2,30 ZŁ W TYM 8%VAT Nr ISSN 0137-9526 Nrindeksu348-570 05 770 137 952039 _J_ Strona Zdrowia - cztery strony praktycznych porad Głos Pomorza Środa 31 stycznia 2018 Adam Treder, szef słupskiego biura ARMiR, o wnioskach o dotacje unijne STRONA 2 UJ*- ISfigMwat :uk/A Drutex-Bytovia pokonał w Słupsku Gwardię Koszalin 1:0(0:0) STRONA 20 Z wokandy Proces łapówkarski policjantów LASEROWA KOREKCJA WZROKU korekcja krótkowzroczności, dalekowzroczności, astygmatyzmu SBK LASIK * LASIK * LASEK * PRK * TRANS PRK Słupsk, ul. Zielona 8, teł. 60! 704 113 e-mail: konsultantzacmy@salus.com.pl Przed sądem w Lęborku rozpoczął się proces trzech byłych policjantów drogówki STRONA 3 Słupski szpital otworzy ł się na pokaz M M W W M Przyszłe matki zwiedzały przyszłą porodówkę > Alek Radomski aleksandef.radorreki@gp24.pl Shipsk Tłumy na Trakcie Porodowym. Tylko przez pierwszą godzinę przez oddział położniczy przewinęło się wczoraj ponad 150 osób. Zorganizowany przez szpital dzień otwarty ściągnął przyszłych rodziców, którzy zaglądali w zakamarki nie tylko sal porodowych. Gdzie znajdują się nowe sale porodowe i w jaki sprzęt są wyposażone? Jak daleko jest na salę do cięć cesarskich i po której stronie budynku mieści się oddział neonatologii? Wreszcie, jak wyglądają pokoje dla matek z dziećmi? To tylko część pytań, na które odpowiadały wczoraj położne oprowadzające przyszłych rodziców po nowym i nowoczesnym oddziale położniczym. - Za około dwa miesiące spodziewam się bliźniąt, chłopczyka i dziewczynkę - wyjawiła nam Anita Staniewicz, która do szpitala w Słupsku przyjechała wczoraj z Dębnicy Kaszubskiej. - Po dzisiejszej wizycie Przebudowa, przeprowadzka i nowy sprzęt na oddziałach położniczym, ginekologicznym, patologii ciąży i neonatologii kosztowały 10,7 min zł. wszystko jest dla mnie jasne. To bardzo pomaga. Nawet orientacyjnie, wiadomo teraz, gdzie się kierować, jak przyjdzie czas. A z tym nie jest jednak tak łatwo, bowiem szukając porodówki, można łatwo się zgubić. Podpowiadamy: panie zgłaszające się do porodu powinny pojawić się najpierw na SOR i założyć w rejestracji dokumentację. - Te pacjentki będą przyjmowane poza kolejnością - mówi Elżbieta Gryko, rzecznik prasowy szpitala wojewódzkiego w Słupsku. - Nie będą wchodzić na SOR w żaden sposób, a od rejestracji przejdą parę kroków do poradni ginekologicznej. Tam po badaniu lekarz zadecyduje o przyjęciu na oddział. Przypomnijmy, że oddział rozpoczyna działalność 6 lutego o godz. 8. Do tej godziny pacjentki będą przyjmowane na oddziale w Ustce, a od godz. 8 już w Słupsku. Dla bezpieczeństwa pacjentek pełna obsada personelu funkcj onować będzie w ten dzień w obu miejscach. PODYSKUTUJ NA FORUM GP24.PL 9770137952039 02 Druga strona Glos Dziennik Pomorza Środa, 31.01.2018 Pogoda w regionie Dzisiaj Barometr 1001.7 hPa Wiatr 21-36 km/h Uwaga przelotne opady Czwartek 4°C 2°c Piątek 4°C -1°C *** 3 C o°c Uwaga: w piątek opady śniegu AnnaCzerny-Marecka anna.marecka@polskapress.pl M StUPSZCZANIE BĘDĄ RODZIĆ SIĘ WStUPSKU Od redaktora No wreszcie, po wielu latach przerwy, znowu porodówka mieścić się będzie w słupskim szpitalu, a nie w Ustce. Kiedy w Słupsku wybudowano nowy szpi- tal, nie było dla niej miejsca, co denerwowało ludzi. Zwłaszcza tych, którzy nowy, wcale niemały obiekt, widzieli. Na oddział położniczy i porodówkę pomieszczeń wtedy nie znaleziono, za to pacjenci i odwiedzający błądzą po ciągnących się w nieskończoność szerokich i nikomu nieprzydatnych korytarzach. Taka to budowla. W każdym razie, przyszłym matkom ze Słupska i z najbliższych okolic będzie teraz łatwiej. Chociaż Ustka to nie koniec świata, to jednak ze względów komunikacyjnych Słupsk jest dla nich bardziej przyjazny. Spotkanie dla rodziców niepełnosprawnych dzieci / Jego tematem będą zeznania podatkowe za 2017 rok. Poprowadzi je pracownik Urzędu Skarbowego ze Słupska. Poradzi, jak prawidłowo wypełnić zeznanie roczne, jakie ulgi i odliczenia przysługują rodzicom opiekującym się osobami niepełnosprawnymi, jakie warunki trzeba spełniać, by skorzystać z ulg. Grupa wsparcia „Wiatraczek" ma charakter otwarty, nie wymaga zapisywania się. Słupsk Anna Czerny-Marecka anna.marecka@polskapress.pl Stowarzyszenie na rzecz Osób Niepełnosprawnych „Wiatraczek" zaprasza rodziców dzieci niepełnosprawnych na spotkanie grupy wsparcia. Odbędzie się 6 lutego (wtorek), o godz. 16, w Słupskim Centrum Organizacji Pozarządowych i Ekonomii Społecznej przy ul. Niedziałkowskiego 61 piętro (w budynku jest winda). Panu Przemysławowi Rybickiemu wyrazy głębokiego współczucia z powodu śmierci Ojca składają Kierownictwo Szkoły Policji w Słupsku i kadra kierownicza pionu dydaktycznego Z głębokim żalem zawiadamiamy, że 28 stycznia 2018 r. odeszła w wieku 90 lat Walentyna Sobe Ceremonia pogrzebowa odbędzie się 1 lutego 2018 r. na Starym Cmentarzu. Wystawienie o godz. 10.40, wyprowadzenie o godz. 11.10. Pogrążona w smutku Rodzina Aplikacje do składania e-wniosków są łatwe Rozmowa Od 15 marca rolnicy będą mogli składać wnioski o dotacje unijne. W tym roku po raz pierwszy będą one przyjmowane tylko drogą elektroniczną. Adam Treder, kierownik słupskiego biura Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, mówi o tym. jak wyglądają przygotowania do tej akcji. Czy przygotowania do składania tegorocznych e-wniosków już mszyły? W tym roku wnioski będą przyjmowane od 15 marca do 15 maja. Od 15 marca beneficjenci będą mogli korzystać ze specjalnej aplikacji, ale już wcześniej nasi pracownicy oraz pracownicy słupskiego oddziału Pomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego będą prowadzić szkolenia w Słupsku, ale i na terenie gmin. Te szkolenia rozpoczną się po 15 lutego. Mogą z nich korzystać nie tylko rolnicy, ale i nawet prywatni doradcy. 02S322MOSW H»< 823BS«or/ ORZ < Adam Treder, kierownik słupskiego biura ARMiR Czy wszyscy rolnicy będą musieli składać wnioski drogą elektroniczną? Zgodnie z dyrektywą unijną wnioski elektroniczne muszą złożyć wszyscy rolnicy, którzy ubiegają się o dopłaty. W tym celu będą musieli się posłużyć specjalną aplikacją. Jedynie w przypadku wąskiej grupy rolników, którzy prowadzą tzw. małe gospodarstwa, można będzie składać oświadczenia. Rozumiem, że z tej wspomnianej aplikacji można będzie korzystać poprzez do- mowy komputer czy smartfon? Tak. Aplikacja jest tak przygotowana, że można z niej korzystać z dostępnych urządzeń - komputera domowego, laptopa i smartfona. Wiadomo jednak, że część rolników nie posiada odpowiedniego sprzętu lub nie potrafi obsługiwać sprzętu elektronicznego. Co wtedy? Można wówczas skorzystać z pomocy doradców ODR lub przyjść do naszego biura w budynku urzędu wojewódzkiego przy ul. Jana Pawła II w Słupsku. Tam udostępnimy dwa stanowiska komputerowe, przy których można będzie spokojnie złożyć wniosek. Komputer udostępnimy bezpłatnie. Jak będzie potrzeba, to będziemy także służyć pomocą. Jednak już widziałem ten program. Dlatego mogę zapewnić, że nie powinien sprawić kłopotu. Rozmawiał Zbigniew Marecki Więcej na str. 4 Słupskie drużyny będą walczyć w drugim etapie Olimpiady ZUS Edukacja Zbigniew Marecki zbigniew.marecki@gp24.pl 16 marca w Sopocie uczniowie zmierzą się w etapie wojewódzkim. a 26 kwietnia w Warszawie odbędzie się ogólnopolski finał olimpiady. ZUS ogłosił wyniki I etapu olimpiady wiedzy o ubezpiecze- niach społecznych. Do wojewódzkiego etapu zakwalifikowało się 20 trzyosobowych zespołów z pomorskich szkół. Uczniowie zwycięskich szkół wzięli udział w „Lekcjach z ZUS", później zgłosili się do olimpiady wiedzy i przeszli do II etapu. Słupsk będą reprezentować uczniowie ILO, Zespołu Szkół Ekonomicznych i Technicznych, LO im. Wac- ława Sierpiń-skiego oraz Zespołu Szkół Technicznych. Ekipa z I LO zdobyła komplet punktów. To już kolejny sukces tej szkoły. Rok temu reprezentowała Pomorze w ogólnopolskim finale. Zwycięzcom olimpiady organizowanej przez ZUS indeksy oferuje osiem uczelni. Wiele innych wyróżnia laureatów dodatkowymi punktami w procesie rekrutacji. To efekt umów, jakie ZUS zawiera z uczelniami. Indeksy oferują między innymi: Uniwersytet Gdański, Akademia Pomorska w Słupsku, Uniwersytet Warszawski czy Katolicki Uniwersytet Lubelski. ©® O: Ferie bez śniegu nie muszą być nudne. Wiele atrakcji dla uczniów odpoczywających od zajęć szkolnych przygotowały ośrodki kultury i sportu w Słupsku (na zdjęciu - MDK). Lekcje pływania, warsztaty z nauki szycia, gry planszowe, warsztaty piosenki cieszą się popularnością. Na Czytelników czekamy w redakcji „Głosu Pomorza" w Słupsku przy ui. Henryka Pobożnego 19 tel. 59 848 8100 Paulina Musialska --------- _ , KALENDARIUM 32.01 1633 Rozpoczęły się obrady Sejmu, poprzedzające koronację króla-elekta Władysława IV Wazy. 1793 II rozbiór Polski: Prusacy zajęli bez walki Poznań. 1865 Izba Reprezentantów Stanów Zjednoczonych przyjęła 13. poprawkę do konstytucji znoszącą niewolnictwo. 1915 I wojna światowa: w walce z Rosjanami pod Bolimowem (pow. skierniewicki) armia niemiecka użyła po raz pierwszy broni chemicznej (bromku ksylilu), który z powodu niskiej temperatury okazałsię nieskuteczny. 