierze fwoy po* czątak w górze Imaus, wpadała W morze Kafpiyikie, lecz Tatarzy dla uwolnienia fię od naiazdu Korfa» rzow morza Kafpiyikiego , uyści® iey zwrócili do ieziora Aral, i przeto przerwali handel Indyi z Europą przez morze Kafpiyfkie i m orz® czarne.
G H ON* M. Hifzp. nadmor&i® W Aftwrji, » ą w. m Oïledc. ï®
G I M
^yîo oftatnîe fchronienîe Peîagiufza -^'^żęcia Chrześciańikiego, przeciwko Saracenom. Ma port z obron-nym zatnkiem.
S. G 1 L B È R T, Opac. Premowftr. C2ytii igoo. liwrow, w Diec. Kler-*Bonckiey.
GILD AS-DES-BOIS, Opac. "ened. czyniące 3500. liwrow , o 2. od Pontchiiteau.
GILDA S-D E S-R U Y S, Opac. *-akonu S. Bened. czyni 6000. liwr. ® 4. od Vannes.
G I L G E N B U R Ce, m. w Kroi. "rufium, o aç. m. od Królewca, fta-j ne bitwą roku 1450. między Kro-<*ni Pollini i Wielkim M i (trzem ^r2VŻackim (toczoną.
S. GILLES,^. 'JEgidti Villa, ?- Id,i, m. Fr. w Langwedocyi, Kr >0 ze	wielkich Przeorftw
^aitanfkich , z Kapitułą , ktorey zef ma tyt. Opata i dochodu 14000. 'Vr. o m. 5. na z. od Arelaty, '• od Montpelieru. dł. 22. 8* fz. 43> 40. Tegoż im. m. Fr. o 4. m. 5Î.1 Połn. od Sables d' Oltrone nad u,Jpanem.
j, GI Lo L O, G ilo lx, wielki Wy-^syi, z M. S. tegoż im. na Ar-? "'Pelagii Wyfp Moluckich. Obfita-naywięcey w ryż , rodzi wiele r2ewa zwanego Sagus, z ktorego ®w«cu miefąkańcy maią chleb i na-P°y» a z fkory tegoż drzewa robią ;"C! » które im flużą do robienia kra-°yych.k:taiek. Miefzkańcy fą do-W r'ł a'e chitrzy i dzicy. Kroi tey yfPy część tylko iey poliada. Hifz-fì-Q016 Hollendrzy maią tu fwoie n°wilka. Leży pod Ekwatorem.
r 1"^^*
i,LOWI, m. w Czechach, w do ' urzyulkim, żyły złote znay-
^ać fię tu maią.
j. IM O N E, rz. Fr. w Gafkonii, y"ie z doliny Magnoac, łączy fię ehe artłnin^ blizko Opac. BtUeper-
G I R
m
te p n® ^ » Gimontium, m. Fr. Cvf	w L°manh > 2 Opac.
* tef« fund. r. U42. które cayui
8500. Iiwr. Leży nad rz. Gimoną, o 4. m. na w. ed Auch. dł. 18. 40.
fz. 43 40.
GINESTAS, m. Fr. w Lan-
gwedoevi, o 3. w. od Narbony.
G1 N GI, Gingis, M. i Forteca Azyat. w Indyach, ftoł. Kr. tegoż im. na polud. Kr. Karnateńflciego, o ii. m. na z. od Pondychery. P«-miefzkanie tu dla Europejczyków ieft bardzo fzkodliwe, gdyż naby-waią fię febry pofpolicie śmiertelna, dł. 97 30. fz. 11. 58. ,
G i N GIR O, K10I. Afr. w Kaf-freryi mało co znane.
GIODDACH, albo Gedda, wielkie M. i Port na brzegu wfcho-dnim morza czerwonego w Arabii. Wielce ieft handlowne i uważane iako Port Mekki. dł. 5g. fz. 22.
G 10 V E N A Z Z O , çjuvtnicicuta , Dziowanezza , M. Wt. w Kr. Neapol, w ziemi Barlkiey z tyt Xię-ftwa z Bifk. Leży na górze blizko morza, o m. 4. od Baru, 5. naw. od Trani. dł. 34. 25. fz. 41. 33.
GIRAISSONS,m Fr. o ih. 2. od Lavaur, w Diec. Albeńfkiey, z Kafztelanią i Sądami Krolew-fkiemi.
GIRAULMER, iezioro na ie-dney górze w Lotaryngii, w Grodzie Wosghienlkim. *
GIR E F T, Girfra, wielkie M. w Perfyi w Karamanii, handel iego zawifî na pfzenicy i daktelach. dt. 75. 30. fz. 27. 30.
G IR GE, Girgium, M. znaczne w Afr. ftoł. wyż. Egyptu, niedaleko Nilu , o tn. 90. od Kairu Handel iego zawiił na zbożu, fzocewi-cy, bobie, płótnie i wełnie, dł. 49. 50. fz. 25. 5-
GIRGENTI, ob. Gergenti.
GIRONDE, ob. Garonne.
GIRONE, Geritnda , dawne, obronne i znaczne M. Hifzp. w Katalonii, z Bilk. Francuzi opanowali go byli r. 1694. ale nazad powrocilï mocą Traktatu Ryświckiego. Mike-letani ( górale Pyreneyfcy } r. 1705. uczynili fię iego panami, General
G I U
fî l a
zaś Noaillss zdobył . r. «711. Leży na górce przy ri. A ni) as, która wpada w Terę, o 7. ta. od morza, 5. na połn. ku'z. od Palmas, 1®. od Barcellony. dk» so. 32. fz. 4v 55-
G1 R O N S , (S.) Santus Geron-tłus, M. Fr. wpow. Con/trans nad rz. Sałatą, om. n. od Saint Lt-■zier, flawne liefcnemi, a walnemi îarmarkami, które fięw nim odpra-wuią, ofebliv ie na bydlęta i mufy. dł. tg- 45\fc- 42- 58-
G IS O R S , Gif ort tum , Gifor, M. Fr. w Normandy i, nadane ty t. Xftwa dla Marlżałka Brllifle, który go przy fwoiey :'m: rei znowu w Krolewfkie ręce złożył, 1*. 1761. Dane potem byîo Hivbiom d'E», wzamiàu za Xftwo Dembfkie. Leży nad rż- Fptą> w krain obfitwiącym w zboże, 05 m. na potn. od Gor-nay, 14. na pold. kn z od Roto-magu, 16. od Paryża, dl. jg. ig. fz. 49. 15.
GIVET, (i iv g tum, piękne M. Fr. w Nideriandzie , rozdzielone ria dwie części przez rz. Mozę, z których iedna nazywa fię G iv et S. Hilarego, druga G net Ptgttm/, Mst-nji, fortyfikacye miafta bardzo dobre , fą one dziełem fiawnego P. Vauban i Kazernie wygodne. Jeft blizkn Charlemont, o m. 9. od Nannini , §• od Rdcroy. dî. 22. 22. fz. ęo. 5.
GIV IR A , m. Wł. w XlWie Medyolańffmr. , w lir. Anghierfkim, m. 3. na połd. od Anghiery.
GIULA, ^ulia, obronne M. wyź. Węgier, 11apograniczuTran-fylwanii. Wzdęte było od Turków, r. 1,566. odzyflcaly go woyfka Ce-farfkie, r. 1693. Traktatem Karło-wieckim przy Węgrach zoftafo ; leży nad Keresblanem, o 12. m. od Arady, 12. od wielkiego Wąradynu. dî. 39. 36. fz. 46. 2$.
Giuli A-nova, m. wt. w
Kroi. Neapol, w Abruzzo , przy odnodze Wc-neckiey, z tyt. Xftwa ® m. y. na w* od Jfcoli
G IVO RS, m. Fr. w po w. Ług"
duńfkim , o 2. w. od Wienny.
C; i V K i, m. Fr. w Bufgundyi » fł.i.une dobremi winami, o milę oà ChaJon.
GIUSTANDIL A, albo 0-
6HRIDA Jus ri ) ana, wielkie i obronne M. Turcy i r.arop. w Macedoni'» z Arcy-Bifk. Grec. Oyczyzna Jufiy" nia na Cefarza , blizkie ieziora O-chrydy, © 2g. m- na połd. kuw.^ Dura zzo, 52. od Laryfly. dl. 3$* 25. Iz. 41. to.
G ì Z Y, m. Fr. o 2. m. na *'• od Laony.
G L A C I A L E - M A R E , ob-Lodowate morze.
_ Gl.ACIERES-DE-SUISSE , ob. Gletscher.
G i - ì D B A C H , m, w Xft\v,i® Juliaceńfkim, o 3. w. na połn. od. Krkelenś, 15. od Akwizgranu, *11 robi. piękne pfotna , znaiome po'! nazv. ifkiem płócien Hollenderfkicb; w mieście znayduie fię Opae. Be" ned. w którym konferwuie fię głowa S. Wawrzyńca, Królowie tti' fzpańfcy kilkakrotnie doprafzalifi? o nią dla przyozdobienia Efkurya* lu.
GL AMERGANSHIR E , Gl*' meygania, Prow. Angl. msiąca koto 37. m. obwodu, a tanów ziemi 540000. w Xftwie Wallii, wy-fyła i.- Dep. na Pari. Część połud-tey Prowincyi, iak ieft żyzna, ^ ią nazywaią ogrodem krain Walliy* /kiego. Kardyf, iey M S. ^ GLANDEVES, Glannateva M' Fr. w Prowancyi z Bifk. wylewy i'2* Far- znifzczyty go , ieden tylko z®* ftat fię pałac Bifk. Kapituła prze' niefiona zoftata do Entrevai*x, małe* go m. o milę ztąd.19. na połd. ku W* odEmbrunu, 10. na potn. ku z-o® Nice. dł. 24. 38. fz. 43. 59.
GL A RIS , Glarona, piękne * obfzerne M. Szwaycarfkie, fioł Kantonu tegoż im. Tu odprawuią riazdy generalne Kantonu , ua których każdy maiący lat 16. znayd°" wać fif ieft obowiązany z fzabią 14
GU
Senat flsłada fię z 63. ofob, którym prezyduie Landmann i ^''okonful, którzy nigdy byćob.i nie ledneyże religii. Glarysfkta-^a lię z Katolikow i Zwingliufzow , których tu wielka znayduie fię mno-%oÛC: tak ci, iako i katolicy wwiel-^'ey iyją fpokoyności , naboźeń-ftwa fwoie w łednymże kościele od-prawuią koleyno , o m. 10. na w.
Szwitzu, 7, od Koiry, 13. od ^-Hrichu. dt. 26. 4y. fz. 4T. 6.
GLAR1S, Kanton Glaryfki , ofmy w liczbie 13. Kantonów Szwaycarfftkh ; gran. na w. zGry-2°nami, na połd. z temiz i z Kan-toneńi IJri. na z. z Kairton?m U ri i ^wicz , na poîn. z rz. Limata;
ay górzylty ferami wielki handel Prowadzi. Zdobyli go Szwaycaro-na Auftryalìach r. 1352. i na kanton obrocih*.
, G L A S K O W > Glafcuci, piękne 1 wielkie M. Szkocyi, w Prow. Kly-^ftalii , ma flawną Akademią , drukarnią i moft wfpaniały , przed hylo Arcy-Bifk. Kościoł Katedralny dotąd pozoftaie , • widzieć ^nim naywybornieyfzą iak tylko dyć możo, Architekturę. Handel pieliti prowadzi dla fwego portu. J^yfyła 1. Dep. na Pari, leży nad Tz* Klydą, o ih. 4. od Dumbattony, od Edymbfurga, 114. od Lon-vnu. dł. 13. 36. fz. 56. 20. » G L A S H U i' T E, m. w Cyr. "lifnii, o 6. m. na pold. od Drezna. G L A T T A U, m. Cze/kio, w Cyr. p'iznenikim , o hi. g. na połd. od , Tu Jezuici mieli Kolleg. Na "lizkiey górze znayduie fif zamek Raby.
, G L A T Z, Glatium, piękne i 0-°f°nne M. z zamkiem, na pogra-n'C2u niż. Szląfka, do ktorego inkor-Porawane zollato od Króla Prufs. o J6. od Wrocławia, 36. od Prali,» 52- od Wiednia. Hrabftwo ma długości m. t8- fz- 10. ®bwodu blizko 48. Uftąpione byto trelowi Prufkieinu, od Krolowey W?gierfkiey. r. 174*. ir. 1745.^0-Tv/ii /.
S LO'
24t
twîerdzonew Znayduią fię ta węgle kamienne, żyty frębrne, żelazne, tudzież zwierza, bydła ilafow po-doltatkiem. Obywatele co do rządu Duchowneg», podlegaią Konfyfto-rzowi Wroclawfkiemu , co do rządu Cywilnego, Regencyi ultanowioney od Króla Pru/kiego, od ktorey ap-pellować mogą do Kimery Berlin-fkiey. dł. 34. 3.*. fz. 50. 25.
GLEICHEN, zamek Ńiem.w Turyngii na górze , o m. 2. od Er-fortu; fą i«Tzcze inne dwa zamki tegoż im. Gleichen, co znaczy podobne , w Xftwie Kalemberg, w okolicy Gottyngenfkiey.
GLEUCHEN, Gltiucha, m. i zamek Niem. w Mifnii r.ad Mulda-wą, 2. m. od Zwikau, fławne rodem Jerzego Agrykoli.
ÛLENAN, wyfepki nieaiie-fzkane , o 4. m. od Concarneau, w Brytanii.
GLETSCHER , albo Les glacieres, góry Szwaycarfkie w Kantonie Berneńlkim , w Gryn-dswalii, fą to góry złożone zlodow nigdy nietopnieiących , wyfokości na izwyczayney, które gdy fię ro-zpadaią tak ftrafzny łofleot fprawu-ią, iak gdyby cała góra rozfypywa-ła lię w kawałki. Podrożni, którym przypada przez te góry przejeżdżać, częftokroć od tych rozpadlin pogrążeni zuftaią. Wody z tych gór wypływaiące, fą iedne znaylep-i'zych 1 nayzdrowfzych. . GLEWITZ, m. Sz]ąłkiewX. Opoawfkim , o m. 12. od Oppawy.
GLINIANY, M. Pol. w ziemi Lwowlkiey, z Stwèm niegrod-flawne zebraniem (ię tu fzlachty po śmierci Zygmunta Augufta , i woyfk Pol. r. 1648. teraz pod panowaniem Auftryackim , w Cyr. Lwowlkim/od Lwowa na w.m. 5. od Złoczowa, 4. tegoż im. ieft nu wWoi. Sandomirfkim.
G L IS S O L E S , m. Fr. w Ar-wernii, o 2. m. od Brioude.
GLOCESTER, Claudia Ca-flra, piękne, obronuę, ludne iwicł« g s
i4m g l u	,g n i
kie M. Angiel, flot. Hr. tegoż im. z	GLUCKSTA D,GlucKfiadu^
Bifk. wy i VU 2. Dep. na Parł. Ko-	Ty c Impoli s, obronne i znaczne M» ściot Katedralny ma dziwnie wfpa-' Niem w Xftwie Holfztyńfkim , nsl«
nialy. Leży nad rz. Sawerną, o 2J	do Kroi Duńfkiego, leży przyzey-
m. od Londynu, 8 na poin. od	ściu fię rzek Riiyny i Elby, o >#*
Worcefteru- dl 15. 26. Iz. 51.56.	12. od Hamburga, 22. na potn- od
' G LO CES T E R SH 1 K E, Pro-	Bremy. dt. 26. 50. fz. 53. 52.
wiaćva nadmodka Angiel. wyfyła	GLURENS, M. w Hr. Tyrol*'
2. Dep na Pari, ma obwodu m. 34.	fkitu nad rz. Adygą, o 14. m. n*
a łanów ziemi 830000. przez śrzo-	polu. ku z. od Bolzano.
dek iey pîynie rz. Sa verna. Obfi	GMUNDEN, piękne M. wyź-
tuiewzboźe, drzewo, żelazo, wel-	A u (Ir y i, niedaleko ieziora Traun»
nę, ftal, fumy i przedniefery,z kto-	o m. i. na połd. od Lintzu. dt. 31»
rych wielki ma odbyt.	40. fz. 47. 45.
G LOG A U , Glogovia, wielki	GNIEW, lub Mëaw, m. Pol»
Głogów obronne i znaczne M Nie-	w Woi. Pomorfkim, pod ■ panowa-
miec. ftoł. X. tegoż irm w Szląfku $	piem Prufkim. Leży nad Widą przy
w kraiu urodzaynym. Niegdyś X.	uyściu Ferzy, z Cytadellą. Wzi?te
dziedziczne iedney dzielnicy fami-	było od Szwedów, r. 1626. i 1655»
lii Piiftow. lJo Wrocławiu to mia-	celne ieft fwego powiatu.
fto ieft nayludnieytze i vnaylepfzym	GNIEZNO, Gnefna, M. Pol. położeniu ze wfzyftkich miaftSzlą-	ftoł. Woi a niegdyś Kroi. Poiikie-v /kich. Kroi Frutici opanował go r.	go; zafzczycone Katedrą Arcy-Bi-1741. 1 utrzymał fię przy nim raocą	Ikupow GnieznieńOkićh, którzy fą Iraktatu zawartego (742. r. uda-	Prymafami całego Kroi. i Vicereia-nowił w nim Trybunat fprawiedli-	mi w czalie bezkrólewia. Pomięto® wości , naypieiM fzy Konfyftorz kra-	grobem Sgo Woyciecha. Założenie iii, Kamerę Ekonomii Kratewfkich	iego od Lecha, a nazwifko muna-i Kamerę woienną. Płeć żeńlka. i-	dane od znalezionych tu w:elu dąca z linii profley, ma tn pier-	gniazd orlich, wywodzą dawni na-wfzeńftwo do dziedziftwa, nad m;-	li Hiftorycy. Wielkości i wfpania-zką poboczną. Głogow ieżyńadrz.	'łości iego dawney, małe pozoltaiĄ Odrą, o m. 20. od Wrociawia, 26.	znaki. Powiat Gnieznieńfki czynił od Gorlitza, 46. od Pragi. dt. 33.	część Wdztwt KaL'fkiego ,ale przeZ 4S- fz. 51. 40.	Konftytucyą Seymu, r. 1763. na G L U (\ A'U,Gtogow mały,drugie	Woiewodztwo podniefione zollato » M.Szląfkie wXitwie Op«uvlkim;woy-	i Wda dtr/.ymał po Czerniecho* fta Saxe • Weimar/kie opanowały	wfkim mieyfce. Dzieli fię na dwa go były r. 1627. ^ "powiaty, Gnieznieńfki i Kcyńiki» GLOS, m. Fr. w*Normandyio	Używa munduru tego coi Wo. P°" r>t. 2. od Laigle.	znańfkie. Arcy-Bilk. Gnieznieńfki® GŁÓG C' W, piękne m. Pol.	założone ieft w Pol. naydawniey r. w Woi. Sendomirfkim, ozdobne	iooo. Kapituła ma przywiley ten. Pałacem Xiąź^t Lubomirskich i ko-	iż Prezydent i Vice- Prezydent Try-ściolami. Żydzi znaczny tu handel	bunału Wielko-Polfkiego z niey zaprowadzą. Teraz zoftaie pod Pan.	wfze bywaią. Gniezno ma fwego Aullryackim , w Cyr. Pilźninfkim,	Kafztelana, Jłtę i fzkoły. Przedtem cd Rzefzowa m. 2.	było mieyfcem Koronacyi Krolow-
GLUClvSBliiiG, alboLuxb urg,	R. 1613.' pożar ognia mocno
Glucksburgum , ni, Duńfkie, z for-	znifzczył, a wprzód woyny Krzy
tecą w Xftwie Si«z\yickim, u m.3.	żaków. Leży w równinie między ie-
od Flensburga.	zioumi, od Kalifza m, Pol. 14»
G O C
G O I
243
Foznar.ia 7. od Warfzawy 45. dł. G O C H S H É ! M, albo Gochiltz-35- 55- fz. 52. 28.	I k f1 m , m. Niem. z zamkiem
GO A, wielkie i obronne M. A-ïvi, w części zachód, pcłwyfpu, z tey ilrony Gangefu , w Kroi. Dekań-fl{im. Alfons Jltbttqugrque zdobył go na Hidakanie dla Krcl. Portng. r. 1508- odebrał on go byt,.r, J510. ale znów u go JUbuguerque odzy-fkał. Być to miafto poczyna kluczem handlu wfchodniego, pier-wfzym placem handlu Indyifkiego,
1	iednym z pomiędzy navilawniey-fzych i navbogatfzych miaft w świecie. Miefy.kańcy fą rożnych Naro-dow i rożnych Religii. Ma Vicereia-Portugal, i iedntgo Inkwizytora , których Pałace fą dziwnie wfpania-îe. Podniefione było na Arcy-Bi-ftup. r. T55Î. Arcy-Bilk. ieft Pry-inafem całych Indyi. Leży pod Strefą gcracą, na wyipie maiącey m. 9. cbwódu, i wielką liczbę wfizawie-raiącey w fobie, nad rz. Manduą,
2	portem dobrym i kilką fortecami. Około mil 100. od Kochiny. tlł. S9. 25. fz- 15-31-
G O A R , ojb. Gower.
G O AV E, mały i wielki , miareczka nai. do Fr. na wyfpie St.
t>
omingo.
GOBELINS, (les) Dom w
m. iMem. z zamKiem o-broni;ym w Xflwie Wirtemberflcim, blizko Durlachu.
G O CI A N O, m. wyfpy Sardynii nnd rz. Thirfa, z tyt. Hr.
GODACH, M. znaczne Azyi w Indoftanie, pcłożenie iego do po-miefzkaria, dziwnie ieft rofkcfzne, nie tak atoli teraz, iak przedtym, kwitnie, o m. 20. od Brairipnra.
GODAR VILLE, m. Fr. w Normandyi o 3. m. od Oceanu, 3. od MontivilHers.
G OD IN G, Golding, albo Ho-donin, m. Niern. w Morawii 0 m. 6. od Hradyfki.'
G O E D È N S, włość w Xfhvi* Oft-Fryzvi.
G O F D E R N, ob. Geudern.
GOEPPINGEN, ob. G«p-ping.
G O F, R L IT Z, ob. Gorlitz.
GOERTESKE, m. wXftwie Magdeburfkim, o ni. 12. od Magdeburga.
GOERTZ, eb. Goritz.
G O ES i Gojfeiife Cœnohiuw , Klafztor Szlachetnych Panien Benedykt. w wyż. Styryi.
GOES, albo ziemia Goes, G oce obronne i znaczne M. Holi. w Ze-
^aryżu , na przedmieściu S. Mar- NIandyi. Kommunikuie z morzem Cjna , tak nazwany od Idziego Go- przez kanał. Leży o 4. m. na w. oeKna przedniego Farbierza wełny,, od Mioelburga, 5- od Berg-op-zeom który za psnowania Francifzka 1. 12. od .Gandauy.
Wynalazł fekret farbowania pięknego fzarłatu , nazwanego potym Wariatem Gobtlirjkim. Wmiey fcu tym znayduie fię nayprzednieyfza fabryka obiciow w całey Europie, tudzież fabryka kobiercow. Ob. Bre-Vre.
G OB IN, (St.) zamek Fr bli-*ko Fery, tu robią fzkla, które po-tem w paryżu poleruią.
G O C H , Hertnacfiium, Gochitm, Niem. w Xftwie Kliwii. Wzięte wyło od Hifzp. r. 1599. a od Holi. I; 16i^.nal. do Krcl. Prufs. leży nad ^eerfą, o z. ut. od Kliwii dt. 23, fz. 51. 40.
GOETTINGEN , ob. Got-
tingen.
GOEWICH, ob. Ketwin.
G O G O, mieyfce handlu w firo-riie Mfchodniey Guzaraty. dł. 21. 45. fz. 87. 45.	'
G OIA M A , Goiamum , Krole-ftwo Goiańfkie , w Affr. w Abif-fynii przy południowym końcu ieziora Dambea. Zewfzech prawie flron oblane ieft Nilem , i wielce fiato fię fiawnym od czafu odkrycia tu początku tey rzeki.
G Ol L LE, Opac Fr. Auguft. fund. r. 1199. w Dyecezyi Befan-ion,- przy Salins, czyni 3000. liw.
G_g ij
344	gol
goń
G OIT O, m. Wł. wX. Manin-ańfkim zdobyte było od związkowych r. 1701. i wzięte od dziedzicznego Xcia Haflyi r. 1706. Leży nad rz. Mincio, i jeziorami Mantu-ańfliim i Gadeńfkim.
G O Ł AN C Z A, m. Pol. w Wo-îew. Gnieźnieńfkim , Jiche i mało ofiadłe.
G 0 L K ONDA» Gotcpnda, Kr. ■Azyat. na połwyfpie z jey Xtrony Gange-fu, graniczy z Pro w. Berar, x Kroi. Oryxanfkim , odnogą Ben-gaUką, Kr. Karnateńfkim i Wiza purlkim. Czyni teraz to Kroi. część Stibabii Dekanjfkiey. Naypiękniey-ize tu znaydtiią fię dyamenty. Gol-Icenda , przedtym Ba^nagar , ieit Kroleftwa tego M. S. ob. Bagnagar.
G O L D B E R G, m. i grod w X. Meklembur/kim n3d jeziorem, o 4. m na połud. od Guftrowa.
GOLDBKRG, Goldberga, du-rimontium , M. Szląfkie w X. Li-gnickim, nad rz. Katzbach , m. 5. na pohid. ku z. od Lignicy. dì. 33. 45. fz- 5t." 3.
GOLDENTRAUM, M. Lu-2acyi, blizko rz. Kweyfy, wyżey MarklifV.
GOLDYNGA, Goldinga, znaczne M. Kurlandzkie, zXżęcą Ekonomią, Stwem zamykaiącym w lobie 9.Parafii, z zamkiem ipuftofza-Jym, Kościołem Luter, i Katol. Ha-wne rezydowaniem niektórych Xią-żąt Kurlandzkich- Niegdyś miafo fwego Bilk. Byio dofyć handlowne, tarziz nieco podupadłe. Leży nad rz. Windawą, od Rygi na z. w. 22.
GOLDSDORF,m. Szlązkiew X. Grotkowfkim.
GOLF, ob. Odnoga.
G O L G O T HA, Kolkota, albo KaJikota, Dom handtowny dla Fa-.ktefow kupców Angiel. o m. 8- ni-żfey Szandernagor, na odnodze Ben-gaiihrey. Wielki tu zewlząd prowadza hahdel. R. 1756. Anglicy wypędzeni ztad byli od Nababa', lecz we 4. miefiące znov/u odzyskali. Vom tea Jeży nad Gangefeałi
GOL N O W, albo'Golnac , novia, M. Niem. w Pomeranii, r>a}' do Króla Prus. Leży nad liną, blizko Odry, o nr. g. od tetyna , 9* od Kammina. dì. 52. 54. fz. 53-44*
G O L T Z E N , M. Luzacyi, ni<5* daleko L ukau.
GOLUB, ni z Powiatem , W ziemi Michałowfluey, poti pan'Prtf-fkim, z zamkiem i z Stwem pamię* tne rezydowaniem Anny Sioftry Zygmunta III. do ktorey także należała okolica Golubika. Jeft nad r> Drwęcą , od Torunia na w. m. 5»
GOMERA, iedna z wyfep Ka-Karyifkich, między wyfpamf Fera i Teneryffa. Ma około ?#. 20. obwodu* port wygodny, ghmta żyżne, i mia-fto tegoż nazwifka. Naì. do Hifzp-od r. 144^.
G O M E R F O N T A IN E, Opac-Panien Cyfterfek, fund. r. 1208- 0 m. t. od Gifors.
G OWR ON „ob. Bander, Abaflfa. ^ GONDAR, M. albo raczey p0" le Abiffynii, w Afr. o m. 4C0. od Kairu. Tu rezyduie Cefarz Abifly-nii, ktorego Faîae ma być wiek® wfpaniały. Znayduie fiç tu Patryar-cha, ktory dependuie od Patryar-chy Alexand ry i (le l'ego. Złoto w fz tukach i foi oczkowata w tablicach, fą Kraiu tego monetą. Sol tę biorą z góry Lafry.
G O N D E LU R , M. na brzegach Koromandelu , rial, do A»igl. odlegle od fortecy S. Dawida na ftrzelenie z harmaty.
G ON D OM, Opac. Bcnard. czyni 1500. liwr. Leży nad rz. Lerulfą» blizko Agen. Tegoż im. m. Fr. o tn. 1. od Gien.
G O N D O N, albo GouftoN , Fr. w Hr. Rigorreńfkim , nad rz. Ar-ros, o m. 3, od Tarbes.
GONDRECO U R T, Candid-fi curia, m. Fr. w Hr. Barikim» nad rz. Orney , w ktorey przedni® połowią ią fię OH rzygi. O »/. g. na połud. od' S. Michelj. od Bar-le-Biic. df. 23. 12. fz. 4g. 30.
GONDRECOUKT, wieś Fr-
G O R
GOR	*48
podniefiona na Hr. o m. 2. od Baru nad Albą.
GONDRIN, m. Fr. wHr. Ar-
maniackim, o 3. m. od Condom.
GON DR E VILLE, Gunduìfi villay m. Lotaryngii nad Mozellą. Przedtym znaydowat lię tu flawny Krolewfki Pałac, teraz zaś ieft za-ttiek\ należący do X. Elkeuf, kto-i'V tu wfpaniały zbudował-Szpital, Kaplica iego ma być dziwnie pi»-fcna. Jeft w położeniu miłym, o m.
na x^od Nancy, od Toul na połn. Łu w. m. t. dl. 23. 38. fz. 4g. 40.
G O N D Y N, m i Powiat w Xię-ftwie Zmudzkim , maiący fwego Cy-^unia, które Cywuńftwo płaci kwarty 6426. Zł.
G ON ESSE,	m.Wy-
fpy Fr. o 4.}». od Paryża ,.nad Krul-flawne rodem Filippa Augiifta, î dziwnie fmacznym chlebem, który ztad dwa razy na tydzień do Paryża dowożą, dî. 20. 6.' 41." fz. 4g. 59-' 15."
^ GONG A, Gannum, dawne M. Turcy i Europ, w Romami, blizko rnorza Marmora, o 5. m. na połud. cd Rodefto, 15. od Gailiopoli. dł. 45- 6. fz. 40. 53.
G O NIĄ D Z, m. Pol. z grodem, ^ Woiew. Podlalkim , na z. Bielfka.
GONNQRD, m. Fr. w Ande-Rswii, o 5. m. od Andegawii, z 2amkiem. Leży nad potokiem, kto-ry fię łączy z rz. Layoną.
GONZAGA , zamek , który ^sdał im. flawney Gonzagow Fa»-WUi Włofkiey o 4. m. od Gwaftally.
G O P Ł O , iezioro Pol. w Woiew. ®'"zelkim Kuiawfkim, obfite w ry-by, z niego wypływa rzeka Notecz, rozciąga fię wzdłuż na m. blizko 6. ® fzerź połtory.
G O R , M Indyifkie, fteł. Kr. te-S°ż im. Ikładaiącego cząftkę Sta-Mogoia, niedaleko wielkiego tybetu, dł. 106- fz. 31.
_ G ORA, m. Pol. w ziemi Czer-'ey» ozdobne kilką Kościołami, z ^oboftwem do ktorego należy, i a*&łajr.i. Od Warfzawy m. 5. nad
Wiftą.
GORKUM, Gorichenum, bogate i obronne M. Hollandyi połud. Handel znaczny prowadzi ferem, mailem i innemi drobiazgami. Jelï oyczyzną Henryka z Gorkumy> G wilhelma Eftyufzà, Tomafza Ër-piniufza i Henryka Verfkurego. Leży nad rz. Linghą i Mozą, o 5. m. od Dordrechtn , 7. od Bredy, 13* od Amfterdamu. dł. 22. 29. fz, 51. 49.
GO i' DON, Curto, M. Fr. w Po w. Kadurfkim, o w. 5. od Sąrlaty, 1< od Cahors. dł. 19. 6. fz 45. 53. O m. 1. od miafta znayduie fię Opac. Cy-fterfow zwane Maryi Panny Gor-deńfkiey, czyni i600. liwr. fund. r«. 124T.
GORE A, imie dwocb wyfep» iedney w Holi. połud. drugiey na Oceanie przy brzegach Afryki. Ta druga zewfząd otoczona ieft niedo-llępnemi fkałami, wyiąwfzy iedno małe przeyście. Uftąpiona była Hol-lendrom r. 1617. od Briama Króla Kapu zielonego, od ktorego na ni. 6. ieft odległa, którzy tu dwie zniii-rowali fortece. Anglicy opanowali ią r. 1663. ale odzylkał ią Admiraî Ruiter r. 1664. Hrabia d' Ejlréts zdobył iąr. 1677. i odtąd przy Francuzach zoftaie, włafność iey traktatem Werfallkim im zabefpieczona była. Kravto nieurodzayny, wielce iednak ważony z przyczyny wygodnego dla okrętow ftanowifka. Ko-ku 1777. Obywatele Guiany Fran-cuzkiey, otrzymali na lat 15. handel wyłączaiący kupno Negryiczy-kow na tey wyfpie, i brzegach A-fryki, od Kapu zielonegu ai do rzB Kafamacty. d!. 30. fz. 14. 30.
GORGONNA, Gorgon, wy-fepka Wł. maiąca m. 3. obwodu, na morzu Tcfkańlkim , na połn. wy fpy Korfyki, nal. do W. X. Toflia-nii. dł. 37. 35. fz. 43.,22.
GORGONNA, wyfep morza południowego w Papayanie, o 5. m. od brzegów, blizko tu. 2. długa, a. i. fzeroka. Ma port bardzo wy-
6	GOS
got
godny.
G O R G U E, M. FJandryi , nad rz. Lys, o s. nt. na z. od Lilii.
G ORI AŃ, Opac. Bened. o 3. 9». od Lodeve.
G O RI T Z, Goertz, Goritia, M. obronne Niem. z mocnvm zamkiem, ftoł, Hr. tegoż im. w Karnioli. Leży nad rz. Lizonzo , o m. 8- od Akwilei, 26. od Wenecyi. dl. 35. *x. fz. 46. 12. Erygowane zoftało 1Ja Arcy Bi/k. r. 1751.
GORICK, ob. Kiricb.
GORLITŻ, G or liti um, piękne i obronne*M.Niem. w Lnzacyi, nal. do Elekt. Saflfiegc. Kroi Prufki dobył go r. 1745. a przegrał tu bitwę r. 1757- Ma Kościoł wfpaniaty, i wielkie fabryki, fukien , ptocien&c. Leży nad rz. Neiflą, o »fi. zo. naw. od Drezna, 28. od Pragi. dt. 32. 50. fz. 51. 10.
G O R O N, m. Fr. o m. 4. od Ma-yenny.
G O R Y O N, m. Irl. w Hr. Wex-forlfkim , deputuie na Pari.
G O R Z D V , m. w. X. Zmudzktfn, na pograniczu Prulkim, z Stwem, kto re piaci kwarty 4350. ZI.
GÓRZE, m. Pr. w Po w. Mef-fvnfkim, o m. 1. od Mofelli, 4. od Metzu, z Opac. fekularyzcwanym, Wynofzącym 28000. liwr. fund. r. 74»-	>
GORZNO , m. Pol. w ziemi Dobrzyńfkiey, drewniane, między iafami, na pagórku , niegdyś otoczone walem , od Dobrzyna mil fol 6	3
G OSEK, Klafztor S. Benedykta niedaleko Naumburga , ztąd L bron t'con Gofecenj'e fwe bierze na-Zwiiko.
GOSLAR, Gojiaria, wiel. da-vne M. Niem. w Saxonii niż. w Xftwie Brunświckim , założone r. «927,. od Henryka Cef. zwanego Pta-fznikiem. JeftM. wolne i Cefar. pamiętne wynalezionym tu fpofobem robienia prochu do ftrzelatiia od Bertholda Schwartza mnicha Be-»ed. o^xcïo r. 5354. Jeft n&d poto
kiem Gofen, o m. 9, na połud. k-* w. od Hildesheimu, 15. na połud.. ku z. od Halberfztadtu, ic. na p°" lud. od Brunświkn. Bogaty ieft Go-slar w góry żelazne i ołowiane, i wielki ma odbyt z piw przednich- r. 1775. wyięte zoftało we Francyi Prawa Kadukowego, dl. 28- 12. f2, 5i- 55-
G O S T Y- N, Gojlinia, m. Pol. W Weiew. Rawfkim, dofyć znaczne , Powiatowe, mieylce SeymikowPoW* 7. Stwem, które płaci kwarty 136c-ZI. i z zamkiem, w którym uwięziony Szuyfki Car Mcfkiew/ki umarł. Leży między bagnami , ma fw/?go Kafztelana. piemia Goftyńfka zawiera 2. Pow. Goftyńit i i Gąbićiki, obiera 3. PoBow. i 2. Dep, co trzeci rok. Seymikuie w Gąbinie. OdWar-fzawy nt. 16. (4. cd Torunia, dt« 37. 45. fz. 52. 25.
GOTHA. Gota, M. Niem. w Turyngii, pod pan. Xcia z DoniU Safkitgo,• ozdobione pięknvm zanikiem i Akademią, którą zafzrzyca wielka Biblioteka i gabinet of^bli-wìzych ciekawości. Miefzkańcy wyjęci fą r. 1778. od Prawa Kadukowego w Fran. St. lekarz Hofman ztąd był rodem. Leży nad Leyną»
0	m. 6. na z. od Erfortu, 6. na po-łud. ku w. od Mulhaufen. «dt. 28• 35. fz. 5T• 2.
S. GOTHARD, m. Węgier niż. nad Rabą w Woiew. Walwar-fkim; pamiętne ii blizko niego Turcy od Cefarfkich r. 1664. porażeni zofiali, m. 12. na poln. ku z. od Kanifchu.
S. GOTHARD A góra, Mula , iedna z gór naywyzfzvch w Szwaycarach, o m. 3. odAltdorfłu. Niema pieknieyfzege w świecie widoku , iak z wierzchołku iey na rozległe poglądać okolice. Na wierzchu iey ieft Klafztor K apucynow, w którym-ludzko przvimuia przychodniów.' Trakt tędy z Ury Ho Bellin-zony fię ciągnie, 4. rzeki z tey wy-trylkuią gÓKy : Ren, Rufs, Rodan
1	Tefyn.
got
G O U
G O T h E n n U R G, lub Gcthe-
.®Ukg , Golhebuvgum, Gotemburg, °°gatef' i mucas M Szwedzkie w Wéftrogothii z portem dobrym, pr^y Uyściu Gothelby, m. 4. napolud. od Rahus, 43. na potn. ku w. od Kopenhagi, 75. od Sttokholmu. dt. tg. 35 fz. 57. 42.
G O T H l A, część, czyli Prowin-cya wiel. Szwecyi w Skandynawii nad morzem Bałtyckim. D?.ieli fię 3. cz.ęści,tia Oftrogothią ku Wi Weftrogothiąku z. i Sili tlandią czyli Gothią południową.
GO r H L A N D [ A , znaczna ^yfp* na morzu Bałtyckim w czę-sci wfchodniey Szwecyi, do ktorey Należy. Wisby ieft iedyne w niey Rialto, dt. 37. fz. 57),
GOTO, G ot 14 m, Kroi. Japonii, które fltłada fię z 5. wyfep ma-fych ; z tych naywiękfzą ieft i nay-^yżnieyfzą. Okura ieft M. S. Handel rybny bardzo tu ieft wielki.
GÔT TES BERG, ob. Gotts-berg.
GOTTESG A BE, m. Czelkie ^ cyr. F.llenbogenikim , o nt. 5. na P°łn. od Ellenbogen.
GOTT/1NGEN, lub Gotti-qen , Gottyn^a, znaczne M. Niem. ^ Akademią, fund. r. 1737. w Xię-«vvie Kalemberlkim , niegdyś Cefar. teraz pod pan. Domu Bruuświckie-§°- Utrzymuie fabryki wfzelkiego r°dzaiu, które go bogacą. Opano-J;ali ie byli Francuzi r. 1757. i 1761. Vyczyzną ieft Jana KazeliuPza. Le-,ay nad Leyną, o m. 10. na połn. Ul w. od Kaflelu , 12. na polud. ku ^ od Goslaru. dt. 27. 40. fz. 51. 32. GO TT LEU BE, m. Niem. w , gdzie li. ieft ftąpor, blizko ir»y. Auftryacy odnieśli tu zna-C2ną nad Prufakami korzyść r. 1757.
GOTTLIEBEN, Teophili*, P'Çkny i obronny zamek Bilk. Kon-^ncyeńikiego, zbudowany r. 93^. d Konrada Bilkupa Konftanc. Jan dz' .f tU r' I^I5" w więzieniu fie-
G O T f O R P, Gattorpium, wfpa-
niaty zamek X/.ąt Holfztyńlkich, na którym fię pifcą. Jeft blizko Sle-zwiku , nal. do Króla Duńfkiego.
GOTTSBERG, czyli Góra. Boża, m. Szląfkie w Xfiwie Szwi-dnickim, o m, 5. na z. od Szwidni-cy. Dawne iego miny frebrne do-ftarczaią teraz węglow ziemnych.
GOTTSCHEE, m. Niem. w Karnioli, o m. 16. na połud. ku w. od Laubachu.
GOTTWE1CH, Gotvicum, piękne Opac. Bened w Auftryi niż. na pograniczu Styryi. Dependuie profto od Papieża. Opat tego miey-fca Godefryd Belfeliufz wydał Kronikę teęo Opac. w wieku i^ftym.
G O U D A , lub Tergow, Goudce, znaffzne M. w Hollandyi połud. ilawne fwym przepyfznym Kościołem i urodzeniem Mikotaia Hart-fockera i wielu innych U. mężów. Leży nad IlTelą przy uyściu rzeczki Gow, om. 5. na potu ku w. od Rotterdamu, 5. na połud. ku w. od Leydy. dt. 22. 12. fz. 52. 2.
G O UD ENS BERG, lub Goe-dssberg , m. Niem. z grodem w Haffyi niż. nad rz. Ederą, m. 5. na połud. od Kaflelu.
G O U E L L E, Guella, mała Kraina czyniąca część Wyfpy Franc, w okolicach Dammartynu. Inna tegoż im. w Artezyi.
GOVERNOLO, m. i dobry plac we WL w Xftwie Mantuąń-ikim, zdobyty od woylk Cefar. r. 1702. a od Franc, r. 1703. Leży nad Mincio, blizko Po, o m. 5. na połud. ku w. od Mantuy, 5. na połn. ku w. od Mirandoli, dt. 28- 30. fz.
4'gOUFERN, ob. S. Andre.
G O UIS, m. Fr. m. 2. na z. od
Fleche.
GOULLES, m. Fr. m. 9. na
.polud. ku w od Tonili.
GOURCY, wieś Fr. z tyt Hr. o milę od Longwy w Xftwie Bar-fkim.
G O U R D A N , Gurdan , Baronia Fr. w Nebuzanie nad Garonną,
G O Z
GRA
o milę od S. Bertranda. GOURDON, ob. Gordon. GOUKGE, m. Fr. w Piktawii, o m. 7. na poln. ku z. od Poitiers.
G O U R N A Y, Gornacum, Gur-raay, m. Fr. wNormandyi, w Krainie Bray, Hawne walnemi iarmar-katni na mafla. Leży nad Eptą, o nt. 5. na polu. od Gifors, 10. naw. <łd Rotomagu, 5. na z. od Bellę-Waku, 21. od Paryża. Jeft wiele innych rnieyfc we Fr» tego im. dì. 3g. g. fz. 49. 25.
GOURNAY , wieś Fr. nad Marną o tn. 4. na w. od Paryża , gdzie ieft Przeorftwo ; zakonnice de Chtlles, częltym odwiedzaniem mieyfca tego dały początek przy-iiowiu Franc, elle a paj]e le Pynt deGournaij, elle a fa honte bue. Prze-i'zla przez moft Gurnayu, i obuiy-ìa iwą hańbę.
G O U R VIL L Ë, m. Fr. w Piktawii , o m. 4. od Niortjr.
G 0 U S S A IN 0 L L L E, m. Fr. blizko Goneffy , znaiome robotami koronek.
GOWER, lub S.Gewer IubS.Goar,
5.Goaris	viltà, M.Niem. w Cyr. Renu wyź.wStanachDomu Hefle-Rein-felfkiego , Itol. Hrabftwa Katzen-ellenbogen. Mocny zamek Rein-fels , gdzie Xżtta tego im. rezydować zwykli,broni tego miafta.Land-graf Hefle-Kaffel/ki w. czafie woy-ny ma prawo trzymania tu fwego garnfzonu. Leży nad Renem o m.
6.	na pold. ku w. od Koblentzu, 7. na pold. ku z. od Moguncyi, 19.11a polii, ku w. od, Trewiru.dt 29. 19. i 'z. go. 2.
GO Y, zan;ek Fr. w Prowancyi, m. 3. od Taraikony.
G O Z Z 1, lub Gozes, małe wy-fpy na morzu frzodzieinnym , na połd. części zacliodniey wylpy kan-dyi, o m. 5. 11a w. od fortecy Seli-lino.
GOZZO, lub Goza, G aulo s, wyfpa Afrykańfka przy brzegach Barbaryi, na poln. ku z. względem vvyljpy Malty f od ktoiey ieft na m.
2. na poM. wyfpy Sycylii. Nalcif do Kawalerów Maltańskich, którzy ią dobrze umocnili. Niema żadnych zwierząt iadowitych-
GRABÓW, Grabowia, ni. Niem. w Xttwie Meklemburfkim, nad Eldą potokiem , o w. 4. od Neuftadtu.
