2,70
7.1.
W TY M
8%V\T
Nr ISSN 0137-9526
Nrindeksu 348-570
9 770137 952060
Dziś w „Głosie": zaproszenia na weekendowe imprezy

Sobota-niedziela 6-7października 2018
Śmierć w parku Nożownik zadał cios prosto w serce

Bogumiła Rzeczkowska
tx)gumiia.rzeczkowska@gp24.pl
Prokuratura Rejonowa w Słupsku wyjaśnia sprawę śmierci 37-łetniego bezdomnego, który został pchnięty nożem przez swojego znajomego. Najprawdopodobniej sprawcy zostanie przedstawiony zarzut zabójstwa, a nie spowodowania śmiertelnych obrażeń.
W czwartek późnym popołudniem w parku przy pl. Dąbrowskiego w Słupsku trzej bezdomni mężczyźni, mieszkający na działkach w Redzikowie, urządzili sobie libację alkoholową. Jeden z nich, najmniej pijany, bo - jak się później okazało - miał tylko dwa promile w organizmie, poszedł kupić alkohol. W tym czasie dwaj pozostali pokłócili się. Zaczęli się szarpać i w pewnym momencie jeden z nich wyciągnął nóż.
- Całkiem spory - mówi prokurator Piotr Nierebiński, szef słupskiej prokuratury rejonowej. - Nożem tym zadał pokrzywdzonemu cios w klatkę piersiową.
Ofiarę nożownika karetka pogotowia zabrała do szpitala. Mężczyzny jednak nie udało się uratować. Zmarł na stole operacyjnym.
W tym czasie ekipa policyjna zabezpieczała ślady na miejscu zdarzenia. Przyjechał również prokurator ze względu na rodzaj zdarzenia.
- Sprawca został zatrzymany. Miał trzy promile alkoholu w organizmie -dodaje prokurator Piotr Nierebiński. - Policja do wytrzeźwienia zatrzymała też jako świadka mężczyznę, który
wrócił z zakupionym alkoholem. Jednak mamy również świadka, który widział zdarzenie. Zabezpieczono też zakrwawiony nóż.
Piątkowa sekcja wykazała, że narzędzie zbrodni przeszyło ofiarę prawie na wskroś - przez żebra i serce.
Wczoraj 44-letni podejrzewany i świadek trzeźwieli. Na sobotę zaplanowano przesłuchania oraz złożenie wniosku w sądzie o tymczasowe aresztowanie. ©®
PODYSKUTUJ NA FORUM GP24.PL

I-1-'. S
wmM s
Do zdarzenia doszło w okolicach pl. Dąbrowskiego, gdzie trwała libacja alkoholowa. Pokrzywdzony zmarł na stole operacyjnym
Dzieci coraz starszych i coraz bardziej cho-rych rodziców życie stawia przed trudnymi wyborami.
strona 6
Na jesienną chandrę proponujemy pyszne ciasto śliwkowe, konfitury i domowy
dżem! Strony 11-12
REKLAMA
EMATYK
strona 13




ELGRANIT
WYPRZEDAŻ
NAGROBKÓW ZWYSTAWY Postawimy do 1 listopada.
Kontakt tel. 609 137 131
6
j
onolo
PARK
Słupsk, ul. Rybacka
(przy Parku Kultury i Wypoczynku)
To może być Twoje mieszkanie!
Kontakt tel. 669 540 110 www.sonataslupsk.pl
ETTP
DEWELOPER
977013795206040
02	Druga strona
Glos Dziennik Pomorza
Sobota-niedziela, 6 7.10.2018
Pogoda w regionie
20°C Ó
rioc ^
Ciśnienie 1009.7 hPa Wiatr SSW11 km/h Uwaga słonecznie
Niedziela
I6°C s°c
Poniedziałek
15°C 4°c
Wtorek
17°C 8°c

Jwaga: przejściowe zachmurzenie
|
Magdalena Olechnowicz
•magdalena.olecłinowicz@polska(
WSZYSCY DLA JULKA
Werzę, że Julek tiedyśdonas jrzyjdzie i potaże nam ;woją roześmianą buzię, umorusaną ulubionymi czekoladowymi lodami. Rodzicom Julka życzę ogromnej wytrwałości i wewnętrznej siły, aby przetrwali jen trudny dla nich czas walki ? chorobą syna. Jako mama wyobrażam sobie, jak bardzo muszą cierpieć i jak straszne Mają poczucie bezsilności. Bo jpimo że starają się uchylić Julkowi kawałek nieba podczas pobytu na oddziale hematologii w Gdańsku, to nie są W stanie zmniejszyć jego bólu
i cierpienia, jaki mimo leków, na pewno odczuwa. Nie są też w stanie wygrać za niego walkę z rakiem. On sam tę walkę toczy dzielnie od dwóch lat. Ale nie wygra bez naszej pomocy. Potrzebny jest dawca szpiku, bo tylko przeszczep go uratuje. Dlatego, kto może, niech pomoże. W weekend w wielu miejscach w Słupsku Fundacja DKMS wraz z Fundacją Muszkieterowie Szpiku prowadzić będzie akq'ę rejestracji potencjalnych dawców. Im więcej osób w bazie, tym większa szansa, że Julek znajdzie genetycznego brata bliźniaka. Niestety, ludzi chorujących na białaczkę z roku na rok jest coraz więcej. Dlatego też baza dawców potrzebna jest coraz większa. Tym dzieciom nikt nie może pomóc. Uratuje je tylko przeszczep. O akcji i towarzyszących wydarzeniach piszemy na str. 4 i całym sercem zapraszam - przyjdźcie i pomóżcie Julianowi.
ZIM nie zgubił dokumentu. tylko odpowiedział po czasie
Po tekście, w którym opisywaliśmy posiedzenie komisji rewizyj-Tej słupskiej Rady Miejskiej odezwał się do nas Jarosław Borecki,
!yrektor Zarządu Infrastruktury iiejskiej. Zwrócił nam uwagę, że ie mówił, iż wjego instytucji zagi-łdokument, tylko że doszło ) nieporozumienia i odpowie-ano na pismo po terminie. Za co ł ukarany on sam - finansowo, ak i pracownik kadrowo. Nie mniej <omisja rewizyjna zagłosowała j kontrolą wZIM. Radny Bogusław kowski wprost mówiłosła-ci kadrowej ZIM i w końcu zwy-) zdanie radnego Daniela Jurszy, że jest ciągłość władzy, i kontrola może wskazać prezydentowi, iż potrzebne jest wzmocnienie kadrowe ZIM.
Ja kontrolą było sześciu z siedmiu Radnych z komisji rewizyjnej. A sprawą zajmie się nowa rada mięj-,wii<a. Dyrektor Borecki zapewnia, że lie boi się kontroli, bojegojed-tostkajest kontrolowana często irzez różne instytucje. ©®
Słupsk Wysta
'ystawa grzybów -w Parku Krajobrazowym Dolina Słupi
W niedzielę i poniedziałek, 7 i 8 października, w Słupsku Park Krajobrazowy Dolina Słupi organizuje wystawę grzybów. Celem wystawy jest przedstawienie gatunków grzybów rosnących na naszym terenie, zaprezentowanie ich roli w przyrodzie oraz różnorodności tej grupy organizmów. Jak informują przyrodnicy, na wystawie zostaną zaprezentowane modele i naturalne okazy grzybów jadalnych, niejadalnych i trujących oraz zdjęcia gatunków rzadkich i objętych ochroną. Pracownicy parku podpowiedzą również, jak prawidłowo przygotować się do grzybobrania i nie popełnić błędu przy zbiorze. Wystawa zostanie zorganizowana w plenerze przy siedzibie parku Dolina Słupi, przy ul. Poniatowskiego 4A (dawny internat Liceum Medycznego) w godz. 10-14. W razie niepogody wystawa zostanie przeniesiona do budynku.
(WF)
Cytologię należy robić regularnie co trzy lata
Z dr. n. med. Romanem Łabędziem. ordynatorem oddziału ginekologiczno-położniczego w Wojewódzkim Szpitalu Specjalistycznym w Słupsku, rozmawiamy o akcji badań profilaktycznych w kierunku raka szyjki macicy.
Słupski szpital przystąpił do programu profilaktycznego i zaprasza kobiety na badania cytologicznego. Czy to oznacza, że zachorowalność na raka szyjki macicy wzrasta?
Nie, należy podkreślić, że świadomość kobiet dotycząca profilaktyki znacząco wzrosła. W większości, kobiety chodzą na regularne wizyty ginekologiczne i cytologię wykonują regularnie, gdyż jest to badanie refundowane. Dzięki temu w Polsce liczba zachorowań na raka szyjki macicy zdecydowanie spadła. Nasze statystyki zbliżone są do statystyk wysoko rozwiniętych krajów zachodnich. Operacje w zaawansowanym
Dr med. Roman Łabędź,
nowy ordynator oddziału ginekologiczno-położniczego
stadium choroby wykonuje się stosunkowo rzadko.
Do kogo w takim razie skierowana jest akcja profilaktyczna.
Akcja skierowana jest przede wszystkim do pacjentek, które z różnych przyczyń nie chodzą na wizyty ginekologiczne i nie wykonują cytologii regularnie, do tych, których świadomość jest stosunkowo niewielka.
Wspomniał pan. że cytologię należy wykonywać regularnie, jak często?
Wystarczą badania raz na trzy lata, ale pod warunkiem że dwa poprzednie były prawidłowe.
Wyróżnia się konkretne grupy cytologiczne, których stopień określa poziom zagrożenia rozwoju nowotworu w szyjce macicy. Jeżeli w badaniu wyjdzie jakaś grupa?
Jeżeli pojawi się jakakolwiek grupa ryzyka, zarażenie wirusem HPV, czyM wirusem brodawczaka ludzkiego, wtedy badania należy wykonywać tak często, jak zaleci lekarz prowadzący. Najczęściej należy je powtarzać co rok, ale to zależy, którą grupę wykaże badanie.
Rozmawiała Magdalena Olechnowicz
Zapisz się na badanie
Badania wykonywane są w Poradni Patologii Ciąży w słupskim szpitalu. Rejestracja pod nr. tel. 59 84 60123 w godz. 8-12. Niepotrzebne jest skierowanie, trzeba mieć PESEL.
Przyjdzie babie lato. Czekają nas ciepłe i słoneczne dni
Daniel Klusek
daniel.klusek@gp24.pl
Nawet 21 stopni Celsjusza pokażą termometry w przyszłym tygodniu. Padać może tylko w niedzielę.
W sobotę nad region napłynie cieplejsze powietrze z południa Europy. Termometry nad ra-
nem pokażą 9-10 stopni Celsjusza, a w ciągu dnia temperatura wzrośnie do 20 stopni. Będzie słonecznie i sucho, z południowego zachodu powieje lekki wiatr.
- W niedzielę chmur będzie więcej, po południu może przelotnie padać, ale opady nie będą intensywne - mówi Krzysztof Ścibor z Biura Prognoz Pogody Calvus w Słupsku. - Bę-
dzie jednak chłodniej, do 16 stopni. Dodatkowo po południu z północnego zachodu mocniej powieje wiatr, w porywach do 50 kilometrów na godzinę.
W poniedziałek zachmurzenie będzie już mniejsze, padać nie powinno, a termometry pokażą 15 stopni. We wtorek będzie sucho, a temperatura wzrośnie do 17 stopni.
- W środę wraca letnia pogoda - zapowiada Krzysztof Scibor. - Będzie słonecznie, sucho i ciepło, do 21 stopni. Temperatura w nocy nie spadnie poniżej 10 stopni. Taka pogoda ma się utrzymać do końca tygodnia. ©®
Wczoraj w słupskim ratuszu miały miejsce uroczystości z okazji 90-lecia Związku Sybiraków. Uhonorowano osoby, które szczególnie przyczyniły się do wspierania działalności słupskiego oddziału, który utworzono 5 sierpnia 1989 roku. (mag)
Na OyianśkDw atefany w reeSateji jGtasu Pomorza" w Słupsku przy ii. Henryka PobcenegD 19 tel 99 848 SI 00
Magdalena Olechnowicz
PISALISM
6 października
f923
W katastrofiełodzi latającej Nieuport Macchi M 9 na Zatoce Puckiej zginęła dwuosobowa za-
1929
Taterniczki Lida i Marzena Skotnicówny zginęły podczas wejścia na Zamarłą Turnię w Tatrach.
1954
Uwięziony przez władze PRL prymas kardynał Stefan Wyszyński został drogą lotniczą przewie- ' ziony z miejsca odosobnienia w Stoczku Klasztornym do Prudnika.
ism
Dzień przed uroczystą akademią z okazji święta MO i SB w auli Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Opolu wybuchła bomba podłożona przez Józefa Kowalczyka (za wiedzą jego brata Ryszarda), powodując jedynie straty materialne.
2om
W Bydgoszczy utworzono Inspektorat Wsparcia Sił Zbrojnych. Pierwszym dowódcą został gen. Zbigniew Głowienka.
EmmiMsmr
Nasza pomoc dla ośmioklasistów
Rusza cykl publikacji, które pomogą ośmioklasistom przygotować się do kwietniowego egzaminu z języka polskiego i matematyki. W kolejnych publikacjach będziemy zamieszczać testy z matematyki i języka polskiego. Pierwsze z nich (z matematyki) znajdziecie w „Głosie" już dziś! Kolejne ukażą się w następujących wydaniach „Głosu": 24.10 (język polski), 5.11 (matematyka), 21.11 (język polski), 5.12 (matematyka), 19.12 (język polski), 9.01 (matematyka), 23.01 (język polski). Zapraszamy do lektury!
wmmi5M2m
USD EUR CHF GBP
3.7518 43117 3.774%) 43897
wzrost ceny w stosunku do notowania poprzedniego (-) spadek ceny w stosunku do notowania poprzedniego
Glos Dziennik Pomorza
Sobota-niedziela, 6-7.10.2018
Reklama	03
CENTRUM EDUKACł) '■ I\ULTUR1W DAMNICY
GMINA DAMNICA
COBORU
STACJA DOŚWIADCZALNA . ; OCEMY OPMIAN WiKAłlZNICZtE " \ '
POWIAT SŁUPSKI
zka (Gmina Damnica^
wręczenie »
M f	.	|	|	#
konkursy, q6^U5T3CJG
kiermasz ziemniaków, owoców, warzyw
008619964
REKLAMA

SPONSOi!.
BGZ BNP PARIBAS
04
Wydarzenia
Głos Dziennik Pomorza
Sobota-niedziela, 6-7.10.2018
W kwestii zamieszkania. Melduję posłusznie, że... jestem z miasta
Alek Radomski
aleksander.radomski@gp24.pl
Krystyna Danilecka-Wojewódzka nie może kandydować do Rady Miasta Słupska. Takiego zdania jest stowarzyszenie Nasz Słupsk. Powód to miejsce zamieszkania ubiegającej się o stery ratusza w tych wyborach aktualnej wiceprezydent.
Stowarzyszenie pyta, gdzie mieszka Krystyna Danilecka-Wojewódzka i gdzie jest zameldowana?
Rozróżnienie tych dwóch kwestii jest kluczowe, bowiem wiąże się z możliwością zablokowania startu w wyborach samorządowych. Nasz Słupsk podnosi, że zgodnie z przepisami radnym w Słupsku może zostać tylko ta osoba, która tu mieszka, a centrum życiowe prawej ręki Roberta Biedronia znajduje się w Wytownie w gm. Ustka, gdzie ma dom.
Stowarzyszenie 19 września złożyło w tej sprawie wniosek do prezydenta Słupska, żą-dając wykreślenia Krystyny Danileckiej-Wojewódzkiej ze spisu wyborców. Trzy dni później prezydent Robert Biedroń

Krystyna Danilecka-Wojewódzka podkreśla, że jej centrum życiowym jest Słupsk. Tu mieszka, pracuje, wypoczywa, spędza wolny czas
odmówił, powołując się na słupski meldunek wiceprezydent. Stwierdził, że... „nie ma podstaw prawnych do kontrolowania lub sprawdzania faktycznego zamieszkiwania osoby fizycznej w miejscu, w którym ma stałe zameldowanie, o ile osoba ta nie wnioskuje o wpisanie jej do rejestru wyborców w innym miejscu". Fotokopia decyzji prezydenta została zamieszczona na profilu Na-
szego Słupska na Facebooku. Znalazła się tam też informacja o meldunku wiceprezydent w mieszkaniu przy ul. Sobieskiego. Załączono również nagranie, na którym udowadnia się, że jest to adres fikcyjny. Z filmu wynika, że Krystyna Danilecka-Wojewódzka przy ul. Sobieskiego nie mieszka od... dekady. Przyznaje to w rozmowie przez domofon aktualna lokatorka mieszkania.
Tymczasem 24 września wiceprezydent przemeldo-wała się z ul. Sobieskiego na nowy adres przy ul. Arciszewskiego. Zrobiła to więc już po skardze złożonej przez Nasz Słupsk do prezydenta Słupska.
Co więcej, zmiana meldunku nastąpiła po ostatecznej dacie rejestracji przez komitety wyborcze list kandydatów na radnych. Przypom-rfijmy, że wiceprezydent jest
W weekend akcja dla Julka
Magdalena Olechnowicz
magdalena.oledinowia@polskapress.pl
W sobotę i niedzielę w kilku miejscach w Słupsku w regionie będzie można zarejestrować się jako dawca szpiku. Poszukiwany jest genetyczny brat Julka z Reblinka!
Pięcioletni Julek z Reblinka od dwóch lat choruje na ostrą białaczkę limfoblastyczną. Od 6 sierpnia przebywa na Oddziale Hematologii Dziecięcej w Uniwersyteckim Centrum Klinicznym w Gdańsku. Przechodzi tam intensywne leczenie chemioterapią. Jedynym ratunkiem dla niego jest przeszczep szpiku. Niestety, badania wykazały, że dawcami nie mogą być rodzice. Dlatego pilnie poszukiwany jest genetyczny brat bliźniak Julka, dzięki któremu chłopiec wyz-

Julek wierzy, że wyjdzie ze szpitala i pójdzie z rodzicami na lody i nad morze. Pomóżmy mu spełnić to marzenie!
drowieje i wróci do normalnego życia. Dlatego przyjdź i bezpłatnie zarejestruj się w bazie Fundacji DKMS. Akcja została zorganizowana przez Fundację Muszkieterowie Szpiku.
Rejestracje odbędą się 6 i 7 października w godzinach 10-18 w poniższych miejscach: Stary Rynek w Słupsku, CH Jantar, ul. Szczecińska 58 w Słupsku, Galeria Słupsk, ul.
Tuwima 32-33 w Słupsku, Galeria Podkowa, ul. Starzyńskiego 6-7 w Słupsku, Szkoła Podstawowa w Kobylnicy, ul. Główna 63;Hala Metal Works, gmina Kępice (Mistrzostwa Polski Freestyle Football w Korzybiu), ul. Sławieńska 8a w Korzybiu.
Oprócz tego w niedzielę podczas mszy w kościołach: św. Jacka, św. Jana Kantego, św. Faustyny, św. Maksymiliana Marii Kolbego, Najświętszej Maryi Panny Królowej Różańca Świętego, Świętej Rodziny, św. Pawła Apostoła.
W ramach akcji odbędzie się też wiele wydarzeń rozrywkowych. W sobotę, w godz. 16-18 przed CHJantar w Słupsku odbędzie się Charytatywny Maraton Zumba Fitness, w godz. 15.30-17 w CH Jantar będzie można spotkać koszykarzy. Punkt znakowania rowerów znajdzie się na Starym Rynku w sobotę w godz. 11-13.
jedynką w okręgu numer II, czyli Zatorza.
Nowy adres widnieje w upublicznionym postanowieniu sądu rejonowego, który ostatecznie analizował sprawę. Jednym z weryfikowanych dowodów była umowa użyczenia lokalu przy ul. Arciszewskiego przez wiceprezydent. Ten ostatni dokument datowany jest na styczeń tego roku.
Ostatecznie sąd 1 października przyznał, że centrum życiowe wiceprezydent znajduje się w Słupsku.
- Mieszkam przy ul. Arciszewskiego i jestem tam zameldowana. To jest mój dom rodzinny - zaznaczyła w rozmowie z „Głosem Pomorza" Krystyna Danilecka-Wojewódzka. - Owszem byłam zameldowana m.in. przy ul. Sobieskiego. Oba mieszkania należą do mojej rodziny. Mam prawo użytkowania obydwu lokali, ponieważ tak ustaliliśmy. To wszystko zostało wyjaśnione w sądzie. Dlaczego się przemeldowałam? Dlatego, by jasno doprecyzować kwestię meldunku i zamieszkiwania, aby dopełnić tych formalności.
Nasz Słupsk podnosi, że kandydatka na prezydenta przed sądem złożyła oświadczenie, z którego wynika, że od lat mieszka w mieście. „... na dowód przedstawiła
wydruki z ewidencji ludności, z których wynika, że od 2012 roku zamieszkuje przy ul. Sobieskiego". Wczoraj wiceprezydent zapewniała nas, że w tym wypadku chodziło nie o „zameldowanie", ale o „zamieszkiwanie".
- Nie pozostaje nic innego, jak złożyć zawiadomienie do prokuratury o składaniu przez kandydatkę na radną fałszywych zeznań przed słupskim sądem oraz wniosku do Krajowej Komisji Wyborczej o zlecenie kontroli prawidłowości prowadzenia spisu wyborców przez prezydenta Słupska - czytamy we wpisie na profilu Naszego Słupska. - Może to nie tylko wykluczyć	Krystynę
Danilecką-Wojewódzką z wyborów do Rady Miasta, ale definitywnie zakończyć jej karierę polityczno-samorzą-dową! Zastanawiająca jest również rola prezydenta miasta Roberta Biedronia, który jest odpowiedzialny za prawidłowość i aktualność wpisów w miejskim rejestrze wyborców.
przypomnijmy, że zgodnie z przepisami radnym może zostać tylko ta osoba, która w danej gminie zamieszkuje na stałe. Kandydat na wójta, burmistrza lub prezydenta
miasta już nie.
©®
Zjedz smaczna kolację, pomóż potrzebującym
Hotel Lubicz w Ustce zaprasza na II Kolację Charytatywną, która odbędzie się 10 listopada o godz. 19. Koszt zakupu jednego biletu to 200 zł. Można również wesprzeć wydarzenie dowolną kwotą,
która w stu procentach przekazana zostanie na wsparcie rodziny Świdrów. Prowadzącymi będzie znana wszystkim para ze świata show-biznesu. - W tym roku chcielibyśmy pomóc konkretnym osobom. Podjęliśmy współpracę z programem „Interwencja", co ułatwiło nam wybranie potrzebującej rodziny - mówi Dorota Janczukowicz, menedżer.
Prezes hotelu Łukasz de Lubicz Szeliski koszty organizacji kolacji pokrywa z własnych środków. Całkowity przychód od sponsorów przekazany zostanie na cel charytatywny. Podczas zeszłorocznej akcji zebrano 130 tys. zł na rzecz Fundacji Nadzieja. Kontakt: tel. 509 706 261. (mag)
Dzień otwarty w schronisku
„Pospaceruj z bezdomniakami" to akcja w ramach Dania Otwartego w Schronisku w Słupsku. Spacery odbędą się 7 i 21 października (niedziele) w godz. 11-14.
- Dla nas to chwila, kilkadziesiąt minut dobrej zabawy, a dla psiaków ogrom radości, której zwykle
nie mają. Podzielmy się szczęściem - apelują organizatorzy. Po więcej informacji można zgłosić się do Schroniska dla Bezdomnych Zwierząt w Słupsku, przy ul. Portowej 11, tel. 59 84229 59. Z kolei już za tydzień, w niedzielę, 14 października odbędzie się VI Słupski Bieg Charytatywny na rzecz zwierząt „Pobiegnij - Pomożesz!". Start nastąpi ze Stadionu 650-lecia w Słupsku ok. godz. 12.15. Wszyscy uczestnicy biegu muszą stawić się najpóźniej 20 minut przed startem. Długość trasy VI Słupskiego Biegu Charytatywnego na rzecz Zwierząt -..Pobiegnij - Pomożesz!" wynosi 7 km. 011.30 odbędzie się start biegu na 800 m - ..Bieg Przyjaciół Zwierząt", (mag)
Głos Dziennik Pomorza
Sobota-niedziela, 6-7.10.2018
Polska
05
9-letni chłopiec wpadł pod auto z kolumny prezydenta Dudy
Oświęcim
Monika Pawłowska
m.pawlowska@gk.pl
9-letni Damian, którywczwart-kowe popołudnie został potrącony przez auto z kolumny prezydenta Andrzeja Dudy. ma je-dynie stłuczone kolana Oświęcimscy policjanci przesłuchują świadków i ustalą okoliczności tego zdarzenia.
Kilkanaście minut po godz. 16 kolumna prezydencka wjechała na al. Słowackiego w Oświęcimiu. Skręcała wprawo - do Starostwa Powiatowego, gdzie zaplanowano spotkanie prezydenta Andrzeja Dudy ze starostą. Nagle kolumna stanęła, jak się szybko okazało, z powodu potrącenia chłopca.
Damian razem z kolegą bawili się w pobliżu. To największe w Oświęcimiu osiedle mieszkaniowe, ale spokojne. Kolega Damiana dojeżdżał na hulajnodze do przejścia dla pieszych. Policjant kierujący radiowozem, widząc go „kątem oka", przystanął, by go przepuścić. Ruszył, kiedy na przejście wbiegł jeszcze Damian. Uderzył w prawy bok radiowozu. Jak wynika z relacji świadków, chłopiecbył wszoku,
szybko pozbierał się i próbował uciec. Policjanci go dogonili i od-dalipodopiekęratownikówme-dycznych.
- Jednocześnie ratownicy z karetki poruszającej się w kolumnie również podbiegli, aby sprawdzić stan zdrowia dziecka -informuje Małgorzata Jurecka z oświęcimskiej policji.
Zatroskany stanem zdrowia chłopca był też prezydent Andrzej Duda. Chwilę po zdarzeniu rozmawiał z rodzicami chłopca, którzy mieszkają w pobliżu i szybko znaleźli się na miejscu. Zaglądał do karetki, pytał o samopoczucie chłopca.
Prezydent Duda, po spotkaniu z mieszkańcami Oświęcimia odwiedził rodzinę chłopca w domu. Miał ze sobą prezent -dużego pluszowego misia.
Oświęcimscy policjanci ustalają okoliczności tego zdarzenia. Powołano również biegłego. Do przesłuchania jest kilkunastu świadków, wśród nich min. policjanci, funkcjonariusze Służby Ochrony Państwa oraz kobieta, która w chwili zdarzenia była przed przejściem dla pieszych. Na efekty pracy funkcjonariuszy trzeba poczekać kilka, jeśli nie
kilkanaście dni.
©®
Prezydent Andrzej Duda zagląda do karetki, w której lekarze badają chłopca. Jak się okazało, ma tylko potłuczoną nogę
„Nowak był przerażony, że teraz już będzie skończony