1943 Feldmarszałek Friedrich Paulus poddał się dowódcy 64. Armii gen. Michaiłowi Szumiłowowi po klęsce dowodzonej przez siebie 6. Armii w bitwie stalingradzkięj, 1971 Przywrócono łączność telefoniczną między zachodnim i wschodnim Berlinem. OPINIA Sławomir Nitras, poseł PO Partia to taki okręt, który trzeba ste-rownieprowadzić Jeżeli ustalamy, że trzeba dopuścić do debaty nad oboma projektami, to trzeba się tego trzymać. Proszę zwrócić uwagę, że u nas są też osoby, które mają znacznie bardziej liberalne poglądy, i my musimy zachowaćjedność. Władze PO zrobiły, co mogły, aby wypracować wewnętrzne porozumienia w tej wyjątkowo skomplikowanej sprawie,jakąjest prawo aborcyjne, i naszym obowiązkiem jest w poczuciu wspólnoty je uszanować. To jest kwestia lojalności i wspólnej taktyki politycznej. pofekatimes.pl WALUTY Z 30.01 USD EUR CHF GBP 33374 (-) 4.1458 () 3,5766 0) 4.7118 (*) (+)wzrostceny wstosunku do dnia poprzedniego )spadek ceny w stosunku do dnia poprzedniego Glos Dziennik Pomorza Środa, 31.01.2018 Wydarzenia_03 ówki erowców Bogumiła Rzeczkowska | bogumila.r7eakowska@gp24.pl ' Zwokandy Wczoraj przed Sądem Rejonowym w Lęborku rozpoczął się proces trzech byłych policjantów drogówki, oskarżonych o przyjmowanie łapówek i niedopełnienie obowiązków służbowych. W tej sprawie śledztwo - ze względu na jego rangę - prowadziła Prokuratura Okręgowa w Słupsku. Zakończyła je w maju 2017 roku po przeprowadzeniu trwających półtora roku czynności. Akt oskarżenia został skierowany do Sądu Rejonowego w Lęborku z zarzutami przeciwko czterem policjantom -Waldemarowi P., Tomaszowi N., Wojciechowi N. oraz Jakubowi N. z Komendy Powiatowej Policji w Lęborku - niedopełnienia obowiązków służbowych oraz o przyjmowania korzyści majątkowych. Oprócz Wszyscy oskarżeni odpowiadają z wolnej stopy. Policjantom za korupcję grozi kara do 15 lat więzienia. Natomiast osobom, które wręczały im łapówki - do 10 lat policjantów, którzy dorabiali sobie na kierowcach przekraczających prędkość, prokuratura oskarżyła 17 osób o wręczanie łapówek lęborskim funkcjonariuszom. Kara na własne życzenie Zanim rozpoczął się proces, Jakub N. dobrowolnie poddał się karze. Temu policjantowi nie przedstawiono łapówkarskich zarzutów, lecz tylko niedopełnienie obowiązków. Jakub N. zmieniał kwalifikację wykroczeń - wystawiał kierowcom niższe mandaty za rzekomo łagodniejsze złamanie przepisów ruchu drogowego. Karze na własne życzenie poddało się także siedmiu oskarżonych kierowców. Sąd skazał ich na kary od roku do dwóch lat w zawieszeniu. Wczoraj sytuacja powtórzyła się w przypadku kolejnych trzech oskarżonych kierowców. Sąd na ich wniosek skazał ich na kary roku w zawieszeniu na dwa lata oraz wy- sokie, bo po kilka tysięcy złotych grzywny. Na ławie oskarżonych pozostało więc 10 osób, a wśród nich trzej byli policjanci. - Policjanci przyznali się do zarzutów, ale nie byli zainteresowani dobrowolnym poddaniem się karze. Ich zdaniem, propozycja prokuratora była zbyt wysoka - mówi oskarżający w sprawie prokurator Krzysztof Młynarczyk. - Teraz sprawa dziesięciu oskarżonych została wyłączona. Rozpocznie się nowy proces, który poprowadzi inny sędzia. ..Bądź pan człowiekiem" Według śledztwa, policjanci z Wydziału Prewencji i Ruchu Drogowego Komendy Powiatowej Policji w Lęborku wielokrotnie dopuścili się przyjmowania korzyści majątkowych w czasie służby, gdy kontrolowali kierowców. Za pieniądze nie zatrzymywali kierowcom prawa jazdy, obniżali wysokości należnych mandatów karnych oraz liczbę punktów karnych za popełnienie wykroczenia. Policjanci łamali prawo na drogach w obrębie Lęborka w marcu, wrześniu i październiku 2015 roku. Służbę pełnili w patrolach zmotoryzowanych w różnych konfiguracjach osobowych, w tym w radiowozie nieoznakowanym wyposażonym w wideorejestrator, który umożliwiał im rejestrowanie w ciągu jednej służby dużej liczby wykroczeń drogowych. Trzech policjantów przyjęło łącznie około 35 tysięcy złotych, tysiąc euro i sto franków szwajcarskich. G funkcjonariusze oprócz przyjmowania łapówek nie dopełniali również obowiązków służbowych. W ten sposób działali, by inne osoby osiągnęły korzyści. Nie karali kierowców mandatami i nie nakładali punktów karnych. Zmieniali natomiast kwalifikacje wykroczeń i karali na przykład za przechodzenie przez jezdnię w miejscu niedozwolonym. W przypadkach, gdy kierowca nie miał gotówki, korzystano z bankomatu bez kamery i zasięgu monitoringu. Policjanci reagowali na prośby kierowców typu: „Panie, bądź pan człowiekiem". Do czasu, bo jeden z nich złożył zawiadomienie. ©® Tlenek węgla truł podczas kąpieli Stupsk Alek Radomski aleksander.radomski@gp24.pl 22-latka zatruła się czadem. Trafiła do szpitala. Interweniowała straż pożarna. Zgłoszenie o możliwości zatruciem tlenkiem węgla w mieszkaniu przy ul. Grodzkiej PSP otrzymała w poniedziałek o godz. 22. Na miejscu za pomocą detektora stwierdzono obecność czadu w jednym z pomieszczeń. Zaalarmowano pogotowie. 22-letnia kobieta uskarżała się na złe samopoczucie po kąpieli. Zadecydowano, że powinna trafić do szpitala. - Nasze działania polegały na zakręceniu dopływu gazu do piecyka, który prawdopodobnie nie jest sprawny - informuje st. kpt. Tomasz Pon-czkowski, rzecznik komendanta PSP w Słupsku. Spalona fabryka z tytoniem Kołobrzeg Alek Radomski aleksander.radomski@gp24.pl Fabrykę z linią technologiczną do produkcji papierosów pod Kołobrzegiem rozbili funkcjonariusze Morskiego Oddziału Straży Granicznej. W wytwórni zatrzymano sześciu mężczyzn w wieku od 35 do 51 lat. mieszkańców województwa zachodniopomorskiego. wielkopolskiego, świętokrzyskiego i łódzkiego. Strażnicy graniczni zabezpieczyli tam kompletną linię do produkcji wyrobów tytoniowych, a także agregat, krajankę i opakowania do papierosów. Według opinii biegłego, urządzenia o wartości około 900 tys. zł były w stanie produkować do 2 tysięcy papierosów na minutę. Ustalenia strażników granicznych wskazują, że wytworzony w ten sposób towar trafiał na rynki państw Europy Zachodniej . Budynek gospodar- czy, w którym mieściła się fabryka, był od środka specjalnie wygłuszony. Podczas przeszukania sąsiedniego mieszkania i auta jednego z zatrzymanych natrafiono na rewolwer, pistolet hukowy oraz kilkadziesiąt telefonów komórkowych. Wszystkim mężczyznom przedstawiono zarzut nielegalnego wyrabiania wyrobów tytoniowych, co zagrożone jest karą grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do dwóch lat. 38-latek będzie także odpowiadał za posiadanie bez zezwolenia broni palnej, za co grozi kara do ośmiu lat pozbawienia wolności. Po usłyszeniu zarzutów mężczyźni zostali zwolnieni. Śledztwo prowadzą funkcjonariusze z Placówki Straży Granicznej w Kołobrzegu pod nadzorem miejscowej prokuratury. Łączną wartość urządzeń, tytoniu i ujawnionych przedmiotów szacuje się na przeszło 1,2 min zł. sob vość Nominowani w 4 kategoriach wyjątkowi ludzi Zobacz ranking i zagłosuj na swojego kandydata WWW.gp24.pl/plebiscyty/człowiek -roku Partnerzy plebiscytu ^NETTO Więcej la mniej 04_Słupsk Głos Dziennik Pomorza Środa, 31.01.2018 Powstaje fundacja Serce Serc - nowa organizacja pomocowa 4*^ Zbigniew Marecki zbigniew.marecki@gp24.pl Stupsk Grupa osób ze Słupska i powiatu słupskiego pracuje nad powołaniem fundacji Serce Serc. która ma działać na po4u pomocowym. Ma wspierać dzieci, seniorów oraz młodych ludzi którzy chcą rozwijać swoje zdolności artystystyczne. O idei fundacji opowiedział nam Rajmund Klimaszewski, właściciel Biura Podróży Rajtur w Słupsku. Według niego pomysł założenia fundacji narodził się podczas współpracy kilkunastu osób, które spontanicznie zaczęły działać, aby zorganizować akcję „Wędrówki Świętego Mikołaja Krainą w Kratę". « T, Rajmund Klimaszewski jako św. Mikołaj podczas jednego z grudniowo-styczniowych spotkań W czasie jej trwania udało się zorganizować cykl spotkań ze Świętym Mikołajem między innymi w Miejskiej Bibliotece Publicznej, Specjalnym Ośrodku Szkolno-Wychowawczym, w Wojewódzkim Szpitalu Specjalistycznym na oddziałach pediatrycznymi chirurgii dzie- cięcej, w Specjalnym Ośrodku Szkolno-Wychowawczym w Damnicy, Klubie Seniora NOT w Słupsku, Komendzie Hufca ZHP z harcerzami oraz z dziećmi z fundacji Wiatraczek. Poza tym dzięki tej akcji 22 grudnia 65 dzieci z pięciu domów dziecka podległych Po- wiatowemu Centrum Pomocy Rodzinie w Słupsku spotkało się ze Świętym Mikołajem i jego asystą, którzy przywieźli ze sobą specjalnie przygotowane paczki. - A wszystko to zaczęło się od wsparcia ze strony szklarzy z Zakładu Szklarskiego przy 90 min zł dopłat dla rolników słupski Zbigniew Marecki zbigniew.maredd@gp24.pl W powiecie słupskim rolnicy w ramach unijnych dotacji rocznie otrzymują w sumie ok. 90 milionów złotych. Spośród powiatowych biur Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w województwie pomorskim biuro słupskie wypłaca najwięcej pieniędzy uprawnionym wniosko-dawcom. Tylko o same dopłaty bezpośrednie co roku ubiega się ponad 2800 rolników z powiatu słupskiego. Natomiast o płatności rolno-środowiskowe wnioskuje około tysiąca osób z powiatu słupskiego. - Beneficjenci ubiegają się także o inne rodzaje dopłat. Do przyjęcia ich wniosków jesteśmy bardzo dobrze przygotowani. Aplikacja, którą w tym roku udostępnimy, jest o wiele łatwiejsza i bardziej dostępna niż ta, która była wykorzystywana w 2014 roku - zapewnia Adam Treder, kierownik słupskiego biura ARiMR. Według danych ARiMR w 2017 roku wnioski o przyznanie płatności bezpośrednich w całym kraju złożyło l min 342 tys. rolników. Całkowita pula środków przeznaczona na płatności bezpośrednie za 2017 r. wynosiła 14,8 mld zł. Oświadczenie dla małych rolników W tym roku ważne jest także to, że wprowadzono możliwość składania oświadczenia zamiast wniosku o dopłaty bezpośrednie. W oświadczeniu rolnik ma potwierdzić, że w ostatnim roku nie ma zmian w jego gospodarstwie. Oświadczenia będą mogli składać rolnicy, których gospodarstwo nie przekracza 10 ha. W ocenie resortu rolnictwa takie oświadczenia może złożyć 300-500 tys. osób. Oświadczenia takie będzie można składać od 15 lutego do 14 marca. Co ułatwi eWniosek Plus Według ARiMR główne korzyści wynikające z wypełniania oraz złożenia wniosku o przyznanie płatności na rok 2018 poprzez aplikację eWniosekPlus to przede wszystkim brak konieczności uzupełniania danych w zakresie płatności obszarowych. Ponadto wszystkie dane generowane są automatycznie na podstawie narysowanych granic upraw i wybranych płatności. Nie będzie także konieczności wielokrotnego rysowania tych samych powierzchni w ramach działek rolnych głównych i podrzędnych. Istotne jest także to, że we wniosku (Małki rolne generowane są automatycznie na podstawie narysowanych Aplikacja, którą w tym roku udostępnimy. Jest o wiele łatwiejsza I bardziej przystępna niż poprzednia z 2014 roku. AdamTteder granic upraw i wybranych płatności. Ponadto elektroniczny wniosek daje dostęp do aktualnych danych referencyjnych, które prezentowane są w ramach przeglądu danych dla działek referencyjnych oraz wykorzystywane podczas kontroli wstępnych. Nowy wniosek umożliwi również złożenie go bez konieczności modyfikowania danych, w przypadku gdy powierzchnie deklarowane do płatności oraz ich położenie nie uległy zmianie w stosunku do poprzedniego roku (dostępne w ramach uproszczonego trybu wypełniania wniosku). Z kolei wyświetlane na bieżąco w trakcie wypełniania wniosku wskazówki w zakresie uzupełniania pól ułatwią pracę z wnioskiem. Taką samą rolę będą pełnić komunikaty o stwierdzonych brakach lub błędach we wniosku o przyznanie płatności, bo ich poprawienie lub uzupełnienie przed zatwierdzeniem i wysłaniem wniosku do biura powiatowego ARiMR pozwoli na uniknięcie zmniejszeń kwot płatności ze względu na stwierdzone nieprawidłowości. Wkrótce udostępnią program demonstracyjny Od 12 lutego 2018 r. wszyscy rolnicy za pośrednictwem strony internetowej ARiMR: www.