G R A B O W , m. Pol. w Wou Kalifkim nad rz. Profną, m. 6. na pold i od Kalifzg.
GRABOWIEC; m. Pol. w Woi. Belzkitn, dawniey powiatow® z Stwem grod. teraz pod pan. Auftr> w Cyr. Belzkim. Leży o m. 3. od Zamościa. Stwo Grabowieckie czyn* kwarty 3311. ził: ł oi.
G R A C A Y , m. Fr. o 5. od Romorantyna na pold. ku w.
G R A C E D E-D1 E U, Opac.Cy-fter. w Franfzkoncie, m. 3. na pold. od Baume. Tegoż im. Opac. Premontar. w Gaikonii, o milę od dire czyniące 6000 liwr.
GjR A C E-D l E U, Opac. Fr- Cy-fter. o ni. 5. na w. od Rupelli » czyni 6000. liwr. Tegoż im. Opac» Bernard, o m. g. od Cahors. ob-gralte.
G K A CYANOPOL,ob. Grenoble. Gracyanopolitańfiu pow. ol>» Graufivàudân.
GRADISCA, Grattano, Gra-dylka, male ale bardzo mocna m-wybawione r. 1472. w Hr* Gory-ckiin , i o m. 2. na pold- od Goryt-za nad Lifolizo1, przy granicach powiatu Foroiulieńfkiego. Jefttoie-dna obronna zallona granic PańftW Domu Aftr. z (trony Rzpltey Wene-ckiey. Jeft o m. 6. od Udynu. dt. 3T-12. fz. 46. 6.
GRADISfCA, m. mocne W?" gier. w Sklawonii na gran. Kroący* nad rz. Sawą, odebr. Turkom od Cef. r. 1691. m. 8. od Pofega. dl» 35. 30. fz. 45. 38.
GRADLITZ, Gradlicz , m» Czefkie w Cyr. Kocnigfgrackim, zalecone fîawnemi cieplicami zwaiię* mi Knkus, czyli Kuhits-bad, o m* 4. napoili,od Koęnigfgr<uu.
gkrô*
GR'A
GRADO, Gradui , m. tin wy-
Cpiè tegoż im. pivy brzegach Foro-iulii w Stanach Weneckich, o m. 4. n<t puld. od Ak(vilei, 22. napoln. ^ w. od VVenecyi. di. 31. 30. fz. 45» 52-
G R A D O R F, m. Niem. w Haf-%i w.yż. z zamkiem nad Siegą. Jelt tu rezydeneya ordyn. Hrabiego Hatzfeldzkiego.
G R a KFKNTHAL.m. Niemiec. vv zalefiu Turyngii, nal. do ^omu Saxe-Saalfeld. Znayduią fię tl» przednich fżkiet huty, o m. 5. Aa poìd. od.Saalfelda.
G RAF TON, Patac Króla An-S'el. w Hr. Northampton z tyt. •Kftwa, o m. 4. na połd. od Noït-îiarnpton.
GRAINOILLE, m. Fr^ w ^ormandyi, o w. 3. na połd. od Fef-camp.
GRAISIV AUD AN, Pagus Gratianofoiitanns. powiat Gracya-^Opolitaiilki, ire Fr. wProw. Del-fi'iaciè, zwany także le territoire de Grenoble. Jelt bardzo oliadty. ^racyanpol ieyM. S.\
GRA1TZ, m. Niem. w Mifnii ^ Cyr. Woigtlandii nad Elfterą, 0 6. na z. od Żwickau.
G RAM AT, m. Fr. w pow. Q.erctf, o ni. 5. na poln. ku z.od Figeac.	, '
G il A M M O N T, Gerardi mona, lïl* wFlandryi Auftr. nad Dendrą, 0 *"■. 8. na poìn. ku w. od Tournay, w»3- na w. od Oudenardy. dl. 21-. 31- fz. 50. 46. Tegoż im. zamek ^ franfzkoncie w Hr. VVezulfltiin , ^'• 4. na połd. ku w. od Vtfoùl. .Mkźe m. F'r. w Lomanii nad Ar-r°2a, o nr. 3. na w. od Leitfours. GRaMMONT, czyli Gkano-t, Grandimonlium, m. Fr. w j^archii Lemowiceńfkiey' fl. przez we Opactwo zniefionedawniey pier^-fwego zakonu. Jeft o *». 6. nitpotd. ku w. od Lemowilu., W Na-y*rze niż. ieft tego im. wieś ma-Hta tyt. Xftwa Paroftwa, o ut. 3, poln. od Palais.
lem J.
Ć R.A
249
GRAMSDEŃ, m. w Kurlan-
dyi, i ed na z 9. parafii Kurland-
zkich.
G R A M P S O W , m. Niem. w Uker-Marcbii Brandeburiki?y, om. 7. na z. od Szczecina. Francuzi Hugonoci tu ofiedli zafieii i rozmnożyli tabakę.
' G R A M P O UN D, m. Angh w Kornu walii, wyfyla z. Dep. na Pai* lament.
GRAN, lub Strvgon , Strigo-niani, piękne, obronne i wielkie M. w Węgrach wyż. z Arcy-Bt-fkiip. ! ttore lubo bierze tytuł od te-miafta, Katedra iego iednak prze-niefiona ieft do Tyrnawv. Sułtan Soiimafł zdobył go r. 1543. odz/fkał go Karol Xźę de Mansfeld, r. 1595. Znowu tu wefzli r. 1604. Turcy, ale r. 1633. od woyfiï Cefar. wypędzeni zoftali. jeft nad lewym brzegiem Dunaiti, o tn. g. na połd. ku. w. od Komory, .10. na poln. ku z. od Budy, 13. na w. od Raby, 14. n». poln. od Ałby Krolewikiey, 35. od Wiednia, df. 36. 35. fz. 48-
GRANARD, m. Irlandyi» w Hr. Longfortfkim , deputuie na Far-
GRANCEY-LE.CHATEL, Gran-fey, m. Fr. w Szampanii, o m 5. 11a połd. ku z. od Langres, z tyt. Bsronii, zamkiem i Koilegiatą.
GRAND, m. Fr. w pow. Baf-figny, o tn. 7. na poln. ku w. od Chaumont; gdzie fię daią widzieć, rozwaliny Amfiteatru, międzykto-remi rożne znayduią medalle.
GRANDB01RE, m. Fr. w Andegawii.
GRAND-BODVAR, ob. Bodvar.
GRAND-CHAMP, Opac. Fr. Premonftr. w Diec. Karnuteńikięy, tn. 3. od Mont fort V /lumery, czyni ióoo. liwr. Tegoż im. wieś Fr. nad morzem, fławna połowem ryb mor-fkieb od Bayeux, m. 6. na poln. ku Zi\
GRANDE, ob. Ifie.
GRAND-PRE, m. Fr. w Szampaaii w Diec, Remeńfkieyiiaii h k
i
25°
GRA
rzeczką Ayrą w okolicy łąk obfzer-riych z tyt. Hr. Faro (lwa , m. 5. na pokl. ku z. od Stenay.
, G RAND VILLI ERS, m. Fr. w Frkafdyi m. 3. od Poix.
GRANE, m. Fr. m. 4. od 'Montlimart.
G R AKGE S, Granż, włość Fr. w Franfzkoncie, w Xtlwie Mont-beliard. Należy do Xiążąt Montbe-liardfkich, dependuieod" Korony Fr. ieft od Montbeliardu o m. 3.
GRANSE E, m. Nient, w śrze-dniey Majchii Brand eburlkiey, w Cyr. Rupirifkim, od Rupina na w. o iw. 6.
G K A N S E L V E, Opac. Fr. Cy-fter. fund. r. 1144. W Diec. Tuio-fanikiey, czyni 16000. liwr. o m. 2• na z. od Werdunu.
GRANSON, 1x1. Szwaycarflue z Grodem w kraiu Wodzkim, z zamkiem pamiętnym potyczką, którą tu wygrali Szwaycarowie r. 1475. Leży na wzgórceprzy ieziorz® Nef-fzatellkim , o milę od Y werdunu. dï. 24. 10. fz. 40. 48.
granïham ,_ Granfa , m. Ângiel. w Linkolnshirze, fî. przez Ave Kollegium zbudowane od Ry-charda Foxa , Bifkupa Winfzefter-ftiego, i przez fwądzwoiinicę wielkości wadzwyczayney. Wy 1 y fa 2. Dep. na Fari, ieft o tn. 30. napoln. od Londynu, dt. 16. .52. fz. 52.50.
G R A N V 1 L L E, Grandi/villa, Gran willa, M. Fr. cadmor, w Normatidyi niż. z portem wyftawio-rfym pod Fan. Karola Vii;. Leży po części na iedney fkale, po części w równinie, o m. 6. na połd. ku z. od Coûtantes, 74. od Paryża, cii. >6. 2. fz. 48. 50.
GRASSE, Grafìa, piękne.-m. Fr. w Prowawcyi 2 bifk. Suffr. Em-bruńfliiego. Jeli położone na wzgór-ce , o m. 6. na z. od Nice , 5. na połn. ku z. od Antilies, 26. odAïx, 173. od Paryża, dł. 24. 36. fz. 43. 39. Tegoż im/ m. Fr. w Langwe-docyi, w Diec. Karkaiońlkiey nad tieczk^ Orlim) pod górą d* h Cour"
gra
bt«re, blizko Opac. Bened. firtia 793. zwane Not: »- Dame de la Graf4 fe, które czyni ïgoco. liwr.
G RAT IOSA, la Grat i tufi»
wyfpa naOc^anieAtlantyckim iedna z Azffrow, maiąca piękne grunta» i wiele bardzo owocow. Nal. Portugal. Jc-ft o tn. 8. na z. od Ter* cery. df. 330. 30. fz. 39. 20.
G RATOS, Margr. Fr. w Nor-mandyi, o milę od Coûtantes,
G R A T Z, Graiacum, piękne 1 moene JVT. Niem. ftoł. Styryi niż. które zdobi zamek położony naftole, Pałac i Akademia fund. r. 1585* Wiele tu ieft ofiadłey fzlachty. Miey fcem ieft obrad, ftanow Styryi Leży nad Muerą, o tn. 34. na pold. ku z. od Wiednia, ifc.odWurady-nu. dł. 34. 1'z. 47. 4. ob. Kenig'" gratz.
GROTZEN, m. Czefkie blizko Bud weis.
GR AU, nazwifko Fr. które dają w ProwancylMiyściom rzek i i0" zior w morze.
GRAVE, Gravìa, Grawa , M» Rzpltey Hollçnd. w Brabancyi. Zdobyte było od Hollendrow; r. 1577* przez ugodę z Miefzkańcami. Od^-Vrał go Xżę Parmy, r. 1586. Xżę Maurycy opanował go znowu» r. 1602. a Francuzi, r. 1672. po nich Wilhelm 111. Xżę Arauzykaiiiki u-czynit fię iego Panem, r. 1674.' e" ży na lewey ftronie rz. Mozy. Za rźeką ma mocną fortecę , które/ twierdze fą bardzo regularne i dobre do podziwienia Cudzoziemców» jako i twierdze famego miafta, które w fobie ieft fzczupłe, i nie zawiera iak 400. domow źle budowanych*
Od Nimegi na połd. m. 3. od Boif" le-duc Ha polir, ku w. 6. od Bruxelli* 26. df. .23. 16. fz. 51.146. ob. Bur-
deaux.
GRAVELINES, GraVenengct» Grawelina, obronne bardzo M-■Niderląndu w Flandryi Franc. # Wielkorządztwie Lilii z zamkiem i z portem. Fortyfikacye iego fą dzieleni Kawalera d» Pilli , i Maf"
GRA
Izaîka, . Vauban , a zatym iedne z ęiayiepfzych. Wzięte było od Anglików,»r. 1383. od Franc, r. 1644. Odzyfkał go Arcy-Xię Leopold r. 1652. a Marfzałek de la Ferlé r. 3 65#. Uftąpione zoftak) rrancyi przez traktat Pyreneyfki. Leży w gruncie bîotniftym nad Aą blizko morza między Kalatetn i Dunkierką, o tn. 3. od obydwóch , m. 26. ed Gandaw'y , 6ii od Paryża, dł. 19. 47. fzf. 50. 59.
G i< A V F, L L E, m. Fr, w paw. Genomafifkim.w. 4..na z.od Lawali. ' GRAVENE C K, lub Grafk-eck, zamek i Hr. w Xftwie Wir-tembèrfkim, blizko Minfingén-; ieft zamek te^oż im. w Auftryi niż.
GRA v/esend, Grave/inda, Grawefenda , piçknê m. Angiel. w Prow. Kent, nad Tamizą, g. 11a w. od Londynu. Ma port, do kto-rego częfto zawiiaią okręty, dł. 17. 58- fz- 51. 30-
GRAWESEND, Gravefinda, piękne m. w Hollandyi, o tn. 4. ^ na połd. od Hagi. dł. 21. 35. fz. 5t. 58»
G R A VIL L E, m. Fr. w Nor-mandyi z tyt. Hr. o milę odMont-Villiers. '
GRAVINA, Grawina, M. WTł. W Kroi. Neapolit. w ziemi Barlkiey z Biflc. i tyt. Xftwa. Należy do do-'nu Urfynow i ieft o ttt. 10: na w. od Cyrenzy, 13. na połd. ku z. od Baru. dł. 34. io.'lz. 40. 54.
G RAUL HET, m. Fr. wLan-gwedocvi, m. 4. na poln. ku z. od Cajłres. ■
GRAVOSA, lub Santa Croia , port Rzpltey Raguzańlkiey i naylepfzy w tey ftronie. v GRAUPEN, lub GRUPXA,m. Czefkie w Cyr. Leutmeryckim. Po-łoźoue ieft między górami blizko Au I lig.
GRAY , Gradì cum , M. Fr. w Franfzkoncie, ftoł. grodu Amont-fkiego, ieft bardzo bandi. Ludwik XIV. opanował go r. 1668. i zrzu-«iï fortyfikacye iego. Leży nad Sa-
G R E	25* •
oną, o nt. R. na połn. od Doli, \ z. od Beianfony, 10. od Dyżonu, 73. od Paryża, dł. 23. 15. fz. 47. 29.
GRECY A, Gracia , wielki i t znakomity kray Europy teraz pt>4 pan. Turków będący. Zawiera 6. części Macedonią, ^Albaniąy Liwa-dią , Moreę,.wyfpę Kandyą, iwy-fpy na Archipelagu ; podzielone te części, fą na dwie Juryzdykcye, kto* re maią fwycb Bafzow; ieden,który ieft Bafzą Romelii ma pod fo-bą 24. Sandziakow, i drugi Kapitan Bafza , który ieft Amirałem » ma pod fobą 13. Sandziakow. Gre-cya miefzkana ieft od Cbrześ. i Mahometan. Ludność iey co«łzień lif zmnieyfza. Woyna między Fortą I Roffyą zakończona r. 1774. była. dla niey niefzczęśliwą. Grecy nie cierpiący iarzma Turków, mnietnall iż przyfzedł czas dla nich zrzucenia go z fwych karków za pomocą Molkwy , Turcy niemogąc ich rokofzu wftrzymać , przepuścili na nich Albańczykow chębnych dla nadziei zdobyczy. Grecy boSażliwi nazbyt, oprzeć im fię nawet nieśmiali ; fami Mofkale , będąc w małey liczbie prożno ufifowali wfirzymać Albańczykow, którzy miafta iwfie równali z ziemią , tyfiące wyrżnęli miefzkańcow , a co ich ufżło okru-cieńftwa, ftało fię ich chciwości łupem. Ledwie frogości ich w 4. lata po zakońfzoney woynie wftrzymaS fami zdoînli Turcy.
GREENWIĆH , znaczne m. Angiel. w Prow. Kent ,*o tn. 2. niżey Londynu , nad Tamizą, jsft tu ft. obferwatoriurn i fzpital zbudowany od Wilhelma III. dla ubogich źeglarzow, niernogącyeij wię-cey flużyć na okrętach, df. 17. 30.
Z's! GRE G O R IU S, Opac. Niemieckie w Ifnie, dependuiące bez-śrzednie ab Imperio. 1
GREIENBERG, m. Niem. z zamkiem pięknym w Ucker-Mar-chii Brandeburlkiey , • m. 6, -na, połd. od Prentzlowa. Jeft inoe w.
Hh i]
A
agi	gre	gre
tegoż im. w Pomeranii, ont. 3. na zai 5. a obwodu m. 12. Jeft bardzo
połud. od Treptowa. Także inne urodzayna, ofobliwie w trzciny cu-
nad Drawą w KarynthiKniż.	krowę. Należała do Frane-' od f-
G R E1F FE NIIA G E N, Viri- 1650. którzy traktatem Paryzkim «" tium , m. Pomeranii daifzey nad ftąpili iey Anglikom r. 1763. Ci Odrą, rn. 4. od Stralfunda, nal. do ftalni opanowali ią r. 1762. Nawal-Krola Pruikiego.	ność r. 1781. wiele tu poczyniła ("zko"
G R EI N, Grtyna, lub Gruka, dy. Ma port i fortecę wyftawioną od M. Niem. w Auftr. niż. z zara- P. Catlus r. 1706. fz. 11. 5c.. dï» kiem przy Dunaiu, o »». 12. na w. 315-35-
©d Lintzu.	GRENADA, iedna z naypi?*
GREITZ,.ob. Graitz.	knieyfzycb i .naybogatfzych miaft
GRE M O N V1L L E, m. Fr. z Amerykańflkieb, w Mexyku nowyiï1 4yt. Margrabftwa w Normandii, o blizko ieziora tegoż im. na w. 225-eu. 4. na połn. od Kalidobeku, od morza południowego , nal. do
GREN-ADA, Granata , w lei- Hifzp. Rozboynicy Am ery ka ńfc/ / kie, piękne i bardzo rofkofzne M. Fr^ncuzcy zlupili go byli r- 1665* Hifzp. ftoï. Kroleftw» Grenady z i 1675.
Arcy Silk. i Univerfit. Podzielone 1 G R E N,A D A nowa , Prowincy» Ieft na 4. części. Handel prowadzi Ameryki połud. w ziemi tęgiey, 0-bardżo wielki iadwabiem, który tu kolo m. 30. długa i tyleż prawie piiany ieft za naylepfzy w Euro- fzeroka, Ma fzyby złote f rudę mie-pie. Ferdynand V.. zdobył go na dzianą i ftalową. Obfituie w konie, Maurach r. 1493. Gmachy publi- • muły , paîhvi/ka , zboże i owoce» cenema bardzo wfpaniałe. Oyczy- Należy do Hifzp. Santa-Fe-de-Bo• zną ieft Suareza i ludwika z Gre- gota ieft w niey M. S.
nady. Leży w Kraiu bardzo miłym, Są tegoż im. 2. małe m. we Frali» blizko Darò, gdzie ta fię z Xenilą W Galkoijji iedno blizko rz. Adourv ląc^y, o m. 50. na połud. ku z. od nt, 3. od dire, i inne nad Garon-JVÎurcyi, 25. na pełjn. ku w. od Ma- ną o milę od Werdunu.
Jagi, 45. na w. od Sewilli , 90. od GRENETIERE, Opac. Fr-Madrytu, dł. 14. 46. fz. 36. 56. fund. r. 1130.0 m, g. na poln. o4 G R E N A D A, znaczna Prowin- Lucon. Jeft Bened. i czyni 6000, cya Hif/p. z tyt. Kroleftwa, gran. iiwr.
na polo, z nową Kadyllią , na z. GRENOBLE, Gratianopolis, z Andaluzyą, na w. z Muicyą,na Gracyanopol, lub Grenobla , pię-połud. z morzem śródziemnym, kne, ludne i dawne M. Fr. ftoï. Del-Długaieft 11a m. 70. fzer. na »/. 30. kfinatu z Bifk. Ma Parlament erygo-Obfituie w zboże, wino, oliwę, cu- wany od Ludwika Xl. r. 1453. gdy kier, len, wyborne owoce, wofk, niebyt iefzcze tylko Delfinem, Kom-jniod, r^zenki , morwy , ktcre tu miflyą Skarbywielkorządtwo &cr żywią niezliczoną moc robaczkow Skory i rękawiczki Grenoblfkie fą aedwabnych * w lafy, kjtore wydaią naybardziey fzacowane. Leży nad galas, drzëwa palmowe, dębinę, z Iferą , o nt. 11. na połud. ku z« .%torey żolądź fm.ìU ma lepfzy nad od Cbambery, 42. od Turynu 16. orzechy. Miefjtkańcy fą fpokoyni, od Wienny, 124. od Paryża, dł. 23. trzeźwi i obyczayni. Ferdinand V. 23. fz. 45.' n„
przyłączył tę Prow. do Korony r. G RESSE, m, Fr. WDęlfinacie* 3492. Grenada ieft iey M. S.	o w. 7. na połnd. od Grenobli.
G K E N A D A, wyfpa Ameryki G R E S T AI N, m- Fr. w Nor-ppłuocney, iedna z Antylfkich, ma- xrandyi, z Opac. Bened. które czyśćca vyzdiai około m, 19, wfzera ni 6cçc» iiwr. o milę od Hou&euir»
' G R I
GRETMER, groJ w Xftwìe Oft-Fryzyi nad Oceanem, gdzie rośniej zkąd wychodzi naylepfza Koniczyna. Mieyfce iego główne ieft Gretshyl.
GRETSHYLL, Greth , lub Gretta, m. z zamkiem nad morzom Kiem. zkącł Ubftc Emmius był-ro-<lem, o nt. 5. na połn. ku z. ad Embnen.
G R E VE EN, m. Niem w Bifk. ^donafterfkim nad Emfą. Sławne przez fwe wielkie co rok na S. Lamberta iarmarki.
G R E V E N B R OI C H, m. Niem. W Xftwie Juliaceń/kim , nad Erwą, tu. 5, na połn ku w. cd Juliaku.
G R E U S E N , m. Niem. w Xię-ftwie Schwartzberikim, o 1». 4. na połud. od Sondershaufen-
GRE Z, m. Fr. o milę od Nemours.
G R IE S KIR C H E N, m. Niem. W A u (Ir. wy ź. m. 6. r.a połud. ku 2. od Lińtzn. /
GR1FFEN, m. Niem. w Ka-ïynthii wyż. nal. do Arcy Bi/k. Sa-iisburlkiego.
G R IF F E N H A G E N, ob. Grei-fenhagen.
GRlGNAN,ra. Fr.w Prowan-®yi z tyt. Hrabftwa na pograniczu î^elfinatu, o nt. 2. od S. Pol trois 6hateaux~
G RIG N O L S, m. Fr. o m. 4. ®d Perigneux.
GRIM AU D, dthenopolis , m. ïV. w Prowancyi, 0 m. 5. na po-ïud. od D. aguignau, blizko morza śrzodziemnego i zatoki morlkieyte-Soż im-
GRIM BE KG, łub Grimcurs, Griniburgutn. Grymberga, ni Niem. ^ Elekt. Trewirfttim, o m. 6. napo-^id. od Trewiru.
G R IM B E R G R N, m. w Nider-jandzie Auftr. w Brabancyi w oko-*'cy Bruxelfkiey, 2 tyt. Xftwa z O-ï'ac. i Kapitułą. Od Bru.xeUi na połn. *"• 2.
GRIMM, Grimma > m. Niem.
Mifmi nad rz. Muldą na ktorey
G RI

ieft moft, o m. 6. na poîud. k« w. od Lipfka. Jeft tu Kollegium fundowane od F.Iekt. Maurycego.
(Ì R I M M E N , m. Niem. w Pomeranii,»». 6. na połud. od Stralfunda.
G RIM S B Y, m. Angiel. w Lin-» koinshirze, wyfvln 2. Dep. na ParJ»
G R IN S TED T, ( Eft ) m. Aa-giel. w SufTexie, wyfyla 2. Deput. na Pari.
G R l P P E L, w Xftwie Zeli, fl*-wne zupami hałunowem;.
G R I P S \V A L D , Gripfvaldia.> «bronne i znaczne M. Niem. w Pomeranii bliżfzey, niegdyś Cefar. ale teraz będące pod pat>vSzwedów. Ma port dobry i Univerfitatem, fund. r. 1456. przez Wratyflawa IX- Xci* Pomodkiego. Leży bi ko morza Bałtyckiego nad rz- Rick, o m 6. na pełud. ku w. od Stralfundy, 23. na poln. ku z. od Szczecina, dl.
31. 28. fz- ^ 4-
G R 1 S O N E S, Menti, îts Gri. fons, Rzeplta Gryzonow. Gryzono-wie , Naród Wło/ki w górach Alpeń-fkich fprzymierzony z Szwaycarami, i' podzielony na 3. wielkie części zwane Lrgi. Liga Gryzońfka, Liga Kadey/ka, czyli Domu Bożego na połud. i 10. Sądów na poln. Kray ich na 36. m. długi, położony między Szwabami, Hrabftwem Tyrolu, Bifk. Trydendkim , Włochami I Kantonami Uri i Glarys,ieft bardzo ludny. Rząd ich ieft gminawłr dny; od lati 6. każdy muż.e wchodzić do Kady. Każda liga rządzi fię ofobno wedługfwych praw, i każda vvyjyîa Pofiow na ziazdy fwe corocznie, na których radzą o intereflach tyczą-* cycl# fię całey Rzepltey. Religii {4 Katol. i Proteft. Katolicy do rządów Duchownych zależą od Bife. Koi reńikiego i Opata Dyftentylkiego-Gryzonowie fą wefeli , odważni!» gorliwi o fwą wolność. Pcfiada;4 nad to Hr. Bormieńfkie, Chiawen-ftie i Waltelinf.
G RIS S A U, Opac. Sźląlkie w Xft\vie Szwidnickim Cyfteribw, ieé.
354 grò	g r o-
\
ieft bogate, i Opat ma tyt. Xcia.	tęgiego tu zimnr\, grunt ieft dofyt
GRIZOLLES , m. Kr. w Lan»	źyżny, morze rybne, pełne witko w»,
gwedocyi , o milę od Werdunu.	pio w i cieląt morfkich, a naywis-1
G R P A YS, wyfepka Fr. na O-	cev wieloryboiv. Handel z tym Kra-
ceanie przy brzegach Brytanii, m.	iem zmnieylzać fię począł w wieku
a. od Port-Louis.	T4ftym, w śrzodku oftatniego fta*
G ROB IN , m. w Kurlandii z	rali fię Duńczykowi e odnowić go *
zamkiemgłown*. fwey okolicy, o	ale detąd ieft bardzo małym. Zna'/"
mile na w. od morza. '	duie fi'ç tu i a.^Tad Duńikich zapro-
GRODEK, m. Pol. w Woi. Po-	wadzoiiych na iey brzegi odr. 172*»
dlafki.m, blizko Buga. Jeft malo o-	do 175-9. Położenie Gro'enlandyt iéftî
«adîe, od Drohiczyna m. 4.	w ziemiach Arktycznych między
GROMEK, m. Litt. w Woi,	cieśninami Dawis- i Forbifqber. Na
Trockim, nad-rz. Tegoż,im.m.Pol.	połn. nie wiemy ie.y gratiic. Miefo*
W Woi. Podollkim, od Kamieńca	kanaieft od ludzi dzikicji » którzy
lia połn. m. to. •	karmią fię nadgniłemi rybsrfni fura-
GRODEK, ni. Pol. w Woi. Ru-	wetni, dla czego nieznośnie śmier-
ikim, Stwo KroleWfzczyzna czynią-	dzą. Piia tłuftość wielorybi ' , u ina
ca kwarty na rok 24613. Zł. teraz	nie cierpią. Nie maiążadnych miaft
pod pan. Auftr. w eyr. Lwów-	ale tylko ftanowiflta dla okręjo#»
flum, od Lwowa i«. 4. Pamiętne	tlo których zaieżdzaią Anglicy»
śmiercią Władyfława Jagielia r.	Hollendrzy i Duńczyk o wie po ich
1434-	futra.
GRODNO, znacznę M. Lift.	GROIEC,m. Po!, i Powiat W
W Woi. Trockim Powiatowe, hatidl.	Ziemi Czer/kiey z Stwem.
cfiadłe , ozdobne'Pałacami, Zam-	GROLL, Grolla, M. Holi. vf
kiem i Kościołami) z Stwem Gro-	Xftwie Geldryi w Hr. Zutfaiiii»
dowym. Sławne Séymami % Kaden-	Wzięte było od Franc. r> 1672. ale
cyi na Wiel. Xftwo Litewikie po-,	potym oddane , a twierdze iego
dług Konftytucyi r. 1673. ktorey lu-	zrzucone zoftały. Jeft nad rz. Slin-
bo ubliżono nie raz, Przywiley ie-	ką, o m. 6. na połud. ku w. od
dnak Grodna zniefiony nie zoftał.	Zutphen. dî. 24. 5. fz. 5'a. 7.
Wniefione tu rękodzieła za ftara-	• G r O N A , lab Gruna, .M. Niem.
niem panuiącego Monarchy zboga-	w Bilk. Hildesheimfkim nadLeyną-
ciły go znacznie, ale przez pożary	Należy do Domu Xżąt di Saxe-
r. 1753. i 1782. wiele ponioft izko-	Weimar, m. 4. od Hiidesheimu..
dy. Mieyfcem ieft Trybunału Litt.	GRONDA, lub Gkunda , rcw
Seymikow i Kommiftyi Skarbowey	Niem. w Xftwie Kalemberfltim, o
Litt. Ekonomia Grodzieńfka naie-	m. 4. na połud. od Hameln , nad
źy do Dobr ftołowycli Krolewfkich.	Wezerą.
Tu r. 1586. umarł Stefan Batory	GRO N1NG A, bogate, ludne,
Kroi Pol. Leży nad Niemnem, od	piękne i mocne M. Rzepltey Holi.
Wilna tn. 25. od Warfzawy 43. od	ftołeczne iedneyz7. Pro w. ziedno-
Smoleńfka 95. od Nitawy 51. dł.	ćzonyc^ Ma dobrą Gytadełlę, A-
42. 45. fz. 53; ig.	kad. dawniey Bi(k. Jan Weffellius
GRO E N B E R G, ob. Nepomuc.	ztąd był rodem. Leży nad rz. Hu-
GROENLANDIA, Groen-	nefii, Aą, om. 4. od morza, 11. na
3and , to ieft zielona ziemia , nazwa-	w. od Lewarden, 22. na połn. od
|ia przeto, ii okryta ieft rózłegłemi	Dewenteru , 34. od Amfterdamu.
aftwiikami. Znaleziony ten Kray	dł. 24. fz. 53. T3.
yl r. 982. od Eryka żołtowłofego,	GRON I N G À, iedna z 7. JProW-
który mu dał to nazwifko. Mimo	Hollend. zieduoczonych, .gran. ni
gro
GRU	*SS
«f. z Oftfryzyą, na z. z Fryzyą,
na połn. z morzem iem. na połud. z Oweriffelią i Hrabftwem Bent-beimfkim. Jeft Prow.' bardzo żyżna i na 'dwa rożne dzieli fię ftany. Miefzkańcy miatta Groningi czynią ftan iedjsn, a Kray przyległy zwany Ommelandia, czyni drugi: Z tych to Stanów Deputaci fkładaią ziazdy Prowincyi, przy których rząd ieft naywyżfży, a który bardzo podobny ieft do rządu Rzymfkiego.
G R 0 N S F E L D , Hrabftwo w Xftwie Limburtkinl blizko Maftrich-tu, o milę od Wiek.
G R O S B'O IS, zamek, o tu. 4. od Paryża na w. ma tyt. Margrab-ftwa.
GROSBOSC, lub Grosbois, Opac. Fr. CyftcH*. fund. r. 11 m. 4- od Angulemy.
GROSSA, ( Ifola ) Wyfpa Dal-*riacy i w Golfie Weneckim , w Hrab-ftwie ZarańikHn, tnaiąca około m. -ao. obwodu. Należy do Wenetow.
G ROSS EN, ob. Kroffen.
GROSSEN-EHRICH , m. *^iem. w Xftwie Schwartzburłkim ^ Turyngii, w. 4. na połud. od Son-^fersbaufen.
G K O S S-E N-H A Y N, ob. Hain.
GROSSETTO, Grofetum, m. Wł. w Toikanii z zamkiem dobrym j* Bifk. Suffr. Sienneńfkiego. Leży "lizko morza, m. 4. na połud. ku z. °d Sienny, dł. 28- 45. fz. 42. 50.
G R O T K A U, Grotków, piękne ^ Szląfkie , w miłym położeniu i ^równinie urodzayney nad.Niffą, *H\ 4. na połud. ku z. od brzegu, lo. od Wrocławia, 12. od Glatzu.
35. 10. fz. 50. 42. Należy do ®ilk. Wrocławfkiego.
GRO TORF, lub Krottorf,
Niem. w Xiçftwie Bergeńfkim z Samkiem, w włości Wildenburikiey.
G R OT Z K A, o,m. 6. na połud.
Belgradu, mieyfce pamiętne prze-PanąChrześcianz Turkami potycz. kai» za którą naftąpił pokoy Bel-s'adzki f, 173^,
G R O X E ) ziemia Gr«y*ńlk* we
Fr. z tyt. Margrabftwa, m. t. na w.
od Chatelleraut.
GRUBENHAGEN, Gruben-hag,\, zamek fpuftofzały , główne mieyfce XięSwaGriibenh'ageń(kiego, należącego do domu Hanowerikie-go, o in. 3. na połud. od Eimbeku, 17. od Brunświku, 17. na połud. od Hanoweru. Xftwo tegoż im. leży nad Leyną. dł. 27. 36. fz. 51. 54.
GRUDEK; ra. Pol. w Woi. Bracławfkim , o m. g. na w. ku połn. od Bracławia.
GRUDZIĄDZ» Graudentz, Grudenłum, dawniey Grodek, znaczne M. Prufkie w Woiew- Cheï-mińfkim, zbudowane r. '299. z zamkiem pięknym i z fzkołami. Wiła-wionę ieft Generarmi Prufkiemi, które tu przed traktatem podziało? wym, alternatą z Malborgiem odprawiały fię. Ma Stę, który płaci kwarty 8206. Zł. Miefzkańcy fą Katolicy i Lutrzy. Jeft pod pan. Pru-lkini, przy uyściu rz. Oliy w Wiftę. Od Chełmna m. 6. dł. 37. 2.fz. 53. 20.
GRUISSAN,m. Fr. w Lan-gwedocyi, m. 2. od Narbonny.
G RUN BERG, m. Niem. w Haftyi wyż. nad Lohną, o m. 2. na połud. od Marpurga. Należy do Domu Dartnfztadzkiego. Francuzi r. 1761. znaczną nad Hanoweranami odnieśli korzyść. Nie trzeba go mie-fzać z grodem tegoż im. w nowey Marchii Brandeburfkiey, m. 8- ną połn. ku z. od Kuftrynu.
GRU N BERG, m. Niem. w Szląfku w Xftwie Głogow/kim, znaczne fabryką dobrych fukien, i ob-fitemi w okolicy winnicami. Jeft od Głogowa na połn. ku z. o m. io.
GRUNDA, ob Gronda.
GRUNINGEN, Gruningę, m. SzwaySar/kie w Kantonie Zu-rychikim, o m. 5. na polud. ku w. od Zurychu.
GRUNENTHAL, znaczne mieyfce w Mifnii, gdzie miedź o-czyfzczaią i topią, w cyrkule ieft Ertzgeburgfkim. GRUNINGEN,lub Groenih.
agó	Cs Ij A
ćen, tn. Nienv w Xftwîe Haiber-fztadzkim, nad Bodą, z Grodem i żamkiem. Jeft tu Kościoł przepy-fzny, w ktęrym fą organy przedziwne. Jeft w tym mieście beczka ie-dna , kt«ra zawiera 161. kuf win*.
GRUNINGB-N , piękne m. Niem. w* Hr. Solmfkim, z Grodem, om. 4. na z. od Butzlsachu. Francuzi tu r. 1762. Hanoweranow porazili.
GRUNSFELD, m. Niem. Frank onii , nad potokiem , który wpada wTauberę, o m. 5. napoili, ku w. od Maryenthalu. GRUNSTADT, Grunejladum, piękne rn. Niem. w Palatynacie Renu; należy do Hrabiów de Linan-ge-lFsJitrburg, i ieft w gruncie u-rodzaynym, o m. ,5. nŁ połd. ku z. od Wôrms. dł. 25. 46. fz. 49. 31.
GRUPTNA, ob. Graupen.
GRUYERES, m. Szwaycar-fkie w Kantonie Fryburlkim, z zafri-kiem dofyć pięknym i znane ieft przez fwe wielkie Tery, które niemały ma czynią odbyt, od Fryburga m. 6. na z.
GRYPSWALD, ob. Gripf-wald.
GRYZOJNOWJË , ob. Gryn fones.
G U A D AL A J A R A, lub Gua-jdalaxara , Gwadalaxara , Miafto Hifzp. w JfCaftyłii nowey, w pow. Alkali nadHenarezą.Ma fabrykę fu-Łień podobną . Hollenderfkim. o w». 4. na poln. ku w. od Alkali, 12. od Madrytu, dl. 14. 50. fz. 40. 36.
GUADALAJARA-DE-BU-GA, m. Ameryki południowey w Popayanie, o tn. 15. na poln. ku W. od Popayanu.
GUADADALAJARA, znaczne M. Ameryki potnocney, ftoli-ca bogatey i źyżney Prowincyi tego im. w Hifzpanii nowey z Biik. Nu-no Gufman wyftaWił ią w r. 1531. Jeft o m. 87. na z. od Mexyku. fz. 30. 2C. dr. 27», 40.
GUADALAVIAR, Durias, Swadaławiara, rz, Hifzp. która wy-
crtJA
pływa 2 gór dzielących Kaftylfąnó* wą od Kroi. Legionu , wpadać morze śr;.'odziemne niżey Walencyi-
GUADALQUIVIR, Bâtis» Gtoadalkwiwir , wiel. Rz. Hifzp-która ma początek w Manche, i nie-fie fwe wody do Golfu Kadyxfkie-go wpadaiąc przy S. Lucar de, Ba" ram e da oblawfży Kordubę, Sewil-lę &c.
G U A D A R A M A R A , Gwada-ramara.m. Hifzp. wKaftyiii ftarey* znaczne handlem fęrow. Leży na à GwadarSną, o w. 9. 11a poln, kiï z. od Madrytu, 6. na połd. od Se" gowii. dì. 15. 35. fz. 40. 43.
GUADI ANA , Anas , Gwa* diana, rz. Hifzp. która bierze początek w Kaftyiii ncwey blizko Ka-namayezy i wpada w Ocean między Kaftromarynem 1 Agromontem. Oddziel Hifżpanią od Portugalii» Wciągu fwym ukrywa fię płynąc pod ziemią przez m. 32.
G U A DIX, Acci, Gwadyx, dawne i wielki® M» Hifzp. w Kroi. Grenady z Bifk. Kroi. Alfons mą-"dry zdobył go na Maurach r. 12524 którzy odebrali go wkrótce; ale r. 14S9. wydarł go im Ferdynand Ka* tólicki. Leży w gruncie urodzay nym, o m. ią. od Grenady.
G U AD EL, Guadila, Gwadel» m. Per/kie w Prow. Mekranii z portem dofyć dobrym.,
GUADELUPA, Gwadelupa> Aquœ Lupine, M. Hifzp. w Eftre-madurze ziławnym kiafztorem^Hie-ronomitanow budowli na podziw wfpaniałey i bogactw bardzo wiel" kich.Leży nad rzeczką tego im. o tn. 2. na połn. ku z. od Kalatrawy. dL 13. 15 fz. 39. 15.
GUADELUPA, Guadeloupe, Gwadelupa , wyfpa Amerykańfka jedna z Antylfkich Franc, między wyfpą Dominiką, Marigalantą,DC" zyderadą i wyfpą Monsferatą. Rozciąga fię wfzerzna mil 60. Jeft bar* dzo ludna, żyzna, obronria kilką fortecami, oliadła od Frane, od r« 1635. Anglicy opanowali ią byli (• 1759*
G U A
€ U A	isT
1759. wrócili ią Francyi przez 12. 40.
Traktat Werfaliki r. 1763.	GUANUCO , Guanucum ,
GUAGIDA , Lanigara , da- Gwanuka, bogate i piękne M. w wne i obronne M. Afrykańłkie w Amer, połud. ftoï. krainy tego im. Kroi. Tremefyń&im. Muły tutey- w Audyencyi Limańikiey. Obfitwie fze fą nąywybornieyize w Afryce, w wfzelkie potrzeby iycia, i liczy Leży w m;łey równinie, o m. 14. 30000. Indyauow hołdowniczych. Ih poln. ku w. od Fremefyna.	Jeft o tn. 45. na połn. ku w. od Li-
G U A G O CI N G O, Gwagocvn- my. dł. 304. 40. fz. połud. 9. 15. p, m. Ameryki potnocney w Hi- GUARDAFUi , Gw^rdafuy, jzpanii nowey, o w. 12. na połd. Kap czyli'przylądek w Affr. nad ku w. od Msxyku.	brzegiem Abiflynii, ku końcu wfcho-
G U A M, lub Guan, naycelniey- dniemu Kroi. Adelfki?go i Afryki, •za i naydaley ku południowi pofu- przy wniyściu cieśniny Babel-Man-nięta wyfpa , iedna z wvfprozboy- delfkiey.
niczych , czyli Maryańikich , mii GUÀRDIA, lub Guarda, prawie ^.o. w około ma;ąca. Naie- Gwarda , m. Portugal, w Prow. zy do Hifzp. którzy tu maią fwoy Beirze, z Bi/k. Suff. Lizbońfkiego, Snrnizon. Mie^kańcy fą właściwi m. 24. na połd. ku w. od Lamego, Jfyfpiarze rodacy , mieni za nay- m. 5. na połn. ku w. od Lizbony, fprawnieyfzych wbudewaniubatów dł. 11.' ig. fz. 40. 20.
^or&ich. Wyfpa tą obfituie w owo- GUARDIA , m. Hifzp. w Ga-przednie i ma zdrowe powietrze; licyi przy uyściu rz. Minho z por-Guamczykowie iednak podlegli lą tem i zamkiem dobrym zbudowa-pewnemu gatunkowi trądu. dł. 157. nym n* ikale.
fz. u. 25.	GUARDIA -ALFEREZ ,
GllAMANGA , Guantanga•, m. \Vł. w Kroi. Neapolitańfltim, w baczne M. i Bifk. w Amer, połud. Hr. Molifeńikim z Bilk. SufE Be-^ Prow. tego im. w Peru w Au- newentańftiego, o m. 2. od Larino. ^yencyi Limańfkiey. Stawne ieft GUARGALA, Guerguela, indlem konfitur, toż przez fwe fa- Gwargala, M. Affr. ftoł. Kroi. te-ryki, fzyby złote, frèbrne , dya- go im. w Billednlgerydzie, na połd. pentow, a naywięcey żywego fre- góry Atlas. Mefzkańcy źyią dakte-^ra i- t. d. Jeft o m. go. ńa połn. ku lami, miçfem ftrufirn i wielbłądzim.
■ od Pifcn. 70. od Limy. dł. 306. Jeft o tn. i^o.' na połud- ku w. od '°' połud. 13.	Algieru dł. 27. 30. fz. 28.
GUAN AH ANI, Infuła Sal- ^-GUASTALLA , Guardaflat-Moris , czyli wyfpaKatt. wvAmer.,nt/«)« , Vajìalla. Gwaftalla, małe ale Poinocney iedna z wyfp Lukaylkich. hardzo obronne. M. WI. w Xftwie fł pierwfzym odkryciem nowego Mantuańfkim ztyt. Xftw* i z Opac. l^lata przei Krzyfztofa Kolumba które zależy bezśrzednie od Papi.ł-k^ynionym . r. 1492. tego dnia , ia. Sławne ieft potyczką między n.°rego Hifzpani ftęiknieni długim Franr. i woyfkiem Cefar. r. 1734. łj^Siądaniem żadnego lądu, za- Czyni część ftauowXcia Parmy, ie/t S° chcieli, dï. 302. 30. fz. 24. blizko Padu, o m. 6. na połn. od ~ n"r4o.	Reggio, g. od Manfcuy. dł. a8. g.
U ANC A VEL ICA, Gwan- fz. 44- 55-palika, m. Ameryki połud. w GUASTO, Fajłum , Gwafta , »Juî w Audyencyi Limańfkiey bo- m. Wł. w Abruzzo , między uy-fV p ' obfite ieft w minery merkn- ściem rzek Trigno, i Afinella w <ì<j SVVe> 0 m' 60. na połd. ku w. morze Adryatycjkie, o m. 6. na w. °'/co, dł. 305. 30. fz. poiud. od Lanciano.
Ttnt L	Ii
/ *58
gub
gue
G U A TI M A L A , Gwatyrnala , M. S. tegoż im. ________ »_____ a.v r, rTHin 'i,,
znaczna Prow. Ameryki poln. w Hifzp. nowey , rozległa wzdłuż wię-cey nad m. 300. a \Vfzerz na m. t8o. Obfituie w. Kakao , ktorego tu uży-wnią za monetę. Ma innych j 2. Pró-wincyi pod fobą. Indyatiie będący pod Pan. Hifzp. fą grubiańfcy', Religii Katolickiey , no ktorey rożne miefzaią zabobony. Lubią bardzo tańce i upiiaiąęe trunki. Sant ęjfago de Guatimala ieft M. S.
GUAT IMAŁA, wiel i bogate M. Amerykańfkie w Hifzpanii nowey ftol. Prow. tego im. z Akademią i z Biflc. Wielki prowadzi handel na Kakao i inne produkta lwo-iego kraiu. dł 286. 5. fz. 14.