Kacper Rogacin
Twitter: @krogadn
Harszuuu
Afery taśmowej ciąg dalszy. W piątek portal Onet.pl opublikował zapis przesłuchania Łukasza N. - kelnera, który nagrywał polityków w restauracji Sowa i Przyjaciele na zlecenie Marka Falenty. Łukasz N. przyznał, że Falenta oferował mu pieniądze, a sam chwalił się. że po zmianie władzy mógłby być w rządzie.
W latach 2013-2014 na zlecenie biznesmena Marka Falenty w warszawskiej restauracji Sowa i Przyjaciele kelnerzy nagrywali rozmowy polityków. Jednym z nagrywających był Łukasz N., który w 2016 roku za ten proceder otrzymał karę w wysokości 50 tys. złna cel społeczny. W piątek portal Onet.pl opublikował czternastominutowy film, który nagrano podczas składania przez kelnera zeznań w prokuraturze 23 czerwca 2014 roku.
W czasie przesłuchania Łukasz N. przyznał się do nagrywania polityków. Wyznał również, że zlecającym nagrania był Marek Falenta, który obiecywał mu ogromne pieniądze za nagrania.
-	Miałem zapewnienie od Falenty, że będą z tego duże pieniądze, że on może na tym zarobić miliard zł. Wynegocjowałem dla siebie lOtys. złmiesięcznie. Mówił, że będę bardzo bogaty - opowiada Łukasz N. w nagraniu, do którego dotarł Onet. Kelner wyznał też, że Falenta miał powiedzieć, iż nagrania polityków posłużą mu do „załatwiania jakichś spraw ze służbami".
-	Falenta twierdziłteż, że jest blisko z PiS-em i że może łatwo
Według zeznań kelnera z restauracji Sowa i Przyjaciele. Sławomir Nowak został uprzedzony o tym, że został nagrany
zorganizować spotkaniez Jarosławem Kaczyńskim. Że jak się zmieni władza u nas, jak PiS przejmie władzę, to mogę dostać nawet jakąś tekę, jakieś stanowisko w rządzie PiS. Ja to traktowałem jako dygresję - mówi Łukasz N. w nagraniu opublikowanym przez Onet. Z zeznań kelnera wynika też, że Falenta szukał sposobu, aby dotrzeć do premiera Donalda Tuska.
Na nagraniu z przesłuchania Łukasz N. wspomina też czas poprzedzający wybuch afery taśmowej. O tym, że nagrywanie polityków może wyjść na światło dzienne, kelner dowiedział się od ówczesnego prezesa PKN Orlen Jacka Krawca.
-	Pisał do mnie, że „chodzą słuchy na mieście", że w restauracji Sowa i Przyjaciele były nagrywane rozmowy - mówił Łukasz N. Jak dodał, od razu przekazał tę informację Sławomirowi Nowakowi, byłemu ministrowi transportu, budownictwa i gospodarki morskiej, który był nagrywany w restauracji.
-	Napisałem do Sławomira Nowaka, że dostałem taką informację od pana Krawca, że były nagrywane spotkania u mnie w restauracji i mają być
opublikowane. Nowak był przerażony, że teraz to już będzie skończony - wspomina kelner.
Łukasz N. dodał też, że po zatrzymaniu stał się niewygodny dla wielu osób, a zwłaszcza dla Marka Falenty.
- Przez to obawiam się, że coś się może stać z moją osobą. Po prostu boję się o swoje życie - wyjawił.
Publikacje nagrań wywołały błyskawiczną reakcję polityków Prawa i Sprawiedliwości, którzy twierdzili, że są to „kapiszony", a z nagrań nie wynika, żeby premier Morawiecki zrobił cokolwiek nieuczciwego.
Piątkowe nagrania były już czwartymi materiałami, związanymi z aferą taśmową, ujawnionymi wminionym tygodniu. Zaczęło się w poniedziałek, kiedy Onet podał, że na jednej z taśm -
Stałem się niewygodny dla wielu osób, zwłaszcza dla Falenty. Boję się o swoje życie.
Łukasz N„ kelner, nagrywający polityków w łatach 2013-2014
według portalu - „Morawiecki miał dyskutować o zakupie nieruchomości na tzw. słupy".
Dzień później portal ujawnił taśmę z zapisem rozmowy Mateusza Morawieckiego z prezesem PKO BP Zbigniewem Jagiełłą, prezesem PGE Krzysztofem Kilianem i jego zastępczynią Bogusławą Matuszewską. W rozmowie padła m.in. kwestia rozważania kandydatury Morawieckiego na szefa resortu Skarbu Państwa w rządzie Donalda Tuska.
Na opublikowanych taśmach z udziałem obecnego premiera, Mateusz Morawiecki wielokrotnie używa wulgarnych słów, co ostro skrytykowała opozycja.
- To, że kiedyś mu [Morawieckiemu - przyp. red.] się zdarzyło coś powiedzieć i może jakiegoś słowa, tzw. męskiego użyć, mówię o mężczyznach, niech ktoś pierwszy rzuci kamieniem. Wyłączam duchownych - powiedział Jarosław Kaczyński. Prezes PiS był w czwartek gościem TVP Info i skomentował kwestię powrotu sprawy afery taśmowej.
W czwartek TVN skupił się na fragmentach taśm, na których w rozmowie Morawieckiego z Kilianem, Jagiełłą i Matuszewską poruszona została kwestia zatrudnienia i „cichego wsparcia" dla byłego ministra skarbu w rządzie PO-PSL Aleksandra Grada. W rozmowie padła też kwestia załatwienia pracy dla syna Ryszarda Czarneckiego.
„PO kilka lat temu wyciągnęła wnioski po nielegalnych nagraniach. W przypadku premiera Morawieckiego mamy do czynienia z czymś więcej. To zdemaskowanie gotowego na korupcyjne propozycje hipokryty, który raz jest z Tuskiem, a raz z Kaczyńskim. Czas na dymisję" - napisał w piątek naTwitterze Grzegorz Schetyna, lider PO.©®
W 3OL!TYCE
Warszawa
Minister przeprasza za szczepionki
Łukasz Szumowski, szef resortu zdrowia, przeprosił na antenie Polsat News za to. że ministerstwo „za mało mówiło" na temat szodliwości nieszczepienia dzieci, (aip)
Will bi hu
Platforma zawiadomi prokuraturę ws. Jakiego
PO zapowiedziała zgłoszenie zawiadomienia do PKW oraz do prokuratury w sprawie wykorzystywania infrastruktury państwowej w kampanii wyborczej przez kandydata Zjednoczonej Prawicy na prezydenta Warszawy Patryka Jakiego. Zdaniem posłów opozycji na terenie Centrum Obsługi Administracji Rządowej, które podlega Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, przechowywane są nielegalnie materiały wyborcze urzędującego wiceministra sprawiedliwości, (aip)
Ministerstwo skarży Fundację Czartoryskich
O stwierdzenie niezgodności działania fundacji z przepisami prawa wystąpiło do sądu Ministerstwo Kułtury. Chodzi o przelanie milionów euro na konto fundacji LeJour Viendra w Liechtensteinie. Pieniądze pochodziły zesprzedaży Skarbowi Państwa kolekcji Czartoryskich. Wiceminister kułtury Jarosław Sellin poinfbrmowałotym szefa NIK Krzysztofa Kwiatkowskiego, a ten rozpoczął kontrolę skarbową wfundacji. Zwróciłsięteż do Liechtensteinu o rozważenie możliwości przeprowadzenia kontroli w ich fundacji. Zgodnie ztam-tęjszym prawem wyniki takiej kontroli nie mogą trafić za granicę, (aip)
Z KRAJU
Warszawa
Zarzuty dla Ukraińca za atak siekierą
Zarzut m.in. podwójnego usiłowania zabójstwa usłyszał mężczyzna, który w jednej z podwarszawskich miejscowości dopuszczałsię ataków z siekierą w ręku. (aip)
Warszawa Polacy odchodzą od kościoła
Z sondażu przeprowadzonego przez amerykańską pracownię Pew Research Center wynika, że w Polsce najszybciej postępuje spadek uczestnictwa w nabożeństwach. Badanie przeprowadzono w 108 krajach. Ośrodek badawczy podaje, że 26 proc. obywateli poniżej 40. roku życia chodzi do kościoła co niedzielę. Wśród Polaków po czterdziestce wspomniany odsetek wynosi 55 proc. Jednak Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego SAC poinformował, że w1980 roku 51 proc. polskich katolików uczestniczyło w niedzielnym nabożeństwie. W 2016 roku liczba ta spadła do 36,7 proc. (aip)
Wdrszawa Polski sąd zaprasza sceptyczną sędzię
Sąd Okręgowy w Warszawie zaprosił do naszego kraju irlandzką sędzię Aileen Donnelly - informuje RMF24. Sędzia Donnelly kilka miesięcy temu wstrzymała ekstradycję do Polski Artura Celmera, podejrzewanego o handel narkotykami. Obawiając się
0	to, czyjego proces będzie sprawiedliwy, zwróciła się z pytaniem na ten temat
do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Polski sąd chce, by Donnely na miejscu mogła zapoznać się ze szczegółami statusu, pozycji
1	pracy sędziów, (aip)
06
Świat
Głos Dziennik Pomorza
Sobota-niedziela, 6 7.10.2018
Była niewolnica ISIS i ginekolog dostali Pokojową Nagrodę Nobla
Kazimierz Sikorski
redakqa@polskatimes.pl
Odb
Denis Mukwege i Nadia Murad zostali tegorocznymi laureatami Pokojowej Nagrody Nobla, podał Norweski Komitet Nobłowski.
W oświadczeniu komitetu napisano, że oboje przyczynili się do zwalczania zbrodni wojennych. Denisa Mukwege, lekarza z zawodu, oraz jazydkę Murad nagrodzono za wysiłki na rzecz zakończenia stosowania przemocy seksualnej w trakcie wojny i wielu konfliktów zbrojnych.
Napatrzył się na tragedie
Mukwege swoje dorosłe życie poświęcił obronie ofiar gwałtów. Wspólnie z Murad, która doświadczyła wojennych okrucieństw, uzmysłowili światu, jak wielkim problemem jest stosowana podczas działań wojennych przemoc seksualna.
Berit Reiss-Andersen, przewodnicząca Norweskiego Komitetu Noblowskiego, powiedziała, że ich walka miała ogromne znaczenie dla poznania skali przemocy seksualnej. Murad wpadła w ręce wojowników tzw. Państwa Islamskiego,

* WŻ
*
Denis Mukwege pomaga ofiarom gwałtów, Nadia Murad przez kwartał była w rękach ISIS
POKOJOWY NOBEL NIE DLA TRUMPAIMERKEL
331 kandydatów, w tym 115
organizacji ubiegało się o Pokojową Nagrodę Nobla. W tym gronie była m.in.
Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy oraz polska dziennikarka Anna Alboth, która organizowała głośny „Marsz dla Aleppo". Wedle bukmacherów największe szansę na uzyskanie wyróżnienia mieli koreańscy liderzy -Kim Dzong Un i Mun Jae-in,
których działania doprowadziły do zbliżenia obu wrogich krajów oraz obniżenia napięcia w tej części świata. Na liście g potencjalnych kandydatów | znalazł się też amerykański | prezydent Donald Trump oraz niemiecka kanclerz §	Angela Merkel.
którzy wlrakui Syrii chcieli ustanowić kalifat. Była gwałcona, torturowana, jak setki tysięcy jazydek, które trafiły wręcenajgroźniejszej organizacji terrorystycznej.
Pochodzi z Kaudżu w północnym Iraku. Bojownicy ISIS porwali ją w sierpniu 2014 r. Przez trzy miesiące była więziona i gwałcona. Próba
ucieczki w listopadzie 2014 zakończyła się sukcesem. Rokpóź-niej wraz ze swoją siostrą zamieszkała w Niemczech.
Opowiedziała światu o piekle
W grudniu 2015 opowiedziała światu o swoim dramacie na forum Rady Bezpieczeństwa ONZ. Od tamtej pory stale podróżuje po całym globie z pre-
lekcjami o sytuacji takich jak ona. Do Pokojowej Nagrody Nobla nominował ją rząd Iraku, natomiast prestiżowy amerykański magazyn „Time" zaliczył ją do stu najbardziej wpływowych ludzi roku 2015. Z kolei sekretarz generalny ONZ mianował ją specjalną ambasadorką ONZ do spraw ofiar handlu ludźmi.
Przerwał głodówkę po czterech miesiącach
Ukraiński reżyser Ołeh Sencow przerwał ponad czteromiesięczną głodówkę, którą prowadził w rosyjskim więzieniu. Wydałsto-sowne oświadczenie, które upubliczniły rosyjskie władze więziennicze. Jego organizm był wycieńczony, teraz podjęto rehabilitację, która ma uratować filmowcowi życie. Sencow został aresztowany w Symferopolu i wywieziony do Rosji w maju 2014 roku. W sierpniu 2015 roku skazano go na 20 lat kolonii karnej za „przygotowywanie zamachów terrorystycznych", (aip)
Waszyngton
Agenci rosyjskiego GRU szykowali ataki w sieci
Amerykański wymiar sprawiedliwości oskarżyłsiedmiu agentów rosyjskiego wywiadu wojskowego (GRU) o cyberataki wymierzone w instytucje sportowe, agencję międzynarodową oraz amerykańską spółkę zajmującą się energią jądrową. Zarzuty te związane są m.in. z wydaleniem z Holandii czterech rosyjskich agentów GRU, którzy chcieli dokonać cyberataku na Organizację do spraw Zakazu Broni Chemicznej z siedzibą w Hadze.
(aip)
Tokio
Znów zatrzęsła sie ziemia na Hokkaido
Tylko miesiąc panowałspokój na japońskiej wyspie Hokkaido. W piątek tamtejsze służby geofizyczne odnotowały kolejne silne ruchy ziemi. Władze od razu jednak uspokoiły Japończyków, iż nie ma zagrożenia tsunami. Straty powinny być niewielkie, nie ma też żadnych informacji o zabitych lub rannych, (aip)
Turcja wycofa się z Syrii i myśli o UE
Prezydent Turcji RecepTayyip Erdogan zapowiedział, że nie wycofa swoich oddziałów z Syrii do chwili, aż nie odbędą się tam wybory. Wojska tureckie zjawiły się w Syrii, by jak oświadczono, wyrzucić z tego kraju bojowników tak zwanego Państwa Islamskiego. Teraz Erdogan niespodziewanie oświadczył: zostawimy Syrię jej właścicielom i wycofamy się. Prezydent dodał również, że jego kraj rozważy przeprowadzenie referendum w sprawie kontynuowania procesu akcesji do UE. (aip)
Bmtyskmu
Areszt dla Polaka, który miał wypadek na Słowacji
42-letni Marcin L., który prowadząc porsche doprowadził do tragicznego wypadku w okolicy Dolnego Kubina na Słowacji, trafił do aresztu. Jest oskarżony o spowodowanie śmierci 57-letniego Słowaka. Kierowcy dwóch innych sportowych aut, które łamały przepisy, odpowiadać będą z wolnej stopy, z tym, że jeden z nich musiał wpłacić 20 tysięcy euro kaucji.
(aip)
Puryi
Zaginął szef Interpolu. Udał się do Chin
Szef Interpolu, największej międzynarodowej agencji z siedzibą w Lyonie, która zajmuje się ściganiem przestępców, zaginął w tajemniczych okolicznościach. Meng Hongwei poleciał pod koniec września do Chin i od tamtej pory nie dałjakichkolwiek zna-• ków życia. Meng Hongwei jest Chińczykiem i szefuje Interpolowi od 2016 roku. Jego kadencja upływa za dwa lata. (aip)
Murad stała się w pewnym momencie twarzą kampanii, której zadaniem było uwolnienie z rąk dżihadystów ISIS jazydekiinnych przetrzymywanych oraz gwałconych. W roku 2016 dostała Nagrodę im. Vaclava Havla, a wraz z inną jazydką i byłą niewolnicą Państwa Islamskiego, Lamią Aji Baszar, Nagrodę Sacharowa.
W tym samym roku magazyn „Glamour" wyróżnił ją tytułem Women of the Year.
Mukwege, ginekolog z Konga, zajmował się zgwałconymi kobietami podczas wojen. Wraz ze swoimi kolegami pomógł ok. 30 tys. zgwałconych.
Leczy ofiary wojennych gwałtów
Mukwege urodził się w 1955 r. jako trzecie z dziewięciorga dzieci. Studiował w Demokratycznej Republice Konga i Francji. Jest szefem Szpitala Panzi w Bukavu we wschodniej części kraju. Jako ginekolog specjalizuje się w leczeniu ofiar gwałtów zbiorowych, które miały miejsce podczas n wojny domowej w Kongu. W 2012 r. uzbrojeni napastnicy napadli na jego dom i próbowali go zabić. Cudem uszedł z życiem.
Za swoją działalnośćbył wielokrotnie wyróżniany prestiżowymi nagrodami, m.in. w 2013 r. został laureatem Right Livelihood Award, przyznanej „za pełną odwagi pracę na rzecz kobiet, które doświadczyły wojennej przemocy seksualnej i za odważne mówienie o głębokich przyczynach tej przemocy".
Od pięciu lat był wymieniany w ścisłym gronie kandydatów do Pokojowej Nagrody Nobla. 21 października 2014 został uhonorowany Nagrodą Sacharowa. ©®
Pół roku za obrażanie i uderzenie kobiety
Puryi
Kazimiera Sikorski
redakcja@polskatimes.pl
Nękał niewybrednymi słowami studentkę na jednej z ulic Paryża. Kiedy ta mu powiedziała, by ..się zamknął", mężczyzna uderzył ją popielniczką, co zarejestrowały kamery ulicznego monitoringu. 25-let-ni bezdomny został właśnie skazany.
Sąd wymierzył mu karę sześciu miesięcy pozbawienia wolności w zawieszeniu na trzy lata. Dodatkowo będzie musiał zapłacić poszkodowanej, abyła nią 22-letnia studentka Marie Laguerre, dwa tysiące euro odszkodowania, a na obowiązkowych kursach dowie się, jak postępować z kobietami.
We Francji od niedawna obowiązuje nowe, surowe prawo wymierzone w męż-
czyzn, którzy nękają lub molestują kobiety. Ta sprawa wywołała niezadowolenie wśród Francuzów, gdyż oczekiwano, że napastnik zostanie przykładnie ukarany, gdyby jego zachowanie uznano za molestowanie seksualne studentki. Sąd potraktował go łagodniej, stąd kara w zawieszeniu oraz niewielka grzywna.
Jeszcze przed ogłoszeniem wyroku wypowiadała się dziennikarzom Liberation poszkodowana. - Byłam zawiedziona, że nie postawiono mu zarzutu molestowania seksualnego. Szłam ulicą, a on ordynarnie mnie obrażał. Kiedy powiedziałam mu, by się zamknął uderzył mnie popielniczką, którą zgarnął z kawiarni - mówiła Laguerre. Dodała, że przez niską karę stracono szansę dania mu nauczki, by nigdy w życiu już nie traktował kobiet jak „kawałka mięsa". ©®
Glos Dziennik Pomorza
Sobota-niedziela, 6-7.10.2018
Wydarzenia	07
Unitarka przyszłych policjantów. Przed nimi pół roku szkolenia
n
Alek Radomski
aleksander.radomski@gp24.pl ,4
Słupsk
286 nowo przyjętych policjantów rozpoczęło szkolenie zawodowe podstawowe w murach słupskiej Szkoły Policji. Przez kolejne sześć miesięcy młodzi ludzie będą zdobywać wiedzę i umiejętności. które pozwolą im na rozpoczęcie służby w strukturach policji.
Policjanci, którzy przejechali do Słupska na kurs podstawowy, to osoby, które do tej formacji wstąpili zalewdwie lalka dni temu. Po złożeniu ślubowania i otrzymaniu legitymacji służbowej, każdy z nich musi przejść obowiązkowe szkolenie, które pozwoli im w przyszłości pełnić służbę w pionie prewencji.
W zainaugurowanej właśnie edycji szkolenia uczestniczą funkcjonariusze z różnych stron kraju. Najwięcej nowo przyjętych do służby wysłały komendy wojewódzkie z Bydgoszczy, Gdańska, Lodzi, Poznania i Szczecina.
Co ciekawe, panie stanowią 20 proc. składu nowo przyjętych kompanii.
Niespełnia trzystu nowo przyjętych policjantów rozpoczęło tak zwane szkolenie zawodowe-podstawowe w murach słupskiej Szkoły Policji. Kurs potrwa pół roku
-	Mury najstarszej Szkoły Policji w kraju słuchacze opuszczą pod koniec kwietnia przyszłego roku - informuje Piotr Kozłowski, rzecznik prasowy Szkoły Policji w Słupsku.
-	Przed nimi okres intensywnej nauki, w trakcie której zdobywać będą niezbędną
wiedzę i umiejętności. Pod koniec nauki odbędą także - w ramach praktyk - pierwsze służby w terenie, pod okiem starszych kolegów.
Całe policyjne szkolenie zakończone zostanie egzaminem. Uzyskanie oceny pozytywnej będzie dla słuchaczy
początkiem prawdziwej służby w policji.
Pierwsze tygodnie nauki i służby w najstarszej polskiej Szkole Policji to tak zwany okres unitarny, podczas którego słuchacze muszą dokładnie zapoznać się z regulaminami musztry oraz codzien-
nym funkcjonowaniem w jednostce zhierarchizowanej. To też pierwszy kontakt z mundurem, a w dalszej perspektywie również z bronią.
Jak interweniować ?
Rozpoczęcie szkolenia podstawowego zbiega się z
warsztatmi z zakresu podejmowania interwencji wobec osób z zaburzeniami psychicznymi lub niekontrolującymi swoich zachowań. Przyjechali na nie przedstawiciele wszystkich szkół policyjnych w kraju oraz Komendy Głównej Policji.
Tematem przewodnim warsztatów było stosowanie wybranych środków przymusu bezpośredniego wobec osób z zaburzeniami psychicznymi, w tym siły fizyczna i paralizatora. Skupiano się też na sposobach interwencji wobec osób w stanie excited delirium (ED). Termin oznaczający w wolnym tłumaczeniu „delirium podekscytowania" odnosi się do osób, u których występują zaburzenia świadomości połączone z dezorientacją, halucynacjami i podnieceniem ruchowym.
Policjanci coraz częściej podejmują interwencje właśnie wobec takich osób.
- Są one szczególnie trudne, gdyż policjant ma przed sobą osobę, która nie reaguje w typowy sposób, a jej zachowanie jest zupełnie nieprzewidywalne - tłumaczy Piotr Kozłowski.
Uczestnicy warsztatów omówili także stan excited delirium syndrome (EDS). EDS to stan, w którym u osoby dochodzi dodatkowo do zatrzymania krążenia i oddechu. ©®
Piszę z zachwytu nad życiem
Słupsk
Anna Czerny-Ma recka
anna.marecka@polskapress,pl
W Miejskiej Bibliotece Publicznej odbyła się w czwartek promocja najnowszej książki Daniela Odiji ..Przezroczyste głowy". Sala czytelni była pełna. Spotkanie poprowadziła prof. Bernadetta Żynis.
Na tę książkę słupskiego pisarza czytelnicy czekali aż osiem lat, nie licząc literackiego skoku w bok prozaika, czyli napisanej z rysownikiem Wojciechem Stefańcem komiksu „Stolp", I części tetralogii „Bardo".
- Ośmioletnia przerwa to rynkowe samobójstwo - przyznawał Daniel Odija. - Tą książką powracam, a powroty bywają nieudane...
Mówił przy tym o wyczerpaniu się energii twórczej, dodając, że ukończenie „Przezro-
Spotkanie z Danielem Odiją poprowadziła Bernadetta Żynis, literaturoznawczyni. prof. Akademii Pomorskiej
czystych głów", które są dla niego bardzo ważną książką, prawdopodobnie zostało przyspieszone przez jego powrót na studia na kierunku filologia polska. Odija zaczął je
na Uniwersytecie Gdańskim wiele lat temu, ale skończył dopiero teraz obroną licencjatu na Akademii Pomorskiej. - Musiałem się mocno napocić i rozruszać swój mózg, żeby spro-
stać wymaganiom - śmiał się, tłumacząc, że do przerwania studiów zmusiła go sytuacja życiowa.
„Przezroczyste głowy" wydało Wydawnictwo Literackie. Projekt okładki i rysunki są autorstwa pochodzącego ze Słupska Ludomira Franczaka. Na książkę składa się 27 krótkich monologów, napisanych w formie białego wiersza. Pisane są w narracji pierwszooso-bowej. Swoje historie opowiadają między innymi terrorysta, niemowlę, kobieta uciekająca przed wojną czy umierający na raka chłopiec.
- Wysłuchuję ludzi, dostałem prezent w postaci umiejętności mocnego wczuwania się w emocje innych. Pisanie pozwala mi zatrzymać się i zachwycić życiem, w czym na co dzień przeszkadza mi moja naturalna nerwowość - mówił pisarz. ©®
KRÓTKO
Słupsk
Jak Kaszubi walczyli z bolszewikami
Dzisiaj, w sobotę, po mszy świętej ogodz. 11 w sali św. Maksymiliana przy kościele pw. św. Maksymiliana Kolbego przy ul. Piłsudskiego 20 odbędzie się spotkanie przy kawie, podczas którego Antoni Szreder wygłosi prelekcję pt. „66. Kaszubski Pułk Piechoty im. Marszałka Józefa Piłsudskiego w walce z bolszewikami o odzyskanie niepodległości". Prelekcja odbędzie się w ramach Dni Kultury Chrześcijańskiej.
(maź)
Stupsk
Koncert Siewców Lednicy w kościele
Koncert odbędzie się w niedzielę w kościele pw. św. Maksymiliana Kolbego przy ul. Piłsudskiego 20 podczas mszy św. ogodz. 13. Siewcy Lednicy to zespół muzyczny związanym z duszpasterstwem oo. Dominikanów w Poznaniu.
(maz)
Spotkanie z Magdaleną Grzebałkowską
W czwartek, 11 października, rozpoczyna się XXIV Komeda Jazz Festival. Poza koncertami odbędzie się spotkanie autorskie z Magdaleną Grzebałkowską, która opowie o swojej książce „Komeda. Osobiste życie jazzu". Organizatorzy zapraszają na nie w niedzielę, 14 października, na godz. 15 do Miejskiej Biblioteki Publicznej przy ul. Grodzkiej. Nie zabraknie muzyki Komedy w wykonaniu Leszka Kułakowskiego.
„Komeda. Osobiste życie jazzu" to oparta na źródłach historycznych i rozmowach z przyjaciółmi oraz znajomymi kompozytora biografia artysty, którego świetnie rozwijającą się karierę w USA przerwała tragiczna i przedwczesna śmierć. Jednocześnie to obraz środowiska jazzowego w Polsce wczasach, gdy ten rodzaj muzyki, wcześniej zakazanej, dopiero się rozwijał. Grzebałkowska jako pierwsza ujawnia też za naocznym świadkiem nieznany wcześniej scenariusz śmiertelnego wypadku Komedy, (mara)
08
Informator - kultura
Głos Dziennik Pomorza
Sobota-niedziela, 6-7.10.2018
Dla małych i dużych atrakcji będzie moc. Tam warto być


Daniel Klusek
daniel.klusek@gp24.pl
Re&onstupsid
Koncerty, spektakle wystawy, imprezy plenerowe - w Słupsku i regionie w weekend wiele się dzieje.
Minikolejki. wielka zabawa
3. Ogólnopolski Pokaz Kolejek Miniatur odbędzie się w Kobylnicy. W hali Szkoły Podstawowej rozstawionych zostanie 80 metrów bieżących torowiska, 3 stacje kolejowe. Poruszać się po nich będzie 12 składów towarowych i 10 składów osobowych z rożnych epok i krajów. Będą eksponaty z muzeum kolejnictwa w Słupsku, pokaz modeli samolotów, statków i czołgów. Wystawa czynna będzie w sobotę w godz. 11-17, a w niedzielę w godz. 10-15. Wstęp jest wolny.
Grają dziennikarze
Zespół Poparzeni Kawą Trzy zagra w sobotę o godz. 18 w sali teatralnej Gminnego Centrum Kultury i Promocji w Kobylnicy. Muzyka grupy jest mieszaniną wielu stylów muzycznych takich jak rock, punk, ska. W zespole zobaczyć można między innymi Wojciecha Jagielskiego oraz Jacka Kreta. Autorem tekstów jest Rafał Bryndal. Muzycy zagrają największe przeboje z dwóch płyt. Bilety: 50 zł.
m