-arimr.gov.pl, będą mogli zapoznać się z wersją demonstracyjną aplikacji eWniosekPlus. ARiMR nadal będzie przesyłać rolnikom wstępnie wypełniony wniosek, tak zwany wniosek spersonalizowany wraz z załącznikami wersji papierowej (do 2020 r.). Należy jednak traktować go jedynie informacyjnie. ©® ulicy Mostnika w Słupsku - dodaje pan Klimaszewski. Już w ramach fundacji Serce Serc grupa organizacyjna chce w przyszłym roku organizować podobne spotkania na terenie Słupska i powiatu słupskiego. - Okazało się, że na tym terenie mieszka wiele osób, które chcą pomagać innym, ale po prostu nie mają na to czasu. Fundacja może im w tym pomóc - tłumaczy pan Klimaszewski. Organizatorzy fundacji chcą także docierać do środowisk seniorów. Z tego względu 25 stycznia chór Epifonia z Wrześcia wystąpił na spotkaniu seniorów skupionych wokół słupskiej struktury Naczelnej Organizacji Technicznej. Kolejny cel organizacji to wsparcie uzdolnionych artystycznie dzieci poprzez kontakt z różnymi pracowniami i twórcami ludownymi z regionu słupskiego. ©® KOMENTARZ WSPÓLNE DZIAŁANIE SPRZYJA NOWYM I CIEKAWYM POMYSŁOM Z dużym zainteresowaniem słuchałem wczoraj pana Klimaszewskiego. Jego relacja budzi nadzieję i wiarę w ludzi, którzy wspólnie chcą coś zmieniać na lepsze w swoim otoczeniu. Nie wiem, czy wszystkie plany i zamierzenia organizatorów nowej fundacji się powiodą, bo w życiu bywa różnie i początkowe plany ulegają zmianie. Dla mnie ważne jest to, że grupa ludzi, którzy organizują się wokół wspólnej idei, jest otwarta na innych. Z tego względu po uzyskaniu jego zgody podaję numer telefonu komórkowego pana Klimaszewskiego: 783 466 450, bo może ktoś będzie chciał dołączyć. Wszystkim, którzy wsparli nas słowami otuchy i serdeczną myślą, nadesłali kondolencje oraz uczestniczyli w uroczystościach pogrzebowych i pożegnali naszego kochanego Męża, Tatę, Teścia, Dziadka i Pradziadka ś+p Janusza Mey wyrażamy serdeczne podziękowania. Rodzina Z głębokim żalem zawiadamiamy, że 30 stycznia 2018 roku odszedł śtP Jerzy Wenda Ceremonia pogrzebowa odbędzie się 2 lutego 2018 roku na Starym Cmentarzu w Słupsku. Wystawienie w kaplicy o godz. 13.30, wyprowadzenie o godz. 14.00. Msza św. o godz. 8.00 w kościele pw. św. M. Kolbego. __Pogrążeni w smutku Żona z Rodziną___ Pani Teresie Śledź sołtysowi sołectwa Barwino wyrazy głębokiego współczucia z powodu śmierci Męża składają Burmistrz Kępic Magdalena Majewska wraz z pracownikami Przewodniczący Rady Miejskiej Władysław Żmuda-Trzebiatowski wraz z radnymi_ Wyrazy głębokiego współczucia Mirosławowi Dzikowskiemu z powodu śmierci Siostry składają Zarząd, Dyrekcja i Pracownicy „Jantar" Sp. z 0.0. w Słupsku Glos Dziennik Pomorza Środa, 31.01.2018 Reklama 05 SPONSORZY I PATRONI MEDIALNI: Głos ams m HELIOS ROCK y\p 3111115 ~ta: 1 '# P1 łc. . -**-^4 Aft Plf»i ns BI %JOf * fJ1' \ IC, W.ttUuZ I S> Wgi! 1S2L:® ^ \ Sponsorzy i patroni medialni: ams gzi Helios hock \|\p 06 Kraj - Świat Glos Dziennik Pomorza Środa, 31.01.2018 Wolne niedziele. Prezydent Duda: Przywracamy normalność ZAKAZ HANDLU WTE NIEDZIELE NIE ZROBISZ ZAKUPÓW W tym roku sklepy zostaną zamknięte: 11 i 18 marca; 1, 8.15 i 22 kwietnia; 13 i 20 maja; 10 i 17 czerwca; 8,15 i 22 lipca; 12 i 19 sierpnia; 9.16 i 23 września; 14 i 21 października; 11 i 18 listopada oraz 9 grudnia. W 2019 r. zakupy będzie można zrobić tylko w jedną niedzielę w miesiącu, a od 2020 r. zakaz obejmie wszystkie niedziele (wyjątkiem będą np. te przed świętami). BĘDA KONTROLE INSPEKCJI PRACY Przestrzeganie nowych przepisów będzie kontrolowała Państwowa Inspekcja Pracy. Ustawa przewiduje karę grzywny za złamanie zakazu handlu w niedziele ■ w wysokości od 1 tys. zł do 100 tys. zł, a nawet -przy uporczywym łamaniu zakazu - karę ograniczenia wolności. Danuta Rutkowska, rzecznik prasowy Głównego Inspektora Pracy, przyznała w rozmowie z „Gazetą Pomorską", że nie przewidziano dodatkowych etatów dla kontrolerów. - Pomimo braku dodatkowych pieniędzy inspektorzy będą wykonywać przypisane im kontrole przestrzegania zakazu pracy w handlu w niedziele, w miarę posiadanych możliwości kadrowych i finansowych - dodała rzecznik GIP. angielskiej i niemieckiej, ale w najbliższym czasie ma zostać rozszerzony o wersję w języku hiszpańskim. W serwisie zamieszczane będą materiały zgromadzone w archiwach Polskiego Radia. Autorami wielu z nich są polscy, niemieccy i izraelscy historycy. Jak podkreślają założyciele, portal pozwoli dotrzeć do prawdy na temat niemieckich obozów koncentracyjnych, niemieckich obozów śmierci i niemieckich obozów pracy, i w sposób oczywisty ustalić, kto był odpowiedzialny za to, co działo się na terytorium Polski, ale nie tylko w czasie II wojny światowej. ©® Ambasador Izraela: To była decyzja premiera. Dyplomaci mają swoje Instrukcje Warszawa Jakub Oworuszko jakub.oworuszko@polskapress.pl -Miałam coś cafldem innego do powiedzenia, ale niemożf-we byto normalnie fakcjono-wać. kiedy w Izraelu bytajuż decyzja premiera i kiedy dyploma-a mają swoje instnicge-mówiła wczoraj wraduRMF ambasador Izraela wPołsce Anna AzarL W trakcie sobotnich obchodów 73- rocznicy wyzwolenia obozu Auschwitz-Birkenau Anna Azari skrytykowała przyjętą przez Sejm ustawę o DPN zakładającą m.in. kary dla osób, które obarczają naród polski współodpowiedzialnością za Holokaust. - Mamy nadzieję, że możemy znaleźć wspólną drogę, żeby zrobić jakąś zmianę w tej nowelizacji. Dlatego że Izrael też rozumie, kto budował Auschwitz i inne obozy, i wszyscy wiedzą, że nie byli to Polacy. U nas tę nowelizację traktuje się jak niemożliwość powiedzenia prawdy o zagładzie. Wszyscy są oburzeni - mówiła w sobotę ambasador Izraela. - Próbowałam powiedzieć panu Morawieckiemu, że ja to zrobię, przed ceremonią - zaznaczyła. Tę wersję potwierdził Mariusz Chłopik z Centrum Informacyjnego Rządu. „PaniAmba-sadorpKekazała informacje premierowi. Na uroczystości, z racji na fatalną pogodę, dotarliśmy pięć minut przed ich rozpoczęciem" - wyjaśnił na Twitterze. Jak przekonuje Anna Azari, „zupełnie nie ma sporu" o określenie „polskie obozy śmierci". -Izraelczycy wiedzą, że to niemieccy naziści budowali obozy w Polsce - wyjaśniała. Pytana 0 Jaira Lapida (kandydat na premiera Izraela), który pisał w weekend na Twitterze o „polskich obozach" przyznała, że w Izraelu trwa kampania wyborcza 1 temat Holokaustu jest wykorzystywany. - Mam nadzieję, że nie wyrzucimy razem do śmieci wszyst- kiego tego, co zrobiliśmy przez ostatnie 27 lat. Dużo ludzi pracowało nad tym, włączającnp. profesora Sze wacha Weissa. I mam nadzieję, żetowszystko dojdzie do jakiegoś konstruktywnego dialogu - podsumowała Azari. Wczoraj w południe wystartował przygotowywany od pięciu miesięcy portal GermanDeathCamps.info. Internetowy serwis edukacyjno-społeczny Polskiego Radia ma za zadanie przybliżyć odbiorcom z różnych krajów historię niemieckich obozów koncentracyjnych i obozów pracy z czasów n wojny światowej. Portal został uruchomiony w trzech wersjach językowych - polskiej, Jakub Oworuszko. A1P jakub.oworiKzko@polskapress.pl Warszawa Czeka nas rewolucja w handlu. Od marca sklepy będą czynne tylców niektóre niedziele. Właściciele sieci handlowych już wiedzą, jak ominąć zakaz, eksperci ostrzegają, że prace stracą tysiące osób. asprze-dawcy obawiają się tłumów klientów w soboty. - To istotny moment przywrócenia pewnej normalności, pokazania solidarności, tej wew-nątrzspołecznej. Solidarności tych, którzy w handlu nie pracują i mają wolne w niedziele, z tymi, którzy w handlu pracują i do tej pory to nie była dla nich niedziela, którą mogli spędzić ze swoimi dziećmi, małżonkami, rodziną. Tym ludziom ta wolna niedziela się należy -przekonywał prezydent Andrzej Duda w trakcie uroczystego podpisania ustawy ograniczającej handel w niedziele. Jeszcze we wtorek rano Nowoczesna apelowała do prezydenta, by nie podpisywał ustawy. Partia prowadziła pod koniec ubiegłego roku akcję pod hasłem „Kupuję, kiedy chcę" i zebrała 20 tys. podpisów pod apelem do posłów, by nie popierali zakazu. Politycy Nowoczesnej przekonują, że Polacy chcą robić zakupy w niedzielę, i przywołują wyniki badań, z których wynika, że ponad połowa społeczeństwa jest przeciwna zakazowi. - Od początku byliśmy przeciwni zakazowi - nie kryje Krzysztof Kajda, dyrektor de- Wierzę w to, że przywracamy normalność - przekonywał prezydent Andrzej Duda w trakcie uroczystego podpisania ustawy ograniczającej handel w niedziele partamentu prawnego Konfederacji Lewiatan. - Każde takie ograniczenie skutkuje zmniejszeniem zatrudnienia i dochodów. Spowoduje, że centra han-dlowo-usługowe będą pracowały ponad 40 dni w roku krócej. Zmaleje zatrudnienie, co dotknie nie tylko osoby pracujące w sklepach, ale również w restauracjach, ochronie mienia i przy sprzątaniu. O ile sprzedaż artykułów pierwszej potrzeby, jak żywności, zapewne przeniesie się na inne dni tygodnia, o tyle sklepy ze sprzętem sportowym, odzieżą, artykułami budowlanymi czy wyposażeniem wnętrz zmniejszą sprzedaż i zatrudnienie. - Boję się, co czeka nas w soboty - martwi się z kolei kasjerka z jednej zBiedronekwBydgosz-czy. - Wystarczy