G U A X A C A, Gwaxaka, Praw. Ameryki połnocney w Hifzpanii nowey. Jeft bardzo ż/żna , ofobliwie w pfzenicę i żyto Indyifkie Kaflfyą. Obfituie w fzarlatne robaczki; ma wiele lzyb złotych i frebrnych , iako i kryfztalowych. Andequera ieft M» S.
G U A X A C A, m. Amer, w Hifzpanii nowey w Prow. tego im. zbudowane ieft w dolinie, o m. 30. na poln. ku z. od Antequery. Jeft tu Bifk. i 20CO. miefzkańcow.
G U A Y /vQ UI L Gwayaquilum, Gwaiakwil ^M. Zatoka i port w A-mer. potudn. w Peru, ftoł. Prow. tego im. w Audyencyi należącey do Quito, obronne dwoma forteca
G U B 10 , lub Eugubio, Eugts' bium , M.vWł. w Xftwie Urbińikim z Bilk. Leży o m 14. na połud. od Urbinu, 7. od Peruzium, 35.- »* połn. od Rfcymu. dl. 30. 5. fz. 43* 20.
G U C H E U, Gucheum, M. Chiń* fkie handlowne piąte z miaft głównych w Prow. Kwangfi nad rze" ką Ta, która w tym mi^yfcu zabiera z fobą rz. Teng, Yuiig, Pinglo i Fu. Są tn 2. kościoły poświęcon® na cześć ludzi znakomitych.. Gu-cheu ma 6. miaft pod fobą. di. 12S* i6.'fz. 24. i.
G U D A, ob Gouda.
G U E-D E-L A U N A Y, Opac. Fr. Benedfund.r. x 159. czyni 250c. Iiwf» niema zakonników, ale Opata tylko. Jeft blizko Wibray.
G U'E ID A N, ziemią Fr. w Pro-wancyi , zkąd znakomita familia Fr. wzięta nazwifko, a m. 5. na potn. ku w. od Aix.
G ,U EIH O EI, m. Cbińfkie, 4te z miaft głównych Prow. Chonan » nad G weia- Do niego należy miaft
GUELDERN, Gutldrim, Gwel-drya, Gelde^n, lub Geldrya, Pro-wincya Rzplteyłlollen. z tyt. Xftwâ pierwfza z 7. prow,zjednoczonych. Dzieli fięna właściwą Prow. i wyż-fzą okolicę Geldryifką. Zawiera 3. Hr. NiVnegfkie, Arnheimfkiei Zut-fanii. Wyźlza okolica Geldiył za-
mi. Grunt iego rodzi obficie Kakao-n^j^iera powiat Ruermontfki , który
wy owoc, o m. g. na w. od wyfpy Puny, 60. od ({ulto. Sz. polud. 2. dł. 300. 40.
G 0 B E N, Giiba, piękne M. Niem. w Luzacyi niż nad rz. NifTą. i należy do domu Saxe- Merfeburg. Oyczyzna „ieft Godefryda Kircha. Ofiadle ieft wielą fukiennikami i piwowarami. Jeft o w. 10. na połud. od FrakfortunadOdrą,25.ua potn.ku W. od Drezna, dt. 32. 34. fz. 51.55.
GUB E R , Kroleftwo w Afryce mate w Nigrycyi około Senegslii rzeki, która go przedziela na część W&holniąi iathodnią. Jeft tuukźe
pofiadariy ieft od 3 rożnych Panów» Kroi Prufki poliada Geldryą miaft® mocą traktatu Utrechtikiego. Doni Auftr Ruremondęi z iey okolicą» Rzplta Hollender. Wenlo i Steweii" fwert.
G U E L D R F. S , Geldrya , mocne M. Niderla.ndu w Xftwie teg® im. Prożno go oblegali. Hoilendrzy r. 1637. 1639. i 1640. w pierwfzynł oblężeniu porażeni tu byli. „Wzięte było od woyik związkowych r. 170-). i uftąpione jeft traktatem Utrecht-fkim Krolowi Pr uf. Francuzi opano-yyidi go r. i 757. aie r. Jjb* wypr«"
GUE
kadzili ztąd fwą załogę. I.eiy między bagnami nad r. Nierfą,o ««.4.
Renu , 4. na poin. tu w. od Wenlo. dt. 23. 5-6. fz. 51. 30.
O U E MUNDA , m. Niem w HafTyi wyż z grodem tego im. nad »Voenrą , o w, 9. od Marpurga. ^aI. do domu Darmftadzkiego.^Ob.
Gernunda.
GUEPIE, Gutpi* , m. Fr. w '■angwedocyi w Diee. Albeńfkiey nad rz. Biaur, o m. 6. na połud. ^d Ville/ranche ,z grodem i Kafzte-^anią.
GUERANDA, m. Fr. wBry-tanii w Hr. Nanteńflkim. Zbogaca handel foli białey, ktorey mu ^oftarczaią zupy fohiebędące wi«-So okolicy. Jeft o m. od morza, «6.
2. ku potud. od Nantes, ico. od Paryża, dt. 15. 13. fz. 47. 19.
G U E R A R D, m- Fr. m. 2. na z' od Coulomtniers.
G U E RBIGNY, m. Fr. wPi-karrfyj j,i 2, od Wontdidier,
G û ER CHE, lub Guierchk , Gwerfz, m. Fr. w Turonii z zam-^'etT) y w którym przemieszkiwała Agniefzka Sorel faworyta Karola >'^1. Jeft nacl rZ- Creufe, nr. 2. od *%. Tegoż im. m. Fr. w Brytanii 2 Kollegiatą, o m. 7. na w. od Rendes.
GUERcHEVILLE, m. Fr.
2' na z. od Nemours. ^UERCHY, m Fr. tn. 2. od hérité. Inne tego im. z tyt. Margr.
3- od Antyziodoru.
G U E R E T , Varaftim , Gwe-^5t« m. Fr. ftoł. Marchii wyż. nad ^artampą. ' Oyczyzna Antoniego ar'łlas, m. 14. na połn. ku w. od ęrn°wiku, 6'5. od Paryża. , «UE» VIL LE, m. Fr. o mi-? od Mantes.
G U ES CAR, ob. Huefcar. .GUESCHARD, m. Fr. wPi-^ardyi, tft, 4. na z. od Dourlens-.
j G U E T A RIA , Mmofc* , m.
, ,1Î2P- w Prow. Gwipufkca , z zam-!em i portem dobrym. Oyczyzna zeS^rza Selieftyana Canot> m.
gui	3s9
6. na połn. od Tolofy. dì. 15. u.
fz. 43. 26.
G Ù ETA, Opta, dawne m. Hi-fzpań. w Kaftylii nowey Alfons VI. Kroi Kaftyliyflci zdobvt go r. 1080. Poddało fię było związkowym r. 1706. Jeft m. 6. na połn. ku z. od Cuenęa, :6. na w. od Madrytu, dl. 15- 36. fz. 40. 20.
GUEYROSSE, Baronia Fr. w Bearnie , o nu 4. od Dax.
GUJANA, Guiana , wielki kray Ameryki połudn. między rzeką Amazonow i Orenoką, na w* Peru. Brzegi iey tylko prawie fą znane. Srzodek kraiu ofiadły ieft od wielkiey liczby dzikich rodakow, z których niektórzy maią fwe łoT źa na drzewach, iako ptacy gniazda; Francuzi pofiadaią iey część znaczną, którą zowią Francyą Ekwi-nokcyalną, gdzie wiele dobyli gruntów .nowych, przezco otrzymali handel, wyłączywfzy Negryiczy-czykew, na wyfpie Gorey i brzegach Afryki od Kapu zielonego,do rz. Kafamanki, r. 1777. 14. Września , na lat 15. Do Holi. druga część należy. Ob. Surynam. Nie znaią tu, tylko 2. pory roku lató i zimę, które tym fię różnią, że w zimie padaią defzcze , a lato nazbyt fuchę bywa i trwa przez Lipiec, Wrzefieó, Sierpień, Październik. Gorąco we dni ieft zbytecznes ale nocy dla wiatrów fą dofyć clilo-dne ; i lubo lato tak ieft gorące, zno-śnieyfze ieft jednak nad zimę dla wieHùey w czafie iey wilgoci powietrza. Cały kray obfituie'w trzciny cukrowe. Żadnego zwierza i&-dowitego nie ma.
GUI BR Al, ob. Falaife.
G UI C H E, włość we Fr. od ktorey wzięła nazwifko znàkomita familia Fr. o m. 2. od Chareltes. Tegoż im. Opac. Fr. m. 2. od Blezy
G UIE N N E, A qui tania, Akwi-tania , łub Gwienna ,. naywiękfz* Wielkorządztwo i Prowincya Franc, między górami Pyreneyikiemi, Na-warrą, Lajagwedocyą, Powiatem L«-ïi ij
s u I
GUM
tnowicenfkîm, Angulemfium,' San-tonią, Arwernią i Oceanem. Rozciąga fię wzdłuż na m go. wfzerź Jo. Dzieli fię na wyżfzą i niżfitą; w wyżfzey fą: Pow.Ksdurcef.fki, Ru-teneiifki, Armaniaceńfki, Konwe-neńfki, i Hr Bigorreńfkie; w niż-fzey:Pow. Akwitańfki , Perigor-deńfki, Agineńfki, Kondomeńfki, Bazateńfki, Landeńfki, Gafkonią właściwą, i ziemię Labour. M. S. tey Prow. ieft Burdegala. Przyłączona była do Korony pod Karolem VII.
GUILFORD, Guìtlofordìum, Gwilford , piękne M. Angiel. fioł. Hrabftwa Surrey, nad Weyą. Oy-czyznąfeft Roberta i Jerzego Abora. Wyfyła 2. Deput. na Pari, i ieft o m. 10. na połud. ku w. od Londynu. dł. 17. 6. fz. 51. 10.
GUI LL A IN, S. Guislain, Gislenopolis, Guillen, M. w Hano« nii Auftr. Wzięte było od Frantu-*ow r. 1678. Związkowi opanowali go r. 1708. i 1709. a Francuzi r. 1746. Leży w gruncie błotniftym nad rz. Hayną, broni miafta Mons przez fwe śluzy, od ktorćgo ieft o m. 2. na z. dł. 21. 29. fz. 50. 25.
GUILLAUME, forteca ob. Innerlochy.
S.GUILLAUME-DU-DESERT, Opac. Bened. m. 5. na w. od Lodewy, czyni 4500. liwr. '
GUILL AUMES , m. Fr. w
Prowanoyi ńad rz. Var, o »». 4. na połud. ku w. od Kolmara. Uftąpio-Me było Krolowii Sardynii traktatem y. 1760.
GUILLESTR E, Galli tee, m. Fr. i zamek w Delfinacie w górach Alpach, m. 3. na w, od Embrunu. Xżę Eugeni zdobył go r. 1692.
GUILLOTIERE, przedmieście Lugdunu za Rodanem.
GUIMARAENS , Virmara-tittm, Gwimaran, piękne, dawne, anocne i znaczne M. Portugal, w Prow, Entre Minko & I) u ero. Zdobią go wfpaniałe budowle publiczn*. Alfons I. Kroi P*rtug. KmmanueJ i
Auguftyn Barbofa , Damazus I. Pap* ztąd byli rodem. Leży o m. ą. »a połud. ku w. od Bragi, 11. na połn. ku w. od Porto, j6. od Lamego » 66. cd Lizbony, dł. 9, 46. fz. 4». 25.
GUIMENEE,m. Fr. w Brytanii z tyt. Xftwa, m. 10. na poin. ku z. od Vannes.
GUI NEGASTE , wieś przy Tkerouennt, we Fr. gdzie Francuzi r. 1479. i 15 rj. ponieśli ldęfkę.
G U I N C A M P, m. Fr. w Brytanii , o tu. 5. od S. Brieux.
G U i O L L E, m. Fr. w Pow Ru-teneńfkimna pograniczu Arwernii pr*y górach tegoż im. m. 2. od Au'' brac.
GUIPUSCOA , Gwipufkoa » maty Powiat Bifkay w Hifzp. obfity we wfzyftko prócz pfzenicy. To-lofa ieft jego M. S.
GUIŚCARD, dawniey Meęnyt Guifcardum Maginiacum , m. Fr. 2 tyt. Margrabftwa , m. 2. na połn. od Noyony, 2. od Ham.
GUISE , Gitijìa, Gwizya, m. Fr. w Pikardii z zamkiem bardzo mocnym i z tyt. Xftwa Paroftw»» Hifzpani oblegali go bez Ikutku r. 1650. Leży nad rz. Oife, o m. 6. na połn, ku w. od S. Quentin, 10. od Kamerakn, 38. od Paryża, dł. ar-17. fz. 49. 53.- Tegoż im. wieś Fr-nad MofeJlą z tyt. Xftwa m. 3. ed Nancy.
G UIS T 3 E S , m. Fr. w Diec.
Burdegalfkiey z Opac. Bened. ktore czyni 3500. liwr. o milę od Contras nad Illą,	A
G U LETTA, znaczna forteca w Afryce na brzegach Earbaryi w Kroi. funetańfkim, ił. Korfarz Barbarella opanował ią r. 1535. Karol V. dobył iey fzturmem r. 1536. ale nakoniec Selim II. uczynił fie iey Panem r. 1574- ieft o 10. na połn. od Tunelu, 150.11» w. od Algeru. dL 27. 25. fz. 37. ib.
G U L Ż O W à m. Niem. w Pomeranii dalfzey, w Xftwie Kamińfkim.
GUMPENBERG, włość Ba-wavyi wyż. należąca do Barone^
gus
GUZ
'egoi im,* w Regencyi i Munichfkiey.
GUMPOLTS- KIRCHEN,
M. Niem. w Auftryi niż. w dyftryk-cie Wiedeńfkim. Okolica iego nay-lepfze w Auftryi całey wydaie wina.
GUNDELFINGEN , Gun-
dtlflnga , m. Niem w Szwabii z zamkietï) dawnym fpuftofzałym w Xftwie Furftemberfkim. Jeft o nt. ï6. na połn. ku w. od Dutlingi. Imienia tegoż m. Niem'. w Xftwie Neuburfkim przy uyściu Brentzi w Dunay miedzy Ulmą i Dcnawertem.
G U N D E L S H EI M, m. Niem. W Szwabii nad Nekrą. Ma zamek, fia iedney górze zwany Horrek, o 14. na w. od Heidelbergi. GUNTERSBLUM,m. Niem. ^ Cyr. Renu wyż. w Hr. Linangeń-flîim, m. 2. od Oppenheimu.
GU NTZBURG , m. Niem. w Cyr. Szwabii, ftot. Margr. Burga-*ii z pięknym zamkiem. Wzięte tyło od Bawarczykow , r 1744. ale roku naftępuiącego powrocone Zoftało. Leży' nad zbiegiem rz. Guntzy z Dunaiem, m. 2. na z. od Burgawii, od Ulmy.
GUNTZEN-H AÛSEN , m. Niem. w Margr. Anfpachfkim w ■Frankonii nad rz. Altmulą, blizko lato , m. 2. od Weiftemburga.
GURCK, Gurcum, piękne M. Niem. w Karynthii niż. z Bifk. SufFr. Salisburlkiego. Leży nad rz. Gurką, to. na połn. od Klagenfurtu, 12. Salisburga. dł. 31. 50. fz. 47.10. G U R GIS T A N, ob. Georgia. GURIEL, Guria, Prow. Azy-*tycka w Mi-ngrelii, gran. na połn. 2 Itnerettą, na w. z Kaukazem, na z morzem czarnym , na połud. 2 Turcyą. Jeft pod pan. Króla Ćhrze-®cianina hołdowniczego Su*tan°wiu ^liefzkańcy tychże fą obyczaiow co "lingrelianie.
G URMENCON, m.Fr.o milę Olercny.
GUSTOWBURG', ob. Mo-
|uncya.
G U S T R O W, Gujîroviunf, zna-
czne M. Niem. w Saxonii niż. w Xftwie Mekleinburfkim, z zamkiem wfpaniałym , gdzie Xżęta Meklem-burfcy pofpolicie przemiefzkuią. 0-bywatele fą Religii Luter. Leży o m. 5. od Roftoku , 11. na w. od VVTx-zmaru, 14. od Szwerviju.
GUTTENBERG, m. Fr. w Alfacyi niż. w Wielkorządztwie Strazbi'.rfiîim , o milę od Weifiem-burga, 3. od Landau. Należy do Xżat Bipontyńfkich.
GUT TEN STEIN, m.Niem. w Auftryi niż. w Dyftrykcie Wie-leńfkim, ozdobne zamkiem i Klafz-torem. Fryderyk Auftryacki tu n-marł r. 1330. Te? oż ieft im. m. w Ka-'rynthii i należy do Hrabiów de Gut-ttnflem , o tn. 3. na polud. kw W« od Lawamundy.
GUTTENZELL, Opac. Niem. ktGre bezśrzednie zależy od Rze-fzy Niem. fund. około r. 1330. o milę od Ulmy, 2. od Memmingi nad Rottą. Jeft Cyfterlek , których ta Xieni ieft Xieżną Itnperii.
GUTTERROKK, ob. Jutter-bork.
GUTTSTADT,m. Prufkie w Xftwie Warmińflrim nad rz. Ailą zbudowane r. 1325. od Hailsberga ku połud. *». 4-
GUTZKOW, m. i Hrabftwo Niem. w Pomeranii bliżfzey. Należy do Szwecyi. Jeft nad i'«enną, od Wolgatzu m. 4. od Guftrowa 20.
G U Y E R , rz. Frane, w Delfitia.-cie, która oddziela Francyą od Sa-baudyi i wpada w Rodan o m. c. od Pont-beat*-voifin. Robi fię z 2» potokew, z których ma iedno źrzo- * dło fwe przy wfi S. Piem , i podług traktatu r. 1760. rozgranicza Sabaudyą od Delfinatu; Kroi Sat-dyńfki zrzekł fię fwych pretenfyi d» drugiego potoku , i do wielkiey Kar-tuzyi.
GUZARATA, Prow. Pańftw*
Mogo!(kiego w Indoftanie. Jeft jia podziw żyżna i wielkich dochodow. Ekbas wielki Mogoł uczynił fię iey Panem r. 1565. Amadobab i«ft M. Sr
*6*	G W I
H AC
GWADALUPA, Gwadalkwir, fìwatymaia &c. ob. Gu?.delupa, Guadalquivir, Guatymala &c.
GW/^LATA, Guatata, Kroi. Afrykańlkle w Nigrycyi między i*. Senegalią , pafmem gér, rz. S. Antoniego i Ludayami. Miefzkańcy tego Król. îfvvani fą Benayami. Są dzicy, ale' z przyrodzenia dobrzy. • W ich Kraiu znayduie fję iedno mia-fło zwane Gauben, lub Haben.
G WALOR, G attor a, wielkie i mocne M. w Indoftanie, fioł. Prow. tegoż im. z fortecą dobrą, m. 20. na pofud, od Agry. dL 87. fz. 25.45.
GWEBROWIE, ob. Gauijo-v,-ie.
G W E M U N D A, ob. Guemunda,
GWINEA, lu Guinee, Guinea, Wielki Kray- Afryki , graniczy z Ts!igrycyą, Abifiyniąi Kafreryą. Nie-ańane iego fą tylko brxegi ! do m. 1 20. w giął) Kra(u za pomocą rzek. Dzieli fię na niifzą Gwineę, czyli Kongo, i wyż. która zawiera Ma-lagwetę, czyli Pomorze pieprzowe, Pomorze floniowe , złote , Krole-ftwo Jtidańfkie, Ardreńfkie i Beniń-Ikie. Powietrze tu ieft siezdrowe i Nijryiczykowie Gwineyfcy nie żyią nad iat jo. Jeft tu pewny gatunek robaków, które wpiiaiąc fię w nogi V ludzkie zagryzuią ich żywych. Obywatele wylani fą r,a lubieiność , w przeftawaniu z niewiaftami zbytku-iący, gnuśni, chytrzy, lubiący trunki, zdobią fwe ramiona i kolana łańcuchami złotemi, kością ftonio-wą, koralami &c. Są bałwochwalcy. Owce Gwineyfkie iraią wiofy zamiaft wełny, a ludzie przeciwnie wełnę zamiaft włofow. Gwinea wy-idaie pieprz, cukier, ryż, ięczmitń, ïzadkie owcce; obfituie w kość fio-tiiową, profzek złoty, fcóry, bur-fztyn, &c. Pierwfi Franc, odkryli ią r. 136-1. pod Karolem V. i uczę* ■ fzczali tu fami dluźey nad iat 60. sim innym Europeyczykom była znaną. Na początku wieku j5gotu fwoy Portugalczykowi© wnieśli ban-•»Vi , i snaczne stąd wyprowadzali
bogactwa. Po r. 1604. HoIIendrzy'
Anglicy cały prawie opanowali handel. Brandeburczykowie iednak i Dunezykowie maią tu fwe jflïîady kupieckie. Benin ieft M. S.
GWINEA nowa, la nouvelle. Guinée, Wielka wyfpa na Ocèani» wfcfrodnim, na w. wyfpMoluckich» Zwaną ieft ziemią Tapus. Leży na 'połud. i-blizko Ekwatora. dł. 140. do 170. Kray ieft żyzny i miefzka-ny fid ludzi dzikich.
G-¥ , m.Fr. w Franfzkońcie, gdzie Arcy Bifkupi Bezanfońfcy maią piękny zamek, o m. 3. na w. odGray» o 5. na połn. od Bezanfonu.
G ¥ E, m.Fr. w Szampanii nad Sekwaną o m. 6. na połud- ku %>. od Baru nad Albą.
H.
H A AG, m. w Bawaryi wyż»
W Regencyi Munichu, blizko rz. Inny. Cefarz. odebrał go iako lennośc Cefarftwa, po śmierci oftatniego E-lekt. B a w ar fk i-eg o r. 1778- *»• i®* na w. od Munichu.
HABAR, dawne m. Perfkie na trakcie z Suitami do Komu w ProW» łrak-Agemi. dł. 67 fz. 36. 12.
H A B E L S W E K T H. m. w Hr. Glackim , o 3. m. ocł Glatzu nad NeyfTą.
H A B S B U R G, lub Hapśbukg, Habsburgiem, dawny zamek Szway-cariki w Argowii niż. w Kantonie Berneńikim, o m. 1. od Lentzbur-ga. Był on rezydencyą HrabioW HabsburflucTi , od których pofzedl Dom Auftr. Rodoif Hafcsburfki, będąc obrany Cefarzen\ r. i 273. byl początkiem tego Iławnego Domu* dł. 25. 45. fz. 47. 22.
HÀCHEBERG, ob. Hoche-berg.
H A CQUEVILLE, m. Fr. w Normandyi, o s. m. od Gifprs 5 2? od Aniely.
H A C Z A C , ' S armijni v.alîis * Kraina w Xfiwie Siedmiogr
H A D
hag	2t*
ifta Granicach Wołofldch z tytułem Hrabftwa.:
H A D A M A R , Hafamctriunt, Hrabftwo i m. nowo zbudowane w Weterawii połud. Należy do Domu Naffau-Dietz. Jeft tam Kollegium i piękny zamek blizko rz. Elfy, om. 9. ód Moguncyi, 6. ,od Koblentzu. 4ł. 25. 41. fz, so- 2i*
ń a d di n g t o n , . Hadina, fti. Szkocyi pofud. w Lotyanie. Wy-fyła 1. Dep. na Par!, o m. 5. od E-dymburga. dł. 15. 6. fz. 56. 10.
H A O E L L E, lub Hadelland , Hadsłiti, Kraina Niem. na pefn. Kraiu Bremeńtkiego niedaleko Elby. Ma b. m. wzdłuż a 4. wfzerż. Zamyka w fobie m. Atlerndorf, i 12. Parafii Proteftanckich. Należy do Domu Hamjowerfiiieg» , iako lenność Cefirfka.
H a D e Q u IS, m. Afryk, w Kr. Marokańłkim, w Prow. Hea. Por-tug. fztunnem go wzięli r. 1514. i Wwieźli ztamtąd naypięknieyfze niewolnice.
HADERSLEBEN, Hadtrs. ł*bia, m, i znaczny Pow. Duńfki, ^ Xftwie Slezwickim z dobrą cy-tadellą, o m. 9. na w. od Ripen, J4- na poìn. od Slezwiku. dł. 27. *o, fz. 55*. 24.
HADHRAMUT , HadramU' tum, m. Azy,ityckie i Prow. Arabii fzczęźliwey nad Oceanem, dł. ^7* 8. fz. i; 4. 40.
HA D M E R S LE B E N, m. ^iem. z Grot]em nad BodrąwXię-ftw'ie Magdeburftini, o m. S}, na z. °d Magdeburga. Należy do Kapituły Miigdebur/kiey-.
HADMERSLEBEN, Klafz-*®r Mnilzek Katol. w Xftwie Hal-^rfztadzkim ,04.»». na w. odHal-terPztadu, ob. Hammersleben.
HadONVILLIEKS , ob. ^aon.
. HADZIACZ, m. w Woi. Ki-
icwfUim Mofkiewlkim , nad rz. P zczołą blizko uyścia Hrony od dumnego na połn. m. Ukraińfkich & KomoiUI ją tu
nem Kazimierzem. Dzierżawa Ha« dziacza r. 1661. oddań* była Chmielnickiemu.
H A E S B R U C K , ob. Haze-
bruek.
HAGA, Haga cornili s , Hai/e % M. wfpaniałe w Hollandyi ftolicą rządu Rzeczypofpolitey, rezydencyą Stanów Generalnych Prowincyi ziednoczonych, Miniftraw i Poiłow zagranicznych. Lubo nie ma miey-fca pomiędzy miaftami Hollender-flciemi, można go iednak porownać z naypięknieyfzemi miaftami w Europie , przez fwoią wielkość , liczbę i piękn.ść fwych Pałaców i ulic, fwe miłe mieyfca do publicznych przechadzek, i fwoy wielki handel, nadew'fzyftko Xiąźek. Oyczyzną ieft FryaSîryka Ruyfch , Jakuba Go-lius, Hiligheaefa » Jana'Sekonda , I Wilhelma. III. Króla Angiel. Xiążę-cia d'Orange. Leży om. i. od morza, 1. na połn. ku z. od Delftu, 3. na połud. ku z. od Lsidy, 5. na połn.-kuz. od Roterdamtf, nai połud. ku z. od AmfterdamU/ 75» na połn. ku w- od Paryża, dł, 45. fz. 52. 4.
H A G E M A N, ob. Hagetmau.
H A G K N A U, m. Niem. w cyr. Saxonii niż. w Hr. Szweryńfkim, c m. u. na połud. ku z. od Szwe« rynu.
HAGENBACH, m. Niem. w Palatynacie niż. z zamkiem nad Renem , o m. ę. niżey Filipsburga.
H AG EM AN, lub Hagetman,' m, Fr. w Gafkonii nad rz. Lotis, m. 3. na połud. od S. Seweryna. O-kolice iego obfituią w Wyborne wi« na i zwierzynę.
H AGI AR, m. Azyatyckie w Arabii, w Prow. Hagias, o tu. 35» na połn. od Medyny. dł. 57. 50» fz. 25. 40.	*
HAGIAS, Prow. Azyatycka w Arabii, graniczy na z. z morzem czerwonym, na połn. z Arabią fka-liftą na w. z Tlieamą.
HAGUE, mały Powiat Fr. na pojja. ii, Diyetty i Dieliety# kto»
H A 1
hal
rego mieyfcetn głównym ieft Cher-burg. Jeft Kap tegoż imienia, kto-reço miefzać nie trzeba, z Kapem de la Honque.
H A G U E N A U , Ha g etto via , m. i grod Fr. w Alfacyi wwielko-rządztwie Strazburjkim , niegdyś było Celar. Zdobyli go byli .Franc, r. '673. Montecuculli ztąd od oblężenia odftąpić byî przymufzony , r. 1675. Opanowały go woyfka Ce-fur. r. 1702. Franc, zaś r. 1703. } znowu Cefar, r. 1704. i 1705. po którym wzięciu Xżę Ludwik de Buie poraził Frane, którzy miafto odeb.-ali r. t~o6. jeft nad Motterą, która go dzieli lia 2. części i bli-zko lafa tegoż im. o m. 5. na połn. od Strazburga , 6. na z. od Bady, 10. od Landau, 102. od Paryża, di 25. 27. fz 48. 48
HA IG ER LOCH , m. i Hr. Niem. w Szwabii. Należy do Domu Xżąt Hohenzollern Sigmaringtn , o■*».' 7. na połd. ku w. od Tubińgi.
H AIL B R U N, lub Heilpronn, jUifium, piękne, mocne wolne M. Ceiarikie w Szwabii. Wzięte by to od Szwedów, r. 1631- od Cef. r. 1634. a od Franc. 1680. W okolicy iego, znayduią fię wody mineralne. Jeft w położeniu bardzo dobrym nad Ne krą, na ktorey tu ieft moft piękny kamienny, o 10. m. na połn. ku w. od Stutgardy. \z. od Heidelbergi.. ti. naw. od Fiiipsburga, sg. od Strazburga. Miefzkańcy wy-ięci fą od Prawa Kadukowego we Fr. r. 1770. dt. 27. 50. fz. 49. 10.
H A l tv] B U R G , Coniagennm Hahnburgum, dawne m. Niem. w Aiiftr. niż. zdobyte od Macieia Korwina Kroi. Węgierikiego, r. 1482. Leży nad lewym brzegiem Dunaiu, o tn. 4. od Presburga, 10. na w. od Wiednia, dï. 35. 10. fz. 48. 10.
H A IN, Hayna, piękne m. Niemiec. w Saxonii wyż. w Cyr. Mi-fnii. Od Hulîytow,r. 1429. zruyno-wanc było. Ztąd był rodem fi. Jan zwany ab Indagine. Leży nad Re-<*erąó w. 5. na połn. ku z. od Dre-
zna, 4. na połn. kn w. od Militò dl. 31. 18. fz. 51. 20.
H A I n , m. Szląikie w Xftwi# Lignitzkim , o w. 4. na połn. ku t' od Lignitzy. df. 33. 49. fz. 51.
H A I N A N , Hania , znacz"3 wyfpa na połn. Golfu Kochincbiu* fkiego ua potd. Prowincji Quant on* od ktorey ieft na tn. 8 Obfituie wfzyftkie potrzeby życia. Boga'a ieft ofobliwie połowem wielorybów i pereł. Naleiy do Chińczyków. Wśrzodku kraiu miefzka naród nie' podległy. Kintcheow ieft M. S. dr. I2Ç. 30. — iâ0. fz. 18---ÎO.
HA IN A UT, Hannoni*, pro-win. Niderlkndu nazwana od , Hayny, która ią przez fam śrzodek przerzyna; położona między Fl»«-dryą, Pikardyą, pow. Kambrezyi" fkiry, Namur , Bifk. Leodyfkim 1 Brabancyą. Dzieli fię na Harmonią Auftr. ktorev M. S. Mons i Franc-w ktorey ieft Vincinms. Klima tego kraiu zimne, dżdżyfte, z przyczyny przyległych gór Ardeńlkich.
HAINE, lub Haina , rz. Hannonii, żeglowna od Mons aż do Conde'. Śluzy czynią ią fpławną» Bierze fwoy poęzątek 11 Binche, wpada w Efcaut, czyli Skaldę przy Condé.
HAK, termin Pol. Geograficzny znaczący górę na morzu luib rzece Źeglowney z piaiku wyfyp.aną. P0 Niem. Bank, po Fr. Banc de Sdm ble.
HALA, ob. Ha lia,
HALABAS, m. Az. w Indo-ftanie , ftołeczne Pro w. tegoż im» nad Gangefem pod pan. Mogoła, o tn. 5. na w. od Agryi. dł. 100. 35* iz. 30«
HALBAU, m. Niem. w Luza-cyi na pograniczu Szląflrim-
HALBF.RSTADT, Halber-Jlndium, piękne M. Niem: w Cyr. Saxonii niż. dawniey ftoł. Biłk. o-broconego na Xftwo traktatem Weftfalikim. Xftwo to leży nad rz. Bodą między X. ' Brunświckim i < Magdeburskim i Xftvvem Anhaltyâ-ikira.
hal y	mal ,155
Sum. Ma 16. m. w zdfuz. a t2. w	z Rufią całą będąc prayfączone do fzerz, naleiy do Króla Prufkiego.	Korony Pol. Przy właf/.czaii go lb-Miafto leży w miłym położeniu nad	bie nitraz Krolowie Węgierfcy i rz. Holtzemmą, o 13. tn. od Brun-	w tytułach fwych dokładali Galiùiœ świku, 11. od Magdeburga > 12. od	i Lodomerice, lubo Ludwik Kroi Mansfelda. Zoftawiono tam tylko	Węgieriki i Pol. zrzekł fię fwego Kapitułę złożoną z 20. Kanonikow,	wfzelkiegodo niego prawa, r. 1349. z których iedni fą Religii Luterlkiey,	które zrzeczenie hę Króla Wę-drudzy Ketolickiey, inni naoftatek	gier/kiego potWierdzone kilkakro-Kalwińfisiey. Katedralny kościołieft	tr.ie było : wtych czafach Jozef II, bardzo wfpaniały. W mieście znay-	Cefarz odezwał fię z fwemi pretendują fię dwa klafztory Panien,dwa	fyami r. 1772. i gdy Roflya i Kroi Opactwa i trzecie za miaftem. dł.	Pruflti niektóre Pol.Prow. odrywa. 29. 4- fz. 52. 6.	li, on Xftwa Oświecimfkie i Zator-HALDE, m. Norwegii wwiel-	łkie , Spifz z znacznemi Wdztwa korządztwie Aggerhufkim.	Krakowfltiego i Sandomir/kiego HALDE'NSLESKN , albo Hal-	częściami, tudzież cafe\VVoi. Ru« Ijehsleben, m. Niem. w Xitwie	ikie oprocz ziemi Chełm/kiey, fieł-Magdebnrłkim nad rz. Olmą, t> 7.	łkie całe i część Podola i Wołynia *h. od Magdeburga. Wielu, tam Hu-	woyikiem Twoim zagarnął, a oder-gonotow Franc, znayduie fię ofia-	wane części Kroleftwami Galicy i i dtych.	Lodomeryi fię dziś zowią i podzie-HALDENSTEIN, Baronia	Ione na 6. Cyrkułów , Lwow/ki, Szwaycar/ka wolna i niepodległa z	Halicki, Samborfki , Belzki, Fil-Pięknym i mocnym zamkiem przy	źniniki i Wielicki ; te znowu na fwe Koirze. Wyftawionycrç był r. 1547.	fię dzielą dyftrykta maiące fwych przez Jana Jakuba de Chatilhn	dyrektofow/ Naywyżfzy zaś ich Poiła Franc.	Gubernator i fąd ieft w<j Lwowie z HALEN, Hala, m. w NiHer-	appellacyądo Wiednia-Halicki Cyr. landzie w Brabancyi Auftr. nad Get-	dzieli fię na 4. dyftrykty : Halicki» tą o 5. tn, od Lovanittm, dł. 22.	Zalefzczycki, Tyzmienicki i Kolorz. fz. 50. 58.	myifki. " .
HALICZ, HaUda , smaczne	HALL, włość w wyż. Auftry!
M. przed oderwaniem iego od Pol.	w powiecie Traun, fi. przez fwe ła-
hoł. ziemi Halickiey wWoi. Rufkim,	źnie.
teraz ftoł. Cyrkułu tego im. w Krol«	, H A LŁ A N COU R Tv, m. Fr.
Galicy i, które od niego manazwi-	w Pikardyi, o 3. m na połd. ku w.
» niegdyś zaś ftoiica Kroi. Ha-	od Abewilli, 5. od Amiens. Lskiego, jeft obmurowane z 2am-	HALL AND, Hallandia, kraikiem, miało dawniey Katedrę Ar-	na Szwedzka w Prow. Schoonii. cy-Biik. Lwowikiego do r. 1416.	Leiy nod morzem Duńikim. Nale-«ogacił go.handel M'iel. na Kuś i	ży do Szwedów od r. 1645. toi warzona, jeft nad Dnieftrem, od	H ALLA, Hala, m. w Tyrola Lwowa tn. 16. od Staniiławowa	przy Infprucku,z ftarymzamkiem, Ą- od Kołomyi 10. dł. 43. 35. fz.	kolłegium i feminarium. Biią tam ł9« 20. Kroi. Halickie fund. r. 1208.	bardzo piękną monetę. O dwie nt. hiiało igo Króla Kolomana fynaję-	ztamtąd znayduią fię bogate fzyby drzeia Króla Węgier, po nim Da-	folne. Sol tam tak ieft biała i prze-mei Romanowiez fyn Romana Xcia	zrocsyita, iak nayprzednieyfzy kry. *\ufi Czerw. Oftatni był Leo fyn	fztał.
Daniela, na którym pod Lefzkiem	HAL LA, Hala, m. z obalo-
f 1. Kroi. Pol. uUalo Haiickie Kroi*	nejni Fortytikacyami w Hannonii
/.	Kk
36*	hal
H AM
Auftr. Kościół N. P. do ktoregolud	HALLIFAX, m. w Akadyî
zewfząd bardzo czçfto uczęfzcza ,	w Ameryce Ang, z portem przed-
xawiera w fobie niezmierne boga-	tym Cheboutfon, zwanym, o 2g. w»
ctwa. Złtfpiony był przez Franc, r.	od Annapelu.
1691. Leży nad rz. Seną o 10. m.	HALLIFAX, Olicana , od Mons, 3. od Bruxelli.' dl. 21.	znaczne Ang. w Yorkshirze & 50. fz. 50. 44. ,	przez fwe rękodzieła wełniane Leti ALLA, Hala Èagdehurgic'a,	ży o 50. m. na połn. ku z. odLon-albo Hala Saxpnum, piękne mo-	dynu, 8. od Yorku. dł. 15, 50.fz. cne i znaczne miafto Niem. w wyź.	53; 38-
Saxonii w Xftwie Magdeburikim z	HALLUIN, imie to dane było wraz
II. Akademią fundowaną, r. 1694.	z Xftwem Paroftwem Magftelefowi
i warzeniem foli. Znayduie fiętam	miafteczku leżącemu o 4. m. od
ogrod piękny, zamek i Krolewlkie	Ąlontdidier.
fabryki iedwabiu. Na iednym z	HaLPO, Halapo , Haiaput»,
przedmieściow,nazwanym Glaucha,	m. znaczne Amer, yr nowey Hii'zp»
ieft fi. dom fierot fundo, przez Au-	nad rz. Tabafco, o 9. w. od Efta-
gufta Hetmana Francke, r. 1698.	po.
fzkoly nazwane Pœdagogwtn , i	HALS, m. i Hr. przy Paflau.
dom dla niewiaft nazwany Gynce-	które Cèfarz odebrał iako Lenność
ceum. Jeft tain także Gimnazyum	Cefarftwa r. 1778. po śmierci ofta-
Krol. dla Kalwinów i Opactwo fe-	tniego Elekt. Bawarfkiego.
kularyzowane dla dam fzlache-	HALSBRUCK, m. o 1. w*,
tnych Religii Luterlkiey. Należy	od Freybergi w Mifnii w Cyrkule
do Króla Prufkiego. Jeft oyczyzną	Ertzgeburgłkim.
Baltazara Brunnera, Jędrzeia Bach-	H A LIER EN, albo Halierv,. mana i Pawia Hermana. Leży na	m. Niem. w Bilk. Munfterikitn. La-piękney równinie nad Saalą ,06.	źy nad rz. Lippą, ou. m. od Mutivi. na połn. ku z. od Lipfka, 12. na	fteru. dł. 23. 52. fz. 51. 42.
połud. ku z. od Wittembergi, 16.	HALVA, Halva, m. Affr. vr
na pold. ku w. od Magdeburga, dł.	Kroi. Fezańlkim, o 3. **. od Fezu*
30. 8. fz. 51. 3*-	nad rz. Cebu. dł. 13. 4°. fz. 33. 30..
H ALLA, albo Hall, Hala	H A L Y, m. Azyatyckie w Ara-
Svevorum, M. wolne Cefar. Niem.	bii fzczęśliwey. dł. 60. ii. 19. 40.
w Szwabii, z fzybami folnemi nad	H AM, Hammona, male al#
tz. koclierą, między fkałami i go-	mocne M. Niem. ftoł. Hr. Marek:
rami. Leży o 11. m. od Haiibrony,	nad Lippą , należy do Krolà Pru-
15. cd Stutgardy. dł. 28 25. fz. 49.	lkiego. Wyśmienite tam fzynki ?
6. Obywatele fą religii Lyterlkiey,	dobre piwo robią Leży o 9. m. oi
uwolnieni byli od prawa Kaduko-	Munfteru, 22i od Kolonii, dl. 25.
wego we Franc, r. 1770.	28- fz. 51. 42.
H A L L K l N , Ha) i ola, m. w	H AM , Ha mu s , m. Franc. W
Biflt. Saizburlkim. Leży nad Sal-	Pikardyi nad Sommą. Hifzp. dobyli
zą o 4. w- od Saltzburga między	go po batalii S. Wawrzeńca r. 1557»
górami, w których fzy by folne abo-	jeft to oyczyzną Pana dt Fade-
gacaiącekray i miafto, znayduiąfię.	Leży o 4. m. od Noyony, a 26.
dł 30. 50. fz. 47. 33.	na połn. od Pacyża* dł. 20. 44'- 16"»
H ALLE NjsLËBEN , Opac.	fz. 49. 44' 5»"- Jeft tam Opaftwo
•Wnifzek religii Katolickiey zakonu	męfżczyzn zakonu S. Łienedyktą
Cytterfew w Xftwie Magdtburfkim,	ped tytułem N. P. fundo. r. 1108*
fund. przez Hr. Geroaa, r. 965.	które cz\ni 15000. liwr.
jprzy Haidenlleben»	H à M, m, Aitezyi* w którym i*®
H A M
Opa^. zakonu Benedyktyńskiego pod tyt. S. Salwadora, o 1. m. na poid. od Aire, ob. Henr.
H A M A , Ha met Epiphaneiat . d&wne m. Syryi nad Oron^ą, 030. **1. od Trypplu , 40. na połn. ku w. od Damaliku. Znayduie fię tam ïtiocny zamfk; miafto zaś ieft fto-iicą Bi/kupa Jakobitow.
H A M A D A N, ob. Amadan. HAMAMET, m. Afryk. Bar-baryi, nad Goiłem tegoż im. Leży o 17. m. na pcld. ł.u z. od Tunetu. dl, 2%. 50. fz. 36. 35.
H A MAR, Hammaria, m. w Norwegii wWipikorżądztwie Agger-hus. Bilkupftwo iego przyłączone byfo do Bifk. w Anilo, od ktorego fta 14.mil ieft oddalone, dł. *8. 40. fz. 60. 30.
H AM BERS , m. Fr. w Dyec. Wans, o 4. m. od Maienny.
HAMBURG, Hemburgun , Harmonie., wielkie, piękne, mocne i bogate M. Cefar. Anzeaty-ck ie Niem. w Cyr. niż. Saxonii w Xftwie Holfztyfiłkim , do ktorego Ocalenie należy, ieft bowiem niepodległe. Było fundowane przez parola W. przedtym było Arcy-*^fk. Ma fenat złożony z czterech Woytow,z 2C' raycow, z których dzićfięciu ieft literatów a dziefięciu *upcow , z trzech Syndyków i ie-Onego fekretarza. Miafto iKapitu-złożona z T2. Kanonikow, ieft -znania Aufzburfkiego r. 1769. ^iefzkancy uwolnieni byli od pra-Kadukowego we Fr. dnia 27. "ïaia r. 1768. Xiążęta Holfztyńfcy Zawarli traktat z tym miaftem, mo-ktorego odftąpili fwych praw , f t(>re mieli do niego. Ztąd paf?ło, p Wc'lny głos i mieyfce na Śeymie ^atysbońftim bjło mu nazad przy-Snaiie. Oyczyzną one jeft Gverne-Rolfincka i Geverharta Elmen-orft- W korsyftnym ieft położeniu nad brzegiem połn. Elby i nad Al-"erą. Leży o 14. m. od Luneburgu, ^5- od Lubeki, 24. od Slezwiku, ^5» od Br«niy 175, ©d Wieda». ót.
H A M	a5?
27. 28. fz. 53. 43. Zamek Stella, Gwiazda, który od niego leży n» wyftrzeienie z armaty, fluiy mu za przedmurze.
H A M B Y E , m. Fr. w Nomian-dyi w Dyec. Coutances . z dobrym zamkiem i Opac- Bened. fund. r. 1145. które czyni do roku 4500.1Î-wrow. Leży o 3. m. od Coutances.
H A M E L B Ù R G , Hamelbur-gum,m. Niem. w Frakonii w powiecie Fuldeńlkim nad rz. Saałą. Jeft Oyczyzną Jana Frobena Dru-ka*za. Leży o 10. »?• od Fuldy, 8. od Wurtzburga. dł 27. 36. fz. 50. 10.
HAMELEN, albo Hameln, Humela, ni. mocne Niem. w ni i. Saxonii na granicach Xftwa Brun-świckiego , ktorego te miafto ieft Kluczem. Wmilym leży położeniu, przy zbiegu rzek Hamelu z Wezerą , o 9. m. od Hannoweru , 16. od Paderborny, 17. od Brunświku. Cefarlcy byli zbici u Hamelenu r. 3633. Fr. go opanowali r. *757» dł. 27, 10. fe. 5». 17. eb. Ha«en« beck.
H A M E S. Baronia w Hr. Cwi«
nes o 2. w, od Kaletu.
KAMERSZTYN , Hammer-ftein, M. Prufkie w Woi. Pomor-ikim na pograniczu Pomeranii z Sta-roft. oddanym dawniey w dziedzictwo Domowi Unruhow. Leży wśrzod gór i lafow obfzernych od Człuchowa na z. m. 9.