Wystawę kolejek zobaczymy w Kobylnicy w weekend
Świat według szczeniaka
„Daszeńka, czyli żywot szczeniaka" to sobotnia propozycja Tęczy dla najmłodszych widzów. Spektakl opowiada historię pieska, który poznaje otaczający go świat, uczy się życia i zasad, które je regulują. To historia o przyjaźni i obowiązkach. Początek o godz. 11, bilety: 18,15 zł.
Taneczna noc
Ideą Dirty Dancing jest hołd klasykom parkietów lat 70., 80. i 90. Podczas sobotniego wieczoru w Dom Ówce pobawić się będzie można przy przebojach gwiazd polskich i światowych. Początek o godz. 20, wejściówki: 10,8 zł.
Premiera z gośćmi
W sobotę o godz. 20 słupski zespół metalowy Earthfall zagra materiał z drugiej płyty, który tego dnia będzie miał swoją premierę. Gośćmi specjalnymi tego wieczoru będą: niemiecki Endless Scream oraz Depravity ze Szczecina. Endless Scream gra metal, melodyjny death oraz metal core. Depravity to death metal z domieszką black metalu. Wejściówki: 15 zł.
Muzyka kultur
Marcin & Bartłomiej Oleś Duo usłyszymy w kawiarni Antrakt w sobotę o godz. 19.30. To projekt przełamujący stereotypy, udowadniający, że kontrabas i perkusja wystarczą, by stwo-
rzyć muzykę kompletną. Najnowsza płyta „Spirit of Nadir" to pełna kulturowych odniesień fuzja jazzu, muzyki żydowskiej, arabskiej, unikalnych brzmień, wirtuozerii, będąca wędrówką przez świat dźwięków orientu. Wejściówki: 40 zł.
Aktywnie w Siemianicach
W ramach aktywnej soboty w Siemianicach o godz. 9 można wybrać się na geocaching. Uczestnicy zabawy będą mieli za zadanie odnaleźć skrzynki, w których znajdą się informacje o kolejnych etapach trasy. Należy mieć wygodne buty i prowiant. Wstęp wolny.
Targi dla działkowców
W sobotę i niedzielę w Słupsku przy ul. Poniatowskiego trwać będą 52. Targi Ogrodnicze. Będzie można kupić krzewy, drzewa, nasiona i cebulki kwiatowe, sprzęt ogrodniczy oraz zapasy na zimę. Będą pokazy płodów rolnych, rękodzielnictwa, produktów pszczelich, wystawę grzybów i występy artystyczne. Wstęp wolny.
Jubileuszowe pokopki
W niedzielę o godz. 11 w Karż-niczce w gminie Damnica odbędą się XV Słupskie Pokopki. W programie: konkursy i degustacje, a także kiermasz ziemniaków, owoców, warzyw i przetworów. Gościem wydarzenia będzie Marzena Kipiel-Sztuka, aktorka znana z serialu „Świat według Kiepskich". Wstęp wolny. ©©
POGODA
Pogoda dla Pomorza
Krzysztof Ścibor
Biuro Calyus^ jjfc*
Sobota 6.10.2018
Nad Pomorze dociera ciepłe i suche powietrze z południa Europy. W ciągu dnia będzie słonecznie, ciepło i przyjemnie. Temperatura max do 17:20 °C. Wiatr płd.-zach., umiarkowany. W nocy bez opadów. Jutro więcej chmur t głównie na wybrzeżu może pokropić słaby deszcz. Będzie chłodniej max do 14:16°C. Wiatr po południu z płn.-zach., silniejszy w porywach do 50 km/h. W nadchodzącym tygodniu babie lato.
Stan morza (Bft)
Siła wiatru (Bft)
Kierunek wiatru
1011 hPa ł
25 km/h
13
Świnoujście
12 Kołobrzeg
ilifftSti
o
Mielno ,
11
Darłowo
o Rewal_
mw®
rrgiFa
h 7-ittf
°Ustka
Słupsk
0
ffcrilfl
o
Miastko
12
Łeba Fi7°~lfa Wtadystawowo
0 Wejherowo Lębork	^ ^
mm
mm k»&
©
GDAŃSK
Bytów
Połczyn-Zdrój
Szczecinek
2Q°1KS
Człuchów
SZCZECIN ©
20°I£3
mm
Stargard
Drawsko Pomorskie
2Q!lF3
Kościerzyna
[gSSl
X
20 km/h
oda dla Polski
*
# *
$0 cm
*
W
*0cm :fc©cm
15° 15° 17° 20° 20° 20°
| pogodnie	zachmurzenie umiarkowane	przelotny deszcz v przelotne deszcze i burza	pochmurno
mżawka
ciągły deszcz ^ ciągły deszcz i burza przelotny śnieg	ciągły śnieg	przelotny śnieg z deszczem	ciągły śnieg z deszczem
mgła \/ marznąca mgła śliska droga	marznąca mżawka	marznący deszcz zamieć śnieżna A opad gradu V kierunek i prędkość wiatru
19° | temp. w dzień ma temp. w nocy temp. wody	grubość pokrywy śnieżnej 1011 hl>a ciśnienie i tendencja smog
Gdańsk	1fi	19°	!#□
Kraków	21°	22°	<$*
Lublin	18°	21°	Śf \
Olsztyn	17°	19°	<# I
Poznań	19°	21°	<#> i
Toruń	18°	20°	S- I
Wrocław	20°	21°	»# i
Warszawa	18°	21°	...i. r i
			j
Karpacz	19°	W	*{jj§p
Ustrzyki Dolne	18°	19°	- i ■■!$£$• ; \
Zakopane	18°	17°	*0* i
INFORMATOR
KINA
Słupsk
Dywiqon303. Historia prawdziwa, sob., godz. 19.40. niedz., godz. 19.35; Juliusz, sob., godz. 2155, niedz., godz. 21.50; Kamerdyner, niedz., godz. 11; Kler. sob.-niedz., godz. 11.25,12.30, 14.15,15.20,17.10,18.10,19.05,20.21,21.55; Bag - na wiełkim ekranie, sob.-niedz., godz. 10.30. 12;Seroe nie sh®a, sob.-niedz.,godz. 14.05, 16.20,18.25,20.30; Venom, 2D dubbingsob.-niedz.,godz. 16.10,2D napisy sob.-niedz., godz. 13.40,18.45,21.15; Ze^" Czarnoksiężnika, sob., godz. 14.30, niedz., godz. 10.10,14.30; Biały Kieł, sob., godz. 11; Hotedrarcyłwania 3, sob.-niedz., godz. 12.15,16.50; Kopciuszek. Historia prawdziwa, sob., godz. 10.10,12,15.20, niedz., godz. 10.50,15.15; Księżniczka i Smok, sob., godz. 10,-Mała Stopa, sob., godz. 10.15,13.05,17.25, niedz., godz. 10,13.17.20
Biały Kieł, sob., godz. 16, niedz., godz. 14; Młodość Astrid, sob., godz. 18, niedz., godz. 15.45: Kler, sob., godz. 20.30, niedz., godz. 18
Ustka
MataStopa. sob.-niedz.. godz. 14,Kler.sob.-niedz., godz. 18,2030; HoteiTransytwania3, sob.-niedz., godz. 12,16
Lębork
Mała Stopa, sob., godz. 15.45, niedz., godz. 14, 15.45; Kler, sob.-niedz., godz. 1730,20
KOMUNIKACJA_
Słupsk: PKP 118 000:2219436; PKS5984242 56; dyżurny ruchu598437110; MZK59 84893 06; Lębork: PKS 59 86219 72; MZK 59 8621451; Bytów: PKS 59 822 22 38; Człuchów: PKS59 834 2213; Miastko: PKS59 8572149.
DYŻURY APTEK
Słupsk
sob.-niedz. - Dom Leków, ul. Tuwima 4. tel. 59 8424957
Ustka
sob. - Jantar, ul. Grunwaldzka 27a. tel. 59 81446 72, niedz. - Nadmorska, ul. Marynarki Polskiej 31,tel.59 8147770
Bytów
sob.-niedz. - Centrum Zdrowia, ul. ks. Bernarda Sychty 3. tel. 59 822 66 45
Miastko
sob.-niedz. - Kratowej Jadwigi, ul. Królowej Jadwigi 12, tel. 59 857 82 92
Człuchów
sob.-niedz. - Centrum Zdrowia, ul. Szczecińska 13,tel. 598343142
Lębork
sob. - Cef@rm, ul. Armii Krajowej 32/1, tel. 59 86340 90; niedz. - Staromiejska, ul. Staromiejska 17d,tel.59 862 4876
USŁUGI MEDYCZNE
Słupsk:
Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. Janusza Korczaka, ul. Hubakzyków 1, informacja telefoniczna 598460100;
Ustka:
Wojewódzki Szpital Specjalistyczny, ul. Mickiewicza 12 tel.5981469 68; Poradnia Zdrowia P0Z, ul. Kopernika 18, tel. 598146011; Pogotowie Ratunkowe -59 81470 09;
Lębork:
Szpitalny Oddział Ratunkowy5986330 00; Szpital, ul. Węgrzynowicza 13,59 86352 02;
Bytów:
Szpital, ul. Lęborska 13, tel.59 822 85 00; Dział Pomocy Doraźnej Miastko, tel. 59 85709 00;
Człuchów:
598345309.
WAŻNE
NIEBIESKA UNIA
Ogólnpolskie Pogotowie dla Ofiar Przemocy w Rodzinie, tel. 59848 0111.801120 002;
Słupsk:
PoBqa997;ul. Reymonta, tel. 59848 0645; Pogotowie Ratimtowe999;
Strażlfflejska986:598433217;
Straż Grama598485997;
UrządCekiy-587740830;
Straż Pożarna998;
Pogotowie Energetyczne 991:
Pogotowie Gazownicze 99Ł
Pogotowie Ciepłownicze993;
Pogotowie Wodno-Kanafizacyjne994;
Straż M^ska alarm986: Ustka 5981467 61697696498; Bytów 598222569;
KULTURA_
Nowy Teatr, ul. Lutosławskiego 1, tel. 59 84670 00;
Filharmonia Sinfonia Baltica, ul. Jana Pawła II3. tel. 59 8423839;
Teatr Tęcza, ul. Waryńskiego 2, tel. 59 84239 35; Teatr Rondo, ul. Niedziałkowskiego 5a, tel. 59 8426349;
Słupski Ośrodek Kultury, ul. Braci Gierymskich 1, tel. 59 845 6441;
Emcek, al. 3 Maja 22. tel. 59 8431130;
Miejska Biblioteka Publiczna, ul. Grodzka 3, tel. 598405838.
USŁUGI
POGRZEBOWE_
Kalla, ul. Armii Krajowej 15, tel. 59842 8196,601 928 600 - całodobowo. Pełna oferta pogrzebowa. Zieleń tel. (24h/dobę)telefon502525005 lub 59 8411315, ul. Kaszubska 3 A. Winda i baldachim przy grobie; Hades, ul. Kopernika 15, całodobowo: tel.59842 9891,6016637%. Winda i baldachim przy grobie. Hermes, ul. Obrońców Wybrzeża 1, (całodobowo), tel. 59 842 8495,604434441. Winda i baldachim przy grobie.
PORADNICTWO__
Biuro Porad Obywatelskich - ul. Niedziałkowskiego 6, czynne: poniedziałek.-czwartek wgodz. 10-14; Bliżej Prawa - bezpłatne porady prawne i obywatelskie, ul. Jana Pawła II (7 piętro. pok. 718.719) czynne: poniedz.-środa godz. 8-16. czwartek godz. 10-18, Telefon zaufania Tama - 59 8414046, czynny: poniedziałek - piątek wgodz. 16-20; Alkoholowy telefon zaufania Krokus - czynny17-22,59 84146 05.

TAXI
I /' y 598422 700Fj
607 271717
NAJTAŃSZE TAXI W SŁUPSKU
Glos Dziennik Pomorza
Sobota-niedziela, 6-7.10.2018
Akcja redakcja
09
Brtypoadtesere ul. he< ■■ v o Pobo?neg*» 19.7fc^OO Słupsk
Tfilntf n n jtu-ii
U> iW ">
59 54$ SI 24
CW6B|«^ZMU^
RzecdteJłiiekai
Czytelni Oddam:
nicy pomagają
Pan Michał ze Słupska ma do oddania telewizor. Kontakt: 889 915207. Pani Alicja ze Słupska ma do oddania odzież i obuwie męskie (duże rozmiary). Kontakt: 694832 824. Pan Stanisław ze Słupska ma do od-dania dwie wersalki i dwa fotele. Kontakt: 696 683 215.
Pani Barbara z Ustki ma do oddania meblościankę, wersalkę, dwa fotele i szafkę. Odbiór własnym transportem. Kontakt: 509 706 354.
Pani Kazimiera za Słupska ma do oddania telewizor, meble kuchenne, wózek spacerowy i stolik z krzesełkami dla dzieci. Odbiór własnym transportem. Kontakt: 59 8412513.
Pani Danuta ze Słupska ma do oddania cegłę rozbiórkową. Odbiór własnym transportem. Kontakt: 59 8413435.
(DMK)
Uciekają na podwórka przed strefą, a potem płacą wysokie mandaty
Daniel Klusek
daniei.klusek@gp24.pl
sfcęis*
Daniel Klusek
daniel.klusek@gp24.pl
Mieszkańcy starówki regularnie skarżą się na kierowców, którzy parkują na ich podwórkach, choć nie mają stosownych identyfikatorów. Strażnicy miejscy zapewniają, że regularnie nakładają mandaty.
Pan Janusz mieszka przy ul. Sienkiewicza. Jak twierdzi, popołudniami, gdy wraca z pracy, bardzo często ma problemy z zaparkowaniem na podwórku przy swojej kamienicy.
Podwórko nie jest duże, a mimo to obcy kierowcy regularnie tu parkują swoje auta. W ogóle nie przejmują się znakami zakazu ruchu, które nie dotyczą mieszkańców posiadających stosowne identyfikatory - mówi mężczyzna. - Na początkują i kilkoro sąsiadów staraliśmy się kulturalnie zwracać

mm jpr«AT»« Nte
i sfsilfc
Przy wjeździe na wiele podwórek są znaki zakazu ruchu. Część kierowców ich jednak nie przestrzega
uwagę, że obcy kierowcy nie mogą zostawiać tu swoich samochodów. Czasem to pomagało, ale zdarzało się, że po kilku minutach ta sama osoba przyjeżdżała i zostawiała auto. Dzwonimy więc po straż miejską, bo nie może być tak, że mieszkańcy nie mogą zaparkować aut w pobliżu kamienicy.
Podobne skargi mamy od mieszkańców bloków między
ul. Nowobramską i Bema. - To ścisłe centrum miasta, a miejsc w okolicy jest bardzo mało. Przy naszych blokach jest ich kilkanaście, ale czasem dla mieszkańców ich nie wystarczy, bo są zajęte przez kierowców, którzy mieszkają w innych częściach miasta - twierdzi mieszkanka jednego z bloków.
Straż miejska do podobnych zdarzeń wzywana jest nawet
po kilkanaście razy dziennie. Zawsze pojawia się na miejscu, a interwencje najczęściej kończą się mandatami.
- Z podobnymi problemami dzwonią do nas mieszkańcy wielu ulic, które znajdują się na terenie strefy płatnego parkowania - mówi Paweł Dyjas, komendant Straży Miejskiej w Słupsku. - Regularnie interweniujemy również na ulicach: Prusa, Solskiego, Wyspiańskiego i wielu innych, które leżą w śródmieściu. Kierowcy łamią przepisy, bo wjeżdżają pomimo znaków zakazu ruchu. Wszystko dlatego, że nie chcą zapłacić za parkowanie w strefie. Oszczędność jest jednak żadna, bo nasze interwencje bardzo często kończą się mandatami. Oczywiście do wszystkich przypadków podchodzimy indywidualnie. Zdarza się jednak, że kierowcy tłumaczą się, iż stanęli dosłownie na kilka minut, a osoby zgłaszające informowały nas, że dany samochód stoi regularnie po kilka godzin.
Za takie wykroczenie można dostać mandat w wysokości od 20 do 500 zł oraz pięć punktów karnych.©®
Strona od czytelników dla czytelników
Na stronach Akcja redakcja piszemy o tym, o czym informują nas czytelnicy. Na Wasze sygnały czeka dziennikarz Daniel Klusek. Jeśli widzą Państwo coś, co Was zdenerwowało, poinformujcie nas o tym. Pod adresem: da-niel.klusek@gp24.pl czekamy na e-maile z opisem sytuacji. Zachęcamy też do przesyłania nam fotografii. Interwencje można również zgłaszać pod nr. tel.: 59 848 8121. Wszystkie sygnały sprawdzimy, a najważniejsze i najciekawsze zamieścimy na łamach „Głosu Pomorza" i gp24.pl. W „Głosie" funkcjonuje Biuro Rzeczy Znalezionych. 0 tym, co znajduje się w BRZ, piszemy w poniedziałki, środy i piątki.
W ramach Banku pomocy można przekazywać sobie m.in. meble, sprzęt RTV i AGD. Na zgłoszenia czekamy pod nr. tel. 59 848 8121. Oferty i prośby o pomoc publikujemy we wtorki, czwartki i soboty. Zapraszamy do odwiedzin w słupskiej redakcji „Głosu Pomorza". Nasi goście poznają też dziennikarzy i pracowników z działu promocji, składu i biura ogłoszeń. Będzie także możliwość zrobienia zdjęcia, które zostanie opublikowane w „Głosie". Na zgłoszenia grup czekamy wgodz. 10-16 pod nr. tel. 59 848 8121. (DMK)
007430117 REKLAMA
AUTOPROMOCJA
Szukasz pracy?
HM
Uprzejmie informujemy,
iż od dnia 15.10.2018 r. planowane jest rozpoczęcie przebudowy ulicy Lipowej w Słupsku.
Prace potrwają do 30 listopada 2018 r.
W czasie trwania prac mogą wystąpić utrudnienia dla ruchu kołowego, za które z góry przepraszamy. Wykonawca - „Krężel" Sp. z o.o.
PARTNER Spektaklu
REKLAMA
rekst i reżyseria: SŁAWOMIR CHWASTOWSKI scenografia: WITOLD STEFANIAK kostiumy: DAYID ZAliiSKY \V\RVARA FROLL
12 grudnia 2018 r., godz. 19.00
Hala Widowiskowo-Sportowa w Koszalinie
CHOR * BALET * ORKIESTRA * 135 ARTYSTÓW
Bilety: kasy Hali, ul. Śniadeckich 4 | sieć salonów EMPiK www.kupbilecik.pl | www.ebflet.pl | www.eventim.pl | www.hala.koszalin.pl
KOSZflL
HANNA ŚLESZYŃSKA
HUBERT / PIOTR
PODGÓRSKI / TOt.OC.ZKO

. Bałtycki Teatr Dramatyczny w Koszalinie
Bilety: BO Głosu Koszalińskiego, ul. A. Mickiewicza 24,94 347 3516 | www.kupbilecik.pl
10	Ogłoszenia drobne
Głos Dziennik Pomorza
Sobota-niedziela, 6-7.10.2018
Drobne
Jak zamieścić ogłoszenie drobne? Telefonicznie: 94 347 3516 ogloszenia.gratka.pl
W Biurze O^oszeń:
ul. Mickiewicza 24,75-004 Koszalin, tel. 94 347 3516,347 3511,347 3512, fax 94 347 3513 C	ul. Henryka Pobożnego 19,76-200 Słupsk, tel. 59 848 8103, fax 59 848 8156
ul. Nowy Rynek 3,71-875 Szczecin, tel. 9148133 61,48133 67. fax 91433 48 60
Nieruchomości
MIESZKANIA - SPRZEDAM
4-POKOJOWE (Norwida) i garaż (Koszalińska). Słupsk 59/8442643.
MIESZKANIA - KUPIĘ
KAWALERKĘ kupią, 503-796-160.
KUPIĘ mieszkanie Szczecin,Police bezpośrednio za gotówką 533 007170
MIESZKANIA DO WYNAJĘCIA
2- pok. tel. 785-770-510 Koszalin 2-POK, Tel. 514-940-681 Koszalin 2-POK. po remoncie, 695309610 GK POKÓJ w domku, 1-os. 532-616-114 gk
MIESZKANIA - WYNAJMĘ
SŁUPSK,OS. Niepodległości,ul.Bat. Chłopskich.Wynajmą 2 pokojowe mieszkanie,45 m2,4 piętro. Odnowione.Blisko pątli autobusowej. Tel.508653335
DOMY - SPRZEDAM
DOMEK wolnostojący działka 500m2 tel. 601-942-752 Koszalin
LOKALE UŻYTKOWE - DO WYNAJĘCIA
GABINET weterynaryjny do wynajęcia w Koszalinie tel. 606-85-78-79
Handlowe
WSZELKIE starocie kupię, 506022528.
FOTO, KSIĄŻKI
KSIĄŻKI, płyty muzyczne. Skup. 509-675-586,508-245-450.
MATERIAŁY BUDOWLANE
! NAJTANIEJ Używane konstrukcje stalowe, blachy dachowe, profile i rury stalowe tel.889009001 NIEMICA
STYROPIAN producent, dostawa, tel. 52/331-62-48.
ZŁOM kupię, potnę, przyjadę i odbiorę, tel. 607703135.
Motoryzacja
OSOBOWE SPRZEDAM
, Opel Astra, Fiat Cargo, 508436420
AKUS
NIERUCHOMOŚCI
Aniela Barzycka .8 <at na rym
pilnie kupimy mieszkanie
1, 2 POKOJOWE - gotówka
94 345-22-75 ZADZWOŃ
(obok Związkowca) tel. 661-841-555 www.abakus-nieruchomosci.pl
2 pok. rej. Modrzejewskiej klucze w biurze 161000,-
szybkie wydanie
klucze w biurze - teraz TANIEJ 2 pok. II p.
rej. Sikorskiego 158 000,-
ZAMIANA 3 pokoje Na Skarpie (z windą) na 2 pokoje

2 pok. loggia rej. Lelewela, ciepłociąg 158 000,- lub zamiana
dom, rej. szpitala 509 000,-
do negocjacji
TANIE 1 pokojowe
rej. Kolejowej - tylko 99 000, pilna sprzedaż - wyjazd
apartament z wyposażeniem
tokosowo%5 m2 699 000,-
HONDA Civic, 1,4,2003r., 115 tys. km, salon, I właściciel, 604268860
IYECO Daily, 3,5t, wywrotka, do remontu, 2003r. 608-576-046.
MERCEDES A klasa, 1.7 CDI, 2000r., 5,5 tys. zł, 608451912
NISSAN Almera, 1.5,2000r., 2,8 tys. zł, 502-252-483
SKODA Fabia, 1,2,2004r., 500-090-236 VW Polo Vox, 1986r., 692064102.
A do Z skup- skupujemy każde pojazdy, płacimy nawet za wraki, oferujemy najwyższe ceny, 536079721
Absolutnie każde, 728773160.
AUTA i busy kupię, 504-672-242
AUTO Auto - Skup. Tel.791-035-861.
AUTO skup wszystkie 695-640-611
AUTO skup, każde. 797552040
AUTOKASACJA Bierkowo. Skup całych i uszkodzonych. 59/8119150, 606206077.
CZĘŚCI WYPOSAŻENIE SPRZEDAM
CZEŚĆI mercedes 220 rp 94 tel. 782-973-690
NEPTUN-AUTOGAZ Tel. 512 170 975.
KUPIĘ stary samochód lub motocykl, min. 40-letni. Może być niekompletny lub uszkodzony, 609-499-555.
Finanse biznes
KREDYTY, POŻYCZKI
KREDYTY tanio. Słupsk, 59/842-92-38.
ZATRUDNIĘ
AIR- Transfer, pl sp z o. o. szuka głównej księgowej od 1.2019r, 512370778
BLACHARZA samochodowego z doświadczeniem. Wysokie wynagrodzenie tel. 501501650
DO restauracji z własnym autem na stałe i dorywczo, 602-133-125.GK
ELEKTRYK - kierowanie robotami 502-490-970. GK
FIRMA DOMAR w Tatowie zatrudni osobę do sprzątania obiektów biurowych. Kontakt pod numerem 602-277-401
HAKO Technology Sp. z o.o. Chałupy k. Koszalina zatrudni operatorów pras krawędziowych CNC. Wymagana znajomość rysunku technicznego. Tel. 609 332 477
KIEROWCA kat. BE 732-692-240. GK
KIEROWCA kat. D 505-406-909. gk
OGÓLNOBUD., pomocników mile widziani zbrojarze, 665255111
OPIEKUNKI do Niemiec tel. 535 340311
www.ambercare24.pl dzisiaj 70 ofert!
PIZZERMAN, 602-133-125.GK
POMOC kuchenna z praktyką 602-133-125 GK po godz. 13.00
PRACA dla studentów filologii obcojęzycznych i pedagogiki: nauczanie angielskiego w edukacji wczesnoszkolnej. K-lin, 94/346-33-15; 602-436-415.
PRACOWNIK do dociepleń. Słupsk, 501-540-749,602-598-142
PRACOWNIKA do myjni samoobsługowej, 602-523-974.
SPAWACZ TIG, ślusarz. "Irbud" Koszalin, 696-229-743.
TERMOGAZ sp. z o.o zatrudni operatora minikoparki oraz pracowników do budowy sieci i przyłączy gazowych. Wysokie wynagrodzenie, możliwość zdobycia uprawnień. Tel. 609-505-642
OPIEKUNKA Seniorów w Niemczech. Kurs języka od podstaw w Słupsku. Kurs bez opłat po nim gwarantowana praca w Niemczech. Tel. 509 892 644, Promedica24
Zdrowie
GINEKOLOGIA
A-Z GINEKOLOG, 790-80-35-37 GINEKOLOG -farmakologia 515417467
STOMATOLOGIA
STOMATOLOGIA specjalistyczna: dzieci i dorośli, anestezjolog, protetyka. K-lin, Małopolska l"B",tel. 94/343-84-68. Również w soboty.
INNE SPECJALIZACJE
ALKOHOLOWE odtrucia 509-306-317.
Usługi
59/8430465 Serwis RTV, LCD, plazma
NAPRAWA rtv i anten. 604-885-366 GK
PRALKI Naprawa w domu. 603-775-878
BUDOWLANO-REMONTOWE
BALUSTRADY bramy 602 825 699.
CYKLINOWANIE bezpyłowe 537583333
DACHY- dekarstwo 94/3412184
KIEROWNIK budowy z uprawnieniami tel. 601-627-026
MALOWANIE, remonty 798-994-839. REMONTY
doświadczenie.880-437-887
REMONTY solidnie. Słupsk, 536313374
STANY surowe 94/3412184 SUCHE zabudowy 94/3412184
INSTALACYJNE
C.O. hydraul. wod. kan. 515-708-887
ELGAZ-AUTORYZOWANY Serwis kotłów gazowych, naprawa, konserwacja, modernizacja,
600117 067, www.elgazsa.pl
GAZOWE -urządzenia, naprawa / wymiana 606-579-846 GK
HYDRAULICZNE, tel. 607-703-135.
HYDRAULIKA 24h, inne, 798-618-871.
PORZĄDKOWE
SPRZĄTANIE mieszkań, 604-129-643.
SPRZĄTANIE strychów, garaży piwnic, wywóz starych mebli, 607-703-135
STOLARSKIE
MEBLE na zamówienie 694917319
DETEKTYW-KOSZALIN.PL 602601166
Matrymonialne
JESTEM 57-letnim mężczyzną, puszystym (Niemiec). Szukam miłej Pani (wiek ok. 551.), wiążącą przyszłość z zamieszkaniem w Niemczech. Oferty wraz ze zdjęciem proszę przesyłać na kammerwaldi® freenetde
WOLNY pozna zgrabną, 792966512
Różne
KILKADZIESIĄT TYSIĘCY ZŁOTYCH zapłacę za zbiór czystych znaczków CHINY z lat 1960-1968. Kupię też pojedyncze serie i kasowane. KONTAKT: 576848220.
SKUP ZŁOTA, NAJLEPSZE CENY 85zł/g BLACK LOMBARD WAŃKOWICZA 36a
668-369-365
Komunikaty
ZGUBIONO leg. studencką U-8029
Rolnicze
MASZYNY ROLNICZE
MTZ82 tel. 723-914-902
PŁODY ROLNE
KUPIĘ peluszkę, łubin,wykę, gorczycę tel.604250237
SUPER pszenżyto, 880454870.
ZWIERZĘTA HODOWLANE
PROSIAKI sprzedam tel. 696-697-401 SKUP bydła i trzody. Tel. 602-469-399.
Towarzyskie
AKTYWNA dojrzała. 507-719-333. GK ANITA tel. 881-617-579. ATRAKCYJNA dojrzała, 661177611. BASIA Słupsk 797-221-767 FILIGRANOWA Tel. 516-643-530. GK KOSZALIN, 531-600-712.
OBWIESZCZENIE
SĄD REJONOWY W KOSZALINIE VII Wydział Gospodarczy postanowieniem z dnia 28 września 2018 r., sygn. akt VII GUp 13/14, stwierdził zakończenie
postępowania upadłościowego Przedsiębiorstwa Usług i Produkcji „REDGAZ" spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w Koszalinie.
Spółdzielnia Mieszkaniowa w Stargardzie Osiedle Zachód A/7
ogłasza przetarg nieograniczony na zaprojektowanie i wykonanie wymiany palników gazowych w 4 kotłowniach na os. Kluczewo - Lotnisko w Stargardzie oraz przebudowę instalacji przygotowania c.o. i c.w.u. dla budynków zasilanych z kotłowni przy ul. Rogalskiego 1-3-5 w Stargardzie.
SIWZ można nabyć w biurze Administracji os. Kluczewo-Lotnisko, po wpłaceniu 100 zł na rachunek 75 1020 4867 0000 1702 0004 1814.
Dodatkowe informacje pod nr tel. 91/834-33-58 lub www.spoldzielnia8tarqard.pl.
Oferty należy składać do 18.10.2018 r. do godz. 11°° w sekretariacie SM.
Otwarcie ofert 18.10.2018 r. godz. 11".
Zarząd SM
008650527 REKLAMA
PREZYDENT MIASTA KOŁOBRZEG
informuje, że na podstawie art. 35 ust. 1 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 roku o gospodarce
nieruchomościami (Dz.U. z 2018 r. poz. 121 z późn. zra.) na tablicy ogłoszeń, w siedzibie Urzędu Miasta
Kołobrzeg, przy ul. Ratuszowej 13, zamieszczony został wykaz nieruchomości przeznaczonej do użyczenia:
-	Działki nr 137/4 oraz części dziatki nr 99/12 obręb 4 o łącznej powierzchni 1.223,7 m2 przy ul. Portowej w Kołobrzegu z przeznaczeniem na miejsca postojowe na potrzeby Szkoiy Podstawowej nr 1 z Oddziałami Integracyjnymi im. Bolesława Chrobrego.
-	Części działki nr 173/37 obręb 12 o powierzchni 18,75 m2 przy Alei Św. Jana Pawła II w Kołobrzegu z przeznaczeniem na stojaki rowerowe.
-Części działki nr 163/18 obręb 13 o powierzchni 76 m2 przy ul. Grochowskiej w Kołobrzegu z przeznaczeniem na teren zielony bez możliwości grodzenia.
Grunty użyczone zostaną na rzecz Wnioskodawców.
BURMISTRZ POŁCZYNA-ZDROJU
informuje, że na tablicy ogłoszeń Urzędu Miejskiego w Polczynie-Zdroju przy pl. Wolności 3-4 oraz na stronie internetowej zostały opublikowane:
1)	wykaz nieruchomości przeznaczonej do dzierżawy w trybie bezprzetargowym działki gruntu nr 142/12 (część) o pow. 0,0090 ha, położonej w obr. Gawroniec;
2)	wykaz nieruchomości przeznaczonej do dzierżawy w trybie bezprzetargowym działki gruntu nr 2/3 (część) o pow. 0,1500 ha, położonej w obr. 004 Połczyna-Zdroju;
3)	wykaz nieruchomości przeznaczonej do najmu w trybie bezprzetargowym
- lokalu użytkowego położonego w Połczynie-Zdroju przy placu 1000-lecia PP (dworzec PKS). umig.polczynzdroj.ibip.pl
wmLgpUft ww*Lgk24łt ww*gs24.pl
Prezes oddzohi Pukla Pres
Piotr Grabowski
Krzysztof Nałęcz Zastępcy
YnonaHusaim-Sobecka Marcin Stefanowski (internet)
Dyrektor działu reklamy
Ewa Żelazko, tel. 500 324240
Dyrektor Mani
Stanisław Sikora, tel. 94 340 35 98
Dyrektor działu marketingu
Robert Gromowski. tel. 94 347 3512
PrewwiBjU.tri.94 3473537
Głos Koszabfcki-wwwgk24.pl
ul. Mickiewicza 24.75-004 Koszatottel. 94 34735 99. fax 94 3473540, teł. reklama 94 347 3512. redakqagk24@polskapress.pl.
reklama.gk24<ffl polskapress.pl
Glos Pomorza -ww%gp244ri
ul. Henryka Pobożnego 19. 76-200 Słupsk.
tel. 59 848 8100, fax 59 848 8104, tel. reklama 059 848 8101, redakqa.gp24@polskapress.pl. reldama.gp24@polskapiess.pl
Głos Szczeciński-wwwgs24.pl
ul. Nawy Rynek 3,
71-875 Szczetin,
teł. 9148133 00. fax 9143348 64. tel. reklama 9148133 92,
reldama.gs24@polskapress.pl
ODDZIAŁY KoMrzeg
ul. Ratuszowa 3/13,78-100 Kołobrzeg,
tel. 94 354 50 80, fax 94 3527149
Bytów ul Wojska Polskiego 2,77-100 Bytów; tel. 59 822 6013, tel. reklama 59 848 8101
Szczednek ul. Plac Wolnośri 6.78-400 Szczecinek, tel. 94 374 8818, fax 94 374 23 89
Swiioifkie ul. Armii Krajowej 12, 72-600 Świnoujście,tel. 9132146 49,
fa* 9132148 40, reklama tel. 91578 47 28
Stargard ul. Wojska Polskiego 42,73-110 Stargard, tel. 91578 47 28, fax 9157817 97,
reklama tel. 91578 4728
©®- umieszczenie takich dwóch znaków przy Artykule. w szczególności przy Aktualnym Artykule, oznacza
i wyłącznie po uiszczeniu opłaty zgodnie z cennikiem zamieszczonym na stronach www.gk24.pl/tresci, www.gp24.pl/tresd, www.gś24.pl/tresd,iwzgodzie z postanowieniami niniejszego regulaminu.
Polskie Badania Czytelnictwa
? c
Nakład Kontrolowany ZKDP
POLSKA PRESS
GRUPA
WYDAWCA
Polska Press Sp. z o.o.
ul. Domaniewska 45,02-672 Warszawa, tel. 22 20144 00, fa*: 22 2014410 Prezes zarządu Dorota Stanek Wiceprezes zarządu Dariusz Świder Członek zarządu Paweł Fąfara Członek zarządu Magdalena Chudzikiewicz
Dyrektor artystyczny
Tomasz Bocheński Dyrektor marketingu
Sławomir Nowak. slawomir.nowak@polsl(apress.pl
Dyrektor zarządzający biura reklamy
Maciej Kossowski
maciej.kossowski@polskapress.pl
Dyrektor kolportażu
Karol Wlazło karol.wlazlo@polskapress.pl
Agencja AłP
kontakt@aip24.pl
Rzecznik prasowy
Joanna Pazio tel. 22 20144 38, joanna.
Glos Dziennik Pomorza
Sobota-niedziela, 6-7.10.2018
Sport
11
Ikony polskiego MMA rozgrzeją kibiców na Wembley Arenie
Tomasz Dębek
Twitter:@themback
WwszMine sztuki maiku
Pojedynki o pasy w kategoriach ciężkiej i półśredniej. półfinały turnieju w wadze śred-niej z długo oczekiwaną walką Materia - Janikowski, oraz powrót Popka na angielską ziemię. W sobotę na gali KSW 45 emocji nie zabraknie.
W walce wieczoru londyńskiej gali były mistrz wagi ciężkiej Karol Bedorf (15-3) spróbuje odzyskać tytuł. Weteran m.in. UFC i Bellatora Phil De Fries (15-6) z pewnością jednak, jak mawia klasyk, „tanio skóry nie sprzeda". W końcu będziebił się na własnym podwórku.
-	Fantastycznie będzie gościć KSW w Anglii. Zwłaszcza że nigdy nie walczyłem w Londynie. Wembley Arena to świetne miejsce z bogatą historią. Spodziewam się hali wypełnionej do ostatniego miejsca. W Anglii mieszka mnóstwo waszych rodaków, naszych kibicówteż nie zabraknie. Wystąpić w głównej roli tej nocy będzie czymś niesamowitym - cieszy się „F-n".
Faworytem bukmacherów jest Polak. -Tak samo było, kiedy walczyłem z Michałem Andry-szakiem. A skończyłem go w pierwszej rundzie. Jeśli ktoś postawi przeciwko mnie, straci pieniądze. Karol to wymagający przeciwnik, ale jestem pewny swego. Pozostanę mistrzem KSW jeszcze przez długie lata -zapowiada 32-letni Anglik.
-	Phil to sympatyczna postać. Przede wszystkim jest jednak mistrzem KSW Mam nadzieję, że zbyt długo tytułu nie utrzyma. Jego czas dobiega końca - zapowiada Bedorf,
(