teraz przyjść na zakupy, gdy następnego dnia przypada wolne. To jest koszmar! Tłum kupujący na zapas, jakby następnego dnia miała wybuchnąć wojna - wyjaśnia. Polacy lubią niedzielne zakupy, więc przedsiębiorcy nie chcą na tym stracić. Pojawiają się coraz to nowsze pomysły, jak ominąć przepisy. Niektórzy zapowiadają otwieranie w niedziele showroomów - jako miejsc do przymierzania ubrań czy przeglądania AGD, które można będzie kupić w intemecie, np. za pomocą smartfona. Transakcja odbędzie się za pomocą intemetu,atonie jest zakazane. Towar odbierzemy w sklepie, gdzie w niedzielę będzie mogła pracować m.in. ochrona. - Prawo zezwala na pracę od godz. 6 jednego dnia do 6 następnego, czyli całą dobę - komentuje Jan Dopierała, sekretarz Sekcji Krajowej Pracowników Handlu NSZZ „Solidarność". - W sytuacji, gdy sieciom zabraknie jednego dnia w tygodniu, mogą wykorzystać ustawową możliwość i wydłużyć godziny otwarcia sklepów, by wyjść na swoje. Zatrudnieni spędzą więc w pracy jeszcze więcej czasu niż dziś. Pojawiły się także informacje, że pracownicy Biedronki będą przychodzić do pracy w poniedziałki o godzinie 00.15. W ten sposób przygotują dyskont na przyjęcie klientów po jednym dniu wolnym. - Żadne decyzje w tej sprawie nie zapadły. Trwają różnego rodzaju analizy wewnętrzne mające na celu sprostanie oczekiwaniom zakupowym naszych klientów po zmianie prawa -odpowiada biuro prasowe Jeronimo Martins, właściciel Biedronki. Biznes zrobią na pewno stacje paliw, które będą mogły być czynne w każdą niedzielę. I tak np. państwowy Orlen zapowie- 76% Polaków popiera zagwarantowanie pracownikom dwóch wolnych niedziel w miesiącu, ale bez zakazu handlu - Kantar TNS dział, że zamierza sprzedawać nie tylko paliwo i drobne prze-■ kąski, ale także: obuwie, biżuterię, alkohol, mięso, wędliny, akcesoria RTV i AGD, wyroby cukiernicze. - Poszerzenie oferty dotyczy także m.in. koszulek sportowych, strojówpiłkarskich, gadżetów patriotycznych związanych z ioo-leciem niepodległości, wyrobów pończoszniczych, dodatków odzieżowych, takich jak rękawiczki, krawaty i szelki, arty-kułówfiitrzarskich, parasoli, wyrobów porcelanowych, ceramicznych, szklanych oraz środków czyszczących - informuje biuro prasowe PKN Orlen. ©® Współpraca Agnieszka Domka-Rybka Witamina D - zimą potrzebuje jej każdy człowiek strona 8 Najnowsze badania wykazują, że ponad 90 procent Polaków ma niedobory witaminy życia Tomasz Stockinger o zdrowym duchu w zdrowym ciele strona 9 Znany aktor ma 63 lata i ciągle jest w świetnej formie. Jak to robi? Zdradził nam swoje metody. Czy morsowanie może zwiększyć naszą odporność? strona 10 Kąpiele morsowe możemy porównać do krioterapii. Pomagają na wiele chorób strona ZDRO NUMER 1 (01) • ŚRODA 31 STYCZNIA 2018 JAK SKUTECZNIE BRONIĆ SIĘ PRZED NOWOTWORAMI? Atakują coraz częściej Radzimy, jak skutecznie ograniczyć ryzyko zachorowania Pokonaj mmntwór Paula Goszczyńska pauia.goszczynska@polskapress.pl Rak-to brzmi jak wyrok. Jednak wcale nie musi nim być. Bo Bezy się przede wszystkim pro-fflaktyka i rozsądek. Znaczna część nowotworów wykryta we wczesnym staefium jest mażflwa do wyleczenia wlOO procentach. Statystyki zachorowalności nie pozostawiają złudzeń - każdego roku coraz więcej osób choruje na nowotwory. Okazuje się, że główną przyczyną jest zaniedbanie profilaktyki. To z kolei oznacza, że często szkodzimy sami sobie. Przerażające liczby W porównaniu do danych z lat 80., obecnie na nowotwory złośliwe zapada w Polsce prawie 2,5 raza więcej osób. Najwięcej, zarówno wśród kobiet, jak i mężczyzn, choruje na raka płuc. Pod względem zachorowalności właśnie na nowotwór płuca, Polska jest również w niechlubnej czołówce Unii Europejskiej - znajdujemy się na trzecim miejscu, za Węgrami i Danią. Wśród kobiet prawdziwe żniwo zbiera nowotwór piersi. Biorąc pod uwagę obecnie żyjące Polki, co 14. w ciągu swojego życia zapadnie na tę cho- robę. Co więcej, rak piersi jest pierwszą przyczyną zgonów pań w wieku od 40 do 55 lat. Mężczyźni natomiast najczęściej, zaraz po raku płuc, chorują na nowotwór gruczołu krokowego. W ciągu ostatnich trzech dekad zachorowalność na raka prostaty drastycznie wzrosła -wiatach 80. wynosiła około 2 tysięcy przypadków rocznie, a w ostatniej dekadzie ponad 12 tysięcy zachorowań. Podsumowując - każdego roku w Polsce umiem ponad 350 tysięcy ludzi. Blisko 100 tysięcy umiera właśnie na nowotwory; 94 tysiące z nich - na nowotwory złośliwe. Tęwafcę można wygrać Nie warto się jednak załamywać. W wielu przypadkach możemy nie dopuścić do rozwinięcia choroby. W tym celu warto postawić na badania profilaktyczne oraz częste kontrolne wizyty lekarskie. W przypadku kobiet standardem powinno być regularne wykonywanie cytologii oraz mammografii. - Każda kobieta w wieku25-59lat może wykonać cytologię w gabinecie ginekologicznym, który ma podpisaną umowę na wykonywanie badań w ramach programu profi-laktycznego. Program ten zakłada, że cytologia powinna być wykonana co trzy lata i żadna z kobiet, które stosują się do ta- Światowy Dzień Walki z Rakiem obchodzimy 4 lutego kiego zalecenia, na pewno nie umrze na raka szyjki macicy. Mammografiazkoleipowinna być wykonywana 00 dwa lata w grupie kobiet 50-69 lat - mówi doktor Leszek Smorąg, ginekolog onkolog. . Dokarmiasz raka dymem? W przypadku raka płuc, który zarówno wśród kobiet, jak i mężczyzn zbiera największe żniwo, od 80 do 90 procent zachorowań ma związek z paleniem. - Substancje zawarte w nagrzanym dymie wpływają na tkanki płuc tak negatywnie, że dochodzi do pewnych mutacji, które rozwijają się w cho- robę nowotworową. Oczywiście równie groźne jest palenie bierne - wystarczy, że często przebywamy w otoczeniu palaczy - mówi doktor Paweł Ry-bojad, chirurg klatki piersiowej. Kto znajduje się w grupie ryzyka i jakie objawy powinny nas zaniepokoić? Odpowiedzi na te pytania pomoże nam uzyskać technologia. - Często przypominam o aplikacji, którą można ściągnąć na swój telefon, a która wymyślona została przez Węgrów. Nazywa się LungScreen i jest bardzo prosta w obsłudze. Wystarczy odpowiedzieć na kilka podsta- wowych pytań i dowiedzieć się, jak duże ryzyko zachorowania nas dotyczy. Polecam też polską aplikację POLGRP, która pozwoli nam zasięgnąć rzetelnej wiedzy - informuje doktor Rybojad. Porzuć złe nawyki, naucz się J-L—_ 1. doorycn Oczywistym jest, że nie istnieje żaden pewny sposób na zupełne uniknięcie zachorowania na nowotwór. Zależy to od naszych genów, wieku i stylu życia. Jednak wbrew powszechnej opinii, tylko niewielka część z chorób nowotworowych rozwija się w wyniku dziedziczenia. Jak przekazuje Ministerstwo Zdrowia, większość z nich to efekt długotrwałego gromadzenia uszkodzeń DNA. Zdrowy tryb życia może redukować ilość tych uszkodzeń. Włączmy do swojej codzienności aktywność fizyczną - badania potwierdzają, że szczupła sylwetka pozwala uniknąć do 20 procent nowotworów związanych z nadmiarem tkanki tłuszczowej. Kolejnym krokiem niech będzie zbilansowana dieta -powinna dostarczać prawidłowej ilości energii i poszczególnych składników pokarmowych. Pomocne okażą się również szczepienia przeciwko wirusom, które mogą powodować pewne nowotwory. LEKARZ RADZI Profesor Rafał ZieRński. laryngolog, mówi o tym, jak skutecznie walczyć z przeziębieniem strona 8 Doktor Roman Gołąbek. chirurg naczyniowy, o pierwszych objawach żylaków strona 8 Doktor Sławomir Białek, specjalista medycyny rodzinnej, radzi, jak podnieść odporność organizmu strona 8 08 Strona Zdrowia Glos Dziennik Pomorza Środa, 31.01.2018 Paula Goszczyńska paula.goszaynska@polskapress.pl JESTEŚ ODPOWIEDZIALNY ZA SWOJE ZDROWIE. NIE ZEPSUJ TEGO Komentarz Nowotwory plagą naszych czasów? Statystyki wskazują, że faktycznie tak jest. A może być jeszcze gorzej. Na szczęście w dość dużym stopniu sami mamy wpływ na to, czy rak przejmie kontrolę nad naszym życiem. Problem w tym, że albo o tym nie wiemy, albo zapominamy, albo - co najgorsze - wygrywa lenistwo. Kiedy ostatnio korzystali Państwo z profilaktycznych badań? Właśnie. Z ankiet przeprowadzonych wśród pacjentów wynika, że większość nie bada się, bo: „lepiej nie wiedzieć", „jeszcze mi coś znajdą", „trudno dotrzeć na badanie", „wstydzę się". Pamiętajmy, że profilaktyka ma nas upewnić w tym, że jesteśmy zdrowi. Nawet jeżeli zmiana zostanie wykryta, to jej wczesne stadium pozwoli na całkowite wyleczenie. Jeden z lekarzy, z którymi rozmawiałam, wspominał młodą, elegancką kobietę, która zgłosiła się na wizytę z powodu błahych dolegliwości. Pacjentka rozumiała, że bez dodatkowej diagnostyki lekarz nie był w stanie postawić ostatecznego rozpoznania. Mimo tego nie pokazała się przez kolejne trzy lata. Kiedy przyszła, był to już zaawansowany rak szyjki macicy. A jej życie mogło potoczyć się zupełnie inaczej... Oczywiście nie na wszystko mamy wpływ. Czasem na rozwój nowotworu wpływają geny oraz zanieczyszczone środowisko i żywność. Jednak zamiast składać broń, zróbmy sobie prezent bez okazji i odwiedźmy naszego lekarza. Działać profilaktycznie możemy również sami - w domu. W jednym z artykułów opisujemy, co i jak jeść, by naszą dietę można było określić jako antyrakową. Okazuje się, że na talerzu wcale nie musi być nudno, a wręcz przeciwnie. Pamiętajmy: aż 50 procent naszego stanu zdrowia zależy od nas samych, czyli nasz los leży w naszych rękach. Miłej lektury! ZAPYTAJ LEKARZA Jak wyglądają pierwsze objawy infekcji górnych dróg oddechowych? C-) LEKARZ RADZI: In Yf fekcje górnych dróg ^ oddechowych spowodowane są przez wirusy. Do najczęściej występujących objawów zaliczamy katar, ból gardła, bóle stawów i mięśni oraz ogólnie złe samopoczucie. Początki choroby często z powodzeniem udaje się zahamować przy pomocy domowych sposobów. Niestety, czasami może ona przejść w kierunku ostrego zapalenia zatok i ucha środkowego. Wf takich sytuacjach najpierw powinniśmy skierować się do lekarza rodzinnego, a w razie braku poprawy stanu naszego zdrowia do laryngologa. Profesor Rafał Zieliński W jakim czasie po wystąpieniu objawów przeziębienia powinniśmy zasięgnąć