H AM HUS, forteca Niem. W Dythmarfyi. Wzłym ieft ftanie,należy do Xiążęcia Holfztyń<kiego.
HAMILTON, Hamiltorjum, m. w Szi.ccyi połd. iedïio z nayzna-cznieyfzych w Prow. Kli.deftalii, z tyt.Xftwa, zwfpaniałym palace.^ i pięknym zwierzyńcem. Leży o 3. m. od Glaftowa, 12. od Edymbur-ga, ïco. od Londynu, fz. 55. 13.
HAMIZ-METAGAR A , ra.
Affr. w Barbaryi w Kroi. Fezań-ikim, ft. przez fwe oiękne ogrody.
HAM^RSLEBEN , bogaty Kk ij
H A ÎT
M A n
klafztor zokonnikow katolickich w Xftwie Halberfz'tadzkim. Leży o a. m. na polti. od Halberfztady, ob. Hadmerfieben.
HAMMIRSZTEIN , albo Hp-Rmenstein,lub Ehrenbreh:-ftein, Eriberti' Saxutn , Woyto* wftwo j zair.ek Niem. nad Renem, naprzeciwko Koblenzu w Elektor-ftwie Tpewirfkim. dl. 25. 28. lz-50. 30.
H A M 0 N T, Hamontìnm , m. Niem. w Cyr. Weftfalikim w Biik. Léodyiikim nąd rz. Moockerą -Hei-dą, o i®, m. odMaftrychu. dl. 23. ï6. fz. 51. 17.
HAMPSHIRE nowa, Frow. nowey Anglii. Leży naybliżey poîn. Ma nową Szkocyą na poîn. morze połnocne na w. Mafiach u fet na połd. ra z. dzikie narody. Jeft ona iedna z Prowincyi trzynaftu jsiędnoczonych , ob. Prowincye zie-dnoczone , Penfylwania , Hamhi-re
HAMPTON-COURT, Ham-
jpioni-Curia, m. A11 g. z domem Kroi. upîçknionym przez Wilhelma Iti, który uchodzi za naypięknieyfzy FaTac w Anglii. Leży w Midlefex itadTamizą, o 4. m. na poln. ku w. ed Londynu* dì. 17. 15. fz. 51. 26,
HAN, ob. Franquemont.
H A N A U , Hanovia , piękne i dofyć obronne m. i Hr. Niem. w cyr. wyż. Renu w Weterawii. Leży na dłbfzerney równinie nad rz. Kunt przy Menie, o 6. tu. od Frankforta, ó. od Darmfztadu. dł. 26. 35. fz. 49. 58» Hrabftwo Hanau iedno z naybogatfzych w Niem. graniczy z Hr. IlTenburg, Opac. Fuldeńfkim, Hr. Reineck i Arcy Bifk. Moguti-ckLu, Zawiera w fobie 17. Woy« *«ftw î należy do Xcia Heffe-KafTel-fkiego.
HANAU, Hrabftwo fkładąiące feden z trzech Powiatow Aifacyi. Kofi to imie, ponieważ należało dc». Bora» Hanàu. Haguenau ieft M. S.
H A N C H E S, m. Fr. w Bearne* W Pieç. i o 4, m. ®4 Chartres»
H A N C H E U, Hancfitum > w* Chińfkie trzecie miafto îrow. Xen» nad rz. Han. Ma pod fwoim rządem miaft 16, dî. 125. 15. fz*T 34. 20.
HANGCHË Û , kancheum, wielkie M. Chińfkie , pierwfze mia* fio Praw. Chekiang nad rz. Cieti-tańg , w mieyfcu błotniftym', ktor® ieft podzielone na kilka kanałów* wfzyftkie fą fpławne, Mnoftwo tam moftow bardzo wyfokich znaydui® fię. W śrzcdku mia Ita ieft wyfo^* góra, na wierzchu ktorey ieft Klep" fydra godziny oznaczaiąca. dt. 3U 6. fz. 30. 27.
HANGEST , m. Fr. Leży » a. im. od Montdidier. Drugie tegoZ5 nazwilka leży o 3. m. od Amiens. H A N N A Q U E S, ob. Nebfti^1' HANN ON VILLE, m. w Xir ftwie Barfkim ,05 .m. od Metzu»
H A N N U Y E , Hannuium , w Brabancyi Aulir, o 4. m. od Ty'" lemontu, 6. od Lowanium. dl. 2a* 45. fz. 50. 40.
HANOWER, albo Hanowria» Hanovera, piękne i mocne M. Ni?m« z zamkiem w cyrkule niż- Saxonń« Stołeczne Elekt. Hanowerfkiego* Franc, go opanowali r. 1757. i opu' scili r. 1758. Leży na piafzezyft®/ równinie , gdzie piękne znaydui^ fię łąki , nad Leyną, która go dziel' na dwie części/ Odległe ieft 06»^ od Neuftadu , 10. od Zeli, 8* #c* Brunświku. dł. 27. 40. fz. 52. 25.
HANOWER', KraV , wprzód tylko w fobie zawierał ftr. Lawę*1* rodzkie,dziś zaś Ikłada CçzXiçft^' Zeli, Saxe Lawenburg , Bremoî1"" fkiego, Luneburfkiego, Ferdeńfk''6" go, Grubenhageńfkiego, Oberwał'}-' fkiego. &c. Jer?y Ludwik Brunśw»* cki, złączył w fwoiey ofobie wfty* ftkiete Pańftwa tytułem Elekt, o-zdobiony r. 1682, Zoftał on potyni Królem Angielfkirn. Powiat Hanno" weriki zamyka w fobie 9. WoytoftW» i czyni część Xiçftwa Kallembeï'' fkiego.
H A N T S HIR E,lub Hampshire aa&çzey Prew, Soutanopt«a, $1®**
H A R
hau	ttf
1tifi, Frow. tiadmorfkt Angiel. Ma j..|. m. w około. Zawiera w fobi* 13 t25oo. łanów, i pofyła 2. Dep. na Parł. Kray ten ieft bardzo miły. Ob-fi tuie w zboże, wełnę, drzewo, źe« }ażo i miod. Winchefter ieft M. S.
S. HA ON, m. w Lugduńfkiey Frow. o 3. tu- od Roanny. Drugie śeft tegoż im. o 5. m. od Puy. H A P C O U R "t, ob. Abecourt. H APS AL, Hapfelia, m. nad-morfkie w Liwonii niegdyś Biłkupie. Należy do Cefarftwa î^ofkiewfkiego; leży nad morzem Bałtyckim o 16. »/. od Rewia. dł. 41. jo. fz. 5*. 10.
H A R A U C OU RT, trzy mia-ftecstka Fr. tegoż im. Jedno o 2. m. od Sedan, drugie o 2. m. od Lune-willu, trzecie o milę od Dieufe.4
HARBERT, SatambiHa, m. Azyat. w Diarbeku przy Amidzie, z Arcy Bifk. Ormiańfkim, i Arcy Bifk. Greckim. Należy do Turków.
HARBONNIERES, m. Fr. W Pikardii, o 4. m. od Perenny.
HÀRBÛRG , Ilarburgum , Woytowftwo i miafto mocne Niemieckie w Xftwie Zeli. Franc, opanowali go r. 1757. 3. Września, i oddali go dnia 27. Grudnia tegoż foku. Leży nad Elbą, o 5. m. od Hamburga, 15. od Luneburga. dł. 27. 16. fz. 53. 34.
HARCOURT, Hąrecortis, m. Franc, w Normandyi w Dyec. Baio-cefifldiey, o 4. im. od Caen, przed-tym Thury nazwane, na Xftwo wy-îiiefione przez Ludwika XIV. z Przyczyny Henryka Harkorta de ■Beuvron, potvm Marfzałka Franki. Drugie ieft m. tegoż im. w Normandyi w Dyec. i o 6. m. od Evreux ? tytułem Hrabftwa, ktor« dałofwe "nie Xietom Lotaryńfkim.
Hard EG S EN, albo Har-®eschsn, m. w Xftwie Kallember-*«'m w Powiecie i o 4. w*, od Goe-Jingi. Jeft to Ovczyzna ft. Hiftory-vCyryaka Spângenberga. HARDSNBERG,m. i Staro-^wo wolne , i Woytoftwo Xftwa Bergfkiego, q 5, m, od Dufseldorfu.
HARDENBERG, ftary zamek w Xftwie KaUemberfkim w Powiecie Gottińfkim.
H A R D E R WI C K , Hardevì-cum, m. w Niderlandzie w Geidryî w Powiecie Arnheim, z Akademią. Leiy nad Zuiderzee o 8. m. od Arn« heimu, 7. od Amersfortu, 12. od Nimegi , 13. od Amfterdamu. dl. 23. 12. fz./52. 24.
HARF LE U R , Hareflorum , dawi'.e m. Fr. w Normandyi w Krainie Caux. Od panowania Fran-cifzka I. nie ieft iuż tak znaczne iak przedtym było. Gdyż iego fortyfi-kacyé'ia zburzone, port zaś zawalił fię. Anglicy wzięli go fzturmem r* 14^ 5. Leży niedaleko Scny nad Le-zardą, o j. w. od Montiviliiers, 2-od Havre, 6 od Feicamp, té. od Rouen, 44. od Paryża, dł. 51. 32. fz. 30. 23. ,
HARLPBECK , Harlebectt* m. w Flandryi Auftr. nad rz. Lys , o 1. w. od Courtray, 7. xod Gand. dl. 21. 1. fz. 50. 52.
H A R L E C, Harleeum, m. An» giel. ftoł. Merionetshiry w Prow. Wallii, o 60. m. od Londynu, dł. 13. 20. fz. 52. 55.
HARLEM , Httrientmm , M. znaczne Stanów Skonfederûwanych w Hollandyi. Zafzczyca fię wynalezieniem druku, ale Lasrenty Ko-fter, ktorego ma za wynalazcę, pierwfzy tylko wycinał litery na drzewie. Przy tyna to mieście fą blichy płócienne. Paweł IV. erygował go na Bifkupftwo , ale miałw tylko dwóch Bifk. Arcy Bifk. U-trechtfki nie uznaiący Papieża, innych święcił. Poddało fię Xżęeiu d'Orange r. 15^7- Jeft to Oyczyzna JanaHornbecka, i Jana	Le-
ży niedaleko morza nati rz. Defpa» rą, na gruncie mniey wilgotnym niż itine Hol'enderfkie miafta , o 4.. tn. od Amfterdamu, 6. od Leidy,6. od Alkmaru. dł. 23. 5. fz. 52. 22.
HARLINGEN, Harlinga,xni mocne i nadmorfkie Niderlandzkie W Fryzy i, w ktorey po Lawardzie,
afe	mar
H A S
ieft naywiękfzym, nayludnieyfzym, ś naybogatfzym. Jeft Oyczyżną Jana Backer. Jeft rządzone przez Senat z 8. Woytow złożony. Ma port, który go czyni handlownym. Leży o 2. nt. od Franekwery, 4. od Leu-Warden , 6. od Staweren. df. 23.
ïz. 53. 14.
HARO, Hartmt , m. Hifzp. w ftarey Kaftyllii nad Ebrem, o 15 m. «dKallahory, główne miafto jednego Hr. erygowanego przez Króla Jasia II. dla Dona Pedro Ferdyn-pla de Vela/co, z familii Konnetablow Kaftyllii. dl. 15. 12. fe. 42. 35.
HARRACH, ftary zamek Cze-fti, w cyrk. PracheńfkimpjrzyKru-ÎT13U, gniazdo Hrabiów de-Harrach.
H A R R A N, albo Haran , Carr-hce, bardzo dawne m. Mezopotamii, o 10. m. od Edeny lub Ourfy. SÏ. ieft przez przebywanie tam Abrahama , i przez przegraną Kraflufla. Poniekąd z famych tylko rożwalin Ieft złożone.
H A R RIA, Harenland, Harria, roafa Pr«w. Inflant Mofk, nad golfem Finlandzkim. Rewel iedynym tam tylko ieft miaftem.
HART, zamek Niem. o 9. m. <sd Landau w Palatynacie.
HARTBERG, Heortts ntotis, finiafto w niż. Styryi.
H A R T E N F E L S, ob. Torgau. HARTFORT, Harfordia , m. Ameryki połn. ftol. iedney Krainy tegoż im. w nowey Angl. dł. 304. fz. 41. 40. ob. Hereford.
HARTZ, ciąg gór-w Xftwie Brunświckim, między Leną i We-s6r6m*
HARTZGERODEN, Hart-■ter oda, m. Niem. w Xftwie An-Jialt. Bernburg nad Selką, © ę< *»• ®d Nortbaufen. Bogate fą rudy w •kolicach.
HARTZWALD, Ihr linia Sylva, ft. góra ii las Niem. nazwany takie fas czarny, który prawie «rzez cale ciągnie fię Nieme y aż do Ćzecb.
liARWICM, Hanunm, srôa«
fto nadmor. Angiei. w Hr. EfTeX 'a dobrym portem przy uvseiu Stuiy» £tąd to wychodzą maie ftatki <»• Brilli w Holi. Pofyła 2. Dep. Parł., Leży o 5. m. od Colchefte£f 20. od Londynu, df. 18- 3&-51. 55-
H A s B A ï N, Htsbania, Kraina Niem. w cyn Weftfalii. Składa znacznieyfzą część Pańftwh Leodyi-ficiego, i zamyka w fobie Leodium, i Borch-Worme.
HÀSBAT, Habat, Aîgarwis» Hasbata, Prow. Afryk, w Barbary! w Kroi. Marokańskim. Obfituie we wfzyftko, cokolwiek tylko do życia ieft potrzebne. Dofyć ona ieft bandłowna. Almadyna ieft tam M. S.
HASELFELD, dawne m-Niem. w niż. Saxonii w Hr. JBlan-kenburftim.	' -
HASELMERE, m. Angiei. w Surrey. Pofyla 2. Dep. ną Pari.
HASFURT, ob. Hafzfurth.
HASŁA CH, m. Szwab/kie £ zamkiem w Xftwie Furftemberfkim, w delinie Kintzingo 6. m. od Fryburga.
HASLY , Kraina górzvfta w Szwaycarłi w Kantonie Bemeń-fkim.
H A S N O N, Opac. regularne Be-ned. o 3. od Valencitnnts, W Dyec. Atrebateńfldey.
HASPARAG/łN, m. Fr. w Kraiu Labour przy małey rz. Hifpi-dzie o 3. m. od Bayenny.
H A S S E L T, Mcjjeltttum, pif-» k?ie m. w Niderlandzie w Ovterif-felii, nad Wecbtą, o i. nt. od Z w olii, 4. od Stenwicku. dï. 23. $0. fz.. 52. 36. ■	»
HASSELT, sn. Niem. w Kra» iu Leodyifkim, w Hr. Lofs nad rz. Demćrą, o 5. m. od Maftrychu. dî. ai. 54. fz, jo. 55- •
HASTKNBECK, Stwo w Xftwie Kaliemberfkim w Powiecie i o 2. m. od Hamelny. SL ieft prze? zwycięftwo, które Franc, pod kom«-wendą Marfcaika d' Eflr&s, otłjiie-
lî A V
,#i tam nad woyfkiem Xcia Kumbef-iai^d, 31. Lipcx r. 1737.
H A S T1 N G S, Oltfna, Jftinga, dawne m-nudmorlkie Angiei. w Suf-fex fi. przez batalią, która tam (toczona bvta 1*. (263. między Królem Hanrykiera III. i Baronami pięciu Pono w. Pofvfe 2- Dep. na Pari. Leży o tg. m. od Londynu, dl. tg. 12. fz. 50. 44. ob. Portow pięć-
HASZFURTH, m. Niem. w Frankonii w Biik. Wurtzburlkim nad Menem o 6. m. od Szweinfurtu.
HAST1NGUES, m. Fr. w Pow. Lan.d, o 4. m. od Daxy i tyleż od Bayony.
HATÏEM, Hattemum, M. w Niderlandzie w Xôwie Geldryi na lewym brzegu Iffelu , o 2. t». od\ Zwoli. Franc, dobyli go r. 1672. i «puścili zburzywfiy fortyfikacye. dŁ 23. 35. fz. 52. 30.
H A T T E N, m. tv niż. Alfacyi. Leży o 3. m. od Haguenau.
H A T T E N G E N, albo Hattin» gen, ffattinga , m w Hr. Marek nad Roerą, 4. tu. od Dufleldorpu. Gefarfcy ga dobyli r, 1636. df. 24. 42. fz. 51. 17.
HATTON-CHATEL, i«. w Xftwie Barlkim, o 3. m. od Saint-Michel.
H A TU AN, Hadwanum, M. i zamek w wyż. Węgrzech w Hr. No-Wogradzkim.'lCefarfcy dobyli go r. 1635. Leży na górze o 11. nt. od Budy, 6. ód Agryi. dì. 37. aa. fz. 47- 52-
• HATZFELD,Hr. położone w Wyż, Haffyi przy Kderze, o 8» #*• •d Marpurga. Hrabiowie poczęli fię Razywać de Gteichen , odtąd iak dziedziczyć to Hrabftwo poczęli, dl. *6. 5g. fz. 50. 4v
H A V A N E, Havana , Hawana, wielkie, bogate i mocne M. Ameryki potu. na wyfpie Kubie, z portem bardzo ft. bardzo moenvm i tak wielkim, iż może w nim ftać 1000. okrętów, które fą tam d naywięk-fzych burz wolne. Miafto ieft baria®	, ma trzy 2<uuki,
H A V	a?!
i zawfze mocny i duży utrzymuje garnizon. Jeft to mieyice do którego wfzyftkie Flotty Hifzpańfkie za-w&e przyptywaią. Należy do Hifzp. Anglicy opanowali go r. 1762. ale nazad oddali traktatem Werlal-fkim r. 1763. Leży naprzeciwko Fio> rydv. dl. 276. fz. 23.
HAUBERVILLIERS, ina-czey. Notre-dames-des-vertus, m. Fr. na równinie S. Dyonizego przy Paryżu. Mieyfce to ieft częfto uczę-fzczane przez ludzi nabożnych.
HAWEL» Havela» rz. Niem. biorąca źrzodło w Xftwie Meklœm-burlkim w iednym iezierze, bierze w fiebie kilka znacznieyfzych.rzek 1 i wpada w Elbę naprzeciwko Wer* ben.
HAWELBERG, Havelberga9 m, Niem. w cyr. wyż. Saxonii.w Elekt. Brandeburlkim. Było przed-tym Bilk. Suffr. Magdeburfltiego, ale teraz ieft fekularyzowane, i oddane domowi Brandeburlfciemu, po kilkakrotnym* dobyciu i odebraniu iego podczas weien Niemieckich żadney odmiany nie uczyniono w KapituLe pięknego Katedralnego Kościoła,, Leży na brze?u prawym Hawelu, którą do kola ieft. otoczone, o ię. ta. od Brandeburga. dï. 30. ig. fz, 53. 4. Wfzyftkie towary idące przes Hawel do Hamburga powinne by^ rewidowane u Hawelbergi.
HAVERFORD-VEST , m. Angiei. w Penbrokeshir^e. Pofyła 2. Dep. na Pari. Leży o 65. nt. od Londynu, dl. 12. 40. fz. 51. 56.
HAUM, ob. Ahun.
H A U M O N T, Opac. regularn© Bened, o milę od Maubeuge.
HAUPGUL-MAZAMET, m. Fr. w wyż. Langwedocyi, z Sądami Krolewfkiemi w Dyec. i o 8, nt. od L3vaur.
HAVRE, ob. Port.
HAVRE-DE-GRACE, Frań. cìfeopolis, albo Portas grafice, wielkie, piękne, bogate i mocne M. nadmorlkie Fr. w wyż. Normandy!, W Kraiu CêHxt z dobrym portem»
hau
HÉA
i cytadellą, którą Kardynał Ricfu-îieuîyroim kofztem wyftawić kazał, dla wftrzymania Angl. i dobry ar-fenał modki. Miafto to winno fwoy początek Ludwikowi XII. który pierwfze vego założył fundamenta jr. 1509. Francifeek I. umocnił go. Wielki tam prowadzi fię handel. Anglicy bombardowali go, r. 1694. i r. 1759. Jeft oyczyzną Jerzego SJkudery i Paisny Skudery iego fioftry. Leży przy uyściu Seny na mieyfcach błotniftych o 12. m. na połn. ku w. od Caen, i 8. na z. od Rouen, 8. od Fecamp, 2. odMon-tivilliers» 2. od Harfleur, 45. od Paryża, dl. 17. 45'. 57". fz. 49. 39'.
9 HAVRINCOURT, m. Arte-zyi o 2. m. od Cambrais erygowane jaa Margrabftwo.
HAUS, Pow. w wyź. Auftr. w Pow. czarnym. Nie trzeba go mie-fzać z powiatem Haus, po niemiecku , Hansquartier, ktery Mada «zęść wyż- Auftr. przy granicach Uawaryi między Dunaiem i rz. Traun.ktorego.Łintz ftołecznym ieft .miaftem, ani też z zamkiem Ober-haus, który ieft naprzeciwko Paf-fawy zbudowanym r. 1734. wziętym przez fprzymierzonych, r. 1741.1 odebranym prze» Auftr. r- 1742.
H A US ON VILLE , Baronia Łotaryfilka, o 3. m. od Lunewillu.
HAUSULOTHO , ob. Ulot-ho.
HAU T-B 0 R DI N, m. w Flan-dryi, o 1. w», od Lilii. NHAUTECLOQUE, m. Fr. które dało fwe im. iedtiey dawney familii. Leży o 3. m. odHefdin, 1. od S. Pol.
HAUTEFEUILLE, zamek Fr. 7. tyt. Hr. o 6. m, ed Auxerre. t HAUT E-F O N T AI N E , O-pac. Fr. fund. r. 1136. «'Szampanii w Diec Ckalons. Zakonu ieft Cyfterikiego i czyni 3400. liwr. leży o 3- *«• ed S, Dizier.
HAUT E-R1V E, Aitaripa m. Fr; W wyż- Langtycdseyi nad Arie»
gą o 4. m. od TololTy. dl. 19. tfz. 43. 2^. ob.-Ame-Rive.
H A UT E-F ORT, (S. Ai gnaO-de) m. fr. o 6. m. od l'eyfguenxt dało iv;oie imie fi. ieduey familii*
H A U 1 E-S E1 L L E, Opac. re-gularne S. Bernard, fundowane t* 1140. w Dyecezyi Toul, o 2. m. od Blamontu.
HAUTEVILLE-LA-GVICHARP*
m. Normandy io 3. m. od Contati*
H A U T 0 Y, m. i Margr. w X. Barfkim, 03. m. od Nancy.
HAUTVILLIERS, Stintili are, Opac. Fr. w Szampanii vf Dyec. Rheims Zakonu S. Bened» czyni 24000. Iiwr. Leży o j. »*.od At. YVina w okolicach tego miaftA fą wyśmienite.
H À Y E, ob. Haga.
HAYE, Haga âï, Fr. w Totì-raine lîawne przez urodzenie fi. René Dej,'cartes. Leży nad Kreufą, o 4. m, od Chanłellerau, 10. od Tours, 64. od Paryża, dl. 18. 20. fz. 47. 2.
HAYED'ECTOT, albo à'o* tot , zi'zodlo mineralne, o 5. ttf* od Valogne, 6. od Caretan.
HAYE-PESNEL, m. Fr. w Noruùndyi, o 3. m. od Grandvil-le.
HA YE-DU-PUJTS, m.Fr. i
baroąia w Normandyi o 5, m. od Garentan, 5. od Coutances.
H A Y E S, Opac. Mnifzek żaka* nu Cyfterijpw fundowane r. ilé3» 3. m. od Gracyanopolu.
HAYE T MAN, ob. Hagemart»
H A Y N A , ob. Hain. H A YNICHEN, m. w Rlifnii nad rz. Striegnitz , w Cyr. Ertz* gebur/kira.
HAZEBRUCK, Hazebroca» M, Flandryi Fr. leży o 4. m. od S» Omer, 2. od Kaffelu , niedaleko żrzodla małey rzeczki, ktora'wpa-da w Niefsę. Handluią tam płótnami. dł. ;o. 1,2. fz, 50. 44.
HE A, Hea, Prow. Affr. nâ ]br#.egacb Bąrbaryi w części zacho* dniey
H E D
sśniey Kroi. Marokańlkiego. Wiele t«m gór wielkich nayduie fię mno-ftwo trzód koz i oftow. Sam tylko owies tam rośnie. Wiele miodu w tym krain znayduie fię. Mahometanie fą tam mocni i zawiftni, kobiety ładne. Tedeneft ieft S- M.
HEAN, fluì na, M. znaczne w Azvi wTonquinie nad rz. Songkoy o 4. dni iazdv od ieyuyścia wmo-rzff. Jeft one ftolicą Mandaryna. Franc, fwoy Mad tam mieli, z domem dla Bifk, MifTyonarza.
HEA NT, (S.) m, w Forez.
H E A T O N , M. Angiel. w Pro-win. Yorck nad Humberą z dobrym partem. Pófyła 2. Dep. na Pari.
HEBDÓW, Opac. Norbert: w Woi. Rrakowikimz znacznemi dochodami. Nal do Kollacyi Kroi.
H E B E C R E B O N, źrzodło mineralne orzy S. Lo.
H E Lì ą IDES, • Ehudœ, He-brydy wyfpy Oceanu Zachodniego Szkocyi. M efzkane fą przez narody na pot dzikie. Pwkney fąpofta-wy ale ftrafznego weyrzenia. Zahartowani fą od zimna , i iedną tylko (korą zwierzęcą do kolan wifzą-cą okrywaią fię. Chwycili fię ftro-ny Xcia Edwarda, r. 1745. Wyfpy te w wielkiey fą liczbie. Znaczniey-fze fą Sewis i Skia.
HEBRIDES novae , Hebry-dy nowe , wyfpy na morzu połud. odkryte r. 1774. przez Kapitana Kooka. dl. 177. fz. i8« fąmiefzka-ne i dość urodzayne.
H E C HIN G E N, Echinga, m. Niéiti. w Szwabii w Hr. Hohenzollern, gdzie Xiążęta tego im. mają rezydenr,vą; leży blizko miafta Hohenzollern.
HECKERHAUSEN , m. Niem. w Haifyi niź. o milę na z. ®d Kaffelu.
HECSTAEDT, m. Niem. w Hrj Mansfeldzkim nad Wipperą, m- 3- na poln. od Eiflebe». Znay-dnie fię tu piękna fabryka odłączania irebra od innych metalów.
H ED E, m. Fr. w Brytanii, w. Tom L
H E I	x7l
i
3. od Rennes.
HEDEMORA, Htdemora,
M. Szwedzkie w Wefterdalii w Prow. Dalekarlii, m. 15. na pold» kn z. od Gewali, 22. od Upfalu. dł. 33. ;o. fz. 60. 14.
HEDERSLEBEN, Grod w Hr. Mansfeldfkim. ob. Hadmerile-ben.
HEGENB ACH, Opac. Cyfter. W Szwabii blizko Biberachu, kto-rego Xieni ieft udzielną i ieft Xię-£ną Imperii.
HE IDE CK, M. i włość wyż-fzego Palatynatu Bawaryi z zamkiem , niegdyś Cefarłkie , a teraz należy do domu Sulzbachlkiego. Leży między Uima i Donawertem. ' HEIDELBERG , Heidelber-ga, znaczne i ludne M. Niem. ftół. Palatynatu niź. Ma fiawną Uniwer-fit. fund. w wieku XIV. od Elektora Roberta, a odnowioną r. 1746. Maxymilian Bawarczyk opanowali złupił go r. 1622. zabrał ztąd Bibliotekę, którą Papieżowi darował. Fr. znifzczyli go r. 1688. i 1693. Sławna i godna ciekawości znaydu-ie lie tu beczka dla fwey ogromno-ści i fztucznsy roboty: zawiera ona 340. oxeftow wina, robiona ieft z miedzi i pobita źelaznemi obręczami; naftąpiła zaś r. 1729. po tev» którą r. 1693. wypróżnili i zepfult byli Frane. Heidelberg leży pod górą nad rz. Nekrą, m. j.ns połn. ku w. od Spiry, 7. od Wormacyi, 6. od Filipsburga, ig- od Frankfor-tu , 15. od Moguncyi, 140. od Wiednia, ito. od Paryża, dł. 2b. 23. fz. 49. 25.
HEIDELSHEIM, m. Niem. W Palatynacie niż. o m. 2. na z. od Bretten. R. 1621. pożarem ognia mocno znifzczone zoftało.
HEIDENHEIM , lub Hey-denheim, Arœ Flavia, m. Niem. w Szwabii nad Brentzą, należy do Domu Xżąt Wirtemberlkich o m. 9. na połn. od Ulmy. dł. 27. 54. fz.
^HEIŁA, Heel, Hel, m. Pnii?
H E I
H EL
fkie w Kafzubach przy uyściu Wi-jfły w morze Bałtyckie, m. -blizko 12. od Gdańfka , na poîn. ku w. dî. 37. fz. 54. 53.
HE I BRON, ob. Hailbron.
HEIL1GE-LAND , albo L'isle-Sainte , źjnfuta Sanciti, wyfpa ìu morzu Niem. między ayściem Elby i Eydery. Należy do Króla Duń-ifyiego, od zamiany Holfztynu/ dî. 25. 50. fz. 54-
HEILIGENBE.IL , S. Siekiera , m. Pruikie w Prow. Natan-jen między Braunsbergiêm i Bran-deburgiem. dî. 38. 22. iz. *<;4. 47.
H E PL IG E N B E R G , bogaty Kiafztor zakonu Cyfterfow w Xię-ftwie Troppau w Szląflcu, Pru^kcy złupili go r. 1742.
HEILfGP;N-K:REUTZ, albo S. Krzyż, Klafztor zakonu Cyfterfow w niż. Auftr. o m. 8- *îd Wiednia. Ciała. niektórych Xiążąt tam fpo-czywaią.
ti EILIG E N-G R A B E, Opac. 57. Panienek fzkcbetnych zXienią w Cyr. w'yi. Saxonii, w Marchii Priegnitz. o io. m. od Haveiberga.
H E1LIG E N- H A V E, albo H e 11, i g n n-H awen » port i m. Niem. nad morzem Bałtyckim w liii. Saxonii, w Wagryi naprzeciwko wyfpy Femeren." dì. 28 50. £z. 54. 30. Należy do Kroi. Duń-Ikiego.
HKILIGENSTADT, Heili-genftadium, m. Niem. ftołeczne pe-wiatu Eichfejd, należy do Elek. Mogimtfkiègo. Leży. p'rzy złączeniu fię rzek Geinedy z' Leną o 12. nt. od Ei fenach u, 3. od Ducierftadt, 5. od Mulbaufen. dì. 27. 42. fz.
5 r* 3°-	^
H EIL G E N-W A L D, ob. Reich-
w;; id.
H ïił L S B E R G , albo Alers-J32rg, Heilfptrgst, m. w Warmii, w Kroi. Pruflcim nad rz. Allą 7 zamkiem , gdzie îeft rezydeneya Bilk. V: armi l'i ikìego, który byt razem Prezydentem ziem Fi ulkich, nim przy-feły pod panowanie Króla Pruskiego
r. 1773. Leży o ni. T2.cd Krolew* ca. dl. 39. 11. fz." 54. 6.
Ii EIT E U N H E 1M, lub Hey-
TÉRSCHEN » W Szvcàbiì W BlîfgO-wii między Neuburgiem i Suitz-bach(?m , o 4. m. od Brifaku. Jeft rezyc|eiicyą \V- JMiftrza Kawalerów S. Jana.
H E i T E S S U R Y , m. Angiel. w Wiitshirze . pofyta 2. Dep. na Pari.
H E L A V E R D, Helaverda, M. Azyat. w Perfyi. dî. gi. 30. fz 35»
^HELDBURG, m. i gród w
Xftwie Kcburg, w Fran;.onii, należy do Domu Hildbur^haufen, Leży
0	4. m. od Koburga.
H E L D K U N GEN, m. i Hr. należące bezsrze'dnie do Cefarza w . Xftwie Kwerfiut w Cyr. wyż. Saxonii.
H ELENA, Infuła Sanffa He-Itnoey wyfpa 11a morzu Atlantyckim, ma na około 7». 6. Jeft wyfoica.gó-rzyfta i otoczona przepaściftemi Stalami. Góry, które o 25. mii widać na morzu , okryte fą poczuci trawą
1	roźnemi drzewami, iako so heba-, nem &c. Doliny fą bardzo żyżne we wfzyftkie frukta wyśmienite, lęgu miny &c. Lafy fą napełnione cytrynami pomarańczami , limoniaroi &c. Zwierzyny i ptaftwa ieft podo-ftatkiem. Di^b zaś i bydto feit dzikie. Nie widać tam źadney beftyi zaiadfey i iadowitey, ta tylko left lafu niewygoda , iż paiąki lą bardzo wielkie a nuichy tak duże iak koniki potnę. Morze tam ieiï bardzo rybne. Odkryta byta przez Jana Nora Portugalczyka, r. 1502. w dzień S. Heleny. Portugalczycy opuści-wfzy ią, Hoîlendrzy opanowali i porzucili ią potymdla Kap u dobrey nadziei. Kompania Judyiika Àugi, opanowała ią. Ale r. 16^2. Holi. ią odebrali. Angl. znowu ią odebrali i do dziś dnia poiiadaią bardzo dobrze umocniwizy ią. d{. ii- iz> poîd. 16. Druga ieft wyfpa tego im. W Ameryce polu. w Kanadzie
hel
hen sjs
rzece S- Wawrzyńęa na przeciwko Mont-Real.
H E L E N A, (S.) f rzeg Jîawny w Angl. nnpzeciwko Portfmouthu na wy fpie wigfet.
HRILFENBURG, zamek mocny Czefl;i w Cyr. PracheiWkim 04. w, cd Pifek. Aîiany ieftzanie-dobyty.
HE I LA , lub Hflieh, M. w Irak-Ar; bii nsd EidV;:te^'Ł. o 2. nt. od rozwalin Babilonii, 25. od Bagdadu.
H E LL-V O E T-S LU Y S , m. ufortyfikowane na. wy (pie Wernie. w Hollandyi. Ziegcto poi tu wvie-chat Wilhelm III. r. 16&8. dla zrzucenia z Tronu fvvego Teścia. Leży o 2. nr. od Brille.
HELMERSHAUSEN , m. ^ niż. Hr.flyi o 7. m. odKsffelu. H E t, M O NT, Heîincntî\mi , v,- Niderlaad^ie w Brabarry; "oHerid.evikiey w powiecie Pce!., .d z mocnyin zamkiem nad Aą, o 7. "*• od Bois-le-duc, 6. od Grawy, °d Bruxelli. dî. 23. 12. fz. 5T. 31.
HELMSTADT, albo Helw-^Jaedt, HelmflaAmm , piękne M. *; iem. w Xftwie Brunświckim» Ie-b 3 0. w. od Brunświku. ieft fundowane przez Karola W. z Akademią założoną, r. 1576. Jeft Oy-4żyzną Hermanea Konryngiirfta.io, ed Brunświku. dł. 2^. 4^. fz. 52. 2°- ob. Werden.
H E L M : S T A D T, M. mocne i nsdmor!kie Szwecyi, ftoîecznepro-^';nc. Hallandyi. Należy do Szwe-°w cd r. 1645. Leży przy morzu a'tyckim o 22. w. od Lun den,, 22» ® Kopenhagi, 24. od Gottenbur-
uih ź°' 30- fz" 56- 2-i iELSIMBURG, Hetfimhurgum,
• port i zamek Szwedzki w Scilo» Rad Zundem. Wzięte było od uiiCEykow r. 1709. Jeft o tu. it,. j połd, od Helmftadu, 9. od Lun-eut?t' 3°* 35- fz' 56. 2.
HELSINGFORD, Htlfing-C v f ' ^zy"gfort m. Finlandzkie ^yîandyi z portem dofyć wygo-
dryra, o tu. g. na połd. ku z. ocl Borgo, dł. 43. 2c. fz. 60. aa.
HELSÌNGIA, HelfyrigaPro-wineya Szwedzka nad Golfem Bo-tnickim położona.
Ii EL' 1 N G O R , lub Elseno-ra, Jłelfingora , Helzyngora, M. Dańfltie na wyfpie Zelandyi nad Z iti dem Ic^ącfe o m. 6. na połrt od Kopenhagi naprzeciw Helfimburga» Okręty wfzyftkie, które przechodzą przez cieśninę Zundzką, obowiązane iię opłacić tu eło Krolo-wi Dui'ikîemu. Ztąd był rodem fl. Jan Izaak PoHtanus. dł. 30. 30. fz. 55- 5^*
H E L S T 0 N, m. Angiel- w Hr*
Kcrnr-Wallii, wyfyła 2. Dep. na Pari. m. 2. odFalinuthu ,75. od Londynu.
HEM, m. i Margr. w Flandryf
m. 2. od Lii!?.
H E MI S P H E RIU M, Jîemtf-pkere po Franc, termin Geograficzny, znaczy połowę Globu zie-mno-wodnego na karcie wyrażonego , iak oby go cyrkuł przez cen-trrm prowadzony na 2. równe dzielił części. Kazdv cyrkuł wiçkfzv w Sferze dzieli Glob na 2. Hemif. p h er ia.
H E NIN, Wieś Fr. z tyt. Hr. w Hannorii przy S. Guillan. nad rz. Hayna.
HEN1N-LIETARD , m. i dawne Hr. w Artezyi z Opac. Au-guft. »t. 2. na w. od Lens, 2. od Duaku.
HENLEY, Arcatiti a, m. Angiel. w Hr. Cxfordlkim nad Tamy-zą, fiawne handlem fłodow dobrych, do robienia piwa. Jeft o^. ią. na z. od Londynu, dł. 16. 45. fz. 51» 32-
H E N N E B E R G, Henniherget, Xftwo Hennebe/Tifkie w Frankoniî w Niem. między Turyngią , Haf-fva , Opac. Fuldeńfkim i Biłk. Wurtzburftim. Szmalkalda ieft M. S. od którego zamek Henneberg ieft o tu. 7. na połd. Rozciąga fię to Xftwo wzàiuz na nt. 20. wfzerz LI ij
î76	her
na io. Nal. do DomuSafluego prawie caie, Landgraflf Heffe-Kafleliki, Opat Fuldeńflsi i Hrabiowie Stol-berfcy znaczną iego część pofiadaią.
HENNEBON, Hannebonum, m. Fr. w Brytanii w Dyec. Vannes nad rz. Blawetą, o 2. nt. od O-rient, 2. od Port-Louis. Bogaci tam kupcy znaydKią fię, m. 110. od Paryża. dł. 22, 23. fz. 43. i.
HENNIN, wieś w Burgundyi z tyt. Hr. o m. 1. od Gengour.
HENRICHAW, M. w niż. Szląfku w Xftwïe, i o 2. m. od Miin-fterbergi. jeft tam Opac. Bernardy fifiłc i è.
HENRICHEMONT , albo Boisbelle, Xftwo we Fr. w Ber-ry, o 5. m. od Burges nad Saudrą. Kroi kupił go od Xcia de Sulły r. 1767.
HEPPENHE1M, Hapianum, m. Niem. z zamkiem i Opac. w E-lektorftwicMogunckim między Hći-delbergą i Darmftatfem. dł. 26. 11. fz. 49'. 39-
HE RAK. M. 11a poïud. morza martwego, ftoì. Arabii opoczyftey.
HE RA KLE A, aibo Eregri , lub Penderachi, Heraclsa , M. dawne w Turcyi Azyat. w Natolii, z Biïk. Greckim i portem. Bardzo ieft ft. w ftarożytności, widać tam ie-fzcze ofłatki iego dawney wfpania-lości. Teodor Lalkaris wydarł go Dawidowi Komnenowi Ceiarzowi Trebiżondfkiemu. Genueńczykowie opanowali go potym, ale Mahomet II. wydarł,go im, i odtąd to miafto przy Turkach zoftało. Leży przy morzu czarnym , o 2q. nt. od Konftan-tynopola , 20. od Gallipoli, dł. 45, 53. fz. 40. 57. ob. Portici, Erecli. I HERAKLE A , m. w ftarożytności Hawne wRomaniy. Mało co dziś znaczy, lubo ma Arcy Biflc. Suffr.Konftantynopolitańlkiego. Leży w Romami nad morzem Marmo-ra, o 20. m. od Konftantynopoia.
HERAT, Hera lub Hers, Jlria, m. znaczne Perizie w Khorafian. Tatarowie pod Gengiikanem zîupi-
her
1
li go. Było zaś dobyte przez Ta" merlana. dł. 94. 20. fz. 34. 30.
HERBE M O N THerbetiton-tum, m. w Hr. i o milę od Chiny nad rz. Semoy.
H E RB E R S TEIN, Hr. w niź. Stvryi, o 8. m. od Gratzu.
H E R B E HT O T, ob. S. Jęelrzey.
HERBIERS, m. w Poitou, o 4. m. od Mauleon, i.od Grenetiere.
H E R B O R N , Herborna , m» Niem. w Weterawii w Xftwie Na(-fau-Dillemburg z zamkiem i KoN legium fund. r. 15&9. przez Hr, Jana le Vieux, i z rękodziełami mate-ryi wełnianych i iedwabnych. Leży o m. 3. od Dillemburga, 3-Solms. dł. 26. 10. fz. 50. 26.
H E R BS H E IM, m. w niż. al-facyi, o 4. nt. od Strasburga.
H E R C U L A N U M, ob. Portici.
HER E FORD, albo Hertford, Her efor dia, M. Ang ftołeczne H^-refordshiry, z Billi. SufFr. Kanter-burfkiego. Jeft oyczyzną Adama Dorlton i Seltiwarda. Pofyła 2. De-put. na Pari. Leży nad Wyą o 7. m. od Glocefteru, ć. od Worcefteru, 13. od Briftoiu , 34. od Londynu, dł. 14. 15. fz. 52» 6
HEREFORDSHIRF, Prow. Ang. w śrzodku Kraiu, ma 33. »* na około i zawiera w fobie 6óccco. ruorgow, pcfyła 2. Deput. na Pari. Obfituie w zboże, drzewo, wełnę» iabłecznik , wfzyftko to ieft nay-przednieyfze z całey Anglii. W tey to Prow. znayduie fię lławny wzgórek biegaiący, Marsleij Hill, tak nazwany, ponieważr. 1574.'w mie-fiącu Lutym trzęfieniem ziemi odłączyło fię 17. morgow ziemi, które odmieniły mieyfce przez trzy dni na-llępuiące.
HEREM, Margr, w Arwernii» o 3. m. od IfToire.
HERENTH ALS, m. w Ni-derłandzie Auftr. w Powiecie i o 8. nt. od Antwerpii nad Nethą. dł. 22. 26. fz. 51. 9.
herestal, albo Heristal, Htrijłaliium, m. w Biik. i 1i. vs*
H E R
od Paderborny nad Wezerem. ob. Heriftal.
H E R F O R D, Herforden, Her-werden , albo Herworden, Hervor-diar, M. Niem. niegdyś Cefar. ftołe-czne Hr. Rawensberikiego w Weft-falii z Ił. Opac. wyznania Augfz-burlkiego, ktorego Xisni ieft Xię-żną imperii, i ma głcs i mieyfce na Seymie. Leży nad Werrą i Aą, o 3- tft. od Rawènsberga, 7. od Min-den. dł. 26. 22. fz. 52. 12. Należy ł'o Króla Prufkiego.
H K RIC O U R T, m. i xwf ość w Franfzkońcie z ftarym zamkiem nad rz. Kigolą. Należy do Xcia Mont-belliard pod panowaniem Fr. Leży o 2. m. od Montbelliard.
HERICY, m. Fr. o 2» nt. od Fontainebleau nad Sekwaną.
HER IN GEN, M. zamek i gt'od w Turyngii nad rz. Heliną. Należy do Elekt. Salkiego. Leży o s• w. od Northaufen.
HER ISA W, Eritio , ftare i Wielkie M. Szwaycarfkie , naylu-^nieyfze i nayznakomitfze ze wfzy-ftkich , które maią Proteftanci w kantonie Apenzel. Leży nad małą tz' Brulbach.
HERISSAT, ob. Riceys. HERISSON, Ir ritto, m. Fr. Burbonii nad rz. Çevit, niedale-*° od Chęr, 5. nt. od Bourbon-Jlr-ehambeau. Drugie ieft m. tegoż im.
Poitou, o 4. nt. od Parthenay. Inne iefzcze ieft w Pikardii, 07,m. ^ W. od Eft. Pogorzało w Kwie-tn'u r. 1763.
HERISTALL, albo Hers-Huriftallum, ftary zamek i P'fkna włość Biik. Leodyilkiego po-^zone nad Mozą, o 1. nt. od Leo-Jum. Ztąd to Popin wziął prze-wi£k0 Herftalla. Kroi Prufti prze-aJ ?° Bifk. Leodyifltiemu r. 1740. r E RI y y\ UX, Opac. Fr. fund. ,* ti3i. w Dyec. Paryzkiey, o mi-Luzarches. Zakonu ieft Au-O ri CIyn' 4OUO. liwr.
HERLINSBURG, ftary za-ek \y Weftfaiii w Hr. Pyrmont.
her
*77
Mniemaią ii to tam ft. Arminius Kroi Niemców dwor fwoy trzymał.
HERM, ( S. Michał z ) m. i Opac. Bened. w Dyec. i o 3. m. od Luęon. Przyłączone ieft do Kolie-gium czterech Narodow w Paryżu.