Karol Bedorf w Londynie chce odzyskać pas wagi ciężkiej
który w czerwcu powrócił po spowodowanej kontuzjami 1,5-rocznej przerwie i poddał Mariusza Pudzianowskiego.
W Londynie czeka nas też starcie o złoto w wadze półśredniej. Roberto Soldić (13-3) będzie chciał zrewanżować się Dricusowi Du Plessisowi (12-1), który odebrał mu pas na KSW 43. Reprezentant RPA wygrał przez TKO w drugiej rundzie. Tak szybką okazję na rewanż dostał dzięki temu, że KSW opuścił David Zawada, a poprzedni mistrz Borys Mańkowski nie był gotowy na powrót.
- Roberto to dobry zawodnik, ale nie zasłużył na rewanż. Wybór był jednak taki, że albo znów walczę z nim, albo wystąpię dopiero w grudniu. Tak długo czekać nie chciałem,
więc zgodziłem się na tę walkę - mówi Du Plessis, podwójny mistrz największej afrykańskiej organizacji MMA, czyli EFC.
-	Zapowiadałem, że we Wrocławiu skończę go w dwie rundy. Teraz będzie tak samo. Nie mówię, czy przez KO, czy poddanie. W parterze nie ma ze mną szans, a jeśli będzie chciał się bić, to znów go znokautuję. Jest wolny, przewidywalny. Niczym mnie nie zaskoczy - dodaje 24-letni zawodnik z RPA.
-	W pierwszej walce popełniłem wiele błędów. Przede wszystkim źle poszło mi jednak ścinanie wagi. Zbijałem 11-12 kg. W saunie przewracałem się z wyczerpania, do klatki wszedłem bardzo osłabiony. Ale uczę się na błędach. Tym razem będę sporo mniejszy, za to szybszy
od Dricusa. Mam swój plan. Zrobię wszystko, by odzyskać tytuł - przekonuje „RoboCop".
Znakomicie zapowiadają się też półfinały turnieju kategorii średniej, który wyłoni nowego mistrza zwakowaniu tytułu przez Mameda Chalidowa. Fani zacierają ręce zwłaszcza na starcie panującego w latach 2012-15 czempiona wagi 84 kg, Michała Materii (26-6) z brązowym medalistą olimpijskim w zapasach Damianem Janikowskim (3-0).
- Zawsze kibicowałem Damianowi. Przez trzy walki w MMA przeszedł jak burza. Jego przygotowanie atletyczne z zapasów dało mu dobrą bazę. A dzięki treningom w warszawskim WCA Berkut Team zamiast iść do przodu małymi kroczkami, skacze o kilka poziomów do góry. Na co będę najbardziej uważał?Toon powinien uważać na mnie - uśmiecha się „Cipao".
W drugim z półfinałów pogromca Materii, Anglik Scott Askham (16-4) zmierzy się z Michałem Wójcikiem (11-5), który do tej pory bił się w wadze półciężkiej. Przed nimi do klatki wejdą weterani UFC, Brazylij-czyk Thiago Silva (20-7) i reprezentant gospodarzy James Mc-Sweeney (15-16). O prawo walki o pas kategorii do 93 kg powalczy król nokautu z Kraju Kawy (skończył w ten sposób 13 z 14 wygranych walk) Wagner Prado (14-3), który zmierzy się z Ma-xem Nunesem (17-5) ze Szwecji.
Nie zabraknie też freak fightu. Przed walką wieczoru do klatki wejdzie kontrowersyjny Paweł „Popek" Mikołajuw (3-3), który dekadę temu zaczynał przygodę z MMA na Wyspach. Z powodu awantury, jaką wywołali kibice po jego porażce, zabroniono mu kolejnych występów. W sobotę zmierzy się z pogromcą Tomasza „Stracha" Oświecińskiego (który z kolei pokonał „Popka"), Bośniakiem Erko Junem (l-o). ©®
Adamek na zawodowych ringach wygrał 53 walki, przegrał pięć
„Góral" wraca do Chicago, by znów marzyć o tytule
MkhalSMba
Tomasz Adamek po trzech udanych walcach wPołsce wraca do USA. „Góral" stoczy wakę z JarrelemM9erem.Jeśi wygra, znowu może dostać pojedynek o pas mistrza świata.
Po wielu długich latach Tomasz Adamek wraca do Chicago, mieście, w którym rozpoczęła się spektakularna kariera pięściarza Gilowic. To właśnie w „Wietrznym mieście", do hali United Center przybyli polscy kibice, by podziwiać, jak Andrzej Gołota powala na łopatki Lamona Brewstera, a zobaczyli serce prawdziwego „Górala". Adamek, wtedy pod skrzydłami Dona Kinga, dostał walkę o mistrzostwo świata federacji WBC w mocno obstawionej wadze półciężkiej i pokonał Paula Briggsa, mimo że większość walki walczył ze złamanym nosem. Gołota tamtego wieczoru poniósł klęskę i to Adamek stał się najjaśniejszą gwiazdą polskiego boksu.
Od tamtej nocy w Chicago minęło trzynaście lat. W nocy z soboty na niedzielę Adamek znowu zawalczy w Chicago, tym razem na arenie Wintrust. W boksie każdy pojedynek to walka o przyszłość, a to starcie wyłoni
Słabe występy Polaków w LE. Nieźle zagrali byli legioniści
PiHoiMKmt
KajaKrasnodębska
Dobra passa Arsenału trwa. EintraditwEuropie lepszy niż w Bundesfidze. Polacy wrolach
epizodycznych, strzelają byli piłkarze Legii Warszawa.
To nie był polski dzień w Lidze Europy. Zaledwie dwóch z ośmiu uprawnionych do gry wfazie grupowej Biało-Czerwo-nych znalazło się w wyjściowych składach, a żaden z klubów, w których występują Polacy nie odniósł zwycięstwa.
Najbliżej było Dynamo Kijów Tomasza Kędziory. Jednak i ekipa z Ukrainy nie ma powodów do zadowolenia - podzieliła się punktami ze znacznie niżej ocenianym FK Jablonec. To już jej drugi remis w tej edycji LE, więc plasuje się poza miejscem premiowanym awansem. I tak jak wpierwszej kolejce wynik2:2 z FC Astaną można im jeszcze wybaczyć, tak taki sam rezultat z niżej ocenianymi Czechami jest dlakibicówsporymrozczarowa-niem. Podobnie jak trzeciemiej-sce, które zajmują wtabeligrupy K. Prowadzi Astana, a drugie jak na razie jest Stade Rennais.
Nieco niespodziewanym liderem grupy H jest Eintracht Frankfurt. Zespół, który grę w europejskich pucharach wy-walczyłzdobywającPuchar Niemiec, bardzo wysoko, bo aż 4:1 pokonał przed własną publicznością faworyzowane Lazio Rzym. W efekcie ma komplet punktów w trudnej grupie, zktó-rej o awans walczy także Olym-piąue Marsylia. Jeszcze dłuższą drogę do fazy pucharowej zdaje sięmieć Karaibach Agdam,wktó-rym podstawowym obrońcąjest Jakub Rzeźniczak. Defensor zebrał sporo pochwał od kibiców, ale raczej nie poprawiło mu to
nastroju po porażce 0:3 z Arsenałem. Jednązbramekzdobyłuro-dzony W2000roku Emie Smith-Rowe. Tym samym pochodzący ze stolicy Anglii skrzydłowy okazał się najmłodszym strzelcem klubu w europejskich pucha-
ftflOi . • OC
mymciaw ■: adbcfe 2®;
rach. To było jego drugie spotkanie w ramach tych rozgrywek, pierwsze rozpoczęte w wyjściowym składzie.
18-latek dołożył swoją cegiełkę do zwycięskiej serii Kano-nierów, która trwa już osiem meczów.
Polacy nie zachwycili, dobre zawody rozegrali natomiast byli legioniści. Aleksandar Prijović zdobył jedną z czterech bramek dla PAOK-u Saloniki przeciwko BATE Borysów, natomiast Ivan Trickovski strzelił gola Bayemowi Leverkusen. Jego drużyna AEK Lamaka przegrała jednak ostatecznie 2:4- ©®
kandydata do tytułu mistrza świata wagi ciężkiej federacji WBA. Jak mówił w wywiadzie dla „Sport.pl" promotor pięściarza Mateusz Borek, Adamek mógł wybrać łatwiejsze warianty, ale to zwycięstwo nad Millerem da mu jeszcze możliwość wielkiej walki. -Kiedy pierwszy raz przyleciałem do Chicago, zdobyłem tu tytuł mistrza świata. Mam więc stąd dobre wspomnienia. Lepszy z nas wygra, ale miałem bardzo dobry obóz i jestem w wysokiej formie. Jeśli zwyciężę, dostanę coś jeszcze większego niż ta walka - mówił na konferencji prasowej Adamek, któryjakzwy-kle wykazywał się niesamowitym spokojem.
A przestraszyć się Millera jest niezwykle łatwo. Ma 193 cm wzrostu, 130 kg wagi, lecz wringu potrafi ruszać się jak motyl. 30--letni Miller to obecnie największa nadzieja amerykańskiego boksu wwadze ciężkiej (nie licząc mistrza federacji WBC Doentaya Wildera), prywatnie przyjaciel polskiego pięściarza Adama Kownackiego, który właśnie przez łączące go relacje z Millerem odmówił Adamkowi pomocy w sparingach. „Góralowi" w obozie na Florydzie pomagali znani i cenieni Bryant Jerlnings, czy Bermane Stiverne. Polakbę-dzie miał dwanaście rund, by przekonać bokserski świat, że bezpodstawnie go skreślają.©®
Piątek. 05.10
MULTI MUŁU - G0DZ. 14.00
7,14,23,28,34,35,38.45,47,49, 50,51,56,59,61,62,63,65.76. 77 plus 23
kaskada
4,6,9.13.15,16,17.18.19,21,22.24 Czwartek. 04.10
multi multi - godz. 2z
9.20,21,24,26,27,28,29,32.35. 38,41.48.52.53.60,67.68.79, 80 plus 20 kaskada
1.3. 6,12,15,16,18,19.20.21.22.24 ekstra pensja7,22,26.27.34+4 mini lott01, 3, 25, 28, 29 lott010.12.21,24.27,38 lotto plus 16.20,21.30.43,47
(STEN)
12	Sport
Glos Dziennik Pomorza
Sobota niedziela, 6-7.10.2018
Czarni Słupsk wracają do hali Gryfia. Wałbrzych niedzielnym rywalem
Mantas Cesnauskis jest prawdziwym liderem obecnej drużyny Czarnych Słupsk
Udany powrót po latach
Siedem lat kibice w Wałbrzychu czekali, aż ich zespół powróci na pierwszoligowe parkiety i już w pierwszym spotkaniu przeżywali prawdziwy dreszczowiec. Górnik od początku przegrywał z Pogonią, jednak świetną grą w czwartej kwarcie „wyrwał" upragnione zwycięstwo. Bardzo dobrze w tym spotkaniu zaprezentowali się były zawodnik Stelmetu Zielona Góra Jakub Der oraz Piotr Niedźwiecki. Podopieczni trenera Arkadiusza Chlebdy wygrali walkę o zbiórki oraz zanotowali małą ilość strat - 9 (przy 21 Czarnych w Krakowie). Górników po zwycięskiej inauguracji sezonu czekabardzo trudny terminarz, po spotkaniu
w Słupsku zagrają kolejno mecze z: Astorią Bydgoszcz, WKK Wrocław oraz Sokołem Łańcut - w których o dwa punkty będzie niezwykle ciężko. Pierwszy raz od końca stycznia ligowa koszykówka wraca do Słupska. Czy Czarni drugi raz z rzędu okażą się lepsi od beniaminka i umocnią swoją pozycję na szczycie tabeli. A może to goście z Wałbrzycha pójdą za ciosem i wygrają kolejne spotkanie? Strat meczu już w niedzielę o godzinie 18 w słupskiej hali Gryfia.
Wszystkie wyniki 1. kolejki AZS AGH Kraków-STK Czarni Słupsk 66-^7 Biofarm Basket Poznań -Energa Kotwica Kołobrzeg83:82. KS Księżak Syntex Ło-
wicz - Enea Astoria Bydgoszcz73:84, GKS Tychy -Rawłplug Sokół Łańcut85:90, Górnik Trans.eu Wałbrzych - Pogoń Prudnik 82:76. Jamalex Polonia 1912 Leszno - Elektrobud-liwestment ZB Pruszków70:63, FutureNet Śląsk Wrocław - Połfarmex Kutno87:77, WKK Wrocław - SKK Siedke - przełożony na 25.10
Mecze 2. kolejki: Elektrobud-liwestment ZB Pruszków -FutureNet Śląsk Wrocław -05 J0.2018 18:00, Energa Kotwica Kołobrzeg-Jamalex Polonia 1912 Leszno 06.102018 16:00, Enea Astoria Bydgoszcz-AZS AGH Kraków 06J0201817:00, WKK Wrocław -KS Księżak Syntex Łowią 06.102018 17:00, Pogoń Prudnik - Biofarm Basket Poznań 06.10201817:30, Rawłplug Sokół Łańcut - SKK Siedlce 06J0201817-30, Potfarmex Kutno - GKS Tychy07102018
Marcin Petrus ma swoich faworytów
Michał Piątkowski. STEN
michal.piatkowski(5)gp24.pl
Słupscy koszykarze po długiej przerwie rozegrają ligowy mecz w Słupsk. Ich przeciwnikiem będzie drużyna z odległego Wałbrzycha. Czarni bardzo dobrze rozpoczęli ligowe rozgrywki, pewnie pokonując w Krakowie miejscowy AZS 66:87, co pozwoliło im po pierwszej kolejce zająć pozycję lidera. Sezon od wygranej rozpoczęli też goście z Wałbrzycha, którzy we własnej hali okazali się lepsi od Pogoni Prudnik, którą pokonali 82:76.
Pójść za ciosem
Chyba nikt w Słupsku, nie wyobraża sobie innego scenariusza, niż kolejne zwycięstwo podopiecznych Roberta Jakubiaka. Słupszczanie pokazali w Krakowie, że szczególnie w ofensywie mają olbrzymi potencjał, a ich zespołowa gra pozwala im seryjnie zdobywać punkty. Warto zauważyć, że w pierwszym meczu sezonu czterech zawodników wychodzących w pierwszej piątce rzuciło 14 bądź więcej punktów. Akcję słupszczan świetnie napędzał Adrian Kordalski, który z meczu na mecz coraz lepiej rozumie się z kolegami. Słupszczanie mają także ogromną przewagę pod koszem.
W Krakowie świetnie grał Damian Cechniak, a pamiętać należy, że pełni swoich umiejętności nie mógł zaprezentować Patryk Pełka, który dość szybko załapał trzy przewinienia i opuścił parkiet. Jeśli Czarne Pantery podobnie jak przed tygodniem zdominują grę na deskach (zbiórki wygrane 43 do 34) ich zwycięstwo nawet przez chwilę nie powinno być zagrożone.
Pflkanużtm
Krzysztof Niekrasz
krzysztof.niekrasz@pobkapres5.pl
Przed ekipami słupskiej klasy okręgowej dziewiąta seria rundy jesiennej edycji 2018/19. Typowanie przedstawia Marcin Petrus,bramkarz i prezes Karola Milareksu Pęplino.
Start Miastko (pierwsze rraąsce,24 punkty)-SokółWyczedry (czwarta lokata, 16 pkt)-sobota, godz.12. - Ciekawie zapowiada się mecz dwóch spadkowiczów z czwartej ligi. Faworytem są podopieczni Krzysztofa Bryndala, którzy odnieśli komplet zwycięstw, a na swoim boisku nie stracili jeszcze bramki.
Shpa Kobylnica (ósmemjąsce.Gpld}- MKS Debrzno (szósta pozycja, 14 pkt) - sobota, godz. 14. - Zmierzą się dwie drużyny o podobnym potencjale. Wydaje się jednak, że większe szanse na wygrany mają gospodarze, którzy ostatnio są na fali wznoszącej, a na swoim boisku przegrali tylko raz.
PiastA^ochem Czhichów (dziewiątaiokata.TI pkt) - Stał Jezierzyce (trzynaste miejsce, 7 pkt) -
sobota, godz. 15. - Miejsce w środku tabeli nie oddaje potencjału, którym dysponuje Człuchów. Piast to jedna z lepszych drużyn i nie zwykła przegrywać na swoim boisku, o czym z pewnością przekona się Stal, która gra słabo.
Prime Food Brda Przechlewo (jedenasta pazy-ęja, 9 pkt)-Karol Mlarex Pępfino (dziesiąte mię-sce, K) pkt) - niedziela, godz. 11 - Sąsiedzi w tabeli. Obydwie drużyny będą chciały zainkasować
komplet punktów i zostawią sporo zdrowia na boisku. Wierzę, że wygramy. Ljpnkzankaljpnica (droga tokata,Zl pkt)- Błękitni Główczyce:(piętnastemiejsce,4pk0 - niedziela, godz. 13. - Tydzień temu beniaminek z Lipnicy poniósł pierwszą porażkę i z pewnością będzie chciał się zrehabilitować. Przewiduję wysoką wygraną lipnickiej ekipy.
Jantaria Pobiocie (dwirasta pozycja, 7 pkt) -MyśSwiecTuchomie(piątemiejsce, 15 pkt) - niedziela, godz. 13. - Kolejny mecz, w którym trudno wskazać faworyta. Własne boisko przemawia za gospodarzami. Jednak w obecnym sezonie grają oni poniżej swoich oczekiwań i przy pauzie za kartki kilku zawodników będą mieli problem z pokonaniem solidnej drużyny z Tuchomia. Leśnik Cewice (szesnasta lokata, 0 pkt)-Chro-bry Charbrowo (siódme miąsce, 13 pkt) - niedzie-
w 9. serii
la, godz. 14. - Derby powiatu lęborskiego powinny być zaciętym pojedynkiem, jednak w tym przypadku raczej nic takiego kibice nie zobaczą, ponieważ drużyna z Cewic jest czerwoną latarnią. Gra słabiutko, obrona jest jak ser szwajcarski. Piłkarze Chrobrego podbudowani ostatnim zwycięstwem z Lipniczanką powinni znowu dopisać do swojego konta trzy punkciki.
Zawisza Borzytuchom (czternasta lokata, 7 pkt)-SpartaSycewice(trecie miejsce, 16 pkt) - niedziela, godz. 16. - Faworytem jest Sparta, która ma w swoich szeregach zawodników z czwartoligową przeszłością. Na specyficznym boisku w Borzytuchomiu podopiecznym Marcina Rusakiewicza nie będzie jednak łatwo, o czym w poprzednim sezonie przekonało się wiele drużyn. W obecnym sezonie Zawisza nie wygrał u siebie żadnego meczu. ©©
1730, STK Czani Słupsk - Górnik Transjeu Wałbrzych0710201818.-00
1.STK Czarni Słupsk 2 1	87-66
2.Enea Astoria Bydgoszcz 2 1	84-73
3.FutureNet Śląsk Wrocław 2 1	87-77
4.Jamaiex Polonia Leszno 2 1	70-63
S.Górnik Trans.eu Wałbrzych2 1	82-76
6.Rawlplug Sokół Łańcut 2 1	90-85
7.Biofarm Basket Poznań 2 1	83-82
8.Energa Kotwica Kołobrzeg 1 1	82-83
9.6KS Tychy 1 1	85-90
lO.Pogoń Prudnik 1 1	76-82
ll.ElektrobudZB Pruszków 1 1	63-70
12.Polfarmex Kutno 1 1	77-87
13.KS Księżak Syntex Łowicz 1 1	73-84
14.AZS AGH Kraków 1 1	66-87
15.SKK Siedlce 0 0	0-0
16.WKK Wrocław 0 0	0-0
1730, STK Czani Słupsk - Górnik Transjeu Wałbrzych0710201818.-00
Bilety do kupienia na stronie abilet.pl: Kategoria 1:12 i 8 złotych. Kategoria 2:20 i ulgowy 16. Kategoria 3 (sektor VIP): 30 złotych
Bilety do kupienia na stronie abilet.pl: Kategoria 1:12 i 8 złotych. Kategoria 2:20 i ulgowy 16. Kategoria 3 (sektor VIP): 30 złotych
Marcin Petrus to historia Karola
Lekkaatktyka W słupskim parku była bardzo zacięta rywalizacja w biegach przełajowych
W Parku Kultury i Wypoczynku w Słupsku przeprowadzono drużynowe biegi przełajowe dla szkół podstawowych, klas gimnazjalnych i szkół ponadgimnazjalnych. Impreza biegowa zaliczana jest do punktacji Słupskiej Olimpiady Młodzieży. Warunki do biegania były bardzo dobre. Wszystkim uczestnikom nie brakowało zaciętości podczas rywalizacji. Klasyfikacje w poszczególnych rocznikach: 2008 i młodsi (1000m) -dziewczęta: 1. Oksana Pestka (SP
2),	2. Nikola Zieniewicz (SP5), 3. Olga Gargas (SP10) - drużynowo: 1. SP 8,2. SP 5,3. SP 3, chłopcy: 1. Antoni Motowidło (SP5), 2. Tomasz Krassowski (SP4), 3. Ilia Małysz (SP 2) - drużynowo: 1.SP 4,2.SP5,3.SP3; 2006/2007 (1000 m) -1. Weronika Dzadz (SP
3),	2. Zofia Kosicka (SP 10), 3. Natasza Kowalewska (SP 8) - drużynowo: 1. SP 10,2. SP 5,3. SP 3, chłopcy -1. Kajetan Kosicki (SP 10), 2. Adrian Jakubiniec (SP 2), 3. Jakub Dusza (SP 3)-drużynowo:
1.	SP 10,2. SP 4,3. SP 2; 2003-2005 - dziewczęta (1000 m): 1. Wiktoria Pańka, 2. Hanna Skapowicz (obydwie SP 3), 3. Wiktoria Wąsicka (SP 5) - druży-nowo -1. SP 3,2. SP 2,3. SP 5, chłopcy (2000 m): 1. Jan Hołowienko (SP11), 2. Kacper Grabarczyk, 3. Jakub Gutowski (obaj SMS)-drużynowo: 1.SMS,
2.	SP 11,3. SP 3. Szkoły ponadgim-nazjalne - dziewczęta (1000 m):
1.	Weronika Lewna, 2. Ludwika Korniat (obydwie ILO), 3.
Marlena Rumińska (ZSA) - drużynowo: 1.1 LO, 2. ZSI, 3. ZSEiO, chłopcy (2000 m) -1. Oliwer Jończyk (IV LO), 2. Alan Wieczorek (ZSMiL), 3. Norbert Jefimczyk (ZSBiKU) - drużynowo: 1. ZSMiL,
2.	IV LO, 3.1 LO. Zawody miały rekordową obsadę, bo swoją kondycję sprawdziło 853 młodych sportowców ze szkół zlokalizowanych w Słupsku. (FEN)
Brydż
Jesienne granie w Ustce
Trwa rywalizacja brydżowa w ramach Jesiennego Grand Prix Ustki. Grało 18 zawodników.
Drugi turniej z tego cyklu wygrała para z Ustki: Wiesław Rudnicki -Grzegorz Rybak. Drugie miejsce wywalczyła słupska para w zestawieniu: Karina Drobiniak-Całka -Bogusław Dyk. Trzecia lokata przypadła duetowi słupsko-usteckiemu, który występował w składzie: Jan Lange - Wojciech Lewandowski. Trzecia rywalizacja odbędzie się 9.10 (wtorek) o o godz. 17. Gry w sali Domu Kultury przy ul. Czerwonych Kosynierów w Ustce. (FEN)
W^SotęTytovia Bytów podejmować będzie GKS 1962Jastrzębie
Dla kogo szczęśliwe będzie spotkanie w ramach trzynastej kolejki Fortuny I ligi w Bytowie? Bytovia kontra GKS1962 Jastrzębie (Jastrzębie-Zdrój). Gra piłkarska w sobotę (6.10) o godz. 16 na stadionie (ul. A. Mickiewicza), (fen)
-magazyn
KUCHNIA KRZYŻÓWKA
nnnAnu
^SSsif	f|| #
j;is» fc
M *§« »s
W	B
Bezpłatny dodatek do gazety. Sobota, 6 października 2018 r.
PORADY
ZDROWIE	™	W 1