rady lekarza? LEKARZ RADZI: Je \jU żeli dolegliwości nie Tj są silne, to spokojnie możemy skorzystać z lekarstw wydawanych w aptece bez recepty. Nie mają silnego działania, a są całkiem skuteczne. Natomiast, jeśli jakiś symptom nas niepokoi, objawy długo nie ustępują i mamy wątpliwości co do naszego stanu, to powinniśmy się zgłosić do lekarza. Pomoc specjalisty pierwszego kontaktu często jest tu wystarczająca. Profesor Rafał Zieliński Żylaki to spory problem. Czy są jakieś pierwsze sygnały, których nie wolno bagatelizować? r -j LEKARZ RADZI: Y(* Uczucie ciężkości ^ nóg, ból i obrzęk po całym dniu siedzenia zabiurkiem, to mogą być pierwsze objawy niewydolności żylnej nóg. Wszystko zaczyna się od sieci widocznych, czerwono-fioletowych pajączków. Pajączki to pierwszy objaw niewydolności żylnej i sygnał, że krew w nogach nie krąży prawidłowo. Zignorowane pajączki - prowadzą do pojawienia się żylaków -mocno zarysowanych żył, które z czasem jeszcze bardziej uwypuklają się pod skórą. Wtedy interwencja chirurga jest konieczna, aby nie dopuścić do niebezpiecznych dla zdrowia powikłań. Doktor Roman Gołąbek Czy nałogi zwiększają ryzyko zachorowania na udar mózgu? LEKARZ RADZI: Pale \jU nie papierosów trzy-Tj krotnie zwiększa ryzyko nie tylko w przypadku zachorowań udarowych, ale również krwotoków śródmózgowych i krwawień podpajęczynów-kowych. Ryzyko wyższe jest u kobiet i dotyczy również biernych palaczy. Ograniczenie narażenia na dym tytoniowy, zarówno w przypadku palaczy aktywnych, jak i biernych jest bardzo istotne w zmniejszaniu ryzyka zachorowania na udarmózgu. Doktor Edyta Brelak Jakie są najczęstsze powody udaru mózgu? LEKARZ RADZI: W 80 \J(* procentach za ryzyko wystąpienia udaru mózgu odpowiada 5 modyfikowalnych czynników. Są to nadciśnienie tętnicze, palenie papierosów, otyłość, nieprawidłowa dieta oraz brak aktywności fizycznej. Zwiększo- ne ryzyko udaru mózgu występuje również u pacjentów z cukrzycą i w tym przypadku każdy pacjent po 45. roku życia raz na 3 lata powinien mieć zmierzony na czczo poziom glukozy. Jeżeli są to pacjenci dodatkowo obarczeni innymi chorobami (chorobą niedokrwienną serca, nadciśnieniem tętniczym, otyłością, miażdżycą czy stanem przed-cukrzycowym), to takie pomiary powinny być wykonywane co roku. Ryzyko zachorowania na udar zwiększają też choroby serca, w tym na przykład migotanie przedsionków, wady zastawkowe serca, miażdżyca tętnic szyjnych, a także dyslipidemia i migrenowe bóle głowy. Prawdopodobieństwo wystąpienia udarów zwiększa także zażywanie środków odurzających i nadużywanie alkoholu. W gronie ryzyka znajdują się ponadto pacjenci z obturacyjnym bezdechem sennym, kobiety w ciąży bądź stosujące doustną antykoncepcję hormonalną, osoby z niedokrwistością sierpowatok-rwinkową i pacjenci z przewlekłymi chorobami zapalnymi, talami jak: reumatoidalne zapalenie stawów lub toczeń rumieniowy układowy. Doktor Edyta Brelak CO, GDZIE? Świat Światowy Dzień Walki z Rakiem Święto obchodzone 4 lutego, ustanowione na Światowym Szczycie Walki z Rakiem zorganizowanym pod egidą prezydenta Francji i dyrektora generalnego UNESCO w lutym 2000 roku w Paryżu. Na spotkaniu przyjęto Kartę paryską, w myśl której rządy krajów świata, które ją podpisały, zobowiązały się do stworzenia programów zapobiegających i metod leczenia chorób nowotworowych, (mg) świat Światowy Dzień Chorego Święto chrześcijańskieobcho-dzone corocznie 11 lutego, ustanowione przez papieża Jana Pawia II w dniu 13 maja 1992 roku w liście do przewodniczącego Papieskiej Rady do spraw Duszpasterstwa Służby Zdrowia kardynała Fiorenza Angeliniego. Miało to miejsce w 75. rocznicę objawień fatimskich i w 11. rocznicę zamachu na życie świętego papieża, (mg) Polska Tydzień Pełnego Uśmiechu Obchodzony od trzeciego poniedziałku lutego z inicjatywy Polskiego Towarzystwa Stomatologicznego. (MG) Z HISTORII Urodził się Johann Friedrich Dieffenbach Niemiecki lekarz i chirurg urodził się l lutego 1792 roku w Królewcu. Dieffenbach jest pamiętany jako pionier chirurgii plastycznej i przeszczepów skóry. Uznanie zdobył swoimi pracami na temat rynoplastyki i chirurgii twarzowo-szczękowej. Pierwsze trepanacje czaszki Najstarsze przykłady trepano-wanych czaszek znane są z Maroka sprzed 13 tysięcy lat, a w Europie za najstarszą tre-panowaną czaszkę uważa się okaz z Ensisheim w Alzacji, z około 5 tysięcy lat przed naszą erą. Mężczyzna, do którego należała, poddał się aż dwóm operacjom: w przedniej części czaszki miał zagojony otwór średnicy ponad 6 centymetrów średnicy, a drugi, zagojony tylko częściowo, wielkości prawie 10 centymetrów. Witamina D - zimą potrzebuje jej każdy człowiek. Suplementuj, by zmniejszyć ryzyko rozwoju raka Nie bez powodu nazywa się ją witaminą życia. Najnowsze badania wykazują, że ponad 90 procent Polaków ma jej niedobory Suplementacja Izabela Mortas izabela.niortas@polskapress.pl Słowo „suplementacja" budzi bardzo różne reakcje. Jedni mówią, że jest bezwzględnie szkodliwa, inni, że pomaga dostarczyć organizmowi brakujących składników. Tymczasem suplementacja niektórych witamin, szczególnie teraz - zimą, jest zalecana także przez lekarzy. Mowa oczywiście o witaminie D, której nie jesteśmy w stanie dostarczyć w odpowiedniej ilości w pożywieniu, ponadto jest ona syntetyzowana w skórze pod wpływem promieni słonecznych, a tych zimą nam po prostu brakuje. W olaesie od października do marca słońce nie znajduje się wystarczająco wysoko na niebie, żeby zaopatrzyć nasze organizmy w witaminę D. Wpływ na to ma też wiele innych czynników. Żyjemy w takiej szerokości geograficznej, gdzie występuje znaczna liczba pochmurnych dni, stosujemy filtry przeciw- TWOJA DECYZJA Z SUPLEMENTAMI NIE MA ŹAKltiW - NIE PRZEDAWKUJ Z powodu przedawkowania mogą pojawić się niepożądane skutki. Nadmiar witaminy A objawia się ociężałością i osłabieniem siły mięśniowej, może zakłócić pracę wątroby, może nasilić choroby skóry, wywołać migrenę. Zbyt duża ilość beta-karotenu powoduje senność. Zbyt duże dawki witaminy D mogą zachwiać równowagę wapniowo-fosforanową. Witamina C w zbyt dużej ilości wywołuje dolegliwości żołądkowe i osłabia pracę nerek w skrajnych przypadkach. Nadmiar witaminy E powoduje uczucie osłabienia mięśni, natomiast przedawkowanie witaminy K może spowodować zmiany w obrazie krwi. alergiczne zmiany skórne. słoneczne, zmienia się nasz styl życia - coraz rzadziej przebywamy na świeżym powietrzu, jeździmy samochodem zamiast spacerować i przebywamy w dużej mierze w zamkniętych pomieszczeniach. To wszystko sprawia, że nasza skóra nie syntetyzuje odpowiedniej ilości tej witaminy. .. Najnowsze badania wykazują, że ponad 90 procent Polaków ma niedobory tej witaminy, więc jesienią i zimą powinniśmy suple- mentować ten niezbędny dla naszego zdrowia składnik. Warto zaznaczyć, że suplementy są dla ludzi zdrowych. Nie są to leki. Suplement to środek spożywczy, którego celem jest uzupełnienie normalnej diety, nie zaś leczenie konkretnych dolegliwości. Suplementy w przeciwieństwie do leków nie są zatwierdzane przez Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, nato- miast są kontrolowane przez inspekcje sanitarne. To jest bardzo ważna różnica. Jeżeli pacjent czuje, że coś jest nie tak z jego organizmem, odczuwa zmęczenie, osłabienie, wypadają mu włosy, skóra jest sucha, wzrok ulega osłabieniu, pojawiają się bóle głowy, bóle stawów, mięśni, problemy z trawieniem lub inne niepokojące objawy, należy zgłosić się do lekarza. Lekarz stwierdzi, czy objawy są przyczyną tylko niedoborów substancji odżywczych, witamin, czy też są to objawy choroby. Jednak witaminę D powinien suplementować niemal każdy. Ta pomaga nam utrzymać mocne kości i zdrowe zęby. Ponadto jej właściwy poziom przekłada się na sprawne działanie układu krążenia, mniejsze ryzyko rozwoju raka oraz szczupłą sylwetkę. Zbyt mała ilość witaminy D może prowadzić do osteoporozy, osłabienia mięśni, rozwoju otyłości, a także przyspieszyć proces starzenia się. Głos Dziennik Pomorza Środa, 31.01.2018 Strona Zdrowia 09 Tomasz Stockinger o zdrowym duchu - w zdrowym ciele Dobrze się odżywia i lubi sport. Ceni mądrości filozofii Wschodu. Tomasz dba o siebie i zachęca do tego Mty styl życia Ewa Lutomska ewa.lukomska@polskapress.pl Jest Pan w doskonałej formie i z całą pewnością nie wygląda na swój wiek. Czy ma Pan jakiś sposób na to, by oszukać czas? - Nie wiem, czy w moim przypadku można mówić 0 oszukiwaniu czasu. Ja, tak jak chyba każdy, po prostu lubię się dobrze czuć, a żeby dobrze się czuć, trzeba coś w tym kierunku robić. Staram się mieć otwartą głowę 1 słuchać, co inni ludzie mówią na ten temat, czytam i sprawdzam różne źródła. A na tym się nie kończy, bo oczywiście próbuję te sposoby wcielać w życie. Mam takie szczęście, że co pewien czas spotykam ludzi, którzy przekazują mi różne pomysły czy rady. Trudno mi nie wspomnieć na przykład o firmie Invex Remedies pana Stanisława Szczepaniaka, którego poznałem przypadkiem. Od kilku lat jestem związany z tą firmą, używam jej produktów, które są źródłem mikroelementów. Sądzę, że dbanie o siebie należy poniekąd do moich obowiązków zawodowych - ludzie chcą oglądać nie tylko dobrego aktora, ale też zdrowego aktora. Naprawdę ciężko pracuję zarówno na scenie, jak i w studio, a w tym roku obchodzę 40-lecie pra^y zawodowej. W studio oczywiście spędzam więcej czasu, pracuję między innymi nad 21. już sezonem „Klanu", a to wszystko wymaga doskonałej kondycji psychofizycznej - przecież wszystko należy najpierw zapamiętać, a później zagrać. Do swojego zawodu staram się podchodzić w sportowy sposób - to trening, trening i jeszcze raz trening. Im jesteśmy lepiej wy-trenowani, tym łatwiej jest nam osiągnąć oczekiwane efekty. Mogę chyba powiedzieć, że zdrowy styl życia mieści się w kręgu moich zainteresowań - liczy się dla mnie to, co na zewnątrz, ale też w środku. Mam tu na myśli ezoterykę i psychosoma-tykę. O tym, że stanowimy ALERGOLOGIA AUDIOIO&A-FONWTRU CHIRURGIA NACtmom chirurgia ogólna CHIRURG*A PlASTiCZHi •%r0b¥ w£wn£t*z« 1S08Y