H E R M À N S T A D, Ceben Za-ben, Cibimum, piękne, wielkie, ludne i mocne M. ftołeczne Trahfyl-wanii ż Bifk. SufFr. Koloczaófkiego. Leży nad rz. Sebeną, o 10 nt. na w. od Alby Julii, 27. na połn. ku z. od Tergowifka, 55. na połn. ku w. od Belgradu, 82. na połud. ku w. od Budy, 126. na połud. ku tà. od Wiednia, dł. 41. 15. fz. 46. 25.
HERMANSTEIN.ob. Ham-mirftdn.
HERMANVTLLE, Margr.w Normandyi nad morzem o 4. nr. od Caen erygowane r. 1651. dty Her-kulefa de Vauquelin.
HER MENS TEIN, ob.Ham-merftein.
H E R M EN T, m. Fr. w Arwernii, 3. m. oïl Croc, 10. ed Cler-mont.
H ERMI ERES, Opac. Fr. vp Dyec. Paryzkiey zakonu Norberta, row, o 2. m, oa Lagny, czyni d» r. 3200. liwr.
S. HERMINE, m. Fr. o 3. ts. od Fontenai-le- Comtt. XHEKMITAGE, Erktnus, m. w Szkocyi połud. w Prow. Lider-dal, o 20. m. tid Edimburga. dl. 14. 32. fz. 55. 26.
H E R M IT A G E, ieft także na-zwifko iednego brzegu w Delfinaćif niedaleko Thain nad Rodanem, naprzeciwko Turnon, który ieft tyt-wny przez fwe dobre wina.
H E R M O N VIL L E, o 3. m. od Rheims , ieft źrzodło mineralne. które ieft zdrowe na ciężkość pierfi. i na gęfte humory.
H KRN DAL, Herndaliu, wieś i Kraina w Norwegii w Wiełk«-rządztwie Drontheim , uftąpiona Szwecyi przez traktat r. 1645.
HE KN GRU ND, m. w wyż. Wigrach przy NewfoUii !!• przes
i7n	mer
her
fwerudy miedzi i witriolu. Ci któ-	dymi. dì. 17. 35. fz. 5T. 45.
rzy robią w tych minach dafyć ob-	KERIFORDSHÌRE, Prow.
fzerne podziemnie wyftawili miafto,	Apg. ma 43. m. na około, pofyla
ktorego liczba miefzkańcow bardzo	2, Depnt. na Fari. Miła ieft bsrdzo
ieft, wielka. Znayduią fię w tych	i żyzna, Handel iey zawili na zbo-
minach dwa źrzodła wody koper-	żu przygotowanym do robienia
wafowey, która odmienia żelazo w	piwa.
bardzo przednią miedź. dl. 36. 50.	HERT, m. w ni i. Alfacyi, o 3.
fz. 4H. 30.	• ni. od Strasburga.
H ERN O SAND , Hernofandi-	H E R T Z B E R G, Hertzberg*,
%tm, M. nadmorfkie Szwedzkie nad	m. Niem; w Elekt. Sa&im, o to.
Golfem Betnickim w Angermanii.	m. ria połud. ku w. od Wittember-
di. 35. 15. Fz. 61. 45.	gi, 14. na poln. ku z. od Drezna.
HERCUVILLÉj wieś z tyt.	dl. 31. 12. fz. 37- 42.
Hr. o w. 8. na poîn. ku z. od Pa-	HERTZBERG,M. w Xftwie
ryża, 1. gd r 1 fie Adam.	Grubenhagen z dobrym zamkiem o
HERRENBERG, m. Szwab-	4. m. od Goslaru.
îkje z zamkiem w Xftwie Wirtem-	HE RTZOG-AUR ACH » ob.
Iberfkim, o 4. m. od Tubingi.	Aurach-le-Duc.
HERRENBERG, m.wWeft-	HERTZWELD, albo Hert-
falii, w Hr. •Bergeńftdm.	weld, wieś Bifk. Munfterfkiego nad
HERRENHAUSEN, wfpa-	Lippą, kiora ieft ff. przez grob S.
nialy zamek roikofzny, przy Han-	Idziego i ieg® żony Feberty.
nowerze.	HERVORDEN, albo Her-
HE R R E N S T A D T, m. iGrod	fordek , ob. Herford.
w Szląłku w Xftwie i o 5.- m. od	HE RZEG OWINĄ , Eerze*
Wolau , z mocnym zamkiem od	gowina, Ckulmia, Kraina w Tur-
Jniafta oddzielonym.	cyi Bluropeylkiey w Dalmacyi. Ka-
HERNAUTj m. wyż. " Lu za-,	ftel Nowo ftok należy do Wene-
cyi, i o 2. m. od Lebau na trakci»	tow, refzta zaś do .Turków. Jeft:
wiel. do Zittau. W tym to miaftecz-	tam miafto tegoż im. gdzie rządca
ku dway nożownicy rodem z Mora-	Turecki rfzyduie,
wii » u formowali ft fektę zwaną pod	H E S D IN, Hefdinum , Hedvn,
Im, Htmhutoiv, albo Braci Mora-	M. mocne w Nideriandzie Fr. w Hr.
to/kich, ktorey Hr. Mikołay Ludwik	Artezyi, na granicach Pikardii. Lu-
Zinzendorf ieft głową. Bardzo fiç	dwik XIJI. dobył go r. 1630. i był»
ona w Niemczech rozfzercyłk , i	uftąpione Fr. przez traktat Pireney-
wielkich zamiefsań aż dotąd bywa	Iki r. 1659. Leży nad Cange, o 10.
przyczyną.	m. od S. Omer, 12. od Arras, 42.
HERRY, m. Fr. w Berry, os.	od Paryża, dl. if. 48. fz. 50. 22.
m. od Ckarit/i	H ES DIN, ( ftare ) o m. 1. od
; HERSFELD, oh. Hirfthfeld.	poprzedzającego, było zburzone
H.ERSPRUCK, albo Hertz-	przez Filiberta Emanuela Xcia Sa-
38RUCK, piękne M. w Franfeońii 04.	baudii Generała Karola V. r. 155s-
**i. od Laufen nad rz. Regnitzą.	HESECQ.UE,wieś Fr. z tyf
iUależy do Norymberga now.	Hr. w Artezyi, o 4. m. ed Sąint-
B E R S T A L, ob. Herifta!.	Pol.
HERTFORD» albo Happo*»,	HE S S E N, Raffta, Kray Nietn.
fflerfordta, dawne M. Ang. ftoîe-	z ty t. Landgfrafftwa w cvr. wyż. Re-
v«zrç Hei'dfordshir/z tyt.Hr, i zam-	nu graniczy z Weterawią, Turyn-
àìenrr. Pofyla 2. Deput. na Par!, i	gią, Weftfalią, Frankonią i Xię-,
teiy nad rz; Leą» o 7. m, &Ą Lora*	iw«m Btvmwtekim Paioli fiç
H E X.
wyżfzą i niżfzą HafTyą. Familia rządząca tym Kraiem na cztery dzieli fię ramienia, z których każde bierze imie Landgrafa. Dway Xiąieta Hef-fe-Ka(ielfKi Kalwiuikiey , i HeiTe-Darmfztadzki Luter/kiey i dway inni, \torzy z drugiey linii pochodzą Heffe-Reihfeldiki Katolickiey i Hef-fe-Homburfki Kalwińikiey fą religii. Ci cztery Landgrafowie biorą imiona od 4. miaft znacznieyfzych tam znayduiących lię. Haflya ieft Kray zdrowy i żyżny. Obfituié w zboże, zwierzynę, ryby, rudy, bydło, 0-^'oce, miod i chmiel. Są. tam łaźnie, hardzó zdrowe i źrzodła mineralne. Kiedy brzozy , ktcre tam w wiel-Kiey fą liczbie, kwitną, wyciągaią ïniefzkancy z nich fok, który bardzo ieft zdrowy. Poddani Xi?tżąt Heffe - Kaflelłkiego i HefTe-Darm-l^-tadfkiego uwolnieni byli wcFr. od rawa Kadukowego r. 1767. H E S S E N, m. w Xftwie i o 5. 9d Halberftadu. Od tego to mia-«eczka 'lama E affé hfn a i'we wzie-Ia imie.
HEU CHIN, wieś Fr. z tyt. Po^'ïr- w Artezyi, o 2. mi od S.
h E U DIC O U R T , pnedtym
'"ougnon, wieś z tyt. Hr. vv Xftwie
^rfkim , 0 3. m. od S. Michaîa*
rugie ieft tegoż im. o 3. w.odPe-
P.""y » inne iefzcze 0 3. m. od vi.ìurs.
U K ELU M, Hukeîum , m. . , ^i'deriandzie w Hollandyi nad 0 2. m. od Gorkumy. dî. 22. Iz' S1- 55-H EUS D' EN, Heufdena , M. ocnevv Hollandyi nad Mozą miç-y fotami 0 3. m. od Beis-ît- Duc, • od Bommel. dî. 22. 38. fz. 51. ijPri?kny tam le^ zamek.
" Ł U S D O R F, m. i grod w O-°al-d0
si II ^ vr ^ ' -Axelodunum, m. An-L V Northumberlandii, prz«d-
H I L
tym Biflc. ale przez Henryka VIII. przyłączone do Jiiik. Duramlkiego. Leży o 5. m. où Newkaftla, 70. od Londynu, di. 15. 27. fz. 55. 2.
H1 E R E S, Olbia, Arece, M. Fr. w f rowancyi w Dyecezyi Toulon. Grunta fą bardzo piękne i bardz» żyżne. Port iego ieft zawalony, a. zatymnie ieft tak iak przed tym han-dlowne. Jeft Oyczyzną (Î. Maflylo-na. Leży o 4. m. od Toulonu , i^g. od Paryża, dl. 23. 48-' 11." fz. 43. 7.' 23."
HIE R E S wyfpy, Infutce Arce-arum, wyfpy Fr. na brzegach Pro-wancyi z tyt. Margr. ieft ich Trzy Porquerolìes v Fort Croz, i wyfpa Tytana aibo du Levant. Znayduią fie tam wfzyftkie naywyfzukańfze rośliny.
H 1ER E S, Opac. Bened. fund. kolo r. n22. nad rz. tegoż im. o
1.	nr. od Villeneuve S. George. ,44. od Paryża.
HI ES M E S, Exmes, Oximus, m. Fr. w Normandii, główne miey-fc« pewney bardzo rozciągłey okolicy nazwaney Hi émois albo Exmois. Leży na ìedney nieurodzayney gć"ze, o 4. m. od Seez,36. od Paryża. dł. 17. 48. fz. 48. 46.
HIGDAM-FERRERS , m. Ang. w Nortaińptonshlrze. Pofyła
2.	Dep. na Pari. Leży o 17. w. od Londynu, dl. 16. 55. fz. 52. ig.
HI IA R, ob. Ixar.
S. HIL AIR E, imie kilkunaft'u miafteozekFr. z których przedniey-fze fą, iedno w Orlsanie nad Lige-rą»4. m. od Vendôme , drugie w Normandyi, o 4. m. od Mortaio, iòne w Poitou, o 2. m. od Mar.leon, inne przy Montagu , dwa inne w Poitou, iedno o 2. w. ©d Sables, drugie o 2. m. od Fontenay nad Authią.
S. Hit AIRE, Ópac. Bened. o t. ttt, od KarkalTony , czyni do r« 3000. liwr.
HILDBURGHAUSEN,ob.
Hilpershaufen.
». H1LDEGARLA, wSzw*«
a se
M I L
bii. przy Kempten, ieft kiafztor, gdzie Opat Kempteńfki ma fwoią rezydencyą,
H TL DES HEIM, Hildefia, wielkie i mecne M. Wiem. w niż. Saxonii z Bifk. katolickim, którego Bifkup ieft udzielnym Panem. Widzieîieft w Katedralnym kościele ftatuę flawnego Hermana albo Irmina Szefa Germanów. Dzielifię to miafto na ftare i nowe, każde , z nich ma fwoy rząd ofobny. Leży nad Irneftąo 6. m. od Hannoweru, f). od Brviinświku, <). odWolfenbn-telu. dt. 3T. 50. fz. 52. 28. Bifk. Hildesheimfkie, ieft to bogaty kray na 24. mil długi# a na 20. fzeroki. Leżv między Hanowerem, Lune-burgiem i Brunświkiem , nad Leną w kraiu obfitym i ludnym. Kapituła Hildesheimfka złożona ieft z 36. Kanonikow i 5. Domicella-ryufzow , którzy wfzyfcy w boga-tey żyłą obfitości. Prot<?ftańci maią iześć kościołow , iedną fzkołę i ie-dnego wielkorządcę w mieście Hil-desbeim, i lubo to r.iiafto należv' do Bifk. ieft iednak pod protekcyą dziedziczną domu Brunświckiego na Luneburgu.
HILLBURRUG, m. Tri. w HrJ i o 6. m. od Downy, polyła 1. Deo. na Pari.
KILPERSHAUSEN, albo Hild-
eurghausen , Htlfpcrlillfw. , M.
Niem. w Frankonii, nad Werą w Hr. Henneberfkim , o, 10. m. od Koburga. Jeft to dzicdziftwo iedney linii domii S?xe-Gotha , która 0-trzymata dla fwoich poddanych u-wolnienie od prawa Kadukowego
we Fr. r. 1778. dl. 23. 15- fz- SO-35.
HINDON , m. Angiel. w Hf. i o 5. w. od Wilton pofyła 2. Dep. na Pari.
HILSTEIN, m. w Szląflku w Xftwie i o 4. w. od Troppau przy Odrze z zamkiem.
HILDELOPEN. albo Hin-ł o p e n , Hindelepia, m. nadmor-ftie Nid^rlandu w Frygyi,o i. w.
H I R
od Werknm z małym portem.
HINDERLÂPPEN, aibo Interi, a en en, Grod Szway-* carfki w Kantonie i o ic. m. od Berny, tak nazwany od klafztoru Kartuzów, z jktorego zamek zrobiono.
HI ND O O,	m. Indyfkie
na drodze z Amadabat do Agryi w Pańftwach Mogola fi. przez fwoy wyśmienity indych. dl. 100. fz. 26. 30,
HIN G H O A, Htnpoet, M. Chiń-fkie fiodme miafto Prow. Fokieny. Widać tam wielką liczbę brani tryumfalnych i grobow wfpania-łych. dî. 136. 45. fz 25. 27.
H IO, M. Szwedzkie w Węftro" gotii, nad ieziorem Weter. dï. 31-
HIPPÓLITE , (S.) albo S. Pilt, Sanltus HippolituS , m« Fr. w Lotaryngii na granicach AÌ-facyi pod górą Wogą o 2. m. od Scbeleftatu. dł. 25. 6. fz. ąg. i6. ob. Pocilten (S.)
HIP POL IT E, (S.) piękn« m. w Diec. Alezvifkiey i o 4. m. od Alais nad rz. Vidourle, z dobrym zamkiem- Jeft tam kanał przez cale rńiatlo przechodzący i kilka młynów obracaiący i wody do kil-kiinaftu fontan dodaiący. Obywatele tego niiafta byli przyczyną znie-fienia Edyktu Nanteńfkiego za t* iż napaftowali i naygrawali fięz ie* dnego Xięd?a S. Sakrament njofą-cego. dł. 2t. 35. fz. 46. 50.
HIRSCH-HORN , m. z dobrym zamkiem na prawym brzegu Nekry o 3. m. od Heidelbergi, dl. 26. 35. fz. 46. 28.
HIRSCHAU m. i Grod v/ wyż. Palatynacie, o 5. m, od Am-bergi Tu Hieronim Pralki był przy* trzymany r. 1415. Należy do Ele' która Palatynu.
HIRSCHAU, albo Hirsaug®» Sł. Opac. Bened. w Xftwie W'1""" temberfkim nad rz. Nagolą, przed* mieście Kalb. Było feknlaryzoW* ne i d*tie Xzçtom Wirtembërikiœ»
Opa»
hoc
Opat Tritheim pifaï kronikę Hir-
fchsufką.
" HI R S C H-B A D , źfzodto wody mineraltiey bardzo zdrowe w-Xftwie W ir temberfkim na trakcie Studgar. ikim. Niedaleko ztamtąi między dwoma korytami Nekry znayduią fię fybitwy bardzo zachwalone.
HIR s C H B E R G , ob. Hit sh-berg.
HIR S C H F E L D, m. w^ wyi.
Lu/.atyi tiad Neiffą, o 2. m. od Zyt?,u , dò ktorego należy. »
HI RSCHFELD, Htrofeld*, rn. Niem. w cyr wyż. Renu ftol. Xftwa odtąd, iakOpac. tego im. by-'io fekulary^owane dla domu Heffe-Ka,ffeiAitfo traktatem Weftfalifeim. Przy mieście ' znayduią fię wody mineralne. Leży nad rz. Fuldą.o 8. m. od Fuldy, 14. od Kafielu. dî. 27. 27. fz. 51. 46.
H1R H j b E ii G, albo Hirsch-nr.rg, Cervìmontium, m. Szląikis w Xftwie i o g. m. od' Jaury nad Bobrą , 11. przez lweiaźnie i przez fwoy nandêi Dlocien foźnych.
H IR ZI B, Czechach w cyr. ■ Caurzymfkim , ieft ij. przegraną Huflytow r. 1434.
H1 T H , albo Hieth , lii ta , m. na ii merliti e Atigiel. w Prow. Kent, pofyła 2. Dep. na Pari. Piafki zn-pelnie iuż prawie iego Port zaly-paiy. fz. 51. 5. ob. Porto w pięć. ■ HIT Z A C K E R, Hidonis t-ger, i Grod w Xftwie Zsil, przy tym wieylcu gdzie Jetza wpada w Elbę o u m od Dannebergi. Robi^ tam dobre piwa, które do Hamburga przewożą.
Hivernaux, ob. Jvernaux.
'I LU BO CK A, ob. Fraven-oerg.	.
HO CHBERG , albo Hociìe-®.u.rg» Hochbeyg*, Margr. w Szwa->| w Brifgawii. Emetingen, o 4. m. n.'i fvburga, ieft mieyfce gtowne lal do Xcia Badan Dutlach. dl.
48. io.
HO CHE NA u, m. ^ niż, Au. im
H 0 F	aji.
ftryi w Pcw. niż. Manhartsherg.
HOCHEIM,w Elekt. Mogunt-ckim przy KafTeln nad Renem. fl. ieft przez fwe dobre wina. Należy do K'apiruty Moguntckiey.
H OCH ST ET, Hochftadt,al6o Hochftedt , Hochjłetum, zamek i m. Niem. w Bawaryi nad Duna-icir., fi. przez krwawą batalią, którą Xźę Eugeni z Xciem Maribo-rugism tam wygrali nad Francuza, pod komendą Marfzalka Tallard r. 1704. 13. AugUfta. Ctfar. byli tam zbici r. 1703. L^Jy nad Duna--iem o 5. sn. od DotwWertu, 2. od Dilli.:;.;' .1, 9. od Ulgfy. dî. 28*30. fe. 48- 36.	%.
3CHSTRA TE N, ob.Hoog*
ftraten.	/
HOCKERLAŃD, 'Hacker* iandia, ieden z ^trzech cyrkułów Pruftich wfchoduich. Holland ftoi lecjnym tam ieft miaftem.
H O C K11< K E N, przy Lœbau, w wyż. Liizacyi. Kroł Prufki byï ram zbity r. 1758-
UOCQUINCOURT , ' wisś Fr. o 2. m. od Abewilli.
H O D O NIN, ob. Goding. HOECHST, piękne m. Niem. w Wetęrawii w Elekt. Mogunt-ckim na prav/ym brzegu Menu, o 2. nt, od Fnftikfortu. df. 26. ic. fz.- 50. 1. Hr. de Stolberg pofia-daią go pod 'tyt. Lenności.
HOECHSTAED, M- i Grod w Frankonii z zamkiem w Bifk. Bamberfkim, przy Forchheimie.
H 0 E D ï C, wy fepl^a Oceanu przy Belle-Ifle.
HOEFT, albo Hovkt, zamek w Prufacii nad Wifią. dî. 37. 10. fz. 54. 28^
H O El CHE U, M. bardzo han-dlowne Chińfkie czternafte zmiaft celnych Prow. Kiangnan. Wtym to mieście na^lepfze Chińfkie tufze robią i nayleplzą zbieraią Herbatę, dł. 137. fz. 34. io.
HO E XT ER, ob.-Hoxter.
HOFALISA , albo Hòmfaliza, Hofaiifa włość w Niderlandzia vy X.,
,st H O H	HOL
Luxemburflum, o tą. w. od Leo-	berftadfkiego. Elekt. Hanowerfki i
dium, ï2- od Luxeraburga. dt. 23.	inni Xiąż§ta , inne pafiadaią kąwał-
34. fz. 50. 2.	ki. Hrabiowie Śtolbergfcy pofiada-
HOEF , HoffoC,. Curia Varìfcò-	ią iako lenność należącą do Donni
rum, dofyć piękne M. Niem. w	Brandeburfkiego, ftary zamek Ho-
Frankonii z pięknym Kollegium w	heitîVdïn i 9. wfi ao niego należą-
Margr. Bareuth. Leży nad Lectą o	cych. Zamek ten leży o z. m. od
10. m. od Kulmbachu. dt. 29. 45.	Ń^rthanfen.
fz- 5o.1 2-i- Wckołicach marmur	HOHKNSTEIN, zamek i
czerwony i czarny znayduie dię.	Gród w Miśnii, o 4. w. od Drezna.
H O E F , M zamek i włość w	H O H E N S T E1 , m. w Minii. Auftryi w Pow. Manhartsber-	śnii w Cyr Ertzgeburlkim, nad fltitn i	Muldą, b 4. m. od Zwickau.
HO FF E t? J S A, włość w Lo-	H O M l' NT WEIL, Dudlmm,
tarvngii, o «t'» od Darnay.	forteca Wiem. w Szwabii w Xii me
H O U EJfob. Heugue.	Wirteraberfkim na Ikale, o 3. «t'
HO HE N&A SP E RG, St. for.	od Schafhuzy. dt.a6. 25.' fz. 47. ą. •
teca w Sz\Vabii w Xftwïe Wirtem-	H O H E N-Z O L L E R K , ob«
berfkim przy fn. Afperg. o ut. od	Zollem.
Stutgardy. FranS dobyli go r. ibfiB-	HOKIEN, M. Chińikie trze-
i minami baftyon ieden wyfadzili,	eie miafto prow. Pekeli między kil-
ktory dotąd nią ieft zreparowatly.	ką rzeczkami. Ma mi aft pod
Dobre wina rolną w okolicach.	fwoią dependencyą. dt- i33- 40. fz*
H O H E N'B E R G Jhfieębe.' ga,	3g. So.
Hr. i zamek Niem. w Szwabii Au-	HOL A BRUN1, wiźfza i niżfze
<ìry. przy Nekrze, o 12. m. od Tu-	fą dwa m. w niż. Aulir, w poW-
bitigi.Ma 5. m. wzdłuż,a4. wfzerz.	niż. Marihartsberfkim.
dt- 3 o- fz- 47- 52*	HOLACH, ob. Hohen-Lohe.
H O H KNELB A , m. w Cze-	H0LDERN2SS , maty Po-
cbacb w Cyr. i o 11 m. od Kęnigf-	wiat Angitl, w części wfchodniey
gratzu , przy źrsodle'Elby. Wiele	Yorcksbiry, z ty t Hr. ,
tam ie!t rzemieślników.	H O L D O N I N , ob Goeding.
HOHEN-F, MS, ob. Ems.	HOLE, Olino , wielka wieś W
H O H E N-L l M B U R G , ob.	IHamlyi z Bifk. i Kollegium, gdzie
Limburg.	tamtevfze dzieci rożnych wyźfzrch
HOli EN LO HE, , albo Ho-	t,auk fię uczą. Domy fą tam ieine
lach , Hola:, hi u s, Hr. Mieni. w	od drugich pooddzielane z przy*
Fnnkonii pojadane od Hrabiów	czyny ognia.
idących od ' iiratona , który żyt w	HOLLAND, m. Prnlkie #
t). wiedli Hr. to ma « 2. m. wzdtuż,	Hockerlandii, o 5. m. od Eibląga'
S- wfzerz. Leży nad Koclierą i Sa-	dt, 3g.* 58. fz. S4- 6-
xlą, "	HOLLANDU,Batavia, Hot".
HOHEN-MELTZEN , ob.	ląnd:a, Hr nayznacznieyfza z 7*
Mejzeii.	ziednoczonycb Prow. między Zuy
H O H EN-S O LMS, ob. Śolms.	derzee, morzempołnocnym,Zela»'
HO H K ^ STE iN , Honfteuv,	dyą i Prow. Utrechtfką. Dziel.1. i>?
alb H.uftién , Hr. znaczne Nie-	na Hollandyą potn. albo. Weftfr/'
mieć. w Trryngii na granic..;ch X.	zvą, i na Holland, polii, czyli Zuy
Anjrałt \ Hrabtt'*... Stolberg. Maio.	Holland. Ve.maty Golf, ktorvIÉj|
w. wzdtuź, 8- wfzerz , należy po	częścią Zuyderzee, oddziela Ho'*
Więktżey czyści do Kroi	ód We!ifr «zyi. Obie razem ie*:
który go przy łączy t do XftwaHal-	tylko (kiadai.-, Prow. ktorey
HOL	M O M as5
biorą tytut Hollan. i Wcftfry^yi.	krainie na potn. Europy wzdtui
Zgromadzenie to iert złożone z De-	prv elmyku IVaig&ti.
put. i Konfulow każdego miafla	HOL S TE IN, Holfatia, Hol-
fciprocz fziachty, która ma pierw fz y	fztyn , kray Niem. z tyt. Xftwa
glos. Odprawuie tię ich rada w Ha-	międzymorzem potn. na zachód,
aze. Grunta weatym tym krain fą	morzem Bałtyckim na w, Slezwi-
vvilg trie i btotnilłe, mato tam zbo-	kiem na poin. Lav/emburgiem ,
ża (ieią, w niektórych to tylko rniey-	Meklemburgiem i Elbą na potd.
1'cach, ale weatym kraiu karmi»-	Pcfiadane byto przez Króla Duń-
niein krow tylko zaprrątaią fię,	fkiego i Xcia Holfztyńlkiego , na
które pryncypalnym tam la boga-	Gotorpie. Ale r. 1773. zamieniał
etwem. Wfzyfìk . tam! anelami ieft	fię Xżę Holfł tyń/kizKrol. Duńfkim
podzielone, które liuźą do ufufze-	na to , co pciiadat w Xftwacb 0L««
»ńa łąk, i nlacniaią dovi cz potrze-	dembuifkim i Delmonhorfttkim*
bnych rzeczy i tranfpart towarów.	Dwie tam fą tylko Regencye w
Lubo tam ziemia ie<t niepłodna,	Hlni fztadzie i Kielu. Holfztyn ieft
lubo ani zboża ani v.ina ni« rodzi,	podzielony na cztery Kantony, na
z tym wfzyftkim nie ma w świecia	Holfztyn właściwy na pedn. Dith-
kraiu we wfzyttko lepiey opatrzo-	m»rfya , na z. Stormaryą, na połd.
nego arii bogatfeego, dl;: i»go nie-	Wagryą, naw. Ma 48- w. wzdłuż,
^miernego handlu. Prawdziwa pro-	a 32.'w fzerz, i fk|ada część Ce-
dukeya tego kraiu iefł mafio i 1er ,	farftwa Niem. Grunta dobre fa do
poniew aż płuna, które w Harlem	uprawy roli i 'do pafzenia bydła,
belą-, fą w fąfiedzkich kraiach tka-	Obfituje w zboże, w bydła roźne-
fie Ale przez wielki hai del, kto-	go rodzaiu, w owce, w zwierzynę
ry obywatede prowadzą , można tam	i drzewo. •
do^i ać wfzyftkiego. Miaffa i wfie	HOLTZMUNDEN, m. Nie-
Jjfpariiałe, pafmem nieprzerwanie"	miec. nad Wezerą w Xftwie
ciągną. Niektóre fą ta\iem ?y-	Wc-lfenbutel, o 1. w. od Korweyu;
^ca,g :zie ia.dąc povozejai lub wie-	miefzka tam generalny rząd/ca.
fzefaem dychać trzęfącą fię ziępiif,	HOLY-ISLAND, albo Liw-
gdyby ona wewnątrz wydi*ążo-	disfarma , wyfepka Angl. na brze-
ną , lub iak gdyby wodą utrzymy-	gach Northumberlandii. Było tam
wana była. Amfterdam Itolecznym	Biik. teraz do Durham przeniefio-
ieft miaftein. t-iollendrzy fą	ne. Nie iefi ludna. Bawią fię tam
fiobrry gospodarzę, przywiązani do	tylko polowaniem i rvb łowienierii.
ancjlu i bardzo o fwoią wolność	Pert ieft tam dofyć dobry, ma za-
goriiv. i. Kobiety fą fkromne , i za	mek na fwoią obronę, dt. 15. 56.
pierwfzy fwoy cel porządek i go-	fz. 55. 40.
Podarftwo imaiąfce. Reiigia Prote-	H Ò M A R A, albeHoMAN, Ho-
^ań(\fa ienr tam panu: -a , wfzy-	mara, m. Affr. w Kroi. Fezań-
'e inne fą też eie piare. Kie trze-	flkim w Prow. Habat między Ar-
'Hiefzać Holi właściwie wziętoy	zillą i Alkazarkwiwirem, o 5. #*.
t -zpltą Hel! Ta zawiera w fobie	od każdego, dł. 12. fz. 35.10,
»,^rri Prowincyi zjednoczonych, ob.	H0M8ERG, albo Homburg,
rl n'i"d'	M. w niż HafTyi. 0.6. m. od Hirfrh-
t . LLANDIA nowa. Dano	weldu. Należy do linii pobo-
Irn« matemu Kraiowi Ameryki	czney Rheinfeldfkiey.
n'Ana ^rz egach wfchodnich no-	HO M BERG, inne m. zamek
iovv a f■ ^aKże iedney części kra-	i Grod w wyż. HafTyi nad rz. Oh-
Ivtn .^nych , niektórym ma-	mą o 4. -,n. od Fritzlaru. Nal, d»
4 vcyiepkom i nuiey nak^niec	Landgraffa Darmftadzkiego.
Mm ij
2g4 N H O N
I! O Q
HOMBERG.IIr. zamek i włość po-	dyi,w Lìeuvfo z dobrym portem »
łożona w Xftwie Bergfkim, o 12. m.	Trybunałem naywyżfzym i Adtni&"
od Kolonii, 144. w fi do niey nalęzą.	licyą. Handel tu fię dofyć wielk*
HOMBLTERES, cb. Hum-	prowadzi ofobliwie koronek. Leży
1)1 i er es.	na lewym brzegu uyścia Sekwany»
H O MBU R G, grod w wyż. Ilaf-	o 5 «• .»«. od Qu:llebeuf, 3. od Port-.
fyi,K> 3. m. od Frankfortu, ieft re-	l'Eveque, 7. od Lìfieux, 16. od Ro:f~
zydencyą Landgraffa Hefle-Wom»	en, 4a. od i'aryza. di. 17. 43.' 17»"
fcurfkiego.	fz. 49. 25.' 21."
HOMEt, m. Lit. w Woicw.	H ON H OLT, Opac. Panieu fzla*
MirWkim z Stwem nad Sofzą pod	chętnych w Bi&. Munfterfkim , i
pan. Roffyi, od Rzeczycy naw. m 8.	Grod. Horflrmaru.
HOMBURG, dawne Hr. i za.	HOMIÏON, m. Ang. w W'
inek Xftwa Woifeiìbuttel przy Eber-	wOnshirze. Pofyłr 2. Deput. na PącL
fteinie.	Leży o 4. m. od Exceftéru, 42. od
HOMBURG, łlomburgmt, M.	Londyn;- dł. 14- 1$. fz. 5©- 42» Niem. z zamkiem w Hr. Sarbrnck,	HÓNNECOURT,m. i Opac-fi 2. m. od Dwóch raofiow, mal. do	Pr. w Dyec. i o 2. m. où, Cambrai-') Francyi. dł. 26. 6. fz. 49. 20. Z3-	nad fez. Skaldą. Zakonu ieft S. Bern ek ieft tegoż jm. w Szwavcaryi,	ned. czyni do r. 9000. liwr. V Kantonie BazyŁeyfkim na Skale,	HONOLSTEIN, m. Niem. o pod górą Jurą. Jeft także mała	6. m. od Trewiru. dl. 24. 40. fz* Kraina w Szw^tcaryi w Tochenbur-	49. 48.
gu, nazwana la 'Q'ujlict de Horn-	HONORAT, ob' Lerins.
bourg. ,	HONORE, Opac. Bened. W
H O N CE, Opac. Norbertanow,	Tarałkonie.
w Dyec. i o milę. od Bayony, czy-	' HONSCOTTE , Phtiw?fia'
ni do r. 2coc. lyvr.	m. w.Fiandryi Fr. w Dypc. Ypres*
H O N A N rHonania, piąta Prow.	q m. ed Berques i Furnay.
Chifilkarta pot ud rzeki iołtev.J3ar-	Hu N T , albo Kondt , odnóg®
dzo ieft piękna i żyżna. Chińcz^ko-	morika międay Flandryą i 'Zelan"
wie zowią ią ogrodem Chińfkim.	dyą prźy zachodnim uyściu Skaldy»
Więcey tam nad dpefięć millionow	H O O G S T R A T, HoglłratuM »
dufz liczą i ośm miaft wielkich , z	m. \v Niderlandzie w Brabancy '
których Karfung ieft pierwjze , a	Hollenderfkicy w Powiecie AntwC;
Honan drugie. Chińczykowie maią	pii.ftoł. Hr. dofyć wielkiego, tef' '
smiafto Honan za śrzodek świata.	im. które ma ty t. Xftwa. Leży o o»
HONDURAS, Hondura, Prow.	m. od Antwerpii, 3. od Bredy. dł»
Amer, połn. w nowey Hifzp. nad	52, 16. fz. 51. 25.
morzem poln. ma 150. m, wzdłuż,	H O O r N, albo Hornes , Hr. p0*~
go. wfzeri odkryta przez Krzyfiito-	łożone między Leodium, i Geidry:;»
fa Kolumba, podczas czwartego io-	które maj. m. wzdłuż, 5. wfzcrz. •
go woiażu r. 1502. Walladolid fto-	Nal,. do Hr. Hornow , których doni
îacznym tam ieft miaftem. Podczas	iefzcze kwitnie w Niderlandzie. M"
oftatniey woyny. Anglicy wyftawili	Filipowi Hr. Horn, gdy głowęucię-
tarn byli zamki, które przez trV	tor. 15 68. Hrabftwo to do BifK. Le-
ićtat Werfaliki r. v 63. zburzyć mu~	odyi(kiego, było przyłączonó. ï»lia-
fieli. Ale ten traktat dał im wolność	fto Horn leży o m. i. ed Mozy i ru*
wycinania na fwoy profit drzewa	remondy. dł. 23. 30. fz. 5r. 12. '
d: Ceimpeche zwane. _	HOPITAL, m. w Ferez naC
HONFLKUR, Hune/lotum ,	rz. Lignon, o 7. m. od Roany.
M. znaczna' Fr. wvwvż. JNorm^a-»	HOQUJ.N COURT? ©b.^fio6*
H O K
hor
fuincoyrt.
. HOR ASO WlZ,alh0H0BAD0-Witz, miaftoCzeflcie węyr. Pracheń-flvim , nad rz. Oftaną.przy Pifecku.
H B, m. Niem. w Szwabii w Hr. Hohenberfkim
H 0 R B U R G, Jfor bur gum, Ar-gentaria, Hr. vy Xftwie Moutbel-ìiard nad Illą, o milę od Kolinaru.
H O 8 E B , Metani, góra Azyat. W Arabii opoczyftey, tak blizka góry Synay, iż Synay i Horeb zdaią fię być dwoma częściami iedney góry, co ieft przyczyną, iż Pifnrio S. bierze ie częftokroć iedno za drugie." ,Synay ieft na w. a Horeb na z. przeto też przy w (chodzie fiońca okryła ieft cieniem góry Synay nie bę-<ląc tak ona wyfoką. Bardzo ieft'Ì. w nśmie S. Pod nią ieft kla-fztor S-. Salwatora, gdzie rezyduie fìiflvtip Grecki, i zakonnicy za re^ gulą świętego Bazylego idący, trzy *dbo cztery iëft tam pięknych źrzo-deł, i niezliczona liczba drzew fruk-, to wy ch.
HORIZONT, ieft to wielki cyrkuł, który nâ dwoie glob przecina, oddzielaiąc tę część, którą wi-dziemy od tey, która przed nafze-ukrywa fię oczyma. Dwa ich fą gatunki.
HORIZONT racionalny, albo aftronqmiczny, ieft to plan, ktary przez śrzodek ziemi przechodzi, i który ma za., bieguny Zenith, albo punkt niebiefki, który ieft nad natemi głowami, i Nadtjr, albo punkt -niebieiki, który ieft pod nafzemi jogami całą ziemię przechodząc. Daieli on Herpisferium wyżfze od ïiizfzego. Takibv to Horyzont uka-Kał (>ę,;gdyby ziemia była vyìdziana od Iwego śrzodka, będąc na dwoie przedzieloną , i gdyby iedna ze «woçh części w niwecz fię obrociła.
' ^^^ONT widzialny, ieft ta z'e.rn' » atbo morza, którąmo-■ 'py °dkryć nafzemi oczami, na •>oucu ktorey niebo , letore ograni-kza nafze oko, zdaie lię opierać. Wzrok zai nafz na w. 15. pofpcii.
eie zafia<îa.
HORN, albo Hojjnb, Uot-na, miafto mocne i znaczne w ÌSider-
landzie w Weft fryzy i, z dofyć dobrym portem. Lubo Amfterdam o. debrał mu część iegohandlu,z tvm wfzyftkim nie przeftaie iefzcże być bardzo handlownym,. Tu to tuczą woły, kiore ż Daęii i Hoifztynu przychodzą. Wielu ztąd mędrców było rodem. Leży na brzegu zachodnim Zuyderzee, o r. m. od E* damu , 5. od Amfterdamu. dł. 22. 30. fz. 52. 38. ob. Hoorn.
HORN , port na ieziorze Kofi-ftancyeńfkim, należy do Bifkupa.
HORN, Horna , ra. Nlsm. w niż. Auftr. na granicach Moraw i i, o 15. m. od Wiednia, dł, 35. \2. fz• 48-
HO R Ń, m. w Weftfalii gtowns iednego Powiatu w Hr. Lippe-Det-mold, na granicach Paderborny. ob. Hirfch-Horn.
HORNEBACH, albo Horren-bach, Harnębachium, m- Niem. w Xftwie i o 2, m. od Dwóch moftow nad Horną, z Opac. Bened. dł. 26. 11. fz. 49. 13.
HORNBERG, Hornbergtt,M. Niem. w lefie czarnym w Xftwie Wirtemberfkim. Leży nad rz. Gutach,, o 5. m. od Kotweili, 6 od Fryburga, dł. 24. 56. fz, 48- 10.
HORNBURG, m. zamek i Grod w Xftwie i a S- od Halber-fztadu przy Ofterwicku. Od'Hamburga aż do Ofclierfleben ieft część, ziemi błotniftey na 24. *«. długiey , ria 2. fzerokiey. Trzy tam bito tamy dla fpławu wodv w Bodę.
H O R N H A U S E N rwieś xv Xię-ftwie Hałberfztadzkim, gdzie fą wyśmienite wody.
H O R N O Y, Hornaceus, m- Fr, w Pikardyi, o 7. m. od Ami,ens z O-pac. Bened. które na przeorftw© o-brccone było , i ktOre czyni do r. 3C0G0. 11 vi r. Dwa tam targi co tydzień odprawuią/ię, z których ie-den ieft flawny przez fwoy handel nici i wełny.
386	hot
HORODŁO, m. Pol. w Woi. Bełzkim , Stwo i mieyfce Sądów Ziem/kich. Pamiętne ieft nrt?nowio-ną tu r. 1413. między Polakami i Litwinami co do Urzędów i Praw rowi\ością, złączeniem wielu fami-, lii Litewlkich z Polfkiemi. Leży nad Bugiem , malo ieft ofiadłe, teraz pod panowaniem Anftr, wcyr. Bełzkim, v Dyftrykcie. Zsmoy/kim , od Uści-tuga m. 2.
HORQDYSZCZF., m. Lin. w Woi. Mińfkirri z Opac. Bened. od Mińfka w. 4.
H ORP, m. Fr. w Pow. Marne, w Dvec. Mans, o 3. m. od Mayenny.
H O R S E N S, m. Duńskie w Jut-landyi w Dyec. o 10. nt. od Arhus.
HORS H Ą M , m. ang. w Suf» fex,o 9. m. od Londynu. Pofyła 2. Deput na Pari. <11. 17. 35. fz. 5 î. i 2.
HO RTS M A R, ffoYfmaria, M. pc mierne, zamek i grod. Leży 0 8* m. od Munfterù.
HOKYN, rz. Pol. w Woi. Wo-fyńfkim , pìynie pod Zaflaw , Ofcrog, Alexandryą, fąc y Hę z Ski^zą i wpada do Pryp eia.
H US T U N , ob. Baume. 1 HOl TENTOCt , Naród Afryk-w Kafreryi przy Kapie dobrey nadziei. Podzielony ieft <:a czterna;;«.ie f rowincyi, z fctoryrh każda <jna fwvciì ofobnych wodżow , i fwe wfi'è albo Kruie. Nigdy nie miefc kaią dingo w tym fàmym mieyfcu, ale tu i owdzie oboznią. Wfzyfcy albo polow aniem albo ryb łowieniem,bawią fię, albo te?, trzód pafzeni?m. Mocni fą,obrotni, śmiali .zdolni do robienia bronią, a bardzo, v>ad#. v. fzyftko o Arą wolność gorlic i. Żyją dingo, wzroftu fą pomiernego, koloru zaś czarrueyfzego niż inni îndvanie. Letkość ich do biegu ieft « idzwyczayna. Chodzą goło. zdobią fwe włofy konchami , golenia zaś kifzkami żwierżęcemi, luorym aż ztwardnieć dozwalaią , abv ie fnogli fmaczniey za Vśm lub dzie-*ięć miefięcy ieść. Niepodobnego d® wiary iii niechiuyftwa , nttóźą fię
HO U
i
łaynem krow, profiąt &c. co fpra-wuie, iż niewypowiedzianie śmierdzą. Kiedy im kto wymawia śmie* fzność ich zwyczaiow, oni nic innego ita to nie odpowiadaią iak to, iż takie fą %y yczaie Hotter,<f tow. Kobiety, ich tyle liawow u pa lec W obcinać fobie powime, ile razy za mąż idą. U tego narodu bardzo muto «znaków religii widzieć fie dare. Nie przypulkczaią oni drugiego życia , a iako fą wielcy próżniacy, nie pracuią tylko tvle ile potr/.eba do utrzymania' życia, i zamrą z Hol-lendrow, iż ci tvle trudów lobie za-daią dla zebrania hogaftw. To pi-lze o'nich Xiądz Tachard, Wataże do Siam, D, r tup it r.
H O U', Ksp i'fryk. w wyż. Gwinei miefzknny przez Kwakwaanow. ob Adaous.
HOO , Opac. Kanoniczek w Dyec. Toni., o 3. ni. od Bar-le-Duc.
H O U A T , 1Tarata , wyfpa Pr. przy brzegach Bry tanii, o ą m. od Belle-isle. Ma 4. tu. na około. Anglicy nadarepnnie ią attakowali f• 1697; wzięli ią w oftatniey woynie» i oddali p.: zez traktat r» 17Ć3. dî.
14. ;-h. iz. 47. O.
H 0 U D ,VN, Hofdencum, m. wy-fpy Fr. w Beatu e t Dyec. Chartres nad Węgrą, o 13. w. od Paryża, 4 od Dreux, jeft tani manufaktura pone oth wełnianych. Jeft to Oy-czyz:;-.i fi; Patina, dl. 19. 15'. 38". fz» 48- 47'. 21".
• ! i u U D A N C O U R T , wieś w Beauvois, o 3. m. od Compiegne, d-ila fwóie imie . omowi de lu Molrt.
l ' O U b E T OT, wieś z tv;t. Hr. w Nornia-ridyi, o 2. m. od S. Valéry w Pow. Ceux-
H O U GUbl, albo raczey Hogue» Gga , mocny i piękny brzeg w Nor-mandyi, o 2,, m. od Barfleur. Franc, kornmenderowani przez Marfzaîka Tourv il le byli tam zbici przez fiot-tę Angieliką r. i 692.
H O U L M fcl, tìolmetius Pagai » Fraina Fr. w niż. Normandyi., miedzy Domfront i Falaile. Siawaa ieft
HUB
tylko przez fwoy iablecznik i przez fwe rudy żelazne.
HOUSSAYE, kilka ieft mieyfc tegoż im. we Fr. iedno o 3. tn. od Amiens, drugie o 3. m. od Gifors.
H O X T F R, Hqxaria, m. Niem. w Weftfalii nad Wezerom , 3. nt. na połn ku w. od Korwev, 11. na p( In ku z. od Paderborny. dî. 57. 12. fz. 51. 50.	\
HO Y wylba, Dumna, iedna z Orkadow , ina 4. m. wzdłuż Część nazwana Wats, ieft żyżna i bardzo mila. Znayduie lię tam Port North-Hope, ifcd n z naylepfzych w Europie, i bardzo wygodny do połowu ryb. Są tu wielkie owce, rodzay bardzo ofobliwy ptaków , tak du-zvch iak kacyki , ktorè fą tylko mafią tłuftości. Nazywaią ie tam Ter.