««v


Masz siedemdziesiątkę
Jak ochronić
rodziców?
* 4 / . ,,
\ie musisz codziennie
brać aspiryny
sra. s
*> sSS

___»■

EESB
większe niź zysk


02
rodzinny zdrowie
Głos Dziennik Pomorza
Sobotaniedziela, 6-7.10.2018
AmaCzemy-Maredca
anna.marecka@poiskapress.pl

KIEDY DZIECKO MUSI WEJŚĆ W ROLĘ RODZICA-ŻEBY GO CHRONIĆ
Komentarz
«ilka lat temu moja znajoma nagle przestała udzielać [ się towarzysko. Skorzystała z możliwości przejścia Lf na wcześniejszą emeryturę, by zająć się schorowaną W mamą. Jakiś rok temu spotkałam ją na ulicy. Posta-JL ^^zała się, widać było, że coś ją mocno trapi. Na standardowe pytanie „co słychać?", odpowiedziała długą i smutną opowieścią. Jej mama miała daleko posuniętą demencję. Przejawiało się to na wiele sposobów, między innymi niepohamowaną chęcią zaciągania szybkich pożyczek w różnych dziwnych instytucjach wręcz żerujących na takich ludziach. Żeby tego było mało, kobieta, coraz gorzej radząca sobie z czynnościami dnia codziennego, bez problemu umiała zamówić różne dziwne sprzęty z telewizyjnego marketu. Kiedy się spotkałyśmy, znajoma właśnie szła do prawnika, by dowiedzieć się, co ma zrobić, by mamę ubezwłasnowolnić. Skłonił ją do tego kroku lęk przed rosnącymi lawinowo finansowymi zobowiązaniami. Żeby było jeszcze smutniej, dalsza rodzina, nieangażująca się w opiekę nad seniorką, decyzję o wejściu w procedurę ubezwłasnowolnienia przyjęła fatalnie. Znajoma usłyszała, że jest złą córką, złym człowiekiem, że tego się matce nie robi. Ale ona była już zdeterminowana. To ciężki temat, ale w życiu tak często bywa, że trzeba podejmować trudne, bolesne decyzje. O tym właśnie piszemy dzisiaj na stronie 6. Zapraszam do lektury, życząc, żebyście nie musieli nigdy przed dylematami opisanymi w artykule stawać.
A dla poprawy humoru zapraszam na strony kulinarne. Dobre ciasto ze śliwkami na jesienny wieczór, gdy za oknem hula wiatr, to jest właśnie to, czego nam wszystkim teraz potrzeba. I jak zwykle zachęcam do lektury innych tekstów w dzisiejszym Magazynie Rodzinnym. Mam nadzieję, że będą dla was interesujące. Do zobaczenia za tydzień.
WSZ. ZADZWOŃ. ¥YŚU E-WUU
CZEKAMY NA WASZE OPINIE
Jeśli macie ochotę skomentować tematy poruszane w „Magazynie rodzinnym", piszcie i dzwońcie. Kontakt: Anna
Czerny-Marecka, „Głos Pomorza", ul. H. Pobożnego 19, 76-200 Słupsk, anna.marecka@gp24.pl; tel. 59 848 81 32.
Szkoły mogą zgłaszać swój udział Ruszyła 10. edycja Akademii Bezpiecznego Puchatka
Akademia Bezpiecznego Puchatka to największy program edukacyjny o tematyce bezpieczeństwa, skierowany do uczniów pierwszych klas. Do tej pory łącznie udział wzięło w nim 2 min dzieci z całej Polski. Materiały edukacyjne wykorzystywane przez nauczycieli w Akademii Bezpiecznego Puchatka zostały opracowane przez metodyka, we współpracy z Biurem Prewencji i Biurem Ruchu Drogowego Komendy Głównej Policji.
Jak zapisać szkołę do udziału w akcji? Wystarczy, że dyrektor szkoły lub nauczyciel wypełni formularz zgłoszeniowy na stronie www.akademiapuchatka.pl. Każda placówka, która wyrazi chęć udziału w akcji, otrzyma komplet bezpłatnych materiałów zawierających scena-
riusze zajęć, pomoce dydaktyczne, prezentacje podsumowujące każdą lekcję oraz materiały informacyjne dla rodziców. Wszystkie szkoły biorące udział w programie na koniec otrzymają certyfikat. Wraz z zakończeniem realizacji zajęć, dzieci przystępują do Ogólnopolskiego Testu Bezpieczeństwa. W ten sposób mogą utrwalić swoją wiedzę, a nauczyciele i rodzice sprawdzić, jakim zagadnieniom z zakresu bezpieczeństwa należy poświęcić jeszcze więcej uwagi.
- Akademia uczy najmłodszych podejmowania mądrych decyzji, a udział w programie to inwestycja w bezpieczną przyszłość naszych dzieci - mówi Magdalena Chrapla, manager ds. Społecznej Odpowiedzialności firmy Maspex. (mara)
Drugi miesiąc ciąży - zmian fizjologiczne w organizmie
Xc
0 tym, jakie zmiany zachodzą w organizmie kobiety będącej w drugim miesiącu ciąży i <
fliktu serologicznego, opowiada Monika Wójcik, ambasadorka kampanii „Położna n
Ciąża
Anna Czerny-Marecka
anna.marecka@polskapress.pl
Po pierwszych czterech tygodniach ciąży organizm kobiety nie przestaje doświadczać wielu niesamowitych zmian związanych z powstaniem nowego życia. Wyjaśni nam je dzisiaj Monika Wójcik, położna i ambasadorka kampanii „Położna na medal".
R
ozwój człowieka w okresie wew-nątrzłonowym możemy podzielić na trzy okresy:
l. Okres przedzarodkowy -od zapłodnienia do końca trzeciego tygodnia lub 21 dnia.
2.	Okres zarodkowy -od początku czwartego do końca ósmego tygodnia (od 22 dnia do 56-60 dnia).
3.	Okres płodowy -od dziewiątego tygodnia do końca 38 tygodnia.
Od listka do serca -jak powstają narządy
Drugi miesiąc ciąży kończymy na szóstym tygodniu rozwoju dzidziusia.
- Dlaczego? Tygodnie ciąży obliczane są od pierwszego dnia ostatniej miesiączki,
czyli razem z tymi dwoma tygodniami, gdzie jeszcze nie doszło do zapłodnienia - tłumaczy Monika Wójcik.
W okresie zarodkowym bardzo ważną rolę ogrywają tzw. trzy listki zarodkowe, czyli mezoderma, endoder-ma i egzoderma, które mają bardzo dużą zdolność do namnażania i różnicowania. To właśnie dzięki nim nasza „fasolka" będzie mieć wszystkie narządy wewnętrzne. Rozwijają się pęcherzyki płucne, a wątroba zaczyna wytwarzać pierwsze komórki krwi, pracują nerki. Serce -już ukształtowane- pompuje krew, bijąc ok. 144 razy na minutę.
Wykształcają się dłonie i palce z liniami papilarnymi; rozwijają się także stopy (choć ich rozwój jest opóźniony o kilka dni w porównaniu do dłoni). Powstają mięśnie; grubieją i wydłużają się chrząstki, zaczyna się tworzyć kręgosłup i zaczątki żeber. Szybko rozwija się głowa,
Jeżeli ojciec ma grupę Rh(+). a mama Rh(-), u ich dziecka może (ale nie musi) wystąpić konflikt serologie

Ł 7 t
-•'j i ^ ' T* f TL. a-
która w tym czasie stanowi V2 długości maluszka. Tworzy się mózg i zaczyna powstawać kora mózgowa. Wykształca się twarz, zawiązki oczu i uszu, podniebienie, żuchwa i szczęka z zawiązkami zębów mlecznych.
- Dziecko rośnie ok. 1 mm dziennie. Pod koniec drugiego miesiąca mierzy już całe 3,5 cm i waży 10 g. Powstają także błony płodowe, które w późniejszym czasie będą tworzyć pęcherz płodowy, czyli ten balonik, w którym rozwija się i dojrzewa dzieciątko - mówi położna.
To czas na pierwszą wizytę u ginekologa
Przyszła mama może teraz odczuwać dolegliwości podobne do tych z pierwszego miesiąca (nudności, wymioty, zgaga, zaparcia, częste oddawanie moczu).
Mogą pojawić się również problemy z cerą (takie jak u nastolatków). Piersi mogą być obrzmiałe i ciężkie, a brodawki sutkowe i otoczki wokół nich - ciemniejsze.
Dodatkowo pojawią się niebieskie podskórne linie na piersiach i brzuchu. Jest to nic innego, jak siatka żył, która obrazuje zwiększony transport krwi w ciąży (szczegól-tfj i
nie widoczna jest u kobiet bardzo szczupłych o delikatnej budowie).
- Ponadto możesz być drażliwa i borykać się ze zmianami nastroju - opowiada Monika Wójcik. - W tym czasie zazwyczaj pojawia się zmęczenie i senność, dlatego potrzebujesz więcej odpoczynku, więc nie unikaj drzemek w ciągu dnia. Paznokcie rosną szybciej, ale mogą ulegać rozdwajaniu i łamaniu. Twój organizm przystosowuje się do nowej sytuacji.
Konflikt czyrmflca Rh
W drugim miesiącu ciąży należy zrobić badania krwi wykrywające konflikt serologiczny. Może on pojawić się, jeśli mama ma grupę krwi Rh(-), a dziecko odziedziczy po tacie grupę krwi Rh(+). Jeśli ojciec ma grupę Rh(+), to prawdopodobieństwo, że dziecko będzie również Rh(+), wynosi około 60%.
Jeśli profilaktycznie chcesz się dowiedzieć, czy między tobą a twoim partnerem istnieje tzw. zestawienie konfliktowe w zakresie czynnika Rh, wystarczy wykonać badanie krwi. Można je wykonać na każdym etapie życia, ale najlepiej sprawdzić je przed zajściem w ciążę. Pod-
czas badania zostanie oznaczona grupa krwi wraz z czynnikiem Rh, co pozwoli ocenić ryzyko wystąpienia konfliktu serologicznego.
- Należy pamiętać, że nawet jeśli macie różne grupy krwi, potencjalnie dające ryzyko wystąpienia konfliktu serologicznego, nie musi on zaistnieć, a szczególnie w pierwszej ciąży jest on bardzo mało prawdopodobny - uspokaja Monika Wójcik.
Dodatkowe czynniki zwiększające ryzyko wystąpienia konfliktu to: poronienie, ciąża pozamaciczna, zabiegi wewnątrzmaciczne oraz przedporodowe krwawienia, szczególnie, jeśli matka nie otrzymywała profilaktycznie preparatów immunoglobuli-ny anty-D, a także wystąpienie konfliktu serologicznego w poprzedniej ciąży. W tych sytuacjach może dojść do wymieszania krwi dziecka (RH+) z krwią matki (Rh-), która „nie znając" czynnika Rh-, zacznie produkować przeciw niemu przeciwciała. Ten proces nazywamy immunizacją. Ryzyko jego wystąpienia jest wprost proporcjonalne do ilości krwi wprowadzonej do krwioobiegu matki, a ilość krwi wystarczająca do pobudzenia produkcji przeciwciał
Głos Dziennik Pomorza
Sobota-niedziela, 6-7.10.2018
rodzinny zdrowie
03

kobiety
^dzaniu, czy nie ma kon-medal"
to około 0,2 ml. Czynniki ryzyka niezwiązane z ciążą to przede wszystkim przetoczenia krwi. Dlatego też do 10. tygodnia ciąży każda kobieta powinna wykonać następujące badania:
1.	Grupa krwi i Rh.
2.	Przeciwciała odpornościowe.
Jest zestawienie konfliktowe. Co dalej?
Oprócz badania grupy krwi, u każdej ciężarnej wykonuje się badanie w kierunku obecności przeciwciał przeciw-krwinkowych. Test nazywany odczynem Coombsa wykonywany jest w pierwszym trymestrze ciąży, razem z badaniem grupy krwi, a następnie powtarzany w każdym trymestrze ciąży.
Wystąpienie konfliktu serologicznego jest także zależne od grupy krwi dziecka. To oznacza, że samo zestawienie konfliktowe nie jest równoznaczne z tym, że wystąpi konflikt serologiczny. Jeśli przeciwciała są obecne we krwi matki, a krwinki dziecka zawierają antygen, przeciwko któremu przeciwciała są skierowane, to dopiero wówczas prawdopodobnie dojdzie do wystąpienia konfliktu serologicznego, zwane-
go również konfliktem matczyno-płodowym.
Co powinnaś zrobić, jeśli stwierdzono u Ciebie przeciwciała przeciwkrwinkowe (czyli odczyn Coombsa jest dodatni)?
-	W przypadku obecności przeciwciał konieczna jest stała kontrola ich poziomu oraz szczegółowa diagnostyka ultrasonograficzna - tłumaczy położna. - Ocena poprzez badanie USG określonych parametrów pozwala oszacować prawdopodobieństwo wystąpienia choroby hemolitycznej płodu i niedokrwistości będącej jej następstwem. Kolejnym krokiem diagnostycznym jest wykonanie badania grupy krwi oraz morfologii krwi płodu w celu ustalenia ewentualnych wskazań do wew-nątrzmacicznego przetoczenia krwi (jest to sytuacja bardzo rzadka, związana z przeprowadzeniem bardzo skomplikowanego zabiegu). Odpowiednio prowadzona diagnostyka i leczenie dają duże szanse na urodzenie zdrowego dziecka.
Czy lekarz ginekolog ma obowiązek wystawić skierowanie na podanie immunoglobuliny Anty -RhD, jeśli istnieją ku temu wskazania?
-	Jeżeli lekarz ginekolog stwierdził, że są spełnione kryteria medyczne dla zastosowania immunoglobuliny Anty -RhD, powinien wystawić skierowanie na jej podanie - zaznacza Monika Wójcik. - Informacja o fakcie wystawienia skierowania powinna zostać odnotowana w twojej dokumentacji, a kopia tego skierowania załączona do dokumentacji medycznej. W sytuacji, gdy lekarz odmawia wystawienia takiego skierowania oraz stwierdza przeciwwskazanie do podania immunoglobuliny Anty -RhD, powinien to szczegółowo opisać w dokumentacji oraz w sposób zrozumiały dla ciebie wyjaśnić, dlaczego nie można zastosować tej metody leczniczej.
Czy otrzymanie immunoglobuliny Anty -RhD jest bezpłatne?
Tak (od początku 2018 roku), ponieważ jest to procedura profilaktyki konfliktu serologicznego, czyli świadczenie gwarantowane, do którego każda kobieta jest uprawniona w ciąży.
-	Ale musisz ciąże prowadzić u lekarza ginekologa pracującego w poradni specjalistycznej, która zawarła umowę o udzielanie świadczeń zdrowotnych w zakresie ginekologii i położnictwa z Narodowym Funduszem Zdrowia. Jeśli prowadzisz ciążę prywatnie, za taką immunoglo-bulinę będziesz musiała niestety zapłacić - tłumaczy położna.
Kiedy i gdzie możesz zrealizować skierowanie na podanie immunoglobuliny Anty-RhD?
Podanie immunoglobuliny powinno nastąpić między 28. a 30. tygodniem ciąży w dawce 300 g u każdej kobiety RH ujemnej, u której nie wykryto przeciwciał anty-RhD. Można ją otrzymać w poradni AOS (Ambulatoryjna Opieka Specjalistyczna) w zakresie udzielania świadczeń w obszarze ginekologii, ale musi być tam wyznaczona osoba realizująca tę procedurę medyczną.
-	Pamiętaj, że nikt nie ma prawa żądać od ciebie podpisania jakiekolwiek deklaracji odnośnie do zakończenia ciąży w danej placówce, która realizuje to skierowanie - mówi położna Monika Wójcik. -W Polsce kobieta może urodzić w tym szpitalu, w którym chce. Możesz także to skierowanie zrealizować
w ramach swojej przychodni POZ. W podstawowej opiece zdrowotnej osobą uprawnioną do podania immunoglobuliny Anty -RhD w trakcie ciąży jest położna środowiskowa.
Udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej w ramach podstawowej opieki zdrowotnej wiąże się z zapewnieniem realizacji tych świadczeń pacjentkom w ciąży. Każda z pacjentek powinna do 26. tygodnia ciąży złożyć deklarację wyboru położnej środowiskowej i tym samym uzyskać prawo opieki realizowane przez nią.
Immunoglobulina także po porodzie
Zastosowanie profilaktyki w czasie ciąży nie zwalnia od podania immunoglobuliny anty-RhD do 72 godzin po porodzie w dawkach 150 g (po fizjologicznym porodzie siłami natury) oraz 300 g (po cięciu cesarskim lub skomplikowanym porodzie).
Jeśli z jakiś przyczyn immunoglobulina ta nie została podana po porodzie do 72 godzin, należy niezwłocznie ją podać do 10 dni od momentu kiedy doszło do narażenia naimmunizację.
-	Im wcześniej zostaną ocenione czynniki ryzyka oraz wykonane badania profilaktyczne: oznaczenie grup krwi rodziców, badanie w kierunku obecności przeciwciał przeciwkrwinkowych u matki powtarzane odpowiednio często w trakcie ciąży, tym wcześniej można wykryć konflikt serologiczny, a także rozszerzyć diagnostykę i wdrożyć ewentualne leczenie w odpowiednim momencie, jeśli zajdzie taka potrzeba. Przy właściwym monitorowaniu oraz leczeniu, ciąża jak najbardziej może zakończyć się pomyślnie - kończy położna Monika Wójcik.
Rozmowa z Beatą Stepanow
Cukrzyca, czyli koń trojański dla zdrowia. Jej skutki dla pacjenta, diagnoza, innowacyjne terapie
Jak cukrzyca zmienia życie pacjenta?
Cukrzycę często porównuję do tzw. konia trojańskiego -zgubnego podarunku. Niczym koń trojański dostaje się do organizmu niezależnie od naszej woli i zachowań, jak to ma miejsce w cukrzycy typu l, albo sami ją zapraszamy, prowadząc niewłaściwy styl życia, tak jak w przypadku cukrzycy typu 2. Gdy się pojawi, to nieprawidłowo leczona rozpoczyna dzieło zniszczenia. To schorzenie przewlekłe, które znacząco zmienia życie chorego.
Jakie emocja towarzyszą diagnozie?
Pojawienie się jej czasami motywuje do pozytywnych zmian nawyków żywieniowych czy przestrzegania regularnej aktywności fizycznej. Jest również drugie oblicze cukrzycy, które powoduje wycofanie się osoby z procesu terapeutycznego. Chory nie przestrzega zaleceń z wielu powodów. Często jest zmęczony codziennym reżimem wielokrotnych pomiarów poziomu glikemii, dbaniem o prawidłową aktywność fizyczną czy wprowadzeniem nowych zasad żywieniowych, a także przyjmowaniem leków, bo „przecież nic nie boli". Dlatego niezwykle istotne znaczenie ma edukacja diabetologiczna osób chorych i ich środowiska. Na przykład wiedza na temat innowacyjnych terapii wśród osób chorych na cukrzycę jest minimalna, a nawet zerowa.
Czy może pani przytoczyć historie osób. u których innowacyjne leczenie przyniosło istotne zmiany w wynikach leczenia? Niedawno zadzwonił do mnie młody mężczyzna chory na cukrzycę typu 2 i powiedział, że boi się stracić pracę, ponieważ jest jedynym żywicielem rodziny. Obawia się również o bezpieczeństwo w pracy, ponieważ zdarzyło mu się kilkakrotnie doświadczyć hipoglikemii, czyli zawrotów głowy, dreszczy, poczucia dezorientacji. Fakt, że jest chory na cukrzycę, ukrywa, a wyniki pomiarów poziomów glukozy ostatnich tygodni są niepokojące. Dowiedziałam się, że nie przestrzega zaleceń lekarskich, ponieważ przepisane leki doustne wywoływały dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego. Jednak nie miał czasu, a może po prostu nie chciało mu się pójść do lekarza. Sama więc skontaktowałam się z lekarzem, przekazałam istotne informacje i przekonałam pa-
Beata Stepanow, dyr. Centrum Edukacji i Specjalistycznej Opieki Medycznej oraz prezes Stowarzyszenia Edukacji Diabetologicznej
cjenta do wizyty. Lekarz podjął decyzję o zmianie terapii na nowy innowacyjny lek. Dzisiaj mężczyzna korzysta z tego leczenia i mówi, cytuję: „wreszcie nie przeżywam hipoglikemii i czuję się bezpieczny, co najważniejsze, nie czuję" potwornego głodu i nie jestem senny, dziękuję". Ta historia jest przykładem, jak możliwość skorzystania z określonej terapii jest ważna dla osób czynnych zawodowo.
Na jakie kolejne innowacyjne terapie czekają pacjenci?
Wszyscy czekamy na dostęp do nowoczesnych leków przeciwcukrzycowych. Jest ich kilkanaście, na świecie są standardem, a u nas nie są refundowane.
Na czym polega praca edukatora ds. diabetologii?
Wyedukowany pacjent, świadomy swojej choroby, znający zagrożenia i potrafiący ocenić czynniki, które wpływają na jego chorobę, daje gwarancje ustabilizowania, a w kilkuletnim okresie nawet zmniejszenia kosztów leczenia powikłań towarzyszących cukrzycy. Niestety, w naszym systemie opieki zdrowotnej nie istnieje edukacja diabetologiczna, a edukatorzy ds. diabetologii nie mają stworzonych warunków do realizacji świadczeń w tym zakresie. Edukator pełni wiele ról, m.in.: doradcy, zwłaszcza w zakresie nowych opcji terapeutycznych, psychologa - wspierając w trudnych chwilach, coacha - motywując do wprowadzenia zmian, a nawet naukowca - przygotowując publikacje.
Czego brakuje osobom z cukrzycą, aby czuć się lepiej?
Na pewno brakuje dostępu do nowych terapii, co pozwo-
liłoby lekarzom na lepsze dopasowanie leczenia farmakologicznego do stanu pacjenta. Nowe terapie - np. nowoczesne leki doustne, pozwalają nie tylko na wyrównanie poziomu glikemii, ale, co bardzo ważne, działają kardiopro-tekcyjnie, obniżają ryzyko wystąpienia zdarzeń serco-wo-naczyniowych. A takie ryzyko jest u pacjentów chorych na cukrzycę wysokie. Niektóre pozwalają obniżyć masę ciała - co również służy chorym. Niestety, mimo obecności tych leków od lat na rynku, w Polsce wciąż nie są refundowane. To indywidualne podejście do pacjenta - zarówno, jeśli chodzi o dobór leków, jak i możliwość odpowiedniego wyedukowana zarówno samego chorego, jak i jego bliskich - są kluczem do sukcesu terapeutycznego. Bo jak mówił dr Elliott Joslin, prekursor nowoczesnej diabetologii, cukrzycę w znacznym stopniu leczy pacjent, bo „Kto więcej wie o cukrzycy, żyje dłużej". Uważam, że dzisiaj to już za mało. Bo cóż z tego, że wie, ale czy rozumie, czy potrafi dokonać zmian? Niestety, sama wiedza nie wystarczy. Trzeba jeszcze chcieć, zaangażować się w proces zmiany, trzeba być zmotywowanym, odważnym i konsekwentnym. Powstaje pytanie, jak osoba chora na cukrzycę ma bezpiecznie „zarządzać" swoją chorobą, skoro wiedza, nabyta w czasie krótkich wizyt w gabinecie lekarskim, nie zapewnia bezpiecznego wykonania tego zadania? Czego więc brakuje? Edukacji przeprowadzonej przez edukatora do spraw diabetologii - profesjonalistę, który oprócz wiedzy posiada m. in. umiejętności komunikacji, wywierania wpływu, budowania relacji, motywowania, posiada wiedzę na temat innowacyjnych terapii czy nowoczesnych technologii. I dlatego powstało Stowarzyszenie Edukacji Diabetologicznej SED, które przede wszystkim edukuje personel medyczny oraz osoby chore na cukrzycę oraz ich bliskich i środowisko społeczno-zawodowe. Liczymy, że pozycja edukatora do spraw diabetologii będzie wzrastała dla dobra chorych i ich bliskich, lekarzy i całego systemu ochrony zdrowia w Polsce. A przecież droga do sukcesu jest zawsze w budowie. Więc zgodnie z hasłem Stowarzyszenia Edukacji Diabetologicznej życzę Success Every Day - Sukcesów Każdego Dnia! NA PODSTAWIE MATERIAŁÓW EXPERT PR. OPRAĆ MARA
04
rodzinny rowie
Głos Dziennik Pomorza
Sobota-niedziela, 6-7.10.2018
Domowe sposoby
na walkę 2
osk
/Ł
ł £-\
e z zapaleniem lepsze od leków?
Nieleczone zapaier uwidaczniała sie na
osi<
rot
:zne w skutkach. Powikłania ącach od przebytej choroby
Choroby
Monika Żurawska
monika.zutawska@polskapress.pl
Zapalenie oskrzeli bardzo czę- « sto mylonejest z klasycznym przeziębieniem, ponieważ zazwyczaj ma kientyczne objawy. Jednak nieleczone może owocować poważnymi konsekwencjami w postaci zmian w dro-gach oddechowych, odczuwanymi do końca żyda.
W
związku z tym w sytuacji podejrzenia zapalenia oskrzeli bardzo ważną kwestią jest skonsultowanie swojego stanu zdrowia z lekarzem. Choroby związane z drogami oddechowymi są czwartą, najczęstszą przyczyną zgonów w Polsce. Wyprzedzają je tylko choroby serca, naczyń, nowotwory złośliwe oraz gwałtowne, często przypadkowe przyczyny śmierci.
Domowe środki skuteczne w leczeniu zapalenia oskrzeli
Zapalenie oskrzeli objawia się, m.in. powstaniem wydzieliny w drogach oddechowych. Aby zniwelować ten proces, ludzie
STAN ZAPALNY
Stan zapalny pojawia się w organizmie przy poważnych chorobach i błahych infekcjach. Jest to skutek obrony komórek
organizmu przed zagrożeniem. Podczas jakichkolwiek uszkodzeń tkanki układ odpornościowy uruchamia produkcję substancji proza palnych, odpowiadających za wywołanie zapalenia.
Bywa, że system immunologiczny działa błędnie, niszcząc także zdrowe komórki. W efekcie może to prowadzić do trwałych uszkodzeń narządów i ciągłego stanu zapalnego.
.łrot&ćd
Do zdiagnozowania zapalenia oskrzeli lekarzowi potrzebny jest wywiad lekarski
od dawna stosują sprawdzone, domowe sposoby leczenia. W tym celu często wykorzystywane są naturalne środki, które sąłatwodostępnepraktycznie w każdej aptece.
Jak działką naturalne wyciągi z roślin?
Stosowanie środków o charakterze wykrztuśnym ma na celu przede wszystkim upłynnić powstałą wydzielinę w drogach oddechowych. Spowodować, że stanie się rzadsza i z większą łatwościąbędzie można pozbyć się jej z organizmu. Dzięki zmianie konsystencji łatwiej odrywa się od ścianek drzewa oskrzelowego, lepiej jest przyswajalna przez nabłonek rzęskowy oskrzeli i w trakcie kaszlu zostaje wydalana. Istnieje wiele w stu procentach naturalnych substancji, które bezpośrednio wpływają na gruczoły oskrzelowe. Stosuje się je nie tylko podczas zapalenia oskrzeli, ale także winnych stanach zapalnych dolnych dróg oddechowych. Przy zapaleniu krtani, zapaleniu tchawicy, zwyrodnieniu torbielowatym płuc, rozstrzeniach oskrzeli, rozedmie płuc oraz wniektórych przypadkach zapalenia płuc. Wyciągi z wszystkich powyżej wymienionych roślin działają wyksztuszająco. Niektóre mają także dodatkowe właściwości, np. przeciwbakteryjne. W połączeniu tworzą bardzo sku-H v .'
teczne mieszanki lecznicze. Na przykład wyciąg z liści bluszczu z tymiankiem, anyżem i prawoślazem według badań daje ok. 90% skuteczności w leczeniu zapalenia oskrzeli. 95% badanych obserwowanych podczas kuracji zauważyło znaczną poprawę stanu zdrowia dróg oddechowych już po 7 dniach stosowania naturalnych wyciągów. Niektóre z roślin, jak np. korzeń żywokostu posiadają także właściwości osłaniające. Te są dodatkowo pożądane podczas pozbywania się przez organizm zbędnej wydzieliny z dróg oddechowych. Takie same właściwości mają olejki eteryczne. Działają także spazmolitycznie (rozkurczowo) i antyseptycznie (odkażająco), a niektóre również przeciwgrzybiczo.
Składniki aktywnewnatural-nydi wyciągach
Składniki te to alkaloidy znaj -dujące się np. w wymiotnicy lekarskiej, saponiny (zawiera je m.in.: lukrecja, żywokost, pierwiosnek, senega, mydlnica, bluszcz, dziewanna) oraz olejki eteryczne (obfituje w nie tymianek, anyż, eukaliptus, koper, sosna, mięta czy macierzanka).
Jak stosować naturalne wyciągi wwałcezzapałeniem?
Olejki eteryczne wspomagające odmch wykrztuśny u chorych
i^Gżęściej^ośujes^dou^aie
IUf U^mUiMiWljy1
przez połykanie płynu na łyżce. Inną, mniej populamąformąjest domowainhalacja. Można ją wykonywać nawet bez specjalistycznego sprzętu. Polega na wlaniu do gorącej wody kilku kropel roztworu i pochylaniu głowy owiniętej ręcznikiem nad parą wodną unoszącą się w powietrzu. Ręcznik ma sprawiać, byjaknajwięcej pary dostawało się do dróg oddechowych, a nie uciekało w atmosferę. Idealna proporcja to 5-10 kropel na szklankę wrzącej wody. Podczasprzygotowania inhalacji zazwyczaj w naczyniu ląduje około litr wody. Trzeba wtedy pamiętać o zwielokrotnieniu kropel olejków, aby kuracja przyniosła oczekiwany efekt. Tala inhalacja powinna trwać średnio 10-15 min. Nie wszyscy jednak (zwłaszcza dzieci) dobrze znosząinhalaęję. Często nie mogąsiędoniej przekonać. Wtedy zalecane jest nacieranie klatki piersiowej olejkiem. Poza powyższymi propozycjami naturalnych wyciągów można wykorzystać do tego również terpentynę lub kamforę, którą można nabyć wkażdej aptece.
Oleje można stosować także u dzieci ze względu na ich delikatne oddziaływanie na organizm. Zawsze jednak przed podaniem jakiejkolwiek substancji najmłodszym trzeba skonsultować zasadność takich działań z lekarzem.
Ciekawostki. Ile trwa zapalenie oskrzeli? Jakie wirusy wywołują zapalenie?
Ile trwa zapalenie oskrzeli? Zapalenie oskrzeli w zależności od typu tej choroby oraz innych, indywidualnych czynników trwa około: 3 tygodni w sytuacji ostrego zapalenia, od 3 do 8 tygodni w przypadku podostrego oraz powyżej 8 tygodni przy przewlekłym zapaleniu oskrzeli.
Jakie wirusy wywołują zapalenie?
Jest to wirus grypy A, wirus grypy B, paragrypy, RSV, koronawirusy, adenowirusy, rynowirusy oraz w ok. 10 proc. wszystkich przypadków, tzw. bakterie atypowe. Zapalenie
oskrzeli jest zaraźliwe, a najbardziej podatne na chorobę są osoby starsze oraz dzieci, dlatego bardzo ważne jest, aby osoba chora w okresie leczenia możliwie najbardziej ograniczyła bliskie kontakty z innymi ludźmi.
Najczęściej polecane leki przy zapaleniu oskrzeli? Polecana jest aspiryna, lewodropropizyna, ibuprofen, butamirat czy dekstrometor-fan. Jednak przed zażyciem jakiejkolwiek z tych substancji chory musi skonsultować się z lekarzem, aby nie wyrządzić sobie krzywdy.