ZAKAŻNK 9kryn010gia ■TR0L06IA KOtOGIA €RNA UOGIA 3L0GW logia BUflGIA OGW YKA C'A Tomasz Stockinger gra doktora w serialu „Klan", ale zdrowie jest dla niego ważne też prywatnie. Na zdjęciu z Pauliną Holtz, czyli serialową córką, Agnieszką pewną całość, wie każdy, kto interesuje się chociażby filozofią Wschodu - psyche wpływa na ciało i odwrotnie. Dbając o ciało, dbamy o psychikę, ale dbając o dobry nastrój, optymizm i pogodę ducha, również pozytywnie wpłyniemy na naszą sprawność fizyczną. Stosuje Pan określoną dietę, ćwiczy? Może jest Pan pod opieką profesjonalistów? - Nie, prawdę mówiąc, nie robię niczego specjalnego. Staram się jednak słuchać mojego organizmu - pozwalam mu spać, kiedy chce spać i jeść, kiedy chce jeść - to, na co ma ochotę. Przemawia do mnie jednak na przykład zjawisko zakwaszenia organizmu. Parę lat temu mój kolega powiedział mi, że wspólnie z całą rodziną codziennie Staram się słuchać mojfgo organizmu -pozwalam mu spać, kiedy chce spać i jeść. kiedy chce jeść-to, na co ma ochotę. TOrtWM Sfmkinepr je kaszę jaglaną, która jest za-sadotwórcza - odkwasza organizm. Zainteresowałem się tym tematem i również zacząłem jeść kaszę; dzięki temu znacznie lepiej się czuję. Prawie codziennie ją sobie przygotowuję, ale przyznaję też, że w ciągu dnia popełniam sporo żywieniowych grzeszków. Jedzenie kaszy chętnie propaguję wśród moich znajomych, ale nie jest łatwo. Większość ludzi podchodzi do kaszy niechętnie -stwierdza, że jest ona niesmaczna, a to przecież nieprawda. Kaszę można przyrządzić na wiele sposobów -na słodko czy na słono. Ale nie to jest najważniejsze -istotne jest, że wszyscy jesteśmy zakwaszeni, a to z kolei prowadzi do różnego rodzaju dysfunkcji i chorób, dlatego też należy działać. Na co jeszcze zwraca pan uwagę? Ja przywiązuję też sporą wagę do witamin i mikroelementów. Bardzo istotny jest dla mnie sen i częste nawadnianie organizmu. Niepokoi mnie fakt, że znajomi, których przekonuję do zdrowego stylu życia, podchodzą do tego bardzo niechętnie -wykazują się sporą niewiarą i często nawet nie próbują zmienić swoich zwyczajów. Dotyczy to nie tylko diety, ale też ćwiczeń czy chociażby sposobów na relaks. Mnie natomiast takie sprawy bardzo interesują i planuję dalej iść wybraną przeze mnie drogą i w tym zakresie się rozwijać. BIOGRAFIA TOMASZ STOCKINGER Za miesiąc kończy 63 lata. Polski aktor teatralny i filmowy. prezenter. Znany między innymi z roli doktora Pawła Lubicza w popularnym serialu „Klan". Cechuje go nie tylko talent aktorski, ale i wokalny. W 2005 roku piosenka Seweryna Krajewskiego „Pogoda na szczęście" w wykonaniu Stockingera i Kai Paschalskiej znalazła się w kompilacji „Ona i on -duety miłosne". W tym samym roku Polskie Radio wydało solową płytę Tomasza Stockingera pod tytułem „Melodią wracasz do mnie". WALCZ ZE STRESEM Jak najłatwiej zrelaksować się po pracy i zapomnieć o stresie? Tomasz Stockinger poleca ciszę - Lubię ciszę i uważam, że każdy powinien starać się każdego dnia spędzić w ciszy trochę czasu, szczególnie ze względu na zgiełk, jaki nas otacza. Pamiętajmy, że w ciszy człowiek wreszcie słyszy własne myśli, może zastanowić się nad nurtującymi go sprawami, ale też właśnie się zrelaksować. Cisza pozwala przeanalizować nasze emocje. To rodzaj obiektywizacji: każdy ma swoje odczucia, zarówno pozytywne Jak i negatywne, i warto przyglądać się im, aprzez ich pryzmat samemu sobie. Obiek- tywizując je, czyli dowiadując się, jakie jest ich źródło, lepiej poznajemy siebie oraz nasze potrzeby. Wszystko, co wynika z lęku, należy eliminować, ponieważ wpływa to na nas negatywnie. Zgodnie z filozofią Wschodu strach i stan zagrożenia to prosta droga do dysfunk-cjiichorób. Dlatego też postawa stabilności emocjonalnej wymaga wyzbycia się obaw. Powinniśmy być radośni, odważni i pamiętać o współczuciu w stosunku do otoczenia - to myśl z bardzo mi bliskiej filozofii Wschodu. .2 g zapytaj lekarza Jak skutecznie poprawić odporność ofgarazmu?Czyje5t jakaś skuteczna metoda? r ~) LEKARZ RADZI Moim zdaniem, zarówno dla ^ dzieci jak i dla seniorów niezbędna jest witamina S czyli spacer. Mamy często proszą mnie o przepisanie ich dzieciom cudownego środka na odporność, ale nie dajmy się zwariować kolorowym opakowaniom suplementów, bo najważniejsza dla naszego zdrowia i odporności jest aktywność fizyczna. Kiedy błona śluzowa gardła i nosa ma kontakt z ostrzejszym powietrzem to potemlepiej reaguje. Jeżeli na zewnątrz mamy temperaturę do -10 stopni Celsjusza to na spacer warto zabrać nawet kilkumiesięcznego dzieciaczka. Doktor Sławomir Białek Czy możemy zadziałać profflak-tycznieiuchronić się przed urazami? Dieta, suplementach mają znaczenie? LEKARZ RADZI: To, \7* czego przede wszyst-X) kim brakuje obecnie dzieciom i dorosłym, to zbyt mała ilość wysiłku fizycznego na świeżym powietrzu. Z drugiej strony czasem wysiłku jest wręcz za dużo, ponieważ coraz wię- cej dzieci i dorosłych uprawia sport niemal zawodowo, a to nie do końca służy każdemu. Jeśli mówimy o sposobie odżywiania - na pewno zbilansowana, lekka dieta pomaga w utrzymaniu zdrowia. Co do tego nie ma żadnych wątpliwości. W przypadku suple-mentacji diety w okresie jesienno-zimowym poleca się witaminę D3, której spożywamy za mało, a w okresie, gdy słońce znajduje się nisko nad powierzchnią ziemi, nie wytwarza się ona w skórze.. uoKtor wojoecn !*cenao Gdyjuż dojdzie do urazu, czy jesteśmy w stanie w pełni wrócić do formy? LEKARZ RADZI: Jest W# to zależne od urazu O i obrażeń, jakie wystąpiły. Możemy mówić o błahych stłuczeniach lub o dużo poważniejszych skręceniach i złamaniach, które wymagają leczenia operacyjnego. Niestety, w jednym lub dwóch zdaniach nie jestem w stanie podać odpowiedniej recepty na to, by przyspieszyć proces leczenia. Ponadto do każdego pacjenta należy podejść indywidualnie i ten proces będzie wyglądał inaczej. oiilfri I <1 n i łi ^----» — uok cor wofciecn xpnoo 10 Strona Zdrowia W sobotę w „Głosie" Światowy Dzień Walki z Rakiem. Dieta antyrakowa. Może być pysznie, a przy tym zdrowo. Skomplikowana zagadka Alzheimera. Historia poszukiwania leku na tę chorobę. Zdrowy styl życia. Porady, jak dzięki diecie i aktywności fizycznej mieć szczupłą sylwetkę Głos Dziennik Pomorza Środa, 31.01.2018 Masz pytanie? Napisz do nas! Odpowiedzą eksperci W dodatku Strona Zdrowia jest miejsce na sprawy szczególnie ważne dla Państwa zdrowia. Współpracuje z nami kilkudziesięciu lekarzy, wybitnych specjalistów. W ostatnich dniach dostaliśmy od Pańtwa wiele pytań. Dziękujemy. Na wiele odpowiadamy w rubrykach oznaczonych stetoskopem. Gorąco zachęcamy do przesyłania kolejnych pytań do naszych ekspertów. Należy je przysyłać na adres: stitinazdiowia@polskapress.pl. Eksperci na bieżąco będą odpowiadać na pytania. Regularne morsowanie hamuje procesy starzenia - Podczas lodowatych kąpieli wytwarzają się olbrzymie ilości endorfin - mówi Piotr Marczewski, zapalony mors i pasjonat zzgadnień związanych z Npotermią oraz wychładzaniem organizmu Walerian Romanowski z Projekt VR Team oraz Piotr Marczewski z zespołu Survivaltech. Morsowanie a zdrowie Paulina Baran baran@echodnia.eu Czy według Ciebie seniorzy mogą morsować? Tak jak najbardziej, ponieważ morsowanie prowadzi nie tylko do wyleczenia różnych chorób, lecz może być stosowane jako działanie profilaktyczne. Warto wymienić tu na przykład choroby serca i układu krążenia. Co ważne morsowanie hamuje procesy starzenia i działa odmładzająco na organizm. Starsi ludzie, którzy korzystają regularnie z zimnych kąpieli są zdrowsi i przejawiają większą radość zżycia. Ile lat ma najstarszy i najmłodszy znany G mors? Najstarszym morsem, którego nie poznałem osobiście, który też był założycielem Świętokrzyskiego Klubu Morsów był Edward Dłużewski, który, niestety, zmarł w 2012 roku w wieku 77 lat. Na 12 Międzynarodowym Zlocie Morsów w Mielnie najmłodszy mors miał 4 lata, natomiast naj- starszy osiemdziesiąt. Moja córka pierwszy raz weszła do zimnej wody w wieku 6 lat i absolutnie nic jej nie było. Przeżyła fajną przygodę, jednak było to zapewne wejście powodowane zapatrzeniem w tatę - dzisiaj już nie morsuje, woli ciepło. Internet pełen jest jednak filmów, zdjęć i publikacji zachęcających do morsowania razem z dziećmi. Ciekawostką jest to, że od jakiegoś czasu regularnie na wspólne morsowanie przyjeżdża do nas pani w zaawansowanej już ciąży -wszystko jest w głowie, uro- dzi nam się więc chyba najmłodszy mors w Polsce. Co byś poradził osobom starszym przed morsowa-niem? Przed rozpoczęciem morsowania osoby starsze powinny zasięgnąć konsultacji lekarskiej. Istnieją choroby, w przypadku których zimne kąpiele są niewskazane lub nawet mogą wywołać wiele niekorzystnych reakcji organizmu. Są to miedzy innymi choroby serca i układu krążenia, nadciśnienie, choroby naczyń mózgowych, epilepsja czy też coraz częściej występująca borelioza. Ważny jest ten pierwszy raz w kontakcie z lodowatą wodą. Pojawia się u niektórych duży stres, który aktywuje wyrzut substancji, pozytywnie działających na system immunologiczny człowieka - dlatego bardzo ważne jest pozytywne nastawienie do morsowania. Osobiście uważam, że nawet lekkie przeziębienie nie powinno być więc przeszkodą przed wykąpaniem się w lodowatej wodzie. Wiele osób może teraz pukać się w głowę, lecz ja doświadczyłem tego w praktyce, wielokrotnie po takiej kąpieli proces zdrowienia znacznie przyspiesza. Dlaczego morsy słyną z tego. że nigdy nie chorują? Kąpiele morsowe możemy z całą pewnością porównać do krioterapii, która jest stosowana na przykład w leczeniu stwardnienia rozsianego. Wejście do wody o tempera- turze bliskiej zera stopni Celsjusza to olbrzymi bodziec termiczny dla naszego ciała, podczas którego obkurczają się nasze powierzchniowe naczynia kfwionośne. W tym momencie krew wycofuje się do naczyń położonych głębiej - co jest naturalną reakcją obronną naszego organizmu, przy okazji poprawiając krążenie w wewnętrznych narządach i tkankach organizmu. Gdy wychodzimy z wody następuje reakcja odwrotna - ponowne ukrwienie