HO Y E, Hoya, m. i Hr. Niem. w Weftfalii z dobrym zamkiem, niiędiy Xftwem Bremeńikim, Brun-świckim, Mindeńikim i Hr. Diephoit. Nal. dc F.leHt. Hannowerfkiego i po części do Xci a lieife-Kaffelikie-go. Hoya leży nad Wezerem , o 2. m. od Ferden. Dwa tam fą Grody i 79. wfi od nich depetiduiącychr
H O Y E R S WE R D A , albo Hk-Werswerda , m. i włość w wyż. f-u-zacyi nad Elfterą, 0 4. m od Baut-zen. Na!, do Elakt. Salkiego.
H O Y M , Hr. i m. w Xftv. ie An-h ilt-Bernburg, o 1. m. od Kwedlim-» burga.
H R A DIS H, Hr adifca. m. mocne Niem. w.Morawii na wyfpie nad Morawą*, o 12. m. od Ołomuń-ca> 12. od Brinny. dl. 35. 28- fz.
6- Prufacy dobyli go r. 1742. Dobre toina w okolicach rofną. Dru-SÏ' ieft Hradilk w cyrk. i o g. m. od Ob ^uńca, przy którym mirrę i kadzidło znayduią.
HU 8 ED, Mniara, m. Afr. w Kroi. Tremefen, na górze o poł miii od freinefenu. dł. 17. 15. fz. 34- 37.
S. H U B E R T, jjr.dsgium, San-**ms Hubertus, in. w Niderlandzie
hue
«s7
w Hr. Chiny,Dyec. Leodyiftiey. St. przez fwe Opac. Bened. gdzie prowadzą tych , którzy ukąfzeni od wściekłych pfow byli. dla uzdrowienia od wścieklizny. Pokazuią tu w Skarbcu text i eden Ewangelii przyozdobiony kamieniami drogiemi, dany przez Ludwika łagodnego KroJa Fr. i ieden plałterz z literami złote-mi, dany przez i otarynfza iego fy-na. Elektor Palatynu r. 1709. odnowił Order Kawalerów S. Huberta fund r. 1444. przez Xcia Julia-ceńlkiego. Kroi Fr. r. 1769. odftą-pił fwych praw do protekcyi tego Opac. Cefarzowy Krolowy Węgier-lkiey. Leży na granicach Kraiu Le-odyiikiego w Ardeiinfes, o 8- m. od Bouillon, 10. od Dinanty, 16. od Leodiuin , 60. od Paryża, dł. 23.
"SCHUBERT, zamek Krole-v.-fki weFr. wyftawiony r. 1756. Leży o 5. m. od Werfaiu.
H U B E R T S B U R G, ob. Verms-
dorff.
H U CHE U, Hacheum, M. bogate i kupieckie w Chinach .trzecie M. Prow. Chekiang. Robią tam wy-śmienita pędzle, których w całych Chinach używaią de pifania. dł. 137. 50. fz. 30. 2.
H U Dl SM EN IL , m. Fr. w Normandy i, o 2. m od Grand ville.
HUDSON, Hudfonii Sinus, przefmyk Amer, przy ziemiach Ar-ktycznych na połn ziemi Labrador odkryty przez Hudfona Anglika r. 1602. Po kilkakrotnie ufiłowano znaleść przeyście przez ten prze-fmyk na morze fpokoyne.-
HUDWICHWALD, Hud-wicgswetldium, m. nadm. Szwedzkie, ftołeczne Helfingii, o 30. m. od Gewalii. dł. 36. to. fz. 60. 40.
HUE, albo Kehue , Sinoa, wielkie M„ azyat. ftołeczne Kochirichi-ny, z pięknym ufortyfikowanym palacene, gdzie Kroi ordyoaryinie rezyduje. Leży na piękney równinie od vr. do z. wielką przedzielony faek^. Zawfze tam znaczny garni-
4
2s3	h u l
zon znaydflie fię i bardzo wielu Chrześcian. dł. 123.'4o. fz, 17. 40.
H U ïï S C Â , F<i v enfia Ofca , dawne m. znaczne Hifzp. w Kroi. Aragcńfkim z Bi/k. Suffr. Saragof-fy i UniVerfiï. Leży na równinie obfituiącey w wina , nad Iffuelą' o 9. m. od Balbaftro, 14. od Sara-, gofïy. dï. 17. 22. fz. 4c;. 2. ^
JH uesc AR , Guefcar O/ca, M. Hifzp. w Kroi, Grenady na równinie z pięknym zamkiem o 24. m. od Grenady. dL 25. 50, fz. 3/. 32.
HUESNE, albo Huknę , Hu sn a wy-fepka na morzu Bałtyckim w Znudź ie, gdzie było obferwatorium Ty-chona Brahe. di, 30. 40. fz. 55. 54-
IIU F FIN G E N > m. i zamek Szwabii w Xftwie liïrftemberfkim nad rz. Bregą.
H Ul, Hùy, Hoium, m. w Nider* ' landzie w Bifk. Leodyifkim. Ma moft nad Mozą. Leży o 5. m. od-Leodiutp , 7. od Namùru. di. 32. 57. fz.-1,0. 31.
H UIG N e , rzeka w Perche i1 Maine, biorąca (Voie źrzodło o .2. tu. od Belleiny , szpada w Sarthę niedaleko Mans. Wedy iey fą fzybkie i obfite. Spfawnąbyła uczyniona za-rozkisem Part. r« 1747.
H U IRON, Opac. Fi% fund r. 1078 w Szampanii w Dtee. Chatons, ieft zakonu S. Bened. i czyni do r. 3500. liwr. Leży o 1. m. od Vitry.
HUISSEAU , m. Fr. w Die-cezyi.i o %-tu. od Orleans. Drugie ieft tegoż im. o 2. m. od Blois.
H UL F E M B ERG, wy foka góra w Elekt. Mogunckim; na kto-rey ieft kaplica, wielu pielgrzymów do fiebie ściąg;* iąca.
HU LIN, Huhnum, m. w Mo-jrawii w Diec. Olomuńckiey.
«HU LL,albo Kinston-Uponhul Hullum , M". mocne i handlowne Angl. w Yorckshirze, z dobrym portem przy uyściu rz. tegoż im. w rzekę Humber i pięknym Arfena-fonuKroI. Karol I» przytnufzony
\
H U N
byi do od.fl -.pienia od oblęienlaiego» iztądto poćżęł-,! fię woyiia, którą miaf z Çarl&m» Pofyła 2. Dep.''na Pari, i leży o 12. m. od Yorcku. dł. 17. fzv 53. 4o>
HULST , Huljhtm, maîe ale bańko mocne tn. w Nideilandzie Hollenderfkim w Hr. Flandryi, fto-îeczne Grodu tegoż im: w powiecie Gandawikitn. .Związkowi go y/zięli r. 1578- Xiążę Parmeńfki r.
X'ię Maurycy r. 1591. po 0-śmiu dniach oblężenia. Arcy Xzg Albert v. 15,96. a Fryderyk Henryk Xiążę d'Orange odebrał go Hifzpa-nom r. 1615. i odtąd przy Holleij-drach zojłaio. ParìowieBedmar 1 Vatican przyrnnfzeni byli odftąpić cd oblężenia r, 1702. Fr. ga wzięl' r. 1747; Bardzo tam' piękny ieft Ra tul z, a dom Kcmmendanta w ca-łey Flandryi ieft naypięknieyfzy. Jeft oyczyzną Korneliulza Janfeniu-fża Bilk. Gandawfkiego. Leży na równinie, którą można wodami zalać , o ó. m. 'od Antwerpii, 7. od Ga,ncUi-*y. dł. 2r. 35. fz. 5.1. 16.
HUMAN, m. Pol. w Woi. Braciawfkim, flawne «eJniefionym tu od woyfk Pol. pod . Janem Karimi erzem nad Kozakami i Molkwą zwycięftwem. r. 1655, i niedawnych czafow Kozacką rzezią. Obfzern© do niego nal. włości, które fą Domu Potockich. Jeft od Bracîawian»
w. o :>t. 15.'
HUMBER COURT, wieśFr. w Pika rd y i o 2. m. od Dourlens-
HUMBER, wielka rz. Angiel. w Prow. Yorck. Wpada* w morze mfęazy Spurnliead i Gumsby.
H U M B LI E R E S, Humblarice, Opac. Fr. w Diec. Noycn. Jeft zakonu Bened. czyni do r. g000. liwr* Leży o t. m od S. Quentin.
HUM 1ER ES, albo Mouchy » le Pierreux, wieś Fr. o 2. nu od Compiegne z tyt- Xftwa. .
H U M M E L1N G E N , kraina w Bifk. Munfterflcim. Cała lafami i bagnami ieft napełniona.
hundesruck, m. iGxo4 W
huf
hy v>	as*
w? Siifc. Hildeslięimflkim między Wezerą i Leną przy mieście Eim-beck.
HUNDSFELD, pfie pole, m. mieni. wSzląfku w Xftwie Osls nad Weidą, o 3. m. od Wrocławia. Pwlacy tarn fl. nad Nieoi. odnieśli zwycięftwo r. 1109. dl. 34. 50. fz. 5 î- -v 8 •
H U N D S- R U C K , Hunnorum traitas. Kraina Niera, między Renem, Mozellą i Nabą w ufź. Pala-tyn icîe. Należy do rożnych Panów.
HUN G EN . m. Niera w Hr. Solms o +. m. od Fridbergi.
H UNGE K B a UN N, albo Font vi ne-de ua-Famine , źrzodło Szwayc. we wfi Waugen 0 a. m. od Zurichu. Przez- obferwacveczynione od r. 16 .6. w lata obfite zawfze tyło luche ìakieykolwiek bądź pada-îy (ief;;cze , ale kiedy wylewało g!od b\ ì pe^'iiy i im bardziey napełniało fię , tym głod był więkfzy.
HUNNFNGUE , Hunninga , mate ale bardzo mocne m. Fr. w Wyż. Alfacyi w Sundgawii. Forty-fikacye fą dziełem Marfzalka Vau-bana. Leży nad Renem o 1. tn. od Bazylei, 7. od Bnfachu. dï. 25.^5. fz. 47. 42".
HUNQLSTEIN, baronia kapituły Trewirikiey o 3. m. od Trar-baehu.
HUNGTINGTON , Hun-iingtanżoi, m. Angiel. ftoî. Hun-, tingtonshiry nad Oufą o 17. m. od Londynu. Pcfyła 2. Dep. na Pari, dł. 17. 15. fz. 52. 15.
HU N T I(N GTONSHIRE, Prow. Angiel. w Diec. Linkolna, ma 23. m. na około i zawiera w fobie. 2 ioooo. morgow. Kri.y ten ieft miły i żyżny. Pofyła 2. Dep. Da Park
' H U P P Y, m. Fr. w Pikardyi o
ï. m. od Abewilli.
H U Q U A N G, albo Houquouan, Huqucmia, Hukwang, fiodma Prow. Cb ińlka, tak żyzna iż ią fzptthte-rzem Chin zowią. Liczą tam blisko na i- milionow obywatsloF* Tom I»
Zawiera wfobie s 5. miaft wielkich i log. miaft wielkich i obronnych. Wuthang ieft pierwfzvm miaftem.
H U R E P O 1 X , Pa {jus Her i-yeufa . mała kraina wyfpvFr k 'o-rey znacznie» fz# mieyfca fą Corbeit, Mont Fiieri, Châtres , Ferté Alats» Pal -ifeau i Do»trdan.
H U K 1 E L , m. F r. w Pow. Bourbońikim w Diec Bourges. Jeft tam /.amek KroJèiyflci. Leży na pagórku o a. m. d Mont- i.ufon
HUKONOWJE, Huro nés , narod dzikie Ameryk, w nowey Francy!» Krav ieft b-.a'dzo ży-źny i rozległy, ale nieludny. Powietrze tam ieft bardzo zdrowe. Narod ten barzo fię zinnievfzyt z przyczyny woien, które z irok inanni toczył Wt/yfcy prawie fą religii Ciir/èsciaii(kiey. Są naydowcipnieyfi z d. iivich, ale oizqsci i złodzieie. Maią rządcę ''dziedzicznego, który nigdynieieft f. nem fwego poprzednika ,-ale filiera iego naybliżlzey k. e/ ne Ponieważ fqkceffya idzie po matkach. Kobiety ma ą nay>A iękjżą władzę w narodzie Huronów. Wfzyfłko* fię ich imieniem dzieie. Pier vfze one deliberują , poty m zaś kom uni-kuią zbiór fwoieb deliberarvi radnie generalny ftarcow , która' zawfze prawie z «tym idzie, jeżeli gio va czy i i rządca dziedziczny naĄto ieft młody, naowczas przydaią mu Regenta. A małoletni, poty nie może być wodzem na woynif, poki nia fiuży wprzód za preftego żełnierza, i nieuczyni iakiey piękney akevi
H USINE f Z , m. w Jzechach w cyr.Pracheńfkim o 6. m. od Pi leku. Sł. Jan Hns tam łię narodził, r 1373.
HUSUM, Hufamum, m. Dań. z dobrąCytadelląi pięknym kościołem w Xftwie io m. od Slezwi» ku niedaleko Owy. dł. 26. 40.fi. 54. 55
H U X T E R, ob. Hoxter. HUY, ob. Hui.
HYJ&R,1A, ob, Idria.
Njj
! A E
J AG
1 1
ê^ABLONITZ, M. nadmerlkie wMorlakii « 2. w*. -©d Segny, nal. do Wenetow.
JABLUNCKA, albo Jabl.on-ka, zamek w Szląfku w Xftwieio ą. m. od Ciefzyna 11a fkale przy 01-iy. Prufacv dobyli go r. 1741.
J AC, (S.) m. Fr.ł w Po w. Lì-mofm.	,
J A C C A, Spacca, Jàkka, dawne m. Hifzp. w Kroi. Arragonii-z Bifk. Suffr. Sarragonikiego i zamkiem. Leży nad rz. Aragon , pod górami Pyreneyfkiemi, o 9. m. odHu-efca, 20. na połn. ku w. od S arra-gofly. dî. 17. 16, fz. 44. 22.
JACOBSTADT, Jakobftad , aramek roflcofzny Kroi. Szwedzkiego© i.fff. od Sztokholmu. Imieiego pochodzi od Hr. Jakuba de la Gardle, ktsrygo wyftawił r. 1644. Miafto ieft takie tegoż im. w Botnii wfchodniey.
JA CI, d'Aquila, Acis, m, nadmorskie Sycylilkie na brzegach wfchodnich między Kataną i Tawar-miną z tyt. Xftwa. dl. 33. 3. fz. 37. 42. Jeft także, zamek w Prow. Demona nazwany Taci.
J A C Q U E S - D ' ILŁIE R S , (S.) m. "Fi*, w Stame o 4. m. od 0iî3.î*trcs*
JACQUES, (S.) Opac. zakonu S. Auguft. w Beziers, czyni do r. 1600. liwr. Drugie ieft tegoi'im. Benedykt, w Leodium.
JACQUES, (S.) ob. Caracas, Compofteila , Doué % Jago , Mont-fort, Provins, Vi tri.
J A C U T, Opac. Fr. w Brytanii w ®yec. Doleńlkiey, o 5. m od St. Malo. Zakonu S. Bened, czyni do r. 4500. liwr.
J je g E R ND 0 R F, ob. Jagrrn-
dorf. \
JAENt Gienuium, Jen, piękno i mocne M. Hiizp. ftołeczne małego powiatu z tyt. Kroi. w Andalusi z Bilk. Suffr» Toietaûlkiego i
anocnym zamkiem. Ferdynand 1IÎ. Krol Kaftyllii zdobył go na Maurach r. 1243. Leży w kraiu obfituiącym w wyśmienite owoce , i bardzo bogatym w iedwab, przy górach Py-reneylkicb o x6. »«. od Grenady, 6. od Baeęa, 46. od Sewilli, 72. od Madrytu, dì. 14. 45. fz. 37. 38-Drugie ieft miafto tegoż im w A-merycs w Peru nad rz. Maragnon lub Amazońfką, która w tym miey-fcu zaczyna być 'prawną. Jeft to tylka teraz wieś bardzo piękna przy zbiegu trzech rzek razem. fz. pola. 5» 30.
J A F A, ffoppś, M. Faleftyny & złym portem , ff. w Piśmie S. Śa-ladynzruynowat go; w kilka latpo-tym S.Ludwik znowu to miafto odnowił. Naymniey teraz nie ma tey co przedtym miała okazałości. Leży o 8» m. od Jerozolimy, dt. 52.55-fz. 32. 20.
JAFANAPATAN, gvfana-
pałanum , M. mocne w indyach wfchodnich ftołeczne jednego Kroi. czyli półwyfpy tegoż im. na wyfpie Ceylan, nal. do Holi. którzy go 0-debrali Portugalczykom , i". 1658. Poiwyfpa ieft żyzna i dobrze zaludniona, dt. 98. fz. 9. 30.
J A G E R N D O R F F, Carnovi a, piękne m. i zamek Szląiki ftołe-cziay Xftwa tegoż im. nad Oppą. Q 6. m. od Oppawy, 26. od Wrocławia. dł. 35./-2Î. fz. 50. 4. Zoitało fię przy Cefarzu. Fryderyk 311. E» lektor Brandeburfki uftąpit praw fwych do tego Xftiva Cefarzowi Leopoldowi r. 1695. za pewną fum-mę pieniędzy , aie Kroi Pruiki odnowił ie r. 1740. co było przyczyną woyuy, ktorey flkutkiem było przyznanie mu Szląlka.
J AGERNDORF. nad Preglą w KroL Prulkim, wCyrkule Nantan-gen. Slo&ale zbili tam Prufakow» r. 1757.
JAGIELNICA, m. w Wot.
Podoi, leżące w Gruntach maiących fzyby marmurowe i Alabaftrow».
J A. G O, (.S.) Saniïns'gfacobus , wielka.Xi* Ameryk, tfuiąca fff°f
jag	jag 391
yoezątek w Audyencyi Kwitańfkiey	gu M'fch. rz. Tagua, w kraiu źy«
w Peru. Jeft żeglowna i wpada w	inym i zdrowym, o 5. *n. od
morze, fkropiwlzy kray dobry, ży-	beili, dł. 307. 30. fz. 19. 40.
źny i obfity w bawełniane krzaki,	J A GO-DEL-ES T ER O , M»
miefzkańcow ma dzikich bardzo i	Ameryki połd. iedno z znayzna.-»
©krutnych.	cznieyfych wTukumanie. Ieft to or-
JAGO, (S.) naywîçkfza naylu-	dynaryina rezydencva Inkwizytora
dnieyfza inayżyżęieyfza awyfpKa-	Prowincyi. Leży nad wielką rz,
pu zielonego Ma 45. m. w*dfuż a	bardzo rybną, w kraiu równym »
10.	wfzerz. Powietrze tam ieft bar-	gdzie ieft wiele zwierzyny, tygry« dzo niezdrowe. Obfituie w paftwi-	fow., lwew bardzo łafkawych i Gtta-ika, bydło , kozy , małpy, ptaki,	nscos, ("zwierzę ieft wielkie iak które maią kość i fkorę czarną, iak	koń.) o 70. w. od Potozu. dt, 315. fzkło czarne, mięfozaś bardz'o bia-	35. fz. pałd. 28. 25.
te, w bawełnę, siboża, owoceiry-	JAGO-DE-LASUALLES#
by. Wiele tam gór znayduie fię.S.	CS.) m. Amer. potn. w Audyencyl
Jago albo Fibeira grandt ieft M.	Mexykanfkiey. Leży na równinie
ftołeczne ob. to fiowo. Oprócz tego	nad rz. Panuco, o 30. m. od Fanu«
trzv tam fą iefzczs miafta JPyaiu S»	co. dl. ayò. .40. fz. 23.
Domingo i S. Domingo Abacaa,	JAG O-D E L A-V EGA, (S»)
JAGG/C^ ) piękne i znaczne	piękne M. Amer, ftołeczne i rezy-
M. Ameryki potud. ftoteczne Chi-	den. Gubern. Jamayki, wyftawio-
11,	z dobrym portem, Biik. Suffr.	ne przez Hifzp. którym go Anglicy Limażifidego i Audvencva Króle*	wydarli. Wefote tam życie miefz-wlką. Ieft to rezydencya Guberna-	kaucy pędzą. Miafto leży o *. m. torà Chili, i Trybunału S. Inkwi-	cd Morza na piękney równinie nad zycyi. Wyftawione b/to przez Pio-	rzeczką o 5. m. od Port«Royal. dt. tra V&ldivia, r. 1541. na piękney	300. 50. fz. Tg.
i fxbfzerney równinie obfituiącey w	J AGO-DE-L EON , ©b. Cajra«
wfzyftko to cokolwiek do życia ieft	cas, Guatimala.
potrzebnego, pod górami Cor dille-	JAGODNA, Jagneiro, ^fanuaria,
ra de la Ândés, nad matą rz. Ma-	m. Tureckie Europ, w Serwii przy
cbopą , która g© od z, do w. prze-	rz. Morawa, o 25. m. od Nifly, 25.
rzyna. Wiele tam ieft kanałów, za	od Btlgradu. dt. 39. 15. fz. 44.35»
pomocą których ftrapiaią f.ę egro-	JAGOS, Jagowie , naród Affr.
dy i cczyfzczaią ulice. Bardzo ieft	fą błąkający fię i wielcy ztodzieie »
trzęfieniom ziemi podległe i nim	tak iak Arabowie , naywięcey ith
bardzo ufzkodzone byto r. 1647.-i	ieft w niżfzey Etbyopii, a naybar-
1657. Miefzkańcy fą Hifzpanie i	dziey w Kroi. Anzykań&im. Czczą
Indyanie. fz. potd. 33. 40. dt. 308.	liońce i miefiąc.ifą ludoiedzcy.
Kilka ieft iefzcze miafteczekim.te-	JAGRENATB, mieyfce zna-
go, z których nayznactnieyfze ieft w	czne Indyilkie, położone na brze-
Peru w Audiencyi Kwila/ifkiey, o	gu Orica', gdzie W- Bramin, czyli
50. *u. od Cuença.	W. Ksptan Bałwochwalców rezy-
JAGO-DE-CUBA , m. Hifzp.	dttie. Wielka tam ieft Pagoda, u-
w Amer, potu na brzegu połd, wy-	częfzczana przez wfzyftkich Indyi
fpy Kuby z dobrym portem, oad	pielgrzymów- dt. 103. 43'. 3^"» fz.
rz. tegoż im. Wyftawione było przez	19. 50.
Hifzp. r. 1.514. fz. 301. 5c. dt. 20.	JAGUANA , Stiuffa Marta
JAGO - DE L05-CA VALER OS,	del Parto, Fanunt SunEfa Mari»
*n. Amer, iedno z znacznieyfzych	ad Portum, m. Amer, na M'yfpie
wyfpie HiizpaJiioli. Leży na brz«-	IiifpasioU « će- m, od S, Doraiw
nu ij
*9*	jam
j h m
gue. Napadnionebyło przez Angli-	m. od lądu Ameryki, ig. od wf* ko w r. 1591. Nal. do Hifzp. dî. 306.	l'py Kuby , 24. od Hifpanioli albo S. 15. fz. 19 25. •	Dominika, jeft figury owalney. Ma, J A l K, fifaicuswielka rz. w Tar-	so. m. wfzerż 50. v/zdfuż i 150. W tarvi na w, iey leżąca. Dzieli ią od	około. Przedzielona ieft pafmem Turkeflanu, bierze iwoy początek	gór. Grunt -tani nadzwyozay wy ieft w Kaukazie i w pada w morze Ka-	żyzności. Obfituie w to wfsyftko# fpiy(kie. Niezmierna w riiey liczba	cokolwiek tvlko do życia ieft po-ryb znayduie lię, których ikrę folo-	trzebnego , w cukier, kakao , balią rozwożą po caiey Europie pod	wełnę , tabakę , &c. Częfto 'ta I113. Ko w ortt, .	pioruny bji,\ , gdyż rudy ma bar-J AKOBSTADT, m. w Seni-	r!zo fiarczyfte. Znąyduią tam, iak galli}, ozdob e Kościołami, oftadłe	donofi Fan Sloan , drzewa zwane od wielu rzemieślników, iako i nie-	htgetto , których fkóry flużą do ro-<lźv ierinikow, którzy z wyuczony cli	bienia fukni i kofzul, drucie zaś fą o<-! fit-bie niedźwiedzi żyią Leży z	nofzące .owoc , których łupina ieft t-ftntey ftrony Dźwiny w Parafii Sel-	mydłem fp fobnym do mycia tych burlkity. ^	fkór. Znayduie fię tam niezliczona JA K U TES, Jakutówie,narody	bydła liczba. Rzeki fą liczne i ry-AzvatVckie w f artaryi w okolicach	bne. Admirał Pen, z Korfarzami An-rzeki A mg» i mi fła Jakutfkoy. Są	gielIki.emi i Francuzkiemi zdobył tę oni Rałwótbn ali y. Kiedy ieden z	wyfpę na Hifzp r. 1655. i odtąd na-nicli umirra , iT/ebią z nim na bliż-	leży oiia do Anglików, którzy ią fz^ch krewnych S ? Kor bat chorobą	navbardzîey kwitnącą w świecie ze tam ieft ordynnryiną. Air oni z^raz	wfyftkich ofad uczynili. Wiecey fit ,iego pozbywaią ziadlfzy tylko	tam ieft nad 60000. Anglików, H ry bę i u n > w 4 i dzięgiec.	blizko 100000. Murzynów. Rząd iey .1 v K in S K O Y , m. Cefarftwa	naypierwfiym tylko w Anglii patiom M'fktewtkiego w Syberyi w Tarta-	oddaią. Lafy i łąki zawfze fię tani r} ■ v Kra i u Jakutów , których w	zieler.ieią, powietrze ieft zdrowe, boiaźtii trzyma ńad rz. Leną, oj oc.	dnie i nocy zawfze prawie równe* r,i. od iobtllka. dł. 129, jo. fz..	S. ftolecztiym ieft całey wyfpy 60. 4s	miaftem. między gr. fz. 17.-40. i
J A 1 E> N ES , lenność z tyt.	i8. 45-
Margr. o 4. m. od bougé.	| AMBA, Jamba , małe Kroi. W
JALIGNY , m. Fr w Bourbon-	lridoft«nie z miaftem tegoż im. nati
no/s , nari'rz. Besbre, która wpada	Gangefem , który go od połn. ka
'W Ligerę, o 5. n. od Moulins.	połud. przerzyna'.
jALLAIS, m. F r. w anjou ,0	jAMBi, albo Jambis , tfamtuw»
& b. m. od Angers.	m. małe nadmorfkie i Kroi. w A-
JA LOB ES, ęjttlofii Jalofowie,	zyi w części wfchodniey wyfpy Sn-
narod Afr*<k. w Nigrycyi między	m a tra. Bardzo ieft handlcwne. cii.
Isigerą i Senegalą. Krąy ich it ft dłu-	121. 30. fz. połud. r. *o.
gi na m. 100 fz. na 40. Monarcha	JAM Bf> L', ob. Balaklawa.
ich bierze tytuł Cefarza.	J A M B Ó^L T ,j$ntr>iobr?a, KrainJl
J j'. M A , ofama, m. mocne Cefar-	w Macedonii na granicach JRcrr.a-
ftwa Mofkiew fkiego nad rz. tegoż	nii i Buląaryi nad Archipelagiens.
im w Ingryi, o 5. m. od Narwy. dł.	ob. Emboli.
4;. fz. 59. 15.^	JAMES, m. w Nermandyi w
. j AMAlKA.eTawa;'^, v ielka wy-	Dyec. AUranches, 03. m. od Fon-
Ipa w Amer, polii odkrvta przez	terfony, 67. od Paryża» dï. 16. 2>%*
fe.ayfzt«fa Kciumbar, 1494, o 140.	1." Szl 4^^ 29.* aa."
J A N
JAMES-TÒWN, m. Irlaaćl-fkie w Hr. i 0.2. nt. od Letting, nad Schanoną. Pofyła 1. Deput. na Pari.
JAMES-TOWN, albo [acques Ville, Oppidum S. fifa cobi, M. A-mer. po^n. ftoł. Wirginii nad rz James, wyftawione przez Angl. r. 1607. Kroi Wilhelm fundował tam Univer-fitatem r. 1Ć92. i Drukarnią, di. 305.
S- fz- 37-
J A M E T S, Gemma/fum, m. Fr. w Barroist 0,3. m. od Montmedi, 5. od Stenaî. dł. 23. 5. fz. 49. 2s.
JANKO WITZ, ob. lanowitz.
J A N DUR K, Opac. Norbertań-flîie w Dyecezyi Tcul, o 2. nt. od Har-lt-Duc.
J A N K 1 8 O, Rio , Ganobara, rz. Amer, na brzegach Brazylii daje fwoie im. ieêlney Prow. w ktorey ieft S. Sebeftyan. Odkryta bvła przez iednego Er;jncuza r. 1515. Ale fortugal. opanowali ten Kray 1*. 1558 ob. Sebaftien.
JAN ZZAR, ob. Jenizzar.
J A N N A , Kraina Turecka Europ- w Macedonii nad Archipelagiem , graniczy na połn. z Kome-nolitarią, na połud. z Liwadią na z. 2 Albanią, na w. z Archipelagiem. Jeft to dawna Teflalia. Lary (Ta fto-Secznym tam ieft miafłem.
JANNA , J-annina , Caffiepe, wielkie M. Turcyi Europ, w Frow. Janna , ktorey fwoie daie imie. MieDkane ieft przez bogatvch kupców Greckich, 26. m. od Lafifly. dł. 39. ,21« fz. 39. 45.
JANÓW, znaczne M. Polfkie w Woi. Rufkim , teraz pod pan. Auftr. w cyrk. Lwowlkim z Stwem W gruntach dobrych z wielkiemi Stawami, od Lwowa m. 3. Tegoż im. m. Bilk. w Woi. Brzelkim l itt. bli?.ko rz. Buga , od Biały m. 2. Także w Woi. Trockim. Inne tegoż im. 'W Woi. PodoMkim pod' pan., Auftr. znaczne i handl. Od Trembowli o mile.
J A N O WIE C, m. w Woi. G«ie-śnieulkiin , zamkiem wfpsniaïym i
! A ?

pięknością położenia zafzczycone, nad Wilią od Warfzawy m. 18.
JAN O WITZ, albo Jankowitż, m. Crelkie w cyr. i o 3. w. od Caurzymu. Generał Szwedzki Tor-ftenfon zbił tam Cefarlkich r. 1645.
JAN S.O N, zamek w Prowan-cyi » o 2. od Lambefki,4. od Aix.
JANV1LLE, fifanvìlla, m. Fr. w Brance , liawne prs:ez Batalią między Fr. i Anglik, pod Karolem VII. o 6. m. od Pluviers.
JANV1Î LERS.çb. JonyillerS.
J A O C H E U. é?aocĄeum , piękne i wielkie M. Cbififkie, drua;ie miafto Prove. Kisngfi na br. egach połn. rz. Po. Piękną tam robią Porcellane. dì 123. ! 6. fs..2<?. 40.
J A F A K E, kapara , M Indy! wiehod. na wyfpie Juvie na brzegu północnym z dobrym portem. Jeft dofyi. huidlowne. Wiele tam znayduie fię Mihometanow. Kobiety tam fą bardzo brzydkie i ro-fpuftne. dł 128 40. fz. poiud. ć. 45.
JAPONIA, wielki Kray w części wfchodniey Azyi z tyt- Cefar-ftwa ; ieft to ?bior kilkunaftu wyfep z których navznacznieyfze fą: Ni-phon, Sa kof, Sikokf Pt rtugalczy-kowie odkryli go r. 1^42. będąo przez burzę na ten brzeg zrrzuceni. Całe pańlłwo dzieli fię na fiedm Powiatow znacznieyfzych czyli Go-kfizidor, z których każdy dzieli fię na pomnieyfze cząftki. Dwóch ieft Cefarzow , Dairo , Duchowny, a Kubo, świecki. Dairo, niema iuź tyle co przedtym władzy, ale nie« zmierne ma dochody, dwanaście żon i mnoftwo nałożnic. Jeft on lioży-fzczem tîeligii. Czynią mu takie honory i rofkofze, iakie tylko imagi» naeva- wymyślić może. Kubo, ma władzę labfoiutną i nieograniczoną nad wfzyftkiemi poddanemi, a iego wola ieft iedynym dla nich prawem.
Japończykowie w powfzechności fą mali, ogorzali, Zwięźli i bardzo fzpetni. Są grzeczni , przebiegli, trzeźwi» woienni, i bardz» ćhęd«-
I
4
*94	jar
ini, Maią içzyk cfobny , î nigdy nie byli zawoiowani przez żaden fą-fiedzki naród. Pory roku fą bardzo nieftateczne w Japonii. Zima podległa ieft wielkim mrozom, lato wielkim gorącom Morze na około napełnione ieft ukrytsmi fkaïami i ieft zawfze burzliwe. Blyikawice i pioruny fą tam częfte, iako i trzęfie-a;ia ziemi.' Grunta w powfcechności ffą górzyfte, ikalifte i nieurodzayne. Ale przemyli , i trudy niezmierne ttiiefzkaficow «czynili ią żyiną, i zdolną do oheyśćia fię bez Kraiow fąfiedzkicb. Wielkaiiczba rzek,ie-zior , źrzodel, min złotych , fre-brnyeh, miedzi i fiarkf znayduie fię w tym Kraiu , ieft tam też bursztyn fzary i drogie kamienie. Ca-îy świst zna piękną Japonii porcellana Religia ieft bałwochwalika, tak iak w Chinach. Jezuici ogłafzali tam Ewangelią. S. Francifzek Xa-wrry przybywfzy do Prow. Pongo, kolo r. 1554. dofyć liczny iuż uformowali Koscioî Chrześcian, aż do r-	gdy naftąpiło prześladowa-
nie, które tu znifzczyîo Chrześcian. Jedo dziś ieft miaftem ftefecznym Japonii. Przedtym byïo Meako. między gr. dł. 157. i 175. 30. fz. 33;. i 40.
J A Q U i N, Jakwin, ftawoy Mad su brzegu morza w Kroi. Juda wA-fryce. Francuzi, Anglicy, Portugalczycy i Hollendrzy mieli tam fwoie faktorye dla traktowania <s murzynów. Ale fkład ten byî zepfuty od rabunku Dahoineta, ob. Juda..
3 A R C Y , ob. Geręy.
JA RP, Opac. Fr w Dyeę.Sens, ® 1, m. od Melun, zakonu S.Aug. «r.yni do r. 3000. liwr.
S. ■ J A R D, jRntdegondą, wie£ z Bnałym portem w Poitou, o 2. m, ©d Sables d'Olone, ob. Lieu Dieu.
JARGEéU, lub Gekgeajj, Gargolhim, Zarg®, dawne M. Fr. w AureliańCum Xftwie. Wzięte by-5» «d Angl. r. tĄx'£. a odebrany od fôawney pod ìm. Fmeli e d'Orleans
&irc»vy r» 5435. Leiy • m, 4. k»
jar
poîad. ku vf. od Anrelianu, 2§« oà Fa ryża. dł. 19. 45. fz. 47. 50.
J A R N A C, §arn«ìcum , Zar-nak, M. Fr. w Po w. Angulemfkim, lławne zwycięztwcm Henryka Xeia Andegawfkiego, ( ktory pofym byf Krelem pod im. Henryka Ilf. ) ód-niefìonym tu nad Kalwiniftami r. i§6ç. ieft o m. 2. na w. od Cognait fi. od Angułejmy, 102. od Paryża, dł. 17. 22. fz. 45. 40. Tegoż im. m» Fr. o m. 5. na połud. ku w. od Saintes.
JARNAGE,m. Fr. z Sądami Krolewfkiemi w Marchii, ui. 2. od Gweretp.
JAROCZYN, m. Pol. w Woi. Kalifkim.
J A R O M IE R Z, m. Czeflrie nad Elbą, o m. ii. na pçîud. ku z. od Glatzu , 25. od Pragi. dł. 3.3. 35. fz. 50. 1 g.
JAROSŁAW, gfarajlavia, piękne i znaczne M. Pol. w Woi. Ru-ikim, teraz zaś pod pan. Auftr. W cyn Samborfkim. Jeft obwiedzione murem j handlem, piękneftu budo-wlanu, kościołami, fzkotâmi i iar* markrcm walnym na bydło, zalecone. Znaczne do niego należą dobra , V tore fą imienia Xżąt Czarto-ryiikich. Pamiętne ieft wygraną Szwedo\v, którą tu odnieślir. 1656. po (iobyciu miafta. Jeft ludne, ima dofyć rzemieślników, Leży W gruncie żyznym sad Sanem. Od Lwowa rti. iĄ. cd Rzefzowa 7. od Tarnowa 18. od Krakowa 29. od Warfzawy 54. od Wiednia 87- 4** e,o. s8- fe. 4<j. 58-
JAROSŁAW, tub Jef.oslaw, M. Rolîyifliie, wielkie drewniane z tyt. XftVra nad rz. Wołgą. Mfolo niegdyś wîafnych Xźąt, którzy pod pan. 'Rofl'vilkie przcfzli, wyzuci z Xftwa od Jana Waiilewicza będąc. Leży od Miafta Molkwy o m. *6. dł. gS, 30. fz. 57. 34.
JASRIE, m. w Reł/inapie, m. 2. od Grenobli.
J A R S, Kafteł Fr. an »a Foîa' «<ł jhurgtsi
; jaw
J A R Z E, m. i Margr. Ff. m. '2. od Bauge.
JASENICZ, m. Pomeranii w X'.twie Sfczecińflcim nad lewym brzegiem Odry, blizko iey uyścia. Należy do Króla Prufkiego.
JASWUND, połwyfep Pomeranii bliżfzey, łączy fi^ z Wittowem i wyfpą Rtig^n przez wązką cieśninę. Ma znaczne 2. kościoły Sagard i Bobin. Należy do Szwecyi.
JAS KWA. Sfafquss, m. P«r-ficie nadmorfkie nad odnogą Or mus, w Prow. Tuberanii. dł. 76. 50. fz. *5. 40.
JASSY, M. S. Multan i rezy-dencya Hofpodara, leży nad Pru-them. Miafto obfzeme ale drewniane i źle budowane; nie ma iak 6. witelkich ulic. Nie ma domoftw murowanych , iak niektórych Panów tylko miefzkania, ale i te niezgrabne. Mielzkańcow liczyć może na 30000. Jeft »d Kamieńca Podolfkie-go m. 24. na połud. dł. 44.55. fz.47.
JASW0 5TNSKI Pow.iStwo czyniące kwarty roczney 3248- zï. W Xftwie Zmudzkim. Jîft między Pow. Eyragolfklm i Rofieńflcim.
J ASTRZĘBIE wyfpy,ob. A-zores.
JAWA, ha, nazwilko dwóch wyfp na morzu Indyiikim , z których iedna lię zowie wielka Jawa, druga mała Jawa, czyli Bali, ob. Balù Wielka Jawa leży między wyfpami Sumatrą, Banką, Borneo, Madurą , Bali i ziemią Eudraght. OijEtuie w ryż i zboże. Hollendrzy całą wyfp? pomorflciemi zamkami ofiodłali, i nieiako ftolicę fwe-go handlu tu w Batawii założyli. Cała część pofn. wy fpy ieft pod Holi. panowaniem; połiid. poliadaią Xią-ięta udzielni , z których naymo-cnieyfzym ieft Soerapałi; śrzodek wyfpy ieft pod pan. Cef. Mataram-fki«go, ktory przemiefzkuie wKar-taturze. Wyfpa ta zawiera Kroi. Bantatn/kie, Jakatrańfliie, czyliBa-tawiańflrie i Cierybońlkie, od których ieft niede^epdurąęe
J A W
39s
tarańHtie , Kray fprzy^iersony s Holl.Tagal, Kroi. Greflieńfkia, które ma Xrola ofobnego przychylnego Holi. Można mowie, iż cała ^y-fpa zależy od Holi. ponieważ Ce-farz panuie pod ich protskeyą. Tak ieft zaś nailadla, że do 30 millio-now rachuie miefzkancow, między ktoremi więkfza połowa niewiaft ieft tak, iak xo. do 1. Wydaie jfa« wa pieprz, hnbier, wyborne owoce, zioła drogie; ma fzyby złote. Jawanie fą Religii Mahometa, którą tu wniofl ieden Arabezyk, którego grob ieft w wielkim u nich po« fzanowaniu. Kartafura ieft M. S.
T AU, ob. S. André.
JAUDONNIERE, m. Fr. w Piktawii, w. 4. od Fontenay.
J A U L N A C, lub Jaujac, m. F*w w Pow. Wiwareńlkim, w. 3. na z. od Aubenas.
JAULENAY, m. Fr. nr. a. od Poitiers.
J A U R O N, Gahyo , m. Fr. w Pow. Cenomańlkim, w. 5. napoln. kr w. od'Mayenny.
J A V O U L X, Anioritum , Fr. o m. S' na poîn. ku z. od Mendy. Było niegdyś m. znaczne, fto-lica Bilk. Mendefifltiego. Daią fię tu widzieć niektóre znaki ftaroźy-tności.
J A W A R Y N, ob. Raab.
J A W E R NIK, lub Jawornik, m. Szląfkie w Xftwie Grotkowikim, m. 5. na z. od Nifly. Zalecone ieft zdrowemi cieplicami pomocnemi o-fobliwie dla niewiaft niepfodnycb. Zoftato przy Dornie Auftr.
JAWOR, lub Jawkr , Sraurża* i/l. i Xftwo znaczne w Szląiku niż. z Cytadellą i placem wielkim obwiedzionym gankami, ieft o m. 5* na połd. ku w. od Lignitzy, 7g. na z. od Wrocïawia, 35. od Pragi. dł. 24. 4. fz. ęo. 66. Xftwo Jaworlkie na połd. z Czechani i Luzacyą wyż. na z. Xftwa Sagaiifkie i Głogowfkie ma na potn. a Świdnickie i Ligni-ckie na w.
iaw980w, w. połww
a
ida
Kufkim, tm? pod pan. Auftr. w Cyrk. Lwow/kim , ctofyć porządne ode Lwowa m. Pol. 7. od Jarolia-wii tyleż. Stwo Jawor, czyni kwarty '8817. ził.
J A Y C Z A , G aiti U, m. bardzo mocne Turcy i Europ, w Bofnii z dobrą Cy ta delią nadPleną, m. 20. na poin. od Banialuku, 52. na połd. ku 2. od Budy, 54. od Belgrado, ći; 45 10. fz. 45. 5.
JAZŁOWIEC, m. w Woi.
Podoi, ?kad dawna familia wi^ckicTi. ad Buczacza m. 2. ieil pod pan. Aulir.
IB AH A, (S.) m. Fr. w Pow. Foix, w. 5. na pol»- ku z. od Pa-Biiers.
IB E R, ob.-Eber.
IBORG , lub Iburg^ Zfbur-pum, rn. Ni ni. z z..rokiem iOjsac. Bened. w Bilk. Ofnabrackim. Wzięte 'by^o od Xcia Brunświckiego r. 1553. ieft o m. 14. napułd. ku z. od Ofiiabrucku, 12. cd Mimftèru. dl. 35. 46. fz. 52. 20.
IB O S, m. Fr. w Pow. Bigor-reńftim, m. 2. na pòlo, od Tarbes.
I B R A Z, phc obronny nakfztałt maley fortecy, która ieziorem i biotami zewfząd prawie otpczona ieft iieden ma przyftęp w Woi Brze-Ikim Litt. przy rz. Strumieniu , która wpada w Prypeć, od Pińłka m. 12. na pold. ku z.
ICA Ri A, ob. Hiceria.
ICHTERH A USKN, m. Nie-miec. w Turyngii, w Xfi wie Saxe-Gritha, z pięknym» zamkiem zwanym Marienburg, nad górą, m. 3. na połd od Krfortu.
IDA N.H A -LAN U E' V À , nowa Idanha , m. Portugal, w Prow. Beine, o 2. m. na połd. ku j.. od Idetihy ftarey. dl. ix. 23. fz. 39. 42.
ID A N H A-V F L H A. Tgadita, fta ra Idanha, m. Portugal, w Provine. Beiize; dcby'te było fztur-mem od Franc. r. 1704. l eży nad rz. Ponfulą, m. 10. na poln. ku w. •i Cctjiil- Br me», io, ua polu, Iłu
jea
z. od AJkantary, dl. 1 r. 32. fz. 3§, 46.
I D R I A , Idrya , piękne m. Wt. w pow. Foroiulieńfkim, w Hr. Go-ryckim, z zamkiem, nal. do Domu Aulir, w famy m mieście znay-duią fię obfite fiyby merkuryufzo-we, ieft między górami, m.-j. na potu. ku w. od Gorytzy, 10. na polu. od Tryeftu. di. 31.35.fz. 46» i&.
ID S T E IN, m. Niem. w We-
to'awii, rezyd. familii idącey z linii Xżąt de Nafjau , do ktorey należy . ieft om. 5. lia poln. ku w. od Moguucyi. Zdobią go zamek piękny i fzkoły Lutertkie. Dobra Ia-tteinfiue rozciągaią fię wzdłuż na m. 8- wfzerg 4. Leżą w piękney równinie. dl. 25. 53. lz. 50. 9.
J P. A N , (S.) S. 3'nannts Fa« nttnt, m. Fr. nad harrą w Hr. Sar-bruck, ta. 5, na z. od Dwechmo-ftow, 3. od Sargueminy. dl. 25.47. fz. 49. 16.
JEAN, fS.) O-pac. Fr. Auguft. o m. 3. od Malefl.ro 7 , inne Pre-monftr. przy Ambianie,czyni 1 6ooc. liwr. Tegoż im. Opac. Bened. w Andeli.