Objawy. Kaszel, odkrztuszanie wydzieliny, gorączka - możesz mieć zapalenie oskrzeli
Objawy typowe dla zapalenia oskrzeli to kaszel, odkrztuszanie wydzieliny zebranej w drogach oddechowych, gorączka, bólmięśni, ból wklatce piersiowej, duszność, świszczący dźwięk przy oddychaniu oraz gorączka. Często osoby z charakterystycznymi objawami dla tej choroby zadają sobie pytanie, czy możliwe jest wystąpienie u nich zapalenie bez go-rączkilubbez kaszlu. Nieukaż-dego występują wszystkie charakterystyczne symptomy (pomimo występowania tej choroby), a każda taka wątpliwość powinna zakończyć się wizytą u lekarza w celu uniknięcia ewentualnych powikłań po chorobie.
Zazwyczaj do zdiagnozowania zapalenia oskrzeli lekarzowi potrzebny jest wyłącznie wywiad lekarski oraz przeprowadzenie fizykalnego badania w gabinecie, np. poprzez osłuchanie klatki piersiowej. W bardziej zaawansowanych przypadkach specjalista może zlecić wykonanie radiogramu klatki piersiowej. Ma ono na celu wykluczenie ewenttttogo^apełęftiiipłtic.
Podczas zapalenia oskrzeli chory powinien przebywać w domu i odpoczywać od standardowych obowiązków, a jeśli ma pracę - wziąć wolne. Najlepiej, gdy wygrzewa się w łóżku. Wtedy pozytywnie wpływa na swój stan, ale także chroni innych przed zarażeniem się.
Osoby z wysoką gorączką muszą zbijać temperaturę ciała, np. zimnymi okładami na głowę. Mogą użyć do tego zwilżonego ręcznika. Zdecydowanie w tym czasie powinny pić dużo płynów, nie słodkich gazowanych napojów, lecz wody mineralnej. W sytuacji, jeśli szczególnie słabo
się czują, nie powinny pozostawać same bez opieki osób trzecich. Dodatkowo bardzo istotne jest przyjmowanie leków przepisanych przez lekarza lub stosowanie domowych środków pozytywnie wpływających na układ oddechowy.
Zastosowanie się do tych
zaleceń zdecydowanie przyspieszy proces wyjścia z choroby, maksymalnie go skracając	C'tf f.c r • 'V" .
Głos Dziennik Pomorza
Sobota niedziela, 6-7.10.2018
rodzinny zdrowie
05
Dobre rady
Zacznij romans z aktywnością fizyczną. Nie zniechęcaj się
„Pewnego dnia spróbuję.." - to prawdopodobnie jedno z najczęściej wypowiadanych zdań w kontekście podejmowania aktywności sportowej. Choć wydaje się, że mamy świadomość korzyści płynących z uprawiania sportu, to często próby podjęcia wysiłku fizycznego kończą się fiaskiem. Eksperci kampanii „Warzywa i owoce - na szczęście!" podpowiadają, jak skutecznie zmotywować się do działania.
- Wiele osób ma ochotę na swój pierwszy „romans" z aktywnością fizyczną, często jednak nie wiedzą, jak go rozpocząć, lub też zdobyli się na odwagę, ale dostali kosza... Pamiętajmy więc o kilku zasadach. Na początek - dobór wygodnego stroju i obuwia sportowego, które zachęcać będą do ćwiczeń. Często brała w profesjonalnej garderobie, powodując dyskomfort i urazy, zniechęcają nas do kontynuowania starań - mówi Mai wina Dmowska, trenerka personalna i ekspertka kampanii „Warzywa i owoce - na szczęście!".
Jej zdaniem, warto skorzystać też ze wsparcia, na przykład profesjonalnego trenera, lub rozejrzeć się wśród znajomych. - Może jest wśród nich zapalony sportowiec albo osoba, która początkowy etap sportowej drogi ma już za sobą. Razem jest łatwiej. Odważ się prosić o pomoc - przekonuje.
Nie porywajmy się od razu na bicie rekordów. Przygodę z bieganiem można zacząć od regularnych marszów, a następnie marszobiegów, a idąc na siłownię - od ćwiczeń z ciężarem własnego ciała, a dopiero po kilku tygodniach - z wykorzystaniem hantli czy sztan-gi. - Najważniejsze, by to robić. Regularność jest podstawą sukcesu. Ustal zawczasu w swoim grafiku 2-3 godziny w tygodniu, które przeznaczysz na aktywność, i staraj się pilnować tego schematu.
Choć, zwłaszcza na początku, trudno będzie ci w to uwierzyć, włączenie aktywności znacząco poprawi jakość twojego życia. (imo)
Dobre rady. Nabiał w diecie - kiedy warto ograniczyć i w jaki sposób?
Szacuje się, że 20-25 procent dorosłych Polaków ma problem z trawieniem laktozy. Część tej grupy nie toleruje również kazeiny, dlatego całkowicie eliminuje z diety mleko i jego przetwory.
Laktoza i kazeina to składniki mleka, z którymi najczęściej organizm ludzki może mieć problem. Kazeina to białko mleka, które stanowi około 75 procent wszystkich białek mlecznych. Może ona powodować alergię, czyli nieprawidłową reakcję układu odpornościowego. Laktoza natomiast to cukier mleczny. Za jej nietolerancję odpowiada najczęściej brak enzymu - laktazy - która odpowiada za trawienie tego dwucukru. Oba „schorzenia" mają więc zupełnie inne podłoże i mogą występować zupełnie niezależnie od siebie.
Kiedy wykluczyć, a kiedy tylko ograniczyć nabiał? -Wśród osób dorosłych nietolerancja cukru mlecznego jest dużo częstsza niż alergia na białka mleka krowiego. W przypadku nietolerancji laktozy, której nie towarzyszy alergia, nie ma potrzeby stoso-
wania diety bezmlecznej i wystarczy jedynie wykluczyć lub ograniczyć laktozę. Jednak gdy problemem jest alergia na kazeinę, to całkowite wykluczenie nabiału jest niezbędne -mówi Paulina Barros, specjalista dietetyk, kierownik ds. żywienia Maczfit. Na półkach sklepowych znajdziemy wiele produktów mlecznych, które nie zawierają laktozy. Wielbiciele serów żółtych, twarogów i jogurtów nie odczują zatem ich braku w codziennym menu. W przypadku nietolerancji kazeiny warto sięgać po zamienniki nabiału stworzone z myślą o weganach, np. mleka roślinne czy tofu.
Produkty mleczne to często podstawowe źródło wapnia i ważne źródło białka w codziennej diecie. Jednak można odpowiednio skomponować codzienne menu z wykluczeniem mleka, ale i bez pomocy suplementów. Dobrym źródłem wapnia są ryby (szczególnie te, które możemy zjadać z drobnymi ościami - np. sardynki) i mak, a także migdały, sezam, orzechy laskowe, suszone figi imorele. (imo)
Masz siedemdziesiątkę i jesteś zdrowy? Nie musisz codziennie brać aspiryny
Aspirynę znamy od ponad stu lat. Dotąd jednak nie wiedzieliśmy, czy zdrowi starsi ludzie winni przyjmować ją jako środek zapobiegawczy
iSaaika
KatLay
W
1
przypadku osób mających ponad 70 lat codzienne przyjmowa-
nie przez me aspiryny me zmniejsza w znaczący sposób ryzyka wystąpienia zawału czy udaru. Nie pomaga również w przedłużeniu życia pozbawionego objawów niepełnosprawności lub de-mencji, a może wręcz zwiększać ryzyko przedwczesnej śmierci. Tak przynajmniej wynika z przeprowadzonych ostatnio badań.
Wiemy już, że aspiryna może pomagać w zapobieganiu zawałom i udarom u osób z problemami zdrowotnymi związanymi z sercem. Lekarze mieli nadzieję, że podobne działanie tego specyfiku dotyczy także całej populacji. Jednak badania na osobach młodszych wykazały, że ryzyko przeważa tu nad ewentualnymi korzyściami. Nowe badania potwierdzają podobną zależność w przypadku ludzi starszych. Przeprowadzo-
nsiWN* .\vriRY\*
LEK NA BÓL. GORĄCZKĘ I MIGRENĘ
Aspiryna zrobiła jedną z najbardziej błyskotliwych karier w farmakologii XX wieku. Leczy ból, zapalenie migdałków i dolegliwości stawów. To prosty lek oparty na kwasie acetylosalicylowym, który stale odkrywa nowe możliwości swojego zastosowania. Okazało się na przykład, że można go z powodzeniem użyć w terapii zapalenia opłucnej, gruźlicy,
przy zwalczaniu dny moczanowej. Zdaniem wielu medyków upłynie jeszcze sporo czasu, nim
poznamy wszystkie dobrodziejstwa aspiryny.
Nauka wciąż poszukuje kolejnych możliwości zastosowania poczciwej aspiryny
ne na próbie ponad 19 tys. osób wykazują one, że przyjmowanie aspiryny wiąże się ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia poważnego krwawienia [wewnętrznego].
Kierujący pracami zespołu profesor John McNeil z Monash University w Melbourne twierdzi, że wiele osób starszych może zażywać aspirynę zupełnie niepotrzebnie. Wyniki badania opublikowano w „The New England Journal of Medicine".
Objęto nim 19114 osób - przeważnie w wieku powyżej 70 lat. Około połowy uczestników poproszono o codzienne przyjmowanie niewielkiej 100-miligramowej dawki aspiryny. Pozostali otrzymywali placebo. Pięć lat później przeanalizowano wyniki badania. W obu grupach zaobserwowano podobną częstotliwość występowania objawów demencji, niepełnosprawności i chorób sercowo--naczyniowych, takich jak zawały, udary, choroba niedokrwienna serca.
3,8 proc. osób przyjmujących aspirynę doświadczyło poważnego krwawienia [wewnętrznego]. W drugiej grupie wskaźnik wyniósł 2,8 proc. 5,9 proc. osób, które zażywały aspirynę, zmarło podczas trwania badania. W drugiej grupie odsetek ten sięgr
nął 5,2 proc. Przyczynę zgonów stanowił głównie nowotwór - mogły też one nastąpić z powodów przypadkowych.
- Aspirynę znamy od ponad stu lat. Dotąd nie wiedzieliśmy jednak, czy zdrowi starsi ludzie winni przyjmować ją jako środek zapobiegawczy w celu dłuższego utrzymywania zdrowia. Jest ona najczęściej stosowanym lekiem zapobiegawczym, a odpowiedź na powyższe pytanie należy się nam od dawna. Dostarcza jej nasze badanie. Wyniki mówią, że miliony starszych, zdrowych osób, które przyjmują niewielkie dawki aspiryny [bez zaleceń lekarskich dotyczących ich stanu zdrowia], mogą czynić to niepotrzebnie. Badanie nie wykazało występowania żadnych ogólnych korzyści, które rekompensowałyby ryzyko wystąpienia krwawienia [wewnętrznego] -uważa McNeil.
Brytyjska publiczna służba zdrowia nie zaleca osobom o zdrowym sercu przyjmowania aspiryny jako środka zapobiegawczego. Ale stosuje się ją jako taki środek w celu zapobiegania dalszemu rozwojowi choroby u ludzi już cierpiących na dolegliwości sercowe. Profesor McNeil dodaje, że wyniki badań jego zespołu nie dotyczą osób tego typu.
Stephen Evans, wykładowca farmakoepidemiologii w London School of Iłygiene and Tropical Medicine, jest zaskoczony wzrostem wskaźnika zgonów w grupie przyjmujących aspirynę. - Wyniki poprzednich badań nie wykazywały tego typu wzrostów. Niektóre pokazywały zmniejszanie się wskaźnika zachorowalności na raka jelita grubego. Autorzy [obecnego badania] sugerują ostrożne traktowanie tych nieoczekiwanych skutków. Ale wskazują też, że w przypadku zdrowych ludzi korzyści płynące z przyjmowania aspiryny są w najlepszym przypadku ograniczone. Równie dobrze mogą być szkodliwe. Takie skutki mogą nasilać się po osiągnięciu 73 lat - twierdzi Evans.
Badania prowadzono w Monash University i Berman Center w Minneapolis. - Mamy do czynienia z badaniami wspierającymi przekonanie, że [proces] leczenia przynosi korzyści netto, które trzeba brać pod uwagę. W przeciwieństwie do [środków] obniżających ciśnienie krwi czy leków redukujących poziom cholesterolu, aspiryna nie jest rutynowo stosowana w profilaktyce pierwotnej - dodaje specjalizujący się w dziedzinie zdrowia publicznego Kausik Ray z Imperial College London.
.
A<, %
06	rodzinny temat i nia
Glos Dziennik Pomorza
Sobota-niedziela, 6 7.10.2018
Rodzice jak dzieci? Dłużej żyją, ale częściej tracą kontakt z rzeczywistością
azwyczaj decyzję o ubezwłasnowolnieniu bliskiej osoby poprzedzają tygodnie przemyśleń i. nieprzespanych
Nie było innej drogi - mówią ci, którzy się na to zdecydowali.
!U<
Rodzina
Monia Kaczyńska
mkaczynska@glcs.cofn
Zabrać wobiość. bo siękocha? Dzieci coraz starszych i bardziej chorych rodziców życie stawia przed trudnymi wyborami.
|	tatystyki są nieubła-
gane - do sądów coraz liczniej trafiają wnioski o ubezwłasnowolnienie. W ubiegłym roku w całej Polsce było ich blisko 15 tysięcy. Sądy przychyliły się do 9515 z nich. Tym samym 8751 osób zostało ubezwłasnowolnionych całkowicie, 764 osoby zostały ubezwłasnowolnione częściowo. 60,6 proc. wszystkich to osoby, które ukończyły 60 lat. Ale to jedynie wierzchołek góry lodowej.
Sprawa, choć dotyka coraz większej liczby osób, wciąż budzi ogromne kontrowersje.
Gdy psychika szwankuje
W większości przypadków rodzina składa do sądu wniosek o ubezwłasnowolnienie, gdy spostrzega, że zachowanie członka rodziny zagraża jemu sa-memulub innym. Wraz ze wzrostem długości życia coraz częściej pojawiają się one na tle chorób neurodegeneracyjnych (takich jak m.in. choroba Alzheimera czy demencja, bywają też skutkiem udaru mózgu, wypadku, ale też alkoholizmu i narkomanii).
-	Gdy choruje jedna osoba -choruje cała rodzina - podkreśla Lidia Leońska, rzeczniczka prasowa Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej. - Ubezwłasnowolnienie to konstrukcja, która ma ochronić rodzinę i samą osobę ubezwłasnowolnioną m.in. przed koniecznością spłacania pochopnie zaciągniętych długów czy konsekwencjami nieregulowania zobowiązań.
Już sam zamiar ubezwłasnowolnienia członka rodziny budzi jednak na ogół bardzo silne emocje.
-	Długo się wahałam - przyznaje poznanianka, która zdecydowała się na ten krok. -Zmamą chorą na Alzheimera było coraz gorzej - coraz częściej kogoś nie rozpoznawała, gdy wychodziła po zakupy, przynosiła cztery egzemplarze tej samej gazety czy pięć paczuszek po 10 deko szynki. Chętnie otwierała domokrążcom, bałam się, że w końcu
kupi jakieś garnki czy kołdry. Powiedziałam o swoim pomyśle ojcu. Onoburzyłsięipowiedział siostrze. I rozpętało się prawdziwe piekło. Dzwoniły do mnie najdalsze kuzynki, żeby mi powiedzieć, jakbardzo się za mnie wstydzą, jaką jestem wyrodną córką i wiele innych rzeczy. Bez zgody ojca nie mogłam ubezwłasnowolnienia przeprowadzić. Ostatecznie sfinalizowałam sprawę, gdy zmarł. Gratulowałam sobie tej decyzji, gdy mama trafiła do szpitala.
Psycholog Katarzyna Piguła nie jest zdziwiona.
-Niestety, autorytarne wypowiadanie się w sprawach, które nas nie dotyczą, to bardzo częsta przywara - mówi. - Właściwie na niej opiera się cały internetowy hejt, który nas zalewa. W przypadku osób starszych niestety dzieje się tak, że dopóki jeszcze są względnie samo-dzielni i zdrowi, to dalsza rodzina jest skłonna utrzymywać jakieś kontakty - od czasu do czasu się spotkać, złożyć życzenia świąteczne czy imieninowe. Gdy człowiek zaczyna potrzebować pomocy - choćby najprostszej iniewiążącej się z żadnym wysiłkiem, jak przyniesienie drobnych zakupów - wszyscy znikają. Ale oczywiście czują się jak najbardziej upoważnieni do osądzania. To dodatkowo utrudnia najbliższym podjęcie i tak trudnej decyli.
W drodze do decyzji
Niemal nigdy decyzja o ubez-' własnowolnieniu rodzica nie zapada z dnia na dzień. Tylko wyjątkowo, gdy przy życiu pozostaje jego współmałżonek.
-	Bez jego zgody ubezwłasnowolnienie nie jest możliwe - podkreśla Lidia Leońska. - A regułą jest, że takiej zgody nie ma.
Faktem jest także, że im większy majątek posiada starszy człowiek, tym większe obawy rodziny, że pod wpływem choroby rodzic zachowa się nieracjonalnie lub po prostu padnie ofiarą oszustwa. Ubezwłasnowolnienie, które pozwala unieważnić umowy zawarte bez zgody opiekuna prawnego, pozwala te zagrożenia zminimalizować. Choć nie wszystkie udaje się wyeliminować całkowicie.
-	Zetknęłam się z sytuacją, w której z domu mocno starszej pani, cierpiącej na de-mencję, zniknęła cała rodowa
Wraz z rosnącą długością życia rośnie liczba osób, które cierpią z powodu chorób neurodegeneracyjnych
biżuteria, a nie było jej wcale mało - opowiada Lidia Leońska. - Staruszka powiedziała rodzinie, komu tę biżuterię dała. Czy faktycznie tak się stało, czy była to konfabulacja pani, która chciała cokolwiek odpowiedzieć nagabującym ją dzieciom - nie wiadomo. Osoba, która miała rzekomo hojny dar otrzymać, stanowczo zaprzeczyła, a biżuteria nigdy się nie odnalazła. Tym niemniej osoba ubezwłasnowolniona nie może skutecznie np. sprzedać mieszkania.
Ewa Kaczmarek, która przez blisko dekadę opiekowała się matką chorą na chorobę Alzheimera, bardzo długo dojrzewała do decyzji ojej ubezwłasnowolnieniu.
- W ośrodku zajmującym się pomocą chorym na Alzheimera doradzano mi to od razu, gdy się zgłosiłam -Uważałam, że skoro mama nie ma wielkiego majątku, nie jest to potrzebne. Ale im bardziej
choroba się rozwijała, tym więcej miałam wątpliwości. Kiedyś po powrocie z zakupów zastałam w mieszkaniu obcego człowieka, który według niej był nieżyjącym od dawna moim ojcem, innym razem poinformowała mnie, że byli u niej kuzyni, mieszkający na drugim końcu kraju, którzy z racji stanu zdrowia od dawną nie podróżują. Bywało, że ginęły jej pieniądze, które miała w portmonetce. Ale gdy znalazłam niepodpi-saną, na szczęście, umowę pożyczki pod zastaw mieszkania, stwierdziłam, że nie mam już innego wyjścia, bo mama gotowa narobić naprawdę poważnych kłopotów i sobie, i mnie. Ale procedura wcale nie była prosta ani przyjemna i trwała dobrych kilka miesięcy- podkreśla.
Podwójna odpowiedzialność
- Decyzję o ubezwłasnowol-nienieniu czy to częściowym, czy to całkowitym podejmuje
nie lekkomyślnie lub w złej wierze.
Ale samo przeprowadzenie ubezwłasnowolnienia i ustanowienie opiekunem rodzica to dopiero początek drogi. Opiekun przyjmuje na siebie także odpowiedzialność za jego los. Do tego nad dobrem osoby ubezwłasnowolnionej czuwa Sąd Rodzinny i Opiekuńczy, a opiekun jest zobowiązany składać co pół roku sprawozdania.
-	Sprawozdawczość może okazać się problemem dla osób kryształowo uczciwych, które mają skłonność do bałaganu w papierach - zwraca uwagę Dakowski. - Wszystkie wydatki z majątku podopiecznego muszą służyć jemu i być udokumentowane.
Trudna decyzja
Dla większości składających wniosek o ubezwłasnowolnienie rodzica to trudna decyzja.
-	Faktem jest, że tym aktem odbieramy naszej najbliższej osobie część wolności, a ona stanowi ogromną wartość - mówi Katarzyna Piguła. - Nic dziwnego, że podejmujemy jąw ostateczności. Ale i wątpliwości, i samo ubezwłasnowolnienie często świadczą po prostu o miłości i potrzebie chronienia starszego rodzica.
Sąd Okręgowy w składzie trzech sędziów zawodowych - informuje radca prawny Robert Dakowski. - Oznacza to, że prawodawca uznaje tę sprawę za poważną. Kodeks Postępowania Cywilnego zobowiązuje też sąd do wysłuchania osoby, której dotyczy postępowanie w obecności biegłego psychologa oraz w zależności od stanu zdrowia tej osoby biegłego lekarza psychiatry bądź neurologa. Jeśli ten, którego dotyczy ubezwłasnowolnienie jest na przykład obłożnie chory i nie może stawić się w sądzie, sędzia przyjedzie do niego. Obowiązkowe jest także badanie psychiatryczne bądź neurologiczne przeprowadzone przez biegłego. Nie ma więc żadniej możliwości, by przeprowadzić taką procedurę za plecami zainteresowanego, na podstawie jednego papierka od lekarza rodzinnego czy psychiatry - podkreśla. - Do tego przepisy przewidują odpowiedzialność za złożenie wniosku o ubezwłasnowolnię-
ivHm.iym.nnJ
KTO MOŻE WYSTĄPIĆ 00SĄDU
Zgodnie z Kodeksem postępowanie Cywilnego
wniosek o ubezwłasnowolnienie może złożyć małżonek, rodzice, dziadkowie lub dzieci i wnuki, a także rodzeństwo osoby, której postępowanie dotyczy, pod warunkiem żć taka osoba nie ma przedstawiciela ustawowego. Jeśli ktoś ma
przedstawiciela
ustawowego, krewni nie
mogą składać wniosku
ojego ubezwłasnowolnienie. Ubezwłasnowolnienie nie jest dożywotnie. Sąd może je uchylić, na przykład gdy poprawi się stan zdrowia
osoby
ubezwłasnowolnionej
BEZPŁATNY DODATEK DO GŁOSU DZIENNIKA POMORZA
POWTARZAJ Z NAMI
sobota 10 201N
Matematyka - część pierwsza
Ósmoklasiści na start!
Egzamin spędza sen z powiek zapewne nie tylko uczniom, ale też kh rodzicom. I trudno się dziwić, jest przecież bardzo ważny - od jego wyników zależy, czy uczeń dostanie się do wybranej szkoły średniej. W żadnym razie nie chcielibyśmy bagatelizować obaw. ale z całą odpowiedzialnością możemy powiedzieć: każdy egzamin można zdać. I spróbujemy w tym skutecznie pomóc.
Rozpoczynamy cykl powtórek z matematyki i języka polskiego przed pierwszym egzaminem ósmoklasisty, który odbędzie się od 15 do 17 kwietnia 2019 r. Kolejne zestawy zadań będą się ukazywały co dwa tygodnie, do 19 stycznia (naprzemiennie z języka polskiego i matematyki). Patronem cyklu jest Gdańskie Wydawnictwo Oświatowe.
Dziś pora na matematykę!
Każdy z czterech publikowanych zestawów będzie skon-
struowany zgodnie z wytycznymi Centralnej Komisji Egzaminacyjnej. Znajdą się w nim zarówno zadania zamknięte, jak i otwarte.
Zadania zamknięte to takie, w których uczeń albo wybiera odpowiedź spośród kilku podanych wariantów (są to tzw. zadania wielokrotnego wyboru), albo konstruuje odpowiedź z podanych elementów (są to tzw. zadania na dobieranie), albo ocenia stwierdzenia w kategoriach prawda - fałsz.
Zadania otwarte wymagają od ucznia przedstawienia toku rozumowania, zapisania niezbędnych rachunków, przekształceń wzorów i wniosków oraz samodzielnego sformułowania odpowiedzi. Wśród zadań otwartych znajdą się zarówno takie, które będzie można rozwiązać typowym sposobem, jak i takie, które będą wymagały zastosowania niestandardowych metod. Uczeń będzie musiał, wykorzystując posiadane wiado-, mości i umiejętności, wymy-
ślić i zrealizować własny plan rozwiązania zadania, który pozwoli mu wykonać polecenie lub udzielić odpowiedzi na pytanie postawione w zadaniu. W niektórych zadaniach uczeń będzie musiał przedstawić uzasadnienie wskazanych zależności.
Narozwiązanieprezentowa-nych tu zestawów zadań powinno wystarczyć 100 minut (tyle czasu będzie miał ósmoklasista podczas egzaminu).
Odpowiedzi do zadań z dzisiejszego zestawu opublikujemy za dwa tygodnie (20 października).
Pomoce dla uczniów
Prezentowane w „Dzienniku Bałtyckim" zestawy stanowią świetną pomoc w przygotowaniu do egzaminów, ale zapewne w wielu wypadkach niewystarczającą. Dlatego polecamy dwie publikacje Gdańskiego Wydawnictwa Oświatowego: książkę „Kalendarz ósmoklasisty" oraz program dostępny online PowtórkoMat8.
i 1
Z GŁOWY
UCZYSZ SIĘ 15 MINUT DZIENNIE, A W WEEKENDY NIE.
EGZAMIN MASZ Z GŁOWY.
Z KODEM 20% TANIEJ l KOD: TAK-MOGE-ZDAC ]
„Kalendarz ósmoklasisty" zawiera skuteczny plan powtórzenia całego materiału. Wystarczy codziennie rozwiązywać po kilka zadań (samodzielnie lub pod opieką nauczyciela), żeby przypomnieć sobie i utrwalić wszystkie wymagane na egzaminie zagadnienia. Zastosowana w „Kalendarzu" metoda nauki sprawdza się w praktyce już od kilkunastu lat - pomogła dobrze przygotować się do różnego typu egzaminów tysiącom uczniów.
PowtórkoMat 8 toprogram komputerowy, dzięki niemu można przećwiczyć wszystkie typy zadań, które pojawią się na egzaminie. Aplikacja jest wzbogacona o filmiki i komentarze z rozwiązaniami zadań krok po kroku. Umieszczono w niej też kilkanaście samo-sprawdzającychtestówprzygo-towanych na wzór egzaminu CKE.
Pomoce dla nauczycieli
Nauczycieli matematyki zachęcamy do wzięcia wraz z ucz-
''
niami udziału w próbnym egzaminie ósmoklasisty organizowanym przez GWO w ramach projektu edukacyjnego Lepsza Szkoła. Szczegółowe informacje można znaleźć na stronie www.egzamin.gwo.pl. Można tam także się zapoznać z pełną ofertą wydawnictwa dotyczącą przygotowania do egzaminu ósmoklasisty. ©©
(fi
■
.» r V: r ' Testy na łamach ..Dziennika Bałtyckiego" matematyka: 6 października. 3 listopada. 1 grudnia i 5 stycznia 2019.
język polski: 20 października. 17 listopada. 15 grudnia 119 stycznia