skóry, stawów skokowych i kolanowych oraz kończyn górnych odżywiając je i regenerując. Niska temperatura i skrajne warunki, którym poddajemy się podczas morsowania to przede wszystkim trening dla naszego układu odpornościowego. Częste przebywanie w niskich temperaturach hartuje go i systematycznie wzmacnia. CKWRT PIOTR MARCZEWSKI Instruktor w Survivaltech Kielce. Zapalony mors i pasjonat zagadnień związanych z hipotermią oraz wychładzaniem organizmu. W lutym wraz ze współpracownikami spędzi 100 godzin w specjalnej komorze Politechniki Krakowskiej, gdzie panowała będzie temperatura minus 50 stopni Celsjusza. POLAK NA MROZIE Jak zwiększyć odporność organizmu? Krioterapia. Zlikwiduje ból i poprawi twój nastrój Adam Śliwiński, specjalista chorób wewnętrznych: Krioterapia to zabieg leczenia skrajnie niskimi temperaturami, które przeciętnie wynoszą minus 120 stopni. Pacjent przebywa w kriokomorze przez około 2-3 minuty. Następuje wtedy ob-kurczanie naczyń skóry i przepływ krwi do narządów wewnętrznych. Dzięki temu poprawia się ukrwienie oraz metabolizm. Zabiegi te przynoszą ulgę szczególnie osobom cierpiącym z powodu różnych bólów. Krioterapia jak najbardziej sprawdza się w przypadku ludzi starszych. Likwiduje wszelkie dolegliwości kręgu reumatoidalnego, związanego z zapaleniem stawów. Wykazuje działanie przeciwzapalne, przeciw-obrzękowe, poprawia koordynację i sprawność ruchową, a systematycznie wykonywana również nastrój. Udowodniono, że Starsi ludzie korzystający z krioterapii cieszą się lepszym samopoczuciem. Zabiegi przeznaczone sąrównież w przypadku osób po udarach mózgu, po zabiegach operacyjnych na układzie nerwowym, a także tych zmagających się z łuszczycą. Każde wejście do kriokomory poprzedzone jest, oczywiście, badaniem i konsultacją lekarską, ponieważ istnieją pewne przeciwwskazania. Z zabiegu nie może korzystać pacjent z aktywną chorobą wieńcową, zprzeby-tymi zatorami tętnic, z zato-r owością płucną, w trakcie ostrych infekcji - angina, grypa. Jest również grupa ludzi mająca nadwrażliwość oskrzeli i oni również nie zostaną zakwalifikowani. (PG) Poradnik Głos Dziennik Pomorza Środa, 31.01.2018 11 Obniżamy domowe rachunki (cz. 3) f Jak mniej płacić za używanie wody 500złotych - nawet tyle rocznie możesz zaoszczędzić 9 wĘKFfĘĘjji'1 Narzekasz, że cena wody rośnie i chcesz ograniczyć jej nadmierne zużycie? To możliwe -bez większych wyrzeczeń i wydawania dodatkowych pieniędzy! Podpowiadamy, jak to zrobić skutecznie. To, ile wydajemy na utrzymanie domu (comiesięczne, stałe opłaty przeciętnej polskiej rodziny), zależy od wielu czynników. Znaczenie ma miejsce zamieszkania (bo ceny wody się różnią), rodzaj budynku, posiadane urządzenia, ale również styl naszego życia. Zwykle zawsze mamy większe lub mniejsze możliwości zaoszczędzenia na opłatach za wodę. Dzięki prostym poradom niektórzy z nas mogą zyskać nawet 500 złotych rocznie! Jak zaoszczędzić? Przede wszystkim zużywać mniej Cudów nie ma. Nie oznacza to jednak, że mamy przestać się myć... Podobnie jak w przypadku obniżania innych domowych rachunków, aby zaoszczędzić i płacić mniej wystarczy zmienić nieco swoje kosztowne przyzwyczajenia. Wanna bardziej kosztowna niż prysznic Najwięcej wody zużywamy w domu na czynności związane z higieną osobistą. Według różnych szacunków, na kąpiele i mycie zużywamy przeciętnie od 25 do 40 procent całego dziennego zużycia wody. Jedna kąpiel to około 120-150 litrów wody, a dziesięciomi-nutowy prysznic - około 30-40 litrów wody. Jeśli jednak rodzina liczy cztery osoby i każda z nich codziennie bierze kąpiel, przelewamy spore kwoty. Chcesz płacić niższe rachunki? Częściej bierz prysznic, niż wyleguj się w wannie. Gdy wybierzesz szybkie opłukanie ciała, zamiast długiej kąpieli, za każdym razem oszczędzisz kilka złotych. Mało? Robiąc tak codziennie, czteroosobowa rodzina może zaoszczędzić rocznie nawet około 900 zł! Zakręcaj kran. gdy chwilę nie korzystasz W ciągu minuty z odkręconego kranu w łazience wylatuje od 6 do 10 dziesięciu litrów wody, dlatego też podczas szczotkowania zębów czy golenia zakręcajmy kran w przerwach. Róbmy to również podczas ręcznego mycia naczyń. Taki prosty zabieg może sprawić, że kolejne pieniądze -od 300 zł (woda zimna) do 700 zł (ciepła) rocznie zostanie nam w kieszeni. Kap. kap, kap... I tak przelatują Twoje pieniądze Największe straty wody to jednak efekt nieszczelnych instalacji oraz sieci wodociągowych. O sieci dbają zakłady wodociągowe. Domowe instalacje to jednak już sprawa ich użytkowników, dlatego systematycznie sprawdzaj, czy wszystkie krany, prysznic i spłuczka są szczelne. To się opłaca! Weźmy taką nieszczelność spłuczki: przeciek o szerokości 5 mm to straty w ciągu dnia nawet do 400 litrów wody. W ciągu roku to ponad 130 m3. Kapanie z baterii umywalki z częstotliwością 12 kropli na 10 sekund to kolejne 21 litrów w ciągu dnia a ponad 7,5 m3 wody rocznie... Naprawdę opłaca się szybko reagować i naprawiać wszelkie nieszczelności. Kapiący kran widać gołym okiem. W przypadku toalety można wpuścić odrobinę barwnika spożywczego do spłuczki. Gdy barwnik zaczyna się pojawiać w misce, mimo że nie spłukujemy wody, oznacza to, że mamy w toalecie przeciek. Jeśli rachunki za wodę wydają nam się zbyt wygórowane, a nie ma widocznych usterek, można też przeprowadzić inny prosty test. Najpierw upewnijmy się, że wszystkie krany są dokręcone. Potem spiszmy stan liczników z wodomierzy. Ponownie sprawdźmy ich stan po kilku godzinach, po całej nocy. Jeśli jest różnica, szukamy dalej przecieku albo wzywajmy hydraulika. Toaleta to nie śmietnik Zamiast do popielniczki czy kosza, wrzucasz drobne śmieci do toalety? Warto sobie uświadomić, że za każdym razem, kiedy spłukujemy niedopałek papierosa, zużytą chusteczkę czy inne odpadki, marnujemy 4-61 wody! Katarzyna Borek Dane: Open Finance. Home Broker, spółdzielnie mieszkaniowe Najwięcej wody zużywamy przeciętnie na czynności związane z naszą higieną osobistą WYJAŚMAłlY Używaj pralki tylko wtedy, gdy bęben jest w pełni załadowany. Włączaj programy oszczędnościowe. To naprawdę się opłaca Ile czteroosobowa rodzina płaci za wodę Na początek trzeba ustalić, ile zużywamy i jakie są ceny. Jak podał Główny Urząd Statystyczny (w publikacji z 31 października 2017 roku) -przeciętne zużycie wody przez gospodarstwa domowe w 2016 roku wyniosło 32,2 m3 na osobę. Średnia stawka za ciepłą wodę wynosiła w mieszkaniach: z założonymi indywidualnymi licznikami na wodę - 23,97 zł za m3, bez takich liczników - 54,08 zł na osobę. Z kolei średnia stawka za zimną wodę, odprowadzanie ścieków w mieszkaniach z założonymi indywidualnymi licznikami na wodę wyniosła 10,03 zł za m3, bez takich liczników -55,99 zł na osobę. Tyle GUS. Szacuje się, że przeciętnie jedna osoba zużywa około 125 litrów dziennie (w tym jedna czwarta to woda ciepła). Na podstawie między innymi tych oraz innych danych wylicza się, że rachunek z tytułu używania wody przez czteroosobową rodzinę możemy szacować na poziomie około 2.000 zł, ale nawet i 2.400 złotych rocznie. Nawet jeśli twoje rachunki są poniżej tych statystycznych średnich, wciąż są to sumy, które stanowią istotne obciążenie domowego budżetu, dlatego warto wiedzieć, jak ciąć koszty. (OPRAĆ. KB) Perlator. Jeśli go nie masz. to zamontuj To bardzo oszczędne rozwiązanie. Perlatory (czy inaczej aera-tory) napowietrzają strumień wody, która wydostaje się z kranu. To daje wrażenie, że jest jej więcej, podczas gdy w rzeczywistości płynie nawet połowę mniej. Zmniejsz ilość spuszczanej wody Około jednej piątej przelewanej w domach wody zużywają urządzenia sanitarne. Niemal wszystkie montowane obecnie spłuczki mają system dwudzielnego spłukiwania, czyli dwa przyciski - jeden spuszcza większą, drugi mniejszą ilość wody. W większości przypadków ilość wypuszczanej wody można regulować dla jednego i drugiego trybu. Jeśli zrobi się to z wyczuciem, nie zmniejszymy skuteczności urządzenia, a możemy uzyskać miesięczne oszczędność wody - w przypadku czteroosobowej rodziny - na poziomie 500-600 litrów! (KB) WARTO WIEDZIEĆ NA CO ZUŻYWAMY WODĘ W DOMU Przeciętne zużycie w litrach na osobę w ciągu dnia: • picie i gotowanie - 4 • mycie naczyń -12 • mycie ciała -12 • kąpiel - 33 • spłukiwanie toalety - 38 • pranie -18 • sprzątanie - 8. Razem: 125 litrów. ZMYWARKA DO NACZYŃ TO RÓWNIEŻ OSZCZĘDNOŚĆ CZASU Na uniwersytecie w Bonn zmywanie ręczne porównano kiedyś ze zmywaniem w zmywarce o najwyższych parametrach oszczędzania prądu. Ręczne umycie 12 zestawów naczyń (140 sztuk talerzy, kubków, sztućców, itd.) zajęło średnio prawie 80 minut i zużywano do tego 103 I wody oraz 2,5 kW energii do jej podgrzania. Zmywarka potrzebowała do tego maksymalnie 221 wody i 2 kW energii. Oczywiście, najlepiej włączać zmywarkę wówczas, gdy komora myjąca jest pełna. Używając tego urządzenia co drugi dzień, można oszczędzić miesięcznie ok. 600 litrów wody (w porównaniu do mycia ręcznego). Po o uwzględnieniu ceny zużytego przez urządzenie prądu w skali roku może dawać to oszczędności rzędu 70-80 zł. Biorąc pod uwagę cenę zmywarki, na zwrot kosztów trzeba poczekać wiele lat, ale warto rozważyć ten zakup. PRALKA MA TEŻ KRÓTSZE PROGRAMY Nowoczesne pralki mają krótkie programy, na których zużycie wody jest niższe. Pościel, ręczniki, mocno zabrudzone ubrania lepiej wyprać na dłuższym programie i w wyższej temperaturze. Jednak mało zabrudzone rzeczy wystarczy zwykle odświeżyć na krótszym programie, który pozwala oszczędzać wodę. 12_Po godzinach Głos Dziennik Pomorza Środa, 31.01.2018 Z ŻYCIA GWIAZD SHOW-BIZNES Teatr Studio wystawi sztukę o Przybylskiej W warszawskim Teatrze Studio ma zostać wystawiona sztuka, która będzie inspirowana życiem Anny Przybylskiej. Jak ujawniły „Gwiazdy WP", jej roboczy tytuł to „P-Aniulka". Ale może jeszcze oczywiście ulec zmianie. Nie wiadomo jeszcze, kiedy będzie premiera. Co ciekawe, w rolę Przybylskiej wcieli się aktor Sylwester Sitkowiak, który jest bardzo znany z tego, że odgrywa kobiece role. Zaangażowani w sztukę chcą, by wyszła