JEAN D'A N G F L Y\ (SO S. çfoannes Angeriacus, dawne M. Fr. w Salitomi z pięknym Opac. Bened. fund. r. 942. od Pepina Krcla Akwitanii, czyniącym 12000 liwr. Hr. Rot hefûu. avtlt , przynnifzony był odfląpić od oblężenia r. 1562. Wzięte było potym od Kalwiniftow»-odebratite zaś od Henryką III. po uporinm cblęieniu r 56^. Znowu go opanowali byli Kalwiniści w r. 1620. bunt podniolło, a r. 1621. dobył go Ludwik Xlii. i twierdza iego z/ ziemią zrównał. Oyczyzną ielt Henryka II. Burbona Kondeu-fza. L< ży nad rz. Boutonnt , n* ktorey tu dwa fą młyny dorobienia prochu iedne z naylepfzych w Kroi. m. 6. na poln. ku w. od Saintes, 13. od Rupelli, 92. od Paryża. dL 17. 5. fz. 45. 55.
jeaftudę. jìqnneval > (s.)
t
i
i
jea
(S.) Opac. Fr, Bened. przy Thou-ars, inne zwane S. §fean de Caffé! , ieft Premonftr. czyni 5000. li-wrow, o m. d na ooln. ód Aire-JEAN-DE BOURN Al, (S.) m. Fr. w Delfioacie m- 5- na z. ku polud od Wienny.
IE/VN-DE BREUIL , (S.)
m. Fr. w Pow Kadurl^im, tu. 6. na w. ku pold. od Milhaud. j E \ N D E- F o s, ( 7. ) o w. q.
od >lontpe!ieru , i S. Sfean de Gar-domenque, w L«ingwedocyi od Ale-tu, m. 4. fą m. Fr.
JEAN DK-LAUNE. lub U o-ne, (S'.) La donu, m Fr. w Burgundy! w Pow Dyżońlkim ftol. Grodu tego im. mai-'.c0 prawo de-putowauia. Oyczyzną ieft hm. Alartene, Hilzp. od oblężenia iego r. 1636. odpędzeni zoftali, ieft nad Saoną w. 6. n? pold. od Dyżonu, 3. 01! Bellegar iy, 3. od Antyzyo-doru bi. od-Paryza. dl. i2. 44.fi. 47. i o.
J F. A N -D K-L U Z, (S.) Lucius Vicus, m Fr. w f'ow. Labour, nad granicą Hifzp. / portem. Leży nad mai', rzeczką blisko morza. w. 4. raa poln. ku w. od Fontarabii, 4. od Havonny, 174. od 1 aryża. dl. 15. 59'. 2&". fz. 4v 2-j'. 15".
j: \ N -D F.-M AERIENNE , (S.) Mantienila,, M. Çabaudyi, ftol. Hr. Mauryańfkiego w dolinie tego im. z Biflt. ieft nad rz. Ar-che na po?,raniczn Deffinatu, m. 5. na połd. ku z. od Mm*/>ers, 10. od Grenobli, 9. od Chambery. dl. 24. r. fz. v. ig.
J F A N D E S-VIGNES, (S.) Opac. Fr. AngutK w Swefiyonie , czvn; "t^ìo liwr.
jEAN-0-ULVA, lub la vera cryx nova , .Wyfpa, w Amer. poła. przy iiii/patiii nowey na morzu północnym, odkrvta o olo r. 1518. od P. Gnjalva.-dl. 211 ;• 20. fz 19.
T f ' ł -K Nj-R O Y A N S, iti. Fr. W Deliinacie.
J A i 7 -VA LI F. e, Opac-Fr. Augu '. biiizko miafta Chartres, lo m /.
JE D
397
sevni 4Ç00. liwr.
J E A N-PI E-D F,-P ORT, (S.)
S. tfoannes depede Portus, m. Fr. ftp!. Nawarry niż. z Cytadellą na wzgórce. Leży przy początku traktu prowad -ącego pr/e^ góry Hy-renevfkie zwanego tu Porto m. g. na pold. ku w. od Bavonuy, ii, oi Pampelony , 176. od Paryża, dl. l6 22. f' ^3. 8-
JEANNE, ( file de Sainte, } W \ fpa S. Joanny , ié iu3 z >> vfp Komorfiïich międżypomo em Z 11-gwebar i Madeg<(k^rą. Ieft na podziw źyżna i obfita w zwierzynę i owoce. Miefzkaucy fą Religii Ma-bometańfkiey miefzaney z wielą zabobonami. Boią <ię b^rdro dia-bia, ktorego tu Grzegorzem zowią. Niewiafty u nich Ją niewolnicami,, do uavwiçkf. ych zaż-wane bvv a-ią robot, nie malącf tyle w o In o;, ci aby nawet ie.ść razem z mężan.i mogły. Wydawać iezamąż zwykli w r-.:c.u zaraz 7. lub S. Ov.a tu fą celne mialla, iedno miaftem Kroia, drugie Kr^lowy fię zowie. W pi^-r-wfzym rezydnie Kroi z fwyrn 'tworem , i ieft o m. 8- od Portu, drugie leży nad morzem. OL. dwa % dofyć piękne i o?d bne meczetami wfpanialemi Przv i-iey ?wykL 'ta-wać Okręty Angiel płynące do bombay.
JEDLIŃSK, m. Pol. w- Woi. Seridomirfltim zfzkołami Akadcmi-Cznemi
JEDO. 1 b J e n p o , J do, fondo , •vielki» M. >. j 7 >m wyî s Niplion w Azyi o> o'-.ne b'c tv. n i obronnym patacem, .» ì t .r ni re-Ziduie Cefarz. Li. /ba ir.i Tzk.ińr w ief tu niezmierra. ilaadel borirò wielki. Hz. Ty kana przerf.ua. mi ; o i wpada piccia korytami do po; t'.i. Na niey ptiftawiòny ieft moli wfpania'v. ori kt r«go w mi- r ^ią odiegî śt mievfc wfzvftkii h \> J po-nii, lòf.mvi'i irevPiane. pr«.e• c.ł ( ęftym podlegai^ pożarom, tj z.té i niłkie l'i i -źle bndowase, ieft tu baralo	koîciolov.' t^iacuw
© o
igs	j e n
murowanych z kamienia bez bal-kow iednak dla uriiknienia niebe-fpieczeâftwrâ w czafie trzęfienia ziemi. Gdy Panowie maiąiaki ftawiać pałac nowy , zaprafzaią na to miey-fce Cefarza , któremu tam ofiaruią dary. Po wyfściit iego drzwi, ktore-mi przechodził ftaią fię zakazane, zowią ie drzwiami Krolewfkiemi, i nikomu potym przez nie przechodzić nie wolno. Jedo leży w miłey równinie wgłąb zatoki bardzo ry-bney. Prócz rz. znayduiefi^ tu wiele kanałów. dl. nr. fz. 35. 32.
JĘDRZEl O YV, m. z Opuc. Cyfterfow w Diec. Krakow/kiey; flawne znacznym tu ziajdem fzla-thty , r. 1576. na (twierdzenie o-brania Stefana Batorego. Rokofz r. 1607. i śmierć Kadłubka pamiętnym go też czyni. Leży na granicy Szląfkiey i Węgierfkiey.
J E G U N , rn. Fr. w Armaniaku •wyż. o m. 3. na paln, ku z. od Au cli, ■
J E M G U M, xnacz. i bogate m. Niem. M' Xftwie Oftfryzyi w okolicy Embdenftyey. Karol Xżę Gel-drvi r. 1535. Xiç zaś Alby r» 1568. odniołł tu zwycięztwo , m. 4. na pold. ku vv. od Embden.
J E M P T E R L A N D, îjampt/a, kraina poînocna Szwecyi, między Laponią, Angermanfą, Medelpadią, Helzyngią i Dalekarlią. Nie ieft ludna, i niema tylko wfie lub liche miafteczka.
JENA , m. Niem. w Turyngii W fta y ach Domu de Saxe* Weimar, z zamkiem i Akademrą fund. r. t55^. Leży nad Salą, m. 4. na po-htd. ku w. od Weimaru, 8- od Naumburga, io. od Erfortu. dî. 29. 34. fz. s'-
J EN E EN, wiel. i dawne m. Ażyatyckie w Pale.ftynie 7 zamkiem ftarym i dwoma moczetami.
] E N G À N , gfençantim , m. Chińfkie ,	z miaft głównych
iProw. Chenfi, nad brzegiem potn. eziora Litu, pod górą. Ma 19-rrjiallpodfwądependencyą. dl. 12,(3,
j e fc
16. fz. 37- .37;
J F. NI A P U R, m. Azy st. w In-doftanie w Panftwach Wiel Mogo-łu, ftoł. krainy tego im. nad rz. Chaul m. 35. na pof'n. ku z. od D'olii. dł. Q4- fz» 30. 30.
JENIKALA , forteca nowo wyftawiom». od Turków w Krymie nad Cieśniną Tuman, przy wnjyściu mor a Azoffkiego. Uftąpiona ieft RofTyi traktatem r. 1774-
J E N IS S E A, Janïflefkoy , §\-nifcea , znaczne , mocne i o (i anie M. RolTvHkie w Syberyi nad lewym bszegiem Jeniffy rzeki, o ki. 300-na w. od Tobolfka, na pograniczu Oftvakow i Tonsęuzanow. Ob{itu1e w zboże, drob i bydło. dł. 116. fz. 'j o.
J k n 1 z z A R , lub Jani a h , m. Greckie w Macedonii blizko Golfu Sàlonickiego w krainie l\o-mennlit :ry , wyli;-;wionę na ruinach dawnego uiiafta Fella ,.oytzy -y Alexandre W. ieft o m. 5. na < -ku z. od Saloniki, 7. ed iarnvi -ryi. dł. 40. 12. fz. 4^. 38- -'^ft !|ł* ne tego im. m. w Grecyi w Pro w. Janna, dł. 39. fz. 40. 40.
j E N K O PI N G , jorilcopińp , $ anofcopi a , Jenkoping*, m. .Nzwe-• ckie w Prow. Smalandii nad ie; io-rem Watt er, z dobrą Cytadellą, nu 22. na poln. ku z. od Kalmaru. df-32. s 5- 57. 2 2-
JiE N P E N G , Sfenpìnga , piękne jri. Chińfkie piąte z miaft g'c-wnyeh Prow. Fokieny. Zbudow a-ne iefl w kfztaft Amfiteatru nad brzegiem rz. Miny. Ma 7. miaft w fwym dystrykcie, dł. 135.6. fz. 26. 34-
JERICHAU, lub IerychoW, cyrkuf, m. i grod w Xftwie Magdt-burfkim, o m. 12. od Magdeburg» nad Elbą na w.
JERICHO, Jerycho , u Arabów zwane Ribida, dawne i znakomite rrj. Ażyatyckie w Palefty* nie zbudowane od Jebuzeyczykow. Nie ieft dziś więcey iak kupa nikczemnych chałup miefzkanych 0^
-jer
] E Z	299
nędznych i ubogich Arabów. Leży
0	m. 7. na poln. ku w. od Jerozolimy, o ni. 1. od jordanu, w dolinie wefołey i żyżney. Zn.ayduie fię tu roślina podobna do bzu, ktorey kwiat nie więdnie , a ! torą bardzo zaleca pifmo pod imieniem roży lerychońfkiey.
JERKEN, ob. Irken. -
JERSEY , Cafarea , Wyfpa na morzu Hrytanii, przy brzegach Francyi", o m. 5. od brzegów Nor-mandyi , ieft bardzo'" ludna, ma m. 7. w około, i na!, do Angl. Powietrze tu ieft bardzo zdrowe, lubo znayduie f.ę tu wiele żab, kteredo domow fię cifną. Grunt iey ieft żv-żny. S. Helier ieft ieymiaftem gło-wnym. dl. 15. 15'.-25]'. fz. 49.14'. ~2o". ob New-Jerfey.
J E R W E K L A N D , pervia , ir.ały pow. w Inflantach w Eftonii, należy do Roffvi. ob J-vwerland»
j-E R U S A LEM, w St\ ryi niż. przy Luttenburgu, liawna przednie-mi winami.
] E R U S AL F. M, Hi er o foli m a , 3arozolima, dawne i ff M. Ażyatyckie , dawniey ftol. Kroleftwa Źy-dowf^iego, po'zdobyciu iey najebu-zeyczykacb prżc?Dawida.rQabucho-donozor W. obrocit lą w perzynę drugiego roku panowania,Sedeciafzs,
1	wielką lic.»bę źydow zabrał w niewolę do Babylonu. Po odnowieniu iey , miafto i kościoł z ziemią zrównał Tytus r. 70. po nar. Xtufa. Przy ruinach dawney Jerozolimy zbudował AdryanCef nowe miafto. Zdobvli go Perfowie r. 614. S^ra-cenowie 636. ale Łacinnicy odzy-fkawfzy go, nowe tu założyli Kroi. r. 1099. które lat 89- trwało pod pan.KrolowFrancuzow.SaladynSuł-tan Egyptu i Syryi opanował go r. 1188- pod Gwidonem de Lufignan. Turcy wypędzili ztąd Saracenow r. 1517. i przy nich zoftało. Stan iego teraznieyfzy w niczym lię rie może porownać z dawnym. Ma dotąd iefzczefwego Patryarchę. GóręKal-waryą i Syon zamyka w fwym ob-
wodzie Jerozolima. Fnincifzkanis trzymaią tu kościol grobu Sgo i dom do prayięcia przychodniów. Leży o , tu., 45. na połd. ku z. od Damafzku, 18. od morza śrzodziem. 100. od wielkiego Kairu. dt. 57.'fz. 31.50.
S. JERZY, ob. S. Georgius.
J E S D, ob. Yefd.
JESI, çftfwni, dawne m. Wło. w Marchii Ankonitańfkiey z Bilk. Sektatorowie Moliny uczynili go fiawnym. Leży na górze blizko rz. Jefy, m. 7. na połd, ku z. od An-ksny , 45. od Rzymu. dł. 30. 45. fz. 43. 13. Tegoż ini ieft m. w Japonii na wyfpie Niphon. dL 157. fz.
35-	„
JE S NIT Z, m. w Cyr. Saxo-nii wyż. w Xftwie Deffawfkim nad Muldą, ni. 4. na połd. od Delfawy.
JF,SO, Jedfo, Yefo , wiel. wyfpa Azvatycka na potn. wyfpy Niphon , pod pan. Monarchy hotdo-wnika Cefarza Japońlkiego. Zarofla ieft gę Remi lafami. MiefzkafiGow ma mocnych , tìufznycb , ale niefo-remnych i dzikich'w porownaniu 7 Japończykami. Nie żyiątylko połowem ryb, lub zwierzyną.
J E S S E L M E R, pepiniera, M. w Indoftariie, ftoł Prow. tego im. w Pańftwie wiel. Mogolu, m. 75. n* poln. od Amadabatu. dł. 90. 15. fz. 26. 40.
J F", S Ś E N, m. Niem. w cyrk. Elektor. Safkim. nad Elfterą,»/. 6. na w. od Wittembergi.
J E SIJ A L, Jezualia, Krajna Indottami , graniczy na połud. z Kroi. Bengalfkim, na połn. z Kroi. Nek-balfkim, na w. z Azemfkim, na z. z Patną. Raiapur ieft iey M. S.
J E W E RN, lub Je ver , §ftveria, m. Niem. w Weftfalii , ftol. J<ł-werlandii z cytadellą, o m. 7. na połn. ku w. od Anriku, 13. od Emb-deny. dł. 25. 26. fz. 53. 32.
JEWERLAND, Jewerlandia, Kraina Niem. w Weftfalii, rozległa wzdłuż na m. 8. wfzerż 4. Należy do Domu Xiąt Anhalt-Zerbjl.
JEZIERNA, w Woi. Ma- ,
I G L
î L F
zowieckîm , flawna założoną fabryka papierni, m. 3. od Warfzawy. Tego/, im. m. Pol pod pan. Aulir. 1» cyr. Lwowfkim, od Zborowa m. 2.
J K Z 1 O w O, Lactti , Lac, zo-Wie iię zebranie oblzerne wody , polpi licie niewyfychaiącey , ze wfzech itron zamknione. Są iednak jeziora ale bardzo rzadkie, których woda corok wyfycha, iako Cutnttvw Karńioli.
JFZ: ORZYSZl ZF.m.Ljtt.
V	W o i. Pelockim pod pan. Ro^fyi-/kim, z Stwem czyniącym kwarty >9250. zł. Sławne zwycięztwem Sta-nfiaWa Paca r. i »,b6 Leży przy ie-zicr/e , od ktorego położenia ma .razu i/ko, blilko granicy Mofkiew-f> iey.
J - Z 1 O R O Z C E , m. Litt. w
V	01 Vs il en (V im w Pow. Brallaw-f. im nad rz ilłukfztą, m. 10. na z. cc Rrafławia.
J Z L' i OL, ^efupolis, m.Pol. pt pa u- Auiir. w cyrk. Halickim, do! ć ddbrzè budowne przy uyściu Byfhzyfcy w IS.ieltr, blizko o m. 2. od Halicza.
IF, Hijpcca , wyfpa Francuzka w Prowancyi/nayblizfza ku wfchp-d"wi z 3. wylp przy porcie Mar-fylftim leżących. leli: bardzo mo-• cno ufortyfikowana, a forteca iey iedną ie(t z naylepfzych na morzu śrzod/iemnym.
J G 1 s , /Emoni* , m, Rzepltey Gryzońlkiey, w Lidze Kadeyfkiey z zanikiem wfpaniałym , w którym znayduie fię piękna Biblioteka i gabinet rożiiycli ofpbliwości.
1 G L A W, Iglavia, mocne, ludne 1 wid M. Czeflrie w Mcrawii, flot. cyrkułu tego im. Piwa tu bardzo przednie, i fukna dofyć dobre robią. Wzięte było od Prufakow r. a'4^. Leży nad Iglą, m. 19. ua z. od Brinny, 32. od Pragi. dî. 34.40. fi'. -9- 10.
IGLESIAS, lub Villa de Chiksa, SuUi, Eglefia,M. w części poludniowey Sardynii z Bifk. JFafir. Kfiiiaf(ki»go'._& ag. fe.
39- 3°-
IGNI, m, i Opac. Fr. fnnd. r. 1126. zakonu Cyfter. w Szampanii, czyni 14000. liwr. m. 2. na potud. ed Filmes.
iGNłSTERRA , ob. Ziemia ognilła.
I G W A N D E, m. Fr. w Pow Bur-bońlkim, m. 2. od Bourbon l'dr~ tkhtubaud.
I H O H , lohor, lor, Ifiora , M. S. Kroleftwa tegoż im w Azy i na połwyfpie Malaki. dl. 121. 30. fz. i. 58.
1 L A , Epidium, wyfpa Szkocka, długa ckcîo w. 0. fzeroka 5. Leży przy brzegach Hr. Argylikiego ,• ob* fituie w bydło,ielenie, rudę ołowianą i kamienie wapienne.
1LAMBA, znaczna Prow. Kroi. Angolańlkiego w Afryce ; podzielona ieft na wi«le włości bardzo ofia-dłych , a każda ma fwego Sowę, który ma rząd nad okolicą fwey i u-ryzdykcyi.
i L A N T Z, lletniium, m. Rze-czypofpolitey Gryzonow , główne łwego Pow. w lidze Gryzońlkiey. Mieyfcem ieft obrad trzech lig Gryzonow, Leży nad Reuem, «/. 7. na pol ud- ku z. od Koiry. dt. 26. 45. fz. 46. 3§.
ILCH ESTER , Ifchalis , II-f?.efter, m. Angiel. w Sommerfttslii-rze. Wyiyła i. Deput. na Pari, leli nad Ulą , m. 34. na z. ou Londynu.
S. 1LDEPH0NS, wfpaniały Pałac Króla Hifzp. w nowey Kafty-lii zbudowany od Filipa V. ni. 2. od Segowii.
d L F Z U G A G WE N A , lub E-sugagukn , mocne M. Kroi. Maro-kań(kiego w Afryce w Prow. Hea na górze leżące.
ILFELD.lub Ilefeld, llefel-dia , w Hr. Hohenfteinlkim, o m, î.^na połn. od Northaufen; byî tu Klafztor Prem on lira ten fo w , który r. 1543. obrocony ?oftał na fzkołę Proteilancką, w ktorey fi. Michał , Ke^nder. był Nauczycielem da fasi ey śmierci r. 1595. Utrzymulą ta
L M
zawfze na edukacyi 50. uczniów.
I L H F, O S, Infuła, M. nadmor-fkie w Amer- połudn. w Brezylii, ftcł. kapitanii de Rio dos Ilheos, o m. 5c. napułud. od S.Salwaaor. Należy do Portufal. i ie(t w gruncie bard zo żyźnym. dl. 340. 10. fzer. pohul. 1 5. 25.
1 L KUSZ, ob. Olkufz.
IL., F/lus, yz. Ff. kr^ra przerzyna Alfacy^ i wchodzi niieySt-ra?-burga do Renu. Zaczyna b.<: żeglowną od Scheleliadtu. Inna ielł w Pow. Pengord tegoż im.
II-LE, ìnjitlce piękne M. Fr. z tyt. Hr. w Pow Ruflyllońfkim, w. 4. na z. od Perpinianu.
ILLIEKS.m. Kr. w Normandii , m. 5. od Evrsux, ob. o/acqms d' /lliers.
ILLIFONSO DF.-LOS-ZA-P O T E C A S, ( San ) M. Amery-kańfki» w Hifzp nowey w Dyec. Gwaxakanfkiey. Leży jia górze, o m. io. na połn. ku w. od Antekwe. ry. dł. 2S0. 5. fz. i7. 35.
1 L LI N I , lllinowie , Illinois, Naród Amerykańflu w nowey Fran-cyi ofiadly wzdłuż rzeki tego ijm. w K raiu bardzo dobrym Ieft lud dziki, żyie pofpolicie pfcenicą Turecką, ktorey tu bardzo wiele zbiera-ią. Są mocni, zręczni, podchlebni, żywi , cery ogorzałey; żon maią wiele. Są niektóre wiie, które przyjęty Religią Cbrześciańlką. Owoce ich i zwierza fą u nich ofobiiwfze i nam nieznane.
I L L I K ! R C K, gród należący do Stra/burga , o poł mili od niego.
I L L O K, Jllocn, male ale obronne m. Węgierikie w Sklawonii, nad prawym brzegiem Dunaiu, m. 6. na połn. od Peterwaradyna, 12. od Efleku, 22. od Belgradu, dł. 37. 35- iz- 45- 30.
I L M, lub Stadt-Ilm , M. Niem.,, zamek i grod w Turyngii w Xftwje Schwartzburg-Rudeliladtlkim, tu. 6. na połud; od Erfortu ; zależy od 2Ciąt Safkich.
IL M JS N A U, m. i gro ? Niera, w
IM P
sor
Xftwie Henneberlkim , nad rz. Wipprą, należy do Domu de Saxe-Weimar W okolicy iego znayduią fię miny frebrne. Ieft o wi. 6. na połn. ku z. od Schwartzburga.
ILMENOW, lub F.lmenow, rz. Niem.w XfiwieZelleń(kim. Płynie od połud. ku połn. i łączy fię a Elbą.
1LUKSZTA, lub Hukszt, m. Semigallii, ozdobne zamkiem, kościołem Katol. i Greckim, z lzkota-mi. Leży nad rz. tego im. która wpada w Dźwinę. łoił o m. 3. od Dyneburga.
I LZ A , lub IłzA, m. Bilkupie w Woi. Sendomir/kim , ofiadle Garncarzami , od Radomia o m. 6. j
IM BU O, ob. LemBro
IMERETTA, małe Kroi. Azy-atyckie między Kaukazem, morzem czarnym, Xftwem GUriel, i Georgią. Kray ten pełen lafow i górprzs-plataią piękne równiny. Kroi ieft holdownikiem Turćyi, i^dawał w daninie Sułtanowi co rok 80. dzieci chłopców i dziewcząt od lat 10. do 20. Od ktorey daniny uwolnione zoftało to Kroi. przez traktat r. 1774. między Rolfyą i Portą zawarty.
1MMENSTADT, m- Niem. w Szwabii nad lllerą, w Hr. Ko-nigfeckim, m. 4. na polud. od Kem-pten.
1 M O L A , F*rum Cor n eli i , dawne m. Wł. w Stanie Papiezkim w Romanii z Bifk. Suffr. Rawenneń-fkiege. Ieft bardzo piękne i dobrze rtaliadłe. Wzięte było od woyfk. Ce-far. r. 1708. Oyczyzną ieft S. Piotra Chryzologa, Antoniego Maryi Falfalra, Marka Anton. Flaminie-go. Leży nad Santerną , o m. 4-na połn. ku z. od Faenzy , 8- od Bolonii, q. od Rawenny , 18- od FI0-rencyi, 65. od Rzymu. dł. 20. 15. Jz. 44. 22.
IMPÉRIALE , Jntperialis, piękne M. Amerykańfkie w Chili^ o m. 4. od morza połud. nad brzegiem rzeki Cauten, założone ieft od Piotra Vendivi», Gubernatora r.
3©z I N D	î N ii
1551» tn. 39. 11a połd. od Koncep-	INF ANT A D O, kraina I ifzp.
cyi, gdzie Biikup fię przeniort był	w Prow. Mancha, z ty t. Xftwa ,
po wzięciu miafta przez Indyanow.	która zamykà miafta: Alkozerę ,
Leży w kraiu bardzo wefołym na	Salmercnę i Vaide-olivas , także
ikale urwiftey. fz. poîd. 38- 4c. dì.	niektóre miafteczka w okolicy Ka-
305.	latrawv.
i M PERI ALI S, Cefarfki, tyt.	INFIER NO, mala wyfpa ie-
miaft w Niem. wolnych, maiących	dna z Kanaryilkich w Afryce , mię-
niieyfce i głos na feymach kzeizy	dzy Lancefotą na połd. wyfpą S.
Niemieckiey.	Klary na połn. i Gracyozą na w.
IND, Indus, viiel. rz. w Azyl,	INFLANTY, Livoma, zna-»
od ktorey cały kray Indyi bierze	czn* Frow. Roflyifka , na z. i ptłn.
nazwifko. Wypływa ?. góry Imaus	oblewa ią morze Bałtyckie 1* odno-
IN DOSTAŃ, India Citerior,	ga Finlandzka, na w. graniczy z
wielki kray Indyi wfchódnich w A-	Mofkwą, na południe z Litwą.^
zyi, kfory zawiera FańftwoMog i-	Pz"-. rży li ią naprzód Krzyżacy, r.
Ikie i inne Kroi. między Ii:dem i	1561. poddaîa fie Zygmuntowi Au-
Gangeiem. Ob. Mogol. •	guftowi, i zamykała w fobieWo«
IN DY A , India, les Indes	iewcdztwa Derpft'ie Wendeóikie i
kray bardzo rozległy, który my	Parnawikie : ale gdy te naprzód do
dziełem y na Indye wfchodnie i zi.-	Szwtcyi przez traktat Oliwfki, 1.
chodnie. Indye wfchodrdé zawiera-	i66_- potym od Szwedów do [vlo-
ią 4. wielkie części : Indoftaii» poi-	fkwy przez traktaty Nifztadfki za
wyfpę za Gangefem i przed Gan-	pan. Piotra W- odpadły r. 1721.
gefem i wyfpy morza Indyifkiego,	vZ<?ść tylko Inflant bardzo mała
z którymi celnieyfze fą: Ceylan,	p>*2.y Polfiscze zollala fię była, to ieft
Sumatra, Jawa, Borneo, Celebes,	Powiat Duneburłki, pod im. 0-
Maldywfkie, Filipińfkie, Molnckie	iewodz. InflantAvtego do r- T773.
i Maryańfltie. Tymie im. oznacza-	w którym Dwor Petersbulfki ode-
ią niekiedy niewłaściwie: Kroleft.	zwawfzy fiç z fwoiemi pretenfyami
Tonkińlkie, Chiny i Japonią, zwła-	opanował Weyikiem pozoj'aîa In-
£2 cza gdy mowa ieft o handlu. In-	fiant cząhkę. lytuł t} i ko i Lrzędy-
dije zachodnie zowią fi? cała Ame-	próżne tey Frow. zoflały przy i ci.
ryka. Pcrczątek dawania tym kra-	Kray ten obfituie v/zboże, drzewa,
iom nazwiłka Indyi wfchódnich i	zwierzynę i krufzce. Znaczny pio-
zachodnich ztąd pofzedł, iż gdy	wadzi handel, hortow ma ą. Rygę,
Portugalczykowie, którzy naypier-	Parnawę*, Rewel, 1 Narwę. Ry-
wfi fwe tu' poftanowili ofady pod	ga ieft M. S.j
Królem Emmanuelem , i odkryli	1 N G E L'i" I N G E N, m. Niem.
Brezyłią, płynąc do Indyi prawdzi-	w Frankonii nad rz. Kochera w rłi.
Wycli, bralifię ku wfchodowi, a pły-	Holienloeńiicim. m. 8* na poîd. od
nąc do Ameryki kierowali drogę ku	Maryęntalu.
zachodowi. Przeco potym nazwano	1 K' G E L H EI M, Ingetk'eimtttn,
to, co ieft na w. Kapu dobrey na-	tn. Niem- w Palatynacie Reńłkim,
dziei, Indyami wfchodniemi,a wfzy-i	flawne kilką zborami kościelnemi i
fiko co nâ z. leży, Indyami zacK«-	nrodzeniemSebaftyanaMunftera./.a-
dniemi. Ob. ie pod fwemi Artyku-	mek w którym fię urodził Karol W-
îami. 1	ri'e tu » niektórzy mniemaią,
INDRE, higtr, rz. Fr. która	ale w KaLslmrgu zamku wyźizey
płynie przez Turonią i wpada w	Bavi'aryi. Leży nad rz. Sawą na
Ligerç wyiey Stwmut , fpławną	górze, z ktorey weyrzenie ieftbsr-
ie(ł cd Chatillm,	ezo tr.iie, m. 3. na poîd, ku z
I N, N
I NO
303
M o 5 u nevi, 2. na w. od Bingen. Dziedîictvvem ieft dawnego domu Hrabiów Ingelheyrnlkich. <11. 25.40.4 fz. 4q. so-
ï N Ci Ó L S T A D, h ^Ijìadìxm, piękne M- Niem. ! rayn; 'cnieyfzó w Bąwaryi.z fł. Akademią fund. r. 1 <(.71. Zalzczyca g.' zamek piękny, zbróiownia , Kołle;iuni i kośuoł wfpanialy. Poddało ii^ Cef. r. 1704. Auftryacy zdobyligo r. t742-itrzy-mili go do r. 174s. Le2y nad Du* naîem, tu. 3. na połji. ku w. od Neuburga, 16. od Ratyzbony, 18. od Munichu. #ł 2<S- 45. ii. 4*8- 46.
INGRANDÌ"., Igor audi s, m. Fr. nad Ligerą, na pograniczu An-degawii, ni. 7. na. z. od Andegawy, z tyt. Baronii. Inne tegoż im. wPi-ktawii nad rz. Wienną, m. 2. od Chatelrauht , na pograniczu Turc-nii. dnne m. 3. od Chinon.
I N G R E, m. Fr. m. x. od Aureliano
1 N G RI A , Ingria, Prou'. Rof-fyiikà w głąb Golfu Finlandzkiego. Kray ieft bardzo urodzayny, obfity w zwierzynę i ryby. Łofiow, które tu ladami gromadzą fię, łowią bardzo wiele. Przychodzą zaś te na wiofnę i na iefień z Finlandyi. Zdobyta ta Frow. zoftał-i od Piotra W. Petersburg ieft iey W. S.
I N H A M SANA, Inhambanum, Kroi. Affr. w części wfcbodniey Kair er y i pjd Ekwatorem nad Golfem Sofalikim, Miefzkańcy fą bałwochwalcy. Tonew:. ieft M. S.
1 N I S H O KTY , ob. Enifgorty.
INI s-0 W E N , Avatonia , ma-4 ła kraina lilandyi w Hr. London-derlkim.
INN, Oertus, rz. Niem. która wypływa 2 kraiu .Gryzonow z pod góry Sep.'im er-ber g i między Paila-Wą i Inftadtem wpada do Dimaia.
IN N li R A R A , m. Szkockie, ftoï. Prow. Argylii gdzie Xżę tego ini. ma rezydencyą, ieft nad Loch-fynem, ni. 24. na połn. ku z. od Edymburga,* 112. od Londynu, dl. 12. 15. fz. 56. 33.
3 i'vi N E R L O G H Y, Ińwerlochy, m. i forteca Szkocka , zwana także fortecą S'. Wilełma, w Pow.
Luchaber, w którym naycelniey-fzym ieft miaftem Leży między dw oma ièziorami, m. 32. na potn. ku z. od Edymblirga, 120. od Londynu. dî. 12. 26. fz. 57. 8-
INNERNESS, łub Inwer-n e s s , Inneniium, m. Szkocyi potn. portowe, ieft bardzo handlowne, i bogate w Hr. Gallawaylkim, i po-fyła 2. Dep. na Pari. Leiy przy uyściu Neffy. o m. 34. na połn. ku z. od Edymburga, 130. od Londynu. dł. 13. 58- fz- 57- 3r>-
INNERSKEITING , m. Szkockie nadmorikie portowe w Prow. Fife, nad Golfem Fortheń-fkim, m. 3. na połn. ku z. od E-dymbnrga , 112, od-Londynu, dt. 14. 35. iz. 56 22.
I N NIC H E N, fiawny klafztor w Biik. Bryxier'ifkim, który zależy od Kapituły Freyfyngenfkiey. Jeft o m. 13. na połn. ku w. od Bry-xyi. Tu blizko Drawa mafweźrzo-dlo.
INOWLODZ, m. Pol. I powiat w Woi. Łęczyckim, zStwem które płaci kwarty zł: T505. Ma fwego Kafztelana. Leży blizko Pilicy, o m. od Brzezina.
INOWROCŁAW, Vladijla-via, znaczne M. Pol. ftot. Wdztwa tegoż im. Niektórzy kładą iego początek pod Mieczyfiawem I.lubił. Leży nad rz. Notecią z Gopła wy-pływaiącą między biotami. Jeft ob-fzerne , ale źle budowane. Stwo grodowe tego im, płaci kwarty zł: 874. od KrufzWicy , m. 3. dî. 37. 15. fz. 52. 28. Woiewodztwo Inowro-cławikie, dawniey zwane Gniewkowskie, poŁac. Palathmtzìs Vla-dtjlavier:Jis, z Brzéikim Kuiawfkim wraz przyłączone było za Włady-Iława Jagellona do Poifki. Herb i mundur 'ma tenże co i Wdztwo Brzefk:Kuia: z którym,feymikuie razem w Radzieiowie, zkąd wyfyla» ą. Poflow» *• Dep.Diieli fię na 2.J
304	J O A
Pow. Fnowrocławfki i Bydgoflkî. Ma
Wd'ę i K.afztelanow j. Część tego Woj. po ri. Noteć traktat -m ' r. *772. odpadła pad pan. Pruskie. Kray ieft btotnifty , urodzayny ie-dnak, drzewa ma niedoftatek wielki. Leży między Woi Potuorfkim, Gnieźnieńfkim , Brzeflkim Kuiaw. i Cbełmińfkim.
INSCHXKITH, wyfpa Szkocka nad Golfem ' Forili na połnoc Edymburga. Grunt iey îef> tłufty , wydaie wiele zioł lekarfkich
IN SPRUCK, O'tirpofis , piękne M. Niem. flot. Hr Tyrolu, z fortecą, którą r. .7^2. Jozef tl. zrzucić kazał Zdobi go zamek , w którym uniarł Cefi r z Francifzek: I. r. T765. wiele pałaców pięknych i Akademia fund. r. '677. W«'ięte było od Xci» Bawarskiego r. i7o<. ale zaraz odebrane zoftafood woy'k Cefar. Jeft w pięknym położeniu nad Inną, ni. 11, na połn. ku z od Brixen. 25. na połd. od Municbu, 95. od Wiednia, dl. 29. 2. fz. 47. 3-
I N S T AD T, Oenojìadìum, Oenn. polis, m. Niem- w Ba wary i nad Dunaiem, blizko Pafftu , od kto-rego oddziela go rz. Inn. dł. 31. 15. fz. -I-
INSULA, ob. wyfpa.
INW E R BER WY, m. Szkockie, w Hr. Kinkardvnu , w. jo. na p«łn. ku w. od Fdymburga, wy-iyla D*p. 'la Par'.
INWEKNESS, Ob. Inuer-nefs.
IN W E R R A R Y, ob. Innera-
ra.
JO ACHTMS-TH AL , czvli dolina [o^chima , m. Czefkie w dolinie fgoź im w '?yr- Fllnbog?ń-fk im. W wieku i^lvm odkryte tu là f'vbv frehrne Tm ■ fwe vziçlo od Hrjbi^go Josabima Schtick.
IO AC H I M < T H A L , m. Nie-mipc. w frzedniey Marchii Brande-feurfk'pv u* 'yr. Barnimu niź.
j O A' , Dum bardi Fr. 119 brzegu Afr^krtńikiin w Kroi. iiarbezjń-
flcim, o m. 20. od Gorey.
S. JOANN F. S, S. [an, rz. wie!, w Ameryce w Akadii łł. ieft połowem fumów , inna tego im. w Luizianie.
JOANNET A > źrzodło wody minerał, żołądkowcy blizko Martigru s lìnani, * e Fr. m. 5. na polii, od Andegawy.
J O B S B AD, ob Annaberg. J OC KLIM. JofTHin , G,fetimi m, m. Fr. w Brytanii wyż De-putuie n«» obrady Prpw. w. 1 g. na z. od Kennes , jo. od S. Maio.
J O H A N N A wyfpa , ob. S. Jeanne.
J 0 H A N N R S B F. R G, zamek w Szlą/ku należący do Jawornika w Xjftwie Grotko ,rfkim, prze^ traktat, r. 1742. zoftal przy domie Aultr.
O H ą N N E S B K R G, w Kle-
ktor. Mogunckim, w grodzie Rhen-gawfkim , zalecony bardzo dobre-mi win vni.
JOHAN-GEORGFN-STADT,
lub Ge okgf.n-st^dt czyli Jerzrgo miafto, piękne :n. Niem wyfta rione od Jana Jerzego I. K lek tur:; Sa-fkiego po pokoiu WelH'Iflcm. a-bv byfo fclironje liem Proi flantow z ' z ech wypędzonych I eźy w Miśni i w Cyr Frtzgeburfkim.
J O H A N S B F, 'a' G, lub J hans-BUitG, m. Prufkie z Cycadelią w Sudawii nad- rz. Prfck, dl. 4^. 34. fz. s <• 15*
J O H A N S B F 'i G , przy Frid-berdze w W ^ter-twii mieyfce pamiętne wygraną Frmcuzow nad Han-nowerczykami r 1^62.
JO H IV S T O W N . (S.) m. Irlandzkie w Hr. D^n-galfkim nad rz. Luq'i. Fnile . o m. 2. na potn. ku w. od Dunegali. Wyfvła Dep. na Pari, infzetegoim w Hr. Long-ford/.kim nad Kumeliną, m. 2. na v/. od Longfortu
JO' G N Y , «vini a cum, m. Fr. w Szampanii z pięknym i'mocnym zamkiem aie niedokończonym. Trzy do niego naleią parafie. Zalecone
ą
j o s
fą wina iego, ieft w wygodnym położeniu nad Yonną, om. - na południe od Sens, 6. iod Antyziodo-rui dł. 21. fz. 47. 56.
JOINVILLE, oanvilt«, dawne i dufyć znaczne M. Fr. w Szampanii' z tyt. Xft*-a , z zyiuklem wiel i wfpaniałym, gdzie fl. ifar-dynaîrf* Lorraine fię urodził, i gdzie, ciału P. de $ainville leży, ieft nad Marną, m. 6. na połdl odS. Di ier, i8. od Kemów, to. od Btru Xżę-cego , 50. od Paryża, dt. 12. 45. fz. 48. 20.
J O N C A S S E , źrzodło rainer, o m. 1. od Mòntpollitfru.
JON' A, wylpa Stkoćka miła, •na połd. ku, z. wgglę i?m Muili, dłu^a tu-milę, a f/er. pół mili, iefł bardzo żyżna. H;la mieyfcem r-_i d. Bifltupow wyfp pr/.yitijtych, i grobu Kri-low Szkockich , ob. Yonna.
J O N Q 'D K ti F , gon a "m, ■ J an-kcra, m. Hifzp;\wKauionii, *' Powie. Am p 11 rd an, p o d g 'r r.n i*y ;♦ :■ -nevfkiemi, «j. 8. na poiJ o.J. Pt,-pigtiau, g- na polii, oa Girone, tiî. 40. 32. IV 42. 15
J O N Q U I E R E S , ?onc* ria, m. Fr. w Prowancyi, m. 4. na poln. k'i z. od Marfelli.
JONVILLIE - S , Opac. Fr. Premontar, fond. nj<o. m. 3. od Baru Xzçcego.
I O N /. A G, Jorifac > m. Fr. w San tonli, m. f. na połd. od Pons.
J ìsàph a T, loliiia jo/-fita, tak l'ę zovs'ïew Paleftvnie .tidiid 5o-iina m;ędzy Jerozolimą i gór^ Olì-wna. Długa ieft dofyć, ale nia foe-roka. iż zaś iłowo ^fofc.phat znaczy. Sąd Boztf , wnieśli fobie niektórzy z mieyfca iednego u joela Fror-. w rozd. >. źle zrozumianego . iż w tsy dolinie ma fię odprawić fąd ofratni.
J O S A P H A T, Opac. Fr. Bened. fund. ï 12Ò. czyni 3^00. i'svr. o milę o i Chartt 'fS.
JOSAS, rrjała kraina Fr. mis-dzv Sekwaną i po>v. Biance, na połd. i z. paryià,
to m u
I PS
305
" JOSFPH, (S.) c. Jozefa, wyfpa na Oceanie wfchodnim między-Wyfpami Maryańtkiemi. Zowie fię taki? Saypąn. ^a m. 25 w około i ieft ieaną z nayludnieyfzych wyfp na Archipelagu S l^azara.
JOSSE, CS) Opac. Fr. Bened. *m. z. od Monfreuil, czyni ^500. li-wrow.
JO^SELIÎf, db îocelin.
J O łl AK E, qJ ot rutti m. Fr. a; fł. i w fu <niaf\m Opac. Bene i. m. 3» ti* peto, od Colomiers, 14. od j'a-ryia.	.
J O U f. i RotondiJcuiH, mi. r. od Toi rs , i tegoż im. m. 2. od t\rgen-t4»n;i» m. Fr.
JOUIN-LKS-MARNES , Ouać. B 'ned. o milę od l\loiit,0't1o;'r, czyni \oo liw.-.
J O U K S A v, m. Fr. m. 3. >d S. Flour.
J' îi' ï, Opac. Fr. Cyfter. czyni ,1*500. i i y* .m. 2 o.» Provins, Tej» i m ni. t. od Weriàìu podni>fto-i Sjy i) m Hr. inne m. F«- ^ou/j-le-C'ihi»i . i'i o . 2, od Kof<y. (
J O Y F , Opac. Fr. Cyfter. w Bry-tsnli f.md. r. 12 co. bliako Henne-bony. Inne ieft przy Natttours.
J O Y ENVAL, Opac. Fr. Pre-monftr. o ni. 1. od -S'. Germai».
J O Y Ł O S K, G audio fa , m. Fr. w Pow. Wiwareńfkim z tyt. Xftwa Paroftwa, nadane nim byfor. 15gr. od Henryka IH. ola Anny Wikt:-ryi du gjoyéuf». Leży nad rz. Bucku , m. 9. na połd. ku z. od FU vltrs>, 16. od ÌSames, 134. od Paryża. dł. 21. 55. fz. 44. 20.
J O Z E F U W , m. Pol. pod pan. Auftr. w Cyr. Bełzkim od Zamościa m. 4.
IPRES, ob. Ypres.
IPS, lub Y ps, m. ^ ; 1. w Au^r. i niż. 1: K Diiłiaiem • o!coli-cv IVeńnr- i'4'u'd , ie miffyfcein komory bai" t o i. trj.tn/ , . 1 g. na w. od i im u.