^tp
wyKf)

"sS' u
KSIĄŻKI DOSTĘPNE SĄ NA WWW.KSIEGARNIA.GWO.PL

08
EGZAMIN ÓSMOKLASISTY - POWTARZAJ Z NAMI
Glos Dziennik Pomorza
Sobota-niedziela, 6-7.10.2018
1.	Niech A, B i C oznaczają następujące sformułowania:
A — „jest zawsze liczbą parzystą"
B — „jest zawsze liczbą nieparzystą"
C — „może być liczbą parzystą lub liczbą nieparzystą"
Uzupełnij poniższe zdania, wpisując w kwadraciku literę A, B lub C.
Suma dwóch liczb parzystych
Iloczyn dwóch liczb nieparzystych
Suma liczby parzystej i nieparzystej |
Iloczyn liczby parzystej i nieparzystej
Suma dwóch liczb nieparzystych I
Iloczyn dwóch liczb parzystych
2.	Pewien zawodnik biorący udział w biegu na 200 m pokonał pierwsze 100 m w czasie 11,98 s, a cały dystans — w czasie 24,07 s. Czas, w jakim ten zawodnik przebiegł drugą połowę dystansu, jest dłuższy od czasu pokonania przez niego pierwszych lOOm o:
7. Zebrano informacje o liczbie dzieci w trzech grupach rodzin (grupy A, B i C). Dane dotyczące grupy A przedstawiono na diagramie słupkowym, a część informacji o grupach B i C zapisano w tabeli. Uzupełnij tę tabelę.
liczba
rodzin
□ A. 0,1 1 s
B. 2,1 3 s
C. 1,01 s
D. 0,09 s
liczba dzieci w rodzinie
Grupa	Liczba rodzin	Liczba dzieci	Średnia liczba dzieci w rodzinie
A			
B	15		2
C		18	1,5
3. Wiadomo, że a = 39 i b = 35. Która z równości jest fałszywa?
□ A. 3a = b2 □ B. f = 34
C. ab = 314 □ D. a- 34 = b
4. Ustaw liczby: fl = 3vTT, b = V7 ■ vTT, c =	w kolejności od
najmniejszej do największej.
A. a, c, b l] B. c, b, a [ ] C. b, a, c
D. c, a, b
5. Na diagramie kołowym przedstawiono strukturę wieku polskich lasów. Jaką część wszystkich lasów stanowią lasy w wieku 41-60 lat?
m odnowienia CII 41-60 lat □ 1-20 lat CD 61-80 lat EU] 21-40 lat L__! 80 i więcej
A
100
□ B. || □ C. W?
D -1^-100
6. W- pudełku znajdują się klocki w kształcie sześcianów i walców, w dwóch kolorach: białym i czerwonym. W tabelce przedstawiono liczby klocków.
	białe	czerwone
sześciany	3	6
walce	4	7
Które z poniższych zdań jest fałszywe?
A.	Prawdopodobieństwo tego, że losując z pudełka jeden klocek, trafimy na klocek w kształcie walca, jest równe
B.	Czerwone klocki stanowią 65% klocków w pudełku.
C.	Losujemy z pudełka jeden klocek. Prawdopodobieństwo tego, że będzie on biały, jest równe prawdopodobieństwu tego, że będzie to czerwony walec.
D.Białe	sześciany stanowią 50% klocków sześciennych.
8. Z mąki, cukru i trzech jajek zagnieciono ciasto. Masa mąki była 1,5 raza większa od masy cukru, a każde z jajek ważyło 6 dag. Jeśli do zrobienia ciasta wzięto c dekagramów cukru, to masa (w dekagra-mach) wszystkich użytych produktów wynosi:
□ A. 7,5c
B. c + 7,5
1 C. 1,5c + 6
D. 2,5c+ 18
9.	Znajdź różnicę między polem kwadratu o boku długości b a polem prostokąta, którego jeden bok jest o 2 dłuższy niż bok kwadratu, a drugi bok jest o 3 krótszy niż bok kwadratu.
□ A. 6 *^Tj B. b2 - 6 □ C. b + 6 [j D. 6b2
10.	Herbatniki produkowane przez pewne zakłady cukiernicze są sprzedawane w paczkach po 12 oraz po 8 sztuk. Większa paczka kosztuje 80 gr, a mniejsza — 65 gr. Za 460 herbatników zapakowanych w x większych paczek i y mniejszych paczek zapłacono 33 zł. Liczby x i y spełniają równanie:
A.	0,80x + 8/ = 33
B.	(x + y)(0,8 + 0,65) = 33
C.	x + y = 460
D.	1 2x + 8/ = 460
11. Magda powiedziała Jurkowi: „Pomyśl jakąś liczbę, dodaj do niej 5, wynik pomnóż przez 3, a następnie od otrzymanej liczby odejmij tę, o której pomyślałeś na początku. Jaki wynik otrzymałeś?". Jurek odpowiedział: „Dwadzieścia dziewięć". O jakiej liczbie pomyślał Jurek na początku?
□ A. 14 □ B. 7
C. 15 □ D. 44
12. Przedstawione na rysunku proste a i b są równoległe. Jaką miarę ma kąt «?
(x
A.135°
B.	42°
C. 65° ] D. 11 5(
65c
Głos Dziennik Pomorza
Sobotaniedziela, 6-7.10.2018
EGZAMIN ÓSMOKLASISTY - POWTARZAJ Z NAMI
09
Informacja do zadań 13-14.
Wykres przedstawiony poniżej pokazuje, jak pewnego dnia zmieniała się głębokość wody deszczowej, która zbierała się w beczce.
18. Na rysunku trapez ABEF zajmuje 80% pola prostokąta ABCD. Dłuższa podstawa trapezu ma długość 10 cm. Jaką długość ma krótsza podstawa?
00 ->00
czas [h]
1 3. Między 1 300 a 1 700 głębokość wody w beczce wzrosła o:
J A. 10 cm B. 8 cm
C. 4 cm J D. 2 cm
14. Czy poniższe zdania są prawdziwe czy fałszywe?
I.	Między 900 a 1 300 nie padało.
II.	Poranny deszcz był mniej intensywny niż popołudniowy.
III.	Przed 200 beczka była pusta.
IV.	O 900 beczka była pełna.
] PRAWDA FAŁSZ
PRAWDA
PRAWDA
□ PRAWDA □
FAŁSZ
FAŁSZ FAŁSZ
19. Kąt ABC trójkąta ABC ma miarę 120°. Na krótszych bokach tego trójkąt zbudowano trójkąty równoboczne ABD i BCE, tak jak na rysunku. Wykaż, że DE = AC.
15. W pudełku w kształcie graniastosłupa o kwadratowej podstawie mieszczą się, jedna nad drugą, trzy piłki — każda o promieniu 2 cm. Przylegają one do siebie, do ścianek i pokrywki pudełka. Wynika z tego, że pudełko ma objętość równą:
□	A. 24 cm3	□ C. 164 cm3
□	B. 48 cm3	□ D. 192 cm3
16. Deska o długości 4 m jest oparta o ścianę budynku na wysokości 3 m od ziemi. Odległość (w metrach) punktu, w którym deska opiera się o ziemię, od ściany budynku wynosi:
A. v 3 m □ B. 2 m
C.	V7m
D.	5 m
17. Każdy sześciokąt foremny ma przekątne o dwóch długościach: dłuższe i krótsze. Wybieramy losowo jedną z przekątnych takiego sześciokąta. Prawdopodobieństwo, że będzie nią krótsza przekątna, jest równe:
B. i I C. i □ D. I
10
EGZAMIN ÓSMOKLASISTY - POWTARZAJ Z NAMI
Glos Dziennik Pomorza
Sobota-niedziela, 6-7.10.2018
20. Punkty P = {-40,25), R = (5,-30), 5 = (20, 75) są wierzchołkami równoległoboku PRST.
a)	Znajdź współrzędne środka przekątnej PS.
b)	Znajdź współrzędne wierzchołka 7.
22. Z prostopadłościennego klocka o wymiarach 6 cm x 9 cm x 12 cm chcemy wyciąć ostrosłup tak, aby jedna ze ścian klocka była podstawą ostrosłupa, a wierzchołek ostrosłupa leżał na przeciwległej ścianie klocka (zob. rysunek). Wykaż, że niezależnie od tego, którą ścianę klocka obierzemy za podstawę ostrosłupa, ostrosłup będzie miał zawsze tę samą objętość.
21. Na poniższej mapie zaznaczono kolorem pewną trasę rowerową.
600
700
skala 1:100 000
800
Średnie nachylenie (n) drogi oblicza się ze wzoru
n= % ■ 100%,
gdzie w oznacza różnicę wysokości (w metrach) między wysokościami nad poziomem morza punktu początkowego A i punktu końcowego B, a d oznacza długość drogi (w metrach).
a)	Nachylenie drogi między punktami A i B wynosi 2%. Jaka jest długość tej drogi?
b)	Jakie byłoby nachylenie tej drogi, gdyby łączyła ona punkty A i B w linii prostej?
23. Budowa rurociągu ma być podzielona na dwa etapy. Stosunek długości odcinków rurociągu, jakie planuje się wybudować w tych etapach wynosi 2:5.
a)	Jaką część długości rurociągu planuje się wybudować w pierwszym etapie?
b)	Cały rurociąg ma mieć 350 km długości. Jaką długość ma mieć odcinek rurociągu wybudowany w drugim etapie?
Odpowiedzi do testu z matematyki i zadania z języka polskiego opublikujemy 24 października
i (p l	'	i 1 i 5 /'i ' jiłs-tsu . /f fi ^	, g

Głos Dziennik Pomorza
Sobota-niedziela, 6-7.10.2018
rodzinny
11
2.	Ucieramy żółtka z cukrem, dodajemy powidła, skórkę pomarańczową i mieszamy masę z tartą bułką, ucierając. Na koniec dodajemy pianę ubitą (na sztywno) z sześciu białek.
3.	Leguminę przekładamy do foremki i pieczemy przez godzinę w niezbyt nagrzanym piekarniku. Po wyjęciu przekładamy na półmisek, posypujemy cukrem pudrem i podajemy
z kwaśną śmietaną.
LEGUMINA Z SUSZONYCH ŚLIWEK
Suszone śliwki są dostępne przez cały rok. Może więc warto przygotować z nich leguminę? Smacznego!
Składniki:_
1/2 kg suszonych śliwek z pestkami 6 białek 1/4 kg cukru 1/2 cytryny
1/41 wina (można zastąpić wodą)
1.	Umyte śliwki gotujemy w winie lub wodzie. Wyjmujemy z nich pestki, które rozbijamy, obieramy ze skórek i drobno siekamy.
2.	Ugotowane śliwki przecieramy przez sito, dodajemy skórkę i sok z 1/2 cytryny, posiekane pestki
i pianę ubitą (na sztywno) z sześciu białek.
3.	Tak przygotowaną masę układamy w kopczyk na metalowym półmisku, posypujemy cukrem
i suszymy w piekarniku.
PLACEK BISZKOPTOWY ZE ŚLIWKAMI
Najczęściej pieczemy kruchy placek ze śliwkami. Teraz proponuję placek biszkoptowy. Jak się Państwo za chwilę zorientują, placek jest prosty w wykonaniu. Smacznego!
Składniki: _
5 jaj
tyle mąki. masła i cukru, ile
ważą jajka
1/2 łyżeczki soli
3dagcukru
skórka z cytryny
cukier waniliowy
1/2 kilograma śliwek
1.	Ucieramy masło „w śmietanę", dodając kolejno cukier,
po jednym żółtku, skórkę cytrynową otartą na tarce. Szczyptę soli i pianę ubitą (na sztywno) z białek.
2.	Kiedy masa będzie gotowa, dodajemy do niej mąkę, mieszamy i rozprowadzamy na blasze do pieczenia. Na cieście układamy rzędami połówki śliwek (bez pestek) skórką
na spód. Wcześniej jednak nacinamy każdą połówkę dwa razy nożem wzdłuż do połowy połówki śliwki.
3.	Placek posypujemy ziarnistym cukrem i wstawiamy do gorącego piekarnika.
Po upieczeniu posypujemy dodatkowo cukrem waniliowym i kroimy przed podaniem na stół.
6jajek
2	łuty (3 dag) drożdży
mąki tyle. by ciasto było dość gęste
3	łyżki cukru
skórkę z połówki cytryny otartą na tarku
przekrojone na pół śliwki bez pestek
1.	Łyżkę masła ucieramy na pianę, wbijając po jednym żółtku, dodajemy drożdże rozpuszczone w odrobinie śmietany, kwaśną śmietanę, mąkę, cukier oraz skórkę z cytryny. Ciasto dobrze wyrabiamy, a na koniec dodamy pianę z sześciu białek. Teraz ciasto odstawiamy, by wyrosło.
2.	Gdy wyrośnie, wałkujemy je „na palec grubości" i kładziemy na blachę. Placek smarujemy po wierzchu rozkłóconym jajkiem, a na wierzchu kładziemy w niewielkich odstępach (skórką do spodu) połówki śliwek.
3.	Ciasto pieczemy 20-15 minut w nagrzanym piekarniku.
Przed podaniem posypujemy „miałkiem" cukrem (cukrem pudrem).
RF3
Przepis interesujący, ale od razu uprzedzam: do kruchego ciasta dodajemy paczkę „suchych drożdży". Warto spróbować. Smacznego!
Składniki:_
0,5 litra mąki 0.25 funta masła
2 żółtka
kwaśna śmietana (tyle. ile przyjmie mąka)
paczka drożdży instant przekrojone na pół śliwki bez pestek
1.	Wszystkie składniki zarabiamy na stolnicy i długo wyrabiamy. Potem wałkujemy ciasto na „pół palca grubości" i układamy na blasze.
2.	Placek smarujemy po wierzchu rozkłóconym jajkiem,
a na wierzchu kładziemy w niewielkich odstępach (skórką do spodu) połówki śliwek.
3.	Ciasto pieczemy 20-15 minut w dobrze nagrzanym piekarniku. Przed podaniem posypujemy „miałkiem" cukrem (najlepiej cukrem pudrem).
LEGUMINA PIASKOWA Z POWIDŁAMI
Trochę się przy leguminie piaskowej z powidłami napracujemy, ale chyba warto. Smacznego!
Składniki:_______
6 dag masła
1/4 litra tartej bułki 1/81 śmietany 6 jaj
12 dag powideł śliwkowych skórka pomarańczowa
1. Tartą bułkę'wsypujemy do miski, wlewamy rozpuszczone masło i śmietanę, wszystkie składniki mieszamy i odstawiamy.
Czas na jesienne ciasto ze śliwkami
Wakacje już za nami. Na poprawę humoru warto zjeść coś słodkiego
Smakijesieni
Hanna Wieczorek
hanna.wieaorek@gazeta.wroc.pl
Każda z nas ma swój ulubiony przepis na ciasto ze śliwkami. Kruche, z kruszonką, bezą. ucierane... Do wyboru i do koloru. Mam nadzieję, że wypieki według podanych receptur będą Państwu smakować.
i acznę od tradycyjnego przepisu na drożdżowy i kruchy placek ze śliwkami Marii Ochrowej-Mona-towej z Ilustrowanej książki kucharskiej (odznaczonej na wystawie „hygenicznej" w Warszawie w 1910 roku). A potem przypomnę kilka przepisów Marii Disslowej z książki „Jak gotować. Prak-
tyczny poradnik kucharski" z 1930 roku. Oprócz placków drożdżowego, kruchego i biszkoptowego, zaproponuję także dwie leguminy ze śliwkami, tyle że już przerobionymi.
Od razu przypomnę Państwu, że funt to 0,45 kilograma, i uprzedzę, że w starych przepisach nie zawsze podane są dokładne miary. Teraz możemy się już zabrać do roboty.
DROŻDŻOWY PLACEK ZE ŚLIWKAMI
Placek ze śliwkami zawsze będzie doskonałym deserem lub zakończeniem rodzinnego obiadu. Smacznego!
Składniki:_
1/3 litra kwaśnej śmietany łyżka masła
-ś O	.1	4	Glos Dziennik Pomorza
T%jiMZlWMWMy #» Ml- » W	Sobota-niedziela, 6-7.10.2018
Składniki:
1 kg owoców jarzębiny. 1.7 kg cukru.
0.6lwody.
Wybieramy dojrzałe i nieuszkodzone owoce jarzębiny, przemrażamy ją w lodówce (co najmniej 3 dni). Przemrożoną, umytą zanurzamy we wrzątku na 5*10 minut. Smażymy konfiturę na małym ogniu - nie mieszamy, tylko od czasu do czasu potrząsamy
Przetwory nie tylko ze śliwek i jabłek
Domowe przetwory wracają do łask. ,,,.,. zrobić o<etypowe konfitur
garnkiem, po 10 minutach zdejmujemy z ognia i odstawiamy na kilkanaście godzin, aby owoce nasiąkły sokiem. Tę procedurę powtarzamy kilkakrotnie. Możemy złamać smak jarzębiny, dodając do konfitury dwa jabłka, najlepiej winne, np. antonówkę. Teraz konfitura z derenia.
Składniki:_
1	kg dojrzałych owoców derenia
2	kg cukru
2 szklanki wody
Owoce derenia myjemy, usuwamy z nich pestki. Przygotowujemy syrop z wody i cukru, kiedy zacznie wrzeć, wsypujemy doń owoce i czekamy, aż się ponownie zagotuje. Garnek z konfiturą zdejmujemy z ognia i odstawiamy na 24 godziny. Po tym czasie smażymy konfitury na niewielkim ogniu (nie mieszamy, tylko potrząsamy garnkiem), zdejmujemy aj łyżką pianę z powierzchni. | Konfitura jest gotowa, kiedy owoce będą szkliste. I jeszcze 2 dżem z głogu.
Składniki:__
50 dag owoców głogu
50 dag cukru
150 mi wody mineralnej
Myjemy owoce derenia, oczyszczamy z pestek, zalewamy wodą i gotujemy tak długo, aż się stanie miękki. Wtedy owoce derenia miksujemy lub mielemy w maszynce. Zmielony dereń wkładamy do garnka, zasypujemy
cukrem i gotujemy 10 minut. Zdejmujemy z ognia i odstawiamy na noc. Następnego dnia ponownie gotujemy, dżem będzie gotowy, kiedy zmielone owoce staną się szkliste. Wówczas można już dżem przekładać do słoików. Na koniec jeszcze przepis na jesienny deser z warzyw. Zapraszamy na smoothie bowl, czyli zielony zastrzyk energii.
Składniki:_
160grukoH sałaty rzymskiej, marchwi, jarmużu, szpinaku (można dostać gotowe mieszanki. np.Green Drink marki Eisberg)
dojrzały banan
woda. sok owocowy lub mleczko kokosowe
dodatki do dekoracji:
pyłek pszczeli, nasiona chia jadalne kwiaty o delikatnym słodko-ćerpkim smaku. np. bratki (pięknie wyglądają, ale możemy je pominąć)
Wblenderze umieszczamy szpinak, jarmuż, rukolę, sałatę rzymską, marchew i dojrzałego banana, który naturalnie osłodzi całość. Dodajemy według upodobań - wodę, sok owocowy lub mleczko kokosowe, takby smoothie miało pożądaną przez nas konsystencję. Miksujemy wszystkie składniki. Przekładamy do miseczki i dekorujemy bratkami, nasionami chia oraz pyłkiem pszczelim.
przepis ze strony eisberg.pl
Sttuaa Hanna Wieczorek
Jesienne owoce to nie tylko śliwki, gruszki i jabłka.
Do różnych słodkich wypieków doskonałe są przetworzy także z głogu, berberysu czy jarzębiny.
łrzy smażeniu konfitur czy przygotowaniu dżemu zapominamy najczęściej o przetworach z takich owoców, jak: jarzębina, głóg, berberys czy dereń. Jeśli uda się Państwu zdobyć niezbędny surowiec, zimą można będzie poczęstować gości na przykład rogalikami z jarzębiną czy dereniem. Trzeba oczywiście pamiętać, że np. jarzębina ma specyficzny, lek- i ko cierpki smak, który nie wszystkim odpowiada. Najpierw przepis na konfiturę z jarzębiny.