idealnie. SHOW-BIZNES - Michał Witkowski zagra w „Barwach szczęścia" Do tej pory robił przede wszystkim karierę w pisarstwie. Teraz zdecydował spróbować swoich sił na ekranie. W najbliższym czasie zadebiutuje w telenoweli. W „Barwach szczęścia" zagra kontrowersyjnego pisarza. „Absolutnie nie jestem to ja, chcę to podkreślić" -mówił Witkowski na łamach „Faktu". Zobaczymy, jak się sprawdzi w nowej roli i jaka będzie jego rola w serialu. Dawid Kwiatkowski zostanie pisarzem? Młodemu piosenkarzowi nie wystarcza kariera wokalna. Uznał, że bardzo dobrze zna się na dzieciach. Chce powtórzyć wydawniczy sukces Agnieszki Chylińskiej. Od sześciu lat podbija segment dziecięcy książkami o Zezi. Dawid jest przekonany, że jemu też się powiedzie. Właśnie podpisał umowę na wydanie kilku książek. Pierwszą z nich będzie właśnie bajka dla dzieci. SHOW-BIZNES Julia Wieniawa dostała nową fuchę. Kogo zagra? Miniony rok dla młodej aktorki był przełomowy. Zagrała m.in. u Patryka Vegi. Wkrótce widzowie będą mogli ją z kolei zobaczyć w drugim sezonie serialu „W rytmie serca". To hitowa produkcja telewizji Polsat. Wcieli się w rolę Alex - znanej blogerki modowej. Przyjedzie do Kazimierza Dolnego z mamą. Obie będą miały wypadek samochodowy. Jak odnajdzie się w nowej roli - widzowie będą się mogli przekonać już w marcu. Krzyżówka nr 18 Poziomo: 1) środek czyszczący sanitariaty, 5) przyrząd do określania położenia statku, 9) wzmacnia głos mówcy, 10) meksykańska waluta, 12) klub siatkarski z Bełchatowa, 14) serbski złoty, 15) Marian z filmu „Człowiek z żelaza", 17) ignorant w szkole, 18) morska powieść Walentina Katajewa, 27) narzędzie do obróbki głazów, okruchów skał, 28) główny uczestnik korridy; matador, 31) twierdza z „Ogniem i mieczem", 35) bezpieczne miejsce, 36) wolniejszy od motocykla, 37) płonie w czasie igrzysk, 38) wnęka w ścianie, 39) Marcin, aktor z filmu „Róża". Pionowo: 1) wystrojony przystojniak, 2) zespół Marka Jackowskiego i Kory, 3) ryba w konserwie, 4) kropka w depeszy, 5) krótko o polskich królach Augustach, 6) pieśń śpiewana przez żeglarzy, 7) nawet oni nie udźwigną lokomotywy, 8) padlinożerca z sawanny, 1 2 3 4 ■ 5 • 6 7 8 ■ ■ ■ ■ 9 ■ ■ ■ ■ ■ ■ 10 11 ■ ■ 12 13 ■ ■ 14 ■ 15 16 ■ 17 ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ 18 19 20 21 22 23 i24 25 26 ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ 27 ■ ■ ■ I ■ ■ ■ 28 29 30 31 32 33 34 ■ ■ ■ ■ ■ ■ 35 MPli 36 ■ ■ ■ i ■ ■ ■ 37 ■ ■ 38 ■ ■ 39 L_ □ ■ ■ 11) marka japońskiego telewizora, 13) czarny rumak w stajni, 16) arabski Jan, 19) tkanina jednostronnie błyszcząca, 20) gatunek pszenicy, 21) fiński marka telefonów komórkowych, 22) Józef, bohater Polski i Węgier, 23) zagon pszenicy, 24) mięsień poruszający żuchwą, 25) czary, zaklęcia ludowe, 26) sami najlepsi, 28) cecha samoluba, 29) pielgrzymuje do Częstochowy, 30) podróż autobusem do pracy, szkoły, 32) skąpy strój pani na plaży, 33) siedziba władz miasta, 34) pismo poświęcone modzie. 11) marka japońskiego telewizora, 13) czarny rumak w stajni, 16) arabski Jan, 19) tkanina jednostronnie błyszcząca, 20) gatunek pszenicy, 21) fiński marka telefonów komórkowych, 22) Józef, bohater Polski i Węgier, 23) zagon pszenicy, 24) mięsień poruszający żuchwą, 25) czary, zaklęcia ludowe, 26) sami najlepsi, 28) cecha samoluba, 29) pielgrzymuje do Częstochowy, 30) podróż autobusem do pracy, szkoły, 32) skąpy strój pani na plaży, 33) siedziba władz miasta, 34) pismo poświęcone modzie. w if B ■ A ■ Z ■ P 0 W 0 D Ż ■ P ■ Z ■ S R 0 L N 1 K ■ s ■ ■ 1 ■ L E K A R Z Z ■ G ■ D ■ S T 0 P E R ■ R ■ R ■ P A L I G A T 0 R ■ ■ T Ę S K N 0 T A S ■ E ■ N ■ W Y c 1 E K ■ A ■ S ■ R K 0 R D E L A S ■ ■ T A B L E T K A ■ M ■ U ■ 1 ■ 0 c z Y ■ A ■ L ■ U ■ Ś L E P Y L 0 S ■ ■ K U B A T U R A ■ E ■ L ■ 1 E ■ 0 ■ K ■ s T R 0 N A L A N T A N z ■ E ■ 0 ■ ■ B ■ 0 ■ E K A M 1 C A 0 S E S E K 0 ■ 0 ■ L ■ ■ U ■ T ■ T D A N 1 E ■ ■ R Z E K A A ■ T ■ G E OlRlGlElSiA N D ■ R ■ R TV HIT Urodzeni romantycy TVP 2 22:25 Zabiegani młodzi londyńczycy nie mają czasu ani na przyjaźń, ani tym bardziej na miłość. Film opowiada o perypetiach sercowych trzech par, których losy krzyżują się w klubie salsy. Wykiwać klawisza POLSAT 20:40 Odsiadujący wyrok były gwiazdor futbolu, Paul Crewe, ma znaleźć wśród więźniów chętnych do drużyny, która zagra z zespołem strażników. Początkowo osadzeni nie wykazują entuzjazmu... H Uwolnić Asię Bibi TVP 122:00 Asia Bibi, chrześcijanka z Pakistanu, w 2009 roku trafiła do więzienia za obrażenie proroka Mahometa. 7 listopada 2010 roku została skazana na śmierć przez powieszenie. Zakładnik PARAMOUNT 22:35 Kierowca taksówki zgadza się zostać na jedną noc szoferem mężczyzny, który twierdzi, że zajmuje się nieruchomościami i ma parę spotkań do porannego odlotu. Wkrótce żałuje tej decyzji. HOROSKOP Wodnik (20.01-18.02) Przez cały dzień towarzyszyć Ci będzie dzisiaj zmienny nastrój. Chwile euforii będą przeplatać się z apatią. Taka huśtawka dość niekorzystnie odbije się na Twoje psychice. Ryby (19.02-20.03) Ktoś zgłosi się dziś prawdopodobnie do Gebie po naukę. Nawet się nie domyślasz, jakie umiejętności będzie chciał zdobyć Podziel się swoim doświadczeniem jak umiesz najlepiej. Baran (21.03-19.04) Dzisiaj dobry dzień na nadrabianie wszelkich zaległości. Dotyczy to także życia osobistego. Postaraj się wejść w nowy miesiąc z czystą kartą. Przyniesie Citosporosatysfakqi. Byk (20.04-20.05) Kilku osobom wytkniesz dzisiaj drobne błędy. Twoja spostrzegawczość może też wyciągnąć na światło dzienne kilka wstydliwych faktów. Bliźnięta (21.05-21.06) Spodziewaj się dzisiaj dodatkowych obowiązków. Niektóre będą bardzo czasochłonne i trudno G będzie się z nimi uporać. Rak (22.06-22.07) Poświęćdzisiaj więcej czasu na swoje żyde osobiste. Dobra wiesz, że masz pod tym względem trochę do nadrobienia. Lew (23.07-22.08) Twoje potrzeby duchowe będą dzisiaj brać górę nad materialnpi. Ciekawa książka, interesujący film - na takie zajęcia przede wszystkim zechcesz poświęcać swój czas. Panna (23.08-22.09) Nie przejmuj się dzisiaj kąśliwymi uwagami, jakie możesz usłyszeć na swójtemat. Ktoś celowo będzie próbował wywołać u Ciebie irytację, ale te próby spełzną raczej na niczym. Waga (23.09-22.10) Twoja koncentracja nie będzie dzisiaj na najwyższym poziomie. Jeśli masz przed sobą jakieś odpowiedzialne i wymagające precyzji zadania - lepiej odłóż je na jutro. Skorpion (23.10-21.11) WieleosóbzTwojego bliskiego otoczenia będzie dzisiaj skorych do żartów, ale Tobie ich wesoły nastrój prawdopodobnie się nie udzieli. Strzelec (22.11-21.12) Twoje pomysły znajdą dzisiaj poklask u kilku osób. Niektórzy będą chcieli także zaangażować się we wspólne przedsięwzięcia. Koziorożec (22.12-19.01) Nawet trudne zadania nie będą Ci dzisiaj nastręczać problemów. Będziesz wulkanem energii i niespożytej wręcz ptracowitości. Głos wwwfij244*www«k244*www«s244J Prezes oddziału Pofcka Press Piotr Grabowski Redaktor modny Krzysztof Nałęcz Zastępcy YnonaHusaim Sobecka Marcin Stefanowsła Bogdan Stech (internet) Dyrektor działu rekbmy Ewa Żelazko, td. 500 324 240 Dyrektor drakami Stanisław Sikora, tel. 94 340 35 98 Dyrektor działu marketingu Robert Gromowski. tel 94 3473512 Prenumerata, teł.94 3473537 OncKnoAcM.imi.aliMnl ul. Mickiewicza 24.75-004 Koszalin,tel. 94 34735 99, fax 94 3473540, tel. reldama 94 347 3512, redakqa.gk24@polskapress.pl. reklama.gk24@polskapress.pl Głos Pomorza- wwvtgp24pł ul. Henryka Pobożnego 19, 76-200 Słupsk, tel. 59 848 8100, fax 59 8488104, tel. reklama 059 848 8101, reldama.gp24@polskapress.pl Głos Szczeciński - wwmcgs24.pl ul. Nowy Rynek 3, 71-875 Szczecin, tel. 9148133 00, fax 91433 48 64, tel. reldama 9148133 92, redakqa.gs24@polskapress.pl ul. Ratuszowa 3/13,78-100 Kołobrzeg, tel. 94 354 50 80, fax 94 3527149 Bytów ul. Wojska Polskiego 177-100 Bytów, tel 59 822 6013, tel. reldama 59 848 8101 SzczccMc ul. Plac Wolności 6,78-400 Szczecinek, tel. 94 374 8818,fan 94 374 23 89 Swinoiłicie ul. Armn Krajowej 12. 72-600 Świnoujście,tel. 9132146 49, fax 913214840, reldama tel. 915784728 Stargani ul. Wojska Polskiego 42,73-110 Staigard, tel 91578 47 2&tax 9157817 97, reklama tel. 91578 47 28 ©® - umieszczenie takich dwóch znaków przy Artykule, w szczególności przy Aktualnym Artykule, oznacza moztwość jego dalszego rozpowszechniania tytko i wyłącznie po uiszczeniu opłaty zgodnie z cennikiem zamieszczonym na stronach www.gk24.pl/tresci, www.gp24.pl/tresci,www.gs24.pl/tresci.iwzgodzie z postanowieniami nmięszego regulaminu. Polskie Badania Czytelnictwa PJJQ Nakład Kontrolowany ZKDP POLSKA PRESS GRUPA WYDAWCA Polska Press Sp. z o.o. ul. Domaniewska 45,02-672 Warszawa, tel. 22 20144 00, fax: 22 2014410 Prezes zarząd# Dorota Stanek Wiceprezes zarządu Dariusz Świder Członek zarządu Paweł Fąfora Członek zarządu Magdalena Chudzikiewkz Dyrektor artystyczny Tomasz Bocheński Dyrektor marketingu Sławomir Nowak, slawomir.nowak@polskapress.pl Dyrektor zarządzający biura rełdamy Maciej Kossowski maciej.kossowski@polskapress.pl Dyrektor kołportału Karol Wlazło karol.wlazlo@polskapress.pl AgemJaAłP kontakt@aip24.pl Rzecznli prasowy Joanna Pazio tel. 22 20144 38, joanna. pazio@polskapress.pl •a^^n^*v!U»oS»>o*w.-4 ia « *.>oy XM« ilatjtMtMrt * upaitoii.» >t<6 ak.«»|afc£> A s»i *. «iwę>i>WN( ty «viy Miaro** iw Łłć** •««**< *•* *:»*>»ejtWiW(ti, WKi*. »*»> V"*"- >i»łW«l» «y4w t»&>rti< wMparimt. ymmyfjMiLik wwjajjMł»«ęak- »pojb*&t. Ottom*** wda ptiyńk *j*i imM ift>l(WIMW»WW*to AtWI»JMt«!l«MKy«c*- HtĆftCf- CWt* k> Se JfcM* A*Wt» ..... ..o Ł »t^>*nH-4.,< tada*^4(«MKa^Kwna«*fe )K1 aa££2*^*kfew*,» ptwi* ^x^3^#^«fiwł ***»>*«♦** to /*wrt K| ajgą«tf|^.,|L-,-±r —---<>-»-"•*---<-1- t» wfeTOBM, &q*xi3xx »wi,j4ll «<• pt*ftKg»» gfrłjmtśty? tfx*pj.*t*t*x;- Hł TOyywy Tiufc^tiwi.i. tW> wr- MKttV^:sfc^r &!«»*«» >M*». «**•«<*.• wmuoit •*» Co warto wiedzieć o minimalnym wynagrodzeniu za pracę w 2018 r. «*.» (osmowa Wielka Orkiestra w Słupsku zagra po raz 26. «itff.*.'f..'3B.yw Nadzwyczajnie o Czarnych. Apel przegłosowany Słupscy radni przegłosowali uchwałę w sprawie pomocy