1 P ; A LA Cup?' 'la l m. Th|>« cvi Fur o. w ^ .Hiw>i;i / Art -Hifc Ckeckiin naa rz. j-arvlL; \i. n*
V p
3oS	I R K
l R L
połd. k« t. od Adryanopok j od	bo wierzą w Mahometa, mai. ie-
Traianopola , 50. na z. odKonftan-	dnak za ikrupuł przymufzać innych
tynopola. Blizko iego znayduią fię	do fwey religii. Jeft o m. 32.11a połn.
minery ałunowe.	od Kafcharu. dl. 101. fz.- 38- 46*
IP S E R A , wyfepka na Archi-	IKK UT SR., m. Rofiyifkie w
pelagu na potn. ku z. względem wy-	Syberyi nad rz. Aftgarą, blizko ie-
fpy Seto, od ktorey ieft na m. 6.	ziora Baikal. Ma Bifk. Greckiego
Jeft figury ferca. Naprzeciw niéy	niepodległego. Handel zr-aczny pro-
1 #ży na z. wyfepka Jlntt - Ipfera	wadzi, a przyczyny Karawanów tę-
zwana * -	dy trakt z Chin i do Chin mających.
iPSWICH , Usbium , Gippe-	Powiat czyli Uiezd tesożtu ieftim. ' viittm, m. Fugiel, ftoł. Prow. Suf-	IRLAŃDYA, Hiberniez, i ed na folk', z wygodnym portem. Oyczy-	z wyfp Brytańfkićh i naywiękfoa po zna Kardynała Wolfeya. Deputine	wylpie Brytanii Witi. Ód Anglii i 3. na Pari. Leży nad Sturą, m. 7.	Szkocyi o/idziela ią morze niebefpie-od morza, tg. na polu. ku w. od	czne, zwane kanałem S. Jerzego , Londynu, dł. ig« 35- fz. 6.	ezyli morzem Irlandzkim, które tu IRAK, baca, wielki kray A-	fzerokie ieit na m. 15. ku Anglii, a zyi, podzielony na Irak-Arabii i	na 5. kii Szkocyi. Odciąwfzy kąty Irak-Agemi, Irak-Arab/ki czyli Ba-	ma figurę prawie owalną, i iefttey fcilońfki oblewa rz. Tygrys i Eufrat,	wielkości iak połowa Anglii, długa . Ztąd ma fwe nazwifko , że Arabia	m. 95. fzeroka 53- a maiąca obwo-putta z nim fię ftyka. Cały ieft pra-	du m. 465. Grunt iey ieft bardzo żywię pod pan- Turków. Irak-Age-	żny, obfituie w paftwifka i wf eikie mi , czyli Irak-Pérfki ieft między	żywności. Bydło 'eft naywiękfzym Chilanem , Tabryftanem , kraiem	iey bogactwem. Powietrze ma ła-Heri, Sableftanem, Farfyftanem i	godne i umiarkowane , alewiSgotne Turkomanią. Zoitóe pod pan.Per-	dla obfżęrnych lalow , bagnovv, fow. ifpaban ieft iego M.S. ,	wielości rzek i iezior. Gadów ża-IRÀN, nazwifko, które daią	dnych nie cierpi. Żywi mnoftwo kraie wfchodnie całey Perfyi i re-	koni dobrych, pfzczoł bardzo wie-dney Prow. Perfkiey wfzczegulńo-	le i wilków. Miedzi, ołowiu , żela-ści między Araxem i Kurem leżą-	za znayduie fię tu obficie, Irian d-cey, ktorey miafta celne fą: Ery-	czykowie fą mocni , dowcipni i u-W&n i Kaćhifwan.	czynni, ale gnuśni, bawiący fię nay-IRANCY, m. Fr. w Grodzie	więcey polowaniem i ryb łowieniem. Tonnerre, zkąd dobre wychodzą	Prócz języka ÂngieîfkiegO maią Wina. ' '	fwoy ofobliwfzy. Żołnierze z nich IR BIT, wieś w Syberyi, o m.	fądobęzy, gdy nie fą w w łafnym kra-7. na w. od Jekaterynburga, nad	iu, przeciwnie, iako doświadczo-rz. Irbitą , fl.' walnemi , na No-	no, gdy fą w fwoim Dzieli fię Ir-wyrok jarmarkami. i	landya na 4. Prow .U/f!er, czyli 1RIGN.Y, rn. Fr. m. 2. odlił-	Ultonią, Cpnnaught, czyli,Konna* gdunu. ,	cyą, Leinfler czyli Lagenią, Mun~ IR ISSA RI, m. Fr. w Nawa-	jłer czyli Motnlnonią. Nigdzie ani rze, m. 4. od S. Palais.	więcey, ani wygodnieyfzych niema IR KE N , Jerken, Yarkan , Ir-	iak tu ftanowiik dla okrętow. Nay-ca, wici. bogate i bardzo ludne M.	więkfza Irfahdyi rzeka ieftShanon.: Tartaryi, ftoł. Bukaryi maîev z zam-	Rząd iey polityczny podobny ieft kiem. Tu ieft Mad całego handlu	do Angiel. Ma fwego Vic'e-Reya* między Azyą połńocną i Indyarpi;	który zowie fię Lordem Namieftni-Kalmucy, którzy iego lą panami, fu-	- kiem, lub DeputatemIilandyi, kto-
\
1R T	I S C	3e7
rego powaga ieft niemała, religii fituie w ryby, ofobliwiefumy i iefio-fą kościoła Angiel. Liczą 4. Arcv» try delikatne. Tegoż im. ieft mia-FMik. alp liczba Bifk. nie-ieft ftaia. ftó w Mogoliftanie.
Katolikow fekretnych znayduie fię IR WIN, Irva , m. Szkockie tu dofyć, Irlandya przyłączona by- ftoł. Prow. Kuningham, z Portem, Ja do Angl. r. 1172. pod Henry- który go czyni handlownym. Wy* kiem IÏ. ale dopiero Henryk VIII. fyła Depnt. 'na Pari, i ieft o m. 21. wziął ty rui Kr ola Irlandyi, r. 33. na z. od Edymburga, 107. od Lon-fwego Panowania; przedtym Kro- dynu , nad rź. Irwiną. dł. 12. 50. Iowie Angiel. zwali fię iey Panami fz. $6. ę.
tylke. Wiele tu zafzîo rewolucyi i IS, nad Tyllą , m. Fr. w Bur-buntow, ofobliwie po Henryku VIII. gundyi , m. 5.113 połn. od Dyżonu, Sprzymierzenie fię Irlandczyków r. z Wo> towftwem i (kładem f~li. 178?. przyniofto Irlandyi porowna- Wpoblizkości znayduią fię łupalns nie zupełns iey w pr^ywileiach z kamienie białe.
Anglią. Dublin ieft M. S.	I S A B E LI E , Izabella, m. zb«-
IROK^NlE, Iroguii, Irò- dovane od Krzyfztofa Kolumba r. guois, Zr zn ' naród Amerykan- ^1493. nad połnocnym brzegiem /ki około ie 1 ora Ontario. Jeft lud Hifpanioli, w położeniu bardzo do-dziki , mężny i m ściftym z fubą brym i zdrowym, dł. 397. 5. fz, ig. związku, religii.nazbyt zabobonney. 55Ì
Kray ich ieft zimny. Wprewadzo- " ISABELLA, wyfpa S. Iza-ne używanie tu wódki , wiele od- belli, wyfpa na morzu połud. ma* miany przyniofto w ich obyczaiach. iąca na m. 200. obwodu, nàywîç-Gry i rańce nadzwyczaynie lubią, kfza z wvfo Salomońflkich Odkry-Są pr».ytym ludzcy, przyiacielfcy , ta była rrzez Hifzp. r. 1568 CzęU ale w gniewie nieprzebłagani. Są iey wfchodńia zowie fię Cup b. *tlć. bitni i dowcipni-, ale nieco melan- 2n?czny ieft na niey port zwany cholicini i gnuśni. Wieznaią Króla, d'Etoiler
ani żadnego wodza; Rada ftarych, ISADAGAS , lub Tagodass, lub, młodych rozrządza wfzyftkim. Tagodaflum, dawne m. Affir. w Niewiafty nap od z iw lubią rumie- Kroi. Marokańfkim , w Prow. E-niec twarzy. Stekną^ przy połogu, fkuryi. Miefikańcy fą uczciwi, i maią fobie za hańbę, izarownąma- bardzo ludzcy w prryimowaniu ob-ią krzywdę powiedzieć ktorey: że cycb bez domagania niczego. Le-ftękneła w połogu, iako gdy woio- ży w gruncie żyżnym , w krainie wnikowi kto zada, że uciekł z bo- obftey w bydło, miód bardzo bia-« iu. GdyIrokanieidą na woynę.ma- ty i zalecony.
luią fwe twarze, aby przez bladość " ISCHIA, denari*, wyfpa Ządney nie dali nieprzyjacielowi po- Kroi. Neapolitańfkiego maiąca mil znaki boiaźni. Dzielą fię na rożne 6. w około. Leży przy brzegach familie, między k torem i 2. fą tylko ziemi Lâwory , o m. 1. od niey. ofady Chrześciańfkie, ied'na w Mont- Przeplatają tę rofKofzną wyfpę ży-■Real, druga w S auli de S. Louis, ine doliny, które wydają wyborne 1RS ING EN , Opac. Ni>m. owoce, wefołe wzgórki , które rio-Bened. w Szw abii przy Kauf oeuer- ftarczaią win dobrych, frzódła , rze. nie iïk Cefar.Opat ieft Prałatem im- ki, ogrody piękne. Znayduią fięgó-
ry złote i żelazne. Cieplice iey i fą-1RTICH, Irtis, wiel. rz. Az. żnie, wielu tu na lato ściągają cho-W Syberyi, któraprzebiegłfzywiel* rych. Sokołow na tey wyfpie ieft ką część kraiu .wpada w Oby. Wo- mnoftwo wielkie. Ifchia ieft M. S. «Ï iey fą bardzo białe i lekkie. Ob- ï a C HIA » Mia, Ift ia, m.WL
p£ ij
308
ï S E
flot. wyfpy tego fm. rial, do ffrol. INeapol. z Bite. i dobrą fortecą, którą powiękfzył Alfons fyn Fe rdynanda Kroi. Neapol r. 149.». uciekł-fzy lię tu po złożeniu fwym 7. Tronu. di. 31 30. fz. 4^ 5;_>.
i S C U R K, m. Fr. w Turonii, tu. 5. od Uiiint.
I S F L :-> T F 1 N , [fifittjładijiw , m. v/ Rzpltey Hollender. nad Ifiiblą, o m, 2, od Utrechtu.
IS E N B E H G , ob. Eifenberg. I S E N B U R G znaczne Hr. Niem dziedzictwo iedney familii , ktorey Ii'iiia itdna otrzymała £ytnt X/ąt Imperii r. 1744. I.ziefe^k Ifenburg na wyż. i niż. Hr. wyifzeA go Uenturgn, ma •«. 12. wzdłuż, a wfzcrz 4 Lez^V w Cyrkule Renu, między Hr- Solms i Hanau. Budin-' gen ieft mjeyfiem rezyd, Xcia Hr, niż C' ego tiltmburgu le iv w Weft*r-walczie , i «al. do Cvr. Wefìfat-IMego. Ho śmierci Hr. Fr;iefta przypadłey r. 1664. (.odzieloneio-ftaU-. Jeft w nim m'afto i zamek I-fenburg zwany nowyrr ?fe ! urgiem, o m. 4. na poln. od K blen'zu. Należy do Hr. Wied. C/<,sć ' ż • na~ czna pofiada Aręy-Hilk, lrewiilki V Iflemburgu niżtzym. 1
IS EN BU KG, dawny zamek, w Hr. Marchii, wWelM'- Jiì » blizko
£rzy Opac. W er ii en. i.r Fryderyk, tory tu był żywo w koło pleciony r. 12*6. za zabicie Arcy-îiifk. Xo-lcńfkiego, w nim miał Iwą rezyd. Należy dc^Krola Prcfkiago.
J S E N G H FIM, Iftgeuium, m, w Niderlançizie Auftr. z ty f. Xftwa nad Man derą, m. 2. na pain, ku z, od Courtrai. dł. SO. 5 fó. 50. 54.
I S- NH A GEN, Opat-. Szlachetnych Panien w Xftwie Zellen-fkim, o ttt. 5. na poln. od Gifihor-nu. Panien ieft tu 14. i Xieni iedna. Fundowane było od Xzniczki Agnie-fzhi, litera tu ieft podio vana r. 1266.
1 S E K , Ifare , znaczna rz. Niemiec. która wypływa z granic Ty-talu i Bi'.varyi, i oblawfży Munich j l^.*éçhut wpada «io Poasu# mię*
I S L
dzyPaffawą i Straubingą.
ISEfc 'l , I/ara , rzeka bardzo byftra we Włofzech, bierze początek z góry f/tran* na 'pograniczu Sabaudyi i Piemontu, i prterzną-wf y wiele'kraiu, wpada w Rodan o milę wyżey Walencvi. .Spław ną być zaczyna od Grenobli.
1 S'E R L O H N , lub Iserlock , m. Niem- w Wefrfalii y\ Hr. Marchii, o m. 7. na połd. od Hamu.
1 S è- K N I A , /ìefitrnia , M. VVî. w Kroi. Neapol, w Hr. MolileńiYim z Bifk. Siif r. Kapuińfkiego. Oyczy-zną ieft S. Piotra Celeftyna. l eży pod Apenninem , m. 14. na poln. od Kapuy, 21. od Neapolu, 5. na z, od Molify. dł. 31. 55. f; 41.42.
1S E R E O C K , pięk ny zamek Niefn. w Bawaryi wRegeiìcyi l andf-hutfluey, nal. do Elektora Bawarii i ego.
I S 1 G N I , [fiuta cum , 1 fyn tak , m Fr- w Normandvi niż. o m. 6- na z. od Baytux por!.we. Stolicą ieft Amiralflwa. Zalecone ieft dla fwych tap folnyct) , iabîeczn^kow i mafia, i znakomite urodzeniem Piotra 1 el-liera. dì. 16. ,5. fz. ,49. 20.
1 S L A N D Y A . tf.aiidi , W. wyfpa na potu. Europy leżąca, maią-ca .wzdłuż 11a m. 16«'>. wfieyrz 60. Przez 2. mipfiące w roku ku przefi-leniu dnia z noc>ą letniemu ftońce nie zupeinif zachodzi, a kuprzefileniu dnia z ntią aimowemń nie zupełnie wfchpdzi. Nie dai,e lięwidzieć,tylko pr2f>z połowy, i we 2. godziny po połminiu wcale niknie. Wyfpj ta ieft gór/y la , kamienifta i nie płodna. Paftwitka ma wybornei a zicî.i z przedziwnym zapachem, 'fćpnićiące lody w Maiu w ziemiach Polarnyck zabrane w morze z wcdrfirii, wno-izą na brzegi lrlandvì wielką liczbę drzewa iźwierząt, iakoto wilków, lilow, niedźwiedziow , które /.apę-dziwfzy fię na morze lodowate za rozpuiïcaeuiem lodow potonęły. Ob-~ fi tu ie Iflandya w przednie konie-Ma w widu mieyfpach cieplice zdro» We i iczjiorai rybu®. Nayznacsnie^^
1
I S L
I SN
fea v/ niey g6ra ieft Hekla wybuchająca płomienie. lflandcz* kowie mniemaią, że ièdne duf?.'.* pot-pione w tey górre fię pal.;, drt'gie zaś V pobiizkim morzu lode u atj m marzną. Kząd iey by! Aryftokratyczhy. K'.V lo u ie NofWtgfty r. 126 i. uczynili fię ioy panami, która potym do N. r»egii przyłączona z^ 3aïa ,iod-tyi Kroi la;ńftii f.: ego ti \f\la Vicereya. Wyfpiarze tą religii ! u-teiiiiey. Miefzk^ią w cen ach roz-proiicnych tu t oveizit, c'i a boia-źni pożaru. Wi^ ua część w lochach lię kry przèd, wiatrem i zimnem. Zv 1.: -częi-o dli- ev ' nad lat 100. bez uźvw*nia likariiWa ia-dn%gc. SągnttMii bardzo, i stopieni v gr.e fiikow jt^^k i h ieft dyalektt m dawnym. 2adtiy«.h v iel-kich traktów i Jrçg ubitvcl) w ifl;vn-cyi nie mai/ . ai i innych/miaft lub v ii, prócz Holi i Skafholtn Bi-IkupOw.
1 S LE, rr. Fr. o w. 5. na połnd. ku z. <d Alby, inne ieft o rti. j. od Pet tguei x, cb. 7 tilt, Su mont, &c. Tegoż im. m. Fr. w Hr. \Ve-Tieffyńikim, o m 2. od Cavai Ilon; i Baronia Fr. w Armaniaku, owi. a. od lr, i-hezetifac.
1SLEAD AM, m. z pięknym zamkiem, i z tyt. Baronii nad rz. Orfit,o milę td Bsaumotit, 8- ud
raryża.
1S L F-A V X-B O E U F S, wyfpa wołów, Infuła boum, w y fpa fi mery-kafitka na gołhe Mexykanfkim w zatoce de Campnht, okclo tu. 7. diliga, a fżetoka. jef bardzo zy- . źna w wielu «îieyfçach, i obfituiew WyboVne owoce i bydło.
1 î& L F.-B A R B F , kępa na rz. Sa-onie weFr. općimili od Lugdunu z Opac.
IS L E B E L L F, kępa r a Sekwanie w Jtfevlan, znaczne wipaniałym pałacem i ogrodami, ktćre tu lą zę-pfu tę?.
IS L F-C H A U V E T, Opac. Be-ned. iund. około r. 1130. czyiii 4G o. ii\yr. tn. i. od NajJtes,
ÏSLE-DE.BOURBON, ob.
Mafcaregne.
IS L E-D E-F R A N C E, ob. Fran-
C> îs L E-D F-M F. D O C, Opac. Fr. Auguft. m. 10. na połn. od Burde-gali, czyni 40C0. liwr.
i S L. F-D I E U, Opac. Fr. Pre-monftr. tu- 4. na w. od Rotomagu, czyni*"3500- liwr.
J S L. f -D O D O N , m. Fr. w Hr. Komu eneńikim , m. 3. od Lombezy.
I N LE, grarde, longue, &c. ob. Wyfpa.
1 S «. F-R O Y A LF, czyli ÏSLE-DW-Cap-Bretcn , Wyfpa Breton, w A-meryc^ połnocney przy wniyściu Golfu S. Wawrzeńca , o w ij. od ziemi noaey, oddzielona od Aka-dyi cieśniną na mrię fzCfoką. Ma podobną figurę do podkowy koń-fi-iey. Obv. od iey wynofi na tn'. »o. grunt iev ieft dolyć źyżny , przeplatany jeziorami- Zrayduie fię tu uiele dobryth i pięknych portow. Znaczny polów Sztokfiszu na iey brze/ach bogaci miefzkańcow L»ifi-but g ieft M- S. Jeft to maie miafto m yfrawione nad zatci ą, i'tćia umocniona czyni port dobry. Francuzi byli,Pacami tey wyfpy, w?ięli ią potym Anglicy r. 1745. i r. 175$. Utwierdłona im nakoniec zoftaia traktatem Werfalftim, z tym warunkiem, iż Francuzi nie będą mogli ryb na iey brzegach łowić ai • f». 15.
1S L FI S , ( les ) Cpac. Bernar. blizko Antyziodoru , czyni tcco. liw r.
1S N A , Tfny » Eifina, M. Niem. Cefar. i Troteftanckie w Szwabii, w Alfowii. Jeft nad rzeczką Ifną. o m. 6. na polud ku z. od Kem-pteny,^. od I.indiwv, 25.od Aufz-urga. Cd Prawa Kadukowego yve r. r 1775. wyięte zofialo. dł. 27. 45. fz. 47. 33.
I S N I A , lfnich, Nźcaeą, M. Tur-cyi Azyatyckiey yv Natolii z Arcy-Bifk. Greckim, jeft to dawna Nuota tìapna piwvyfzym îi!sr«#b pcw&c*
3»
isp
chnym mianym tu r. 325. Ledwie iakie.dziś znaki pozoftały dawney jego wielkości, prócz rur do wody iprowadzania (fużących. Żydzi po więkfzey części go zamiefzkaii. Leży w gruncie żyznym , zaleconym z obfitości wina i zboża. Na zachód miafta ieft iezioro ( Lacas Afcani-■«*,) bardzo rybne, które uphodzi do morza Marmory z firony kemli-ku. Gdy wiatr tfuży za godzin 7. z Konftantynop. ftanąć w Ifnii można bez żadnego niebefpieczeńftwa. Jelt
0	m. 30. od Konftantynopola napo-łud>ku w. dì. 47. 44. fz. 40. 15, ob. Nikomedya.
ISOLA, Infuła, m. Wł. w Kroi. Neapol, w Kalabryi dalfzey z Bifk. Jeft Liizkie morza, m. 6. od S. Se-werynv. dł. 35? 8. fz. 39. 1. Jeft wiele innych rnieyfe we Wî. tegoż im.
ISGNA, JEfona, ra, Hifzp. w Katalonii, pod górą, leży o»/. 12. na pofn. od Balagwery.	|
ISP AGN AC, m. Fr. tn. 3. od Mendy.
IS P A H A N j Afpahanum, fta-wne M. S. Perfyi ,' naywiękfze i naypięknieyfze na całym wfchodzie,
1	gdzie naylepiey w tey części ćwia-ta kwitną nauki. Mil ma 7 w około. Kynek może być miany za naypię-knieyfzy w świecie. Zdobią go na podziw wielka liczba pałatcw wfpa-niałych, między któremi celnie Ce-fatiki, maiący na milę w około, wię-eey iak 160. meczetów, 1800. do-mow gościnnych, więcey iak 2^0. łaźni, niezmierna liczba kafenhau-zow, targowilka fklepione , kolle-gia, ulice, kanały wyłudzone drzewem jaworowym, i lubo nie ieft miafto brukowane, dla fuchości ie-duak, ieft za włzeczyfte. Łagodność powietrza fprawnie, iż choroby tu fą rzadkie i krotko trw aią. Defzcz, ani śnieg nigdy tu prawienie pada. Liczba miefzkańcow przed wzięciem miafta od Agwanow r. 1722. wynofila na tiooooo. ludzi, odtąd
, sioeno fię zmnieyfzyła. Z przyczy-
I S T
nyjhandiu wielkiego znsyduią fię w Ifpahanie ludzie rożnych religii i języków, Łacin/kich obrządkpwKa-tol. maią fwegc Bifi«. Wzięty był Ifpaban od woyfk Tamerlana r-i3g2. Abas wielki za miafto ftoł. fwego Pańftwa go obrał i wiele tu budowli pięknych przyczynił. Rozciąga fię wzdłuż rzski Zaiideruty, na któ-rey ma 3. mofty wfpaniałe. Jeft o m. 108. na połud. ku w. od Kazbinu, 106. od Baffory. dł, 70. 30. fz. 32.
A5i S SIG E A C, m. Fr. m. 3.*od
Bergerac.
IS s 01 R E, dcioiiurum, Ifioar, dawne m. Fr., w Arwernii niż. Oblegane było r- 1577. i s590. Kardynałowie Boyer i fi. Duprat ztąd byli rodem. Jeft tu Opac. Bened. czyniące 3000. li.vr. Leży Jiad Couze, m. 7. na połud. od Kfermontu, 13. -od S. Fłour,, 95. od Paryża, dì. ao. 55.
Z'lS5ŚOUD UN, JJJbtdununt. E-xoîdunum, Iflbdun, znaczne M.Pr. z Grodem i zamkiem, Drzewem, iuknem, pończochami» k;-pelufza-mi,iako i bydłem, wielki prowadzi handel. Jeft tu-Opac. Betied. czyniące 2500. liwr. Znakomite ieft pokazaną zawfze fwą wiernością ku Królom w czafip wznieconych zamie-fzek przez związkowych i r. 1651. St. Komedyant Michał Baron Jttąd był rodem. Jeft częścią na wzgórce, częścią W równinie, m. 7. na z. od Bituryki, nad rz. Theols , 54. na polud. od Paryża, dł. 19. 39. fz 46. 56. Tegoż im. m. Fr. m. 4. od Gwe-retu.
IS T H M U S , termin Geograficzny znaczy wązką cieśninę ziemi łączącą dwa lądy, lub pćlwyfpę 2. lądem.
1 S T R Y A , Tftria , pół wyfpa Włolka w Pańftwie Weneckim, między Golfem Tryeftu i Car nero. Powietrze niezdrowe, Kray ićftnie-ludny. Więkfza część należ v do We-netow, refzta do Domu Auftr, Ca' po d' JJlria ieft M. S. Część Ilb'i'î
' i !
jC A
AnRr. będąc w wygodny 'położeniu dla handlu i maiąc drzewa zdatne ùo budowli okrętow, Karol Vi. r. 172^. fam iey zwiedził brzegi. Uftanowił ~w Wiedniu kompanią wfchodnią. Wiele traktów dla ułatwienia przewozu towarow do Wiednia i do Karlftadu w Węgrzech , poczynił. Budować okręty w Porto re kazał, ktorego port pomieści 30. okrętow ufzykowanych w linią, port Tryeftu uczynił wolnym, i pjftanowił tam iarmark co roczny. W S. Weit wyftawił lazaret i rożne w miaftach Auftr. założył rękodzieła. Przez co wfzvftko handel Iftryi w dobrym' poftawił lianie.
ITALIA, ob. Włochy.
ÏTZF.HOEN, Itze^oa, dawne i piękne m. Niem. w X'tvvie Hol-fztyfi'kim. Należy do Króla Duń-fkiègo. Leży nad rz. Stoerą. w. 5. od Gluckftadtu, 12. od Hamburga, dł. 27. fz. 54. g. jeft tu Opac. Panien Proteft. i Giełda kupiecka.
JUAN,, de 'a Frontera, (Sańt) M. Amer. wCtuKi, pod góją Andes, w. Pro w, Chiuciło, blizko iez. Guanachi Okolica miafta tego za« wiera na 20000.1nd yanow opadłych, • holdńiących Krolowi Hifzp. Bogacą go obfite fzyby złote i miîogie trzody owiec. Wydaie pewny ro-dzay migdałów bardzo delikatnych, jeft o m. 24. na połn. ku z. od Men-dozy, 55. od Sant-Jago. dł. 31t. fz. pofd. 33. 25.
. JUAN, de Puerto Ricco, (San) lub Porto ricco, Portus <//f/£v,Port bogaty, iedna z wyfp Anty l/kich w Amer, połnocney. Długa m. 40. jzeroka 20. Odkryta była od Krzy-fztofa Kalumba r. 1493. i pełna ieft gór bardzo żyżnych. Obfituie w cukier i Kaffyą. Żywi wielką liczbę Wołów i krow , które zabiiaią, dla mienia fimey z nich flcory , amięfo P on) rzucaią. Znaydnie fię w ftro-nte połn»cney wyfpy wiele bardzo drzew ofobliwfzych i fzyby złote. » wietrze panuie łagodne, a wilie-
I U D
3*t
ktorycli porach roku gorące.'Należy do Kifzo. San $uan dc Putrta Ricco ieft M. S.
JUAN, de Paerto Ricco CSan) M. S. wyfpy tegoż im. z dobrys» port(?m , obronnym kilką fortecami i z Bifk. Frańcifzek Drak r. 1^95. prożno go fzturmc-wał , r. T597. Hrabia de Cumberland dobył go % wfzyftkiemi fortecami, i wielkie ztąd wyprowadził łuny. Henryk Baudouin Generał Flotty Holi. wziął go r. 1615. ale nie mogąc dobyć' naycelnieyfzey fortecy porzucił go, zruynowawfzy go po części. Leży w ftrćnie połnochey wyfpy, o m. 8. od S. Dominika, dł. 312.
J U B L AIN S, m. Fr. )». 2. od
Mayenny.
J U C A T Ą N, luh Y u c a t ą w, tfucatania, wielka Pro w. Ameryki w Hifzp. nowey odkryta od Ferdynanda z Korduby r» 1^7. i tak nazwana, iż pytaiącemu Ferdynandowi o nazwiiko kraiu, odpowiedzieli Indyanie tfukatan, co znaczy : co mowrfz 'i Jeft naprzeciw Kuby. Obfituie w drzewa zdatne do budowli ftatkow morfkirfi , w miod, wofk i drob, cukier, kafTyą, &c: Miefzkańcy fą łagodni i przyjęli rei. Kaiol. i msią Bifk. Jeft ich niewiele dla dzikiegó z niemi obchodzenia fię Hifzpanow. Celniey-fze w niey miafta fą Campeche , Falladołid { Simancas. ■ 1
JUDA, Kroleftwo Judańfkt>, lub Juidańfkię w Affr. na pomorzu niewolnikow zwanym w Gwinei; o 3.ćwierciemili od morza,fą tu3. fortece. Wftępu na ląd broni tama, czyli hak piafzczyfty ftrafzny inia-befoieczuy rozbiciu okrętow, i dla wielości pfow morfîîich tuznaydu-iących fię Do ha<u tego batem , ani czółnem przyftąpić nie można ale Negreyczykowie fprawni w tym, uzbroieni żeiazcami w ręku , któremi fię pfom morfkim bronią, u-mieią czółna przyprowadzać da ityrzegow. Forteca Francuzów ieft
312
1 U D
JU G
pierwfzą 2 3. Angiel. drugą, a Por-	leftwem Judîlcîm, ziemią IzraeliTc^,
tugsll. jcią. Te 3. nafody znaczny	i nakcniec ziemią świętą- Proca
niewolnikami prowadzą handel,	Jordanu przerzyna go wiele- rze-
ktorych to Kroi dcTarcza ini nay-	czek. Stan nędzny, do ktoregokray
więcey. Murzyni jud&ńfcy fą n«y-	ten przyprowadzili Mahometanie,
lepfi i naydrożfi z Neęreycżykow	fprawuie malowiernym wątpliwość
Afrykańskich cfobli wie fzacowani	o prawdzie pifmą S. które go na-
-'fą w Amer, dla fwey zręczności i	zyvva ziemią płynąca mlekiem i
fpofobności nauczenia fięwfzyftkie-	miodem Ale gdy czytamy pifarzow
go w krótkim czafie. Krcl. !uidań-	świteckich wynofzącychobfitośćkra>-
flcie wielu do nało rewolucyi. Ds-	lu lego w zboże, oliwę, wino, da-
Iromet wyfz«-dlfzy z lifow na cze-	ktele, miad balfam, wybornepv<«"
le ftu tyfifcy ludzi 1?. 1727» opano-	<.*. i bvdlo , że w^ipliwość ta ieft
wal go , zbiwfzy , wypędziwfzy,	be fundamentu, ofądzić muiieiny.
lub w niewolą zabrasvfzy prawdzî-	J koi ziemia Judzka, pr-cz oko-
wych iego wfaścicielow, którzy do	licv j-rosolimy na podziw byłaży-
iandlu raczev niż do woyny fpofo-	iną*. Dzifiay ie<; pod pan. Turków,
bni byli. Szef ten Murzynów fpu-	i zawiera kr«y Gazy, Elkahil, czy-
ftofżyt. kray e«ły W miefiącu Gru-	li Hebron, felkods , czrii Jrriua-
dniu zaprafzAł Europeyczykow do	lem, Napluzę , Hartę, Nazareth',
znaydowania hę na dworze icgona	czvli J .ct-Kahe-Kanrja , afeth,
obchodzie rocznicy ove» i?ç®, co	i nakoni c kray wyżey Jordanu
zwal on zwyczaiem. Tam dl» du-	leżący niebęfpieczny dla podrużnyh
fey oyca fwego zabijać ksz<t wjel-	z przyczyn" Aivbow , k tur ty go
ką liczby ludzi, kołii, wofow, o-	poiisdaią. Jerozolima ieft M. Ś. Ju-
NW.iec, kur i innych źwieiząt, kto-	dei.
re, głowę im uciąwfzy rzucane w JUD '■ 'î BU r" G , .gfudenbur-
doł ogromny na to. wykopanv, aby	gt-mv znaczne i piękne M. S. Sty-
fluivìy oycu iego na drogim świe-	r> i wvéhey z pięknym Collegium ,
eie. W tenie doi lano gór/alkę ,	zmrokiem obronnym i z tv». Xftwa.
fypano zboże , rruoani chuftki, ma-	Ryn t'* i budowle publiczne ma
terve iedwabne 1* rożne żywności,	wfpauiàîe , leży na£ Muerą w mi-
Europeyc z rk o wie przytomni1 byli	tym położeniu, m. 22. na /.. kii
na tym okropnym widoku, i*ko i	potn. od Gratzu, 40, od Wiednia,
fam Dahomet, m*iącv 3. obcych	di. *2. en. fz. 47. 20.
przy fobie dvreV'lorow Frań. Anuli J U D 0 N I A , fifudorgtte, m. Ni« i Fotugal. Nakoniec zawalono doi,	der! ndfkie w Rrabancvi, w 1'ow. a między pofpalftwo rozdano ohfi-	Lowańlkim nad Getąw. 2. od Til-cie trunki, i niektóre towary- Za-	lem outu, 4- od Gemblours, 5. od biianu na rocznicy oya iego do	Low»nium. dl. ■*. <0. f/.. 50. 43. goo. lub qoG. mçTzczvzn i niéwiaft, I V K K N AUX. Opac. Fr. Aliale gdy mu iuż nie oo*uft3ło potym	guft. czyni 1 <00. liwr. od Paryża nad 11000. tyfiçcv. Ind/i , i od fą-	na w. w. 5^
fiadow miał fię c '.'go obav< iać, ma- J U G N A C , m. Fr. nt. 6. na
bardzo liczbę ludzi na ofiarę oy-	poln. ori Angulemy,
«u fwemu pofytal.	jfUGON, yuga, m.Tr. w Rry-
JUDAEA , kray Zydowflri ,	tauii, o m f;. od morza, b. tia
Prow. Azyatvcka oblana na z. mo-	od V. Btreux.
rzem srzodziemnvm, leży między J 'G O K a . Inb Tugorya, Prow.
Svryą i Arabią. Dawniey zwana	Roflyifki dofyć znaczna, zależy od
kyla ziemią Chananeyficą, Palefty-	Wielkorządztwa Archanicjfu; Cyr-
*ą potym, ziemią obiecaną, Kra-	kul jpoiarn/ dzieli ią na a. częsw
JU M
j v m	3*8
«îerowne. Tarta rowie iey tnlefzka-fii-cy, fą bardzo dzicy.
J U IG N E, m. Fr. z tyt. Margr. f». t. od Sabie.
JU1LLAC , m. Fr. w Pow. Lemowiceńfkim m. 6. na z. od JBr/uer. Tegoż im. m. 2. od Cognac.
J UIL L1, tfułiacum, m. wy fpy Fr. dawne przez? znakomite Kolle-gium zakonu S. Filipa Ner, tn. 3. na polu. ku g. od Meaux.
JUIST, wyfpa w Xfiwie Oft-Fryzyi na przeciw piiafta Iforden. Miefzkaiicv fą proteftańci.
J U L F À, iéft nieiako przedmieście Ifpahanu ku pold. Miefzkane ieft od Ormianow, których Szach-Abas fprowadzit tu , z przyczyny ich Ipolobności do handlu. Maią ci 2 fw«go narodu iednego fędżiego i 20. Parafii.
S. JULIEN, Opac. Fr. Bened. W Jlfans Inne w Turonie czyni 7000. liwr. Tegoż im. w Dyżonie i Àntyziodorze fą Opac. Fr. Także m, w Arwernii i w Pow. Forez.
JULIEN , de Sault, (S.) 5". çfrilianus de Saltu, m. Fr. w Pow. Gatyneńikim, Llizko Yonny m. 2» od $t>ignif. Ma winnice.
J U LI C H , $uliacum , Juliaka , po Franc, fiuti ers, dawne i obronne M. S. Xftwa Juliaceiilkiego z dobrą cytadellą. Xźę Maurycy ate Naf-fau dobył go r. 1610. Hifzpaniezaś r. 1Ó2JJ. Leży nad Roerą, 6. na potu. ku w. od Akwizgranu, 7. na 2. od Kolonii, n. od Maf rychtu. dl.^ 24. 10. fz. ço. 55. Xftwojulia-ceńfkie leży w Cyr. VVeftfaifkii^. tfiiędzy Xftwem Geldryificim, '.im-burfkim, Arcy-Bilk.Kolon!kim.Należy do Elekt. Palatyna. Znaczniey-fze ma tniafta, Juliak, Dureń i A-kwizgran. Rozciąga fię wzdlui na tn. 40 wfzerz około 20.
JUL IN, ob. Woli in.
J U MI E G E , Getnmetìcum , m. Fr- w Normandyi z ił. Opac. Be-neci. czyniącym 23000. liwr. Lef-y nad Sekwaną m. 5. na pold. ku z. «d Rotomagu , 3, od Kalidobeku, łom /,
3T. od Paryża, dl. 18- 30. fz. 4q.2<;«
j U M 1 L H A C, m. Fr. z tyt. Mar* grab. m. 7. na w. od P«r:gneux.
JUNG ELS, Opac. Bened. czyni 2500. liwr. w. 2. od Lodewy.
JUNG-BUNTZL, ob. Bunt-zlau.
JUNG Głl A N G, wiel. M. Ghifi-Ikie ofme z miaft głównych Prow. Junnan. Twierdzą Pifarze, że mie-fzkańcy zwykli ozdabiać fwe zęby blafzkami zlotemi , zkąd nazywaią ich Kincki, czyli zloto-zębaci. Leży w kraiu obfitym w złoto, miod , wofk, marmur, burfztyn, iedwab i len. fz. 24. 58. dl. 119. 55.
JUNGNING, m. Chiiifkié ii-fte z miaft głównych Prow. Junnan. Okolica iego wyborne żyw! krowy. fz. 27. 33. dł. 120.
JUNGPING, m. Chiń/kie, o-fme z miaft głównych Prow. Pekinu w kraiu gorzyftym blizko Gojfij Kang. Zawiera miaft 6. w fwymdy-ftrykcie. dł. 135. 50. fz. 40.
J. JUNIEN, m. Fr. w Marchii niż. nad Wienną, m. 7. na z. od Leinowiku. Wfławia go Kapituła.
JUNKSEILON , wyfpa w Golfie Bengalikim , ku brzegom Kwedy; miefzkańcow ma ludzkich, a żywności bardzo tanie.
JUNNAN , lub Yunnan , fiu* mania, naybogatfza i nnybliżlza zachodu Prow. Chińlka ftykaiąca [ię z Kroi. Awańftcim. Obfituie w wyborne konie, iîonie , rubiny, fijfy-ry , kocie oczy, : inne k a i. ■ ire drogie , iako i minery bogate. Za-H'iera 20. miaft głównych , S- żoł-uierlkich , więcey nad 80. miaiie-czek . a więcey nad 14. mlliunow miefzkańcow. Jumańczykowie fą łagodni, ludzcy, mocni, odważniey-lî nad innych Chińczyków. Niewia-fty maią tu więcey wolności, 11 ii gdzie indziey. Pożywienie tu bardzo drogia.i Junnan ieft M. S. bogate wfpaniale i gdzie naypięknieyfze w Chinach robią obicia, fz. 25. dl, I2i. 15»
JUNSALAM, Port Azyatycki w
q %
«t4	jus
Kroi. Siamfkim. Jâft fclironieniem dia wfzyftkich okrętów, którzy płynąc do Koromandelu trafią na na-Wałność. Co do handlu Bengalczy-Icow, Pagwanowt i innych Kroleftw fąfiedzkich wagi ieft wielkiey. Leży na ppłn. wyfpy tegoż im, dofyć Wielkie. dł. ti5. 35. ('z. 8- 56.
1V OI, ob. Yvoy.
JURA, çfuraJJUs wy foka góra w Szwaytaryi, która ią oddziela od
Franizkontu-
JiJ R A , wyfpa Szkocka iedna z W&ftern ow na nt. 8. długa, 2. fze-ruka kn brzegom Hr. ArgyMkiego. Zyią tu dliigo. Ma dobre paftwifua i b. dìo. Brzegi obfituią w futny murlki®.
J U K A N C O M, m. Fr. w Bear-nie blizko Pau. Okolica rodzi wina dobrp.
I U R B U R G , lub G s o4 <j e n-bukg, m. w Xftwie ZtaiUdzkim, w Pow. Wielońfkim z Stwem i Leśnictwem czyniącym kwarty 16320. zł. nad Niemnem od Wielony»*». s'
IVREA, Tv orda, dawne i mo-cntM. Wt. ftol. Kanawezyi z obronną fortecą, z Biflt. tyt. Maf^r. i z dawnym zamkiem. Wzięte było od Franc, r. 1704. po żwawym odpo-. zre, ale r. 1706. po batalii Turyń-fkiey odebrał ią Xż§ Sabaudyi, ido - niego należy, jeft nad Doryą mię-* pzy dwoma wzgórkami, m. 8. na. dołn. od Turynu, 13, od Suzy, 10. <jd Werceltf.' dł. 25, 23. fz. <^5. 12.
IV R Y » Ibtriacum , Iwra, m. Fr. w Noimandyi r. Opac, Bened fund. r. 1097. czyniącym 4500. liwr, Na iey polach ftoczona była bitwa, Ił. pod inv potyczki iwreńłkiey r. 1590. Leży nad rz. Em-», nt, 4. na połn. od DreUx, 15. od Paryża. dK 19, jgj.fz. 40. 48»
J U S S E Y, m. Fr. w Franfzkońi eie, m. 7, na poln. ku z. od Ve/otti.
J U S S Y , m. Fr, m. 2. odi An-» tyzvodoru.
'JUST, (S.) m. Fr. w Santoni}, « 3mi, Q& Marennes, Oyçiym*
jut
Tana Ogiera de Gombèut iedneg® / z Inftiturorow Akademii Franc. Tegoż im. m. w Arwernii blizko Brioude. Inne ieft o m. 3. na pofn. od Klermontu z Opac. Premonftr, czyniącym 6500. liwr.
JUST, (S.) klafztor Hieroni-mitanow, który obrał fobi'e,Karol V. aby w nim prywatnie życia dokonał. Jeft w Eftremadurze z ftro-ny Portugalii o m. ę. na pold ku z. od Placencyi.
] U S T ł M ON T , Opac. Premonftr. m. 4- od Metzu.
JUSTINGEN , d zierźawa i zamek w Szwabii m. 6. na z. od U i my. Należy do Xżąt de IVir-temberg- Stutdgard.
JUTH1A, Odia, lub Siam, wielkie i Sław. M. Azyatyckie. ftoł. Kroi. Siamlkiego, rezyd. Królów. Maiące wielką bardzo iiczbę przepyfżi/ych bałwochwalni. Pałac Krolewlki ieft gmach równie wfpa-niały iak ogromny. Słoni utrzymują tu z ofobliwizą ftarannością wielkie mnoftwo. Sion famego Króla biały żłoby ma złote. Na przedmieściach znayduią fię Dominikanie, Aiiguftyanie i inni zakonnicy. Dom kupiecki Holi ieft tu na podziw wfpaniaiy. Handel iegu ieft niezmiernie wielki , i kupcy ze wfzyftkich prawie Pańftw tu za-wiiaią. Miafto budowane ieft na wielkiey kępie cblaney rzeką Me-nam, o mil kilka od iey uyîcia.dî, ï 18« 3<?. fz- '4- i8-
JUTLAND, czyli Jutlandia', połaocna Sfutia, Prow. Duńfka na połnoc Xftwa Slezwickiego, Dzieli fię na 4. Diecezyie Albndką, Ar-liufką , Rypeńlką i Wyburgfką. Nal. do Kroi. Duń. n dawnych zwana była Cherfonefus. Cambrica.
JUTTERBOCH, lub G'j-IERBOK, piękne m. Nieni. z Gra dem wTuryngii w Xftivie Kw er furt, o m. tf. n^, połd. ku w. od Wittem-bergi, Toęftsnfohn Generał Szwedzki tu IV Ì644, pcMzil weyfls®
Cefeïlkiti •	' .
I X A
izm	3is
IWANOGROD, fortecaRof-fyifka naprzeciw miafta Narwy nad rz. Narwą, z ktorey przyczyny nazwana ieft : Narwą Roffyilką. dl. 46. 55. fz. 59. 8-
IWANSK, m. Pol. w Woi.
Sendomirlkim.
IWIE, m. Litt: w Woi. Wi-leńlkim , od Lidy w. 7.
I W E N A K , Ivenacum , m. Niem. w Xftwie Meklemburfkim , na pograniczu Pomeranii , m. 15. na połd. kd w. od Roftoku.
1 W l K A, Ivìca, Ebufus, M. S. wyfpy fego im. na morzu śrzod-ziemnym między Kroi. Walencyi i wyfpą Maiorką, o m. 15. od oby-dwocli. Ma port dobry. Anglicy r. 1706. uczynili fię iey Panami, ale potym wróciła fię do Hifzp. Zupy folne fą pryncypalnym tey wyfpy bogactwem. Ma wzdłuż na ni. 16. wfzerz m. 8- a wokoło 48. Nie cierpi wężów, ani żadnych gadów.dł. 19. 20. fz. 38. 42.
J U VIG N E, çfuviniacutn , m. Fr. m. 6. od Lawali.
JUVIGNY, m. Fr. w Nor-ma«dyi ni. 2. od Domfrontu, inne o m. 2. od Mortain , i Opac. tamże Cyftar. nu 2. od Stenay.
1X A R, lub H1 j a r , Ixarium, m. Hifzp. w Aragonii nad rz. Mar-
tiną, w. i ç. na w. ku połn. od Sa-ragoffy. Ma tyt. Xftwa. dł.' 17. 16. fz. 41. 12.
IX D R U K , pryncypalny port Angryenfow Korfarzow z ftrony zachodniey , połwyfpy Indyifkiey zachodniey, m. 20. na poîn. ku z. od Goy.
IXÔ, Kroi. Ixań/kie na wyfpie Niphon w Japonii między Om:2ii-fkim, Woarlkim, i Ingeńlkim Kro-leftwami.
IZABELLA, ob. Ifabelle.
IZABELLIN, m. Litt: w Woi. Nowogrodzkim nowo zabudowane , nazwane od im. Xżriy Czarto-ryilkiey. Piękne i porządne.
IZERY, m. Fr. m. 2. od Va-bres.
IZIE U, m. Fr. w Pow. Forez, m. 5. od Etienne.
IZQUINTINANGO , bogate i piękne m. Amerykańlkie w Hifzp. nowey w Prow. Chiapa. Zbieraią tu' wiele bawełny, i Ana* nafow.
1ZMAIŁOW, m. w Beffara-bii nad Dunaiem, o m. 12. na z. od Kilii nowey. Mofkale opanowali go r. 177,0. Jeft też zamek tego im. w Pańftwie Roffyifkim, z wiel. ogrodzeniem, o m. 3. odMoflswy.
KONIEC TOMU L


\
■

• '


' •
; .



i

j





■Y
■i,
:




m

hUà ^

Pi ÂOQ

, »
BIBLIOTEKA GŁÓWNA WSP w Słupsku