;v

Głos Dziennik Pomorza
Sobota-niedziela, 6-7.10.2018
rodzinny zwierzęta
13
TY DRUHA WE MNIE MASZ

Nie jest tak, że psy szukają przyjaźni z innym gatunkiem zwierząt. Jeśli jednak zwierzaki żyją ze sobą w dużej bliskości, a równocześnie nie mają problemów z agresją, to z czasem zaczynają się między sobą dogadywać
Człowiek potrafi zrobić krzywdę najlepszemu przyjacielowi, doprowadzając do zerwania wieloletnich więzi. Pies k< i kot psu tego nigdy nie zrobi - mówi Miriam Gołębiewska, behawiorystka. trenerka i hodowca psów
/wierzę w domu
Dorota Abramowicz
d.abramowia@prasa.gda.pl
O tym. czy możBwajest przyjaźń między różnymi gatunkami zwióząti kiedy kończy się wzajemna sympatia, co może zrobić człowiek, by taka przyjaźń się nawiązała i kiedy nie powinien naciskać na nawiązanie wzajemnych relacji. rozmawiamy z Miriam Gołębiewską.
psią behawiorystką i trenerem.
Do domu pani Zuzanny.
w którym już od sześciu lat mieszkała podobna do owczarka suka Zara. trafił Zdzisław. dorosły kot po przęj-ściach. Początkowo między zwierzętami panowała nieufność, potem ogłosiły zawieszenie broni, a ostatnio zaczęła się współpraca. Najpierw stworzyły grupę przestępczą, czyli wspólnie i w porozumieniu ukradły obiad pani Zuzanny (kot wyciągnął z garnka stojącego ra stole pierś z kurczaka i zrzucił na podłogę, dzieląc się łupem z psem).
a od trzech dni zwierzaki zasypiają obok siebie na psim legowisku. Czy to nie dziwna przyjaźń międzyga-tunkowa? - pyta nieco rozbawiona Czytelniczka.
To wcale nie jest takie dziwne! Bardzo często nie uświadamiamy sobie, że tak jak my potrzebujemy przyjaźni - niewielu ludzi przecież dobrze czuje się, żyjąc w samotności, bez kontaktu z innymi -zwierzęta mają podobne potrzeby. Człowiek przyjaźni się z psem, a pies równie dobrze może zawierać takie relacje nie tylko z ludźmi, ale także z innym psem, kotem lub jakimkolwiek zwierzęciem.
I nie przeszkadza w tym zadawniona niechęć między F>samia kotami?
Nic nie dzieje się od razu.
Nie jest tak, że psy szukają przyjaźni z innym gatunkiem zwierząt. Jeśli jednak zwierzaki żyją ze sobą w dużej bliskości, a równocześnie nie mają problemów z agresją, to z czasem zaczynają się między sobą dogadywać. A już od tego mamy jeden krok do sytuacji, gdy przebywanie ze sobą zaczyna im sprawiać przyjemność. W moim domu,
gdzie żyje wiele psów,
od dawna nawiązywały się psie przyjaźnie. W lipcu tego roku do stada dołączył kot.
Dziś jeszcze ma on na pieńku z^j^ttółymjpsami, alę^sytę-
acja się powoli klaruje. To znaczy jesteśmy na razie na pierwszym etapie, gdy zwierzęta zaczynają się do siebie przyzwyczajać.
Jak to konkretnie wygląda?
W moim przypadku do domu, w którym było dziesięć dorosłych psów, wprowadził się mały kotek. Ma on taką osobowość, że dorosłe psy go zaakceptowały.
Co to znaczy?
Mój kot nie prowokuje typowych dla psów zachowań. Zwyczajnie nie ucieka przed psami. Pokazał im, że nawet gdy zaczynają go gonić, pozostanie na miejscu. Psy, widząc to, zrezygnowały z pogoni. Z dużym zadziwieniem obserwowały, jak odważnie paraduje przed nimi.
Rzeczywiście, w domu.
gdzie żyje dziesięć psów,
ma odwagę...
Trzeba jednak wiedzieć, że nigdy na początku nie dopuszczałam do sytuacji, by wszystkie psy znalazły się w jednym pomieszczeniu lub na podwórku z kotem. To mogłoby się źle skończyć, bo psy się wzajemnie nakręcają.
Zaczynałam od tego, że wypuszczałam psiaki najmłod-ęzfytarófe'ni{^wężeśtiiej<hie
miały kontaktu z kotami. Im łatwiej było się do nowego domownika przyzwyczaić. A potem już pojedynczo poznawałam z nim kolejne psy. Dziś już, kiedy idę ze wszystkimi psami na spacer, nie ma żadnych problemów. Przebiegają obok kota, nie zwracając na niego uwagi. Wszystko się musi toczyć w odpowiednim tempie i być może za jakiś czas spotkam psa z kotem w jednym legowisku.
Czy człowiek może coś zrobić, by przyjaźń została zawarta szybciej?
Najważniejsze, że nie należy im nie przeszkadzać. Pewne rzeczy muszą dziać się same. Nie powinniśmy zachęcać, zbytnio ingerować.
Nawet wtedy, gdy konflikt się nakręca?
Kiedy działania zagrażają któremuś ze zwierząt, nasza
Jefll iwtaiAI żyją wbfehokizaczyna^się dogadywać. A stąd krok do sytuacji gdy przebywanie ze sobą incaio im przyjemrwśc
reakcja jest niezbędna. Na przykład widząc psa goniącego po domu kota lub kota drapiącego po pysku psa, wkraczamy między awanturników i stanowczo przerywamy konflikt, pokazując, że życzymy sobie, by agresywniejsze zwierzę ustąpiło pola. Podobnie zresztą reagujemy na konflikty między samymi psami. W pozostałych sytuacjach trzeba jednak pozwolić dać im się ze sobą dogadać. Jeśli kot prycha na psa, a pies czasem szczeknie na kota, próbując go odgonić od miski, zostawmy je w spokoju. Dajmy im się odrobinę pokłócić, by mogły się później lepiej porozumieć.
Czy lepiej jest. gdy jedno ze zwierząt jest młodsze, a drugie starsze, czy też bierzemy zwierzaki w podobnym wieku?
A czy wiadomo, jak dobrać dwóch ludzi, by się ze sobą zaprzyjaźnili? Bardzo trudno odpowiedzieć na to pytanie także w odniesieniu do zwierząt. W internecie można znaleźć wiele różnych i sprzecznych teorii na ten temat. Uważam, że nie ma przepisu na przyjaźń. Każde zwierzę ma swoją osobowość. Są psy i koty żyjące ze sobą bezkonfliktowo, ale bez przyjaźni.
Znałam psa. który miał na sumieniu kota sąsiadów. Obawiam się. że w jego przypadku szanse na zawarcie przyjaźni z domowym mruczkiem były rów-nezeru...
To zależy od wielu czynników - czy była tylko jedna, czy więcej kocich ofiar, w jakim wieku jest pies, kiedy doszło do ataku. Konieczna byłaby także obserwacja, czy podczas wyjścia z domu specjalnie szuka kotów, czy się przy tym „nakręca", czy polowanie sprawia mu przyjemność. Im bardziej jest w to zaangażowany, im częściej dochodziło do recydywy, tym trudniej będzie sobie z jego zachowaniem poradzić. Takie psy uczymy bezwzględnego odwołania, czyli doprowadzamy do pełnej kontroli właściciela nad czworonogiem. Psa nie oduczymy polowania na koty, ale możemy zapobiegać jego skutkom, mając go pod kontrolą.
Do domu nie wprowadzamy kota?
Nie ryzykowałabym w takiej sytuacji. Chyba że przy absolutnej kontroli nad psem, mogłabym podzielić dom w ten sposób, by kot miał bezpieczną przestrzeń. Aczkolwiek zawsze istnieje ryzyko, że zwierzaki spotkają
się bez mojej wiedzy i kontroli, np. w ogrodzie, i kotu stanie się krzywda.
Dlaczego psy. które świetnie dogadują się z domowym kotem, nadal próbują łapać obce koty?
Wyjaśnienie jest najprostsze na świecie - pies goni kota, który ucieka. Proszę zwrócić uwagę, co dzieje się, jeśli kot się zatrzyma, nastroszy sierść i zacznie prychać na psa. W znaczącej większości przypadków pies zostawia go w spokoju. I odwrotnie, każda próba ucieczki zachęca psa, który w końcu jest drapieżnikiem, do pogoni.
Kot też jest drapieżnikiem...
Tylko mniejszym. I ucieka.
Wróćmy do przyjaźni zwierząt pani Zuzanny. Jak długo może ona potrwać?
Chociaż przyjaźń między zwierzętami lubimy porównywać do ludzkich relacji, to jest między naszymi gatunkami jedna ważna różnica. Człowiek potrafi zrobić krzywdę nawet wielkiemu przyjacielowi, doprowadzając do zerwania wieloletnich więzi. Pies kotu i kot psu tego nigdy nie zrobi. Jeśli przyjaźń między nimi już się pojawiła, ^ ta nigdy tiie znikńiW * v fć
14
rodzinny ogród
Glos Dziennik Pomorza
Sobota-niedziela, 6-7.10.2018
ZŁOCIEŃ WŁAŚCIWY.
Chryzantemy albo złocienie: kwiaty długiej
nocy i krótkiego dnia
Andrzej Gęba rowski
a.gebarowski@dziennik.lodz.pl
Któż nie zna chryzantem, zwanych po polsku złocieniami? Z pewnością najlepiej znają je Chińczycy, którzy uprawiają te piękne kwiaty od niepamiętnych czasów. Dość powiedzieć. że pierwsza wzmianka na temat chryzantem pochodzi z roku500 p.n.e.. a jej autorem jest nie kto inny. tylko chiński filozof Konfucjusz.
ą to kwiaty długiej nocy i krótkiego dnia - jedynie w takich warunkach zakwitają. Aby uzyskać odpowiedni okres kwitnienia, rośliny przykrywa się o wyznaczonych godzinach czarną folią lub przyciemnionymi szybami. Dotyczy to oczywiście upraw profesjonalnych, prowadzonych w ogrzewanych szklarniach. Amatorzy nie mają tu raczej szans i jeśli koniecznie chcą uprawiać
złocienie, powinni skupić się na odmianach drobnokwiato-wych.
W grupie odmian rabatowych wyróżniamy złocienie ogrodowe, koreańskie, a także jastrunie, zwane również margarytkami lub rumiankami ogrodowymi.
Złocienie ogrodowe najlepiej rosną na słonecznym, wilgotnym i żyznym stanowisku, ale można je sadzić w uboższych glebach, bo nie jest to gatunek zbyt wymagający. Gorzej z wytrzymałością na niskie temperatury - można je wprawdzie okryć torfem, liśćmi czy stroiszem świerkowym, ale w surowe, bezśnieżne zimy i to nie pomaga - dlatego większość gatunków i odmian złocieni ogrodowych traktuje się jako kwiaty jednoroczne, choć zasadniczo są to byliny.
Bardziej odporne są złocienie koreańskie, których kwiaty, zdobiące ogrody w październiku i listopadzie, są przeważnie półpełne, z widocznym żółtym środkiem
otoczonym kilkoma rzędami płatków. Są bardziej wymagające co do gleby niż złocienie ogrodowe, za to lepiej wytrzymują mrozy, toteż można je traktować jak byliny.
Nawet bardziej odporne odmiany chryzantem muszą być okrywane na zimę. W okolicach o surowszym klimacie okrycie należy usunąć nie wcześniej niż na początku kwietnia. Przekwitłe łodygi lepiej jest ścinać dopiero na wiosnę.
Najbardziej niezawodnym, ale też najskromniejszym gatunkiem złocienia jest złocień właściwy, zwany też jastruniem - o dużych kwiatach, dochodzących do 10 cm średnicy, osadzonych na pojedynczych lub rozgałęzionych, wysokich łodygach. Kwiaty są jednak skromne i przypominają łąkowe margarytki: białe, długie i wąskie płatki otaczają żółty środek. Złocienie właściwe jako jedyne z rodziny złocieni nie wymagają okrywania na zimę.
CHRYZANTEMY
Ze względu na budowę kwiatów dzieli się chryzantemy na pojedyncze (zwykłe lub półpełne), anemonowe i pełne (igiełkowe, kuliste, półkuliste, parasolkowate, daliowe, astrowe oraz japońskie, zwane też fantazyjnymi). Najmniejsze kwiaty mają ok. 1 cm średnicy, największe nawet 20 cm. Bywają kwiaty białe, żółte, kremowe, różowe, rude, fioletowe, czerwone, a nawet zielonkawe. Łodygi złocieni są sztywne i kruche, liście pierzasto wcinane, rzadziej ząbkowane lub całobrzegie. Odmiany wczesne kwitną już w sierpniu-wrześniu, późniejsze we wrześniu, październiku i listopadzie.
Chryzantemy nie tylko złociste
..ma najskromniejsze kwiaty z całej rodziny złocieni, przypominające łąkowe margarytki
Późnojesienne przekopanie
zagonów warzywnika wpłynie korzystnie na przyszłoroczne plony
Z zagonów warzywnych zbieramy większość warzyw, zostawiając jedynie kapustę brukselską, pory i jarmuż, a także najbardziej odporne odmiany pietruszki korzeniowej i kępy pietruszki naciowej.
Oczyszczone zagony warto wzbogacić nawozami -naturalnymi, jak kompost czy obornik (od 3 do 5 kg/mkw.), albo fosforowymi i potasowymi (od 3 do 5 dag/mkw.).
Jeśli mamy w naszym ogrodzie gleby średnie lub ciężkie, po wybraniu warzyw i zastosowaniu nawozów powinniśmy koniecznie przekopać zagony. Jesienią zaleca się przekopywanie zagonów, polegające na zostawieniu na zimę odwróconej gleby w tzw. ostrej skibie. Najczęściej działkowe zagony przekopuje
się na głębokość 20-25 cm, czyli w przybliżeniu na głębokość szpadla. Dotyczy to szczególnie ubitych zagonów pozostawionych po zbiorze ogórków, warzyw kapustnych czy pomidorów. Warzywa korzeniowe (marchew, pietruszka), które zbiera się, przekopując glebę, nie zawsze wymagają odwracania skiby, ale jeśli ich zagony zostały po zbiorze ubite, wymagają nawet głębszego przekopania grządek niż inne rośliny, bo zbyt płytka uprawa może potem spowodować deformację korzeni spichrzowych.
Późnojesienne przekopywanie jest szczególnie pomocne w przypadku gleb ciężkich i zlewnych, o nadmiernej zwięzłości i słabym napowietrzeniu.

.są różnorodne w formie. Najmniejsze mają ok. 1 cm średnicy, największe 20 cm
...mogą ozdobić schody, tarasy i balkony aż do pierwszych przymrozków
Glos Dziennik Pomorza
Sobota-niedziela, 6-7.10.2018
rodzinny
15
lE-OBAOSWOlE
GtOSY ROZSĄDKU GINĄ W OGÓLNYM REJWACHUI WRZASKU
AimaCzemy-Marecka
anna.marecka@polskapress.pl
Baba: Marecki, czy nasi synowie midi jakieś problemy po szczepieniach? Pa-miętasz?
Dziad: Mateusz na pewno nie, a w przypadku Szymona to pamiętam, jak dzień po jakiejś pokaźnej szczepionce naprężył ci się, gdy go wyciągałaś rano z łóżeczka, i wpadłaś w panikę, że ma jakieś neurologiczne poszczepienne uszkodzenia. Pobiegłaś do lekarza, ale na szczęście to był fałszywy alarm.
Baba: Fakt teraz sobie przypominam. Wtedy już miałam świadomość, że szczepienia mogą czasem wywołać fatalne skutki. Przy Mateuszu, w końcu osiem lat wcześniej, takie obawy nie przychodziły mi do głowy.
Dziad: A czemu o to w ogóle pytasz?
Baba: Bo w sejmie właśnie toczy się bój o ustawę znoszącą obowiązkowość szczepień. I jak zwykłe przeciwnicy, zamiast dyskutować na argumenty, wyzywają się.
Dziad: No, ruchy anty-szczepionkowe są bardzo silne w mediach społeczno-ściowych. I trafiają na podatny grunt, bo każdy wie, że koncerny farmaceutyczne mają olbrzymi interes w sprzedawaniu szczepionek i niekoniecznie postępują etycznie. To rodzi lęki.
Baba: W dodatku mają wielką kasę na finansowanie badań, które wspierają w sposób niby naukowy ich biznesy. Prawda gdzieśw
Zbigniew Marecki
zbigniew.marecki@polskapress.pl
ogólnym rejwachu ginie. Zresztą mam pretensje do lekarzy, ekspertów, zwolenników szczepień, że nie potrafią adekwatnie ustosunkować się do konkretnych zarzutów przeciwko nim. Samo stwierdzenie. że antyszczepion-kowcy to ciemnogród i że niepożądane odczyny poszczepienne są rzadkie, to za mało.
Dziad: Czy w takim razie uważasz, że należy odejść od obowiązkowych szczepień? W wielu krajach ich nie ma i nie umierają tam na cholerę, tyfus czy odrę.
Baba: Bo mimo braku obowiązku szczepią dzied. W Polsce niekoniecznie tak będzie i wtedy... Ja jestem jednym z pierwszych roczników zaszczepionych na chorobę Heinego-Medina i widziałam osoby chore. Przerażający widok, straszne życie. Dzięki szczepionkom ta choroba praktycz-nie zniknęła. Więc nie. nie jestem za zniesieniem obowiązku szczepień. Tylko za ich racjonalizacją, żeby nie ładować w noworodki całego zestawu na raz. i za zapewnieniem ze strony ministerstwa zdrowia, żeby preparaty były bezpieczne.
Dziad: No właśnie tutaj potrzeba ekspertów, a nie polityki. Racjonalności, która przed wyborami ustępuje miejsca populizmowi. Posłowie, zamiast myśleć, co jest dobre z medycznego punktu widzenia, będą pewnie liczyć, ile głosów wyborczych mogą na tym zyskać lub stracić.
Na kanale National Geographic Maraton „Ekologiczny koniec świata" - w sobotę za tydzień
W sobotę, 13 października, National Geographic zaprasza na filmy ekologiczne. Początek maratonu o godz. 17. Zobaczymy w nim dokumenty:
„Węgiel, klimat i gospodarka" - reportaż o amerykańskim przemyśle węglowym i kosztach, jakie płaci za niego środowisko. „W pogoni za lodowcem" - fotograf James Balog podróżuje po Arktyce. „Wojna o wodę" -w wielu zakątkach świata dostęp do wody pitnej jest ogra-
niczony. Nie dotyczy to wyłącznie Afryki i krajów trzeciego świata. „Plastiki - łódź z 12 tysięcy plastikowych butelek" - podróż łodzią Plastiki przez Pacyfik. „Jackie Chan ratuje planetę" - gwiazdor kina akcji Jackie Chan łączy siły z inżynierem i wynalazcą Arthurem Huangiem. Testują pierwszą na świecie w pełni mobilną maszynę do recyklingu plastiku, którą nazwali Trashpresso.
(mara)
MtSEtih'0V
C«u
Zabójcze lato
JUNODAWSON
Gorące lato, grupa bogatych studentów spę-dza wakacje w willi na hiszpańskim odludziu. Byłoby jak w raju, gdyby nie to, że w powietrzu wisi temat śmierci Janey, która rok wcześniej, w niejasnych okolicznościach podczas balu maturalnego popełniła samobójstwo. No właśnie, czy na pewno sama targnęła się na swoje życie, rzucając się z klifu w morze? Tak uważają policja, rodzina i większość znajomych. Do momentu, aż u jej przyjaciół podczas wakacji pojawia się nieoczekiwany gość. Roxanne twierdzi, że ma dowody na to, że Janey została zabita.
Temat chodliwy, motyw grupy młodych ludzi na odludziu bardzo filmowy. Niezła intryga, dużo dialogów, więc czyta się szybko. Książka w sam raz dla młodzieży. ANNA CZERNY-MARECKA
Lód
LALINE PAULL
Nieodległa przyszłość. Pokrywa lodowa Arktyki stop-niała. Nowe polarne po-
LALINE? PAULL Ip^czepo-^ dzieliły między siebie światowe koncerny, morskie wycieczki ścigają się o przywilej zobaczenia wymierającej miejscowej fauny. Pasażerowie Vanira przybyli, by zobaczyć niedźwiedzia polarnego. Znajdują jednak coś innego: ludzkie zwłoki. To Tom Har-ding, który przyjechał do Arktyki, by pomóc w uruchomieniu nowego przedsięwzięcia swojego najlepszego przyjaciela, Seana Cawsona, człowieka, którego biznes opiera się na dyskrecji i koneksjach wśród wpływowych ludzi.
Akcja rozwija się wolno, by na końcu mocno przyspieszyć. Eko-kryminał z przesłaniem. Ciekawe miejsce, dobrym pomysłem są cytaty z z dzienników zdobywców Arktyki sprzed stulecia.
ANNA CZERNY-MARECKA
LPWSj L I IŁ AWM fI¥TANKł
O książkach opowiadam także w swoim wideoblogu Anki Czytanki. Znajdziecie go na www.gp24 w sekcji wideo - blog o książkach. W ostatnim odcinku pokazuję dwie powieści biograficzne: „Córkę kucharki" (O Lucynie Ćwierczakiewiczowej) i „Na marginesie życia" (autobiografia Stanisława Grzesiuka). Zapraszam do oglądania
Anna Czemy-Marecka
NIE CHCIAŁAM BYĆ KOBIETĄ NIEKOCHANĄ
Porady
Marcin Florkowski
psycholog
Czytelniczka: Nie wiem. czemu to się skończyło. Byliśmy razem pół roku. obdarzyłam go olbrzymim uczuciem, starałam się przy nim zachowywać tak. jak on chce. a nie ja. Chodził na AA. ceniłam, że potrafił zakończyć picie i dba o siebie. Ale on nigdy nie okazywał mi uczuć, uważał, że nikogo nie kocha. Seks był kiep-ski, w trakcie potrafił powiedzieć ..dobra koniec" i odwracał się. Czułam się przy nim niekobieca i nieinteresująca. W końcu powiedziałam, że nie chcę być kobietą niekochaną. Nie sprzeciwił się. nawet nie walczył o mnie.
Gdy osoba, którą kochamy, nie walczy o nas, człowiek zadaje sobie pytanie: „Czyja nie zasługuję na miłość? Czy mnie można kochać?" itp. Dlatego ludzie porzucani zwykle o wiele gorzej znoszą rozstanie niż porzucający. Pani na szczęście pyta: „Co z nim jest nie w porządku?" To lepsze pytanie. Być może alkohol wypłukał go z uczuć, może nie umie kochać, a może nie zakochał się w Pani?
Te odpowiedzi są jednak drugorzędne w stosunku do ważniejszej kwestii: „Dlaczego znosiłam ten toksyczny
dla mnie związek? Co mnie trzymało przy tym człowieku? W końcu przez pół roku była Pani z mężczyzną, który Pani nie kochał i dawał to do zrozumienia wyraźnie.
Pokuszę się o postawienie hipotetycznej odpowiedzi. Wydaje mi się, że ten związek miał dla Pani wartość, bo Pani pochlebiał: „Jestem z mężczyzną twardym, wartościowym, trochę tragicznym, który umie skończyć z piciem, dba o siebie". Tak jakby owa relacja karmiła Pani poczucie wartości własnej. Pani wiele robiła, aby „zasłużyć" na miłość i godziła się na znoszenie poniżających sytuacji.
Czy ten związek miał być rodzajem wsparcia dla samooceny? Jeśli tak, to szacunek do siebie u dorosłych ludzi powinien być oparty przede wszystkim o to, jak się żyje, czy robi się wartościowe rzeczy, czy dokonuje dobrych wyborów, czy postępuję się w zgodzie ze swoim sumieniem, a nie na tym, czy wartością i szacunkiem obdarzają nas inni. To też jest ważne, ale zdecydowanie drugoplanowe. Jeśli poczucie wartości własnej dorosłego człowieka jest uzależnione od opinii innych ludzie, to jest ono chwiejne, podatne na zranienie, nietrwałe i ostatecznie przynosi ból, a nie pokrzepienie.
Jak nałapać szczęśliwych endorfin
Wszystko, co musisz wiedzieć o swoim dziecku, które dorasta i ma różne problemy
Wychowanie
Bogna Skarul
bogna.skarul@polskapress.pl
Czasami nasze nastolatki czymś nas zaskakują. Mają różne pomysły. Chcą nas do różnych rzeczy namówić.
zdopingować. Warto przyjrzeć się. co też mają nam
do zaproponowania.
ie mam już siły do tej mojej córki - zwierzyła mi się moja przyjaciółka, matka 15-letniej Kaśki.
- A co się stało? - zapytałam jak zwykle, bo moja przyjaciółka lubi tak sobie ponarzekać na swoje dziecko.
'u -fit* f <	v
-	Kazała mi kupić dresy
i buty do biegania - oznajmiła mi mama nastolatki.
-1 co masz z tym zrobić? -zainteresowałam się.
-	Jak to co? Muszę je włożyć! - wykrzyczała mi do słuchawki.
-1 co dalej? - dopytywałam, bo byłam ogromnie ciekawa co też wymyśliła Kaśka.
-1 mam z nią biegać codziennie wieczorem po parku - westchnęła mama Kaśki.
-	A co myślałaś, że Kaśka chciała, abyś sobie kupiła adidasy i dres aby chodzić tak ubrana do pracy? - zdziwiłam się zdziwieniem przyjaciółki.
-	No niby tak, ale po co mi to bieganie? - dopytywała mama Kaśki.
-	Jak to po co? - z niedowierzaniem zapytałam.
-	Aleja nie lubię biegać -oznajmiła mi z przekąsem mama nastolatki.
-	To chyba będziesz musiała się przełamać i polubić -nie dawałam za wygraną.
-	Ale po co.....
-	Nie wiesz? - zdziwiłam się. - Przecież to bieganie to samo zdrowie.
-	Zdrowie? Przecież to męka!
-	Żadna męka, tylko pozytywne endorfiny - oznajmiłam.
-	Co to za endorfiny? To ja jeszcze muszę to dokupić? -naiwnie zapytała moja przyjaciółka.
-	Niestety, nie sprzedają ich w sklepie - podpowiedziałam.
-	To chcesz mi powiedzieć, że podczas biegu to ja nałapię tych endofrin? - spytała mnie moja przyjaciółka.
-	Nie nałapiesz, bo ich nie ma w powietrzu, tylko zaczną się one tobie wydzielać - odparłam.
16
rodzinny
Głos Dziennik Pomorza
Sobota-niedziela, 6-7.10.2018
„Wyhodowałem sobie tak duży brzuch, że potrafiłem w nim schować... pilota od telewizora (...).Lubiłem oglądać telewizję i jeść chipsy. Do dziś lubię jeść, ale zwracam uwagę na to, co jem.
Piotr Stramowski. aktor
Krzyżówka panoramiczna
poślubił Rze-	dzieje naszego kraju	-v	portugalskie wyspy	mieszkaniec Księżyca	szlak turystyczny	siatkowa osłona przed owadami	-v	wiertło cichy płacz	-v	tasiemka, nici, guziki	r~	cichy odałos strumyka	r~	niedopałek w popielniczce		krążek kiełbasy		.....na czteiy nojgi" w radiowej Trójce			miasto w Andaluzji	
														polskie ciężarówki		męczy nos						
pichę	klinowe																	stos gruzu			ważka	
	- \		\	\	1 i			ł		1				\	pukiel	- 1	12		i	25	ł	
Franc, bohater anegdot															sos do sałatek							
U			8			zajęczy tłuszcz	-					treść debaty w świecy			ł			radio grające polską muzykę	-		30	
drewniane elementy budowlane									pokład statku do stacyjki		9	i	pora kanikuły	-				imię Anglika surowa	-			
	-	17				ucieleśnienie, wcielenie	-*•		i								kloc	- i				
karność, rygor																	gatunek sikory					
r				24		polski zespół rockowy	-				smutny utwór poetycki piekielna ciecz		filmowy Grek płaszczka				ł		środek uspokajający		lek dla słabeuszy	
mąż Jagny	kościelne nabożeństwo		materiał na strzechy		nie ma głowy do nauki	-						11	1			tor planety	—*•		i		\	
okrasa																duże naczynie zbliżenie się susem						
U	\		ł 18		r~	uszkodzenie maszyny		drzewo iglaste nie lubi alkoholu	-*• 14		i 10	figurowa na lodzie lęgo-wisko misia		wielka flota wojenna			—►			„Santa Maria" Kolumba		nalot na miedzi
zajęcie flisaka	—					mocny cios	-			polski pieś myśliwski			20	ł		1		nad paleniskiem	-	1 26		ł
zwierzyniec																		azyl na pustyni				
		19		rasowe konie śpiewający Paul								i			mebel do drzemki	-	16	\				
kała-marnica										krzew owocowy												
				\		karetka reanimacyjna	twardy jak...	-		\			olejowa kaczan kukurydzy						imię papieży		porcja żywności	
pojazd z płozami			29			ł	biblijny prorok		prawy dopływ Bzury	-			i		nielotne ptaki rodzaj wiaduktu				ł............ 21		1	
młody student	statek Jazona																					
U	i		rzut na boisku silny jak...			7	i	15	szata liturgiczna		popisy kowbojów	-			\		pętla do chwytania bydła	-			-	
imię żony Gombrowicza	-		\		zasada krzew parkowy				ł	1	ropo-nośny stan w USA	-			22		r~	sypialnia waćpani przełożony juhasa				
Marilyn, aktorka z filmu „Niagara'		łączy blachy		zasila latarkę ciężki metal	_ l							do popisu		oznaka wysiłku		martel lub napoleon w barku				gatunek wierzby		.zęby. drapieżnika
U		i	28	1		Dymna płaci za kablówkę					materiał do kry- cia dachów	1 27		1 6			-			1		1
godło Indian	określona przestrzeń		piesn żeglarska nadzorca rolny		23	ł				pod powieką	płat blachy		z szybą mały rozmiar odzieży					łuk rzeki jak część nogi			morskie drapieżniki	
	ł		i		marka proszku do prania		elegancka suknia wieczorowa		-	\	ł		ł			Pomocnik plebana	-		1		i	5
							„drżące" drzewo liściaste															
nieruchomy element prądnicy, stator strefa reflektor w aucie		Mankie-wiczów-na		bajkowa wiedźma		-		ł	koniec szarówka	-*				żaglowiec na dnie morza		nie będzie ojcem jarki	31	jednostka natężenia oświetlenia		wyładowanie koronowe		plik komputerowy z ryciną
	-	ł		i			trzy-głowy stwor	-	ł			pruski „cicha" rzeka	-*•	ł		ł	owad z żądłem		-	\		\
	-*•				arabski dostojnik	-				porażenie słoneczne		i			niewielki ptak leśny, bargiel	-	1	4				
U					2		włoska aleja spacerowa	-		3			druh Portosa i Aramisa	-				interwał muzyczny	-			
oprawa obrazu	-				tartaczna piła	-				wodny lub drogowy	-				krzewi idee apostolstwa	13						
																						
12 3 4			5 | 6 7 8			9 10 11 12			13 14 15		r	17 118 19		20	21 22 23		24	25 26 27		28 29 30 31		
Litery z pól ponumerowanych od 1 do 31 utworzą rozwiązanie — myśl Tadeusza Brezy.	VMV^d >)INZSnr0S 01 AOd^lsazyd AMH3N 3INVZVlMZ0y
Litery z pól ponumerowanych od 1 do 31 utworzą rozwiązanie — myśl Tadeusza Brezy.	VMV^d >)INZSnr0S 01 AOd^lsazyd AMH3N 3INVZVlMZ0y